ไฟฟ้าเคมี ชุด 2 สาหรับ M.

ELECTROCHEMISTRY
โดย อ.ยุทธนาวี (คัูพไี่ อซ์) @ บ้านจุฬาฯ เตัียมบณฑิต
 ไฟฟ้าเคมี (Electrochemistry)
ปัะเภทของเซลล์กลวานิก
เซลล์กลวานิก สามาัถแบ่งตามลกษณะปฏิกิัิยาที่เกิดขึ้นภายในเซลล์ได้ 2 ปัะเภทดงนี้
1. เซลล์ปฐมภูมิ เป็นเซลล์ที่ปฏิกิัิยาเกิดขึ้นอย่างสมบูัณ์แล้วไม่สามาัถเปลี่ยนผลิตภณฑ์กลบมาเป็น
สาัต้งต้นได้ จึงไม่สามาัถนากลบมาใช้ได้อีก ได้แก่
1. ถ่านไฟฉาย
2. เซลล์แอลคาไลน์
3. เซลล์ปัอท
4. เซลล์เงิน
5. เซลล์เชื้อเพลิงไฮโดัเจน-ออกซิเจน
5.1 เซลล์เชื้อเพลิงไฮโดัเจน-ออกซิเจนที่มี Na2CO3 เป็นอิเล็กโทัไลต์
5.2 เซลล์เชื้อเพลิงไฮโดัเจน-ออกซิเจนที่มี NaOH, KOH เป็นอิเล็กโทัไลต์
6. เซลล์เชื้อเพลิงโพัเพน-ออกซิเจน
2. เซลล์ทตุ ยิ ภูมิ เป็นเซลล์ที่สามาัถทาใหร้เกิดปฏิกิัิยาย้อนกลบได้ โดยกาัอดไฟหรัือปัะจุไฟเข้าไปใหรม่ จึง
นากลบมาใช้ได้อีก ได้แก่
1. เซลล์สะสมไฟฟ้าแบบตะก่ว 2. เซลล์นิกเกิล-แคดเมียม หรัือเซลล์นิแคด
3. เซลล์โซเดียม-ซลเฟอั์
เซลล์ปฐมภูมิ
1. ถ่านไฟฉายหรัือเซลล์แหร้งหรัือเซลล์เลอคลงเช

- ด้านนอกของกล่องสงกะสีอาจหรุ้มด้วยกัะดาษ แผ่นพลาสติกหรัือโลหระสแตนเลสเพื่อไม่ใหร้สาัั่วไหรล
ปฏิกัิ ยิ าทีเ่ กิด
1. Anode Zn Zn2+ + 2e-
2. Cathode 2NH4+ + 2e- 2NH3 + H2
ถ้า NH4+ ับอิเล็กตัอนเพียงอย่างเดียว จะทาใหร้เกิดแก๊ส 2 ชนิด คือ NH3 และ H2
แก๊ส NH3 เป็นฉนวนไฟฟ้า จะขดขวางปฏิกิัิยากาัถ่ายโอนอิเล็กตัอน แต่ถูกกาจดได้โดย Zn2+ ที่เกิดขึ้นสามาัถทา
ปฏิกิัิยากบแก๊สและน้าเกิดเป็นสาัปัะกอบเชิงซ้อน [Zn(NH3)4]2+ และ [Zn(NH3)2(H2O)]2+] ทาใหร้ความเข้มข้นของ
Zn2+ เปลี่ยนแปลงน้อยมากเกือบคงที่ ศกย์ไฟฟ้าของเซลล์จึงอยู่ได้นาน และศกย์จะค่อยๆลดลงเมื่อสงกะสีกั่อนไป
แก๊ส H2 กาจดไม่ได้ จึงต้องกาจดดงนี้
2. Cathode 2MnO2 + 2NH4+ + 2e- Mn2O3 + H2O + 2NH3
ปฏิกัิ ยิ าัวม ......................................... ....................................................................................

เอกสารประกอบการเรียนวิชาเคมี เรื่ องไฟฟ้าเคมี ชุด 2 โดย อ.ยุทธนาวี (ครูพี่ไอซ์) @บ้ านจุฬาฯเตรียมบัณฑิต 2

 พิษจากโังงานนี้ คือ โลหระหรนก Mn สู่บััยากาศและสิ่งแวดล้อม
เซลล์ชนิดนี้มีแังเคลื่อนไฟฟ้าปัะมาณ 1.5 V

2. เซลล์แอลคาไลน์
หรลกกาัเหรมือนกบถ่านไฟฉายแต่ใช้ด่าง NaOH หรัือ KOH เป็นอิเล็กโทัไลต์แทน NH4Cl
ปฏิกัิ ยิ าทีเ่ กิด
1. Anode Zn + 2OH- ZnO + H2O + 2e-
2. Cathode 2MnO2 + H2O + 2e- Mn2O3 + 2OH-
ปฏิกัิ ยิ าัวม ....................................... ......................................................
เซลล์แอลคาไลน์มีศกย์ไฟฟ้าเท่ากบเซลล์แหร้งแต่ใช้ได้นานกว่า เพัาะน้าและไฮดัอกไซด์ (OH-) ที่เกิดขึ้นในปฏิกิัิยา
หรมุนเวียนกลบไปเป็นสาัต้งต้นของปฏิกิัิยาได้อีก จึงทาใหร้ศกย์คงที่ตลอดกาัใช้งานและใช้ได้นานกว่า

3. เซลล์ปัอท

หรลกกาัเหรมือนกบเซลล์แอลคาไลน์ แต่ใช้เมอั์คิวัี(II)ออกไซด์ (HgO) แทนแมงกานีส(IV)ออกไซด์ (MnO2)

ปฏิกัิ ยิ าทีเ่ กิด
1. Anode Zn + 2OH- ZnO + H2O + 2e-
2. Cathode HgO + H2O + 2e- Hg + 2OH-
ปฏิกัิ ยิ าัวม .................................... ....................................
เซลล์ปัอทใหร้ศกย์ไฟฟ้าปัะมาณ 1.3 V ใหร้กัะแสไฟฟ้าต่า แต่มีข้อดีที่สามาัถใหร้ศกย์ไฟฟ้าเกือบคงที่ตลอดอายุกาั
ใช้งาน นิยมใช้กนมากในเคัื่องฟังเสียงสาหรับคนหรูพิกาั เคัื่องคิดเลข นาฬิกา กล้องถ่ายัูป เคัื่องตัวจกาัเต้นของ
หรวใจ

4. เซลล์เงิน
มีส่วนปัะกอบเช่นเดียบกบเซลล์ปัอท แต่ใช้ซิลเวอั์ออกไซด์ ( Ag2O) แทนเมอั์คิวัี (II) ออกไซด์ ( HgO)
ปฏิกัิ ยิ าทีเ่ กิด
1. Anode Zn + 2OH- ZnO + H2O + 2e-
2. Cathode Ag2O + H2O + 2e- 2Ag + 2OH-
ปฏิกัิ ยิ าัวม ..................................... .........................................
เซลล์เงินใหร้ศกย์ไฟฟ้าปัะมาณ 1.5 V มีขนาดเล็กและมีอายุกาัใช้งานได้นานมากแต่มีัาคาแพง จึงใช้กบอุปกัณ์
หรัือเคัื่องใช้ไฟฟ้าบางชนิด เช่น กล้องถ่ายัูป เคัื่องตัวจกาัเต้นของหรวใจ เคัื่องช่วยฟัง

เอกสารประกอบการเรียนวิชาเคมี เรื่ องไฟฟ้าเคมี ชุด 2 โดย อ.ยุทธนาวี (ครูพี่ไอซ์) @บ้ านจุฬาฯเตรียมบัณฑิต 3

5. เซลล์เชื้อเพลิง
เซลล์เชื้อเพลิงเป็นเซลล์ที่ต้องผ่านสาัต้งต้นเข้าไปที่ข้วแอโนดและแคโทดตลอดเวลา เมื่อเชื้อเพลิงเกิดปฏิกิัิยาสนดาป
ภายในเซลล์จะใหร้พลงงานฟ้าออกมาได้ ไม่เกิดกาัลุกไหรม้เพัาะปฏิกิัิยาเกิดที่ข้วต่างกน

5.1 เซลล์เชื้อเพลิงไฮโดัเจน-ออกซิเจนทีม่ ี Na2CO3 เป็นอิเล็กโทัไลต์

H2O(g)
แอโนด แคโทด

H2 O2
แท่งแกัไฟต์ัูพัุนผสม Ni แท่งแกัไฟต์ัูพัุนผสม Ni และ NiO

Na2CO3 หรลอมเหรลว

ปฏิกัิ ยิ าทีเ่ กิด

1. แอโนด H2 + CO32- H2O + CO2 + 2e-
2. แคโทด 1/2O2 + CO2 + 2e- CO32-
ปฏิกัิ ยิ าัวม ......................................... ....................................

5.2 เซลล์เชื้อเพลิงไฮโดัเจน-ออกซิเจนทีม่ ี NaOH หรัือ KOH เป็นอิเล็กโทัไลต์

OH-

ปฏิกัิ ยิ าทีเ่ กิด

1. แอโนด H2(g) + 2OH-(aq) 2H2O(l) + 2e-(s)
2. แคโทด 1/2O2(g) + H2O(l) + 2e- 2OH-(aq)
ปฏิกัิ ยิ าัวม ............................................... ................................
เนื่องจากปฏิกิัิยาที่เกิดขึ้นมีกาัับและกาัใหร้อิเล็กตัอน จึงทาใหร้มีกัะแสไฟฟ้าเกิดขึ้นด้วย มีแังเคลื่อนไฟฟ้า
ปัะมาณ 1.2 V เซลล์ปัะเภทนี้มีัาคาแพงมากจึงไม่ใช้ในชีวิตปัะจาวน เซลล์ปัะเภทนี้ถูกนาไปใช้ในยานพาหรนะที่ใช้
ทางทหราั เัือดาน้า ยานอวกาศ กัะสวยอวกาศ เพัาะนอกจากจะได้พลงงานไฟฟ้าแล้วยงได้น้าบัิสุทธิเ์ ป็นน้าดื่ม
สาหรับนกบินอวกาศด้วย

เอกสารประกอบการเรียนวิชาเคมี เรื่ องไฟฟ้าเคมี ชุด 2 โดย อ.ยุทธนาวี (ครูพี่ไอซ์) @บ้ านจุฬาฯเตรียมบัณฑิต 4

6. เซลล์เชือ้ เพลิงโพัเพน-ออกซิเจน

ปฏิกัิ ยิ าทีเ่ กิด

1. แอโนด C3H8(g) + 6H2O(l) 3CO2(g) + 20H+(aq) + 20e-(s)
2. แคโทด 5O2(g) + 20H+(aq) + 20e- 10H2O(l)
ปฏิกัิ ยิ าัวม .................................................... ............................................................
ปฏิกิัิยาในเซลล์เชื้อเพลิงโพัเพน-ออกซิเจนนี้เสมือนกบปฏิกิัิยาสนดาปของแก๊สโพัเพนในเคัื่องยนต์ เซลล์นี้อาจใหร้
ปัะสิทธิภาพกาัทางานสูงปัะมาณ 2 เท่าของเคัื่องยนต์ชนิดสนดาปภายใน
ชุด 3.
ข้อ 1. ปฏิกิัิยาที่เกิดขึ้นในเซลล์ถ่านไฟฉาย เป็นดงนี้
แอโนด ; Zn Zn2+ + 2e-
แคโทด ; 2NH4+ + 2MnO2 + 2e- 2NH3 + Mn2O3 + H2O
พิจาัณาข้อความต่อไปนี้ ข้อใดถูกต้อง
1. Zn เป็นตวออกซิไดส์ 2. MnO2 เป็นข้วแคโทด
+
3. NH4 เป็นอิเล็กโทัไลต์ 4. NH3 เป็นผลิตภณฑ์ที่ไม่สามาัถกาจดได้
ข้อ 2. ปฏิกิัยาที่เกิดขึ้นในเซลล์แอลคาไลน์เป็นดงนี้
แอโนด ; Zn + OH- ZnO + H2O + 2e-
แคโทด ; 2MnO2 + H2O + 2e- Mn2O3 + 2OH-
เหรตุผลที่ทาใหร้เซลล์แอลคาไลน์มีอายุกาัใช้งานมากกว่าเซลล์ถ่านไฟฉาย คือข้อใด
1. เซลล์แอลคาไลน์จะเปลี่ยน Zn ใหร้เป็น ZnO ซึ่งเป็นสาัที่ไม่ขดขวางกาัเกิดปฏิกิัิยาต่อไป
2. เซลล์แอลคาไลน์ใช้เบสเป็นอิเล็กโทัไลต์ แต่เซลล์ถ่านไฟฉายใช้กัดเป็นอิเล็กโทัไลต์
3. เซลล์แอลคาไลน์สามาัถปัะจุไฟใหรม่ได้ แต่เซลล์ถ่านไฟฉายใช้ได้เพียงคั้งเดียว
4. ผลิตภณฑ์ที่ได้จากเซลล์แอลคาไลน์ สามาัถนากลบไปใช้เป็นสาัต้งต้นใหรม่ได้
ข้อ 3. เซลล์ปัอท เป็นเซลล์ไฟฟ้าเคมีที่ดดแปลงมาจากเซลล์แอลคาไลน์ โดยใช้ HgO แทน MnO2 จงแสดงปฏิกิัิยา
ที่เกิดขึ้นที่แคโทดของเซลล์ปัอท (HgO ถูกัีดิวซ์เป็น Hg)
1. Zn + OH- ZnO + H2O + 2e-
2. HgO + H2O + 2e- Hg + 2OH-
3. Hg + 2OH- HgO + H2O + 2e-
4. Zn + HgO Hg + ZnO

เอกสารประกอบการเรียนวิชาเคมี เรื่ องไฟฟ้าเคมี ชุด 2 โดย อ.ยุทธนาวี (ครูพี่ไอซ์) @บ้ านจุฬาฯเตรียมบัณฑิต 5

ข้อ 4. พิจาัณาส่วนปัะกอบของเซลล์เชื้อเพลิง H2 – O2 ต่อไปนี้ ข้อใดถูกต้อง

1. แท่งคาั์บอนของด้านที่ผ่านแก๊ส O2 เป็น แอโนด

2. ปฏิกิัิยาที่แคโทดคือ 2H+ + 2e- H2
3. สาัละลาย NH4Cl เป็นสาัละลายอิเล็กโทัไลต์
4. ไอน้าที่เกิดสามาัถควบแน่นแล้วใช้เป็นน้าดื่มได้เนื่องจากมีความบัิสุทธิ์สูง
ข้อ 5. ปฏิกิัิยาัวมที่ได้จากเซลล์เชื้อเพลิงโพัเพน – ออกซิเจน คือข้อใด
1. 2H2 + O2 2H2O
2. C3H8 + 5O2 3CO2 + 4H2O
3. 4NH3 + 3O2 2N2 + 6H2O
4. N2H4 + O2 N2 + 2H2O

ข้อ 6. ข้อความต่อไปนี้ ข้อใดไม่เกี่ยวข้องกบเัื่องเซลล์เชื้อเพลิง ไฮโดัเจน-ออกซิเจน

1. เกิดปฏิกิัิยาัีดอกซ์
2. เปลี่ยนแปลงพลงงานเคมีเป็นพลงงานไฟฟ้า
3. มีกาัผ่านสาัต้งต้นที่ข้วแอโนดและแคโทดอย่างสม่าเสมอ
4. ปฏิกิัิยาที่เกิดขึ้นที่ข้วแคโทดจะใหร้แก๊สไฮโดัเจน และที่ข้วแอโนดจะใหร้แก๊สออกซิเจน
ข้อ 7. ผลที่ได้จากเซลล์เชื้อเพลิง H2 – O2
1. พลงงานไฟฟ้าและความั้อน
2. พลงงานไฟฟ้า น้าบัิสุทธิ์ และอากาศไม่เป็นพิษ
3. พลงงานไฟฟ้า ความั้อน และน้าบัิสุทธิ์
4. พลงงานไฟฟ้าเพียงอย่างเดียว
ข้อ 8. ในัะบบเซลล์เชื้อเพลิงไฮโดัเจน-ออกซิเจน เมื่อใช้โซเดียมคาั์บอเนตหรลอมเหรลวเป็นอิเล็กโทัไลต์
ข้อใดถูกต้อง (Olympic’49)
1
1. ปฏิกิัิยาที่แอโนด คือ O2 + CO2 CO32- + 2e-
2
2. ปฏิกิัิยาที่แคโทด คือ H2 + CO32-+ 2e- H2O + CO2
1
3. ปฏิกิัิยาัวมของเซลล์เชื้อเพลิงชนิดนี้ คือ H2 + O2 H2O
2
4. ข้วแคโทดใช้แท่งแกัไฟต์ผสมนิกเกิล ส่วนข้วแอโนดใช้แท่งแกัไฟต์ผสมนิกเกิลและนิกเกิล(II)ออกไซด์

เอกสารประกอบการเรียนวิชาเคมี เรื่ องไฟฟ้าเคมี ชุด 2 โดย อ.ยุทธนาวี (ครูพี่ไอซ์) @บ้ านจุฬาฯเตรียมบัณฑิต 6

3.2 เซลล์อเิ ล็กโทัไลต์ (Electrolytic cell)
เซลล์อิเล็กโทัไลต์ เป็นเซลล์ไฟฟ้าเคมีที่ปัะกอบด้วยข้วไฟฟ้า 2 ข้วจุ่มอยู่ในอิเล็กโทัไลต์เหรลว หรัือ
สาัละลายอิเล็กโทัไลต์ เมื่อผ่านกัะแสไฟฟ้าจากแหรล่งกาเนิดไฟฟ้ากัะแสตังเข้าไปในเซลล์ จะมีปฏิกิัิยาเคมีเกิดขึ้น
และได้สาัใหรม่ เัียกกัะบวนกาันี้ว่า ...................................................

แบ่งออกเป็น 2 ปัะเภท
3.2.1 อิเล็กโทัลิซิสปัะเภทหรลอมเหรลว (น้าไม่เกี่ยวข้อง)

ข้อ 1. จงแยก NaCl หรลอมเหรลวด้วยกัะแสไฟฟ้า กาหรนดใหร้ Cl2 + 2e- 2Cl- E0 = +1.36

Na+ + e- Na E0 = -2.71
แคโทด ............................................................................................
แอโนด ............................................................................................
ปฏิกิัิยาัวม ...................................................................................
E 0cell ................................................................................................
ปฏิกิัิยานี้จะเกิดขึ้นได้ก็ต่อเมื่อ ....................................................
-
Cl Na + ...........................................................................................................

กาัเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นที่ข้วไฟฟ้า คือ .................................................................................................................................

3.2.2 อิเล็กโทัลิซิสปัะเภทสาัละลาย (น้าเกี่ยวข้อง)

ข้อ 1 จงแยกน้าด้วยกัะแสไฟฟ้า โดยหรยดสาัละลายกัดซลฟิวัิกลงไปเล็กน้อย
กาหรนดสมกาัใหร้ดงนี้
2H+ + 2e- H2 E0 = 0.00 V
2H2O + 2e- H2 + 2OH- E0 = -0.83 V
1
S2O82- + e- SO 24  E0 = +2.01 V
2
1
O2 + 2H+ + 2e- H2O E0 = +1.23 V
2
SO 24  H+
H2O H 2O

แคโทด .....................................................................................แอโนด ..........................................................................................

ปฏิกิัิยาัวม .............................................................................E 0cell ..............................................................................................

เอกสารประกอบการเรียนวิชาเคมี เรื่ องไฟฟ้าเคมี ชุด 2 โดย อ.ยุทธนาวี (ครูพี่ไอซ์) @บ้ านจุฬาฯเตรียมบัณฑิต 7

ข้อ 2 จงแยกสาัละลาย KI ด้วยกัะแสไฟฟ้า
Anode + - Cathode กาหรนดสมกาัดงนี้
K+ + e- K E0 = -2.92 V
2H2O + 2e- H2 + 2OH- E0 = -0.83 V
I2 + 2e- 2I- E0 = +0.54 V
1
O2 + 2H+ + 2e- H2O E0 = +1.23 V
2
H2O H2 O

แคโทด .....................................................................................แอโนด ..........................................................................................

ปฏิกิัิยาัวม .............................................................................E 0cell ..............................................................................................
ถ้าแยกสาัละลายนี้ไปนานๆ pH ของสาัละลายจะเปลี่ยนแปลงไปอย่างไั ทัาบได้อย่างไั ..............................................
............................................................................................................................................................................................................

ข้อ 3. จากปฏิกิัิยากาัแยกสลายด้วยไฟฟ้า หรัืออิเล็กโทัลิซิสของสาัละลาย AD โดยใช้โลหระแพลทินมเป็น

ขว้ ไฟฟ้า ดงัูป

พิจาัณาข้อความต่อไปนี้
ก. เมื่อเวลาผ่านไปโลหระทีต่ อ่ กบขว้ ลบของแบตเตอัี่ จะหรนาขึ้น

ข. ถ้าใช้แบตเตอัี่ ที่ใหร้ค่าอีเอ็มเอฟมากกว่า 1.37 V ปฏิกิัิยานีส้ ามาัถเกิดขึ้นได้

ค. มีแก๊สเกิดขึ้นทีข่ ้วแคโทด

ข้อความใดถูกต้อง (A-level 65)

1. ก. เท่านน้
2. ค. เท่านน้
3. ก. และ ข. เท่านน้
4. ข. และ ค. เท่านน้
5. ก. ข. และ ค

เอกสารประกอบการเรียนวิชาเคมี เรื่ องไฟฟ้าเคมี ชุด 2 โดย อ.ยุทธนาวี (ครูพี่ไอซ์) @บ้ านจุฬาฯเตรียมบัณฑิต 8

เซลล์ทตุ ยิ ภูมิ
เซลล์สะสมไฟฟ้าแบบตะกว่
1. กาัอดไฟคั้งแัก

ปฏิกัิ ยิ าทีเ่ กิดขึน้

Cathode : 2H+ + 2e- H2
Anode : 2H2O + Pb PbO2 + 4e- + 4H+
- เมื่ออดไฟแล้ว ด้านแคโทดจะเป็นตะก่วเหรมือนเดิม ส่วนด้านแอโนดจะเป็น เลด(IV)ออกไซด์ (PbO2)
2. กาัจ่ายไฟ

เมื่อจ่ายไฟไปัะยะหรนึ่ง ท้งด้านแคโทดและแอโนดจะเกิดสาัปัะกอบ PbSO4 มาเกาะที่อิเล็กโทัดทาใหร้

ขดขวางกาัเกิดปฏิกิัิยา จึงต้องนาไปอดไฟใหรม่อีกคั้ง

เอกสารประกอบการเรียนวิชาเคมี เรื่ องไฟฟ้าเคมี ชุด 2 โดย อ.ยุทธนาวี (ครูพี่ไอซ์) @บ้ านจุฬาฯเตรียมบัณฑิต 9

3. กาัอดไฟคั้งต่อๆ ไป

ปฏิกัิ ยิ าทีเ่ กิดขึน้

Cathode : PbSO4 + 2e- Pb + SO42-
Anode : PbSO4 + 2H2O PbO2 + SO42- + 4H+ + 2e-

ปฏิกัิ ยิ าัวม ทีแ่ สดงทง้ ับและจ่ายไฟ

Pb(s) + PbO2(s) + 4H+(aq) + 2SO42-(aq) 2PbSO4(s) + 2H2O(l)

เซลล์นกิ เกิล – แคดเมียม หรัือเซลล์นแิ คด

ปฏิกิัิยาที่เกิดขึ้นในเซลล์
Anode : Cd + 2OH- Cd(OH)2 + 2e-
Cathode : 2NiO(OH) + 2H2O + 2e- 2Ni(OH)2 + 2OH-
ปฏิกัิ ยิ าัวม........................................................................................................................................................................
เซลล์นี้มี KOH เป็นอิเล็กโทัไลต์ ใหร้ศกย์ไฟฟ้าปัะมาณ 1.4 V มีขนาดเล็ก สามาัถอดไฟได้ใหรม่
ข้อดี คือ มีขนาดเล็ก ใช้งานได้นาน
ข้อจากด คือ กาักาจดเมื่อเซลล์เสื่อมสภาพ เพัาะ Cd เป็นโลหระมีพิษ
เซลล์โซเดียม – ซลเฟอั์
- Na(l) เป็นแอโนด
- S8(l) เป็นแคโทด ( S8(l) ผสมผงแกัไฟต์เพื่อเพิ่มปัะสิทธิภาพในกาันาไฟฟ้า)
- บีตาอะลูมินา เป็นอิเล็กโทัไลต์ ( บีตาอะลูมินาเป็นของผสมของออกไซด์ของโลหระ Al, Mg และ Na
ที่ยอมใหร้ Na+ ผ่านได้
ปฏิกิัิยาที่เกิดขึ้นในเซลล์
Anode : 2Na(l) 2Na+(l) + 2e-
n
Cathode : S8(l) + 2e- nS2-(l)
8
ปฏิกัิ ยิ าัวม........................................................................................................................................................................

เอกสารประกอบการเรียนวิชาเคมี เรื่ องไฟฟ้าเคมี ชุด 2 โดย อ.ยุทธนาวี (ครูพี่ไอซ์) @บ้ านจุฬาฯเตรียมบัณฑิต 10

 เซลล์นี้ใหร้ศกย์ไฟฟ้าปัะมาณ 2.1 V ใช้งานได้นานกว่าเซลล์สะสมไฟฟ้าแบบตะก่ว แต่ต้องควบคุมอุณหรภูมิของ
เซลล์ใหร้ได้ปัะมาณ 350 C เพื่อใหร้สาัอยู่ในสภาพของเหรลว
ชุด5
ข้อ 1. ปฏิกิัิยาที่เกิดขึ้นในเซลล์สะสมไฟฟ้าแบบตะก่ว เป็นดงนี้
Pb + PbO2 + H2SO4 2PbSO4 + 2H2O
ข้อความใดถูกต้อง
1. มวลของตะก่วลดลงขณะปัะจุไฟ
2. เลด(IV)ออกไซด์จะเกิดขึ้นที่ข้วบวกขณะปัะจุไฟ
3. ความเข้มข้นของ H2SO4 เพิ่มขึ้นเมื่อมีกาัจ่ายไฟ
4. PbSO4 จะมีมวลคงที่เสมอในขณะปัะจุไฟและจ่ายไฟ

ข้อ 2. ปฏิกิัิยาแสดงกาัจ่ายไฟ และกาัอดไฟของเซลล์สะสมไฟฟ้าแบบตะก่วเป็นดงนี้

จ่ายไฟ
Pb(s) + PbO2(s) + 2H+(aq) + SO42-(aq) 2PbSO4(s) + 2H2O(l)
อดไฟ
ข้อใดถูกต้อง
1. ขณะอดไฟ Pb เป็นแอโนด และ PbO2 เป็นแคโทด
2. ขณะจ่ายไฟ ความเข้มข้นของกัดซลฟิวัิกจะเพิ่มขึ้น
3. ขณะอดไฟ จะได้ผลิตภณฑ์เป็นน้า ทาใหร้ัะดบสาัละลายเพิ่มขึ้น
4. ขณะจ่ายไฟ ตวัีดิวซ์และตวออกซิไดส์มีกาัเปลี่ยนแปลงเลขออกซิเดชนเท่ากบ 2 เหรมือนกน

ข้อ 3. ปฏิกิัิยากาัจ่ายไฟของเซลล์สะสมไฟฟ้าแบบตะก่ว เป็นดงนี้

ข้ว A : PbO2 + SO42- + 4H+ + 2e- PbSO4 + 2H2O
ข้ว B : Pb + SO42- PbSO4 + 2e-
เมื่อเซลล์นี้ถูกใช้งานไปัะยะหรนึ่ง แล้วนาไปอดไฟใหรม่จะเกิดกาัเปลี่ยนแปลงอย่างไั
1. จะได้กัด H2SO4 เป็นผลิตภณฑ์
2. ข้ว A เกิดปฏิกิัิยาัีดกชน ข้ว B เกิดปฏิกิัิยาออกซิเดชน
3. PbSO4 จะเกิดขึ้นท้งที่แอโนดและแคโทด
4. PbO2 จะละลายออกมาในสาัละลายกัด
ข้อ 4. พิจาัณาสมกาั และค่า E0 ของคัึ่งปฏิกิัิยาัีดกชนต่อไปนี้
Cd(OH)2(s) + 2e- Cd(s) + 2OH-(aq) E0 = – 0.4 V
NiO2(s) + 2H2O(l) + 2e- Ni(OH)2(s) + 2OH-(aq) E0 = + 1.0 V
ปฏิกิัิยากาัจ่ายไฟของเซลล์นิแคดจะเกิดขึ้นได้ ต้องทาอย่างไั
1. ใช้ Cd(s) เป็นข้วแคโทด 2. ใช้ NiO2(s) เป็นข้วแอโนด
3. ใช้ Cd(s) เป็นตวัีดิวซ์ 4. ใช้ NiO2(s) เป็นสาัจ่ายอิเล็กตัอน

เอกสารประกอบการเรียนวิชาเคมี เรื่ องไฟฟ้าเคมี ชุด 2 โดย อ.ยุทธนาวี (ครูพี่ไอซ์) @บ้ านจุฬาฯเตรียมบัณฑิต 11

ปัะโยชน์ของเซลล์อเิ ล็กโทัไลต์
1. กาัชุบโลหระ 3. กาัผลิตโลหระอะลูมิเนียม
2. กาัทาโลหระใหร้บัิสุทธิ์ 4. กาัผลิตโลหระแมกนีเซียม
กาัชุบโลหระ

หรลกกาัของกาัชุบโลหระด้วยไฟฟ้า
ต้องใหร้โลหระชนิดหรนึ่งมาเคลือบบนโลหระอีกชนิดหรนึ่งที่อยู่เป็นแคโทด โดยจดเซลล์
ดงนี้
ข้วแอโนด : โลหระที่ใช้ชุบ
ข้วแคโทด : วตถุ หรัือสิ่งทีต่ ้องกาัชุบ
สาัละลายอิเล็กโทัไลต์ : ไอออนของโลหระชนิดเดียวกบโลหระที่เป็น
แอโนด หรัือโลหระที่ใช้ชุบ
ไฟฟ้า : กัะแสตัง
ความเข้มข้นของสาัละลายจะไม่เปลี่ยนแปลง

จากภาพ เกิดปฏิกิัิยาดงนี้
Anode : ...........................................................................................................
Cathode : .......................................................................................................

กาัทาโลหระใหร้บัิสุทธิ์ กาหรนดความสามาัถในกาัจ่ายอิเล็กตัอน A<B<C<D

หรลกกาัทาโลหระใหร้บัิสุทธิ์
ใช้หรลกกาัเช่นเดียวกบกาัชุบโลหระ แตกต่างกนที่ด้านแคโทดต้อง
เป็นโลหระชนิดเดียวกนกบโลหระที่ต้องกาัทาใหร้บัิสุทธิ์ และสาัเจือ
ปนในโลหระถลุงควัมีความสามาัถในกาััีดิวซ์ หรัือออกซิไดส์แตกต่าง
A
จากโลหระที่ต้องกาัทาใหร้บัิสุทธิ์มากพอควั
B B
C เมื่อปฏิกิัิยาดาเนินไป สิ่งที่เกิดขึ้น คือ
D 1. มีโลหระที่บัิสุทธิ์มาเกาะด้าน Cathode ในที่นี้คือ .......................
B2+ 2. โลหระเจือปนที่เป็นตวัีดิวซ์ที่ดีจะกลายเป็นไอออนในสาัละลาย
ในที่นี้คือ .......................
โลหระที่ไม่บัิสุทธิ์ โลหระบัิสุทธิ์ 3. โลหระเจือปนที่เป็นตวออกซิไดส์ที่ดีจะตกตะกอนที่ก้นภาชนะ
ในที่นี้คือ .......................

เอกสารประกอบการเรียนวิชาเคมี เรื่ องไฟฟ้าเคมี ชุด 2 โดย อ.ยุทธนาวี (ครูพี่ไอซ์) @บ้ านจุฬาฯเตรียมบัณฑิต 12

ชุด 6
ข้อ 1. กาัชุบช้อนสงกะสีด้วยโลหระเงิน สามาัถทาได้ดงนี้

ข้อความใดถูกต้อง
1. โลหระเงินเป็นแคโทด ต่อเข้ากบข้วบวกของแบตเตอัี่
2. ช้อนที่ต้องกาัชุบเป็นแอโนด ต่อเข้ากบข้วลบของแบตเตอัี่
3. ปฏิกิัิยาที่เกิดขึ้นที่ข้วแคโทดคือ Ag+ + e- Ag
4. ใช้ไฟฟ้ากัะแสสลบเพื่อใหร้ข้วไฟฟ้าเป็นข้วบวกและข้วลบคงเดิม

ข้อ 2. ถ้าต้องกาัชุบถาดอาหราัด้วยโคัเมียมโดยวิธีอิเล็กโทัลิซิส ควัทาอย่างไั

1. ใช้ถาดอาหราัเป็นแคโทด เกิดปฏิกิัิยา Cr3+ + 3e- Cr
2. ใช้ถาดอาหราัเป็นแคโทด เกิดปฏิกิัิยา Cr Cr + 3e-
3+

3. ใช้ถาดอาหราัเป็นแอโนด เกิดปฏิกิัิยา Cr Cr3+ + 3e-

4. ใช้ถาดอาหราัเป็นแอโนด เกิดปฏิกิัิยา Cr3+ + 3e- Cr

ข้อ 3. กาัทาโลหระทองแดงใหร้บัิสุทธิ์โดยใช้หรลกกาัเซลลือิเล้กโทัไลต์ ข้อใดถูกต้อง (Olympic’51)

1. .ใช้ทองแดงไม่บัิสุทธิ์ไปต่อเป็นข้วแคโทด
2. ใช้ทองแดงบัิสุทธิ์เป็นข้วแคโทด
3. ใช้ทองแดงบัิสุทธิ์เป็นข้วแอโนด
4. .ใช้แพลตินมเป็นข้วแคโทด

ข้อ 4. พิจาัณาภาพกาัแยกโลหระ A ออกจากโลหระผสม A, B, C, D และ E ข้อใดถูกต้อง

+ -

โลหระผสม โลหระ A บัิสุทธิ์

กากตะกอน มีโลหระ B, C เท่าน้น

อิเล็กโทัไลต์
1. อิเล็กโทัไลต์ที่ใช้คือ B2+ 2. โลหระ B และ C มีค่า E0r น้อยกว่า โลหระ A
3. โลหระ A บัิสุทธิ์จะเกิดขึ้นที่ข้วแอโนด 4. D2+ และ E2+ จะเป็นไอออนอยู่ในสาัละลาย

เอกสารประกอบการเรียนวิชาเคมี เรื่ องไฟฟ้าเคมี ชุด 2 โดย อ.ยุทธนาวี (ครูพี่ไอซ์) @บ้ านจุฬาฯเตรียมบัณฑิต 13

4. กาัผุกั่อนของโลหระและกาัป้องกน
โลหระในธััมชาติมีความสามาัถในกาัับจ่ายอิเล็กตัอนไม่เท่ากน สาัใดจ่ายอิเล็กตัอนได้ดี หรัือมีสกย์ไฟฟ้า
ต่า จะเกิดกาัผุกั่อนได้ง่าย สิ่งที่ทาใหร้เกิดกาัผุกั่อนได้ดีในธััมชาติ คือ O2 และความชื้น ดงสมกาั
O2(g) + 2H2O(l) + 4e- 4OH-(aq)

ตวอย่างกาัเกิดปฏิกิัิยาของสนิมเหรล็กในธััมชาติ

Anode : 2{Fe(s) Fe2+(aq) + 2e-}

Cathode : O2(g) + 2H2O(l) + 4e- 4OH-(aq)
ปฏิกิัิยาัวม : 2Fe(s) + O2(g) + 2H2O(l) 2Fe2+(aq) + 4OH-(aq)

Fe2+(aq) + 2OH-(aq) Fe(OH)2(s)

4Fe(OH)2(s) + O2(g) + 2H2O(l) 4Fe(OH)3(s)

Fe2O3.nH2O(s)
กาัป้องกนกาัผุกั่อน ทาได้โดย

1. ทาสีหรัือวาสลีน เป็นวิธีป้องกนไม่ใหร้ผิวโลหระสมผส H2O และ O2

2. ทากาัชุบด้วยโลหระ เป็นวิธีป้องกนไม่ใหร้ผิวโลหระสมผส H2O และ O2 เช่น
- ชุบโลหระด้วย Ni, Cu, Sn, Ag, Cr
- จุ่มโลหระที่ต้องกาัชุบในโลหระที่หรลอมเหรลว

3. ทาวิธแี คโทดิก คือวิธีกาัป้องกนกาัสึกกั่อน โดยทาใหร้โลหระน้นมีสภาวะเป็น Cathode ทาได้ 2 แบบ

ดงนี้
1. ทาแบบเซลล์กลวานิก โดยต่อกบโลหระหรัือพนด้วยโลหระที่มีศกย์ไฟฟ้าต่ากว่า

2. ทาแบบเซลล์อิเล็กโทัไลต์ โดยต่อเข้ากบข้วลบของถ่านไฟฉายหรัือแบตเตอัี่
เอกสารประกอบการเรียนวิชาเคมี เรื่ องไฟฟ้าเคมี ชุด 2 โดย อ.ยุทธนาวี (ครูพี่ไอซ์) @บ้ านจุฬาฯเตรียมบัณฑิต 14
4. กาัทาผิวโลหระ
- ทาผิวโลหระด้วยเกลือโคัเมต เกิดเป็น FeCrO4 เคลือบผิวเหรล็ก
- ทาผิวโลหระด้วยเกลือไตับิวทิลามีน [(C4H9)3NH+] ทาใหร้เกิดเป็นแผ่นฟิล์มบางๆที่ผิวโลหระ
5. วิธีอะโนไดซ์
โลหระบางชนิดมีสมบติพิเศษ กล่าวคือเมื่อทาปฏิกิัิยากบออกซิเจนจะเกิดเป็นออกไซด์ของโลหระเคลือบอยู่บนผิว
ของโลหระน้นและไม่เกิดกาัผุกั่อนอีกต่อไป โลหระที่มีสมบติดงกล่าวได้แก่ อะลูมิเนียม ดีบุก และสงกะสี กาัชุบ หรัือ
เคลือบโดยโลหระที่ Oxide ของโลหระน้นคงตว สลายตวยาก จะเป็นผิวบางๆ คลุมผิวโลหระอีกทีได้แก่ CrและAl เป็นต้น
ดงน้น Cr2O3 และ Al2O3 สลายตวยาก เัียกชื่อว่าวิธี อะโนไดซ์ (Anodization)
• หรมายเหรตุ เหรล็กกล้าไม่เกิดสนิม (stainless steel) เป็น Fe ผสม Cr
หรลกกาั คือ ผ่านกาัแสไฟฟ้าลงในสาัละลายกัด แล้วใหร้โลหระด้านแอโนดเกิดกาัออกซิไดส์กบ O2
เป็นสาัปัะกอบออกไซด์
millitary dog tag

6. กาััมดา
คือกาันาโลหระที่ต้องกาััมดามาต้มกบสาัละลายัมดา (NaOH + NaNO3) ต้มจนโลหระมีสีดามาเคลือบผิว
กาััมดา เป็นกาัเปลี่ยนผิวชิ้นงานที่เป็นเหรล็กใหร้เป็นสาัปัะกอบ FeO(OH) ที่มีสีน้าตาลดาเัียกว่า
Cepidiocrocite ซึ่งไม่เกิดเป็นสนิมหรัือผุกั่อน

ภาพแสดงผลิตภณฑ์และตวอย่างกาััมดาชิน้ งานโลหระทีท่ าจากเหรล็ก

เอกสารประกอบการเรียนวิชาเคมี เรื่ องไฟฟ้าเคมี ชุด 2 โดย อ.ยุทธนาวี (ครูพี่ไอซ์) @บ้ านจุฬาฯเตรียมบัณฑิต 15

7. วิธีหรล่อเย็นแบบปิด

ชุด 7
ข้อ 1. ปัจจยสาคญที่ทาใหร้สิ่งก่อสั้างต่างๆ ที่มีโคังสั้างเป็นโลหระเกิดกาัผุกั่อน คือข้อใด
1. น้า 2. ออกซิเจนในอากาศ
3. น้า และ ออกซิเจนในอากาศ 4. ความชื้น และแก๊สมีเทน
ข้อ 2. ปัากฏกาัณ์ที่โลหระในธััมชาติเกิดกาัผุกั่อนหรัือเกิดสนิมเหรล็ก มีสาเหรตุมาจากผิวของโลหระสมผสน้าและ
อากาศ (มีแก๊สออกซิเจน) บัิเวณผิวเหรล็กที่สมผสน้าจะเกิดกาัใหร้และับเล็กตัอนดงัูป

ข้อความในข้อใดถูกต้อง (Olympic’51)
1. อะตอมของเหรล็กจะเกิดปฏิกิัิยาออกซิเดชนับอิเล็กตัอน เกิดเป็น Fe2+ และ Fe3+
2. น้าและออกซิเจนในอากาศจะใหร้อิเล็กตัอนเกิดเป็น OH-
3. Fe2+ และ Fe3+ ัวมตวกบออกซิเจนและน้าเกิดเป็น ไอั์ออน(III)ออกไซด์ ซึ่งอยู่ในัูปของ Fe2O3.xH2O
4. กาัผุกั่อนหรัือกาัเกิดสนิมเหรล็กจะเกิดได้เั็วขึ้นเมื่อสมผสกบตวัีดิวซ์
ข้อ 3. จากภาพเป็นกาัป้องกนกาัผุกั่อนของถงเหรล็กด้วยวิธีใด

1. วิธีอะโนไดซ์ 2. วิธีแคโทดิก
3. วิธีัมดา 4. วิธีหรล่อเย็นแบบปิด

เอกสารประกอบการเรียนวิชาเคมี เรื่ องไฟฟ้าเคมี ชุด 2 โดย อ.ยุทธนาวี (ครูพี่ไอซ์) @บ้ านจุฬาฯเตรียมบัณฑิต 16