Türkiye

Bu madde bir ülke hakkındadır. Başlığın diğer anlamları için Türkiye (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Türkiye, resmî adıyla Türkiye Cumhuriyeti, topraklarının büyük bölümü Anadolu'da, diğer bir bölümü ise
Türkiye Cumhuriyeti
Balkan Yarımadası'nın güneydoğu uzantısı Trakya'da olan kıtalararası bir ülkedir. Kuzeybatıda Bulgaristan,
batıda Yunanistan, kuzeydoğuda Gürcistan, doğuda Ermenistan, İran ve Azerbaycan, güneydoğuda ise Irak ve
Suriye ile sınır komşusudur. Güneyini Kıbrıs ve Akdeniz, batısını Ege Denizi, kuzeyini ise Karadeniz çevreler.
Marmara Denizi ise İstanbul Boğazı ve Çanakkale Boğazı ile birlikte Anadolu'yu Trakya'dan, yani Asya'yı
Avrupa'dan ayırır. Resmî olarak laik bir devlet olan Türkiye'de nüfusun çoğunluğu Müslüman'dır. Ankara,
Türkiye'nin başkenti ve ikinci büyük şehri; İstanbul ise, Türkiye'nin en büyük şehri, ekonomik merkezi ve aynı Bayrak
zamanda Avrupa'nın en büyük şehridir.
Millî marş
Türkiye toprakları üzerindeki ilk yerleşmeler Yontma Taş Devri'nde başlar. Doğu Trakya'da Traklar olmak İstiklâl Marşı
üzere, Hititler, Frigler, Lidyalılar ve Dor istilası sonucu Yunanistan'dan kaçan Akalar tarafından kurulan İyon 0:00 / 0:00
medeniyeti gibi çeşitli eski Anadolu medeniyetlerinin ardından, Makedonya kralı Büyük İskender'in
egemenliğiyle ve fetihleriyle birlikte Helenistik Dönem başladı. Daha sonra, sırasıyla Roma İmparatorluğu ve
Anadolu'nun Hristiyanlaştığı Bizans dönemleri yaşandı. Selçuklu Türklerinin 1071 yılında Bizans'a karşı
kazandığı Malazgirt Meydan Muharebesi ile Anadolu'daki Bizans üstünlüğü büyük ölçüde kırılarak Anadolu,
kısa süre içerisinde Selçuklulara bağlı Türk beyleri tarafından ele geçirildi ve Anadolu toprakları üzerinde
İslamlaşma ve Türkleşme faaliyetleri başladı. Kısa sürede Anadolu'daki diğer Türk beyliklerinin üzerinde
hâkimiyet kuran Konya merkezli Anadolu Selçuklu Sultanlığı, 1243 yılındaki Moğollara karşı kaybedilen
Kösedağ Muharebesi'ne kadar Anadolu'yu yönetti. Anadolu'daki Moğol istilalarından sonra zayıf duruma düşen
Anadolu Selçuklu Devleti, Anadolu'da yerini yeni Türk beyliklerine bıraktı.

13. yüzyılın sonlarından itibaren Batı Anadolu'daki Türk beyliklerinden biri olarak ön plana çıkan ve
bağımsızlık kazanan Osmanlılar, 14. yüzyılda Balkan topraklarında gerçekleştirdiği fetihlerle büyük bir güç
hâline geldi ve Anadolu'daki diğer Türk beylikleri üzerinde de hâkimiyet kurdu. Osmanlılar, 1453 yılında II.
Mehmed'in İstanbul'u fethederek Bizans İmparatorluğu'na son vermesiyle imparatorluk hâline geldi.
Türkiye konumu (yeşil)
İmparatorluk, zirvesini 16. yüzyılda, özelikle I. Süleyman döneminde yaşadı. 1683 yılındaki II. Viyana
Başkent Ankara
Kuşatması sonrasında gelen bozgun ve 15 sene süren Kutsal İttifak Savaşları sonucunda Osmanlı 39°56′K 32°50′D (https://t
İmparatorluğu'nun Avrupa'ya karşı üstünlüğü sona erdi. ools.wmflabs.org/geohac
k/geohack.php?pagenam
19. yüzyıla gelindiğinde imparatorluk, Tanzimat adı verilen ciddi bir modernleşme sürecine girdi. 1876 yılında e=tr:T%C3%BCrkiye&par
Türk tarihinin ilk yazılı anayasasının ilan edilip meclisin açılmasıyla başlayan I. Meşrutiyet devri, 1878 yılına ams=39_56_N_32_50_E
_type:city)
kadar sürse de, 1908 yılında II. Meşrutiyet ilan edilerek anayasa tekrar yürürlüğe girdi. Ancak yapılan reformlar,
En büyük şehir İstanbul
imparatorluğun dağılmasını engelleyemedi. 1914 yılında başlayan I. Dünya Savaşı'na İttifak Devletleri'nin 41°1′K 28°57′D (https://to
yanında giren imparatorluk, savaş sonucunda yenik düşerek 30 Ekim 1918 tarihinde tüm orduların teslim olması ols.wmflabs.org/geohack/
şartını kabul etti ve akabinde İtilaf Devletleri'nce işgal edildi. 16 Mart 1920'de İtilaf Devletleri'nin İstanbul'u geohack.php?pagename
işgal edip bazı milletvekillerini tutuklayarak sürgüne göndermesi sonucunda Meclis-i Mebûsan'ın kapanmasıyla =tr:T%C3%BCrkiye&para
ms=41_1_N_28_57_E_)
Mustafa Kemal Paşa önderliğinde 23 Nisan 1920 tarihinde Ankara'da Türkiye Büyük Millet Meclisi kuruldu.
Onun önderliğinde işgalci kuvvetlere karşı yapılan Kurtuluş Savaşı (1919-1922) başarıya ulaşarak, 1 Kasım Resmî dil(ler) Türkçe
1922 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından saltanatın kaldırılmasıyla Osmanlı monarşisi ve
Konuşulan Türkçe
Osmanlı İmparatorluğu tarihe karıştı. 29 Ekim 1923'te cumhuriyetin ilan edilmesi ve 3 Mart 1924'te hilafetin
diller Kürtçe
kaldırılıp Osmanlı Hanedanı'nın yurt dışına sürgün edilmesinden sonra, çağdaş Türkiye'nin oluşumunda önemli
Arapça
yer tutacak olan bir dizi devrim gerçekleştirildi.
Zazaca
Türkiye gelişmekte olan bir ülkedir ve cumhurbaşkanlığı sistemiyle yönetilen demokratik, laik ve üniter bir diğer
anayasal cumhuriyettir. Resmî dili Türkçedir ve nüfusunun çoğunluğu Sünni Müslüman'dır. Türkiye, OECD, Etnik gruplar Türkler (%70-75)
G20 ve Türk Devletleri Teşkilatı'nın kurucu üyesidir. Türkiye NATO'nun ilk üyelerinden biridir. AB adayı olan (2016)[1] Kürtler (%19)
Türkiye, AB Gümrük Birliği, CoE, İslam İşbirliği Teşkilatı ve TÜRKSOY'un bir parçasıdır. Türkiye, askerî diğer (%6-11)
kapasitesi ve diplomatik girişimleri sayesinde bölgesel güç kabul edilirken; Avrupa ve Asya kıtalarının kavşak
noktasında yer alması nedeniyle önemli bir jeostratejik güce sahiptir. Türkiye evrensel sağlık hizmetlerine, artan Demonim Türk
eğitim erişimine ve artan yenilikçiliğe sahiptir. 21 UNESCO Dünya Mirası alanı, 30 UNESCO somut olmayan Hükûmet Üniter cumhurbaşkanlığı
kültürel miras kitabesi ve zengin mutfağı ile Türkiye, dünyanın en çok ziyaret edilen dördüncü ülkesidir. sistemli anayasal
cumhuriyet
• Cumhurbaşkanı Recep Tayyip
Etimoloji Erdoğan
Ana madde: Türkiye'nin adı • Cumhurbaşkanı Cevdet Yılmaz
Yardımcısı
Türkiye'nin adı, "Türk" etnik kimliği adından gelir.[7] Sözcüğün günümüzdeki hâlinin orijinali, bugünkü • Türkiye Büyük Millet Numan
Türkiye toprakları için ilk kez 12. yüzyılda İtalyanlar tarafından Orta Çağ Latincesi kullanılarak Turchia veya Meclisi Başkanı Kurtulmuş
Turcmenia şekillerinde oluşturuldu.[8][9] Bunların yanı sıra, Orta Çağ'ın Alman seyyahları bölgeyi Turkei veya • Anayasa Mahkemesi Kadir Özkaya
Tirkenland şeklinde, Fransızlar ise Turquie şeklinde andı.[9] Başkanı

Yasama organı Türkiye Büyük Millet

Meclisi

Tarihçe
Sözcüğün Yunanca soydaşı olan Tourkia (Yunanca: Τουρκία), Bizans İmparatoru ve bilgini VII. Konstantinos • Osmanlı y. 1299
İmparatorluğu
tarafından De Administrando Imperio kitabında kullanıldı.[10][11][12][13] Osmanlı İmparatorluğu ise, kendi
• Kurtuluş Savaşı 19 Mayıs 1919
çağdaşı olan diğer ülkeler tarafından ara ara Türkiye veya Türk İmparatorluğu şeklinde tanınırdı.[14]
• TBMM'nin açılması 23 Nisan 1920
• Lozan Antlaşması 24 Temmuz
Tarih 1923
Ana madde: Türkiye tarihi • Cumhuriyetin ilanı 29 Ekim 1923
Ayrıca bakınız: Anadolu tarihi ve Balkanlar tarihi • Mevcut anayasa 9 Kasım 1982

Yüzölçümü
Tarih öncesi • Toplam 783.562 km2 (36.)
Ana maddeler: Tarih öncesi Anadolu ve Tarih öncesi Balkanlar • Kara 769.632 km2
Ayrıca bakınız: Anadolu'daki antik krallıklar listesi ve Traklar • Su 13.930 km2
Günümüzdeki Türkiye topraklarının çoğunu oluşturan Anadolu yarımadasındaki en eski arkeolojik bulgu, • Su (%) 2,03[2]
Gediz Nehri'nde bulunan ve yaklaşık 1,24 ila 1,17 milyon yıla tarihlenen taş bir alettir.[16] Ülkenin güney ile Nüfus
güneydoğu kısımları başta olmak üzere Anadolu'daki bilinen ilk yerleşimler, Eski Taş Çağı'na • 2023 sayımı 85.372.377[3] (18.)
tarihlenir.[17][18][19][20] Geçmişinin MÖ 9600 civarına kadar uzandığı tahmin edilen Göbeklitepe adlı arkeolojik • Yoğunluk 111/km2 (107.)
sit alanı, dünyada bilinen en eski insan yapımı yapıdır.[21] MÖ 7500'e veya MÖ 5700'e dayandığı düşünülen
GSYİH (SAGP) 2023 tahminî
Orta Anadolu'daki Çatalhöyük, dünya üzerinde Cilalı Taş Devri ile Bakır Çağı'na ait en büyük ve en iyi
• Toplam $3.613 trilyon[4] (11.)
korunmuş yerleşim yeridir.[22] MÖ 8200 ila 6000 arasında kurulduğu tahmin edilen Çayönü yerleşkesi de, bu
• Kişi başına $41,887[4] (46.)
yapılara yine örnek verilebilir. Çanakkale'de bulunan Troya'da ise Cilalı Taş Devri'nde başlayan yerleşmeler,
Demir Çağı'na kadar devam etmiştir.[23] GSYİH (nominal) 2023 tahminî
• Toplam $1.154 trilyon[4] (17.)
Çeşitli Eski Anadolu milletleri, bölgede Cilalı Taş Devri'nin başlangıcına kadar varlığını sürdürdü.[19] Bu • Kişi başına $13,383[4] (65.)
halkların çoğu Hint-Avrupa dil ailesinin bir kolu olarak kabul edilen Anadolu dillerini konuştular.[24] Bazı bilim
Gini (2019) 41.9[5]
insanları, Hint-Avrupa dillerinin, yine eski Anadolu dillerinden olan Hitit dili ve Luvi dilinden yayıldığını öne orta · 51.
sürer.[25] Ayrıca Türkiye'nin Avrupa kıtasında kalan küçük bir bölümünü oluşturan Doğu Trakya ise, 40 bin yıl
öncesine dayanan bir yerleşim tarihine sahiptir ve bölgenin sakinleri de tarıma başlayarak milattan 6000 yıl önce İGE (2022) 0.855[6]
çok yüksek · 45.
Cilalı Taş Devri'ne geçmiştir.[26][27]
Para birimi Türk lirası (TRY · ₺)
Anadolu'nun bilinen ilk sakinleri, Hatti ve Hurri toplumlarıdır. Hint-Avrupa milletlerinden olmayan bu iki
Zaman dilimi UTC+3 (TSİ)
toplum, yaklaşık olarak MÖ 2300'lerde Orta ve Doğu Anadolu'da yaşadılar. Hatti ve Hurriler, Hint-Avrupa
milletlerinden Hititlerin MÖ 2000-1700 yıllarında Anadolu'ya gelmesiyle yerini Hititlere bıraktı. Hititler, Tarih formatı gg/aa/yyyy (miladi)
bölgedeki ilk büyük krallığı MÖ 13. yüzyılda kurdular. Asurlular da, MÖ 1950'den MÖ 612'ye kadar günümüz Şebeke gerilimi 230 V–50 Hz
Türkiye'sinin güneydoğu topraklarını fethetti ve oraya yerleşti.[28][29] Urartuların MÖ 9. yüzyılda Asurluların
Trafik akışı sağ
kuzeyindeki güçlü rakibi olduğu ise, Asur kitabeleri aracılığıyla öğrenildi.[30] MÖ 612'den itibaren herhangi
ciddi bir etki gösteremeyen Urartular, MÖ 590 yılında İran'dan gelen Medler tarafından yıkıldı.[31] Telefon kodu +90

ISO 3166 kodu TR

Orta Anadolu üzerinde büyük bir hâkimiyet kurmuş olan Hitit İmparatorluğu'nun da MÖ yaklaşık 1180'li
yıllarda çöküşünün ardından, Hint-Avrupa milletlerinden Friglerin kurdukları Frigya, MÖ 7. yüzyılda İnternet alan .tr
Kimmerler tarafından yapılan saldırılara kadar Anadolu'da üstünlük elde etti.[32] Frigya'dan sonra Lidya, Karya adı

ve Likya devletleri bölgede güç yakalayarak söz sahibi oldu.[33] Ekonomi alanıyla ön plana Lidyalılar, MÖ
546'da Ahameniş hükümdarı Büyük Kiros tarafından yıkılıncaya kadar Batı Anadolu'da varlığını sürdürdü.

Antik Çağ, Helenistik dönem ve Bizans dönemi

Anadolu'nun sahil şeridinde MÖ 1200 yıllarında büyük ölçüde Aiol, İyon ve Yunan yerleşimleri başladı. Bu yerleşimciler
tarafından Milet, Efes, Smyrna ve Byzantium gibi çok sayıda önemli şehir kuruldu. Son olarak Yunan koloniciler tarafından
MÖ 657'de Megara kenti ortaya çıkarıldı. Yine bu dönemlerde, MÖ 6. yüzyılda, Türkiye'nin şu anki doğu toprakları
üzerinde Ermeni Orontid Hanedanı tarafından bir devlet kuruldu.[34] Cilalı Taş Devri'ne ait arkeolojik sit
alanı Göbeklitepe'den bir görünüm.
Anadolu, MÖ 6. ve 5. yüzyıllarda bir Pers devleti olan Ahameniş İmparatorluğu'nun egemenliğine girdi ve bu egemenlik, Göbeklitepe'deki bazı taşlar MÖ
9600'e kadar uzanmaktadır ve yapı,
MÖ 334 yılındaki Makedonya Kralı Büyük İskender'in fetihlerine kadar devam etti.[35] Anadolu'nun içlerine kadar
Stonehenge'den 7 bin yıldan fazla bir
ilerleyen İskender; Frigya, Kapadokya ve en son Kilikya'ya kadar ulaştı. Ardından, İskenderun civarında (Antakya)
süre önce inşa edilmiştir.[15]
gerçekleşen İssos Savaşı'nda ve akabinde Irak civarında meydana gelen Gaugamela Muharebesi'nde Ahameniş hükümdarı
III. Darius'u perişan etti. Daha sonra Pers Kralı III. Darius'u devirdi ve Ahameniş İmparatorluğu'nu tamamen fethetti.
Büyük bir yenilgiye uğrayan Darius, Fırat'ın doğusuna kadar sürüldü ve böylece Anadolu'daki Pers hakimiyeti son bulmuş
oldu.

Büyük İskender döneminde kültürel kaynaşma ve Helenleştirme hareketi başlatıldı.[19] MÖ 323'te İskender'in Babil'deki
ani ölümünün ardından Anadolu bölünerek küçük Helenistik krallıklar ortaya çıktı. Tüm bu krallıklar, MÖ 1. yüzyıl
ortalarında Roma Cumhuriyeti'nin bir parçası haline geldi.[36] Büyük İskender'in, fetihleriyle başlatmış olduğu
Helenleştirme hareketi ise Roma İmparatorluğu döneminde hızlandırıldı. Bu nedenle daha önceki yüzyıllarda var olan
Anadolu dilleri ve kültürlerinin nesli tükenerek yerini Yunan dil ve kültürüne bıraktı.[37][38]
Hititlerin başkenti olan Hattuşaş'taki
Aslanlı Kapı
324 yılında Roma İmparatoru I. Konstantin, imparatorluğun başkentini Byzantium'a taşıdı ve şehrin adını Nova Roma
olarak değiştirdi. İmparator I. Theodosius'un (379-395) iki erkek çocuğu, babalarının 395'te ölmesinin ardından Roma
İmparatorluğu'nu Doğu ve Batı olmak üzere ikiye bölerek paylaştılar. Başkenti Roma olarak kalan Batı Roma İmparatorluğu, 476'da yıkıldı. Halk arasında
Konstantinopolis (İstanbul) olarak yaygınlaşan şehir ise, Doğu Roma İmparatorluğu'nun başkenti oldu. Doğu Roma
İmparatorluğu, daha sonraki yıllarda Bizans İmparatorluğu olarak anılmaya başladı, günümüz Türkiye topraklarının önemli
bir kısmında hakimiyet kurdu ve Osmanlı Türklerinin İstanbul'u ele geçirdiği 1453 yılına kadar varlığını sürdürdü.[39]

Selçuklular ve Osmanlı İmparatorluğu

Oğuz Türkleri, Müslüman olduktan sonra İslam dünyası çevrelerine daha yakın yerlerde ikamet ettiler ve 9. yüzyılda Hazar Büyük İskender'in İssos Savaşı'nda
Denizi ile Aral Gölü'nün kuzeyine yerleşmeye başladılar.[40] 10. yüzyıl itibarıyla Selçuklular, Pers yurdunu da sınırları içine (MÖ 333) Pers Kralı III. Darius ile
katarak, atalarının vatanı Orta Asya'dan batıya doğru göç etmeye başladılar ve Büyük Selçuklu Devleti'ni kurdular.[41] karşılaşmasını gösteren mozaik

11. yüzyılın ikinci yarısında Selçuklular, Anadolu'nun doğu bölgelerine yerleşmeye ve akınlar yapmaya başladılar. 1071'de,
Sultan Alp Arslan döneminde, Selçuklu Türkleri ile Bizans İmparatorluğu arasında yapılan Malazgirt Meydan
Muharebesi'nden sonra gelen Selçuklu zaferiyle birlikte Anadolu toprakları üzerinde Türkleştirme ve İslamlaşma hareketi
başladı.[42][43] Bu hareketle birlikte Anadolu'da Türk dilleri ve İslam tanıtılarak yaygın hâle geldi. Böylece bölgede yaygın
olan Hristiyanlık ve Yunanca, yerini yavaş yavaş İslam ve Türk kültürüne bıraktı.[42]

Büyük Selçuklu İmparatorluğu'nun parçalanmasının ardından, Anadolu'da diğer Türk beyliklerinin üzerinde hakimiyet
kuran Anadolu Selçuklu Sultanlığı, uzunca bir süre Anadolu'yu yönetti. Başkenti İznik olan Anadolu Selçuklular, Birinci
Haçlı Seferi sırasında İznik'in Bizans'ın eline geçmesiyle Sultan I. Kılıç Arslan tarafından 1097 tarihinde başkentini
Konya'ya taşımıştır ve bu tarihten itibaren Konya, Selçuklu Devleti'nin başkenti olmuştur. Sultan I. Alâeddin Keykubad
döneminde altın çağını yaşayan Selçuklular, I. Alaeddin'in ölümünün ardından duraklama sürecine girdi.

Alaeddin Keykubad'ın ölümünü fırsat bilen Moğollar, Selçukluların doğu sınırına saldırarak Anadolu içlerine girmeye Konstantinopolis kentinin ve Doğu
çalıştılar. Nitekim 1243'te Anadolu Selçuklu Devleti ile Baycu Noyan komutasındaki Moğollar arasında gerçekleşen Roma İmparatorluğu'nun "Büyük"
lakabıyla anılan kurucusu I.
Kösedağ Muharebesi sonucunda gelen yenilgiyle Anadolu, Moğol hakimiyetine girmiştir ve Anadolu Selçuklu Devleti
Konstantin
zayıflayıp yerini Türk beyliklerine bırakmıştır.[44] Bu beylikler arasında, Söğüt ve Bilecik çevresinde kurulu olan
Osmanoğulları Beyliği, 13. yüzyılın sonlarına doğru bağımsızlığını ilan etmiştir.

Osman Gazi'nin başında olduğu Osmanoğulları Beyliği, sonraki yıllarda gittikçe büyüyerek Anadolu, Balkanlar, Kuzey
Afrika ve Levant üzerinde hâkimiyet kurdu. 1453 yılında, II. Mehmed öncülüğünde Bizans İmparatorluğu'nun başkenti
Konstantinopolis fethedildi ve imparatorluk tarihe karıştı.[45] Bu olaydan sonra Osmanlılar, bir imparatorluk hâline geldi.

1514 yılında I. Selim, Çaldıran Muharebesi ile Safevî hükümdarı Şah İsmail'i yenerek imparatorluğun sınırlarını doğu
yönünde genişletti. 1517'de de Levant, Mısır ve Cezayir'i ele geçirdi ve Mısır'da hüküm süren Memlûk Sultanlığı'nı yıkarak
İslam halifeliğinin Osmanlı İmparatorluğu'na geçmesini sağladı. Ardından Kızıldeniz, Umman Denizi ve Basra Körfezi
üzerinde Osmanlı ve Portekiz imparatorlukları arasında, Hint Okyanusu'nda üstünlüğü ele geçirmek için bazı çeşitli deniz
muharebeleri yapıldı. Portekizlilerin Hindistan üzerinde egemenlik sağlaması Osmanlı tarafından bir tehdit olarak algılandı. 6. yüzyılda Bizans'ın kilise olarak
yaptırdığı Ayasofya, sonradan
Çünkü 15. yüzyıl sonlarındaki Coğrafi Keşifler sayesinde Ümit Burnu ve Amerika kıtasının keşfedilmesi, Osmanlı'nın
camiye ve müzeye çevrildi, ardından
elinde tuttuğu Doğu Asya ile Batı Avrupa arasında ticareti sağlayan eski ticaret yollarının önemini yitirmesine neden olup tekrar camiye çevrildi.
Osmanlı ekonomisini olumsuz yönde etkilemiştir.[46]

Osmanlı İmparatorluğu, 16. ve 17. yüzyılda, özellikle I. Süleyman döneminde tarihinin zirvesine ulaştı. Bu dönemde batıda
Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu'na doğru topraklar genişletilerek Balkanların tamamı, Orta Avrupa ve Lehistan'ın
güney kısmı ele geçirildi.[47] Osmanlı donanması, denizde çeşitli rekabetlere girerek başarılar kazandı. 1538'de yapılan
Preveze Deniz Muharebesi'nde Barbaros Hayreddin Paşa'nın Haçlıları mağlup etmesinden sonra imparatorluğun
Akdeniz'deki kontrolü arttı. Doğuda ise Safevî Devleti ile mezhep farklılıklarından ve toprak anlaşmazlıklarından
kaynaklanan bazı çatışmalar, zaman zaman savaşa dönüşerek 16. ve 18. yüzyıl arasında devam etti.[48]

Osmanlı İmparatorluğu, Batı Avrupa'da gerçekleşen Rönesans, Bilimsel Devrim, Aydınlanma Çağı ve Sanayi Devrimi gibi
Büyük Konstantin'in 337'de ölümü
yeni gelişmeleri ülkesine getiremeyerek çağın gerisinde kaldı.[49] Kutsal İttifak Savaşları'nın bitmesiyle 1699'da imzalanan sırasında Roma İmparatorluğu.
Karlofça Antlaşması sonrasında Osmanlı İmparatorluğu yavaşça gerilemeye başladı. Yapılan pek çok ıslahat ve 19. 330'da Konstantinopolis (şimdiki
yüzyılda ilan edilen Tanzimat Fermanı, ülkenin modernleşmesini amaçladı; ancak başarılı olamadı. Bunun yanı sıra, ülkede İstanbul) Roma'nın yeni başkenti
toprak bütünlüğünü korumak için geliştirilen, farklı dinî ve etnik kökenlere sahip kişilerin bir arada yaşaması fikrini içeren oldu.
Osmanlıcılık akımı da başarıya ulaşamayarak dağılmanın önüne geçemedi.[50] 1854'te Kırım Savaşı sırasında Osmanlı
İmparatorluğu, ilk kez dış borçlanmaya gitti; ancak alınan borçlar ödenemedi. Sonraki 20 yıl içinde yüksek seviyelere
ulaşarak ekonominin iflasın eşiğine gelmesine sebep oldu ve Osmanlı hükûmetini zor durumda bıraktı.[51] Bunu 1875-78
Doğu Krizi ve 1877-78 Osmanlı-Rus Savaşı gibi felaketler izledi. Sonuç olarak Osmanlı ekonomisi, borçlarını
ödeyemeyerek harap duruma gelince, alacaklı ülkeler tarafından 1881'de borçların tahsilatını sağlayacak Düyun-u
Umumiye kuruldu. Böylece Osmanlı Devleti'nin gelirlerinin kontrolü, alacaklı ülkelerin eline geçti.[52] 20. yüzyıl
başlarında Osmanlı İmparatorluğu, Avrupalı güçlerle karşılaştırıldığında sanayileşememiş ve gelişmemiş bir ülke konumuna
geldi.[53] Yine de, Osmanlılar en uzak vasalları olan Açe Sultanlığı'na asker gönderirken Güneydoğu Asya'da bile nüfuz
sahibiydiler.[54]
Anadolu Selçuklu döneminden kalma
Osmanlı İmparatorluğu'nun topraklarının sınırları, askerî gücü ve zenginlik düzeyi giderek azalınca, Balkanlarda yaşayan İnce Minareli Medrese (Konya,
Müslümanlar, gördükleri eziyetler sebebiyle Anadolu'ya göç etmeye başladı.[55] Aynı şekilde Rusların Kafkasya Türkiye)
topraklarını ele geçirmesi sonucunda buradaki Müslümanlar da Anadolu'ya yöneldi.[56] İmparatorluğun yine son
zamanlarında milliyetçilik isyanlarının çıkmasıyla milletler arasında çeşitli etnik gerginlikler yaşandı; bu etnik gerginlikler
Ermeni Sorunu gibi çeşitli sorunları ortaya çıkardı.[57] Sultan II. Abdülhamid'in aşırı otoriter yönetimine bir tepki olarak gelişen Jön Türk hareketinin 1908'de
yaptığı devrimle II. Meşrutiyet ilan edildi.[58] Ardından 5 Ekim 1908'de Bulgaristan'ın resmen bağımsız olması ve 6 Ekim 1908'de Avusturya-Macaristan'ın
Bosna'yı tek taraflı ilhakı, ülkedeki kaos ortamını büyüttü. Bu olayları, pek çok canın ve toprağın kaybına sebep olan Trablusgarp Savaşı (1911-12) ile Balkan
Savaşları (1912-13) izledi. 23 Ocak 1913'te, I. Balkan Savaşı sırasında gerçekleşen Bâb-ı Âli Baskını, Üç Paşalar'ı başa getirdi ve yönetimi ele geçirmelerine yol
açtı.
Osmanlı İmparatorluğu, I. Dünya Savaşı'na İttifak Devletleri'nin yanında girdi ve savaştan yenik çıktı. Savaş sırasında
Ermenilerle yaşanan etnik gerginliklerin tırmanması üzerine çıkarılan Tehcir Kanunu ile Ermeniler, Doğu Anadolu
Bölgesi'nden Suriye'ye devlet eliyle göç ettirildi. Göçlerde farklı kaynaklara göre 300.000 ile 1.500.000 arasında Ermeninin
hayatını kaybettiği iddia edildi. Bu ölümler, çeşitli kaynaklar tarafından Ermeni Soykırımı olarak tanımlandı.[59][60][61][62]
Türk tarafı ise olayların soykırım olmadığını ifade ederek Ermenilerin yalnızca yerlerinin değiştirildiğini belirtti.[63]
Ermenilerin yanı sıra, imparatorlukta savaş devam ederken Rum ve Süryaniler de öldürüldü ve bu olaylar da bazı kaynaklar
tarafından soykırım olarak tanımlandı.[64]

Savaşın ardından imparatorluğa bağlı milletler ayrılarak çeşitli yeni devletler kurdular.[65][66][67][68] 30 Ekim 1918'de İstanbul'un Fethi (1453) sırasında, II.
Osmanlı İmparatorluğu, İtilaf Devletleri ile Mondros Mütarekesi'ni imzaladı.[69] 10 Ağustos 1920'de imzalanan Sevr Mehmed komutasında Osmanlı
Antlaşması ise Osmanlı topraklarını İtilaf Devletleri arasında paylaştırdı, ancak yürürlüğe giremedi.[45] donanmasının Haliç'e indirilmesini
tasvir eden tablo (Fausto Zonaro)

Türkiye Cumhuriyeti
Ana madde: Türkiye siyasi tarihi
I. Dünya Savaşı bitiminde imzalanan Mondros Mütarekesi'nden sonra İtilaf Devletleri tarafından İstanbul, İzmir ve diğer
Osmanlı topraklarının işgali, Anadolu Hareketi'ni ortaya çıkardı.[70] Çanakkale Savaşı'nın öne çıkan isimlerinden biri olan
Mustafa Kemal Paşa'nın 19 Mayıs 1919'da Samsun'a çıkışı ile Sevr Antlaşması'nın getirdiği şartları iptal edip Mîsâk-ı Millî
sınırları içinde kalan ülke topraklarının bütünlüğünü korumayı amaçlayan Türk Kurtuluş Savaşı başlatıldı.[71]

Ankara'da 23 Nisan 1920'de kendisini ülkenin meşru hükûmeti ilan eden Ankara merkezli Türk rejimi, eski Osmanlı'dan
Preveze Deniz Muharebesi (1538)
yeni Cumhuriyet siyasi sistemine yasal geçişi resmîleştirmeye başladı. Ankara Hükûmeti silahlı ve diplomatik mücadeleye
girişti. 1921-1923 yılları arasında Ermeni, Yunan, Fransız ve İngiliz orduları ülkeden kovuldu:[72][73][74][75] Ankara
Hükûmeti'nin askerî ilerleyişi ve diplomatik başarısı 11 Ekim 1922'de Mudanya Mütarekesi'nin imzalanmasıyla sonuçlandı.
Birleşik Krallık ile Ankara Hükûmeti arasındaki Çanakkale Krizi'nin (Eylül-Ekim 1922) ele alınışı, 19 Ekim 1922'de David
Lloyd George hükûmetinin çökmesine[76] ve Kanada'nın Birleşik Krallık'tan siyasi özerklik kazanmasına neden oldu.[77] 1
Kasım 1922 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi, saltanatı kaldırdı ve 623 yıllık monarşik Osmanlı İmparatorluğu,
resmen tarih sahnesinden silindi.

24 Temmuz 1923'te Sevr Antlaşması'nın yerine imzalanan Lozan Antlaşması, Osmanlı İmparatorluğu'nun devamı
niteliğindeki yeni Türk devletinin uluslararası alanda tanınmasını sağladı. Yeni antlaşma, Türkiye'nin kendi toprakları
üzerindeki egemenliğine yol açtı. İtilaf Devletleri'nin Türkiye'yi işgali, 4 Ekim 1923'te son İtilaf birliklerinin İstanbul'dan Osmanlı İmparatorluğu'nun
çekilmesi ve 6 Ekim 1923'te Türk birliklerinin şehre girmesiyle sona erdi. 29 Ekim 1923'te yeni başkent Ankara'da resmen duraklama döneminden gerileme
cumhuriyet ilan edildi.[78][79] Lozan Antlaşması sonrasında antlaşma maddeleri gereğince yapılan Türkiye-Yunanistan dönemine girmesine neden olan
nüfus mübadelesi kapsamında Türkiye'deki 1,1 milyon Rum ile Yunanistan'daki 380 bin Türk yer değiştirdi.[80] Karlofça Antlaşması müzakereleri
(1699)
Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin kurucusu ve ilk cumhurbaşkanı olan Mustafa Kemal, dine dayalı ve çok uluslu eski
Osmanlı monarşisini laik bir anayasa altında parlamenter bir cumhuriyet olarak yönetilecek bir Türk ulus devletine
dönüştürme amacını içeren birçok devrim yaptı.[81] Bu devrimlerin bir parçası olarak saltanat ve ardından hilâfet kaldırıldı,
kadınlara seçme ve seçilme hakkı tanındı, Latin alfabesi kullanılmaya başlandı ve diğer birçok değişiklik yapıldı. Türkiye
Büyük Millet Meclisi, 1934 yılında çıkan Soyadı Kanunu ile kendisine "Atatürk" soyadını verdi.[82] Ağa olarak
adlandırılan toprak beyleri tarafından yönetilen ve feodal düzenleri olan Kürt ve Zaza aşiretleri ve ülkenin diğer yerlerinde
bulunan çoğunlukla İslamcı bazı gruplar, bu devrimlere itiraz etti ve laikliğe muhalefet nedeniyle çıkan Şeyh Said ve
Menemen isyanları ile toprak reformu nedeniyle çıkan Dersim İsyanı, Türk güvenlik güçleri tarafından bastırıldı.[83]

II. Dünya Savaşı'nda (1939-1945) Türkiye, uzun süre tarafsızlığını korudu; ancak savaşın son aylarında, 23 Şubat 1945
6. Osmanlı Ordusu, Irak'ta Kut'ül-
tarihinde Müttefik Devletler'in yanında yer aldı. 26 Haziran 1945'te ise Birleşmiş Milletler'in kurucu üyelerinden biri
[84] Amare Kuşatması sırasında (I.
oldu. II. Dünya Savaşı'ndan sonra Yunanistan'da çıkan komünist isyanının bastırılmasında karşılaşılan zorluklar ve Dünya Savaşı, 1916)
Sovyetler Birliği'nin Türk Boğazları'nda askerî üs talep etmesi, Amerika Birleşik Devletleri'nin 1947'de Truman Doktrini'ni
ilanıyla sonuçlandı. Doktrin, Türkiye ve Yunanistan'ın güvenliğini sağlamayı amaçlayarak askerî ve ekonomik destek
sağladı. Her iki ülke de 1948 yılında Avrupa ekonomisinin yeniden inşası için Marshall Planı ve OEEC'ye dahil edildi,[85]
daha sonra 1961 yılında OECD'nin kurucu üyesi haline geldi.[86]

Kore Savaşı'na (1950-53) Birleşmiş Milletler kuvvetleri ile birlikte katılan Türkiye, 1952 yılında Sovyetler Birliği'ne karşı
NATO'ya katıldı. 15 Temmuz 1974'te Kıbrıs'ta gerçekleşen darbe, EOKA-B'nin faaliyetleri, Enosis (adayı Yunanistan ile
birleştirme) planları ve yaşanan toplumlar arası çatışmanın tırmanması sonucunda Türkiye, 20 Temmuz 1974'te adaya asker
çıkardı.[87] Dokuz yıl sonra Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti kurularak ada ikiye bölündü, ancak ülke yalnızca Türkiye
tarafından tanındı.[88] Son Osmanlı padişahı VI.
Mehmed, İngiliz savaş gemisi
HMS Malaya ile Malta'ya varıyor.
Türkiye Cumhuriyeti'nin tek partili dönemi, 1945 yılında son buldu. Ardından gelen çok partili demokrasi dönemi 1960 ve
1980 askerî darbeleri ve 1971 ve 1997 muhtıraları ile kesintiye uğradı.[89][90] 1960 ile 20. yüzyılın sonu arasında Türk
siyasetinde birden fazla seçim zaferi elde eden önde gelen liderler muhafazakâr-popülist Süleyman Demirel, sosyal demokrat Bülent Ecevit ve neoliberal reformcu
Turgut Özal'dı. Tansu Çiller 1993 yılında Türkiye'nin ilk kadın başbakanı oldu.

1980'li yıllarda Türk ekonomisinin liberalleştirilmesinden bu yana ülke, ekonomik büyüme ve siyasi istikrar yakaladı.[91] 1984'ten itibaren PKK, Türk
hükûmetlerine karşı ayaklanma ve saldırı kampanyalarına başladı; tarafların çatışmaları sonucunda resmî verilere göre 40 binden fazla insan öldü.[92] 2012'de
taraflar arasında barış görüşmeleri başladı,[93][94] ancak 2015'te görüşmeler sona erdi ve yeniden çatışma hâline dönüldü.[95] 2013'te Gezi Parkı'ndaki
düzenlemeler nedeniyle başlayan protestolar, daha sonra hükûmet karşıtı protestolara dönüşerek birçok ilde patlak verdi ancak hükûmet tarafından bastırıldı.[96] 28
Ağustos 2014'te Recep Tayyip Erdoğan doğrudan halk oyuyla seçilen ilk cumhurbaşkanı oldu. 15 Temmuz 2016'da,
Türkiye'de bir darbe girişimi meydana geldi.[97] 2017'de yapılan anayasa değişikliği referandumu ile parlamenter sistemin
yerini icracı bir başkanlık sistemi aldı. Başbakanlık makamı kaldırılarak yetki ve görevleri cumhurbaşkanına devredildi.

İdari bölümler
Ana madde: Türkiye'nin idari bölünüşü
Daha fazla bilgi: Türkiye'nin coğrafi bölgeleri, Türkiye'nin illeri, Türkiye'nin ilçeleri ve Türkiye'nin İBBS'si
Türkiye, idari açıdan üniter bir yapıya sahiptir ve bu durum Türk kamu yönetimine şekil veren en önemli etkenlerdendir.
Devletin temel işleyişindeki üç güç olan yasama, yürütme ve yargı dikkate alındığında, yerel yönetimlerin hemen hemen
herhangi bir gücü yoktur. İllerin ve diğer birimlerin yönetimi, merkezî yönetimden sonra gelir. Yerel yönetimler yalnızca
bulundukları yerde hizmet vermek amacıyla kurulmuşlardır. İllerin başında valiler, ilçelerin başında kaymakamlar yönetici
olarak görevlidir. Vali ve kaymakamın yanı sıra, merkezî yönetim ve belediye başkanları tarafından atanan diğer üst düzey
yetkililer de vardır.[98]

Türkiye'nin başkenti Ankara'dır. Ülkenin en büyük idari birimleri illerdir ve 81 il vardır. Bu iller ilçelere ayrılmıştır, Mustafa Kemal Atatürk, Türkiye
Cumhuriyeti'nin kurucu babası ve ilk
toplamda 973 ilçe mevcuttur.[99] Ayrıca ülke coğrafi, demografik ve ekonomik koşullar göz önüne alınarak idari anlam
cumhurbaşkanıdır.
taşımayan 7 bölge ve 21 alt bölgeye ayrılmıştır.[100]

Kırklareli Bartın Sinop

Edirne İstanbul Zonguldak Kastamonu
Tekirdağ Artvin
Karabük Samsun Rize Ardahan
Kocaeli Düzce Trabzon
Yalova Sakarya Amasya Ordu Giresun
Çankırı Kars
Bolu Çorum Gümüşhane
Çanakkale Bursa Bilecik Tokat Bayburt
Ankara Iğdır
Erzurum
Balıkesir Ağrı
Eskişehir Kırıkkale Yozgat Sivas Erzincan
Kütahya
Kırşehir Tunceli Bingöl Muş Türkiye'nin ilk kadın başbakanı
Manisa
İzmir Uşak Afyonkarahisar Nevşehir Elazığ Tansu Çiller, Ocak 1994'te Avrupa
Van
Kayseri Malatya Batman Bitlis Komisyonu toplantısına katıldı.
Aksaray
Konya Kahramanmaraş Diyarbakır Siirt
Aydın Denizli Isparta Niğde Adıyaman Hakkâri
Burdur Şırnak
Osmaniye Mardin
Muğla Karaman Şanlıurfa
Antalya Adana Gaziantep
Mersin Kilis
Hatay

g · t · d (https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=%C5%9Eablon:T%C3%BCrkiye%27nin_en_b%C3%BCy%C3%BCk_%C5%9Fehirleri&action=edit) Türkiye büyük şehir ve

merkezleri
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK)[101]
Sıra Şehir ismi Bölge Nüfus Sıra Şehir ismi Bölge Nüfus
1 İstanbul Marmara 15.519.267 11 Mersin Akdeniz 1.840.425
2 Ankara İç Anadolu 5.639.078 12 Diyarbakır Güneydoğu 1.756.353
3 İzmir Ege 4.367.251 13 Hatay Akdeniz 1.628.894
4 Bursa Marmara 3.056.120 14 Manisa Ege 1.440.611
İstanbul İzmir
5 Antalya Akdeniz 2.511.700 15 Kayseri İç Anadolu 1.407.409
6 Adana Akdeniz 2.237.940 16 Samsun Karadeniz 1.348.542
7 Konya İç Anadolu 2.232.374 17 Balıkesir Marmara 1.228.620
8 Şanlıurfa Güneydoğu 2.073.614 18 Kahramanmaraş Akdeniz 1.154.102 Bursa
Ankara 9 Gaziantep Güneydoğu 2.069.364 19 Van Doğu Anadolu 1.136.757
10 Kocaeli Marmara 1.953.035 20 Aydın Ege 1.110.972

Siyaset
Ana maddeler: Türkiye'de siyaset ve Türkiye Cumhuriyeti Anayasası
Türkiye, çok partili sisteme sahip temsilî demokrasinin uygulandığı üniter devlettir.[102] Mevcut anayasa 1982'de referandumla onaylandı ve hükûmetin yapısını
belirlemekle birlikte, devletin ideallerini ve yönetim standartlarını ortaya koymaktadır. Anayasa ayrıca devletin vatandaşlarına karşı sorumluluğunu ve halkın hak ve
yükümlülüklerini belirler.
Türk siyasi sisteminde vatandaşlar, ülkesel, il ve yerel olmak üzere üç yönetim düzeyine tabidir. Yerel
yönetimin görevleri genellikle belediye yönetimleri ve ilçeler arasında paylaştırılır. Türkiye idari
amaçlarla 81 ile bölünmüştür. Her il, toplam 973 ilçe olmak üzere ilçelere ayrılmıştır.

Devlet, anayasa tarafından tanımlanan bir kuvvetler ayrılığı sistemi ile düzenlenmiştir ve yasama,
yürütme ve yargı olmak üzere üç kola ayrılmaktadır:

Yasama: Türkiye Büyük Millet Meclisinin görev ve yetkileri, kanun koymak, değiştirmek
ve kaldırmak; bütçe ve kesinhesap kanun tekliflerini görüşmek ve kabul etmek; para Türkiye Büyük Millet Meclisi.
basılmasına ve savaş ilanına karar vermek; genel ve özel af ilanına karar vermek. Ayrıca Ankara'da bulunan yasama organı
hükûmet üyelerini görevden alabilecek soruşturma yetkisine sahiptir.
Yürütme: Cumhurbaşkanı ordunun başkomutanıdır; kanun teklifini yasalaşmadan önce
veto edebilir; kabine üyelerini ve ulusal yasaları uygulayan diğer görevlileri atar; temel
haklar, bireysel haklar ve belirli siyasi haklar dışında yürütme yetkisine ilişkin konularda
cumhurbaşkanlığı kararnameleri çıkarabilir (parlamento yasaları cumhurbaşkanlığı
kararnamelerinden üstündür). Ayrıca milletlerarası antlaşmaları onaylar ve yayımlar.[103]
Yargı: Anayasa Mahkemesi, Yargıtay, Danıştay ve Uyuşmazlık Mahkemesi anayasa Cumhurbaşkanlığı Sarayı.
tarafından yüksek mahkemeler olarak tanınmaktadır. Anayasa Mahkemesi, kanunların Türkiye Cumhurbaşkanı'nın resmî konutu ve çalışma yeri
anayasaya uygunluğunu denetler ve insan haklarına ilişkin bireysel başvurularını karara
bağlar. Yargıtay, adli konularda nihai karar mercii. Danıştay, idari yargıda nihai karar
mercii. Uyuşmazlık Mahkemesi, adli ve idari yargı arasında çıkacak olan görev
uyuşmazlıklarının karara bağlandığı yüksek mahkemedir. Anayasa Mahkemesi'nin
üyeleri, cumhurbaşkanı ve meclis tarafından atanır.
Meclise 600 milletvekili seçilir. Parlamento üyelerinin her biri beş yıllık bir dönem için bir seçim
bölgesini temsil eder. Parlamentonun sandalye dağılımı, nüfus sayımına uygun olarak illere göre Yargıtay, Türkiye'nin dört yüksek yargı organından birisidir.
dağıtılır. Cumhurbaşkanı ise beş yıllık bir dönem için doğrudan halk tarafından seçilir. Cumhurbaşkanı
iki dönemden (10 yıl) sonra yeniden aday olamaz. Cumhurbaşkanının ikinci döneminde Meclis
tarafından seçimlerin yenilenmesine karar verilmesi hâlinde, cumhurbaşkanı bir defa daha aday olabilir. Meclis seçimleri ve cumhurbaşkanlığı seçimleri aynı gün
yapılır. Anayasa Mahkemesi on beş üyeden oluşur. Bir üye on iki yıllık bir süre için seçilir ve yeniden seçilemez. Anayasa Mahkemesi üyeleri altmış beş yaşını
doldurduklarında emekli olmak zorundadırlar.

Seçim ve partiler
Ana maddeler: Türkiye'de seçimler ve Türkiye'deki siyasi partiler listesi
Türkiye'de seçimler altı yönetim kademesi için yapılır: meclis seçimleri (ulusal), cumhurbaşkanlığı seçimleri (ulusal), büyükşehir
belediye başkanları (yerel), ilçe belediye başkanları (yerel), il veya belediye meclisi üyeleri (yerel) ve muhtarlar (yerel). Seçimler
dışında zaman zaman referandumlar da düzenleniyor.

18 yaşını doldurmuş her Türk vatandaşı, seçimlerde oy kullanma ve aday olma hakkına sahiptir. Her iki cinsiyet için de genel oy
hakkı Türkiye'nin her yerinde uygulanmaktadır. Türkiye'de hem genel hem de yerel seçimlere katılım oranları yüzde 80'lerde
bulunmaktadır. Türkiye'de 88 seçim bölgesi vardır ve bu seçim bölgelerinden aday olan 18 yaş üstü kişilerden 600 tanesi beş yıl
aralıklarla liste usulü çoğunluk seçim sistemi yoluyla milletvekili olarak seçilir. Anayasa Mahkemesi, laiklik karşıtı veya terörle
bağlantısı olan siyasi partilerin kamu finansmanını veya tamamen varlıklarını ortadan kaldırma hakkına sahiptir. Ülkede %7 seçim
barajı uygulaması vardır.[104] Küçük partiler, diğer partilerle ittifak kurarak seçim barajını aşabilirler. İttifakın toplam oyunun %7'yi
geçmesi yeterlidir. Bağımsız adaylar seçim barajına tabi değildir.
Recep Tayyip Erdoğan
İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra Türkiye'de siyaset çok partili bir sistem altında faaliyet göstermiştir. Türk siyasi yelpazesinin sağ Cumhurbaşkanı
tarafında Demokrat Parti (DP), Adalet Partisi (AP), Anavatan Partisi (ANAP) ve Adalet ve Kalkınma Partisi (AK Parti) Türkiye'nin
en büyük siyasi partileri oldular ve en büyük seçim başarılarını elde ederek siyasette baskın oldular. Sağ partiler muhafazakârlık,
milliyetçilik, liberalizm veya İslamcılık gibi siyasi ideolojilerin ilkelerini benimseme eğilimindedir. Yelpazenin sol tarafında
Cumhuriyet Halk Partisi (CHP), Sosyaldemokrat Halkçı Parti (SHP) ve Demokratik Sol Parti (DSP) yerel ve genel seçimlerde
büyük başarılar elde ettiler. Sol partiler sosyalizm, Kemalizm veya laiklik ilkelerini daha fazla benimseme eğilimindedir.[105]

12. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan şu anda devlet ve hükûmet başkanı olarak görev yapıyor. Özgür Özel, Türkiye'nin ana
muhalefet lideridir. Numan Kurtulmuş, Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı'dır.

Meclisin 28. dönemi, 2023 genel seçimlerinin ardından başlamıştır ve başlangıçta milletvekili dağılımı şu şekilde belirlendi: Adalet
ve Kalkınma Partisi (AKP) 268, Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) 169, Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) 50, Halkların Eşitlik ve
Demokrasi Partisi (HEDEP) 57, İYİ Parti 43, Yeniden Refah Partisi (YRP) 5, Türkiye İşçi Partisi (TİP) 4 sandalye. Bir sonraki
parlamento seçimlerinin 2028 yılında yapılması planlanıyor.[106]
Özgür Özel
Ana muhalefet lideri
Hukuk
Ana maddeler: Türkiye'de yargı teşkilatı ve Türkiye'deki kolluk kuvvetleri
Türkiye'de, tamamı Avrupa kıtasıyla uyumlu hâle getirilmiş olan bir hukuk sistemi vardır. Örneğin Borçlar Kanunu ve Türk Medeni Kanunu, İsviçre'den alınmıştır.
Medeni Kanun, İsviçre'nin medeni kanununun Türk kültürüne uyarlanmasıyla hazırlanmıştır. İdare Hukuku kuralları Fransa'daki muadili ile benzerlikler taşır, Ceza
Kanunu ise İtalya'dan alınmıştır.[107]

Türkiye'de güçler ayrılığı ilkesi benimsenmiştir. Bu ilke doğrultusunda, yargı gücü Türk milleti adına yalnızca bağımsız ve tarafsız mahkemeler tarafından
kullanılabilir. Mahkemelerin bağımsızlığı ve kuruluşu, hâkim ve savcıların görev süreleri boyunca güvenliklerinin sağlanması, hâkim ve savcıların görevleri, hâkim
ve savcıların denetlenmesi, askerî mahkemeler ve kuruluşu, yüksek mahkemelerin yetki ve görevleri Türkiye Anayasası ile belirlenir.[108]
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın 142. maddesine göre mahkemelerin kuruluşu, görev ve yetkileri, işleyişi ile yargılama
usulleri kanunla düzenlenir. Bu yasada ve ilgili diğer anayasa maddeleri doğrultusunda Türkiye'deki mahkeme sistemi üç
ana başlık altında toplanır: Yargı Mahkemeleri, İdare Mahkemeleri ve Askerî Mahkemeler. Her başlık, birinci derece
mahkemeler ile yüksek maddeleri bünyesinde barındırır. Ülkedeki adli, idari ve askeri yargı mercileri arasındaki görev ve
hüküm uyuşmazlıklarını kesin olarak çözümlemek için Uyuşmazlık Mahkemesi kurulmuştur.[108]

Türkiye'de kolluk kuvvetleri Emniyet Genel Müdürlüğü ve Jandarma Genel Komutanlığı gibi çeşitli birimlere
ayrılmaktadır. Tüm bu kolluk kuvvetleri İçişleri Bakanlığına bağlı olarak hareket eder. Adalet Bakanlığı tarafından Kasım
Avrupa yakasında Şişli ilçesindeki
2008'de açıklanan verilere göre, Türkiye cezaevlerinde bulunun kişi sayısı 100.000'i aşmıştır ve bu sayı 2000'lerin
İstanbul Adalet Sarayı
başındaki sayının iki katıdır.[109]

Dış ilişkiler
Ana madde: Türkiye'nin dış ilişkileri
Günümüzde Türkiye, askerî kapasitesi ve diplomatik girişimleri sayesinde bölgesel güç kabul edilirken; Avrupa ve Asya
kıtalarının kavşak noktasında yer alması nedeniyle önemli bir jeostratejik güce sahiptir.[111][112][113][114][115][116][117][118]
Ülke, Birleşmiş Milletler (1945),[119] OECD (1961),[120] İslam İşbirliği Teşkilatı (1969),[121] AGİT (1973),[122] EİT
(1985),[123] KEİ (1992),[124] D-8 (1997),[125] G-20 (1999)[126] ve Türk Devletleri Teşkilatı (2009) gibi uluslararası Anadolu yakasında Kartal ilçesindeki
örgütlerin kurucu üyelerinden birisidir. 1951-1952, 1954-1955, 1961 ve son olarak 2009-2010 yıllarında Birleşmiş Milletler İstanbul Anadolu Adalet Sarayı
Güvenlik Konseyi'nde geçici üye olarak görev yapmıştır.[127]

Geleneksel Batı yönelimi doğrultusunda, Avrupa ile ilişkiler her zaman Türk dış politikasının merkezî bir parçası olmuştur.
1949 yılında Avrupa Konseyi'ne üye olan ülke, 1963 yılında Avrupa Ekonomik Topluluğu (sonradan Avrupa Birliği'ne
dönüştü) ile ortaklık ilişkisi kurdu. Uzun yıllar devam eden siyasi görüşmelerin ardından, 1987 yılında AET'ye tam üyelik
için başvurdu, 1992 yılında Batı Avrupa Birliği'nin ortak üyesi oldu, 1995'te AB Gümrük Birliği'ne katıldı ve 2005 yılında
Avrupa Birliği ile tam üyelik müzakerelerine başladı.[110] Türkiye'nin Kıbrıs Sorunu'nda AB üyelerinin aksine Kuzey
Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'ni desteklemesi, AB ilişkilerini zorlaştırmakta ve ülkenin AB'ye üyelik sürecindeki önemli bir
engel olmaya devam etmektedir.[128] Bugün, Avrupa Birliği üyeliği Türkiye tarafından stratejik bir hedef ve devlet
politikası olarak kabul edilmektedir.[129][130][131]

Türkiye'nin dış ilişkilerinin bir diğer belirleyici unsuru Amerika Birleşik Devletleri ile ilişkiler olmuştur. Sovyetler 1963'ten bu yana AET'nin ortak üyesi
Birliği'nin oluşturduğu ortak tehdit sebebiyle Türkiye, 1952'de NATO'ya üye oldu ve Soğuk Savaş boyunca Washington olan ve 1995'te AB Gümrük Birliği'ne
hükûmetleri ile yakın ikili ilişkiler içinde bulundu. Türkiye, Avrupa Birliği'ne üyelik gibi önemli konular da dahil olmak katılan Türkiye, 2005 yılında Avrupa
üzere Amerika Birleşik Devletleri'nin siyasi, ekonomik ve diplomatik desteğinden yararlandı.[132] Soğuk Savaş Birliği'ne tam üyelik müzakerelerine
başladı.[110]
sonrasındaki dönemde Türkiye'nin jeostratejik önemi, çevresinde bulunan Orta Doğu, Kafkasya ve Balkan coğrafyalarına
doğru kaydı.[133]

1991 yılında Sovyetler Birliği'nin dağılmasının üzerine Türk Cumhuriyetleri bağımsızlıklarını elde ettiler. Türkiye, Ön ve Orta Asya'da bulunan bu cumhuriyetler
ile ikili ilişkilerini, aralarında bulunan derin kültürel ve dilsel bağ sebebiyle ilerletme çabası içine girdi.[134] Özellikle Azerbaycan, Türkiye ile ilişkilerinin önemini
vurguladı.[135][136] Bakü'den Ceyhan'a uzanan Bakü-Tiflis-Ceyhan Petrol Boru Hattı (BTC), Hazar Denizi'ndeki petrolü küresel pazara aktarmayı sağlamakta ve
Türkiye'nin dış politika stratejisinin bir bölümünü oluşturmaktadır.[137] Azerbaycan'ın Ermenistan ile yaptığı Karabağ Savaşı'nda Azerbaycan'ı destekleyen
Türkiye, savaş yıllarından bu yana Ermenistan ile var olan sınır kapılarını kapalı tutmaktadır.[138] Günümüzde AK Parti hükûmeti dönemi, Türkiye'nin Yeni
Osmanlıcılık dönemi olarak adlandırıldı ve ülkenin etkisi stratejik konumuna bağlı olarak Orta Doğu'da arttı.[139][140] Bu politikalar Türkiye'nin çevresindeki Arap
ülkeleriyle sorunlar yaşamasına yol açtı. Örneğin Suriye İç Savaşı'ndan sonra Suriye ile, Muhammed Mursi'nin devrilmesinden sonra Mısır ile Türkiye'nin arası
bozuldu.[141][142]

Türkiye, 1950'den bu yana Birleşmiş Milletler ve NATO bünyesi dahilinde uluslararası alanda çeşitli güçlerin korunmasına yardımcı olmuştur. Somali ile eski
Yugoslavya'da barış ortamının korunmasına destek sağlamış ve Birinci Körfez Savaşı'nda koalisyon güçlerini desteklemiştir. Bunun yanı sıra varlığı tartışmalı olsa
da Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti topraklarında 36.000 askerini bulundurmaktadır.[143] Afganistan'da Amerika Birleşik Devletleri'nin istikrar gücü, BM yetkilisi
ve 2001'den bu yana NATO komutası altında Uluslararası Güvenlik Yardım Kuvveti'nin bir parçası olarak bulunmaktadır.[144] 2003'ten beri Türkiye, Avrupa
Kolordusu'na askerî personel sağlamakta ve AB Savaş Grupları'nda yer almaktadır.[145]

Ordu
Ana madde: Türk Silahlı Kuvvetleri
Türk Silahlı Kuvvetleri üç bölümden oluşur: Kara Kuvvetleri, Deniz Kuvvetleri ve Türk Hava Kuvvetleri. İç emniyeti
sağlama ve askeri işlevleri olan Jandarma ile Sahil Güvenlik, barış zamanında İçişleri Bakanlığı'na, savaş zamanında Kara
ve Deniz kuvvetlerine bağlıdır.[147]

Türk Silahlı Kuvvetleri'ni komuta edip yönlendiren en üst düzey birim olan Genelkurmay Başkanı, cumhurbaşkanı
tarafından atanır[148] ve Millî Savunma bakanına bağlı ve sorumludur.[149] Bakanlar Kurulu, millî güvenlik ve ülke
savunması için yeterli silahlı kuvvetlerin hazırlanması konularında meclise karşı sorumludur. Ancak savaş ilan etme, dış
ülkelere asker gönderme veya dış ülke askerlerinin Türkiye'ye konuşlanmasına izin verme yetkileri yalnızca meclise
Türk Silahlı Kuvvetleri, ABD Silahlı
aittir.[147]
Kuvvetleri'nden sonra NATO'nun en
büyük ikinci askerî gücüdür. Türkiye,
Sağlık sorunu olmayan her erkek Türk vatandaşının eğitim durumu ve iş yerine bağlı olarak üç hafta ile altı ay arasında
1952 yılında NATO'ya katılmıştır.[146]
değişen bir süreliğine askerî hizmet yapması zorunludur.[150] Türkiye'de vicdanî ret uygulaması bulunmamaktadır ve
askerlik yerine sivil bir alternatif sunulmamaktadır.[151]
2011 NATO sayımlarına göre ülkenin tahminî 495.000 konuşlandırılabilir kuvveti bulunmaktadır.[152] Almanya, Belçika, Hollanda ve İtalya ile birlikte NATO'nun
nükleer paylaşım politikasının bir parçası olan beş ülkeden biridir.[153] İncirlik Hava Üssü'nde toplam 90 tane B61 nükleer bombası bulunmaktadır, bunlardan 40
tanesi nükleer bir çatışma durumunda NATO'dan onay almak şartıyla Türk Hava Kuvvetleri'nin kullanması için tahsis edilmiştir.[154]

İnsan hakları
Ana madde: Türkiye'de insan hakları
Türkiye'de insan hakları, çeşitli uluslararası hukuk anlaşmaları ile koruma altına alınmıştır. 1982 Anayasasının 90.
maddesine göre uluslararası hukuk kurallarının iç hukuka karşı üstünlüğü kabul edilmiştir. Fakat belli konularda sorunlar ve
tartışmalar sürmektedir. 1998 ve 2008 yılları arasında Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi tarafından özellikle yaşama hakkı
olmak üzere genel insan hakları ihlalleri ve özgürlük ihlalleri nedeniyle Türkiye aleyhinde 1.600 karar alınmıştır. Aynı
zamanda Kürt hakları, kadın hakları, LGBT hakları ve basın özgürlüğü gibi diğer konular da tartışmalara sebep olmuştur.
Günümüzde Türkiye'nin insan hakları ihlallerindeki sicili, AB üyeliğine bir engel teşkil etmeye devam etmektedir.[155]
Gazetecileri Koruma Komitesi'ne göre uzun yıllardır ülkeyi yöneten AK Parti hükûmeti, basın özgürlüğü açısından
dünyanın en büyük baskılarından birini uygulamaktadır.[156] Ülkede çok sayıda gazeteci önceleri Ergenekon ve Balyoz
2013'teki Gezi Parkı protestoları
davaları gibi çeşitli davalar kapsamında, daha sonraları 2016 yılındaki darbe girişimi takip eden tasfiyeler çerçevesinde
"terörizm" ve "devlet karşıtı faaliyetler" ile suçlanarak tutuklandı. "Türklüğü aşağılamak" ve "yargıyı etkilemek" suçlarıyla
da gazetecilere karşı çeşitli kovuşturmalar başlatıldı, ayrıca hükûmetin basındaki oto-sansürü içselleştirdiği iddia edildi.[156] 2013 yılında Gazetecileri Koruma
Komitesi, Türkiye'de 211 gazetecinin hapse atıldığını rapor ederek ülkenin bu rakamla en fazla gazeteci tutuklayan ülke sıralamasında İran, Eritre ve Çin'i geçerek
tepeye yerleştirdiğini bildirdi.[157] Freemuse ise dokuz müzisyenin çalışmaları yüzünden hapse atıldığını belirleyerek müzisyenlerin hapsedilmesi bakımından ise
ülkenin Rusya ve Çin'den sonra üçüncü sırada olduğunu açıkladı.[158] Türkiye, Freedom House tarafından 'Kısmen Özgür' sınıfında değerlendirilir.[159]

Coğrafya
Ana madde: Türkiye coğrafyası
Türkiye, iki kıtada toprağı bulunan bir Avrasya ülkesidir.[160] Topraklarının %97'si Asya üzerinde bulunur ve
bu kısım Anadolu diye adlandırılır. Kalan %3'lük kısım ise Avrupa kıtasında kalır ve Doğu Trakya diye
adlandırılır. Marmara Denizi, Çanakkale ve İstanbul Boğazı Anadolu'yu Trakya'dan, yani Asya'yı Avrupa'dan
ayırır.[161][162]

Türkiye toprakları kabaca bir dikdörtgen şeklini andırır, 1.600 kilometre (1.000 mi) uzunluğunda ve 800 km
(500 mi) genişliğindedir.[163] 36° ve 42° kuzey paralelleri ile 26° ve 45° doğu meridyenleri arasına
yerleşmiştir. Gölleriyle birlikte 783.562 kilometre karelik (300,948 sq mi) bir alanı kaplar.[164] Bunun 755.688
kilometre karesi (291.773 sq mi) Asya topraklarını oluştururken, geriye kalan 23.764 kilometre karesi (9.174
Türkiye'nin topoğrafik haritası
sq mi) Avrupa topraklarını oluşturur.[163] Bu rakamlarla, yüzölçümü açısından dünyanın en büyük 37.
ülkesidir. Üç tarafı denizlerle çevrilidir. Batısında Ege Denizi, kuzeyinde Karadeniz ve güneyinde Akdeniz
bulunmaktadır. Kuzeybatısında ise Marmara Denizi yer alır.[165]

Türkiye'nin Avrupa'daki kısmı olan Doğu Trakya'da Yunanistan ve Bulgaristan ile sınırı bulunmaktadır. Asya'daki kısmı
olan Anadolu'da ise dar kıyı ovalarıyla çevrilmiş yüksek bir merkezi platodur. Kuzeyde Köroğlu ve Kuzey Anadolu
Dağları ile, güneyde Toros Dağları ile çevrilmiştir. Türkiye'nin doğusuna gidildikçe yükselti artar ve burası Fırat, Dicle,
Aras gibi çeşitli nehirlerin kaynağıdır. Ayrıca 5.137 metre (16.854 ft) yüksekliğindeki Türkiye'nin en yüksek dağı olan
Ağrı Dağı ve en büyük gölü olan Van Gölü de Doğu Anadolu'da yer alır.[165][166] Türkiye, Anadolu toprakları üzerinde Pamukkale
kuzeydoğuda Gürcistan, doğuda Ermenistan, Azerbaycan'a bağlı Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti ve İran, güneydoğuda Irak
ve Suriye ile sınır komşusudur.

Türkiye, yedi coğrafi bölgeye bölünmüştür. Bunlar Akdeniz, Doğu Anadolu, Ege, Güneydoğu Anadolu, İç Anadolu,
Karadeniz ve Marmara bölgeleridir. Dar bir kemere benzeyen Karadeniz Bölgesi, Kuzey Anadolu boyunca düzensiz bir
şekilde uzanır ve ülkenin toplam yüzölçümünün altıda birini oluşturur. Geleneksel bir eğilim olarak, doğuya doğru
gidildikçe engebenin artmasına paralel olarak yaylacılığın arttığı görülür.[165]

Türkiye'nin yer şekillerinin çeşitliliği, binlerce yıldır bölgenin arazisini şekillendiren yerin hareketliliğinin bir sonucudur. Kapadokya
Üzerinde sönmüş volkanlar bulundurur ve hâlâ daha sıklıkla depremler meydana gelmektedir. Çanakkale ve İstanbul
Boğazları, varlıklarını ülkedeki fay hatlarına borçludurlar. Ülkenin kuzeyinde ve doğusunda günümüzde de depremlere
sebep olan büyük fay hatları vardır. Kuzey Anadolu Fay Hattı üzerinde 1999'da meydana gelen büyük Marmara depremi,
binlerce insanın hayatını kaybetmesine sebep olmuştur.[33]

Biyoçeşitlilik
Salda Gölü
Ana maddeler: Türkiye florası ve Türkiye faunası
Ayrıca bakınız: Türkiye'de çevre sorunları
Türkiye'nin olağanüstü ekosistemi ve habitat çeşitliliği, ülkede önemli bir tür çeşitliliğinin oluşmasını sağlamıştır.[167] Anadolu, üzerinde tarımın yapılmaya
başladığı yıllardan itibaren birçok bitkinin anavatanı olmuştur ve günümüzde bu bitkiler Türkiye'de yaşayan insanlar tarafından kullanılmaktadır. Türkiye'nin
faunasının çeşitliliği, florasının çeşitliliğinden bile büyüktür. Tüm Avrupa genelindeki hayvan türlerinin sayısı 60.000 iken, bu rakam Türkiye'de 80.000'den fazladır
ve alt türler dahil edildiğinde 100.000'i geçmektedir.[168]

Kuzey Anadolu kozalaklı ve yaprak döken karışık ormanları, Türkiye'nin kuzeyindeki Kuzey Anadolu Dağları'nın büyük bir bölümünü kaplar ve bir ekolojik
bölge oluşturur. Bu dağların doğu ucunda Kafkasya karışık ormanları yer alır. Bölge ayrıca Avrasya yaban hayatına da ev sahipliği yapar. Bayağı atmaca, kaya
kartalı, şah kartal, küçük orman kartalı, kafkas kara orman tavuğu, kara iskete ve duvar tırmaşık kuşu gibi hayvanlar burada yaşar.[169] Kuzey Anadolu Dağları ve
Karadeniz arasındaki dar kıyı şeridinde, Dünya'da az sayıda bulunan ılıman yağmur ormanlarından biri olan Euxine-Kolşik yaprak döken ormanlarına
rastlanır.[170]
 Türkiye'de 40 tane millî park, 189 tane doğal park, 31 tane doğal koruma alanı, 80
tane yaban hayatını koruma alanı ve 109 tane doğal anıt bulunur.[171]

Türkiye'nin başkenti Ankara, kendi adını taşıyan Ankara kedisi, Ankara tavşanı ve
Ankara keçisi gibi hayvanlarıyla ünlüdür. Ülkenin diğer ulusal sembollerinden biri
ise Van kedisidir ve adını Doğu Anadolu'da yer alan Van ilinden alır. Ayrıca
Türkiye'ye has çeşitli köpek türleri de vardır: Anadolu çoban köpeği, Kangal,
Aksaray Malaklısı ve Akbaş.[172]

Kuzey Anadolu Dağları'ndaki Sümela

Manastırı. Bu dağlar, ılıman yağmur İklim
ormanları, flora ve faunalarıyla Ana madde: Türkiye'deki iklim çeşitleri
birlikte bir ekolojik bölge oluşturur. Ayrıca bakınız: Türkiye'de iklim değişikliği Angoralar arasında yaygın olan tuhaf
gözlü (heterokromya) beyaz bir Türk
Türkiye'de üç farklı iklim tipine rastlanmaktadır. Genel anlamda Ege Denizi ile Ankara kedisi
Akdeniz kıyılarında görülen Akdeniz ikliminde yazlar sıcak ve kurak, kışları ılık ve yağışlıdır.[173] Bitki örtüsü makidir.
Karadeniz kıyılarında görülen bir ılıman okyanus iklim tipi olan Karadeniz ikliminde her mevsim yağış görülmektedir,
doğal bitki örtüsü ormandır. Karadeniz kıyıları, Türkiye'nin yıl boyunca yüksek yağış alan tek bölgesidir ve Doğu
Karadeniz bölümü yıllık 2000-2500 milimetre yağış almaktadır.

Ege Denizi ile Karadeniz'i birbirine bağlayan Marmara Denizi'nin kıyılarında geçiş
iklimi görülmektedir; denizin güneyinde Akdeniz, kuzeyinde Karadeniz ve
kuzeybatısında karasal iklime rastlanmaktadır. Marmara ve Karadeniz bölgelerinde
hemen hemen her yıl kar yağışı gözükse de kar ancak birkaç gün yerde kalır.
Türkiye'nin iklim grafiği[173]
Ülkede, Karadeniz ve Akdeniz kıyılarına paralel uzanan dağlar, denizlerden gelen
ılıman hava kütlelerinin iç kesimlere ulaşmasını engeller.

İç Anadolu Bölgesi, Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde yani iç kesimlerde karasal iklime rastlanır. Bu
Köppen iklim sınıflandırmasına göre iklimde yıllık ve günlük sıcaklık farkları yüksektir; yazlar sıcak ve kurak, kışlar soğuk ve kar yağışlıdır. Doğu bölgelerde,
Türkiye'deki iklim çeşitleri kışlar oldukça sert geçer. Doğu Anadolu'da sıcaklıklar −30 °C ve −40 °C'ye (−22 °F ve −40 °F) kadar düşebilir ve kar yılın
en az 120 günü yerde kalır. Batıda ise kış sıcaklıkları ortalama 1 °C (34 °F) olarak gözlemlenmektedir. Yazları sıcak ve
kurak, ülke genelinde genellikle Temmuz ve Ağustos en kurak ay iken Mayıs en çok yağışın alındığı aydır, sıcaklıklar gün
içinde 30 °C (86 °F) üzerinde çıkabilmektedir.

Ekonomi
Ana madde: Türkiye ekonomisi
Türkiye, 2023 yılında GSYİH (SAGP) sıralamasında 11. sırada ve GSYİH (nominal) sıralamasında 20. sırada
yer almaktadır.[175] OECD ile G-20 büyük ekonomileri topluluklarının kurucu üyelerinden bir
tanesidir.[120][126]

1995'te başlayan Avrupa Birliği-Türkiye Gümrük Birliği tarifeleriyle birlikte Türkiye'de geniş bir liberalleşme
yolu açıldı ve bu gümrük birliği, ülkenin dış ticaret politikası'nın önemli taşlarından birini oluşturur hale
geldi.[176] Türkiye'nin 2014'te ihracatı, önceki yıla göre %4 artarak $157,6 milyar oldu. En fazla ihracat yapılan
ülkeler ise Almanya, Irak, Birleşik Krallık, İtalya ve Fransa olarak belirlendi.[177] Ancak aynı yıl ithalatın
$242,2 milyarı bulması sebebiyle $84,5 milyar tutarında dış ticaret açığı oluştu. Bu rakam, bir önceki yıl $99,8 Levent iş merkezlerine ait gökdelenler. İstanbul,
milyar idi.[178] 2014'te Türkiye, en fazla Çin'den ithalat yaptı. Bu ülkeyi sırasıyla Almanya, Rusya ve Amerika Türkiye ekonomisinin kalbinin attığı yerdir.[174]

Birleşik Devletleri takip etti.[179]

Türkiye'nin büyük bir otomotiv sanayisi vardır.[180] 2014 Türkiye, gemi yapımından ise $1,2 milyar gelir elde etmiştir.[181]
Ülkenin bu konudaki en büyük pazarları Malta, Norveç, Birleşik Krallık ve Marshall Adaları'dır. 2012 verilerine göre 87
aktif Türk tersanesi bulunmaktadır ve bu tersanelerde farklı boyutlarda 15 yüzer havuz ve bir kuru havuz bulunmaktadır.
Tuzla, Yalova ve İzmit gemi inşa sektörünün başlıca merkezleridir.[182]

Beko ve Vestel gibi Türk markaları, Avrupa'nın en büyük beyaz eşya ve tüketici elektroniği üretim şirketlerindendir, bu
sektörleri geliştirmek ve yeni teknolojiler bulmak konusunda önemli miktarda yatırımlar yapmaktadırlar.[183]
Türkiye'de yapılan 2015 G-20 Antalya
zirvesindeki dünya liderleri
Türk ekonomisinin diğer önemli bölümlerini ise bankacılık, inşaat, ev aletleri, elektronik, tekstil, petrol arıtma, petrokimya
ürünleri, gıda, madencilik, demir-çelik ve makine sanayi oluşturmaktadır. 2013 verilerine göre Türkiye'deki sektörel
GSYİH dağılım %8,9 tarım, %27,3 sanayi ve %63,8 hizmet şeklinde olmuştur.[184] Bu oranlara rağmen hâlâ daha nüfusun dörtte biri tarım sektöründe
çalışmaktadır.[185] 2012 verilerine göre çalışan nüfusun sadece %30'u kadınlardan oluşmaktadır ve bu rakam OECD üyesi ülkeler arasındaki en az orandır.[186]
Türkiye'de en zengin kesimin geliri, en yoksul kesimin gelirinin 7,7 katıdır. Nüfusun %15’i yoksulluk sınırının altındadır.[187]

Türkiye, ekonomisine katkı sağlamak amacıyla 2017 yılında yatırım yoluyla vatandaşlık programını başlattı. Program 400.000 $'lık bir gayrimenkul yatırımı
karşılığında yabancı yatırımcılara vatandaşlık alma imkanı sunuyor.[188]

Tarihçe
Ana madde: Türkiye ekonomi tarihi
I. Dünya Savaşı ile Türk Kurtuluş Savaşı sonrası ortaya çıkan cumhuriyetin ilk altmış yılında 1923 ve 1983 yılları arasında devlet, sıkı bir yarı-devletçi yaklaşımın
içinde bulundu; özel sektör katılımı, dış ticaret, döviz akışı ve doğrudan yabancı yatırım tutarı gibi konularda çeşitli sınırlamalar konuldu. Çeşitli bütçe planlamaları
yapıldı. Ancak 1983 yılına gelindiğinde Başbakan Turgut Özal, özel sektörü daha ön plana çıkaran bir dizi reform başlattı.[91]
Büyük miktarlarda alınan dış kredilerle birlikte reformlar, hızlı bir ekonomik büyümenin önünü açtı fakat bu büyüme özellikle 1994, 1999 (o yıl gerçekleşen
Gölcük depremi sonrası)[189] ve 2001[190] yıllarında yaşanan finansal krizler ve durgunluklar sebebiyle sürekli kesintiye uğradı. 1981 ile 2003 yılları arasında
ülkenin yıllık GSYİH büyüme ortalaması %4 olarak belirlendi.[191] Büyüyen kamu açıkları ve yaygın yolsuzluk ile birlikte ek mali reformların eksikliği, yüksek
enflasyon ve zayıf bankacılık sektörü, makroekonomi dalgalanmasının artmasına sebep oldu.[192] 2001 yılındaki kriz sonrası dönemin maliye bakanı Kemal Derviş
tarafından başlatılan reformlardan bu yana, enflasyon tek haneli rakamlara düştü, yatırımcı güveni ile yabancı yatırım arttı, işsizlik oranı geriledi.

Türkiye, dış ticaret üzerindeki devlet kontrolünü yavaş yavaş azaltarak ekonomik düzenlemeler yoluyla çeşitli pazarlar açtı, kamuya ait çeşitli kurumları
özelleştirme yoluna gitti, birçok sektörün liberalleştirilmesi ile yabancı katılımı ise çeşitli siyasi tartışmalar arasında devam etti.[193] Kamu borçlarının GSYİH'ye
oranı, 2001 yılındaki durgunlukta seviyenin altına düşse de, 2010 yılının üçüncü yarısında %46'ya yükseldi. 2002 ve 2007 yılları arasındaki yıllık GSYİH büyüme
oranı ise ortalama %6,8 olarak belirlendi; bu rakam Türkiye'yi o yılların en hızlı büyüyen ekonomilerinden biri haline getirdi.[194] Ancak büyüme, 2008 yılında %1
oranında yavaşladı ve ekonomi, 2009 yılında yaşanan küresel ekonomik krizden %5 kadarlık bir oranla durgunluktan etkilendi. 2010 yılında ise ülkenin
ekonomisinin %8 büyüdüğü tahmin edildi.[195]

2000'lerin ilk yıllarında ülkedeki yüksek enflasyon kontrol altına alındı ve bu yeni bir para biriminin piyasaya sunulmasına yol açtı; Yeni Türk Lirası, 1 Ocak 2005
tarihinde yürürlüğe girdi.[196] 1 Ocak 2009'da Yeni Türk Lirası, yerini yeni banknot ve madeni paraların tanıtılmasıyla Türk Lirası'na bıraktı. 2012 yılında ülkedeki
enflasyon rakamı %6,16, işsizlik oranı ise %9,2 olarak belirlendi.[197][198]

Enerji
Ana madde: Türkiye'de enerji
Elektrik üretimi için kullanılan kaynaklar çeşitlilik gösterir. Fosil yakıtlar, toplam kurulu kapasitenin %56,2'sini oluştururken, nükleer enerji %0'lık bir paya sahiptir.
Güneş enerjisi, toplam kurulu kapasitenin %3,8'ini oluştururken, rüzgar enerjisi %8,4'lük bir paya sahiptir. Hidroelektrik kaynakları ise toplam kurulu kapasitenin
%26,3'ünü oluşturmaktadır. Gelgit ve dalga enerjisi %0,4'lük bir paya sahipken, jeotermal enerji toplam kurulu kapasitenin %3,4'ünü oluşturur. Son olarak,
biyokütle ve atık kaynakları toplam kurulu kapasitenin %1,5'ini oluşturmaktadır. (2020 ortalama değerleridir)[199]

Turizm
Ana madde: Türkiye'de turizm
Türkiye'de turizm, ekonominin önemli bir kısmını teşkil etmektedir ve son yirmi yılda hızlı bir büyüme yakalamıştır.
2018'de 46 milyon turist tarafından ziyaret edilen Türkiye, Dünyanın 6., Avrupa'nın 4. en büyük turizm destinasyonu
olarak yer aldı ve ziyaretçilerden 25.2 milyar dolar gelir elde etti.[200]

Marmaris limanı
Altyapı
Türkiye, 2023 yılında yaklaşık 1.154 trilyon Amerikan doları GSYİH ile dünyanın en büyük 17. ekonomisi, Avrupa'nın ise
en büyük 7. ekonomisi olmuştur.[4] 2013 yılında Türkiye'de 22 uluslararası havalimanı olmak üzere 98 havalimanı vardı.[201][202] İstanbul Havalimanı'nın yılda
150 milyon yolcuya hizmet verme kapasitesiyle dünyanın en büyük havalimanı olması planlanıyor.[203][204] 1933'ten bu yana Türkiye'nin bayrak taşıyıcı havayolu
olan Türk Hava Yolları'nın yanı sıra ülkede birçok havayolu şirketi faaliyet göstermektedir. Avrupa, Asya, Afrika ve Amerika'da 315 noktaya tarifeli seferler
gerçekleştiriyor ve bu da onu Dünyanın en çok yere sefer yapan havayolu firması yapıyor.[205][206] Türk Hava Yolları ana aktarma merkezi olarak 90 milyon
kapasiteli İstanbul Havalimanı'nı kullanıyor.

2014 itibarıyla, ülke 65.000 kilometrenin (40.400 mil) üzerinde bir karayolu ağına sahiptir.[207][208] Otoyollar, resmi adı
Otoyol olan kontrollü erişimli otoyollardır. Ağ, 2020 itibarıyla 3.523 kilometre (2.189 mi) genişliğindedir. Ağın 2023 yılına
kadar 4.773 kilometreye (2.966 mi) ve 2035 yılına kadar 9.312 kilometreye (5.786 mi) genişlemesi bekleniyor.

Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları, 12.532 kilometre ray uzunluğu üzerinde hem konvansiyonel hem de yüksek
hızlı tren işletmektedir. Devlete ait ulusal demiryolu şirketi 2003 yılında hızlı tren hatları inşa etmeye başladı. Ankara-
Konya hattı 2011 yılında, Ankara-İstanbul hattı ise 2014 yılında hizmete girdi.[209] Konya-Karaman hattı 2022 yılında
faaliyete geçti. ve 406 km (252 mil) uzunluğundaki Ankara-Sivas hattı 2022'de açılacak.
İstanbul Havalimanı'nın ana terminali
2013 yılında hizmete açılan Boğaziçi'nin altındaki Marmaray Tüneli, İstanbul'un Avrupa ve Asya yakasındaki demiryolu ve yıllık 90 milyon yolcu kapasitesine
metro hatlarını birbirine bağlar; yakındaki Avrasya Tüneli (2016) ise motorlu taşıtlar için denizaltı bağlantısı sağlıyor.[210] sahip olup dünyanın tek çatı
altındaki en büyük terminal binasıdır.
Metro İstanbul, yıllık 495 milyon yolcu sayısı ile ülkedeki en büyük metro ağıdır.[211] Hizmette olan 9 metro hattı ve yapım
aşamasında olan 5 metro hattı daha var.[212]

15 Temmuz Şehitler Köprüsü (1973), Fatih Sultan Mehmet Köprüsü (1988) ve Yavuz Sultan Selim Köprüsü (2016),
İstanbul Boğazı'nın Avrupa ve Asya kıyılarını birbirine bağlayan üç asma köprüdür. Osmangazi Köprüsü (2016) İzmit
Körfezi'nin kuzey ve güney kıyılarını birbirine bağlar. Avrupa ve Asya'yı birbirine bağlayan Çanakkale Boğazı üzerindeki
1915 Çanakkale Köprüsü, dünyanın en uzun asma köprüsüdür.[213]

Birçok doğal gaz boru hattı ülke topraklarını kapsıyor.[201] Karadeniz'in önemli bir doğalgaz boru hattı olan Mavi Akım, Togg T10S sedan, elektrikli araçlar
Rusya'dan Türkiye'ye doğal gaz taşıyor. Yıllık kapasitesi yaklaşık 63 milyar metreküp (2.200 milyar fit küp) olan denizaltı üreten bir Türk otomotiv şirketi olan
boru hattı Türk Akımı, Türkiye'nin Rus gazını Avrupa'nın geri kalanına satmasına olanak tanıyor.[214] Dünyanın en uzun Togg tarafından üretilmiştir.

ikinci petrol boru hattı olan Bakü-Tiflis-Ceyhan petrol boru hattı 2005 yılında açıldı. [215] 2018 itibarıyla Türkiye 1700
terawatt saat (TW/h) petrol tüketiyor. yılda birincil enerji, kişi başına 20 megavat saatin (MW/h) biraz üzerinde. Türkiye'nin enerji politikası fosil yakıt ithalatını
azaltmayı içermesine rağmen, Türkiye'deki kömür, Türkiye'nin sera gazı emisyonlarının küresel toplamın %1'ini oluşturmasının en büyük ve tek nedenidir.
Türkiye'de yenilenebilir enerji artırılıyor ve Akkuyu Nükleer Santrali Akdeniz kıyısında inşa ediliyor : ancak ulusal elektrik üretim kapasitesi fazlalığına rağmen
fosil yakıtlar hâlâ sübvanse ediliyor.[216] Türkiye, dünyadaki jeotermal enerjiden en yüksek beşinci doğrudan kullanım ve kapasiteye sahiptir.[217]
2019 yılı itibarıyla Türkiye elektriğinin %45,6'sını yenilenebilir kaynaklardan üretmektedir.[218]

Bilim ve teknoloji
TÜBİTAK, Türkiye'de bilim, teknoloji ve inovasyon politikalarını geliştiren lider kuruluştur.[219] TÜBA, Türkiye'de
bilimsel faaliyetleri teşvik etmek için hareket eden özerk bir bilimsel topluluktur.[220] TAEK, Türkiye'nin resmî nükleer
enerji kuruluşudur. Hedefleri arasında nükleer enerji üzerine akademik araştırmalar yapmak ve barışçıl nükleer araçların
geliştirilmesi ve kullanımı yer alıyor.[221]

Askerî teknoloji alanında araştırma ve geliştirme amacıyla kurulan devlet şirketleri arasında TUSAŞ, ASELSAN,
HAVELSAN, ROKETSAN ve MKE bulunmaktadır. Türkiye Uzay Sistemleri Entegrasyon ve Test Merkezi (USET),
Millî Savunma Bakanlığı'na ait ve Türk Havacılık ve Uzay Sanayii (TUSAŞ) tarafından işletilen bir uzay aracı üretim ve
Göktürk-1, Göktürk-2 ve Göktürk-3,
test tesisidir. Uydu Fırlatma Sistemi (UFS), Türkiye'nin uydu fırlatma kabiliyetini geliştirmeye yönelik bir projedir. Proje bir Milli Savunma Bakanlığı'nın Dünya
uzay üssünün inşasından, uydu fırlatma araçlarının geliştirilmesinden ve yer istasyonlarının kurulmasından gözlem uyduları olup, devlete ait
oluşur.[223][224][225] Türksat, Türkiye'deki tek haberleşme uydusu operatörüdür ve Türksat uydu serisini yörüngeye Türksat, Türksat serisi iletişim
fırlatmıştır. Göktürk-1, Göktürk-2 ve Göktürk-3, Millî Savunma Bakanlığı tarafından işletilen Türkiye'nin keşif amaçlı yer uydularını işletmektedir.
gözlem uydularıdır. BİLSAT ve RASAT, TÜBİTAK Uzay Teknolojileri Araştırma Enstitüsü tarafından işletilen Dünya
gözlem uydularıdır.

2015 yılında Kuzey Carolina Üniversitesi'nde bir profesör olan Aziz Sancar, hücrelerin DNA'yı nasıl onardığı konusundaki
çalışmaları nedeniyle Tomas Lindahl ve Paul Modrich ile birlikte Nobel Kimya Ödülü'nü kazandı.[226] Diğer Türk bilim
adamları arasında Behçet hastalığını keşfeden hekim Hulusi Behçet ve Arf değişmezini tanımlayan matematikçi Cahit Arf
yer alıyor. TUSAŞ, havacılık ve savunma
sektöründe dünyada ilk 100 kurum
Türkiye, 2022 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı'nda yer alan bilgilere göre, 2022 yılı itibarıyla blockchain tabanlı arasında yer alıyor.[222]
Merkez Bankası Dijital Parası (CBDC) olan Dijital Lira’yı resmi olarak hayata geçirmeyi planlıyor.[227]

Demografi
Ana madde: Türkiye demografisi
Ayrıca bakınız: Türkler ve Türkiye'deki azınlıklar
Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi sonucunda elde edilen verilere göre 2023 itibarıyla Türkiye'nin nüfusu 85.372.377'ydi.[228] Bu rakam, ilk resmî nüfus
sayımının yapıldığı 1927 yılında 13,6 milyondu.[229] 2023 yılındaki rakam, 2022 yılındaki rakamın 92 bin 824 kişi fazlasıdır ve ülkenin nüfusunun artış oranı
%1,1'dir.[228] Nüfusun %93'ü il ve ilçe merkezlerinde yaşamaktadır.[228] Yine aynı verilere göre Türkiye'de km2 başına ortalama 111 kişi düşmektedir.[228]
Nüfusun %68,3'ü 15-64 yaş grubunda yer alırken %21,4'ü 0-14 yaş grubunda yer almaktadır.[228] Yaklaşık %10,2'lik bir kısım ise 65 ve üstü yaşlardaki kişilerden
oluşmaktadır.[228] Nüfusun ortanca yaşı 34'tür.[228] Türkiye'nin en gelişmiş ve en kalabalık şehri İstanbul'dur. Ayrıca Avrupa'nın en kalabalık şehri unvanını da
taşımaktadır.[230]

Dil ve etnisite
Nüfusun etnik dağılımı Türkiye Nüfusu - 2007 KONDA[231] Türkiye Nüfusu - 2008 MGK Raporu[232] Türkiye Nüfusu - 2019[233]
Türkler 55.484.000 55.000.000 63.000.000

Kürtler 11.445.000[a] 7.600.000 15.500.000[b]

Araplar 550.000 870.000 1.000.000[c]

Zazalar – 3.000.000 1.500.000

Lazlar 220.000 80.000 105.000

[d] 210.000 [e] 1.100.000
Çerkesler 2.500.000
Gürcüler 70.000 1.000.000 19.000

Boşnaklar 70.000 – 37.000

Çingeneler 30.000 700.000 60.000

Pomaklar – 600.000[f] 394.000

Toplam 70.586.256 71.517.100 83.154.997

Türkiye Anayasası'nın 66. maddesi, "Türk Devletine vatandaşlık bağı ile bağlı olan" herkesi, bir "Türk" olarak tanımlar. Türkiye'de nüfus sayımı
Bu nedenle, Türkiye'de hukukî anlamda Türk sözcüğü, bir etnik kökeni ifade etmekten ziyade ülkenin vatandaşı olan
Yıl Nüfus %±
herkesi ifade etmektedir.[234] Ülkenin büyük çoğunluğunun etnik kökeni Türk'tür. Ülke nüfusundaki Türklerin oranı
1927 13.648.270 —
CIA'e göre %70-75, Konda'ya göre %76 ve Konsensus'a göre %77'dir.[195][235][236] Nüfusun etnik dağılımına ait pek çok
1935 16.158.018 %+18.4
veri olmasına rağmen, Türkiye'de yapılan resmî nüfus sayımları etnik kökene ait rakamlar vermediği için resmî veriler
1940 17.820.950 %+10.3
mevcut değildir.[237] Yapılan araştırmalara göre Türkiye'de Arnavutlar, Azeriler, Araplar, Boşnaklar, Çerkesler, Çingeneler, 1945 18.790.174 %+5.4
Gürcüler, Hemşinliler, Lazlar, Pomaklar, Süryaniler ve Zazalar dahil olmak üzere pek çok etnik grup yaşasa da,[235] 1950 20.947.188 %+11.5
ülkede resmen tanınan azınlıklar sadece Ermeniler, Rumlar, Bulgarlar, Yahudilerdir. Azınlık statülerini Lozan 1955 24.064.763 %+14.9
Antlaşmasının gayrimüslim azınlık hakları çerçevesinde elde etmişlerdir. Ayrıca Türkiye'deki Bulgarlar'ın azınlık statüsü, 1960 27.754.820 %+15.3
Türkiye ile Bulgaristan Arasındaki Dostluk Antlaşması uyarınca açıkça belirtilmiştir.[238][239][240] Ankara 13. İdare 1965 31.391.421 %+13.1
Mahkemesi, 18.06.2013 tarih, 2012/1746 esas ve 2013/952 kararla, ilk kez Süryanilerin Lozan’da azınlıklar için tanınan 1970 35.605.176 %+13.4
haklardan istifade edebileceği kayıt altına alınmıştır.[241][242] Türklerden sonra, ülkede yaşayan en büyük etnik grup 1975 40.347.719 %+13.3
Kürtlerdir. Kürtlerin nüfus içindeki oranı CIA'e göre %18, Konda'ya göre %15, Konsensus'a göre %14'tür.[195][235][236] 1980 44.736.957 %+10.9
Kürtler ülkenin doğu ve güneydoğu kısımlarında yoğunlaşmıştır. Bingöl, Muş, Diyarbakır, Batman, Şırnak, Bitlis, Van, 1985 50.664.458 %+13.2
1990 56.473.035 %+11.5
Mardin, Siirt ve Hakkâri illerinde Kürt nüfus çoğunluktadır; bunun yanı sıra Şanlıurfa'da %47 ile nüfusun çoğunluğa 2000 67.803.927 %+20.1
yakınını ve Ağrı, Kars ve Iğdır'da büyük bir azınlık grubunu oluşturur.[243] Ayrıca yıllardır gerçekleşen iç göçlerle birlikte 2007 70.586.256 %+4.1
Kürtler, ülkenin ortasındaki ve batısındaki tüm büyük şehirde de yaşamaktadır. Özellikle İstanbul'da yaklaşık 3 milyon 2008 71.517.100 %+1.3
Kürt yaşamaktadır ve bu durum şehri, dünya üzerinde en fazla Kürt nüfusuna sahip şehir yapmaktadır.[244] CIA'e göre 2009 72.561.312 %+1.5
Türkler ve Kürtler dışındaki diğer azınlıkların oranı ise %7-12'dir.[195] Tanınan üç azınlık dışında kalan diğer azınlıklar 2010 73.722.988 %+1.6
2011 74.724.269 %+1.4
için belirlenmiş özel haklar yoktur. "Azınlık" terimi, Türkiye'de hassas bir konudur ve hassas olmaya devam
2012 75.627.384 %+1.2
etmektedir.[245] Hukukî anlamda azınlıkları tanımasa da devlet, resmî kanalı TRT'ye, azınlıkların konuştuğu çeşitli dillerde
2013 76.667.864 %+1.4
radyo ve televizyon programları yapması konusunda izin vermektedir.[246]
2014 77.695.904 %+1.3
Türkiye'nin resmî dili, aynı zamanda nüfusun %85'inin anadili olan Türkçedir. Nüfusun yaklaşık %12'si ise ana dil olarak 2015 78.741.053 %+1.3
2016 79.814.871 %+1.4
Kürtçe konuşmaktadır. Arapça ve Zazacayı ana dil olarak konuşanların oranı da %1'den fazladır, bunun yanı sıra çeşitli
2017 80.810.525 %+1.2
bölgelerde küçük bir kesim tarafından ana dil olarak konuşulan diller de mevcuttur.[235] Ayrıca Türkiye'de konuşulan
2018 82.003.882 %+1.5
dillerden bazıları tehlike altındadır. Bunlara Abazaca, Abhazca, Batı Ermenicesi, Çerkesçe, Çingenece, Doğu Çerkesçesi,
2019 83.154.997 %+1.4
Hemşince, Hertevince, Kapadokya Yunancası, Lazca, Pontus Rumcası, Ubıhça, Yahudi İspanyolcası ve Zazaca örnek
2020 83.614.362 %+0.6
verilebilir.[247] 2021 84.680.273 %+1.3
2022 85.279.553 %+0.7
Göçmenler 2023 85.372.377 %+0.1

1991'deki Körfez Savaşı sırasında milyonlarca Kürt dağlardan Türkiye'ye ve İran'ın Kürt bölgelerine kaçtı. Türkiye'ye
göç, insanların ülkede ikamet etmek için Türkiye'ye göç ettikleri süreçtir. 2010'larda ve 2020'lerin başında Türkiye'de yaşanan göçmen krizi, milyonlarca mülteci ve
göçmenin akınına neden oldu; 2014 itibarıyla, uluslararası göçmenler ülke nüfusunun %2,5'ini oluşturuyordu.[248] UNHCR'ye göre 2018'de Türkiye, Afrika ve
Orta Doğu'dan toplam 3.564.919 kayıtlı mülteciye ev sahipliği yaptı ve bu, dünyadaki tüm mültecilerin %63,4'üne tekabül ediyor. 2020 itibarıyla resmi olarak 3,6
milyondan fazla Suriyeli mülteci ile dünyanın en çok Suriyeli mülteci barındıran ülkesi oldu.[249] Türkiye'deki mülteci krizini Afet ve Acil Durum Yönetimi
Başkanlığı yönetiyor.

Din
Ana madde: Türkiye'de din
Ayrıca bakınız: Türkiye'de İslam, Türkiye'de Hristiyanlık, Türkiye'de Yahudilik ve Türkiye'de dinsizlik
Türkiye, resmî dini olmayan laik bir devlettir. Din ve vicdan özgürlüğü, ülkenin
anayasasıyla güvence altına alınmıştır.[251][252] Ancak ülkede çeşitli İslami
partilerin kurulmasıyla birlikte, dinin yönetimdeki rolüyle ilgili tartışmalar ortaya
çıkmıştır.[253] Ülkede kamu kurumlarında ve okullarda uzun yıllar boyunca İslami
siyaset sembolü olarak görüldüğü için başörtüsü takılması yasaklandı. Bu yasağa
2011 yılında üniversitelerde, 2013 yılında kamu kurumlarında ve 2014 yılında diğer
okullarda son verildi.[254][255]

İstanbul'daki Sultan Ahmet Camii, Türkiye'de baskın din İslam'dır. Yaygın mezhep ise Sünnilik mezheplerinden biri
içerisinin İznik çinileriyle olan Hanefiliktir. Ülkedeki en yüksek İslami makam Diyanet İşleri Başkanlığı'dır ve
süslenmesinden dolayı, Avrupa'da Hanefi mezhebinin kurallarına göre dini yorumlar. Ülke topraklarındaki 90.000'i
Mavi Cami olarak da anılır.[250] aşkın kayıtlı camiden ve buralarda görevli imamlardan da sorumludur. Ayrıca
ülkede Alevilik de yer yer yaygındır ve akademisyenler Alevi sayısının 15-20
milyon arasında olduğunu öne sürmektedir.[256][257] Ortaköy Camii İslam-Osmanlı
mimarisinin Batılılaşmasının bir
Türkiye'de Hristiyanların oranı 1914'te %25-20 iken 1927'de %5-3'e geriledi ve bugün %0,4-0,3 arasında örneğidir.
değişmektedir.[258] Günümüzde ülkede Rum Ortodoksluğu, Katoliklik, Protestanlık ve Mormonluk dahil olmak üzere
çeşitli mezheplerden birçok Hristiyan bulunmaktadır ve bu sayı yaklaşık olarak Türkiye'nin nüfusunun %0,3'ü kadardır.
Ülkede açık olan kilise sayısı ise 398'dir.[259] İstanbul, 4. yüzyıldan bu yana Doğu Ortodoks Kilisesi'nin merkezi konumundadır.[260][261]

Türkiye'de, çoğu Sefarad kökenli olan 15.000 Yahudi yaşamaktadır.[262] MÖ 5. yüzyıldan itibaren Anadolu topraklarında Yahudi toplulukları yaşamaya başladı ve
yirmi yüzyıl sonra, 15. yüzyıl sonlarında İspanyol ve Portekiz Yahudilerinin İspanya'dan kovulmasıyla birlikte Osmanlı İmparatorluğu, bu Yahudilerin
günümüzdeki Türkiye topraklarına yerleşmesine izin verdi. Böylece Anadolu'daki Yahudi nüfusu arttı. 20. yüzyıldaki göçlere rağmen, bugün hâlâ küçük bir Yahudi
nüfusu Türkiye'de bulunmaktadır.[263]

Eğitim
Ana madde: Türkiye'de eğitim
Ayrıca bakınız: Türkiye'deki üniversiteler listesi
Türkiye'de üniversite öncesi eğitim Millî Eğitim Bakanlığı'nın denetimindedir.[266] 4 yıl ilkokul, 4 yıl ortaokul ve 4 yıl lise
olmak üzere toplam 12 yıllık eğitim zorunludur.[267] OECD raporlarına göre ülkede liseyi tamamlamayan 25-34 yaş
grubuna dahil kişiler, liseyi tamamlayan aynı yaş grubundan iş arkadaşlarının elde ettiği gelirin ortalama olarak sadece
%80’ini almaktadırlar.[268] Ülkenin temel eğitim seviyesi diğer OECD ülkelerinin altında kabul edilir.[269] Türkiye,
OECD'nin PISA programında 34 ülke arasında 32. sırada yer alır.[267] Yüksek kalitedeki liselere giriş, büyük ölçüde ülke
genelinde yapılan öğrenci yerleştirme sınavlarından alınan puana bağlıdır, bu yüzden ülkedeki özel ders alma yaşı 10'a
kadar düşmüştür.[269] Türkiye'de 2019 itibarıyla yetişkin nüfusun %97,2'si okuryazardır; erkek nüfusun kendi içindeki
30 Mayıs 1453'te[264] Medâris-i
okuryazarlık oranı %99,2 kadın nüfusun kendi içindeki okuryazar oranı %95,3'tür.[270] Semâniye ve Fâtih Dârüşşifâsı
adıyla kurulan İstanbul Üniversitesi,
2019 itibarıyla Türkiye'deki üniversite sayısı 208'dir.[271] Öğrenciler, iki oturumlu Yükseköğretim Kurumları Sınavı (YKS) 1 Ağustos 1933'te yapılan reformla
sonucunda aldıkları puanlarla üniversiteye geçiş hakkı kazanır.[272] Anadolu Üniversitesi'nin Açıköğretim Fakültesi birlikte Türkiye'nin ilk üniversitesi
dışındaki tüm fakültelere giriş, lise mezunlarının YKS sonucuna bağlı olarak şekillenir.[273] Dünyanın en iyi olarak hizmete girmiştir.[265]
üniversitelerinin sıralandığı 2014 Times Higher Education World University Rankings'te ilk 200'e Türkiye'den dört
üniversite dahil olmuştur. Listede Orta Doğu Teknik Üniversitesi 85. sırada, Boğaziçi Üniversitesi 139. sırada, İstanbul
Teknik Üniversitesi 165. sırada, Sabancı Üniversitesi 182. sırada yer almıştır.[274]

Sağlık
Ana madde: Türkiye'de sağlık
Galatasaray Üniversitesi Avrupa'nın
Türkiye'de sağlık hizmetleri Sağlık Bakanlığı tarafından merkezi bir devlet sistemiyle kontrol edilir. 2003 yılında hükûmet, en iyi üniversitelerinden biridir.
sağlık hizmetlerine ayrılan bütçe oranını artıran ve nüfusun büyük bir bölümünü sağlık hizmetlerinden düşük masrafla
yararlanabilir hâle getirmeyi amaçlayan geniş kapsamlı bir sağlık reformu programı başlattı. Türkiye İstatistik Kurumu,
2012 yılında sağlık hizmetleri kapsamında 76,3 milyar TL harcandığını açıkladı; hizmet bedellerinin %79,6'sı Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından karşılanırken
geriye kalan %15,4'ü hastalar tarafından doğrudan ödendi.[275] 2018 yılı rakamlarına göre Türkiye'de 34.559 sağlık kurumu bulunmaktadır ve doktor başına
ortalama 536 hasta düşmektedir.[276][277] Ayrıca 1000 kişi başına düşen yatak sayısı 2,83'tür.[276]

Türkiye'de beklenen yaşam süresi erkeklerde 71,1 yıl ve kadınlarda 75,2 yıl olmakla birlikte, toplam nüfus ortalamasının
beklenen yaşam süresi 73,2 yıldır.[278] Ülkede ölümlere en çok neden olan hastalıklardan ilk üçü şunlardır: dolaşım sistemi
hastalıkları (%39,8), kanser (%21,3), solunum hastalıkları (%9,8).[279]

Türkiye, 2020 yılı ortası itibarıyla numbeo sağlık araştırmaları şirketine göre 100 üzerinden 70.36 puan ile ülkelere göre
sağlık endeksi sıralamasına 28. sırada yer almaktadır.[280]

Kültür Acıbadem Hastanesi

Ana madde: Türk kültürü
Türkiye; Oğuz, Anadolu, Osmanlı (Greko-Romen ve İslami kültürlerin bir devamıydı) ve Avrupa kültürü ile geleneklerinin
karışımıyla ortaya çıkan çok çeşitli kültürleri barındırır. Ülke coğrafyasındaki kültürel kaynaşma, Orta Asya'dan Anadolu'ya
doğru gerçekleşen Türk göçleri sırasında Türklerin göç yolları üzerindeki kültürlerle kendi kültürlerini birleştirmesi sonucunda
başladı. Ülkedeki Batılılaşma hareketi ise Osmanlı İmparatorluğu'nun Tanzimat döneminde başladı ve bugüne kadar sürmeye
devam etti.[282][283] Sonuç olarak günümüz Türk kültürü, geleneksel inançları ve tarihi değerleri koruyarak "çağdaş" bir Batı
devleti olma çabası sonucunda şekillendi.[282] Özellikle 16. ve 18. yüzyıllar arasında Türk kültürü, Osmanlı İmparatorluğu'nun
zirvede olduğu dönemde Turquerie adıyla bir fenomen haline gelerek Avrupa sanatını ve modasını da etkilemiştir.
Mevlevi semazenler bir Sema
törenindeyken. Mevlevi Sema
Sanat Törenleri, UNESCO Somut
Ana madde: Türk sanatı Olmayan Kültürel Miras
Ayrıca bakınız: Türk edebiyatı, Türk halk oyunları, Türk müziği, Türkiye'de resim ve Türk tiyatrosu Listeleri'nde yer almaktadır.[281]
Batılı anlamda Türkiye'de resim sanatı, 19. yüzyılın ortalarından itibaren etkin bir gelişme
göstermeye başladı. Resim dersleri ilk olarak teknik ihtiyaçlar için 1793 yılında şu anki İstanbul
Teknik Üniversitesi'nde verilmeye başlandı.[284] 19. yüzyılın sonlarında, Batılı anlamda insan tasvirleri özellikle Osman Hamdi Bey
ile birlikte Türk resminde kullanılmaya başlandı. Çağdaş eğilimlerle birlikte empresyonizm de gelişim gösterdi ve Halil Paşa
resimlerinde empresyonizmi kullandı. 1926'da Avrupa'ya gönderilen Türk sanatçılar, Türkiye'ye geri döndüklerinde çalışmalarında
Fovizm, Kübizm ve hatta Ekspresyonizm akımlarından yararlandılar. Sonraki yıllarda D Grubu sanatçılarından Abidin Dino ve Cemal
Tollu dahil olmak üzere Fikret Mualla, Fahrelnisa Zeid, Bedri Rahmi Eyüboğlu, Adnan Çoker ve Burhan Doğançay gibi sanatçılar
son 30 yıl boyunca Batı'da gelişen bazı eğilimleri tanıttılar. Bunların yanı sıra Yeniler Grubu 1930'larda, Onlar Grubu 1940'larda, Yeni
Dal Grubu 1950'lerde ve Siyah Kalem Grubu 1960'larda ortaya çıkarak çağdaş Türk resminin diğer önemli hareketleri olarak
tanındılar.[285]

Türk müziği ve edebiyatı, çeşitli kültürlerin izlerini taşır. Osmanlı İmparatorluğu'nun yanı sıra İslam dünyası ile Avrupa'nın etkileşimi
sonucunda Türk, İslam ve Avrupa gelenekleri birleşerek günümüz Türk müziğini ve edebiyatını ortaya çıkarmıştır.[286] Osmanlı
döneminde Türk edebiyatı, İran ve Arap edebiyatlarının fazlasıyla etkisi altında kaldı. Tanzimat'taki yeniliklerle birlikte daha önceden
Osman Hamdi Bey'in bilinmeyen roman ve öykü gibi edebi türler Türk edebiyatına giriş yaptı. Çeşitli yazarlar Türk edebiyatındaki ilkleri bu dönemde
çizdiği Kaplumbağa verdiler; Namık Kemal ilk edebi roman olan İntibah'ı (1876) yazarken, gazeteci Şinasi ilk özel gazeteyi çıkardı ve ilk tiyatro olan Şair
Terbiyecisi Evlenmesi'ni (1860) yazdı. Batı etkisinde gelişen modern Türk edebiyatının şekillenmesi 1896 ve 1923 arasında da sürdü. Bu arada
Servet-i Fünûn, Fecr-i Ati ve Millî Edebiyat gibi çeşitli edebiyat hareketleri ortaya çıktı. 20. yüzyılda Nâzım Hikmet, serbest nazımla
şiirler yazarak Türk şiirine radikal değişikler getirdi. Şiirdeki bir başka devrim ise 1941'de Garipçiler tarafından yapıldı. Çeşitli
kültürlerin karışımı olan Türk edebiyatında, bu durumun bir sonucu olarak, işlenen konular arasında kültür çatışması önemli bir yer tutar. Örneğin romanlarında
"kültürlerin birbiriyle çatışması ve örülmesi için yeni simgeler bulan" Orhan Pamuk, 2006 yılında Nobel Edebiyat Ödülü'ne layık görülmüştür.[287] 2003
Eurovision Şarkı Yarışması'na Türk müziğindeki çeşitli kültürlerin izlerini taşıyan "Everyway That I Can" şarkısıyla katılan Sertab Erener ise yarışmanın birincisi
olarak Avrupa'da adından bahsettirmiştir.[288]

Türk kültüründe halk oyunları önemli bir yer tutar. Doğu Trakya'da Hora; Ege, Güney Marmara ve İç Anadolu'da Zeybek; Batı Akdeniz'de Teke; İç-Batı Anadolu,
Batı Karadeniz, Güney Marmara ve Doğu Akdeniz'de Kaşık oyunları ile Karşılama; Orta ve Doğu Karadeniz'de Horon; Doğu ve İç Anadolu'da Halay;
Kuzeydoğu Anadolu'da Bar ve Lezginka halk oyunları yaygındır.[289]

Mutfak
Ana madde: Türk mutfağı
Türk mutfağı, Çin ve Fransız mutfaklarıyla beraber dünyanın en zengin mutfaklarındandır. Coğrafyası ve tarihi gereği, Türk mutfağı çok büyük bir çeşitlilik
oluşturur. Türk mutfağı, Mezopotamya ve Balkan mutfaklarıyla etkileşime girmiştir, İstanbul Osmanlı Saray mutfağı da Türk mutfağının önemli bir kısmını
oluşturur.
Osmanlı Saray Mutfağı'nda çok çeşitli çorba, zeytinyağlı sebze, etli yemek, balık, börek, tatlı menüleri mevcuttur. Saray
mutfağı, Bizans İmparatorluğu'ndan Osmanlı'ya yüzyılların saray zevki ve tecrübesiyle oluşan elit bir mutfaktır. O
dönemlerde, halk ve köy mutfağı ise sade ve basittir.

Günümüzde, Saray kültürü ile halk kültürünün karışımı bir "Türk mutfağı" ortaya çıkmıştır. Birçok saray yemeği, halk
tarafından benimsenmiştir.

Türk mutfağı;
Türk lokumu ile birlikte Türk kahvesi.
Akdeniz kültürü Türk kahvesi, UNESCO tarafından
Doğu kültürü Türklerin Somut Olmayan Kültürel
Saray kültürü Miraslar listesine alınmıştır.[290][291]
Bozkır kültürü olarak sınıflandırılmıştır.

Medya
Ana madde: Türkiye'de medya
Yüzlerce televizyon kanalı, binlerce yerel ve ulusal radyo istasyonu, onlarca gazetesi, kâr sağlayan üretken yerli sineması
ve hızlı büyüyen geniş bant internet kullanımı ile Türkiye'nin oldukça canlı bir medya sektörü vardır.[292] 2014 yılında
ülkede faal durumda olan radyo ve televizyon kurumu sayısı 1.190 olarak açıklanmıştır. Bunlardan %77,7'si karasal yayın
yaparken geriye kalanı sadece uydu, kablolu veya internet üzerinden yayın yapmıştır.[293] Devlet kanalı TRT ile Kanal D,
Show TV, Atv ve Star TV gibi özel kanallar, izleyici tarafından en çok takip edilen kanallardır. Bu kanallarda gösterilen
televizyon dizileri, Türkiye sınırlarının dışında son yıllarda popülerleşmeye başlayarak ülkenin dış ilişkilerine ve
tanınırlığına katkı sağlamaktadır.[294] Ülkedeki yayın kuruluşları, uydu antenleri ve kablo sistemi ile geniş bir alana
Cumhuriyet yazarlarının
yayılarak erişilebilir hâle gelmiştir.[295] Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK), ülkenin televizyon ve radyolarını tutuklanması protesto ediliyor.
hükûmet gözetiminde denetleyen yetkili kuruluştur.[295] Tiraj rakamlarına göre ülkenin en popüler ilk beş gazetesi Hürriyet, Türkiye'de basın özgürlüğü tartışmalı
Sabah, Posta, Sözcü ve Habertürk'tür.[296] Freedom House, Türkiye'de basından "Özgür Değil" şeklinde bahsederken bir konudur.
internet ortamından "Kısmen Özgür" şeklinde bahseder.[159]

Spor
Ana madde: Türkiye'de spor
Türkiye'de en çok sevilen sporlardan biri futboldur. Futbol ligler halinde oynanmakta ve bunların en büyüğü Süper Lig'dir.
Lig şampiyonu olabilmiş olan takımların dördü (Galatasaray, Fenerbahçe, Beşiktaş ve İstanbul Başakşehir) İstanbul takımı,
iki tanesi (Trabzonspor ve Bursaspor) ise Anadolu takımıdır. Futbol kulüpleri Türkiye Futbol Federasyonu çatısı altında
toplanmıştır.[297] Galatasaray Avrupa'da kupa kazanan ilk ve tek Türk futbol takımıdır. 2000 yılında UEFA Kupası ve
UEFA Süper Kupası'nı kazanmıştır. Türkiye millî futbol takımı 2000 Avrupa Futbol Şampiyonasında altıncı, 2002 FIFA
Dünya Kupası'nda ve 2003 FIFA Konfederasyonlar Kupası'nda üçüncü olmuş, 2008 Avrupa Futbol Şampiyonasında yarı
final oynamıştır.

Basketbol Türkiye'de en çok ilgi gören sporlardan biridir. Basketbol'un en büyük ligi Basketbol Süper Ligi'dir. Anadolu Türkiye, UEFA Euro 2016'da

Efes, Fenerbahçe, Galatasaray Medical Park, Beşiktaş ve Pınar Karşıyaka gibi takımlar EuroLeague'de, Basketbol
Şampiyonlar Ligi ve diğer özel turnuvalarda çok büyük başarılar göstermişlerdir. Ayrıca Anadolu Efes 1996 yılında Koraç
Kupası'nı kazanarak, Avrupa Kupası kazanan ilk Türk takımı olma unvanını elde etmiştir. 2012 yılında FIBA
EuroChallenge Şampiyonluğu kupasını kazanan Beşiktaş Milangaz Avrupa'da kupa kazanabilen ikinci Türk takımıdır.
Fenerbahçe, 2017 yılında EuroLeague kupasını kazanarak Avrupa Kupalarında spor kulüplerinin kazanabileceği en büyük
kupayı kazanan ilk Türk erkek basketbol takımı olmuştur. Ayrıca Anadolu Efes de 2021 ve 2022 yılında EuroLeague
kupasını kazanmıştır.[298] Türkiye millî basketbol takımı da turnuvalarda büyük başarı elde etmiştir. Örneğin 2001 Avrupa
Basketbol Şampiyonası gümüş madalya ve 2010 FIBA Dünya Basketbol Şampiyonası gümüş gibi. 2010 FIBA Dünya
Basketbol Şampiyonası, 28 Ağustos ve 12 Eylül tarihleri arasında Türkiye'de gerçekleştirilmiştir. Şampiyonayı FIBA,
Türkiye millî basketbol takımı 2010
Türkiye Basketbol Federasyonu ve 2010 Organizasyon Komitesi ortaklaşa organize etmiştir ve ikinci olmuştur. 1986'dan
FIBA Dünya Basketbol
beri üçüncü defa 24 ülkenin katıldığı turnuvanın takım karşılaşmaları İstanbul, Ankara, İzmir ve Kayseri'de, bitiş aşaması Şampiyonası'nda gümüş madalya
İstanbul Sinan Erdem Spor Salonu'nda oynanmış, kazanan ise bitişte Türkiye'yi 64-81 mağlup eden Amerika Birleşik kazandı.
Devletleri olmuştur. Türkiye kadın millî basketbol takımı 2011 Avrupa Kadınlar Şampiyonası'nda ikinci olmuştur. Ayrıca
2013 Akdeniz Oyunlarında erkek millî basketbol takımı altın madalya almıştır.

Geleneksel bir Türk sporu olan güreşin en önemli karşılaşması Kırkpınar Yağlı Güreşleri'dir. Türklerin MÖ 4. yüzyıldan beri güreş yaptıkları bilinmektedir. İlkbahar
aylarında doğanın canlanışı için yapılan kutlamalarda, evlenme merasimlerinde ve zafer şölenlerinde hep güreş müsabakaları yapılırdı. 1996 yılında Geleneksel
Spor Dalları Federasyonu kurulmuş ve yağlı güreş için önemli bir adım atılmıştır.

Tenise olan ilginin de zamanla arttığı Türkiye, Avrupa Tenis Federasyonu verilerine göre tenis adına 141 turnuva ile Avrupa'da 2022 yılında en fazla uluslararası
turnuva düzenleyen ikinci ülke oldu. 2023 Avrupa Tenis Federasyonu Genel Kurulunda Türkiye'ye "En Fazla Gelişen Ülke Ödülü" verildi.[299]

Ayrıca bakınız
Türk devletleri listesi
Türkiye'nin ana hatları
 Türkiye'de konuşulan diller
Notlar
a. ^ Kürt ve Zazalar toplamı
b. ^ 6,376,000'ü Türkçe anadilli
c. ^ yerli ve oturma izni/vatandaşlık almış Araplar toplamı.
d. ^ Kabardey + Abhazlar
e. ^ Çoğunlukla Türkleşmiş – MGK
f. ^ Tamamen Türkleşmiş – MGK
Kaynakça
1. ^ "Ethnic groups" (https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/t 11. ^ Günter Prinzing; Maciej Salamon (1999). Byzanz und
urkey-turkiye/#people-and-society). 28 Ağustos 2022 tarihinde
kaynağından arşivlendi (https://web.archive.org/web/202208280857
06/https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/turkey-turkiye/#p
eople-and-society). Erişim tarihi: 6 Şubat 2024.
2. ^ "Surface water and surface water change" (https://web.archive.org/
web/20181209191004/https://stats.oecd.org/Index.aspx?DataSetCo 12. ^ Henry Hoyle Howorth (2008). History of the Mongols from the 9th
de=SURFACE_WATER#). Organisation for Economic Co-operation
and Development (OECD). 9 Aralık 2018 tarihinde kaynağından (htt
ps://stats.oecd.org/Index.aspx?DataSetCode=SURFACE_WATER#)
arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2020.
3. ^ "The Results of Address Based Population Registration System,
2023" (https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=The-Results-of-Addres
s-Based-Population-Registration-System-2023-49684&dil=2). 6
Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (https://web.archive.or
g/web/20240206082646/https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=The-
Results-of-Address-Based-Population-Registration-System-2023-49
684&dil=2). Erişim tarihi: 6 Şubat 2024.
4. ^ a b c d e "World Economic Outlook Database, October 2023
Edition. (Türkiye)" (https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-da
tabase/2023/October/weo-report?c=186,&s=NGDPD,PPPGDP,NGD
PDPC,PPPPC,&sy=2020&ey=2028&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd= 14. ^ Imber, Colin. "The Ottoman Empire, 1300-1650, The Structure of
1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1). IMF.org. International
Monetary Fund. 10 Ekim 2023. 12 Ekim 2023 tarihinde kaynağından
arşivlendi (https://web.archive.org/web/20231012040447/https://ww
w.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2023/October/weo-re
port?c=186,&s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&sy=2020&e
y=2028&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=countr 15. ^ "The World's First Temple - Archaeology Magazine Archive" (http
y&ds=.&br=1). Erişim tarihi: 10 Ekim 2023.
5. ^ "Gini index (World Bank estimate) – Turkey" (https://web.archive.or
g/web/20190214175852/https://data.worldbank.org/indicator/SI.PO
V.GINI?locations=TR) (İngilizce). Dünya Bankası. 14 Şubat 2019
tarihinde kaynağından (https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.
GINI?locations=TR) arşivlendi.
6. ^ "Human Development Index (HDI)" (https://hdr.undp.org/data-cent
er/human-development-index#/indicies/HDI). 10 Haziran 2022
tarihinde kaynağından arşivlendi (https://web.archive.org/web/20220
610040330/https://hdr.undp.org/data-center/human-development-ind
ex#/indicies/HDI). Erişim tarihi: 24 Mart 2024.
7. ^ Scharlipp, Wolfgang (2000). An Introduction to the Old Turkish
Runic Inscriptions. Verlag auf dem Ruffel., Engelschoff. ISBN 3-
933847-00-1, 9783933847003.
8. ^ Harper, Douglas (2001). "Turkey" (https://web.archive.org/web/201
60408015029/http://www.etymonline.com/index.php?term=Turkey).
Online Etymology Dictionary. 8 Nisan 2016 tarihinde kaynağından
(http://www.etymonline.com/index.php?term=Turkey) arşivlendi.
Erişim tarihi: 16 Haziran 2013.
9. ^ a b Ortaylı, İlber (17 Mayıs 2008). "Türkiye'nin adı" (http://www.milli
yet.com.tr/-/ilber-ortayli/pazar/yazardetay/18.05.2008/545561/defaul
t.htm). Milliyet. 24 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (http
s://web.archive.org/web/20160524192805/http://www.milliyet.com.tr/
-/ilber-ortayli/pazar/yazardetay/18.05.2008/545561/default.htm).
Erişim tarihi: 20 Mayıs 2016.
10. ^ Jenkins, Romilly James Heald (1967). De Administrando Imperio
by Constantine VII Porphyrogenitus (https://books.google.com/book
s?id=3al15wpFWiMC&pg=PA65). Corpus fontium historiae
Byzantinae (New, revised bas.). Washington, DC: Dumbarton Oaks
Center for Byzantine Studies. s. 65. ISBN 0-88402-021-5. Erişim
tarihi: 28 Ağustos 2013. According to Constantine Porphyrogenitus, 20. ^ Kartal, Metin (2003). "Anadolu'nun Epi-Paleolitik Dönem buluntu
writing in his De Administrando Imperio (ca. 950 AD) "Patzinakia,
the Pecheneg realm, stretches west as far as the Siret River (or even
the Eastern Carpathian Mountains), and is four days distant from
Tourkia (i.e. Hungary)."
Ostmitteleuropa 950–1453: Beiträge zu einer table-ronde des XIX.
International Congress of Byzantine Studies, Copenhagen 1996 (htt
ps://books.google.com/books?id=uZDgivj7_RAC&pg=PA46). Otto
Harrassowitz Verlag. s. 46. ISBN 978-3-447-04146-1. Erişim tarihi: 9
Şubat 2013.
to the 19th Century: The So-called Tartars of Russia and Central
Asia (https://books.google.com/books?id=hFc4mwsHZ7IC&pg=PA
3). Cosimo, Inc. s. 3. ISBN 978-1-60520-134-4. Erişim tarihi:
15 Haziran 2013.
13. ^ Öztürk, Özhan (2011). "Pontus: Antik Çağ'dan Günümüze
Karadeniz'in Etnik ve Siyasi Tarihi" (https://web.archive.org/web/201
50427135636/http://www.karalahana.com/makaleler/kitap/pontus-an
tik-cagdan-gunumuze-karadeniz-etnik-siyasi-tarihi.htm). Ankara:
Genesis Yayınları. s. 364. 27 Nisan 2015 tarihinde kaynağından (htt
p://www.karalahana.com/makaleler/kitap/pontus-antik-cagdan-gunu
muze-karadeniz-etnik-siyasi-tarihi.htm) arşivlendi. Erişim tarihi: 20
Mayıs 2016. "... Greek term Tourkoi first used for the Khazars in 568
AD. In addition in "De Administrando Imperio" Hungarians call
Tourkoi too once known as Sabiroi ..."
Power" (https://web.archive.org/web/20160407213335/http://www.fat
ih.edu.tr/~ayasar/HIST236/Colin%20_Imber.pdf) (PDF). fatih.edu.tr. 7
Nisan 2016 tarihinde kaynağından (http://www.fatih.edu.tr/~ayasar/H
IST236/Colin%20_Imber.pdf) (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 9
Ağustos 2014.
s://archive.archaeology.org/0811/abstracts/turkey.html).
archive.archaeology.org. 6 Ocak 2013 tarihinde kaynağından
arşivlendi (https://web.archive.org/web/20130106110351/https://arch
ive.archaeology.org/0811/abstracts/turkey.html). Erişim tarihi:
29 Nisan 2024.
16. ^ Maddy, D.; Schreve, D.; Demir, T.; Veldkamp, A.; Wijbrans, J. R.;
Van Gorp, W.; Van Hinsbergen, D. J. J.; Dekkers, M. J.; Scaife, R.;
Schoorl, J. M.; Stemerdink, C.; Van der Schriek, T. (2015). "The
earliest securely-dated hominin artefact in Anatolia?". Quaternary
Science Reviews (İngilizce). 109: 68-75.
doi:10.1016/j.quascirev.2014.11.021 (https://doi.org/10.1016/j.quasci
rev.2014.11.021).
17. ^ Stiner, Mary C.; Kuhn, Steven L.; Güleç, Erksin (Mayıs 2013).
"Early Upper Paleolithic shell beads at Üçağızlı Cave I (Turkey):
Technology and the socioeconomic context of ornament life-
histories". Journal of Human Evolution (İngilizce). 64 (5): 380-398.
doi:10.1016/j.jhevol.2013.01.008 (https://doi.org/10.1016/j.jhevol.20
13.01.008). ISSN 0047-2484 (https://www.worldcat.org/issn/0047-24
84). PMID 23481346 (https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/234813
46).
18. ^ Howard, Douglas Arthur (2001). The History of Turkey (http://book
s.google.com/books?id=Ay-IkMqrTp4C) (İngilizce). Greenwood
Press. ss. xiv-xx. ISBN 978-0-313-30708-9.
19. ^ a b c Steadman, Sharon R.; McMahon, Gregory (2011). The Oxford
Handbook of Ancient Anatolia (http://books.google.com/books?id=7
ND_CE9If3kC) (İngilizce). Oxford University Press. ss. 3-11, 37.
ISBN 978-0-19-537614-2. 12 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından
arşivlendi (https://web.archive.org/web/20240512180333/https://boo
ks.google.com/books?id=7ND_CE9If3kC&hl=en). Erişim tarihi: 4
Mayıs 2013.
toplulukları: Sorunlar, öneriler, değerlendirmeler ve çeşitli
yaklaşımlar". Anatolia (24): 35-43. doi:10.1501/andl_0000000288 (ht
tps://doi.org/10.1501/andl_0000000288).
21. ^ Gresky, Julia; Haelm, Juliane; Clare, Lee (28 Haziran 2017).
"Modified human crania from Göbekli Tepe provide evidence for a
new form of Neolithic skull cult" (https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/ar
ticles/PMC5489262). Science Advances (İngilizce). 3 (6): e1700564.
Bibcode:2017SciA....3E0564G (http://adsabs.harvard.edu/abs/2017
SciA....3E0564G). doi:10.1126/sciadv.1700564 (https://doi.org/10.11
26/sciadv.1700564). ISSN 2375-2548 (https://www.worldcat.org/iss
n/2375-2548). PMC 5489262 (https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/arti
cles/PMC5489262) $2. PMID 28782013 (https://www.ncbi.nlm.nih.go
v/pubmed/28782013).
22. ^ "Çatalhöyük added to UNESCO World Heritage List" (https://web.
archive.org/web/20160309080059/http://globalheritagefund.org/onth
ewire/blog/catalhoyuk_world_heritage_list) (İngilizce). Küresel Miras
Fony. 3 Temmuz 2012. 9 Mart 2016 tarihinde kaynağından (http://glo
balheritagefund.org/onthewire/blog/catalhoyuk_world_heritage_list)
arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2013.
23. ^ "Troy" (https://web.archive.org/web/20151230081010/http://www.a
ncient.eu/troy/). ancient.eu. 30 Aralık 2015 tarihinde kaynağından (ht
tp://www.ancient.eu/troy/) arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2014.
24. ^ "The Position of Anatolian" (https://www.webcitation.org/6GNtCV
Wdz?url=http://www.linguistics.ucla.edu/people/Melchert/The%20Po
sition%20of%20Anatolian.pdf) (PDF). 5 Mayıs 2013 tarihinde
kaynağından (http://www.linguistics.ucla.edu/people/Melchert/The%
20Position%20of%20Anatolian.pdf) (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 4
Mayıs 2013.
25. ^ Balter, Michael (27 Şubat 2004). "Search for the Indo-Europeans:
Were Kurgan horsemen or Anatolian farmers responsible for
creating and spreading the world's most far-flung language family?"
(https://archive.org/details/sim_science_2004-02-27_303_5662/pag
e/1323). Science. 303 (5662): 1323.
doi:10.1126/science.303.5662.1323 (https://doi.org/10.1126/science.
303.5662.1323). PMID 14988549 (https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pub
med/14988549).
26. ^ Casson, Lionel (1977). "The Thracians" (http://www.metmuseum.o
rg/pubs/bulletins/1/pdf/3258667.pdf.bannered.pdf) (PDF). The
Metropolitan Museum of Art Bulletin. 35 (1). ss. 2-6.
doi:10.2307/3258667 (https://doi.org/10.2307/3258667). 3 Mayıs
2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (https://web.archive.org/web/
20190503015440/https://www.metmuseum.org/pubs/bulletins/1/pdf/
3258667.pdf.bannered.pdf) (PDF). Erişim tarihi: 4 Mayıs 2013.
27. ^ Dalton, Rex (2010). "Palaeoanthropology: Disputed ground".
Nature (İngilizce). 446: 176-178. doi:10.1038/466176a (https://doi.or
g/10.1038/466176a).
28. ^ "Ziyaret Tepe – Turkey Archaeological Dig Site" (https://web.archiv
e.org/web/20160303194000/http://www3.uakron.edu/ziyaret/timeline
_3period.html). uakron.edu. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından (htt
p://www3.uakron.edu/ziyaret/timeline_3period.html) arşivlendi.
Erişim tarihi: 4 Eylül 2010.
29. ^ "Assyrian Identity In Ancient Times And Today' " (https://web.archiv
e.org/web/20160303170850/http://www.aina.org/articles/assyrianide
45. ^ a b Kinross, Patrick (1977). The Ottoman Centuries: The Rise and
ntity.pdf) (PDF). 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından (http://www.aina.
org/articles/assyrianidentity.pdf) (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 4
Eylül 2010. 46. ^ "TheOttomans.org - Discover The Ottomans" (https://web.archive.o
30. ^ Zimansky, Paul. Urartian Material Culture As State Assemblage:
An Anomaly in the Archaeology of Empire. s. 103.
31. ^ Roux, Georges. Ancient Iraq. s. 314.
32. ^ The Metropolitan Museum of Art, New York (Ekim 2000). "Anatolia 47. ^ Stanford J. Shaw (29 Ekim 1976). History of the Ottoman Empire
and the Caucasus, 2000–1000 B.C. in Timeline of Art History." (htt
p://www.metmuseum.org/toah/ht/03/waa/ht03waa.htm). New York:
The Metropolitan Museum of Art. 10 Eylül 2006 tarihinde
kaynağından arşivlendi (https://web.archive.org/web/200609100420
40/http://www.metmuseum.org/toah/ht/03/waa/ht03waa.htm). Erişim
tarihi: 21 Aralık 2006.
33. ^ a b "About Turkey - Etymology And Climate" (https://web.archive.or 48. ^ Kirk, George E. (2008). A Short History of the Middle East. Brill
g/web/20150721060119/http://www.ktu.edu.tr/obsen-aboutturkeyety
mologyandclimate). ktu.edu.tr. 21 Temmuz 2015 tarihinde 49. ^ Yavuz, Erdal. "The Industrial Revolution and Consequences" (http
kaynağından (http://www.ktu.edu.tr/obsen-aboutturkeyetymologyand
climate) arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2014.
34. ^ D. M. Lewis; John Boardman (1994). The Cambridge Ancient
History (http://books.google.com/books?id=vx251bK988gC&pg=PA
462). Cambridge University Press. s. 444. ISBN 978-0-521-23348-4. 50. ^ Yalçın, Özgür.
2 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi (https://web.archiv
e.org/web/20130602072046/http://books.google.com/books?id=vx2
51bK988gC&pg=PA462). Erişim tarihi: 7 Nisan 2013.
35. ^ Hooker, Richard (6 Haziran 1999). "Ancient Greece: The Persian 51. ^ Douglas Arthur Howard: "The History of Turkey", sayfa 71.
Wars" (https://www.webcitation.org/5uNLYWJA2?url=http://www.ws
u.edu/~dee/GREECE/PERSIAN.HTM). Washington State
University, Washington, United States. 20 Kasım 2010 tarihinde
kaynağından (http://www.wsu.edu/~dee/GREECE/PERSIAN.HTM)
arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2006.
36. ^ The Metropolitan Museum of Art, New York (Ekim 2000). "Anatolia
and the Caucasus (Asia Minor), 1000 B.C. – 1 A.D. in Timeline of Art
History." (http://www.metmuseum.org/toah/ht/04/waa/ht04waa.htm).
New York: The Metropolitan Museum of Art. 14 Aralık 2006 tarihinde
kaynağından arşivlendi (https://web.archive.org/web/200612140039
32/http://www.metmuseum.org/toah/ht/04/waa/ht04waa.htm). Erişim
tarihi: 21 Aralık 2006.
37. ^ David Noel Freedman; Allen C. Myers; Astrid Biles Beck (2000).
Eerdmans Dictionary of the Bible (http://books.google.com/books?id
=P9sYIRXZZ2MC&pg=PA61). Wm. B. Eerdmans Publishing. s. 61.
ISBN 978-0-8028-2400-4. 2 Haziran 2013 tarihinde kaynağından
arşivlendi (https://web.archive.org/web/20130602071147/http://book
s.google.com/books?id=P9sYIRXZZ2MC&pg=PA61). Erişim tarihi:
24 Mart 2013.
38. ^ Theo van den Hout (27 Ekim 2011). The Elements of Hittite (http://
books.google.com/books?id=QDJNg5Nyef0C&pg=PA1).
Cambridge University Press. s. 1. ISBN 978-1-139-50178-1. 13
Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (https://web.archive.org/
web/20171013221256/https://books.google.com/books?id=QDJNg5
Nyef0C). Erişim tarihi: 24 Mart 2013.
39. ^ Daniel C. Waugh (2004). "Constantinople/Istanbul" (https://web.arc
hive.org/web/20160612154426/http://depts.washington.edu/silkroad/
cities/turkey/istanbul/istanbul.html). University of Washington,
Seattle, Washington. 12 Haziran 2016 tarihinde kaynağından (http://
depts.washington.edu/silkroad/cities/turkey/istanbul/istanbul.html)
arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2006.
40. ^ Wink, Andre (1990). Al Hind: The Making of the Indo Islamic
World, Vol. 1, Early Medieval India and the Expansion of Islam, 7th–
11th Centuries. Brill Academic Publishers. s. 21. ISBN 90-04-09249-
8.
41. ^ "THE SELJUK TURKS" (https://web.archive.org/web/2016030409
3825/http://peter.mackenzie.org/history/hist2021.htm).
peter.mackenzie.org. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından (http://peter.
mackenzie.org/history/hist2021.htm) arşivlendi. Erişim tarihi: 9
Ağustos 2014.
42. ^ a b Rafis Abazov (2009). Culture and Customs of Turkey (http://boo
ks.google.com/books?id=kx-hnRY6E94C). Greenwood Publishing
Group. s. 1071. ISBN 978-0-313-34215-8. 2 Haziran 2013 tarihinde
kaynağından arşivlendi (https://web.archive.org/web/201306020812
07/http://books.google.com/books?id=kx-hnRY6E94C). Erişim tarihi:
25 Mart 2013.
43. ^ Metz, Helen Chapin, (Ed.) (1996). "Turkish Origins" (http://countrys
tudies.us/turkey/5.htm). Turkey: A Country Study. Area handbook
series (fifth bas.). Washington DC: United States Government
Publishing Office for the Federal Research Division of the Library of
Congress. ISBN 0-8444-0864-6. LCCN 95049612 (https://lccn.loc.g
ov/95049612).
44. ^ Mehmet Fuat Köprülü&Gary Leiser. The origins of the Ottoman
Empire. s. 33.
Fall of the Turkish Empire. Morrow. ss. 28-30. ISBN 0-688-03093-9.
rg/web/20151219203623/http://www.theottomans.org/english/histor
y/history1800_2.asp). 19 Aralık 2015 tarihinde kaynağından (http://w
ww.theottomans.org/english/history/history1800_2.asp) arşivlendi.
Erişim tarihi: 9 Ağustos 2014.
and Modern Turkey (http://books.google.com/books?id=Xd422lS6ez
gC&pg=PA213). 1. Cambridge University Press. s. 213. ISBN 978-0-
521-29163-7. 6 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi (http
s://web.archive.org/web/20131106233521/http://books.google.com/b
ooks?id=Xd422lS6ezgC&pg=PA213). Erişim tarihi: 15 Haziran
2013.
Academic Publishers. s. 58. ISBN 1-4437-2568-4.
s://web.archive.org/web/20130903085057/http://www.yeditepe.edu.t
r/dotAsset/74101.pdf) (PDF). yeditepe.edu.tr. 3 Eylül 2013 tarihinde
kaynağından (https://www.yeditepe.edu.tr/dotAsset/74101.pdf) (PDF)
arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2014.
"Reformation_of_Ottoman_Bureaucracy_A_Failed_Attempt" (http://
www.academia.edu/3118454/Reformation_of_Ottoman_Bureaucrac
y_A_Failed_Attempt). academia.edu. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2014.
52. ^ Krasner, Stephen D. "Sovereignty: Organized Hypocrisy" (https://w
eb.archive.org/web/20150405044507/http://books.google.com.tr/boo
ks?id=tHJ5m56sBX4C&pg=PA135&lpg=PA135&dq=the+Ottoman+
Empire+took+its+first+foreign+loans&source=bl&ots=z8eQRDEkwj
&sig=zTCxdqm0YkHcjhb9skWZ-IIIFKU&hl=tr&sa=X&ei=kdr8U_mC
N8fNygOqlYC4BQ&ved=0CCsQ6AEwAg#v=onepage&q=the%20O
ttoman%20Empire%20took%20its%20first%20foreign%20loans&f=f
alse). books.google.com.tr. 5 Nisan 2015 tarihinde kaynağından (htt
p://books.google.com.tr/books?id=tHJ5m56sBX4C&pg=PA135&lpg
=PA135&dq=the+Ottoman+Empire+took+its+first+foreign+loans&so
urce=bl&ots=z8eQRDEkwj&sig=zTCxdqm0YkHcjhb9skWZ-IIIFKU&
hl=tr&sa=X&ei=kdr8U_mCN8fNygOqlYC4BQ&ved=0CCsQ6AEwA
g#v=onepage&q=the%20Ottoman%20Empire%20took%20its%20fir
st%20foreign%20loans&f=false) arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos
2014.
53. ^ "The Ottoman Empire" (https://web.archive.org/web/20150708053
143/http://www.globaled.org/nyworld/materials/ottoman/modernizatio
n.html). globaled.org. 8 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından (http://
www.globaled.org/nyworld/materials/ottoman/modernization.html)
arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2014.
54. ^ İsmail Hakkı Göksoy, "Ottoman-Aceh relations as documented in
Turkish sources" in Michael R. Feener, Patrick Daly, and Anthony
Reid, Mapping the Acehnese Past (Leiden: KITLV, 2011),65-95.
55. ^ Todorova, Maria (18 Mart 2009). Imagining the Balkans (http://book
s.google.com/books?id=WZweAIJI0ZwC&pg=PA175). Oxford
University Press. s. 175. ISBN 978-0-19-972838-1. 7 Kasım 2013
tarihinde kaynağından arşivlendi (https://web.archive.org/web/20131
107012303/http://books.google.com/books?id=WZweAIJI0ZwC&pg
=PA175). Erişim tarihi: 15 Haziran 2013.
56. ^ Mann, Michael (2005). The Dark Side of Democracy: Explaining
Ethnic Cleansing (http://books.google.com/books?id=cGHGPgj1_tIC
&pg=PA118). Cambridge University Press. s. 118. ISBN 978-0-521-
53854-1. 2 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi (https://w
eb.archive.org/web/20130602074431/http://books.google.com/book
s?id=cGHGPgj1_tIC&pg=PA118). Erişim tarihi: 28 Şubat 2013.
57. ^ "Collapse of the Ottoman Empire, 1918-1920" (https://web.archive.
org/web/20151219183629/http://www.nzhistory.net.nz/war/ottoman-e
mpire/collapse). nzhistory.net.nz. 19 Aralık 2015 tarihinde
kaynağından (http://www.nzhistory.net.nz/war/ottoman-empire/collap
se) arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2014.
58. ^ Chambers, Robert. "Liberty and The Ottoman" (http://www.archive.
org/stream/universityoftoro10univuoft#page/14/mode/2up). Monthly.
University of Toronto. 15 Nisan 2016 tarihinde kaynağından
arşivlendi (https://web.archive.org/web/20160415030417/http://www.
archive.org/stream/universityoftoro10univuoft#page/14/mode/2up).
Erişim tarihi: 6 Eylül 2014.
59. ^ "Death toll of the Armenian Massacres" (https://web.archive.org/we
b/20141011065130/http://www.britannica.com/EBchecked/topic/353
23/Armenian-massacres/35323suppinfo/Supplemental-Information).
Encyclopædia Britannica. 11 Ekim 2014 tarihinde kaynağından (htt
p://www.britannica.com/EBchecked/topic/35323/Armenian-massacr
es/35323suppinfo/Supplemental-Information) arşivlendi. Erişim
tarihi: 9 Ağustos 2014.
60. ^ "Fact Sheet: Armenian Genocide" (https://web.archive.org/web/20
071014004943/http://www.umd.umich.edu/dept/armenian/facts/geno
cide.html). Michigan Üniversitesi. 14 Ekim 2007 tarihinde
kaynağından (http://www.umd.umich.edu/dept/armenian/facts/genoci
de.html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2010.
61. ^ Freedman, Jeri (2009). The Armenian genocide (http://books.googl
e.com/books?id=cuqxYldvClQC) (1. ed. bas.). New York: Rosen
Pub. Group. ISBN 1-4042-1825-4. 4 Temmuz 2014 tarihinde
kaynağından arşivlendi (https://web.archive.org/web/201407041700
33/http://books.google.com/books?id=cuqxYldvClQC). Erişim tarihi:
6 Eylül 2014.
62. ^ Totten, Samuel, Paul Robert Bartrop, Steven L. Jacobs (eds.)
Dictionary of Genocide. Greenwood Publishing Group, 2008, s. 19.
ISBN 0-313-34642-9.
63. ^ Patrick J. Roelle, Sr. (27 Eylül 2010). Islam's Mandate- a Tribute to
Jihad: The Mosque at Ground Zero (http://books.google.com/books?
id=KL0RTx77lrwC&pg=PA33). AuthorHouse. s. 33. ISBN 978-1-
4520-8018-5. 2 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi (http
s://web.archive.org/web/20130602080304/http://books.google.com/b
ooks?id=KL0RTx77lrwC&pg=PA33). Erişim tarihi: 9 Şubat 2013.
64. ^ Schaller, Dominik J; Zimmerer, Jürgen (2008). "Late Ottoman
genocides: the dissolution of the Ottoman Empire and Young
Turkish population and extermination policies – introduction".
Journal of Genocide Research 10 (1): 7–14.
doi:10.1080/14623520801950820
65. ^ Roderic H. Davison; Review "From Paris to Sèvres: The Partition
of the Ottoman Empire at the Peace Conference of 1919–1920" by
Paul C. Helmreich in Slavic Review, Vol. 34, No. 1 (Mar. 1975), ss.
186–187
66. ^ Donald Bloxham (2005). The Great Game of Genocide:
Imperialism, Nationalism, And the Destruction of the Ottoman
Armenians (http://books.google.com/books?id=TSRkGNoEPFwC&p
g=PA150). Oxford University Press. s. 150. ISBN 978-0-19-927356-
0. 2 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi (https://web.arch
ive.org/web/20130602074702/http://books.google.com/books?id=TS
RkGNoEPFwC&pg=PA150). Erişim tarihi: 9 Şubat 2013.
67. ^ Levene, Mark (Kış 1998). "Creating a Modern 'Zone of Genocide':
The Impact of Nation- and State-Formation on Eastern Anatolia,
1878–1923" (https://www.webcitation.org/6Cyb876q4?url=http://hgs.
oxfordjournals.org/content/12/3/393.abstract). Holocaust and
Genocide Studies. 12 (3). s. 393–433. doi:10.1093/hgs/12.3.393 (htt
ps://doi.org/10.1093/hgs/12.3.393). 17 Aralık 2012 tarihinde
kaynağından (http://hgs.oxfordjournals.org/cgi/content/abstract/12/3/
393) arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Eylül 2014.
68. ^ Ferguson, Niall (2007). The War of the World: Twentieth-Century
Conflict and the Descent of the West. Penguin Group (USA)
Incorporated. s. 180. ISBN 978-0-14-311239-6.
69. ^ "Ottoman/Turkish Visions of the Nation, 1860–1950" (https://books.
google.com/books?id=qejRAQAAQBAJ&pg=PA180). Erişim tarihi:
18 Şubat 2015.
70. ^ Atay, Mehmet. "19 Mayıs-Türk Ulusal Kurtuluş Hareketinin
Başlangıcı" (https://web.archive.org/web/20131113071221/http://ww
w.meb.gov.tr/belirligunler/19mayis/makaleler/1919a_bakis.html).
Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanlığı. 13 Kasım 2013 tarihinde
kaynağından (http://www.meb.gov.tr/belirligunler/19mayis/makaleler/
1919a_bakis.html) arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2014.
71. ^ Mango, Andrew (2000). Atatürk: The Biography of the Founder of
Modern Turkey (https://archive.org/details/ataturk0000mang_b0t1).
Overlook. s. lxxviii. ISBN 1-58567-011-1.
72. ^ Robert H. Hewsen. Armenia: A Historical Atlas, p. 237. 0-226-
33228-4
73. ^ Psomiades, Harry J. (2000). The Eastern Question, the Last
Phase: a study in Greek-Turkish diplomacy. New York: Pella. ss. 27-
38. ISBN 0-918618-79-7.
74. ^ Macfie, A. L. (1979). "The Chanak affair (September–October
1922)". Balkan Studies. 20 (2): 309-41.
75. ^ Heper, Criss, Metin, Nur Bilge (2009). Historical Dictionary of
Turkey (https://books.google.com/books?id=mKoanep9aBEC&q=18
+september+1922+turkey&pg=PA317). Scarecrow Press. ISBN 978-
0-8108-6281-4. 28 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (http
s://web.archive.org/web/20240328152525/https://books.google.com/
books?id=mKoanep9aBEC&q=18+september+1922+turkey&pg=PA
317#v=snippet&q=18%20september%201922%20turkey&f=false).
Erişim tarihi: 2 Kasım 2023.
76. ^ Darwin, J. G. (Feb 1980). "The Chanak Crisis and the British
Cabinet". History. 65 (213): 32-48. doi:10.1111/j.1468-
229X.1980.tb02082.x (https://doi.org/10.1111/j.1468-229X.1980.tb0
2082.x).
77. ^ Dawson, Robert MacGregor (1958). William Lyon Mackenzie King:
A Political Biography, 1874-1923 (https://archive.org/details/williamly
onmacke0000daws). Toronto: University of Toronto Press. ss. 401-
416.
78. ^ Axiarlis, Evangelia (2014). Political Islam and the Secular State in
Turkey: Democracy, Reform and the Justice and Development Party
(https://archive.org/details/politicalislamse0000axia). I.B. Tauris.
s. 11 (https://archive.org/details/politicalislamse0000axia/page/11).
79. ^ "Turkey, Mustafa Kemal and the Turkish War of Independence,
1919–23" (https://web.archive.org/web/20080625023040/http://www.
britannica.com/eb/article-44425/Turkey). Encyclopædia Britannica.
2007. 25 Haziran 2008 tarihinde kaynağından (http://www.britannic
a.com/eb/article-44425/Turkey) arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim
2007.
80. ^ Clogg, Richard (20 Haziran 2002). A Concise History of Greece (ht
tp://books.google.com/books?id=H5pyUIY4THYC). Cambridge
University Press. s. 101. ISBN 978-0-521-00479-4. 27 Mayıs 2013
tarihinde kaynağından arşivlendi (https://web.archive.org/web/20130
527020320/http://books.google.com/books?id=H5pyUIY4THYC).
Erişim tarihi: 9 Şubat 2013.
81. ^ Gerhard Bowering (28 Kasım 2012). Bowering, Gerhard; Crone,
Patricia; Kadi, Wadad; Stewart, Devin J.; Zaman, Muhammad
Qasim; Mirza, Mahan (Ed.). The Princeton Encyclopedia of Islamic
Political Thought (http://books.google.com/books?id=JHcZlo12SGo
C&pg=PA49). Princeton University Press. s. 49. ISBN 978-1-4008-
3855-4. 6 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi (https://web.
archive.org/web/20131106100323/http://books.google.com/books?i
d=JHcZlo12SGoC&pg=PA49). Erişim tarihi: 14 Ağustos 2013.
"Following the revolution, Mustafa Kemal became an important
figure in the military ranks of the Ottoman Committee of Union and
Progress (CUP) as a protégé ... Although the sultanate had already
been abolished in November 1922, the republic was founded in
October 1923. ... ambitious reform programme aimed at the creation
of a modern, secular state and the construction of a new identity for
its citizens."
82. ^ "Kemal Öz Adlı Cumhur Reisimize Verilen Soyadı Hakkında
Kanun" (https://web.archive.org/web/20160304132617/http://www.nv
i.gov.tr/Files/File/Mevzuat/Nufus_Mevzuati/Kanun/pdf/kemal_oz_ka
nun.pdf) (PDF). Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü. 4 Mart
2016 tarihinde kaynağından (http://www.nvi.gov.tr/Files/File/Mevzua
t/Nufus_Mevzuati/Kanun/pdf/kemal_oz_kanun.pdf) (PDF) arşivlendi.
Erişim tarihi: 4 Mayıs 2013.
83. ^ Çağaptay, Soner (2002). "Reconfiguring the Turkish nation in the
1930s". Nationalism and Ethnic Politics (İngilizce). 8 (2). Yale
Üniversitesi. doi:10.1080/13537110208428662 (https://doi.org/10.10 98. ^ "General Structure of Turkish Public Administration" (https://web.ar
80/13537110208428662).
84. ^ "Growth in United Nations membership (1945–2005)" (https://web.
archive.org/web/20160117212320/http://www.un.org/Overview/growt
h.htm). United Nations. 3 Temmuz 2006. 17 Ocak 2016 tarihinde
kaynağından (http://www.un.org/Overview/growth.htm) arşivlendi.
Erişim tarihi: 30 Ekim 2006.
85. ^ Huston, James A. (1988). Outposts and Allies: U.S. Army Logistics
in the Cold War, 1945–1953 (http://books.google.com/?id=ID4E3Lm
8TsgC&pg=PA198&lpg=PA198&dq=turkey+cold+war) (İngilizce).
Susquehanna University Press. s. 134. ISBN 0-941664-84-8.
86. ^ "Members and partners" (https://web.archive.org/web/2016070204
3620/https://www.oecd.org/about/membersandpartners/list-oecd-me
mber-countries.htm). OECD. 2 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından
(http://www.oecd.org/about/membersandpartners/list-oecd-member-c
ountries.htm) arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2014.
87. ^ Uslu, Nasuh (2003). The Cyprus question as an issue of Turkish 101. ^ "Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları, 2019" (https://web.a
foreign policy and Turkish-American relations, 1959-2003 (http://boo
ks.google.com/books?id=RYHWMKL2-CQC&pg=PA119). Nova
Publishers. s. 119. ISBN 978-1-59033-847-6. 13 Aralık 2011
tarihinde kaynağından arşivlendi (https://web.archive.org/web/20111
213000515/http://books.google.com/books?id=RYHWMKL2-CQC&
pg=PA119). Erişim tarihi: 16 Ağustos 2011.
88. ^ "Timeline: Cyprus" (http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/1021835.st
m). BBC. 12 Aralık 2006. 31 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından
arşivlendi (https://web.archive.org/web/20170531111843/http://new
s.bbc.co.uk/2/hi/europe/1021835.stm). Erişim tarihi: 25 Aralık 2006.
89. ^ Hale, William Mathew (1994). Turkish Politics and the Military.
Routledge, UK. s. 161, 215, 246. ISBN 0-415-02455-2.
90. ^ Arsu, Sebsem (12 Nisan 2012). "Turkish Military Leaders Held for
Role in '97 Coup" (https://web.archive.org/web/20151201170606/htt
p://www.nytimes.com/2012/04/13/world/middleeast/turkey-detains-m 104. ^ "Seçim kanununda değişiklik Resmi Gazete'de: Seçim barajı
ilitary-leaders-for-role-in-1997-coup.html). The New York Times. 1
Aralık 2015 tarihinde kaynağından (http://www.nytimes.com/2012/0
4/13/world/middleeast/turkey-detains-military-leaders-for-role-in-199
7-coup.html) arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2014.
91. ^ a b Nas, Tevfik F. (1992). Economics and Politics of Turkish
Liberalization. Lehigh University Press. s. 12. ISBN 0-934223-19-X.
92. ^ "Turkey's PKK peace plan delayed" (http://news.bbc.co.uk/2/hi/835
2934.stm). BBC. 10 Ekim 2009. 23 Kasım 2010 tarihinde
kaynağından arşivlendi (https://www.webcitation.org/5uRgI5iNW?url
=http://news.bbc.co.uk/2/hi/8352934.stm). Erişim tarihi: 6 Şubat
2010.
93. ^ Sebnem Arsu (25 Nisan 2013). "Kurdish Rebel Group to Withdraw
From Turkey" (http://www.nytimes.com/2013/04/26/world/europe/kur
dish-rebel-group-to-withdraw-from-turkey.html?_r=0). The New York 107. ^ "Turkish Legal System" (https://web.archive.org/web/20160324030
Times. 23 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi (https://w
eb.archive.org/web/20140723062836/http://www.nytimes.com/2013/
04/26/world/europe/kurdish-rebel-group-to-withdraw-from-turkey.htm
l?_r=0). Erişim tarihi: 29 Nisan 2013.
94. ^ "Murat Karayilan announces PKK withdrawal from Turkey" (https://
www.bbc.co.uk/news/world-europe-22293966). BBC. 25 Nisan
2013. 28 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi (https://web.a
rchive.org/web/20130428034234/http://www.bbc.co.uk/news/world-e
urope-22293966). Erişim tarihi: 29 Nisan 2013.
95. ^ "Turkish jets target Kurds in Iraq, Islamic State militants in Syria" (h
ttps://web.archive.org/web/20150928094805/http://www.foxnews.co
m/world/2015/07/25/turkish-jets-target-kurds-in-iraq-islamic-state-mil
itants-in-syria/). Fox News. 28 Eylül 2015 tarihinde kaynağından (htt
p://www.foxnews.com/world/2015/07/25/turkish-jets-target-kurds-in-ir
aq-islamic-state-militants-in-syria/) arşivlendi. Erişim tarihi: 3
Ağustos 2015.
96. ^ Mullen, Jethro; Cullinane, Susannah (4 Haziran 2013). "What's
driving unrest and protests in Turkey?" (http://www.cnn.com/2013/06/
03/world/europe/turkey-conflict-explainer/?hpt=hp_t1). CNN. 14
Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (https://web.archive.org/
web/20171014001050/http://www.cnn.com/2013/06/03/world/europ
e/turkey-conflict-explainer/?hpt=hp_t1). Erişim tarihi: 6 Haziran
2013.
97. ^ Cunningham, Erin; Sly, Liz; Karatas, Zeynep (16 Temmuz 2016).
"Turkey rounds up thousands of suspected participants in coup
attempt" (https://web.archive.org/web/20160718235759/https://www.
washingtonpost.com/world/after-bloody-night-turkeys-president-decl
ares-coup-attempt-foiled/2016/07/16/9b84151e-4af7-11e6-8dac-0c6
e4accc5b1_story.html). The Washington Post. 18 Temmuz 2016
tarihinde kaynağından (https://www.washingtonpost.com/world/after-
bloody-night-turkeys-president-declares-coup-attempt-foiled/2016/0
7/16/9b84151e-4af7-11e6-8dac-0c6e4accc5b1_story.html)
arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2016.
chive.org/web/20160521012919/http://www.justice.gov.tr/judicialsyst
em.pdf) (PDF). justice.gov.tr/. Ministry of Justice. 21 Mayıs 2016
tarihinde kaynağından (http://www.justice.gov.tr/judicialsystem.pdf)
(PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2014.
99. ^ "Mülki İdare Bölümleri" (https://web.archive.org/web/20130331190
018/https://www.e-icisleri.gov.tr/Anasayfa/MulkiIdariBolumleri.aspx).
T.C. İçişleri Bakanlığı. 31 Mart 2013 tarihinde kaynağından (https://w
ww.e-icisleri.gov.tr/Anasayfa/MulkiIdariBolumleri.aspx) arşivlendi.
Erişim tarihi: 9 Nisan 2020.
100. ^ Yiğit, Ali. "Geçmişten Günümüze Türkiye'yi Bölgelere Ayıran
Çalışmalar ve Yapılması Gerekenler" (https://web.archive.org/web/2
0120331031032/http://web.sakarya.edu.tr/~ayigit/ESERLER/TRbolg
eayirm.pdf) (PDF). sakarya.edu.tr. 31 Mart 2012 tarihinde
kaynağından (http://web.sakarya.edu.tr/~ayigit/ESERLER/TRbolgea
yirm.pdf) (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2014.
rchive.org/web/20201110115117/https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Inde
x?p=Adrese-Dayali-Nufus-Kayit-Sistemi-Sonuclari-2019-33705).
TÜİK. 10 Kasım 2020. 10 Kasım 2020 tarihinde kaynağından (http
s://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Adrese-Dayali-Nufus-Kayit-Siste
mi-Sonuclari-2019-33705) arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2020.
102. ^ "Turkey (Turkiye)" (https://www.cia.gov/the-world-factbook/countrie
s/turkey-turkiye/). CIA. 28 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından
arşivlendi (https://web.archive.org/web/20220828085706/https://ww
w.cia.gov/the-world-factbook/countries/turkey-turkiye/). Erişim tarihi:
28 Ağustos 2022.
103. ^ "Mevzuat" (https://www.anayasa.gov.tr/tr/mevzuat/anayasa/).
anayasa.gov.tr. 1 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (ht
tps://archive.today/20200701100313/https://www.anayasa.gov.tr/tr/m
evzuat/anayasa/). Erişim tarihi: 28 Ağustos 2022.
yüzde 7'ye indi" (https://web.archive.org/web/20220406035215/http
s://www.trthaber.com/haber/gundem/secim-kanununda-degisiklik-res
mi-gazetede-secim-baraji-yuzde-7ye-indi-670068.html). TRT Haber.
6 Nisan 2022. 6 Nisan 2022 tarihinde kaynağından (https://www.trth
aber.com/haber/gundem/secim-kanununda-degisiklik-resmi-gazeted
e-secim-baraji-yuzde-7ye-indi-670068.html) arşivlendi. Erişim tarihi:
2 Mayıs 2022.
105. ^ Kate Fleet; Suraiya Faroqhi; Reşat Kasaba (17 Nisan 2008). The
Cambridge History of Turkey. Cambridge University Press. s. 357–
358. ISBN 978-0-521-62096-3.
106. ^ "YSK Seçim İstatistikleri" (https://www.ysk.gov.tr/doc/dosyalar/doc
s/14Mayis2023CBSecimIstatistik.pdf) (PDF). Yüksek Seçim Kurulu.
14 Mayıs 2023. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2023.
156/http://www.mymerhaba.com/Turkish-Legal-System-in-Turkey-21
3.html). www.mymerhaba.com/. 24 Mart 2016 tarihinde kaynağından
(http://www.mymerhaba.com/Turkish-Legal-System-in-Turkey-213.ht
ml) arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2014.
108. ^ a b "THE JUDICIAL SYSTEM OF TURKEY" (https://web.archive.or 121. ^ "İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT)" (https://web.archive.org/web/2015112
g/web/20160303211859/http://www.uhdigm.adalet.gov.tr/THE_JUDI 7184213/http://www.mfa.gov.tr/islam-isbirligi-teskilati.tr.mfa).
CIAL_SYSTEM_OF_TURKEY_AND_ORGANISATION_OF_THE_ mfa.gov.tr. 27 Kasım 2015 tarihinde kaynağından (http://www.mfa.go
MINISTRY_OF_JUSTICE.pdf) (PDF). uhdigm.adalet.gov.tr/. Ministry v.tr/islam-isbirligi-teskilati.tr.mfa) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran
of Justice. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından (http://www.uhdigm.ad 2014.
alet.gov.tr/THE_JUDICIAL_SYSTEM_OF_TURKEY_AND_ORGAN 122. ^ "Türkiye ve Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT)" (https://w
ISATION_OF_THE_MINISTRY_OF_JUSTICE.pdf) (PDF) arşivlendi. eb.archive.org/web/20151127184901/http://www.mfa.gov.tr/turkiye-v
Erişim tarihi: 14 Ağustos 2014. e-avrupa-guvenli-ve-isbirligi-teskilati-_agit_.tr.mfa). mfa.gov.tr. 27
109. ^ "Cezaevleri nüfusu 100 bin kişiyi aştı" (http://arsiv.sabah.com.tr/20 Kasım 2015 tarihinde kaynağından (http://www.mfa.gov.tr/turkiye-ve-
08/12/15/haber,8870970522F94848B2AA3FA509EC80C3.html). avrupa-guvenli-ve-isbirligi-teskilati-_agit_.tr.mfa) arşivlendi. Erişim
Sabah. 15 Aralık 2008. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından tarihi: 12 Haziran 2014.
arşivlendi (https://web.archive.org/web/20160304195239/http://arsiv. 123. ^ "Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (EİT)" (https://web.archive.org/web/20
sabah.com.tr/2008/12/15/haber,8870970522F94848B2AA3FA509E 151217003102/http://www.mfa.gov.tr/ekonomik-isbirligi-teskilati-_eit
C80C3.html). Erişim tarihi: 10 Eylül 2014. _.tr.mfa). mfa.gov.tr. 17 Aralık 2015 tarihinde kaynağından (http://ww
110. ^ a b "Chronology of Turkey-EU relations" (https://web.archive.org/w w.mfa.gov.tr/ekonomik-isbirligi-teskilati-_eit_.tr.mfa) arşivlendi.
eb/20070515022203/http://www.abgs.gov.tr/en/tur-eu_relations_dos Erişim tarihi: 12 Haziran 2014.
yalar/chronology.htm). Turkish Secretariat of European Union Affairs. 124. ^ "Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütü (KEİ)" (https://web.archive.or
15 Mayıs 2007 tarihinde kaynağından (http://www.abgs.gov.tr/en/tur- g/web/20150721132608/http://www.mfa.gov.tr/karadeniz-ekonomik-i
eu_relations_dosyalar/chronology.htm) arşivlendi. Erişim tarihi: sbirligi-orgutu-_kei_.tr.mfa). mfa.gov.tr. 21 Temmuz 2015 tarihinde
30 Ekim 2006. kaynağından (http://www.mfa.gov.tr/karadeniz-ekonomik-isbirligi-org
111. ^ "The Economist: "Turkey in the Balkans: The good old days?" " (htt utu-_kei_.tr.mfa) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran 2014.
ps://web.archive.org/web/20160405031214/http://www.economist.co 125. ^ "Gelişen Sekiz Ülke (D-8)" (https://web.archive.org/web/20160305
m/node/21536647). 5 Nisan 2016 tarihinde kaynağından (http://ww 011040/http://www.mfa.gov.tr/gelisen-sekiz-ulke-_d-8_.tr.mfa).
w.economist.com/node/21536647) arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım mfa.gov.tr. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından (http://www.mfa.gov.tr/
2011. gelisen-sekiz-ulke-_d-8_.tr.mfa) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran
112. ^ "Turkey and Russia on the Rise" (https://web.archive.org/web/201 2014.
60612152636/https://www.stratfor.com/weekly/20090317_turkey_an 126. ^ a b "G-20 ÜLKELERİ" (https://web.archive.org/web/201511160151
d_russia_rise). Stratfor. 17 Mart 2009. 12 Haziran 2016 tarihinde 38/http://www.mfa.gov.tr/g-20-ulkeleri.tr.mfa). mfa.gov.tr. 16 Kasım
kaynağından (http://www.stratfor.com/weekly/20090317_turkey_and 2015 tarihinde kaynağından (http://www.mfa.gov.tr/g-20-ulkeleri.tr.mf
_russia_rise) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2011. a) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran 2014.
113. ^ "Can Turkey Be a Source of Stability in the Middle East?" (https:// 127. ^ "Türkiye'nin üyeliği kabul edildi" (http://hurarsiv.hurriyet.com.tr/gost
web.archive.org/web/20160424160945/http://heptagonpost.com/Des er/haber.aspx?id=10149253&tarih=2008-10-17). Hürriyet. 17 Ekim
si/can_turkey_be_a_source_of_stability_in_the_middle_east). 2008. 28 Nisan 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi (https://web.a
heptagonpost.com. 18 Aralık 2010. 24 Nisan 2016 tarihinde rchive.org/web/20110428191529/http://hurarsiv.hurriyet.com.tr/goste
kaynağından (http://www.heptagonpost.com/Dessi/can_turkey_be_a r/haber.aspx?id=10149253&tarih=2008-10-17). Erişim tarihi: 5 Mayıs
_source_of_stability_in_the_middle_east) arşivlendi. Erişim tarihi: 2013.
16 Mayıs 2011. 128. ^ Mardell, Mark (11 Aralık 2006). "Turkey's EU membership bid
114. ^ "Turkey: A Welcome Return To The Balkans?" (https://web.archive. stalls" (http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/6170749.stm). BBC. 22
org/web/20160531012317/http://www.eurasiareview.com/03012012- Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi (https://web.archive.or
turkey-a-welcome-return-to-the-balkans-analysis/). g/web/20090122212500/http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/6170749.
eurasiareview.com. 3 Ocak 2012. 31 Mayıs 2016 tarihinde stm). Erişim tarihi: 17 Aralık 2006.
kaynağından (http://www.eurasiareview.com/03012012-turkey-a-wel 129. ^ "Türkiye-AB İlişkileri" (https://web.archive.org/web/201511271848
come-return-to-the-balkans-analysis/) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 56/http://www.mfa.gov.tr/turkiye-ab-iliskilerine-genel-bakis.tr.mfa).
Kasım 2012. Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı. 27 Kasım 2015 tarihinde
115. ^ "The Political Economy of Regional Power: Turkey" (https://web.ar kaynağından (http://www.mfa.gov.tr/turkiye-ab-iliskilerine-genel-baki
chive.org/web/20140210210237/http://www.giga-hamburg.de/de/sys s.tr.mfa) arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2015.
tem/files/publications/wp204_bank-karadag.pdf) (PDF). giga- 130. ^ "Avrupa Birliği üyeliği stratejik hedef" (http://www.dha.com.tr/avrup
hamburg.de. 10 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (http://www.giga- a-birligi-uyeligi-stratejik-hedef_929080.html). Doğan Haber Ajansı. 9
hamburg.de/de/system/files/publications/wp204_bank-karadag.pdf) Mayıs 2015. 11 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi (https://
(PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2015. web.archive.org/web/20150911041851/http://www.dha.com.tr/avrup
116. ^ "Turkey: From regional to global player" (https://web.archive.org/w a-birligi-uyeligi-stratejik-hedef_929080.html). Erişim tarihi: 27
eb/20150320004627/http://www.dw.de/turkey-from-regional-to-globa Ağustos 2015.
l-player/a-16036132). dw.de. 20 Mart 2015 tarihinde kaynağından (ht 131. ^ "AB üyeliği 50 yıllık bir devlet politikası" (https://web.archive.org/w
tp://www.dw.de/turkey-from-regional-to-global-player/a-16036132) eb/20151222133028/https://www.akparti.org.tr/site/haberler/ab-uyeli
arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2015. gi-50-yillik-bir-devlet-politikasi/44635#1). Adalet ve Kalkınma Partisi.
117. ^ "International Organisations" (https://web.archive.org/web/201512 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından (https://www.akparti.org.tr/site/
11141620/http://www.mfa.gov.tr/sub.en.mfa?7cafe2ef-78bd-4d88-b3 haberler/ab-uyeligi-50-yillik-bir-devlet-politikasi/44635#1) arşivlendi.
26-3916451364f3). mfa.gov.tr. 11 Aralık 2015 tarihinde kaynağından Erişim tarihi: 31 Ağustos 2015.
(http://www.mfa.gov.tr/sub.en.mfa?7cafe2ef-78bd-4d88-b326-39164 132. ^ Ziya Öniş, ŞuhnazYılmaz. "Turkey-EU-US Triangle in Perspective:
51364f3) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2014. Transformation or Continuity?" (https://web.archive.org/web/201603
118. ^ "Theoretical Analysis of Turkey as a Regional Power" (https://web. 04025835/http://istanbul2004.ku.edu.tr/syilmaz/public_html/doc/03.p
archive.org/web/20160407184058/http://web.isanet.org/Web/Confer df) (PDF). istanbul2004.ku.edu.tr/. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından
ences/FLACSO-ISA%20BuenosAires%202014/Archive/3bae0df8-d (http://istanbul2004.ku.edu.tr/syilmaz/public_html/doc/03.pdf) (PDF)
05d-4837-9811-73216a2a95bf.pdf) (PDF). isanet.org. 7 Nisan 2016 arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2014.
tarihinde kaynağından (http://web.isanet.org/Web/Conferences/FLA 133. ^ Mitrovic, Marija. "Turkish Foreign Policy towards the Balkans" (http
CSO-ISA%20BuenosAires%202014/Archive/3bae0df8-d05d-4837-9 s://web.archive.org/web/20140814121746/http://edoc.hu-berlin.de/s
811-73216a2a95bf.pdf) (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat eries/getmaseries/2014-10/PDF/10.pdf) (PDF). edoc.hu-berlin.de. 14
2015. Ağustos 2014 tarihinde kaynağından (http://edoc.hu-berlin.de/series/
119. ^ "Birleşmiş Milletler Teşkilatı ve Türkiye" (https://web.archive.org/w getmaseries/2014-10/PDF/10.pdf) (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 9
eb/20151127192322/http://www.mfa.gov.tr/birlesmis-milletler-teskilat Ağustos 2014.
i-ve-turkiye.tr.mfa). mfa.gov.tr. 27 Kasım 2015 tarihinde kaynağından 134. ^ İdris Bal (2004). Turkish Foreign Policy in Post Cold War Era (htt
(http://www.mfa.gov.tr/birlesmis-milletler-teskilati-ve-turkiye.tr.mfa) p://books.google.com/books?id=vDzjkrTDKjYC&pg=PA269).
arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran 2014. Universal-Publishers. s. 269. ISBN 978-1-58112-423-1. 7 Kasım
120. ^ a b "İktisadi İşbirliği ve Gelişme Teşkilatı (OECD)" (https://web.arch 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi (https://web.archive.org/web/
ive.org/web/20160305012527/http://www.mfa.gov.tr/iktisadi-isbirligi_ 20131107010747/http://books.google.com/books?id=vDzjkrTDKjYC
ve-gelisme-teskilati-_oecd_.tr.mfa). mfa.gov.tr. 5 Mart 2016 tarihinde &pg=PA269). Erişim tarihi: 15 Haziran 2013.
kaynağından (http://www.mfa.gov.tr/iktisadi-isbirligi_ve-gelisme-teski
lati-_oecd_.tr.mfa) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran 2014.
135. ^ Kardas, Saban. "Turkey Develops Special Relationship with
Azerbaijan" (https://web.archive.org/web/20160413203416/http://ww
w.jamestown.org/single/?no_cache=1&tx_ttnews%5Btt_news%5D=
34116). Eurasia Daily Monitor Volume. 13 Nisan 2016 tarihinde
kaynağından (http://www.jamestown.org/single/?no_cache=1&tx_ttn
ews%5Btt_news%5D=34116) arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık
2010.
136. ^ Katik, Mevlut. "Azerbaijan and Turkey Coordinate Nagorno-
Karabakh Negotiation Position" (https://web.archive.org/web/200808
28005939/http://www.eurasianet.org/departments/insight/articles/eav
042304.shtml). EurasiaNet. 28 Ağustos 2008 tarihinde kaynağından
(http://www.eurasianet.org/departments/insight/articles/eav042304.s
html) arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2010.
137. ^ Baran, Zeyno (2005). "The Baku-Tbilisi-Ceyhan Pipeline:
Implications for Turkey" (https://web.archive.org/web/200802270223 149. ^ "Bakanlıklara Bağlı, İlgili, İlişkili Kurum ve Kuruluşlar ile Diğer
00/http://www.silkroadstudies.org/BTC_6.pdf) (PDF). The Baku-
Tbilisi-Ceyhan Pipeline: Oil Window to the West. The Central Asia-
Caucasus Institute, Silk Road Studies Program. s. 103–118. 27
Şubat 2008 tarihinde kaynağından (http://www.silkroadstudies.org/B
TC_6.pdf) (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2007.
138. ^ Koçbaş, Uğur (11 Haziran 2012). "Ağrı Dağı'nın ötesi!" (https://we
b.archive.org/web/20120615235401/http://haber.gazetevatan.com/a
gri-daginin-otesi/457164/1/Gundem). Vatan. 15 Haziran 2012
tarihinde kaynağından (http://haber.gazetevatan.com/agri-daginin-ot
esi/457164/1/gundem) arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2013.
139. ^ Taşpınar, Ömer (Eylül 2008). "Turkey's Middle East Policies:
Between Neo-Ottomanism and Kemalism" (https://web.archive.org/w 150. ^ United Nations High Commissioner for Refugees (UNHCR),
eb/20110112075125/http://www.carnegieendowment.org/publication
s/index.cfm?fa=view&id=22209). Carnegie Endowment for
International Peace. 12 Ocak 2011 tarihinde kaynağından (http://ww
w.carnegieendowment.org/publications/index.cfm?fa=view&id=2220
9) arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Haziran 2010.
140. ^ Murinson, Alexander (Aralık 2009). Turkey's Entente with Israel
and Azerbaijan: State Identity and Security in the Middle East and
Caucasus (Routledge Studies in Middle Eastern Politics).
Routledge. s. 119. ISBN 0-415-77892-1.
141. ^ "Syria ratchets up tension with Turkey – warning it of dangers of
rebel support" (https://web.archive.org/web/20160304071202/http://
www.euronews.com/2013/10/04/syria-ratchets-up-tension-with-turke 152. ^ "Financial and Economic Data Relating to NATO Defence" (https://
y-warning-it-of-dangers-of-rebel-support/). Euronews. 4 Ekim 2013.
4 Mart 2016 tarihinde kaynağından (http://www.euronews.com/2013/
10/04/syria-ratchets-up-tension-with-turkey-warning-it-of-dangers-of-
rebel-support/) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2014.
142. ^ "Turkey, Egypt recall envoys in wake of violence" (https://web.archi
ve.org/web/20140125122333/http://www.businessweek.com/ap/201
3-08-16/turkey-egypt-recall-ambassadors). Bloomberg. 16 Ağustos 153. ^ "Der Spiegel: Foreign Minister Wants US Nukes out of Germany
2013. 25 Ocak 2014 tarihinde kaynağından (http://www.businesswe
ek.com/ap/2013-08-16/turkey-egypt-recall-ambassadors) arşivlendi.
Erişim tarihi: 10 Eylül 2014.
143. ^ Richmond, Oliver P. (1998). Mediating in Cyprus: The Cypriot
Communities and the United Nations (http://books.google.com/book
s?id=_6wRdE2ZH4gC&pg=PA260). Psychology Press. s. 260.
ISBN 978-0-7146-4877-4. 2 Haziran 2013 tarihinde kaynağından
arşivlendi (https://web.archive.org/web/20130602073635/http://book
s.google.com/books?id=_6wRdE2ZH4gC&pg=PA260). Erişim tarihi:
9 Şubat 2013.
144. ^ "Türk Silahlı Kuvvetlerinin Barışı Destekleme Harekâtlarına
Katkıları" (https://web.archive.org/web/20160304002721/http://www.t
sk.tr/4_uluslararasi_iliskiler/4_1_turkiyenin_barisi_destekleme_hare
katina_katkilari/konular/turk_silahli_kuvvetlerinin_barisi_destekleme
_harekatina_katkilari.htm). www.tsk.tr. Türk Silahlı Kuvvetleri. 4 Mart
2016 tarihinde kaynağından (http://www.tsk.tr/4_uluslararasi_iliskile
r/4_1_turkiyenin_barisi_destekleme_harekatina_katkilari/konular/tur
k_silahli_kuvvetlerinin_barisi_destekleme_harekatina_katkilari.htm) 156. ^ a b "Türkiye'nin Basın Özgürlüğü Krizi" (https://web.archive.org/we
arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2014.
145. ^ "Enter the EU Battle Groups" (https://web.archive.org/web/201603
04001035/http://www.iss.europa.eu/uploads/media/cp097.pdf) (PDF).
Chaillot Paper no.97. European Union Institute for Security Studies.
Şubat 2007. s. 88. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından (http://www.is 157. ^ "Türkiye utanç listesinde yine birinci sırada" (http://www.cnnturk.co
s.europa.eu/uploads/media/cp097.pdf) (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi:
5 Mayıs 2013.
146. ^ "Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü - NATO" (https://web.archive.or
g/web/20150721134741/http://www.mfa.gov.tr/turkiye-nato-iliskileri.t
r.mfa). mfa.gov.tr. 21 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından (http://ww
w.mfa.gov.tr/turkiye-nato-iliskileri.tr.mfa) arşivlendi. Erişim tarihi: 158. ^ "Russia, China and Turkey top yearly list of music freedom
12 Haziran 2014.
147. ^ a b Turkish General Staff (2006). "Turkish Armed Forces Defense
Organization" (https://web.archive.org/web/20090218082358/http://w
ww.tsk.mil.tr/eng/genel_konular/savunmaorganizasyonu.htm). Türk
Silahlı Kuvvetleri. 18 Şubat 2009 tarihinde kaynağından (http://www.
tsk.mil.tr/eng/genel_konular/savunmaorganizasyonu.htm) arşivlendi.
Erişim tarihi: 15 Aralık 2006.
148. ^ "Madde 117". Türkiye Cumhuriyeti Anayasası (https://web.archive.
org/web/20200107124812/https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMeti
n/1.5.2709.pdf) (PDF). s. 37. 7 Ocak 2020 tarihinde kaynağından (htt
ps://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2709.pdf) (PDF)
arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2020. "Cumhurbaşkanınca
atanan Genelkurmay Başkanı; Silahlı Kuvvetlerin komutanı olup,
savaşta Başkomutanlık görevlerini Cumhurbaşkanlığı namına yerine
getirir."
Kurum ve Kuruluşların Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı
Kararnamesi (Kararname Numarası: 4)" (https://www.resmigazete.go
v.tr/eskiler/2018/07/20180715-1.pdf) (PDF). T.C. Cumhurbaşkanlığı
Resmî Gazete (30479). Ankara: T.C. Cumhurbaşkanlığı İdari İşler
Başkanlığı Hukuk ve Mevzuat Genel Müdürlüğü. 15 Temmuz 2018.
s. Madde 799. 23 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (ht
tps://web.archive.org/web/20200723184310/https://www.resmigazet
e.gov.tr/eskiler/2018/07/20180715-1.pdf) (PDF). Erişim tarihi:
23 Temmuz 2020. "(2) Genelkurmay Başkanı ile Kara, Deniz ve
Hava Kuvvetleri Komutanları Millî Savunma Bakanına ayrı ayrı bağlı
ve sorumludur."
Directorate for Movements of Persons, Migration and Consular
Affairs – Asylum and Migration Division (Temmuz 2001).
"Turkey/Military service" (http://www.unhcr.org/home/RSDCOI/3c162
2484.pdf) (PDF) (İngilizce). UNHCR. 18 Ekim 2006 tarihinde
kaynağından arşivlendi (https://web.archive.org/web/200610180341
50/http://www.unhcr.org/home/RSDCOI/3c1622484.pdf) (PDF).
Erişim tarihi: 27 Aralık 2006.
151. ^ "EBCO – European Bureau for Conscientious Objection" (https://w
eb.archive.org/web/20160110173525/http://ebco-beoc.eu/). Ebco-
beoc.eu. 10 Ocak 2016 tarihinde kaynağından (http://www.ebco-beo
c.eu/) arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2010.
web.archive.org/web/20160603194029/http://www.nato.int/nato_stati
c/assets/pdf/pdf_2012_04/20120413_PR_CP_2012_047_rev1.pdf)
(PDF) . NATO. 13 Nisan 2012. 3 Haziran 2016 tarihinde kaynağından
(http://www.nato.int/nato_static/assets/pdf/pdf_2012_04/20120413_
PR_CP_2012_047_rev1.pdf) (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi:
16 Haziran 2013.
(10 April 2009)" (https://web.archive.org/web/20120214122303/htt
p://www.spiegel.de/international/germany/0%2C1518%2C618550%
2C00.html). Der Spiegel. 30 Mart 2009. 14 Şubat 2012 tarihinde
kaynağından (http://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,6
18550,00.html) arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2010.
154. ^ Hans M. Kristensen. "NRDC: U.S. Nuclear Weapons in Europe" (h
ttps://web.archive.org/web/20151211040934/http://www.nrdc.org/nuc
lear/euro/euro_pt1.pdf) (PDF). Natural Resources Defense Council,
2005. 11 Aralık 2015 tarihinde kaynağından (http://www.nrdc.org/nuc
lear/euro/euro_pt1.pdf) (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2010.
155. ^ "Human rights in Turkey: still a long way to go to meet accession
criteria" (http://www.europarl.europa.eu/en/pressroom/content/20101
025IPR90072). Avrupa Parlamentosu İnsan Hakları komitesi. 26
Ekim 2010. 22 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (https://w
eb.archive.org/web/20200322190256/https://www.europarl.europa.e
u/en/pressroom/content/20101025IPR90072). Erişim tarihi: 9 Şubat
2013.
b/20150326091948/http://cpj.org/tr/2012/10/turkiyenin-basin-ozgurlu
gu-krizi.php). Gazetecileri Koruma Komitesi. 26 Mart 2015 tarihinde
kaynağından (http://cpj.org/tr/2012/10/turkiyenin-basin-ozgurlugu-kri
zi.php) arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2013.
m/turkiye/-turkiye-utanc-listesinde-yine-birinci-sirada). CNN Türk. 18
Aralık 2013. 10 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi (https://
web.archive.org/web/20140910200011/http://www.cnnturk.com/turki
ye/-turkiye-utanc-listesinde-yine-birinci-sirada). Erişim tarihi: 9 Eylül
2014.
violations" (https://web.archive.org/web/20160314221246/http://free
muse.org/archives/9534). freemuse.org. 14 Mart 2016 tarihinde
kaynağından (http://freemuse.org/archives/9534) arşivlendi. Erişim
tarihi: 19 Şubat 2015.
159. ^ a b "Turkey" (https://web.archive.org/web/20160704145212/https:// 174. ^ "Istanbul remains motoring power of Turkey's economy" (https://we
www.freedomhouse.org/country/turkey#.VMnmzS7D8uk).
freedomhouse.org. 4 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından (https://fr
eedomhouse.org/country/turkey#.VMnmzS7D8uk) arşivlendi. Erişim
tarihi: 29 Ocak 2015.
160. ^ Immerfall, Stefan (1 Ağustos 2009). Handbook of European
Societies: Social Transformations in the 21st Century (http://books.g
oogle.com/books?id=880rr6t5POQC&pg=PA417). Springer. s. 417. 175. ^ "Uluslararası Para Fonu 2023 GYSİH Tahminleri" (https://www.imf.
ISBN 978-0-387-88198-0. 13 Ekim 2017 tarihinde kaynağından
arşivlendi (https://web.archive.org/web/20171013223931/https://boo
ks.google.com/books?id=880rr6t5POQC). Erişim tarihi: 9 Ağustos
2011.
161. ^ "Turkey" (https://web.archive.org/web/20141222230458/http://ww
w.turkishodyssey.com/turkey/turkey.htm). Turkish Odyssey. 2 Şubat 176. ^ Bartolomiej Kaminski; Francis Ng (1 Mayıs 2006). "Turkey's
2000. 22 Aralık 2014 tarihinde kaynağından (http://www.turkishodyss
ey.com/turkey/turkey.htm) arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2010.
162. ^ National Geographic Atlas of the World (7. bas.). Washington,
D.C.: National Geographic. 1999. ISBN 0-7922-7528-4. "Europe"
(ss. 68-69); "Asia" (ss. 90-91): "A commonly accepted division
between Asia and Europe ... is formed by the Ural Mountains, Ural
River, Caspian Sea, Caucasus Mountains, and the Black Sea with
its outlets, the Bosporus and Dardanelles."
a b
163. ^ US Library of Congress. "Geography of Turkey" (https://web.arc
hive.org/web/20160612152639/http://countrystudies.us/turkey/18.ht
m). US Library of Congress. 12 Haziran 2016 tarihinde kaynağından
(http://countrystudies.us/turkey/18.htm) arşivlendi. Erişim tarihi: 13
Aralık 2006.
164. ^ "UN Demographic Yearbook" (https://web.archive.org/web/201606
12152639/http://unstats.un.org/unsd/demographic/products/dyb/DYB
2004/Table03.pdf) (PDF). 12 Haziran 2016 tarihinde kaynağından (ht
tp://unstats.un.org/unsd/demographic/products/dyb/DYB2004/Table0
3.pdf) (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2010.
165. ^ a b c "Geography of Turkey" (https://web.archive.org/web/2016061
2152640/http://www.turizm.net/turkey/info/geography.html)
(İngilizce). Turkish Ministry of Tourism. 2005. 12 Haziran 2016
tarihinde kaynağından (http://www.turizm.net/turkey/info/geography.h 180. ^ "2012 Production Statistics" (https://web.archive.org/web/2016061
tml) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2006.
166. ^ "Mount Ararat (Ağrı Dağı), Turkey" (https://web.archive.org/web/20
080924232351/http://earthobservatory.nasa.gov/Newsroom/NewIma
ges/images.php3?img_id=4996). NASA: Earth Observatory. 2001.
24 Eylül 2008 tarihinde kaynağından (http://earthobservatory.nasa.g
ov/Newsroom/NewImages/images.php3?img_id=4996) arşivlendi.
Erişim tarihi: 27 Aralık 2006.
167. ^ "Biodiversity in Turkey" (https://web.archive.org/web/20160407201
045/http://iucn.org/about/union/secretariat/offices/europe/?9778%2F
Biodiversity-in-Turkey). 7 Nisan 2016 tarihinde kaynağından (http://i
ucn.org/about/union/secretariat/offices/europe/?9778/Biodiversity-in-
Turkey) arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2014.
168. ^ "Turkey's flora and fauna" (https://web.archive.org/web/201512250
61138/http://www.allaboutturkey.com/turkfauna.htm).
allaboutturkey.com. 25 Aralık 2015 tarihinde kaynağından (http://ww
w.allaboutturkey.com/turkfauna.htm) arşivlendi. Erişim tarihi:
12 Haziran 2014.
169. ^ Couzens, Dominic (2008). Top 100 Birding Sites of the World.
University of California Press. s. 73–75. ISBN 978-0-520-25932-4. 183. ^ "Beko Avrupa'da üçüncülüğe oynuyor" (https://web.archive.org/we
170. ^ "Pontic Mountains and highlands" (https://web.archive.org/web/20
140226144110/http://www.karalahana.com/english/rize-travel-highla
nds.htm). 26 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (http://www.karalaha
na.com/english/rize-travel-highlands.htm) arşivlendi. Erişim tarihi: 9
Ağustos 2014.
171. ^ "Statistics" (https://web.archive.org/web/20151217050153/http://w
ww.milliparklar.gov.tr/Anasayfa/istatistik.aspx?sflang=tr).
milliparklar.gov.tr. Ministry of Forest and Water - General Directorare
of Nature Conservation and National Parks. 17 Aralık 2015 tarihinde
kaynağından (http://www.milliparklar.gov.tr/Anasayfa/istatistik.aspx?
sflang=tr) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran 2014.
172. ^ "Specific Animals of Turkey" (https://web.archive.org/web/2016030
5111002/http://www.gateofturkey.com/section/tr/741/5/turizm-nature-t
ourism-endemic-animals). gateofturkey.com. 5 Mart 2016 tarihinde
kaynağından (http://www.gateofturkey.com/section/tr/741/5/turizm-na
ture-tourism-endemic-animals) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran
2014.
173. ^ a b "Climate of Turkey" (https://www.webcitation.org/5uiX1HeYH?u
rl=http://www.dmi.gov.tr/files/en-US/climateofturkey.pdf) (PDF).
General Directorate of Meteorology. 4 Aralık 2010 tarihinde
kaynağından (http://www.dmi.gov.tr/files/en-US/climateofturkey.pdf)
(PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2014.
b.archive.org/web/20160407185253/http://www.hurriyetdailynews.co
m/default.aspx?pageid=438&n=istanbul-remains-motoring-power-of-
turkey-2010-08-25). hurriyetdailynews.com. 7 Nisan 2016 tarihinde
kaynağından (http://www.hurriyetdailynews.com/default.aspx?pagei
d=438&n=istanbul-remains-motoring-power-of-turkey-2010-08-25)
arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2014.
org/en/Publications/WEO/weo-database/2023/October/weo-report?c
=158,&s=NGDP_RPCH,NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&sy
=2021&ey=2028&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&so
rt=country&ds=.&br=1). Dünya Ekonomi Tahmini. Uluslararası Para
Fonu. 10 Ekim 2023.
evolving trade integration into Pan-European markets" (https://web.a
rchive.org/web/20160612153733/http://www-wds.worldbank.org/ext
ernal/default/WDSContentServer/WDSP/IB/2006/05/03/000016406_
20060503112446/Rendered/PDF/wps3908.pdf) (PDF). World Bank.
s. 3. 12 Haziran 2016 tarihinde kaynağından (http://www-wds.worldb
ank.org/external/default/WDSContentServer/WDSP/IB/2006/05/03/0
00016406_20060503112446/Rendered/PDF/wps3908.pdf) (PDF)
arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2006.
177. ^ "İhracatta cumhuriyet tarihinin rekoru kırıldı" (http://www.hurriyet.co
m.tr/ekonomi/27877460.asp). Hürriyet. 3 Ocak 2014. 10 Mart 2015
tarihinde kaynağından arşivlendi (https://web.archive.org/web/20150
310154505/http://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/27877460.asp).
Erişim tarihi: 8 Mart 2015.
178. ^ "Yıllara göre dış ticaret" (https://web.archive.org/web/2015121812
5103/http://www.tuik.gov.tr/PreIstatistikTablo.do?istab_id=621).
TÜİK. 18 Aralık 2015 tarihinde kaynağından (http://www.tuik.gov.tr/Pr
eIstatistikTablo.do?istab_id=621) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart
2015.
179. ^ "Dış açık 2014'te 84,5 milyar dolar" (http://www.cnbce.com/hsbc/ha
berler/ekonomi/dis-acik-2014-te-845-milyar-dolar). CNBC-e. 30
Ocak 2015. Erişim tarihi: 8 Mart 2015.
2153320/http://www.oica.net/category/production-statistics/).
Organisation Internationale des Constructeurs d'Automobiles. 12
Haziran 2016 tarihinde kaynağından (http://oica.net/category/product
ion-statistics/) arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2013.
181. ^ "Gemi ve yat ihracatı 1,3 milyar dolara dayandı" (http://www.bugun.
com.tr/son-dakika/gemi-ve-yat-ihracati-13-milyar--haberi/1420585).
Bugün. 3 Ocak 2015. 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi
(https://web.archive.org/web/20150402103742/http://www.bugun.co
m.tr/son-dakika/gemi-ve-yat-ihracati-13-milyar--haberi/1420585).
Erişim tarihi: 8 Mart 2015.
182. ^ "Gemi İnşa Sektörü" (https://web.archive.org/web/2015040212495
2/http://www.ekonomi.gov.tr/portal/content/conn/UCM/path/Contributi
on%20Folders/web/%C4%B0hracat/Sekt%C3%B6rler/Sanayi%20v
e%20Hizmetler/gemi_insa_sanayi.pdf) (PDF). Türkiye Cumhuriyeti
Ekonomi Bakanlığı. 2012. 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından (htt
p://www.ekonomi.gov.tr/portal/content/conn/UCM/path/Contribution%
20Folders/web/%C4%B0hracat/Sekt%C3%B6rler/Sanayi%20ve%2
0Hizmetler/gemi_insa_sanayi.pdf) (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi:
8 Mart 2015.
b/20160304192622/http://arsiv.ntv.com.tr/news/129703.asp).
İstanbul: NTV. 13 Ocak 2002. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından (htt
p://arsiv.ntv.com.tr/news/129703.asp) arşivlendi. Erişim tarihi: 9
Ağustos 2014.
184. ^ "GDP - Composition by Sector" (https://web.archive.org/web/2016
0527045118/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factb
ook/fields/2012.html#tu). The World Factbook. 2013. 27 Mayıs 2016
tarihinde kaynağından (https://www.cia.gov/library/publications/the-
world-factbook/fields/2012.html#tu) arşivlendi. Erişim tarihi:
25 Nisan 2013.
185. ^ "100 insandan dörtte biri tarımda çalışıyor" (https://web.archive.or
g/web/20160407170830/http://www.trthaber.com/haber/yasam/100-i
nsandan-dortte-biri-tarimda-calisiyor-154144.html). TRT Haber. 4
Aralık 2014. 7 Nisan 2016 tarihinde kaynağından (http://www.trthabe
r.com/haber/yasam/100-insandan-dortte-biri-tarimda-calisiyor-15414
4.html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2014.
186. ^ "Religious Women in Turkey Have Been Left Out of Emancipation
Movement" (https://web.archive.org/web/20150921215656/http://latit
ude.blogs.nytimes.com/2013/05/23/religious-women-in-turkey-have-
been-left-out-of-emancipation-movement/). The New York Times. 23
Mayıs 2013. 21 Eylül 2015 tarihinde kaynağından (http://latitude.blo
gs.nytimes.com/2013/05/23/religious-women-in-turkey-have-been-le
ft-out-of-emancipation-movement/) arşivlendi. Erişim tarihi:
8 Haziran 2013.
187. ^ "Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması, 2013" (https://web.archive.o 200. ^ World Tourism Organization (UNWTO), (Ed.) (28 Ağustos 2019).
rg/web/20160306235149/http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.d International Tourism Highlights, 2019 Edition (https://www.e-unwto.
o?id=16083). TÜİK. 22 Eylül 2014. 6 Mart 2016 tarihinde org/doi/book/10.18111/9789284421152). World Tourism
kaynağından (http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=1608 Organization (UNWTO). doi:10.18111/9789284421152 (https://doi.or
3) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2015. g/10.18111/9789284421152). ISBN 978-92-844-2115-2. 16 Ekim
188. ^ "turkey-citizenship-by-investment" (https://getgoldenvisa.com/turke 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (https://web.archive.org/web/
y-citizenship-by-investment). 29 Kasım 2020 tarihinde kaynağından 20201016212752/https://www.e-unwto.org/doi/book/10.18111/9789
arşivlendi (https://web.archive.org/web/20201129155423/https://getg 284421152). Erişim tarihi: 10 Ağustos 2022.
oldenvisa.com/turkey-citizenship-by-investment). Erişim tarihi: 24 201. ^ a b "Turkey - The World Factbook" (https://web.archive.org/web/20
Şubat 2021. 210110073821/https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/turk
189. ^ "Turkish quake hits shaky economy" (http://news.bbc.co.uk/2/hi/bu ey). web.archive.org. 10 Ocak 2021. 10 Ocak 2021 tarihinde
siness/422653.stm). BBC (İngilizce). 17 Ağustos 1999. 17 Aralık kaynağından (https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/turke
2008 tarihinde kaynağından arşivlendi (https://web.archive.org/web/ y) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Eylül 2022.
20081217022226/http://news.bbc.co.uk/2/hi/business/422653.stm). 202. ^ "International Airports - Study in Turkey" (https://archive.today/201
Erişim tarihi: 12 Aralık 2006. 41116235000/http://www.studyinturkey.org/en/discover-turkey/first-st
190. ^ " 'Worst over' for Turkey" (http://news.bbc.co.uk/2/hi/business/1800 ep-to-turkey/international-airports/). web.archive.org. 25 Aralık 2013.
869.stm). BBC (İngilizce). 4 Şubat 2002. 8 Mart 2008 tarihinde 16 Kasım 2014 tarihinde kaynağından (http://www.studyinturkey.org/
kaynağından arşivlendi (https://web.archive.org/web/200803080922 en/discover-turkey/first-step-to-turkey/international-airports/)
56/http://news.bbc.co.uk/2/hi/business/1800869.stm). Erişim tarihi: arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Eylül 2022.
12 Aralık 2006. 203. ^ "Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü" (https://web.
191. ^ World Bank (2005). "Turkey Labor Market Study" (https://web.archi archive.org/web/20130129004331/http://www.dhmi.gov.tr/haberler.a
ve.org/web/20160612153301/http://siteresources.worldbank.org/INT spx?HaberID=1451). web.archive.org. 29 Ocak 2013. 29 Ocak 2013
TURKEY/Resources/361616-1144320150009/Labor_C2.pdf) (PDF) tarihinde kaynağından (http://www.dhmi.gov.tr/haberler.aspx?HaberI
(İngilizce). World Bank. 12 Haziran 2016 tarihinde kaynağından (htt D=1451) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Eylül 2022.
p://siteresources.worldbank.org/INTTURKEY/Resources/361616-11 204. ^ Sharkov, Damien (14 Ağustos 2014). "Istanbul's New Erdoğan-
44320150009/Labor_C2.pdf) (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık Backed Airport to Be Named After... Erdoğan" (https://www.newswee
2006. k.com/istanbuls-new-erdogan-backed-airport-be-named-after-erdog
192. ^ OECD Reviews of Regulatory Reform – Turkey: crucial support for an-264580). Newsweek (İngilizce). 8 Şubat 2019 tarihinde
economic recovery : 2002 (http://books.google.com/?id=ufYU_fR7m kaynağından arşivlendi (https://web.archive.org/web/201902080656
LgC&pg=PP1&lpg=PP1&dq=Turkey) (İngilizce). Organisation for 56/https://www.newsweek.com/istanbuls-new-erdogan-backed-airpo
Economic Co-operation and Development. 2002. ISBN 92-64- rt-be-named-after-erdogan-264580). Erişim tarihi: 13 Eylül 2022.
19808-3. 9 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (https://we 205. ^ "Turkish Airlines' net profit triples in 9-month" (https://web.archive.o
b.archive.org/web/20200409175829/http://books.google.com/?id=uf rg/web/20181109005234/https://www.aa.com.tr/en/economy/turkish-
YU_fR7mLgC&pg=PP1&lpg=PP1&dq=Turkey). Erişim tarihi: 18 airlines-net-profit-triples-in-9-month-/1305435). web.archive.org. 9
Mayıs 2013. Kasım 2018. 9 Kasım 2018 tarihinde kaynağından (https://www.aa.c
193. ^ Madslien, Jorn (2 Kasım 2006). "Robust economy raises Turkey's om.tr/en/economy/turkish-airlines-net-profit-triples-in-9-month-/1305
hopes" (http://news.bbc.co.uk/2/hi/business/6103008.stm). BBC. 7 435) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Eylül 2022.
Aralık 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi (https://web.archive.or 206. ^ "Yeni uçuşlar yakında - Uğur CEBECİ" (https://web.archive.org/we
g/web/20061207044142/http://news.bbc.co.uk/2/hi/business/610300 b/20190823174243/http://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/ugur-cebeci/y
8.stm). Erişim tarihi: 12 Aralık 2006. eni-ucuslar-yakinda-41307550). web.archive.org. 23 Ağustos 2019.
194. ^ "Growth and economic crises in Turkey: leaving behind a turbulent 23 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (http://www.hurriyet.com.tr/y
past?" (https://web.archive.org/web/20160304232557/http://ec.europ azarlar/ugur-cebeci/yeni-ucuslar-yakinda-41307550) arşivlendi.
a.eu/economy_finance/publications/publication16004_en.pdf) (PDF). Erişim tarihi: 13 Eylül 2022.
Economic Papers 386 (İngilizce). Directorate-General for Economic 207. ^ "Yol Ağı Bilgileri" (https://web.archive.org/web/20161109030650/ht
and Financial Affairs of the European Commission. Ekim 2009. tp://www.kgm.gov.tr/Sayfalar/KGM/SiteTr/Kurumsal/YolAgi.aspx). 9
s. 10. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından (http://ec.europa.eu/econo Kasım 2016 tarihinde kaynağından (http://www.kgm.gov.tr/Sayfalar/K
my_finance/publications/publication16004_en.pdf) (PDF) arşivlendi. GM/SiteTr/Kurumsal/YolAgi.aspx) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Eylül
Erişim tarihi: 18 Mayıs 2013. 2022.
195. ^ a b c d "Turkey" (https://web.archive.org/web/20160709035610/http 208. ^ "Dieser Artikel ist nicht verfügbar" (https://www.business-on.de/die
s://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/tu.html). ser-artikel-ist-nicht-verfuegbar). business-on.de (Almanca). 19 Mart
The World Factbook. 9 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından (https:// 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi (https://web.archive.org/web/
www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/tu.html) 20120319032330/http://rhein-main.business-on.de/verdienstkreuz-p
arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2013. rof-frankfurt-editeurs-eurolaendern-saarlandes-_id15584.html).
196. ^ "Turkey knocks six zeros off lira" (http://news.bbc.co.uk/2/hi/busine Erişim tarihi: 13 Eylül 2022.
ss/4137469.stm). BBC. 31 Aralık 2004. 7 Nisan 2008 tarihinde 209. ^ "Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları" (https://web.archive.org/
kaynağından arşivlendi (https://web.archive.org/web/200804071915 web/20140705152333/https://hizlitren.tcdd.gov.tr/home/detail/?id=6).
01/http://news.bbc.co.uk/2/hi/business/4137469.stm). Erişim tarihi: web.archive.org. 5 Temmuz 2014. 5 Temmuz 2014 tarihinde
20 Temmuz 2008. kaynağından (https://hizlitren.tcdd.gov.tr/home/detail/?id=6)
197. ^ "2012 yılı enflasyonu yüzde 6,16" (https://web.archive.org/web/201 arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Eylül 2022.
60305102638/http://www.posta.com.tr/ekonomi/HaberDetay/2012-yil 210. ^ "Istanbul's $1.3BN Eurasia Tunnel prepares to open" (https://www.
i-enflasyonu-yuzde-6-16.htm?ArticleID=155531). Posta. 3 Ocak aa.com.tr/en/economy/istanbuls-13bn-eurasia-tunnel-prepares-to-op
2013. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından (http://www.posta.com.tr/ek en/709440). www.aa.com.tr. 13 Eylül 2022 tarihinde kaynağından
onomi/HaberDetay/2012-yili-enflasyonu-yuzde-6-16.htm?ArticleID= arşivlendi (https://web.archive.org/web/20220913163728/https://ww
155531) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2013. w.aa.com.tr/en/economy/istanbuls-13bn-eurasia-tunnel-prepares-to-
198. ^ "İşsizlik 2012 yılında yüzde 9 oldu" (https://web.archive.org/web/20 open/709440). Erişim tarihi: 13 Eylül 2022.
140419102205/http://www4.cnnturk.com/2013/ekonomi/03/06/issizli 211. ^ " "İstanbul Metrosu Yolcu İstatistikleri" " (https://www.metro.istanbu
k.2012.yilinda.yuzde.9.2.oldu/698991.0/index.html). CNN Türk. 6 l/Content/assets/uploaded/Y%C4%B1llara-G%C3%B6re-Hat-Bazl%
Mart 2013. 19 Nisan 2014 tarihinde kaynağından (http://www.cnntur C4%B1-Ayl%C4%B1k-Yolcu-Say%C4%B1lar%C4%B1.pdf) (PDF).
k.com/2013/ekonomi/03/06/issizlik.2012.yilinda.yuzde.9.2.oldu/6989 27 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (https://web.archi
91.0/index.html) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2013. ve.org/web/20200727060224/https://www.metro.istanbul/Content/as
199. ^ "THE WORLD FACTBOOK: Turkey" (https://web.archive.org/web/ sets/uploaded/Y%C4%B1llara-G%C3%B6re-Hat-Bazl%C4%B1-Ay
20220618061436/https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/t l%C4%B1k-Yolcu-Say%C4%B1lar%C4%B1.pdf) (PDF). Erişim
urkey-turkiye/#energy). cia.gov. 26 Nisan 2023. 18 Haziran 2022 tarihi: 13 Eylül 2022.
tarihinde kaynağından (https://www.cia.gov/the-world-factbook/count 212. ^ "Çalışan Hatlar" (https://www.metro.istanbul/Hatlarimiz/TumHatlari
ries/turkey-turkiye/#energy) arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2023. miz). www.metro.istanbul. 22 Eylül 2022 tarihinde kaynağından
arşivlendi (https://web.archive.org/web/20220922073335/https://ww
w.metro.istanbul/Hatlarimiz/TumHatlarimiz). Erişim tarihi: 13 Eylül
2022.
213. ^ "Groundbreaking ceremony for bridge over Dardanelles to take 226. ^ Agencies, Daily Sabah with (7 Ekim 2015). "Turkish professor,
place on March 18 - Latest News" (https://www.hurriyetdailynews.co Aziz Sancar, part of the team that wins Nobel Chemistry Prize" (http
m/groundbreaking-ceremony-for-bridge-over-dardanelles-to-take-pla s://www.dailysabah.com/science/2015/10/07/turkish-professor-aziz-s
ce-on-march-18-110948). Hürriyet Daily News (İngilizce). 7 Nisan ancar-part-of-the-team-that-wins-nobel-chemistry-prize). Daily
2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (https://web.archive.org/web/ Sabah. 9 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi (https://web.ar
20220407080557/https://www.hurriyetdailynews.com/groundbreakin chive.org/web/20151009225128/https://www.dailysabah.com/scienc
g-ceremony-for-bridge-over-dardanelles-to-take-place-on-march-18- e/2015/10/07/turkish-professor-aziz-sancar-part-of-the-team-that-win
110948). Erişim tarihi: 13 Eylül 2022. s-nobel-chemistry-prize).
214. ^ "Serbia receives first gas from TurkStream pipeline" (https://www.a 227. ^ "2022 yılında blockchain tabanlı Dijital Lira hayata geçecek" (http
a.com.tr/en/europe/serbia-receives-first-gas-from-turkstream-pipelin s://web.archive.org/web/20211107133709/https://www.ekoturk.com/
e/2094199). www.aa.com.tr. 18 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından haber/2022-yilinda-blokchain-tabanli-dijital-lira-haya-gececek/).
arşivlendi (https://web.archive.org/web/20220518125304/https://ww EKOTÜRK. 26 Ekim 2021. 7 Kasım 2021 tarihinde kaynağından (htt
w.aa.com.tr/en/europe/serbia-receives-first-gas-from-turkstream-pipe ps://www.ekoturk.com/haber/2022-yilinda-blokchain-tabanli-dijital-lir
line/2094199). Erişim tarihi: 13 Eylül 2022. a-haya-gececek/) arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2021.
215. ^ " "BAKÜ-TİFLİS-CEYHAN BORUHATTI'NDA SON DURUM" " (htt 228. ^ a b c d e f g "TÜİK Kurumsal" (https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p
p://www.emreozgur.com/petrol.pdf) (PDF). 4 Temmuz 2022 tarihinde =Adrese-Dayali-Nufus-Kayit-Sistemi-Sonuclari-2023-49684).
kaynağından arşivlendi (https://web.archive.org/web/202207040718 data.tuik.gov.tr. 6 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (http
01/http://www.emreozgur.com/petrol.pdf) (PDF). Erişim tarihi: 13 Eylül s://web.archive.org/web/20240206074717/https://data.tuik.gov.tr/Bult
2022. en/Index?p=Adrese-Dayali-Nufus-Kayit-Sistemi-Sonuclari-2023-496
216. ^ "Energy pricing and non-market flows in Turkey's energy sector • 84). Erişim tarihi: 6 Şubat 2024.
SHURA Enerji Dönüşümü Merkezi" (https://web.archive.org/web/20 229. ^ 28 Teşrîn-i Evvel 1927 Umûmî Nüfûs Tahrîri, Vilayet, kaza, şehir ve
200806205126/https://www.shura.org.tr/energy_pricing_and_non-m köyler itibarıyla Türkiye nüfusu / 1928, Ankara
arket_flows_in_turkeys_energy_sector-2/). web.archive.org. 6 https://books.google.com.tr/books/about/28_te%C5%9Frinievvel_1927
Ağustos 2020. 6 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından (https://www.s id=mdIcywAACAAJ&redir_esc=y 7 Mart 2016 tarihinde Wayback
hura.org.tr/energy_pricing_and_non-market_flows_in_turkeys_ener Machine sitesinde arşivlendi (https://web.archive.org/web/20160307
gy_sector-2/) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Eylül 2022. 114655/https://books.google.com.tr/books/about/28_te%C5%9Frinie
217. ^ " "Jeotermal enerjinin doğrudan uygulaması: 2005 Dünya çapında vvel_1927_umum%C3%AE_n%C3%BCfus_tahr.html?id=mdIcywA
inceleme" " (https://orkustofnun.is/gogn/Introductory_Lectures_2009/ ACAAJ&redir_esc=y).
Direct%20application%20of%20geothermal%20energy%202005.pd 230. ^ "Avrupa'nın en kalabalık şehirleri belli oldu" (https://www.ntv.com.t
f) (PDF). 13 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (https://web. r/amp/dunya/avrupanin-en-kalabalik-sehirleri-belli-oldu,eZzLM2sSO
archive.org/web/20220913163733/https://orkustofnun.is/gogn/Introd 0eWFKbEjHlbFg). 11 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi
uctory_Lectures_2009/Direct%20application%20of%20geotherma (https://web.archive.org/web/20210511123638/https://www.ntv.com.t
l%20energy%202005.pdf) (PDF). Erişim tarihi: 13 Eylül 2022. r/amp/dunya/avrupanin-en-kalabalik-sehirleri-belli-oldu,eZzLM2sSO
218. ^ "Türkiye - Countries & Regions" (https://www.iea.org/countries/turk 0eWFKbEjHlbFg). Erişim tarihi: 18 Eylül 2023.
iye). IEA (İngilizce). 13 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi 231. ^ "Arşivlenmiş kopya" (http://www.milliyet.com.tr/2007/03/22/guncel/
(https://web.archive.org/web/20220913163725/https://www.iea.org/c agun.html). 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (https://we
ountries/turkiye). Erişim tarihi: 13 Eylül 2022. b.archive.org/web/20160303202847/http://www.milliyet.com.tr/2007/
219. ^ "Who We Are? The Scientific And Technological Research 03/22/guncel/agun.html). Erişim tarihi: 21 Eylül 2013.
Council of Turkey" (http://www.tubitak.gov.tr/en/about-us/content-wh 232. ^ "2008 MGK etnik raporu - Zirve katliamı sonrası" (https://web.archi
o-we-are). Tubitak.gov. 15 Aralık 2012 tarihinde kaynağından ve.org/web/20110614082024/https://www.haberturk.com/yasam/hab
arşivlendi (https://web.archive.org/web/20121215065903/http://www. er/78942-mgknin-sir-gibi-sakladigi-rapor). Habertürk. 14 Haziran
tubitak.gov.tr/en/about-us/content-who-we-are). Erişim tarihi: 2011 tarihinde kaynağından (https://www.haberturk.com/yasam/hab
13 Ocak 2021. er/78942-mgknin-sir-gibi-sakladigi-rapor) arşivlendi. Erişim tarihi: 3
220. ^ "Türkiye Bilimler Akademisi" (https://web.archive.org/web/2014022 Şubat 2023.
1214423/http://www.tuba.gov.tr/content/amac/id/212/pid/43/mid/49/). 233. ^ "Turkey - Peoples" (http://www.joshuaproject.net/countries.php?ro
Tuba.gov. 21 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (http://www.tuba.go g3=TU). Joshua Project. 19 Ocak 2004 tarihinde kaynağından
v.tr/content/amac/id/212/pid/43/mid/49/) arşivlendi. Erişim tarihi: arşivlendi (https://web.archive.org/web/20040119232652/http://www.
13 Ocak 2021. joshuaproject.net/countries.php?rog3=TU). Erişim tarihi: 21 Eylül
221. ^ "Turkish Atomic Energy Authority – Mission of TAEK" (https://web.a 2013.
rchive.org/web/20140608145555/http://www.taek.gov.tr/en/institution 234. ^ Albayrak, Özlem (29 Mart 2013). "Herkes Türk müdür, Türk mü
al/mission-of-taek.html). TAEK. 8 Haziran 2014 tarihinde olmalıdır?" (http://yenisafak.com.tr/yazarlar/OzlemAlbayrak/herkes-tu
kaynağından (http://www.taek.gov.tr/en/institutional/mission-of-taek.h rk-mudur-turk-mu-olmalidir/36991). Yeni Şafak. 25 Haziran 2014
tml) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2021. tarihinde kaynağından arşivlendi (https://web.archive.org/web/20140
222. ^ "Company Profile" (https://web.archive.org/web/20120507034412/ 625053937/http://yenisafak.com.tr/yazarlar/OzlemAlbayrak/herkes-tu
http://www.tai.com.tr/en/about-us/company-profile). tai.com.tr/. 7 rk-mudur-turk-mu-olmalidir/36991). Erişim tarihi: 18 Haziran 2014.
Mayıs 2012 tarihinde kaynağından (https://www.tai.com.tr/en/about-u 235. ^ a b c d "Türkiye'nin yüzde 85'i 'anadilim Türkçe' diyor" (https://web.
s/company-profile) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2021. archive.org/web/20160303202847/http://www.milliyet.com.tr/2007/0
223. ^ "Space Launch System Project" (https://web.archive.org/web/2013 3/22/guncel/agun.html). Milliyet.com.tr. 3 Mart 2016 tarihinde
1220135241/http://www.ssm.gov.tr/home/projects/Sayfalar/proje.asp kaynağından (http://www.milliyet.com.tr/2007/03/22/guncel/agun.htm
x?projeID=222). Undersecretariat for Defence Industries. 20 Aralık l) arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2012.
2013 tarihinde kaynağından (http://www.ssm.gov.tr/home/projects/Sa 236. ^ a b "Türkiye'deki Etnik Köken Dağılımı" (https://web.archive.org/we
yfalar/proje.aspx?projeID=222) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak b/20160313132121/http://konsensus.com.tr/news/297/turkiyedeki-et
2021. nik-koken-dagilimi.html). Konsensus. 13 Mart 2016 tarihinde
224. ^ Bekdil, Burak Ege (28 Temmuz 2013). "Turkey's Sat-Launcher kaynağından (http://www.konsensus.com.tr/news/297/turkIyedekI-etn
Plans Raise Concerns" (https://archive.today/20130830224731/htt Ik-koken-dagIlImI.html) arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2015.
p://www.defensenews.com/article/20130728/DEFREG04/30728000 237. ^ Extra, Guus; Gorter, Durk (2001). The other languages of Europe:
4/Turkey-s-Sat-Launcher-Plans-Raise-Concerns). Defense News. Demographic, Sociolinguistic and Educational Perspectives (http://b
30 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından (http://www.defensenews.co ooks.google.com/?id=hvmy_skUPNYC&pg=RA1-PA422&lpg=RA1-
m/article/20130728/DEFREG04/307280004/Turkey-s-Sat-Launcher- PA422&dq=%22ethnic+groups+in+turkey%22). Multilingual Matters.
Plans-Raise-Concerns) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2021. ISBN 1-85359-509-8. 25 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi
225. ^ Bekdil, Burak Ege (12 Aralık 2013). "Turkey Spends Big on (https://web.archive.org/web/20200325053121/https://books.google.
Innovation" (https://archive.today/20131220150620/http://www.defen com/books?id=hvmy_skUPNYC&pg=RA1-PA422&lpg=RA1-PA422
senews.com/article/20131212/DEFREG01/312120022/Turkey-Spen &dq=%22ethnic+groups+in+turkey%22&hl=en). Erişim tarihi: 5 Mart
ds-Big-Innovation). Defense News. 20 Aralık 2013 tarihinde 2015.
kaynağından (http://www.defensenews.com/article/20131212/DEFR 238. ^ "SP/1995/1" (https://siyasipartikararlar.anayasa.gov.tr/SP/1995/1/
EG01/312120022/Turkey-Spends-Big-Innovation) arşivlendi. Erişim 1). 30 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (https://web.archi
tarihi: 13 Ocak 2021. ve.org/web/20231030162414/https://siyasipartikararlar.anayasa.gov.
tr/SP/1995/1/1). Erişim tarihi: 21 Ekim 2023.
239. ^ Garabet K Moumdjian, Ph D.; Bayir, Derya. "DERYA BAYIR,
MINORITIES AND NATIONALISM IN TURKISH LAW" (https://www.
academia.edu/37557239/DERYA_BAYIR_MINORITIES_AND_NAT
IONALISM_IN_TURKISH_LAW). 22 Ocak 2023 tarihinde
kaynağından arşivlendi (https://web.archive.org/web/202301221902
27/https://www.academia.edu/37557239/DERYA_BAYIR_MINORITI 252. ^ "Turkey: Islam and Laicism Between the Interests of State, Politics,
ES_AND_NATIONALISM_IN_TURKISH_LAW). Erişim tarihi:
21 Ekim 2023.
240. ^ "Turkey Overview" (https://web.archive.org/web/20150909185440/
http://www.minorityrights.org/4387/turkey/turkey-overview.html).
minorityrights.org. 9 Eylül 2015 tarihinde kaynağından (http://www.m 253. ^ Steunebrink, Gerrit; van der Zweerde, Evert (2004). Civil Society,
inorityrights.org/4387/turkey/turkey-overview.html) arşivlendi. Erişim
tarihi: 5 Mart 2015.
241. ^ Erdem, Fazıl Hüsnü; Öngüç, Bahar (30 Haziran 2021).
"SÜRYANİCE ANADİLİNDE EĞİTİM HAKKI: SORUNLAR VE
ÇÖZÜM ÖNERİLERİ" (https://dergipark.org.tr/en/pub/duhfd/issue/63
313/959939). Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 26 (44): 3-
35. ISSN 1300-2929 (https://www.worldcat.org/issn/1300-2929). 30 254. ^ "Turkey Lifts Longtime Ban on Head Scarves in State Offices" (htt
Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (https://web.archive.org/
web/20231030141017/https://dergipark.org.tr/en/pub/duhfd/issue/63
313/959939). Erişim tarihi: 21 Ekim 2023.
242. ^ Akbulut, Olgun (19 Ekim 2023). "For Centenary of the Lausanne
Treaty: Re-Interpretation and Re-Implementation of Linguistic
Minority Rights of Lausanne" (https://brill.com/view/journals/ijgr/aop/
article-10.1163-15718115-bja10134/article-10.1163-15718115-bja1 255. ^ "Arşivlenmiş kopya" (https://web.archive.org/web/2014102409063
0134.xml). International Journal on Minority and Group Rights. –1
(aop): 1-24. doi:10.1163/15718115-bja10134 (https://doi.org/10.116
3/15718115-bja10134). ISSN 1385-4879 (https://www.worldcat.org/i
ssn/1385-4879). 24 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (htt
ps://web.archive.org/web/20231024153653/https://brill.com/view/jou
rnals/ijgr/aop/article-10.1163-15718115-bja10134/article-10.1163-1
5718115-bja10134.xml). Erişim tarihi: 21 Ekim 2023.
243. ^ Watts, Nicole F. (2010). Activists in Office: Kurdish Politics and
Protest in Turkey (Studies in Modernity and National Identity).
Seattle: University of Washington Press. s. 167 (https://books.googl
e.com/books?id=yXWl40KJfKEC&pg=PA167&dq=Kars+(about+20+
percent+Kurdish)&hl=en&sa=X&ei=DY5DU7jKJ4qc2QXYhYCACQ
&ved=0CDgQ6AEwAA#v=onepage&q=Kars%20(about%2020%20
percent%20Kurdish)&f=false). ISBN 978-0-295-99050-7.
244. ^ Amikam Nachmani (2003). Turkey: Facing a New Millenniium :
Coping With Intertwined Conflicts (https://books.google.com/books?i
d=Xxp61eBvGzMC&pg=PA90). Manchester University Press.
ss. 90-. ISBN 978-0-7190-6370-1. 10 Haziran 2013 tarihinde
kaynağından arşivlendi (https://web.archive.org/web/201306101507
11/http://books.google.com/books?id=Xxp61eBvGzMC&pg=PA90).
Erişim tarihi: 5 Mayıs 2013.
245. ^ Victor Roudometof; Roland Robertson (2001). Nationalism,
Globalization, and Orthodoxy: The Social Origins of Ethnic Conflict
in the Balkans (http://books.google.com/books?id=I9p_m7oXQ00C&
pg=PA186). Greenwood Publishing Group. s. 186. ISBN 978-0-313-
31949-5. 19 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi (https://we
b.archive.org/web/20130219074029/http://books.google.com/book 260. ^ William G. Rusch (2013). The Witness of Bartholomew I,
s?id=I9p_m7oXQ00C&pg=PA186). Erişim tarihi: 9 Şubat 2013.
246. ^ "MINORITY RIGHTS AND CULTURAL RIGHTS" (https://web.arch
ive.org/web/20160303234711/http://www.ab.gov.tr/files/tarama/taram
a_files/23/SC23DET_Minority%20Rights%20and%20Cultural%20R
ights.pdf) (PDF). ab.gov.tr. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından (http://
www.ab.gov.tr/files/tarama/tarama_files/23/SC23DET_Minority%20
Rights%20and%20Cultural%20Rights.pdf) (PDF) arşivlendi. Erişim
tarihi: 7 Ocak 2015.
247. ^ "Interactive Atlas of the World's Languages in Danger" (https://we
b.archive.org/web/20140812000456/http://www.unesco.org/culture/l
anguages-atlas/index.php). UNESCO. 12 Ağustos 2014 tarihinde
kaynağından (http://www.unesco.org/culture/languages-atlas/index.p
hp) arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2014.
248. ^ "International Migration and Development" (https://esa.un.org/unmi
gration/TIMSA2013/migrantstocks2013.htm). esa.un.org. 7 Ocak
2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (https://web.archive.org/web/
20230107123721/https://esa.un.org/unmigration/TIMSA2013/migran
tstocks2013.htm). Erişim tarihi: 7 Ocak 2023.
249. ^ "Situation Syria Regional Refugee Response" (https://data.unhcr.o
rg/en/situations/syria/location/113). data.unhcr.org. 7 Ocak 2023
tarihinde kaynağından arşivlendi (https://web.archive.org/web/20230
107123720/https://data.unhcr.org/en/situations/syria/location/113).
Erişim tarihi: 7 Ocak 2023.
250. ^ "Blue Mosque" (https://web.archive.org/web/20160426182818/htt
p://www.bluemosque.co/). bluemosque.co. 26 Nisan 2016 tarihinde
kaynağından (http://www.bluemosque.co/) arşivlendi. Erişim tarihi:
12 Haziran 2014.
251. ^ Axel Tschentscher. "International Constitutional Law: Turkey
Constitution" (https://web.archive.org/web/20160612154411/http://se
rvat.unibe.ch/icl/tu00000_.html). Servat.unibe.ch. 12 Haziran 2016
tarihinde kaynağından (http://servat.unibe.ch/icl/tu00000_.html)
arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2010.
and Society" (https://web.archive.org/web/20160114193042/http://w
ww.hsfk.de/downloads/prif78.pdf) (PDF). Peace Research Institute
Frankfurt. 14 Ocak 2016 tarihinde kaynağından (http://www.hsfk.de/d
ownloads/prif78.pdf) (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2008.
Religion, and the Nation: Modernization in Intercultural Context :
Russia, Japan, Turkey (http://books.google.com/books?id=KSbiKEh
sxT0C&pg=PA175). Rodopi. s. 175–184. ISBN 978-90-420-1665-1.
7 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi (https://web.archive.
org/web/20131107005457/http://books.google.com/books?id=KSbiK
EhsxT0C&pg=PA175). Erişim tarihi: 5 Haziran 2013.
p://www.nytimes.com/2013/10/09/world/europe/turkey-lifts-ban-on-h
ead-scarves-in-state-offices.html?_r=0). NY Times. 8 Ekim 2013. 5
Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi (https://web.archive.or
g/web/20131205034716/http://www.nytimes.com/2013/10/09/world/e
urope/turkey-lifts-ban-on-head-scarves-in-state-offices.html?_r=0).
Erişim tarihi: 1 Şubat 2014.
4/http://www.news24.com/world/news/turkey-lifts-ban-on-headscarv
es-at-high-schools-20140923). 24 Ekim 2014 tarihinde kaynağından
(http://www.news24.com/World/News/Turkey-lifts-ban-on-headscarv
es-at-high-schools-20140923) arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2014.
256. ^ "Turkey: International Religious Freedom Report 2007" (https://we
b.archive.org/web/20080709061858/http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/
2007/90204.htm). State.gov. 9 Temmuz 2008 tarihinde kaynağından
(http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2007/90204.htm) arşivlendi. Erişim
tarihi: 9 Ağustos 2011.
257. ^ "Turkey's Alevi strive for recognition" (https://web.archive.org/web/
20160303175424/http://www.atimes.com/atimes/Middle_East/LB18
Ak04.html). Asia Times Online. 18 Şubat 2010. 3 Mart 2016
tarihinde kaynağından (http://www.atimes.com/atimes/Middle_East/L
B18Ak04.html) arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2011.
258. ^ Conrad Hacket, Brian J. Grim, Marcin Stonawski, Vegard Skirbekk.
"The Global Religious Landscape" (https://www.researchgate.net/pu
blication/259938665). 2 Nisan 2020 tarihinde kaynağından
arşivlendi (https://web.archive.org/web/20200402104752/https://ww
w.researchgate.net/publication/259938665).
259. ^ "Azınlık İbadethaneleri" (https://www.indyturk.com/node/88486/hab
er/türkiye’de-hristiyan-ve-yahudilere-ait-439-ibadethane-ve-24-dern
ek-var). 2 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (https://web.
archive.org/web/20201102052840/https://www.indyturk.com/node/8
8486/haber/t%C3%BCrkiye%E2%80%99de-hristiyan-ve-yahudilere-
ait-439-ibadethane-ve-24-dernek-var). Erişim tarihi: 13 Eylül 2020.
Ecumenical Patriarch (http://books.google.com/books?id=ZMgC0Vs
Ree0C&pg=PA31). Wm. B. Eerdmans Publishing. s. 31. ISBN 978-
0-8028-6717-9. 4 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi (ht
tps://web.archive.org/web/20140704131906/http://books.google.co
m/books?id=ZMgC0VsRee0C&pg=PA31). Erişim tarihi: 6 Ekim
2014. "Constantinople has been the seat of an archiepiscopal see
since the fourth century; its ruling hierarch has had the title
of"Ecumenical Patriarch" ..."
261. ^ Erwin Fahlbusch; Geoffrey William Bromiley (2001). The
Encyclopedia of Christianity (http://books.google.com/books?id=yae
cVMhMWaEC&pg=PA40). Wm. B. Eerdmans Publishing. s. 40.
ISBN 978-90-04-11695-5. 4 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından
arşivlendi (https://web.archive.org/web/20140704131114/http://book
s.google.com/books?id=yaecVMhMWaEC&pg=PA40). Erişim tarihi:
6 Ekim 2014. "The Ecumenical Patriarchate of Constantinople is the
ranking church within the communion of ... Between the 4th and 15th
centuries, the activities of the patriarchate took place within the
context of an empire that not only was ..."
262. ^ "Dünyada Yahudiler" (https://www.salom.com.tr/haber-107968-dun
yadaki_yahudi_nufusu_147_milyon.html). 15 Eylül 2018 tarihinde
kaynağından arşivlendi (https://web.archive.org/web/201809151002
23/https://www.salom.com.tr/haber-107968-dunyadaki_yahudi_nufu
su_147_milyon.html).
263. ^ "Turkish Jews - Brief History" (https://www.science.co.il/hi/turkish/).
www.science.co.il. 28 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi
(https://web.archive.org/web/20170928082635/https://www.science.
co.il/hi/turkish/). Erişim tarihi: 5 Temmuz 2021.
264. ^ "Arşivlenmiş kopya" (https://www.superhaber.tv/konu/istanbul-univ 279. ^ "Cause of Death Statistics" (https://web.archive.org/web/20160302
ersitesi). 13 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (https://we
b.archive.org/web/20200413003025/https://www.superhaber.tv/kon
u/istanbul-universitesi). Erişim tarihi: 25 Temmuz 2020.
265. ^ "Tarihçe" (https://web.archive.org/web/20151207131708/http://ww
w.istanbul.edu.tr/?p=68). istanbul.edu.tr. 7 Aralık 2015 tarihinde 280. ^ "Health Care Index by Country 2020 Mid-Year" (https://www.numb
kaynağından (http://www.istanbul.edu.tr/?p=68) arşivlendi. Erişim
tarihi: 12 Haziran 2014.
266. ^ "Education in Turkey" (https://web.archive.org/web/201401251448
07/http://www.wes.org/ewenr/12sept/feature.htm). World Education
Services. 25 Ocak 2014 tarihinde kaynağından (http://www.wes.org/
ewenr/12sept/feature.htm) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran 2013. 281. ^ "UNESCO Intangible Cultural Heritage Lists" (https://web.archive.
267. ^ a b "Turkey's Education Reform Bill Is About Playing Politics With
Pedagogy" (https://web.archive.org/web/20141030084929/http://latit
ude.blogs.nytimes.com/2012/03/23/turkeys-education-reform-bill-is-
about-playing-politics-with-pedagogy/). The New York Times. 30
Ekim 2014 tarihinde kaynağından (http://latitude.blogs.nytimes.com/
2012/03/23/turkeys-education-reform-bill-is-about-playing-politics-wi
th-pedagogy/) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran 2013.
268. ^ "Education at a Glance: OECD Indicators 2012" (https://web.archiv
e.org/web/20160304051012/http://www.oecd.org/edu/EAG2012%20
-%20Key%20Facts%20-%20Turkey.pdf) (PDF). OECD. 4 Mart 2016
tarihinde kaynağından (http://www.oecd.org/edu/EAG2012%20-%20
Key%20Facts%20-%20Turkey.pdf) (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi:
12 Haziran 2013.
269. ^ a b "Improving The Quality And Equity of Basic Education in
Turkey Challenges And Options" (https://web.archive.org/web/20160
303215058/http://www-wds.worldbank.org/external/default/WDSCon
tentServer/WDSP/IB/2013/02/20/000333037_20130220112531/Ren
dered/PDF/541310SR0P107700Quality0Report02011.pdf) (PDF). 284. ^ Antoinette Harri; Allison Ohta (1999). 10th International Congress
World Bank. 30 Haziran 2011. s. viii. 3 Mart 2016 tarihinde
kaynağından (http://www-wds.worldbank.org/external/default/WDSC
ontentServer/WDSP/IB/2013/02/20/000333037_20130220112531/R
endered/PDF/541310SR0P107700Quality0Report02011.pdf) (PDF)
arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran 2013.
270. ^ "Tüik" (http://tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1018). TÜİK. 9 Eylül
2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (https://web.archive.org/web/
20200909203146/http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1018).
Erişim tarihi: 27 Mayıs 2020.
271. ^ "YÖK Üniversiteler" (https://web.archive.org/web/2019071119174
7/https://istatistik.yok.gov.tr/). YÖK. 11 Temmuz 2019 tarihinde
kaynağından (https://istatistik.yok.gov.tr/) arşivlendi. Erişim tarihi: 27
Mayıs 2020.
272. ^ "Admission requirements" (https://web.archive.org/web/20140423
174720/http://obs.ktu.edu.tr/en/?ofinaf=sub2&num=202). Karadeniz
Technical University. 23 Nisan 2014 tarihinde kaynağından (http://ob
s.ktu.edu.tr/en/?ofinaf=sub2&num=202) arşivlendi. Erişim tarihi:
12 Haziran 2013.
273. ^ "Guide for Foreign Students planning Education in Turkey" (https://
web.archive.org/web/20180712043742/http://www.educationinturke
y.net/index.php?option=com_content&view=article&id=69&Itemid=7
5). 12 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından (http://www.educationint 287. ^ "2006 Nobel Yazın Ödülü" (https://web.archive.org/web/20121109
urkey.net/index.php?option=com_content&view=article&id=69&Itemi
d=75) arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2014.
274. ^ "4 Türk üniversitesi ilk 500'de" (http://www.hurriyet.com.tr/egitim/27
564896.asp). Hürriyet. 12 Kasım 2014. 28 Ocak 2015 tarihinde
kaynağından arşivlendi (https://web.archive.org/web/201501282302
41/http://www.hurriyet.com.tr/egitim/27564896.asp). Erişim tarihi:
17 Ocak 2015.
275. ^ "Sağlığa 76,3 milyar lira harcandı" (http://www.hurriyet.com.tr/ekon
omi/24892271.asp). Hürriyet. 10 Ekim 2013. 14 Ocak 2017 tarihinde
kaynağından arşivlendi (https://web.archive.org/web/201701140745
38/http://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/24892271.asp). Erişim tarihi:
9 Ağustos 2014.
276. ^ a b "Turkish Statistical Institute: Number of medical institutions in
Turkey" (https://web.archive.org/web/20200203084646/http://www.tu
ik.gov.tr/PreIstatistikTablo.do?istab_id=1613). 3 Şubat 2020
tarihinde kaynağından (http://www.tuik.gov.tr/PreIstatistikTablo.do?ist
ab_id=1613) (xls) arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2019.
277. ^ "Turkish Statistical Institute: Number of citizens per healthcare
personnel in Turkey" (https://web.archive.org/web/20200426204823/
http://www.tuik.gov.tr/PreIstatistikTablo.do?istab_id=255). 26 Nisan
2020 tarihinde kaynağından (http://www.tuik.gov.tr/PreIstatistikTablo.
do?istab_id=255) arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2019.
278. ^ "Population and Development Indicators – Population and
Demography" (https://web.archive.org/web/20120219204831/http://n
kg.die.gov.tr/en/goster.asp?aile=1). Turkish Statistical Institute. 18
Ekim 2004. 19 Şubat 2012 tarihinde kaynağından (http://nkg.die.gov.
tr/en/goster.asp?aile=1) arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ocak 2010.
193539/http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=16162).
www.tuik.gov.tr. TÜİK. 2 Mart 2016 tarihinde kaynağından (http://ww
w.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=16162) arşivlendi. Erişim
tarihi: 11 Ağustos 2014.
eo.com/health-care/rankings_by_country.jsp?title=2020-mid&displa
yColumn=0). www.numbeo.com. 9 Ağustos 2020 tarihinde
kaynağından arşivlendi (https://web.archive.org/web/202008091940
49/https://www.numbeo.com/health-care/rankings_by_country.jsp?tit
le=2020-mid&displayColumn=0). Erişim tarihi: 6 Ağustos 2020.
org/web/20151004132658/http://www.unesco.org/culture/ich/index.p
hp?lg=en&pg=00011&multinational=3&display1=inscriptionID&disp
lay=maps#tabs). unesco.org. 4 Ekim 2015 tarihinde kaynağından (ht
tp://www.unesco.org/culture/ich/index.php?lg=en&pg=00011&multin
ational=3&display1=inscriptionID&display=maps#tabs) arşivlendi.
Erişim tarihi: 3 Temmuz 2014.
282. ^ a b İbrahim Kaya (2004). Social Theory and Later Modernities: The
Turkish Experience (http://books.google.com/books?id=0Iy7pJBRgj
YC&pg=PA57). Liverpool University Press. ss. 57-58. ISBN 978-0-
85323-898-0. 13 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (http
s://web.archive.org/web/20171013224721/https://books.google.com/
books?id=0Iy7pJBRgjYC). Erişim tarihi: 12 Haziran 2013.
283. ^ Royal Academy of Arts (2005). "Turks – A Journey of a Thousand
Years: 600–1600" (https://web.archive.org/web/20070218095819/htt
p://www.turks.org.uk/index.php?pid=8). Royal Academy of Arts. 18
Şubat 2007 tarihinde kaynağından (http://www.turks.org.uk/index.ph
p?pid=8) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2006.
of Turkish Art (http://books.google.com/books?id=1CxNAAAAYAAJ).
Fondation Max Van Berchem. ISBN 978-2-05-101763-3. 18 Mart
2015 tarihinde kaynağından arşivlendi (https://web.archive.org/web/
20150318133449/http://books.google.com/books?id=1CxNAAAAYA
AJ). Erişim tarihi: 11 Ocak 2015. "The first military training
institutions were the Imperial Army Engineering School
(Mühendishane-i Berr-i Hümâyun, 1793) and the Imperial School of
Military Sciences (Mekteb-i Ulûm-ı Harbiye-i Şahane, 1834). Both
schools taught painting to enable cadets to produce topographic
layouts and technical drawings to illustrate landscapes ..."
285. ^ " "10'LAR' GRUBU", "YENİ DAL GRUBU", "SİYAH KALEM
GRUBU" " (https://web.archive.org/web/20160312004711/http://turkr
esmi.com/klasorler/10lar_yenidal_siyahkalem/index.htm).
www.turkresmi.com. 12 Mart 2016 tarihinde kaynağından (http://ww
w.turkresmi.com/klasorler/10lar_yenidal_siyahkalem/index.htm)
arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2014.
286. ^ Cinuçen Tanrıkorur. "The Ottoman music" (https://web.archive.org/
web/20160612154409/http://www.turkmusikisi.com/osmanli_musikis
i/the_ottoman_music.htm). turkmusikisi.com. 12 Haziran 2016
tarihinde kaynağından (http://www.turkmusikisi.com/osmanli_musiki
si/the_ottoman_music.htm) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2006.
115604/http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/2
006/pamuk-bibl-t.pdf) (PDF). nobelprize.org. 12 Ekim 2006. 9 Kasım
2012 tarihinde kaynağından (http://nobelprize.org/nobel_prizes/litera
ture/laureates/2006/pamuk-bibl-t.pdf) (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi:
17 Ocak 2015.
288. ^ "Eurovision'u ilk kez kazandırdı, dünyayı büyüledi" (https://web.arc
hive.org/web/20150722042411/http://arsiv.sabah.com.tr/2003/05/26/
s1408.html). Sabah. 26 Mayıs 2003. 22 Temmuz 2015 tarihinde
kaynağından (http://arsiv.sabah.com.tr/2003/05/26/s1408.html)
arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2013.
289. ^ "TURKISH FOLK DANCES" (https://web.archive.org/web/201008
09045512/http://www.ncturkishfestival.com/index.php?option=com_
content&view=category&layout=blog&id=19&Itemid=114).
ncturkishfestival. 9 Ağustos 2010 tarihinde kaynağından (http://www.
ncturkishfestival.com/index.php?option=com_content&view=categor
y&layout=blog&id=19&Itemid=114) arşivlendi. Erişim tarihi: 29
Mayıs 2014.
290. ^ "Turkish coffee culture and tradition" (https://web.archive.org/web/2
0150919124746/http://www.unesco.org/culture/ich/index.php?lg=en
&pg=00011&RL=00645). UNESCO. 5 Aralık 2013. 19 Eylül 2015
tarihinde kaynağından (http://www.unesco.org/culture/ich/index.php?
lg=en&pg=00011&RL=00645) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos
2014.
291. ^ Çakır Morin, Arzu (5 Aralık 2013). "Türk kahvesi Unesco
korumasında" (http://www.hurriyet.com.tr/kultur-sanat/25284675.as
p). Hürriyet. İstanbul. 6 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi
(https://web.archive.org/web/20131206063311/http://www.hurriyet.co
m.tr/kultur-sanat/25284675.asp). Erişim tarihi: 18 Ağustos 2014.
292. ^ "The Political Economy of the Media in Turkey: A Sectoral 296. ^ "Gazete Tirajları" (https://web.archive.org/web/20151219145010/ht
Analysis" (https://web.archive.org/web/20120716153048/http://www. tp://www.gazeteciler.com/gazete-tirajlari.html). Gazeteciler.com. 19
tesev.org.tr/Upload/Publication/67e244dd-5c21-4d34-8361-4c7f3d0 Aralık 2015 tarihinde kaynağından (http://www.gazeteciler.com/gazet
03140/11461ENGmedya2WEB21_09_11.pdf) (PDF). tesev.org.tr. 16 e-tirajlari.html) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2014.
Temmuz 2012 tarihinde kaynağından (http://www.tesev.org.tr/Uploa 297. ^ "Türkiye Futbol Federasyonu resmi internet sitesi" (https://web.arc
d/Publication/67e244dd-5c21-4d34-8361-4c7f3d003140/11461ENG hive.org/web/20070202205056/http://www.tff.org.tr/). 2 Şubat 2007
medya2WEB21_09_11.pdf) (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat tarihinde kaynağından (http://www.tff.org.tr/) arşivlendi. Erişim tarihi:
2015. 4 Şubat 2007.
293. ^ "Türkiye'de 2014 yılında bin 190 radyo ve televizyon var" (http://w 298. ^ "Tarihi Zafer! Euroleague şampiyonu Fenerbahçe" (https://www.nt
ww.hurriyet.com.tr/turkiyede-2014-yilinda-bin-190-radyo-ve-televizyo v.com.tr/spor/fenerbahce-olympiakos-maci-saat-kacta-hangi-kanalda
n-var-40026702). Hürriyet. 14 Aralık 2014. 1 Temmuz 2016 tarihinde -canli-ve-sifresiz-yayinlanac,6VsxOVw8ZUG81_tWKKh6pA). NTV.
kaynağından arşivlendi (https://web.archive.org/web/201607011501 21 Mayıs 2017. 21 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (htt
31/http://www.hurriyet.com.tr/turkiyede-2014-yilinda-bin-190-radyo-v ps://web.archive.org/web/20170521083705/https://www.ntv.com.tr/sp
e-televizyon-var-40026702). Erişim tarihi: 25 Haziran 2016. or/fenerbahce-olympiakos-maci-saat-kacta-hangi-kanalda-canli-ve-s
294. ^ Jenna Krajeski. "Turkey: Soap Operas and Politics" (https://web.ar ifresiz-yayinlanac,6VsxOVw8ZUG81_tWKKh6pA). Erişim tarihi: 7
chive.org/web/20160311033511/http://pulitzercenter.org/reporting/tur Ağustos 2020.
key-diyarbakir-kurdish-roles-soap-opera-politics-ayrilik-olmasaydi). 299. ^ "Teniste "En fazla gelişen ülke" ödülü Türkiye'nin" (https://web.arc
Pulitzer Center. 11 Mart 2016 tarihinde kaynağından (http://pulitzerc hive.org/web/20230325153654/https://www.trtspor.com.tr/haber/teni
enter.org/reporting/turkey-diyarbakir-kurdish-roles-soap-opera-politic s/teniste-en-fazla-gelisen-ulke-odulu-turkiyenin-272359.html). 25
s-ayrilik-olmasaydi) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2013. Mart 2023 tarihinde kaynağından (https://www.trtspor.com.tr/haber/te
295. ^ a b Turkey country profile (http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/profiles/Turke nis/teniste-en-fazla-gelisen-ulke-odulu-turkiyenin-272359.html)
y.pdf) 26 Şubat 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
arşivlendi (https://web.archive.org/web/20050226190632/http://lcwe
b2.loc.gov/frd/cs/profiles/Turkey.pdf).. Kongre Kütüphanesi Federal
Research Division (Ocak 2006). This article incorporates text from
this source, which is in the public domain.

Genel

Atatürk, Mustafa Kemal (1927). 'Nutuk, Cilt 1-2-3, Türk Devrim Tarihi Enstitüsü, İstanbul 1970.
De Lamartine, Alphonse. Osmanlı Tarihi, Cilt 1, Sabah Yayıncılık, İstanbul 1991.
Öztürk, Kazım (1992). Atatürk'ün TBMM Açık ve Gizli Oturumlarındaki Konuşmaları, Cilt 1-2, Kültür Bakanlığı-Atatürk Dizisi. ISBN 975-17-
0635-1
Akay, Oğuz (2006). Atatürk'ün Sofrası. Truva Yayınları. ISBN 975-6237-54-6
Meydan Larousse, Meydan Yayıncılık, 1988, Cilt 12, Sh. 357-388, Türkiye Cumhuriyeti.
Temel Britannica, Ana Yayıncılık-Encyclopaedia Britannica, 1992, Cilt 18, Sh. 41-96; Türkiye. ISBN 975-7760-02-1
Türklerin ve Türkiye'nin Tarihi Ansiklopedisi, Milliyet Yayınları, 1982.

Dış bağlantılar
E-devlet resmî sitesi (https://www.turkiye.gov.tr/) Vikipedi'nin kardeş projelerinden
Türkiye Büyük Millet Meclisi (https://www.tbmm.gov.tr/) Türkiye
Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı (https://www.tccb.gov.tr/) hakkında daha fazla bilgi edinin
Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezi (CİMER) (https://www.cimer.gov.tr/)
Türkiye Cumhuriyeti Resmî Gazete (https://www.resmigazete.gov.tr/) Vikisözlük'te tanımlar
Commons'ta dosyalar
Vikihaber'de haberler
Vikisöz'de alıntılar

Vikikaynak'ta belgeler

Vikikitap'ta kitaplar
Vikigezgin'de seyahat
bilgileri
Vikiversite'de eğitim
kaynakları
Vikitür'de taksonomi

Meta-Wiki'de tartışma

g · t · d (https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=%C5%9Eablon:T%C3%BCrkiye_konular%C4%B1&action=edit) Türkiye konuları

Erken tarih Anadolu Selçuklu Devleti · Anadolu beylikleri
Kuruluş dönemi · Fetret Devri · Yükselme dönemi · Duraklama dönemi (1683-1827) ·
Türkiye tarihi Osmanlı
Reform dönemi (1828-1908) · Dağılma dönemi (1908-1922)
(Zaman çizelgesi)
Cumhuriyet Kurtuluş Savaşı · Türkiye siyasi tarihi (Tek partili dönem · Çok partili dönem)

Konusuna göre Anayasal · Askerî (Savaşları) · Ekonomi

Siyaset ve yönetim Cumhurbaşkanı (Kararname) · Cumhurbaşkanı yardımcısı · Kabine · Bakanlıklar · Dış ilişkiler · İnsan hakları (Kürtler ·
LGBT) · Meclis · Seçimler · Vicdani ret
Yargı teşkilatı Anayasa · Anayasa Mahkemesi · Kolluk kuvvetleri · Resmî Gazete
Atatürkçülük · Üniter devlet · Kuvvetler ayrılığı · AB süreci · Derin devlet · Laiklik · Liberalizm ·
Siyaset Muhafazakârlık · Anarşizm · Komünizm · Antikomünizm · Yeni Osmanlıcılık · Türk modeli ·
Siyasi partiler (Eski · Yasa dışı) · Demokratik açılım · Enerji politikası · Yolsuzluk
 Ordu Kara Kuvvetleri · Hava Kuvvetleri · Deniz Kuvvetleri · Savunma sanayi
Adalar · Akarsular · Burunlar · Büyükşehirler · Kardeş şehirler · Coğrafi bölgeler · Çevre sorunları · Hava kirliliği ·
İklim değişikliği · Dağlar · Göller · İlçeler · İller · Körfezler · Yarımadalar · Yerleşim yerleri · Koruma alanları
Coğrafya (Dünya Mirasları · Millî parklar · Ramsar alanları · Tabiat anıtları · Tabiat parkları)
Yerler Anadolu · Trakya · Türk Rivierası
AB Gümrük Birliği · Bankalar (Merkez Bankası) · Borsa · Güneydoğu Anadolu Projesi · Mevduatı Koruma · Para birimi
Ekonomi
· Enflasyon · Sanayi · Şirketler · Tarım · Turizm · Ulaşım (Demiryolları · Havayolları (Liste))
Eğitim (Atanamayan öğretmenler) · Diller (Türkçe) · Irkçılık (Yahudiler · Araplar · Suriyeliler) · Suç (Kadın cinayeti ·
Linç · Terörizm (İntihar saldırıları)) · Protestolar
Resmi tatiller · Adlar · Basın · Müzik (Sansür) · Edebiyat · Türk folkloru · Festivaller (Yasaklar) ·
Toplum Halk oyunları · Mutfak · Sanat · Sinema · Mimari (Erken dönem Anadolu · Osmanlı · Türkiye) ·
Kültür
Üniversiteler (Liste) · Din (Diyanet İşleri Başkanlığı · İslam · Hristiyanlık · Yahudilik · Dinsizlik) · Medya
(Televizyon (Liste) · Radyo (Liste) · Gazeteler (Liste)) · Sigara · Spor · Tiyatro · Kumar
Demografi Türkler (Türk bilim insanları) · Azınlıklar · Diaspora (Avrupa) · Göç · Muhacir

Semboller Arma · Bayrak (Liste) · Cumhurbaşkanlığı Forsu · Kuruluş ilkesi · Ulusal marş · Hilal ve yıldız · Kimlik kartı · Pasaport

Vikiproje · Kategori

Coğrafî konum

g · t · d (https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=%C5%9Eablon:Avrupa_%C3%BClkeleri&action=edit) Avrupa ülkeleri

Almanya · Andorra · Arnavutluk · Avusturya · Azerbaycan · Belarus · Belçika · Birleşik Krallık · Bosna-Hersek ·
Bulgaristan · Çekya · Danimarka · Ermenistan · Estonya · Finlandiya · Fransa · Gürcistan · Hırvatistan · Hollanda ·
Egemen devletler İrlanda · İspanya · İsveç · İsviçre · İtalya · İzlanda · Karadağ · Kazakistan · Kıbrıs Cumhuriyeti · Kuzey Makedonya ·
Letonya · Lihtenştayn · Litvanya · Lüksemburg · Macaristan · Malta · Moldova · Monako · Norveç · Polonya · Portekiz ·
Romanya · Rusya · San Marino · Sırbistan · Slovakya · Slovenya · Türkiye · Ukrayna · Vatikan · Yunanistan

Sınırlı tanınmış
Abhazya · Güney Osetya · Kosova · Kuzey Kıbrıs · Transdinyester
olan devletler

Birleşik Krallık Ağrotur ve Dikelya · Cebelitarık · Guernsey · Man Adası · Jersey

Bağımlı ve
Danimarka Krallığı Faroe Adaları
diğer bölgeler
Finlandiya Åland

g · t · d (https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=%C5%9Eablon:Asya_%C3%BClkeleri&action=edit) Asya ülkeleri

Egemen devletler
Sınırlı tanınan devletler
Afganistan · Azerbaycan · Bahreyn · Bangladeş · Bhutan · Birleşik Arap Emirlikleri · Brunei ·
Çin Halk Cumhuriyeti · Doğu Timor · Endonezya · Ermenistan · Filipinler · Güney Kore · Gürcistan · Hindistan
· Irak · İran · İsrail · Japonya · Kamboçya · Katar · Kazakistan · Kıbrıs Cumhuriyeti · Kırgızistan · Kuveyt ·
Kuzey Kore · Laos · Lübnan · Maldivler · Malezya · Mısır · Moğolistan · Myanmar · Nepal · Özbekistan ·
Pakistan · Rusya · Singapur · Sri Lanka · Suriye · Suudi Arabistan · Tacikistan · Tayland · Türkiye ·
Türkmenistan · Umman · Ürdün · Vietnam · Yemen
Abhazya · Çin Cumhuriyeti (Tayvan) · Filistin · Güney Osetya · Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti

Avustralya Christmas Adası · Cocos Adaları

Bağımlı ve diğer bölgeler Birleşik Krallık Ağrotur ve Dikelya · Britanya Hint Okyanusu Toprakları

Çin Halk Cumhuriyeti Hong Kong · Makao

g · t · d (https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=%C5%9Eablon:Balkanlar&action=edit) Balkanlar
Arnavutluk · Bosna-Hersek · Bulgaristan · Hırvatistan* · Karadağ · Kosova · Kuzey Makedonya ·
Ülkeler * * * *
Romanya · Sırbistan · Slovenya · Türkiye · Yunanistan
Coğrafya Balkanlar · Rumeli · Balkanlar'daki dağlar · Balkanlar'daki nehirler · Demirkapı
Tarihöncesi · İstanbul'un Fethi · Balkan Savaşları · I. Dünya Savaşı Balkan Cephesi ·
Konular Tarih II. Dünya Savaşı Balkan Cephesi · Yugoslavya'nın dağılması · Kosova Savaşı ·
NATO'nun Yugoslavya'yı bombalaması · 2001 Makedonya çatışması · Yunan hükûmeti borç krizi
Kültür Balkan dilleri · Balkan dil birliği · Balkan müziği • Balkan mutfağı
*
Topraklarının bir kısmı Balkanlar’da olan ülke.

g · t · d (https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=%C5%9Eablon:Akdeniz%27e_k%C4%B1y%C4%B1s%C4%B1_olan_%C3%BClkeler&action=edit)

Akdeniz'e kıyısı olan ülkeler

Arnavutluk · Bosna-Hersek · Cezayir · Fas · Fransa · Hırvatistan · İspanya · İsrail · İtalya · Karadağ · Kıbrıs · Mısır · Lübnan ·
Egemen devletler
Libya · Malta · Monako · Slovenya · Suriye · Tunus · Türkiye · Yunanistan
Sınırlı tanınan devletler Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti · Filistin

Bağımlı topraklar Ağrotur ve Dikelya (BK) · Cebelitarık (BK)

g · t · d (https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=%C5%9Eablon:Karadeniz%27e_k%C4%B1y%C4%B1s%C4%B1_olan_%C3%BClkeler&action=edit)

Karadeniz'e kıyısı olan ülkeler

Egemen devletler Bulgaristan · Gürcistan · Romanya · Rusya · Türkiye · Ukrayna
Sınırlı tanınan devlet Abhazya

Uluslararası örgütler

g · t · d (https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=%C5%9Eablon:Avrupa_Birli%C4%9Fi_adaylar%C4%B1&action=edit) Avrupa Birliği'nin

genişlemesi ve ortakları
1973 (Danimarka, İrlanda, Birleşik Krallık) · 1981 (Yunanistan) · 1986 (Portekiz, İspanya) · 1995 (Avusturya, Finlandiya, İsveç) ·
Önceki genişlemeler 2004 (Kıbrıs, Çek Cumhuriyeti, Estonya, Macaristan, Letonya, Litvanya, Malta, Polonya, Slovakya, Slovenya) ·
2007 (Bulgaristan, Romanya) · 2013 (Hırvatistan) · İstatistikler
Taranmış Karadağ (durum) · Sırbistan (durum)
Müzakere sürecindekiler
Taranmamış Arnavutluk (durum) · Kuzey Makedonya (durum)
Adaylar Askıya alınan müzakereler Türkiye (durum · ilişkiler)
Bosna-Hersek (durum) · Gürcistan (durum · ilişkiler) · Moldova (durum · ilişkiler) ·
Ön müzakereler
Ukrayna (durum · ilişkiler)
Potansiyel adaylar Kosova (durum)

Doğu Ortaklığı Ermenistan (ilişkiler) · Azerbaycan (ilişkiler) · Belarus (askıya alındı) (ilişkiler)

Kuzey Boyutu İzlanda (ilişkiler) · Norveç (ilişkiler) · Rusya (ilişkiler)

Ortaklıklar Gümrük Birliği Andorra (ilişkiler) · Monako (ilişkiler) · San Marino (ilişkiler)
Lihtenştayn (ilişkiler) · İsviçre (ilişkiler) · Birleşik Krallık (ilişkiler ·
Serbest ticaret anlaşmaları
Ticaret ve İşbirliği Anlaşması)
Coğrafi olarak diğer
Kazakistan (ilişkiler) · Vatikan (ilişkiler)
Avrupa ülkeleri

Mevcut üyelikler · Kriterler · Ayrılma (Brexit)

g · t · d (https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=%C5%9Eablon:Avrupa_Konseyi&action=edit) Avrupa Konseyi

Genel Sekreterlik · Bakanlar Komitesi · Parlamenterler Meclisi · Yerel ve Bölgesel Yönetimler Kongresi ·
Kurumlar İnsan Hakları Mahkemesi · İnsan Hakları Komisyonu · Adaletin Etkinliği Komisyonu ·
Irkçılığa ve Hoşgörüsüzlüğe Karşı Avrupa Komisyonu · Venedik Komisyonu
Almanya · Andorra · Arnavutluk · Avusturya · Azerbaycan · Belçika · Birleşik Krallık · Bosna-Hersek · Bulgaristan ·
Çekya · Danimarka · Ermenistan · Estonya · Finlandiya · Fransa · Gürcistan · Hırvatistan · Hollanda · İrlanda · İspanya ·
Üyeler İsveç · İsviçre · İtalya · İzlanda · Karadağ · Kıbrıs Cumhuriyeti · Kuzey Makedonya · Letonya · Lihtenştayn · Litvanya ·
Lüksemburg · Macaristan · Malta · Moldova · Monako · Norveç · Polonya · Portekiz · Romanya · San Marino · Sırbistan
· Slovakya · Slovenya · Türkiye · Ukrayna · Yunanistan
Adaylar Belarus

Gözlemciler Amerika Birleşik Devletleri · İsrail · Japonya · Kanada · Meksika · Vatikan · AB ile ilişkileri

Eski üyeler Çekoslovakya (1991-1993) · Rusya (1996-2022) · Saar (1950-1956 ortaklık) · Sırbistan-Karadağ (2003-2006)

g · t · d (https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=%C5%9Eablon:NATO&action=edit) Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO)

Tarihçe Kuzey Atlantik Antlaşması · Zirve · Harekâtlar · Genişleme

Kuzey Atlantik Konseyi (NAC) (Avrupa Müttefik Kuvvetleri Yüksek Karargâhı (SHAPE) · Müttefik Deniz Komutanlığı ·
Yapı
Müttefik Hava Komutanlığı · Müttefik Kara Komutanlığı · Müttefik Dönüşüm Komutanlığı (ACT))
Genel Sekreter · NATO Askerî Komite Başkanı (CMC) · Avrupa Müttefik Kuvvetleri Yüksek Komutanı (SACEUR) ·
Kişiler
Yüksek Müttefik Dönüşüm Komutanı (SACT)
ABD · Almanya · Arnavutluk · Belçika · Birleşik Krallık · Bulgaristan · Çek Cumhuriyeti · Danimarka · Estonya · Finlandiya · Fransa · Hırvatistan
Üyeler · Hollanda · İspanya · İsveç · İtalya · İzlanda · Kanada · Karadağ · Kuzey Makedonya · Letonya · Litvanya · Lüksemburg · Macaristan · Norveç
· Polonya · Portekiz · Romanya · Slovakya · Slovenya · Türkiye · Yunanistan

g · t · d (https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=%C5%9Eablon:T%C3%BCrk_Devletleri_Te%C5%9Fkilat%C4%B1&action=edit)

Türk Devletleri Teşkilatı

Üyeler Azerbaycan · Kazakistan · Kırgızistan · Özbekistan · Türkiye
Gözlemciler Macaristan · Kuzey Kıbrıs · Türkmenistan · Ekonomik İşbirliği Teşkilatı

Almatı Anlaşması (12 Temmuz 1993) · İstanbul Anlaşması (21 Kasım 2008) · Nahçıvan Anlaşması (3 Ekim
Antlaşmalar
Tarih 2009) · New York Mutabakat Zaptı (23 Eylül 2014) · Brüksel Mutabakat Zaptı (17 Şubat 2015)

Zirveler Türk Dili Konuşan Ülkeler Zirvesi (liste) (1992-2010) · Türk Keneşi zirveleri (2011-2021) · 2022 (Semerkant)

Siyaset Türk Dünyası · Türk Birliği · Türk Kurultayı

Kuruluş TÜRKPA · Devlet Başkanları Konseyi · Dışişleri Bakanları Konseyi · Kıdemli Memurlar Komitesi · Aksakallar Konseyi
Kültür Göçebe Uygarlık Merkezi · TÜRKSOY · Türk Akademisi · Türk Dünyası Kültür Başkenti · Türk Kültür ve Mirası Vakfı
Ekonomi Türk İş Keneşi · Türk Yatırım Fonu
Simgeler Türk Devletleri Teşkilatı bayrağı · Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Günü · Manevi başkent · Medeniyet başkenti
Ödüller Türk Dünyası Ali Nişanı
g · t · d (https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=%C5%9Eablon:%C4%B0slam_%C4%B0%C5%9Fbirli%C4%9Fi_Te%C5%9Fkilat%C4%B1&action=edit)

İslam İşbirliği Teşkilatı

Afganistan · Arnavutluk · Azerbaycan · Bahreyn · Bangladeş · Benin · Birleşik Arap Emirlikleri · Brunei · Burkina Faso · Cezayir · Cibuti ·
Çad · Endonezya · Fas · Fildişi Sahili · Filistin · Gabon · Gambiya · Gana · Gine-Bissau · Guyana · Irak · İran · Kamerun · Katar ·
Üyeler Kazakistan · Komorlar · Kuveyt · Kırgızistan · Libya · Lübnan · Malezya · Maldivler · Mali · Mısır · Moritanya · Mozambik · Nijer · Nijerya ·
Özbekistan · Pakistan · Senegal · Sierra Leone · Somali · Sudan · Surinam · Suriye · Suudi Arabistan · Tacikistan · Togo · Tunus · Türkiye
· Türkmenistan · Uganda · Umman · Ürdün · Yemen
Gözlemci ülkeler Bosna-Hersek · Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti 1 · Rusya · Orta Afrika Cumhuriyeti · Tayland

Gözlemci kuruluşlar Afrika Birliği · Arap Birliği · Bağlantısızlar Hareketi · Birleşmiş Milletler · Ekonomik İşbirliği Teşkilatı · Moro Ulusal Kurtuluş Cephesi
1
Kıbrıs Türk Devleti olarak.

g · t · d (https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=%C5%9Eablon:OECD&action=edit) Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD)

ABD · Almanya · Avustralya · Avusturya · Belçika · Birleşik Krallık · Çekya · Danimarka · Estonya ·
Finlandiya · Fransa · Güney Kore · Hollanda · İrlanda · İspanya · İsveç · İsviçre · İsrail · İtalya ·
Üyeler İzlanda · Japonya · Kanada · Kolombiya · Kosta Rika · Letonya · Litvanya · Lüksemburg · Macaristan ·
Meksika · Norveç · Polonya · Portekiz · Slovakya · Slovenya · Şili · Türkiye · Yunanistan ·
Yeni Zelanda

g · t · d (https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=%C5%9Eablon:Karadeniz_Ekonomik_%C4%B0%C5%9Fbirli%C4%9Fi&action=edit)

Karadeniz Ekonomik İşbirliği (BSEC)

Arnavutluk · Azerbaycan · Bulgaristan · Ermenistan · Gürcistan · Moldova · Romanya ·
Üyeler
Rusya · Türkiye · Ukrayna · Yunanistan
Sonradan katılan üyeler Sırbistan

Üyelik başvurusu kabul edilmeyen ülkeler Kuzey Makedonya · Kıbrıs Cumhuriyeti

Avusturya · Almanya · Amerika Birleşik Devletleri · Belarus · Çekya · Fransa · Hırvatistan ·

Gözlemci Ülkeler
İsrail · İtalya · Mısır · Polonya · Slovakya · Tunus
Uluslararası Karadeniz Kulübü · Enerji Sözleşmesi Sekreterliği · Karadeniz Komisyonu ·
Gözlemci Kuruluşlar
Avrupa Komisyonu · Marmara Grubu Stratejik ve Sosyal Araştırmalar Vakfı

g · t · d (https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=%C5%9Eablon:Karadeniz_Donanma_%C4%B0%C5%9F_Birli%C4%9Fi_G%C3%B6rev_Grubu&action=edit)

Karadeniz Donanma İş Birliği Görev Grubu

Bulgaristan · Gürcistan · Romanya · Rusya · Türkiye · Ukrayna

g · t · d (https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=%C5%9Eablon:Ekonomik_%C4%B0%C5%9Fbirli%C4%9Fi_%C3%96rg%C3%BCt%C3%BC&action=edit)

Ekonomik İşbirliği Teşkilatı

Afganistan · Azerbaycan · İran · Kazakistan · Kırgızistan · Özbekistan · Pakistan · Tacikistan · Türkiye ·
Üyeler
Türkmenistan
Gözlemci Ülkeler Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (Kıbrıs Türk Devleti adıyla)
Gözlemciler
Gözlemci Örgütler İslam İşbirliği Teşkilatı · Türk Devletleri Teşkilatı

g · t · d (https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=%C5%9Eablon:D8_%C3%BClkeleri&action=edit) D-8
Bangladeş · Endonezya · İran · Malezya · Mısır · Nijerya · Pakistan · Türkiye

g · t · d (https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=%C5%9Eablon:G20&action=edit) G20
Almanya · Amerika Birleşik Devletleri · Arjantin · Avrupa Birliği · Avustralya · Birleşik Krallık · Brezilya · Çin · Endonezya ·
Fransa · Güney Afrika Cumhuriyeti · Hindistan · İtalya · Japonya · Kanada · Kore Cumhuriyeti · Meksika · Rusya ·
Suudi Arabistan · Türkiye

g · t · d (https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=%C5%9Eablon:AG%C4%B0T&action=edit) Avrupa Güvenlik ve İş Birliği Teşkilatı

(OSCE)
Almanya · Amerika Birleşik Devletleri · Arnavutluk · Andorra · Avusturya · Azerbaycan · Belçika · Belarus · Birleşik Krallık ·
Bosna-Hersek · Bulgaristan · Çekya · Danimarka · Ermenistan · Estonya · Finlandiya · Fransa · Gürcistan · Hırvatistan ·
Hollanda · İrlanda · İspanya · İsveç · İsviçre · İtalya · İzlanda · Letonya · Lihtenştayn · Litvanya · Lüksemburg · Kanada ·
Üyeler
Karadağ · Kazakistan · Kıbrıs · Kırgızistan · Macaristan · Makedonya · Malta · Moldova · Monako · Norveç · Özbekistan ·
Polonya · Portekiz · Romanya · Rusya · San Marino · Sırbistan · Slovakya · Slovenya · Tacikistan · Türkiye · Türkmenistan ·
Ukrayna · Vatikan · Yunanistan

Ortaklar Afganistan · Avustralya · Cezayir · Fas · Mısır · İsrail · Güney Kore · Japonya · Moğolistan · Tayland · Ürdün

g · t · d (https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=%C5%9Eablon:%C5%9Eanghay_%C4%B0%C5%9Fbirli%C4%9Fi_%C3%96rg%C3%BCt%C3%BC&action=edit)

Şanghay İşbirliği Örgütü

Üye ülkeler Çin · Hindistan · Kazakistan · Kırgızistan · Özbekistan · Pakistan · Rusya · Tacikistan

Gözlemciler Afganistan · Belarus · İran · Moğolistan

Diyalog ortakları Azerbaycan · Ermenistan · Kamboçya · Nepal · Sri Lanka · Türkiye

Destekçiler ASEAN · BDT · Türkmenistan

 BNE: XX451272 (http://catalogo.bne.es/uhtbin/authoritybrowse.cgi?action=display&authority_id=XX451272) ·
BNF: cb118656641 (https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb118656641) (data) (https://data.bnf.fr/ark:/12148/cb118656641) ·
CiNii: DA03795741 (https://ci.nii.ac.jp/author/DA03795741?l=en) · GND: 4061163-2 (https://d-nb.info/gnd/4061163-2) ·
HDS: 003374 (https://hls-dhs-dss.ch/fr/articles/003374) · ISNI: 0000 0004 0369 9232 (http://isni.org/isni/0000000403699232) ·
LCCN: n80070818 (https://id.loc.gov/authorities/names/n80070818) ·
LNB: 000040410 (https://kopkatalogs.lv/F?func=direct&local_base=lnc10&doc_number=000040410&P_CON_LNG=ENG) ·
MusicBrainz: d3be28b4-41f7-3752-8a05-ed45e1d1e492 (https://musicbrainz.org/area/d3be28b4-41f7-3752-8a05-ed45e1d1e492) ·
Otorite kontrolü
NARA: 10035803 (https://catalog.archives.gov/id/10035803) · NDL: 00573331 (https://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00573331) ·
NKC: ge131143 (https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&local_base=aut&ccl_term=ica=ge131143&CON_LNG=ENG) ·
NLA: 35558290 (https://nla.gov.au/anbd.aut-an35558290) ·
NLI: 987007312954105171 (http://olduli.nli.org.il/F/?func=find-b&local_base=NLX10&find_code=UID&request=987007312954105171) ·
RERO: 02-A006394266 (http://data.rero.ch/02-A006394266) · SUDOC: 026402564 (https://www.idref.fr/026402564) ·
TDVİA: turkiye (https://islamansiklopedisi.org.tr/turkiye) · VIAF: 244983681 (https://viaf.org/viaf/244983681) ·
WorldCat (LCCN): n80-070818 (https://www.worldcat.org/identities/lccn-n80-070818)

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Türkiye&oldid=32803452" sayfasından alınmıştır