ÑAÏO HAØM RIEÂNG

FACEBOOK: COÂNG PHAÙ GIAÛI TÍCH HCMUT

NOÄI DUNG BAØI HOÏC
 Tính ñaïo haøm rieâng khi ñeà cho haøm soá töôøng minh
 Tính ñaïo haøm rieâng khi ñeà cho haøm soá daïng baûng soá lieäu
 Tính ñaïo haøm rieâng khi ñeà cho haøm soá daïng bieåu ñoà ñöôøng möùc
 YÙ nghóa cuûa ñaïo haøm rieâng
 YÙ nghóa hình hoïc cuûa ñaïo haøm rieâng
 Vectô phaùp tuyeán, pt tieáp dieän, pt phaùp tuyeán cuûa maët cong taïi 1 ñieåm

FACEBOOK: COÂNG PHAÙ GIAÛI TÍCH HCMUT

 VAÁN ÑEÀ 1: TÍNH ÑAÏO HAØM RIEÂNG
Daïng 1: Cho haøm soá töôøng minh
f ( x , y )  3 x 2 y  xy 2  f x/ (1, 2)  ? ; f y/ (1, 2)  ?
 f x/  3 y .2 x  y 2 .1  6 xy  y 2  f x(1, 2)  6.1.2  22  16
d d
/
 f (1, 2) 
x
dx
 2
3 x y  xy  2
x 1
 dx

3 x 2 .2  x .22
x 1
 16

/ f (a  h , b )  f (a , b ) f (1  h, 2)  f (1, 2)
 f x (a , b )  lim  lim
h 0 h h 0 h
3(1  h )2 2  (1  h ).22   3.12.2  1.22  2
6h  16h
 lim      lim  lim(6h  16)  16
h 0 h h 0 h h 0

FACEBOOK: COÂNG PHAÙ GIAÛI TÍCH HCMUT

 Daïng 1: Cho haøm soá töôøng minh
2 2 / /
f ( x , y )  3 x y  xy  f (1, 2)  ? ;
x
f (1, 2)  ?
y
/ 2 2 2
 f  3 x .1  x .2 y  3 x  2 xy  f y (1, 2)  3.1  2.1.2  7
y

d d
/
 f (1, 2) 
y
dy
 2
3 x y  xy 2
 y 2
  dy

3.12 y  1.y 2
y 2
7

/ f (a , b  h )  f (a , b ) f (1, 2  h )  f (1, 2)
 f y (a , b )  lim  lim
h 0 h h 0 h
3.12 (2  h )  1.(2  h )2   3.12.2  1.22  h 2
 7h
 lim      lim  lim(h  7)  7
h 0 h h 0 h h 0

FACEBOOK: COÂNG PHAÙ GIAÛI TÍCH HCMUT

Daïng 2: Cho baûng soá lieäu

/
f (3, 2)  ?
x
/
f (3, 2)  ?
y

FACEBOOK: COÂNG PHAÙ GIAÛI TÍCH HCMUT

 Daïng 3: Cho baûn ñoà ñöôøng möùc
/
f (2, 1)  ?
x
/
f (2, 1)  ?
y

FACEBOOK: COÂNG PHAÙ GIAÛI TÍCH HCMUT

 2 2
f ( x , y )  3 x y  xy

/ 2 2
f  3 y .2 x  y .1  6 xy  y
x
/ 2 2
f  3 x .1  x .2 y  3 x  2 xy
y

// / / 2 /
f xx
 (f )  (6 xy  y )  6 y .1  0  6 y
x x x
// / / 2 /
f xy
 (f )  (6 xy  y )  6 x .1  2 y  6 x  2 y
x y y
// / / 2 /
f yy
 (f )  (3 x  2 xy )  0  2 x .1  2 x
y y y
// / / 2 /
f yx
 (f )  (3 x  2 xy )  6 x  2 y .1  6 x  2 y
y x x

 f xy/ /  f yx/ /

FACEBOOK: COÂNG PHAÙ GIAÛI TÍCH HCMUT

 / f
fx

x
/ f
fy

y
  
2
  
/  f  x     
f //
xx
 f  /
x x

x 2

x
 
x  x 


  
  2 2
/
 x       f   f 
f //
xy
 f  /
x y

y
   
y  x  y x
  
 x y 
FACEBOOK: COÂNG PHAÙ GIAÛI TÍCH HCMUT
FACEBOOK: COÂNG PHAÙ GIAÛI TÍCH HCMUT
VD1
VD2
VD3
f(x,y,z)
VD4
Ví duï 5:
Ví duï 6:
Ví duï 7: Tính fxy/ (3, 2)
Ví duï 8: Tính f xx/ (P )
Ví duï 9: Tính f xy/ (P )
 VAÁN ÑEÀ 2: YÙ NGHÓA ÑAÏO HAØM RIEÂNG
YÙ NGHÓA THÖÏC TEÁ CUÛA ÑAÏO HAØM RIEÂNG
Haøm soá z  f ( x , y )

 f x/ (a , b )  k
 taïi ñieåm x  a , y  b , khi x taêng 1 ñôn vò thì f (hoaëc z) taêng/giaûm k ñôn vò
k  0  taêng, k  0  giaûm 
 f y/ (a , b )  m
 taïi ñieåm x  a , y  b , khi y taêng 1 ñôn vò thì f (hoaëc z) taêng/giaûm m ñôn vò
 m  0  taêng, m  0  giaûm 
FACEBOOK: COÂNG PHAÙ GIAÛI TÍCH HCMUT
VD1
VD2
VD3
VD4
VD5
VD6
VD7
VD8
VD9
VD10
VD11
YÙ NGHÓA HÌNH HOC
Ï CUÛA ÑAÏO HAØM RIEÂNG
z  f (x , y )
/ z  f (x , y ) z  f (x , b)
 f (a , b )  HSG tt T1 vôùi ñöôøng cong (C1) 
x
  taïi ñieåm (a,b,f(a,b))  z x/ (a )
y  b y  b
 ñoä doác cuûa maët z  f ( x , y ) theo höôùng Ox taïi ñieåm (a,b,f(a,b))

z  16  4 x 2  y 2
 f x/  8 x
 f x/ (1, 2)  8 T1
 z  16  4 x 2  y 2  z  12  4 x 2
(C1)  
 y  2  y  2 (C 1)
 z x/  8 x  z x/ (1)  8  f x/ (1, 2)
ñoä doác cuûa maët z  16  4 x 2  y 2 theo höôùng Ox taïi ñieåm (1,2,8)

FACEBOOK: COÂNG PHAÙ GIAÛI TÍCH HCMUT

YÙ NGHÓA HÌNH HOC
Ï CUÛA ÑAÏO HAØM RIEÂNG
z  f (x , y )
/ z  f (x , y )  z  f (a , y )
 f (a , b )  HSG tt T2 vôùi ñöôøng cong (C2 ) 
y
  taïi ñieåm (a,b,f(a,b))  z y/ (b )
x  a x  a
 ñoä doác cuûa maët z  f ( x , y ) theo höôùng Oy taïi ñieåm (a,b,f(a,b))

z  16  4 x 2  y 2
/
 f  2 y
y T2
 f y/ (1, 2)  4
 z  16  4 x 2  y 2  z  12  y 2
(C2 )  
 x  1  x  1
 z y/  2 y  z y/ (2)  4  f y/ (1, 2)
ñoä doác cuûa maët z  16  4 x 2  y 2 theo höôùng Oy taïi ñieåm (1,2,8)

FACEBOOK: COÂNG PHAÙ GIAÛI TÍCH HCMUT

VD1

FACEBOOK: COÂNG PHAÙ GIAÛI TÍCH HCMUT

VD2

FACEBOOK: COÂNG PHAÙ GIAÛI TÍCH HCMUT

VD3

FACEBOOK: COÂNG PHAÙ GIAÛI TÍCH HCMUT

VD4

FACEBOOK: COÂNG PHAÙ GIAÛI TÍCH HCMUT

VD5

FACEBOOK: COÂNG PHAÙ GIAÛI TÍCH HCMUT

VD6

FACEBOOK: COÂNG PHAÙ GIAÛI TÍCH HCMUT

 Ví dụ 7: Một chất điểm di chuyển dọc theo giao tuyến của mặt = 2 + 3 2
và mp = 2. Hỏi z thay đổi theo y với tốc độ bao nhiêu khi nó đi qua (2,1,7)

Ví dụ 8: Cho hàm số ( , ) = 2 +5 3 . Tìm độ dốc của mặt = ( , )

theo hướng Ox tại điểm (1, –2)

FACEBOOK: COÂNG PHAÙ GIAÛI TÍCH HCMUT

 VAÁN ÑEÀ 3: VECTÔ PHAÙP TUYEÁN, PT TIEÁP DIEÄN, PT PHAÙP TUYEÁN
 
 Tìm vectô phaùp tuyeán  
Oz , nS  90  thaønh phaàn z döông  
Oz , nS  90  thaønh phaàn z aâm
  
(S ) : z  f ( x , y )  nS  (f x/ , f y/ , 1)  
Oy , nS  90  thaønh phaàn y döông  
Oy , nS  90  thaønh phaàn y aâm
  
(S ) : F ( x , y , z )  0  nS  (Fx/ , Fy/ , Fz/ )  
Ox , nS  90  thaønh phaàn z döông  
Ox , nS  90  thaønh phaàn z aâm

 PT maët tieáp dieän vôùi (S) taïi ñieåm M(x 0 ,y 0 ,z 0 )

(S ) : z  f ( x , y )  f x/ (M )( x  x 0 )  f y/ (M )( y  y 0 )  ( z  z 0 )  0
(S ) : F ( x , y , z )  0  Fx/ (M )( x  x 0 )  Fy/ (M )( y  y 0 )  Fz/ (M )( z  z 0 )  0
 PT ñöôøng thaúng phaùp tuyeán vôùi (S) taïi ñieåm M(x 0 ,y 0 ,z 0 )
x  x0 y  y0 z  z0
(S ) : z  f ( x , y )  /
 /

f (M )
x
f (M )
y
1
x  x0 y  y0 z  z0
(S ) : F ( x , y , z )  0  /
 /

F (M )
x
F (M )
y
Fz/ (M )
FACEBOOK: COÂNG PHAÙ GIAÛI TÍCH HCMUT
 Ví duï 1 : Cho maët (S): z  x 2  2 y 2 .Tìm VTPT cuûa (S) taïi ñieåm (1,2,9)

z  f ( x , y )  nS  (f x/ , f y/ , 1)
 
2 2
z  x  2 y  nS  (2 x , 4 y , 1)  nS (1,2,9)  (2, 8, 1)

2 2 2
Ví duï 2 : Cho maët (S): x  2 y  z  4 .Tìm VTPT cuûa (S) taïi ñieåm (1,1,1)

/ / /
F ( x , y , z )  0  nS  (Fx , Fy , Fz )

x 2  2 y 2  z 2  4  0  F ( x , y , z )  x 2  2 y 2  z 2  4  nS  (2 x , 4 y , 2z )

 nS (1,1,1)  (2, 4, 2)

FACEBOOK: COÂNG PHAÙ GIAÛI TÍCH HCMUT

Ví duï 3 : Cho maët (S): z  x 2  xy  y 2  1 .Tìm VTPT ñôn vò cuûa (S) taïi ñieåm (1,0,2)

bieát VTPT hôïp vôùi Oz moät goùc tuø

/ / /
F ( x , y , z )  0  nS  (Fx , Fy , Fz )
z  x 2  xy  y 2  1  0  F ( x , y , z )  z  x 2  xy  y 2  1

 nS  ( 2 x  y ,  x  2 y ,1)

 nS (1,0,2)  ( 2, 1,1)
 
 
Oz , nS  90  thaønh phaàn theo z aâm  nS (1,0,2)  ( 2, 1,1)  (2,1, 1)
 (2,1, 1) (2,1, 1)  2 1 1 
 nSI (1,0,2)    , , 
2 2 2
2  1  ( 1) 6  6 6 6

FACEBOOK: COÂNG PHAÙ GIAÛI TÍCH HCMUT

V í d uï 4 :
VD5
VD6
VD7
VD8
Chuù yù
maët tieáp dieän vôùi (S) taïi ñieåm P(a ,b ,f (a , b )) chöùa 2 ñöôøng tieáp tuyeán T1,T2 ( C 1, C 2 )
kT  f x/ a , b
1
 
kT  f
2 y
/
 a, b 
 
z
C1 
 f (x , y )  z

 f ( x , b )  kT  z
1
/
x a 
y b  y b

C 
z  f (x , y )

 z  f (a , y )  kT  z y/ b
2
 
2 
x a  x a
T  : z
1
 kT x  m
1

T  : z
2
 kT y  n
2

FACEBOOK: COÂNG PHAÙ GIAÛI TÍCH HCMUT

VD9
VD10 Cho mặt cong S có pt = ( , ) và điểm (2,1, −2) thuộc S.
: −3 + + 8 = 0 là tiếp tuyến của giao tuyến của mặt S với mp
= 1 tại = 2, : + + 1 = 0 là tiếp tuyến của giao tuyến của
mặt S với mp x = 2 tại = 1. Viết pt mp tiếp diện của S tại M