ประกวดเรื่องสั้นมติชนอวอร์ด 2024

กายวิภาคโครงกระดูกฝูงปลานิล | ปรัชญา พงษ์พานิช

เขากาวขึ้นไปยืนหนาเสาธง เอื้อมมือถอดดามไมโครโฟนจากขาตั้ง ลําโพงกรีดเสียงหวีดหอน คุณครูหอง
คอมพิวเตอร์กุลีกุลอเข้ามาจัดการแก้ปัญหา เขาอดทนรอจนเสียงรบกวนเงียบหาย รับไมโครโฟนคืนจากคุณครู
ห้องคอมพิวเตอร์ เขาสูดลมหายใจ จ่อไมโครโฟนใกล้ริมฝีปาก กระแอมไอทดสอบระบบเสียง มุมปากของเขา
หยักยิ้ม วางอำนาจ ทว่า เสี้ยววินาทีถัดมา แววตาเขากลับวูบสลด คำสั่งโยกย้าย อาจสร้างเสียงซุบซิบนินทา
หากไร้ซึ่งมลทิน มัวหมอง คณะกรรมการสอบสวนพิจารณาความผิดทางวินัยจะมีคำสั่งโยกย้ายเขาจากโรงเรียน
ขนาดใหญ่ใจกลางตัวเมือง ด้วยเหตุผลใด
หลังจากทีมเซปักตะกร้อของเขาคว้าแชมป์เยาวชนระดับประเทศได้เพียงสัปดาห์เศษ คณะกรรมการ
สอบสวนมีมติเอกฉันท์ ความใกล้ชิดกับเด็กนักเรียนหญิงบางคน ทำให้ผู้ปกครองรู้สึกไม่สบายใจ ผู้บังคับบัญชา
มีคำสั่งโยกย้ายเขาไปดำรงตำแหน่งผู้อำนวยการโรงเรียนขนาดเล็กห่างไกลต่างอำเภอ ซึ่งเขารู้ดี ทั้งหมดคือ
แผนการกลั่นแกล้ง สร้างอุปสรรคขัดขวางความรุ่งโรจน์ในอาชีพการงานของเขาเสียมากกว่า
ความใกล้ชิดผูกพันกับเด็กนักเรียนหญิงซึ่งกำลังเติบโตเป็นสาวเต็มตัว ใครๆ ก็ทำกัน แต่ไม่เคยมีใคร
ต้องได้รับบทลงโทษรุนแรงเช่นนี้มาก่อน
เขาก้มหน้าเซ็นเอกสารน้อมรับคำบัญชา สู้ไปก็เปล่าประโยชน์ อำนาจเบื้องบนคล้ายลมมรสุม อิทธิพล
ผลักดันซึ่งกันและกันตลอดเวลา ไม่มีใครแพ้ ใครชนะอย่างยั่งยืน อนาคตของเขาอาจถูกแช่แข็งเนิ่นนานกว่าที่
ควร ยินยอมเดินทางไกลไปรับตำแหน่งผู้อำนวยการโรงเรียนขยายโอกาสขนาดเล็ก เพื่อเริ่มต้นนับหนึ่งใหม่ เสีย
ยังดีกว่าจมปลักอยู่กับความผิดหวัง
เขาสูดลมหายใจอีกครั้ง ตั้งสติ เผยอริมฝีปากเปล่งเสียงผ่านไม่โครโฟน ลำโพงถ่ายทอดเสียงกึกก้อง
ชัดถ้อยชัดคำ แววตาเขามุ่งมั่นทอประกาย
กีฬาเซปักตะกร้อ จะต้องกลายเป็นศาสนาประจำโรงเรียนแห่งนี้ แปลงปลูกพืชผักด้านหลังโรงเรียน
จะต้องถูกรื้อทิ้ง บ่อเลี้ยงปลาจะต้องถูกกลบฝัง โครงการอาหารกลางวันมีงบประมาณสนับสนุนอย่างเพียงพอ
แหล่งวัตถุดิบสำหรับประกอบอาหารในรั้วโรงเรียนไม่มีความจำเป็นอีกต่อไป พื้นที่บ ริเวณหลังโรงเรียนทุก
ตารางนิ้วจะต้องปรับเปลี่ยนเป็นสนามฝึกซ้อมเซปักตะกร้ออย่างน้อยสองสนาม
เพราะฉะนั้น เขาเปล่งเสียงประกาศ นับจากนี้ ขอให้พวกเรา บุคลากรทุกคน จงร่วมแรงร่วมใจ สมัคร
สมานสามัคคี ช่วยกันนำพาโรงเรียนแห่งนี้ และเหล่านักเรียนทั้งหลายของเรา ทะยานไกลสู่แชมป์เยาวชนกีฬา
เซปักตะกร้อระดับประเทศให้จงได้
เสียงปรบมือจากบุคลากรทั้งโรงเรียนกึกก้อง พร้อมเพรียง เขายิ้มปลาบปลื้ม
แปดนาฬิกาสามสิบนาที เขาออกคําสั่งปลอยแถว และประกาศเรียกตัวนักการภารโรงใหไปพบที่บริเวณ
หลังโรงเรียนทันทีผ่านลำโพงขยายเสียง
คุณครูวชิ านาฏศิลป์บ รรจุใหม่คอยตามติดเขาทุกฝีก้าว ขณะเดินสำรวจบริเวณแปลงพืชผักสวนครัว
และบ่อเลี้ยงปลากว้างใหญ่ สายตาเขาจ้องผิวน้ำราบเรียบสีเขียวปี๋สกปรก จินตนาการวาดฝัน นักการภารโรง
แรงงานฟรีจากภาษีประชาชนกำลังขะมักเขม้นรื้อแปลงปลูกพืชผัก ปรับหน้าดินให้เรียบเสมอ รถสิบล้อบรรทุก
ดินคันแล้วคันเล่า แล่น ผ่านประตูโรงเรียนเทถมดินจนหลุมลึกบ่อเลี้ยงปลาปลาสนาการ เขายิ้ม มีความสุข
เสาเข็มค่อยๆ ปักลงในเนื้อดินทีละต้น คอนกรีตเหลวไหลบ่าเติมเต็มทั่วอาณาบริเวณหลังโรงเรียน เสาปูนตั้ง
ตระหง่าน รับน้ำหนักโครงหลังคาสอดประสาน แผ่นหลังคาค่อยๆ ครอบทับทีละแผ่น ทีละแผ่น
ภาพฝันกำลังเติมเต็มครบสมบูรณ์ เขาเคลิบ เคลิ้มฝันหวาน จนกระทั่งคุณ ครูวิช านาฏศิล ป์เข้า มา
กระซิบแผ่วเบา รายงานการมาถึงของนักการภารโรงวัยใกล้เกษียณ เขาเหลียวมองพร้อมกวักมือเรียก นักการ
ภารโรงวัยใกล้เกษียณเร่งฝีเท้าเข้ามายืนนิ่งสงบนอบน้อม เขาถามถึงขนาดและความลึกของบ่อเลี้ยงปลาเบื้อง
หน้า เพื่อคิดคำนวณปริมาตรดินที่ต้องเติมเต็มลงไป
ไม่ใช่เรื่องง่ายนัก เงิน เก็บสะสมในบัญชีโรงเรียนช่างน้อยนิด คงต้องรีบ ระดมทุนจัดงานทอดผ้าป่า
สามัคคี และประกาศขอรับบริจาคสนับสนุนจากเครือข่ายผู้บังคับบัญชาซึ่งยังหวังให้เขากลับมาสร้างผลงานอัน
เอกอุอีกครั้ง
เขาใคร่ครวญวางแผนการ พลางชี้นิ้วสั่งการให้นักการภารโรงจัดการปราบแปลงปลูกพืชผักให้เหี้ยน
เตียน ทำงานเท่าที่ทำได้เสียก่อน
แทนที่จะก้มหน้าก้มตาน้อมรับคำบัญชา นักการภารโรงกลับพรั่งพรูเสนอความคิดเห็น อันดับแรกควร
สูบน้ำออกจากบ่อเลี้ยงปลาเสียก่อน สำรวจจำนวนประชากรปลานิลที่ยังหลงเหลือ แปลงปลูกพืชผักนั้นเป็น
งานง่าย จะทำเมื่อไรก็ได้ ทำงานยากให้ผ่านพ้นไปก่อนเสียดีกว่า เขาขมวดคิ้วไม่สบอารมณ์ เมื่อคุณครูวิชา
นาฏศิลป์พยักหน้าคล้อยตาม สองเสียงโหวตเอาชนะเขาตามครรลองประชาธิปไตย เขาพยายามสะกดอารมณ์
เดือดพล่านไม่ให้แย้มพรายออกมาทางสีหน้า
ถ้าอย่างนั้น พรุ่งนี้เตรียมเครื่องสูบ น้ำมาได้เลย เขากัดกรามแน่นเสแสร้งน้อมรับ มติเสียงส่วนใหญ่
นักการภารโรงก้มหน้ารับคำสั่ง เขาจดบันทึกกิริยาแข็งข้อกระด้างกระเดื่องทดไว้ในใจ

เชาวันรุงขึ้น เขาแลนรถเขาไปในโรงจอดประจําตําแหนง คุณครูวิชานาฏศิลปกาวเขามาเอื้อมมือเปดประตู

รถบริการ กิริยาเพรียบพร้อมสมเป็นกุลสตรี เขาเอ่ยคำทักทาย และถามหานักการภารโรง คุณครูวิชานาฏศิลป์
ยิ้มสวยบอกกล่าว นักการภารโรงกำลังรอเขาอยู่ที่ริมขอบบ่อเลี้ยงปลา เขาลงจากรถรีบเร่งฝีเท้าตรงไปยังอาณา
บริเวณหลังโรงเรียน โดยมีคุณครูวิชานาฏศิลป์คอยติดตามไม่ห่าง
เครื่องสูบน้ำประจำตำแหน่งอยู่ก่อนแล้ว นักการภารโรงกระมิดกระเมี้ยนขอเบิกเงินสำหรับ น้ำมัน
เชื้อเพลิง เขาล้วงกระเป๋ากางเกง หยิบเงินสดส่วนตัวยื่นส่งให้ เสียงเครื่องยนต์มอเตอร์ไซค์เก่าแก่แผดลั่นไกล
ห่าง เขายืนกอดอกกวาดสายตาวาดภาพสนามฝึกซ้อมเซปักตะกร้อในฝัน ซึ่งกำลังจะกลายเป็นจริงในอีกไม่ช้า
คุณครูวิชานาฏศิลป์ขยับขึ้นมายืนขนาบเคียงข้าง เขาเหลียวมองคมสันจมูกรับเรียวปากบาง กลิ่นน้ำหอมแผ่ว
เบาเจือจางในอากาศ
คุณครูวิชานาฏศิลป์หันมาสบตา ลักยิม้ ปรากฏเขินอาย

เขาอดใจรอเพี ยงไมน าน เสียงเครื่องยนต สู บน้ํา ก็คํารามดังกอง ควัน สี ดําพวยพุ งจากทอระบายไอเสี ย

สายน้ำเขียวปี๋ทะลักพรั่งพรู เจิ่งนองท้องทุ่งนาแห้งแล้งหลังฤดูเก็บเกี่ยว ซึ่งมีอาณาบริเวณกว้างใหญ่ติดกับรั้ว
ลวดหนามโรงเรียน ภาพฝันค่อยๆ ปะติดปะต่อชิ้นส่วน ไม่นานนักหรอก เขาจะได้ห วนคืนสู่สถานะอันคู่ควร
เขาพลิกข้อมือจับจ้องหน้าปัดนาฬิกา จวนเจียนเวลาเคารพธงชาติเข้ามาทุกขณะ เขากำชับให้นักการภารโรง
อยู่เฝ้าคอยจนกว่าบ่อเลี้ยงปลาจะแห้งขอด ก่อนผละจากไปพร้อมคุณครูวิชานาฏศิลป์
เสีย งสัญ ญาณหมดคาบเรีย นแว่วดังเข้ามาภายในห้องผู้อำนายการ เขาเหลือ บมองนาฬิกาลูกตุ้ม
โบราณ ยืด เหยีย ดบิด ขี้เ กีย จ อ้า ปากหาวหวอด ก่อ นทรงตัว ลุก จากเก้า อี้ผ ู้บ ริห าร หยิบ รีโ มตปิด
เครื่องปรับอากาศ ก้าวออกจากห้องผู้อำนวยการเย็นเฉียบ ลัดเลาะไปตามระเบียงไม้หน้าชั้นเรียน แว่วเสียง
นักเรียนเจื้อยแจ้วแข็งขันท่องบทอาขยาน บันไดไม้พาไต่ลงไปยังโรงครัว คุณครูผู้ไม่มีคาบสอนกำลังขะมักเขม้น
ตระเตรียมอาหารกลางวันสำหรับเด็กนักเรียน เขาหยิบถาดหลุมพร้อมช้อนส้อมจากชั้นวาง กาแฟดำเข้มข้น
ยามเช้า จากบ้า นพัก ในตัว เมือ งไม่เ พีย งพอให้อ ิ่ม ท้อ ง เขาหยิบ ขนมจีน ใส่ถ าดหลุม ห้า จับ คุณ ครูว ิช า
ประวัติศาสตร์เปิดหม้อตักแกงเขียวหวานร้อนระอุราดรด
ท่านผู้อำนวยการไม่จำเป็นต้องลงมาด้วยตัวเองเลย เสร็จจากงานตรงนี้ ดิฉันจะนำอาหารกลางวันขึ้น
ไปให้อยู่แล้ว น้ำเสียงคล้ายน้อยเนื้อต่ำใจ
เขาแอบลอบอมยิ้ม ภาคภูมิ อำนาจและวาสนายังคงอยู่ แม้แต่ในโรงเรียนขยายโอกาส ทุรกันดาร และ
ห่างไกลจากความเจริญ

หลังจากอิ่มหนํามื้อกลางวัน เขาเดินทอดนองผอนคลายกลับไปยังบริเวณหลังโรงเรียน สายตาของเขาทอด

มอง ระดับน้ำลดลงไปเพียงน้อยนิด กว่าบ่อเลี้ยงปลากว้างใหญ่จะตื้นเขิน อาจต้องผ่านเวลาล่วงเลยจนมืดค่ำ
เขาล้วงสองมือในกระเป๋ากางเกงขายาวสีกากี ใคร่ครวญ ก่อนตัดสินใจพิมพ์ข้อความส่งในไลน์กลุ่มบุคลากร
โรงเรียน ขอแรงคุณครูผู้ชายทุกคน สละเวลาช่วยกันอยู่เฝ้าบ่อเลี้ยงปลาร่วมกันหลังโรงเรียนเลิก คุณครูวิชาพล
ศึกษาเรียกร้องให้บุคลากรทั้งหมดร่วมแรงร่วมใจจัดงานสังสรรค์ต้อนรับผู้อำนวยการโรงเรียนคนใหม่เสียเลยใน
คราวเดียว บุคลากรทุกคนต่างส่งข้อความพร้อมสนับสนุน มติเป็นเอกฉันท์ตามครรลองประชาธิปไตย
เขาพริ้มตาหลับ ปลาบปลื้ม ภาพฝันของเขากำลังเป็นรูป เป็นร่างทีละนิด โดยไร้ซึ่งแรงเสียดทาน
ขัดขวาง
บ่อเลี้ยงปลาตื้นเขินลงเรื่อยๆ แสงฟ้าโพล้เพล้ริบหรี่ นักการภารโรงขะมักเขม้นจัดการโยงสายไฟจาก
ตัวอาคารเรียนไม้เสื่อมเก่า เชื่อมต่อหลอดไฟให้ความสว่างริมขอบบ่อเลี้ยงปลา คุณครูวิทยาศาสตร์กุลีกุจอต่อ
ราวดวงไฟประดับประดาระยิบระยับลานสังสรรค์ โต๊ะเรียนหนังสือกลายเป็นภาพต่อจิ๊กซอว์ขยายภาพโต๊ะร่วม
รับประทานอาหารขนาดใหญ่
เขานั่งบนเก้าอี้นักเรียนหัวโต๊ะ คุณ ครูนาฏศิลป์ยิ้มหวานประคองแก้ว เบียร์เย็นเฉียบนำมาบริการ
บุคลากรทุกคนพร้อมหน้า คุณครูวิชาภาษาไทยและคุณครูวิชาประวัติศาสตร์เข้ามานำเสนอรายการอาหาร
สำหรับค่ำคืนนี้ ต้มยำหัวปลานิล ปลานิลทอดกระเทียม และปลานิลนึ่งมะนาว เขาพยักหน้ารับทราบ น้ำลาย
แตกสอในช่องปาก
นักการภารโรงนำคุณครูผู้ชายลงลุยโคลนเลนจับปลา เสียงปลานิลดึกดำบรรพ์ดีดสะบัดหางดิ้นพล่าน
อลเวง สายน้ำกระเซ็นเหม็นกลิ่นสาบโคลน เขาหยักยิ้มมุมปาก มีความสุข ยกแก้วเบียร์ขึ้นจิบ สายตาพิจารณา
เรียวขาคุณครูวิชานาฏศิลป์ไล่สูง จนกระทั่งสบสายตาเขินอาย
นักการภารโรงตะเกียกตะกายกลับขึ้นมารายงาน จากการคาดคะเนยังคงมีปลานิลเหลืออยู่มากกว่าห้า
สิบตัว ขนาดแต่ละตัวล้วนใหญ่ยักษ์ ก่อนขอตัวไปรับปลานิลบางส่วนขึ้นจากริมขอบบ่อ เพื่อนำมาเป็นวัตถุดิบ
ประกอบอาหาร เขาประคองวางแก้วเบียร์แผ่วเบา พลางครุ่นคิด ควรใช้วิธีการใดกำจัดปลานิลไร้ประโยชน์
เหล่านี้ดี
คุณครูวิชาหน้าที่พลเมืองหนุ่มใหญ่รับช่วงแบกภาระหน้าที่เพชฌฆาตสังหาร สันมีดอีโต้ทุบหัว ปลานิล
ดิ้นพล่านขาดใจตาย ตัวแล้วตัวเล่า คุณครูสุขศึกษารวบรวมซากปลานำไปล้างทำความสะอาด ละเมียดละไม
ขอดเกล็ด คมมีดเฉือนผ่าท้องควักไส้ ตัดครีบ ตัดหาง ตัดหัว เลือดแดงฉานไหลนองสะท้อนแสงระยิบระยับ
ผู้ช่วยผู้อำนวยการโรงเรียนฝ่ายปกครอง ควบคุมนักการภารโรงก่อไฟติดเตา
เขายกแก้วเบียร์ขึ้นจิบ เพลิดเพลินจับตาผู้ใต้บังคับบัญชากรำงานขะมักเขม้นแข็งขัน อย่างมีความสุข

รองผูอํานวยการฝายวิชาการกลาวตอนรับเขาอยางเปนทางการ หลังจากรายการอาหารพรอมวางบนโตะ
ทุกคนร่วมยกแก้วจิบดื่มเฉลิมฉลอง เขาซาบซึ้งกล่าวคำขอบคุณ พรุ่งนี้เป็นวันหยุดสุดสัปดาห์ เขาอนุญาตให้ทุก
คนดื่มกินตามอัธยาศัย พร้อมควักเงินส่วนตัวสำหรับเบียร์อีกสองลังส่งให้นักการภารโรงไปจัดหา
ปลานิลนึ่งมะนาวเปิดเผยธาตุแท้ฝ ีมือการปรุงอาหารของคุณ ครูว ิช าประวัติศ าสตร์ ปลานิลทอด
กระเทียมหอมกรุ่นร้อนระอุภายใน เนื้อสีขาวสดฉ่ำหวานไม่หยาบกระด้างแห้งกร้านอย่างที่คิด น้ำซุปต้มยำหัว
ปลาเรียกฟื้นคืนชีวิต กับแกล้มเลิศรส พร้อมเครื่องดื่มเข้าสังคม เหมาะสมกับ บรรยากาศซึ่งอวลอุ่นไปด้วย
มิตรภาพเช่นนี้
เศษซากก้างกระดูกปลานิลถักทอสอดประสานโครงข่ายจนคล้ายภูเขากระดูกปลานิลขนาดย่อม มีปลา
นิลสละชีวิตไปทั้งสิ้นสิบห้าตัว เขาอิ่มเอมเกินกว่าจะกลืนอะไรได้อีก สายตาเขาจับจ้องกองกระดูกเศษซากปลา
คงไม่มีใครเสนอตัวลุยโคลนเลนลงไปจับปลาที่เหลือ ความสำเร็จลุล่วงย่อมเรียกร้องความเสียสละอยู่เสมอ
เขากระดิกนิ้วเรียกนักการภารโรง สั่งกำชับ เช้าวันจันทร์ ทั่วอาณาบริเวณหลังโรงเรียนจะต้องเก็บ
กวาดให้เรียบร้อย โยนภูเขากระดูกฝูงปลานิลทั้งหมดลงไปที่ก้นบ่อรอการกลบฝังครั้งใหญ่
นักการภารโรงพยักหน้ารับทราบ เมามายอ้อแอ้พร่ำเพ้อถึงเรื่องบาปบุญคุณโทษไร้สาระ
 เขาลุกขึ้นยืนประกาศขอตัวกลับ คุณครูวิชานาฏศิลป์เข้ามาประคองพาเขากลับไปยังรถยนต์ส่วนตัวใน
โรงจอดรถประจำตำแหน่ง โนมเนื้อแนบชิด
เขาหวนระลึกคิดถึงเด็กนักเรียนหญิงคนนั้น อ้อมแขนของเขาก่ายกอดเอวขอดกลมกลึง

หลอดนีออนขาวโพลนเหนือโรงจอดรถเพียงหลอดเดียวใหกําลังแสงสวางสลัวราง เขาปรับพนักพิงเอนราบ
คุณครูวิชานาฏศิลป์ถลกกระโปรงทรงแคบสั้นเหนือเข่าสีกากี พาร่างขึ้นคร่อม จับอวัยวะของเขาจดจ่อก่อน
สอดใส่ โยกขยับเพียงห้านาที เขาล้นทะลักสุขสม
เขากระซิบเสียงแผ่วเบา คุณครูเคยเตะตะกร้อไหมครับ
คุณครูวิชานาฏศิลป์ส่ายหน้า ให้ผมไปส่งไหม คุณครูวิชานาฏศิลป์ส่ายหน้าอีกครั้ง รถของดิฉันจอดอยู่
ที่สนามฟุตบอลค่ะ ท่านผู้อำนวยการขับรถกลับบ้านดีๆ นะคะ ดิฉันเป็นเป็นห่วง พบกันอีกครั้งวันจันทร์ ราตรี
สวัสดิ์ค่ะ ราตรีสวัสดิ์เช่นกันครับ
คุณครูวิชานาฏศิลป์โน้มร่างประทับริมฝีปากอ่อนโอนที่ริมฝีปากของเขา ก่อนเปิดประตูลงจากรถ
เขาเสียบกุญแจสตาร์ตเครื่องยนต์ คุณครูวิชานาฏศิลป์พนมมือไหว้นอบน้อม ล้อยางเบียดบดบนพื้นผิว
ถนนลูกรังเชื่องช้า กระจกส่องหลังยังคงฉายภาพงานเลี้ยงสังสรรค์ รื่นเริง ยืดเยื้อยาวนาน เขาเหยียบฝ่าเท้าเร่ง
ความเร็ว ม่านฝุ่นหนาทึบฟุ้งกระจายแผ่ปกคลุมเบื้องหลัง ภาพบนกระจกส่องหลังจึงค่อยๆ เลือนหายไปใน
ที่สุด
อีกไม่นานนักหรอก เขาจะได้กลับคืนสู่สถานะอันคู่ควร เขาคิดพลางประคองสติควบคุมรถฝ่าความมืด
มิด ตรงไปบนทางเบื้องหน้า เพื่อกลับไปให้ถึงบ้านพักในตัวเมืองได้อย่างปลอดภัย… •

อ่านข่าวต้นฉบับได้ที่ : https://www.matichonweekly.com/matichon-award/article_764654