WAAROM VACCINEREN?
3 GOEDE REDENEN OM MIJN KINDEREN TE LATEN
VACCINEREN:
»» persoonlijke bescherming van mijn kind tegen gevaarlijke
infectieziekten
»» toenemende ongevoeligheid van bacteriën voor antibiotica
»» groepsbescherming en uitroeiing van besmettelijke ziekten
PERSOONLIJKE BESCHERMING VAN JE KIND
Een kinderziekte is zeker niet altijd onschuldig. Soms kan ze
blijvende letsels of zelfs een overlijden veroorzaken. Je kan
je kind hiertegen beschermen door het te laten vaccineren.
Wanneer je kind een vaccinatie krijgt tegen een bepaalde
ziekte, dan bouwt zijn lichaam verdedigingsstoffen op, zodat
het deze ziekte niet meer kan krijgen. Deze bescherming is
zeer groot, maar niet altijd 100%.
De ziekten waartegen gevaccineerd wordt, zijn zeker niet de
wereld uit, ook niet in de geïndustrialiseerde wereld. Indien je
kind niet gevaccineerd wordt, kan het deze infecties oplopen
door contact met een besmet persoon in zijn eigen omgeving
of tijdens buitenlandse reizen.
Kinderverlamming (Polio) komt nog voor in de
ontwikkelingslanden. Het wild poliovirus komt nog voor
in Afghanistan, Nigeria en Pakistan. Wereldwijd probeert
men kinderverlamming uit te roeien: er wordt voor elk land
verwacht dat elk kind tegen kinderverlamming ingeënt wordt
om zo sneller de ziekte uit te roeien. Dit zal wellicht mogelijk
zijn in de komende jaren.
..
TOENEMENDE ONGEVOELIGHEID VAN BACTERIEN VOOR
ANTIBIOTICA
Bepaalde bacteriën zijn door het overvloedige gebruik
van antibiotica voor banale aandoeningen hoe langer hoe
meer ongevoelig geworden voor deze vaak levensreddende
medicamenten.
Waarom vaccineren? - augustus 2018
Daarom is vaccinatie dubbel zo belangrijk:
• ze beschermt je kind tegen bacteriën die soms moeilijk of
niet meer te behandelen zijn met de klassieke antibiotica;
• ze voorkomt dat je kind ziek wordt, zodat er minder
antibioticagebruik nodig is.
GROEPSIMMUNITEIT EN UITROEIING VAN
BESMETTELIJKE ZIEKTEN
Met vaccinatie wordt in de eerste plaats individuele
bescherming bereikt. Als heel veel mensen worden
gevaccineerd, kan het effect van groepsimmuniteit optreden.
Daarvoor moet, afhankelijk van de ziekte, 80 tot meer dan
95% van de mensen zijn ingeënt. De ziekteverwekker kan
dan niet meer onder de bevolking circuleren en dus ook niet
de ongevaccineerde mensen bereiken. De ongevaccineerde
kinderen zijn dus beschermd, dankzij het feit dat zo veel
andere mensen zich hebben laten inenten.
Wanneer een ziekte niet meer zo veel voorkomt of minder
onder de aandacht komt, bestaat het risico dat men het nut
van een vaccin begint in vraag te stellen of zelfs dat men het
vaccin niet meer toedient. Zo daalt het aantal beschermde
personen binnen een bevolkingsgroep waardoor epidemieën
opnieuw optreden. Dit was het geval in 2008 in het Verenigd
Koninkrijk en in Antwerpen waar zich een mazelenepidemie
voordeed.
Groepsimmuniteit kan leiden tot het uitroeien van bepaalde
besmettelijke ziekten. De uitroeiing van de pokken wereldwijd
is daar een bewijs van. Het laatste geval werd vastgesteld in
1977.
De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) verklaarde in 2002
Europa poliovrij. Toch wordt verder gevaccineerd omdat
importgevallen mogelijk zijn uit gebieden die nog niet poliovrij
zijn. De volgende ziekte die de WHO in Europa wil elimineren
is mazelen. Om dat te bereiken moet minimum 95% van de
kinderen gevaccineerd zijn met 2 dosissen van het vaccin.
Voor de eerste dosis (vaccinatie op 12 maanden) halen we dit
1
percentage in Vlaanderen, voor de tweede dosis (vaccinatie in
het vijfde leerjaar) nog net niet.
Wettelijke verplichtingen
Wettelijk is enkel de poliovaccinatie verplicht. Bij de
geboorteaangifte in het gemeentehuis ontvang je hiervoor
een attest. Laat dit attest invullen door de arts die je kind
vaccineert. Na de laatste poliovaccinatie bezorg je het
ingevulde attest terug aan de dienst Bevolking van je
gemeente voordat je kind 18 maanden oud wordt.
Aandacht voor kwaliteit!
• Om optimaal te werken, moet een vaccin op de juiste manier
bewaard worden (tussen 2 en 8°C). Let er dus op als je een
vaccin in de apotheek koopt, dat je het correct bewaart en
vervoert.
• Zeer uitzonderlijk zijn er kinderen die niet met een
bepaald vaccin gevaccineerd mogen worden wegens een
onderliggende ernstige ziekte of afwijking.
Bespreek de medische voorgeschiedenis van je kind altijd
met de arts die vaccineert.
• Vaccins zijn zeer veilige geneesmiddelen, maar het blijven
geneesmiddelen. Dat wil zeggen dat er ongewenste
bijwerkingen mogelijk zijn.
• Een vaccinatie kan milde tot matige lokale en algemene
neveneffecten hebben zoals lokale zwelling en roodheid
ter hoogte van de injectieplaats, huilen, prikkelbaarheid en
lichte temperatuurverhoging.
Deze bijwerkingen komen slechts af en toe voor. Ze zijn
niet ernstig en zijn GEEN tegenaanwijzing voor verdere
vaccinatie.
• Het vaccin tegen mazelen, bof en rodehond kan 7 tot
12 dagen later gevolgd worden door koorts die 2 tot 3
dagen kan duren, een algemeen onwel zijn en/of rode
huiduitslag. Ook dit is niet ernstig en niet besmettelijk.
Aanpak van lokale bijwerkingen:
Een pijnstillend middel (paracetamol) kan nodig zijn om deze
ongemakken te verzachten.
Aanpak van koorts na vaccinatie:
Hoewel het routinematig toedienen van een pijnstillend en
koortswerend middel (paracetamol) na een vaccinatie niet
noodzakelijk is, kan het toch nodig zijn indien er hoge koorts
Waarom vaccineren? - augustus 2018
volgt op de vaccinatie.
Let er wel op dat het niet om een toevallig samenvallende
ziekte met koorts gaat.
Daarom is observatie van de algemene toestand van het
kind belangrijk. Bij kinderen onder de 3 maanden met een
lichaamstemperatuur vanaf 38 °C en bij kinderen tussen 3 en
6 maanden met een temperatuur vanaf 39°C, evenals bij
alle kinderen met alarmtekens, is altijd advies van een arts
nodig. Op die leeftijd is immers de kans op een ernstig
verlopende infectie groter. Lees ook de informatie over koorts
op onze website http://www.kindengezin.be/gezondheid-en-
vaccineren/koorts. Ben je toch ongerust over een bijwerking,
bespreek dit dan met je arts
Geen zieke kinderen op het consultatiebureau!
Zieke kinderen horen niet thuis op het consultatiebureau van
Kind en Gezin waar preventieve gezondheidszorg verleend
wordt. Is je kind ziek, kom dan niet naar het consultatiebureau
maar raadpleeg je behandelende arts.
Vragen en antwoorden:
-- Verstoort vaccinatie de natuurlijke afweer niet van
mijn kind?
Soms denkt men dat vaccinaties de natuurlijke afweer van een
kind verstoren.
Zorgvuldig wetenschappelijk onderzoek heeft duidelijk
bewezen dat dit niet zo is. Je kind laten vaccineren vermindert
de afweermogelijkheden van je kind niet, maar beschermt het
tegen mogelijk levensgevaarlijke infectieziekten.
-- Zoveel prikjes op korte tijd, kan dat geen kwaad?
De huidige vaccins zijn veel zuiverder dan vroeger. Per vaccin
bevatten ze minder lichaamsvreemde stoffen. Alle huidig
aanbevolen vaccins in Vlaanderen bevatten in totaal een 60-
tal antigenen* tegenover 3.000 in 1980. Een kind gebruikt op
een vaccinatiemoment slechts 0,1% van de capaciteit van zijn
afweersysteem.
Ook het aantal prikjes is verminderd door het gebruik van
combinatievaccins. Op dit ogenblik kunnen zuigelingen tegen
6 ziekten gevaccineerd worden met 1 vaccin dat op vier
momenten wordt gegeven: 8, 12, 16 weken en 15 maanden.
* Antigenen zijn lichaamsvreemde stoffen die het immuunsysteem
aanzetten om antistoffen aan te maken om die antigenen
onschadelijk te maken.
2
-- Is het niet beter te wachten met vaccineren tot mijn
baby wat ouder is in plaats van te starten op 8 weken?
Hoe langer men wacht met het geven van het eerste vaccin,
hoe langer het duurt vooraleer de baby beschermd is tegen
deze infectieziekten.
Omdat we voor sommige vaccins meer dan 1 dosis nodig
hebben om voldoende lang beschermd te zijn, worden
sommige vaccins herhaald. Zo duurt het enkele maanden
vooraleer de zuigeling volledig beschermd is en voor
een voldoende lange periode. Baby’s kunnen al op heel
jonge leeftijd aan infectieziekten blootgesteld worden en
besmet geraken. Een voorbeeld hiervan zijn kinkhoest en
hersenvliesontsteking. Zij kunnen bij zuigelingen al in de
eerste levensmaanden voorkomen.
De kans bestaat dat een infectie levensbedreigend is of
aanleiding geeft tot restletsels zoals bijvoorbeeld doofheid of
mentale achterstand.
Aanhangers van de alternatieve geneeskunde beweren
dat een vaccin op zeer jonge leeftijd schadelijk is voor de
gezondheid van het kind. Hiervoor bestaat echter geen
wetenschappelijk bewijs. Zij raden in sommige gevallen af om
kinderen te vaccineren of de vaccinatie pas te starten op latere
leeftijd in plaats van op zuigelingenleeftijd.
In de meeste West-Europese landen - waaronder België -
wordt met de vaccinaties gestart op de leeftijd van 8 weken.
In ontwikkelingslanden start men de basisvaccinaties op de
leeftijd van 6 weken.
-- Is het niet beter dat mijn kind op natuurlijke wijze
antistoffen opbouwt door de ziekte zelf door te
maken?
De opgebouwde immuniteit na het doormaken van een
infectie is weliswaar groter dan na een vaccinatie maar het
doormaken van de infectie houdt veel meer risico’s in dan
de mogelijke nevenwerkingen van een vaccin. Kinkhoest,
tetanus (klem), difterie (kroep) en infecties met Haemophilus
influenzae b, meningokokken C en pneumokokken (bacteriën
die ondermeer hersenvliesontsteking veroorzaken) kunnen zo
acuut levensbedreigend zijn dat de behandeling te laat komt
en/of ernstige blijvende complicaties niet kan beletten. Tegen
andere vaccineerbare ziekten bestaat er geen doeltreffende
behandeling om vooral de complicaties ervan tegen te gaan,
zoals bij hepatitis B, kinderverlamming, mazelen, bof en rode
hond.
Waarom vaccineren? - augustus 2018
-- Kan mijn kind chronisch ziek worden na een vaccin?
In de media, op het internet of in tijdschriften verschijnen
af en toe publicaties waarin beweerd wordt dat vaccins bij
kinderen oorzaak zijn van bepaalde aandoeningen. Zo dacht
men in het Verenigd Koninkrijk dat er een verband was tussen
het mazelen-bof-rodehond-vaccin en autisme of de ziekte van
Crohn (chronische darmziekte).
In Frankrijk meende men een verband te zien tussen het
hepatitis B-vaccin en multiple sclerose. Telkens gaat het om
ziekten waarvan men de oorzaak (nog) niet kent en denkt
men een verband te kunnen leggen met een vaccinatie. Op
basis van veelvuldig wetenschappelijk onderzoek werd het
‘vermeende’ oorzakelijk verband tussen vaccineren en een
dergelijke aandoening steeds van tafel geveegd.
-- In moedermelk zitten ook afweerstoffen
Moet mijn baby dan nog gevaccineerd worden?
Moedermelk is de beste voeding voor de zuigeling en bevat
inderdaad antistoffen die tot op zekere hoogte beschermen
tegen sommige infecties. Deze bescherming is echter
kortdurend, ze vermindert in de eerste levensmaanden en is
minder krachtig dan de bescherming veroorzaakt door een
vaccin.
Voor een aantal infectieziekten zoals o.a. tetanus, kinkhoest
en een bepaald type hersenvliesontsteking biedt moedermelk
geen bescherming.
Onderzoek heeft aangetoond dat de bescherming van de baby
na de geboorte door moederlijke antistoffen veel sneller daalt
dan vroeger werd gedacht. Daardoor is het van belang om op
de leeftijd van 8 weken te starten met vaccineren.
-- Zijn vaccins gevaarlijk voor wiegendood?
Uit onderzoek blijkt er geen enkel verband tussen vaccineren
en een verhoogd risico voor wiegendood. De risicoleeftijd
voor wiegendood valt samen met de leeftijd waarop de
basisvaccinaties bij zuigelingen toegediend worden. Maar ook
hier werd nooit een oorzakelijk verband aangetoond.
-- Geven vaccins allergie?
Onderzoek wees uit dat vaccineren geen verhoogd risico is
voor het ontstaan van allergie of astma. Kinderen die allergisch
reageren op kippeneiwit mogen de vaccins krijgen die
opgenomen zijn in het aanbevolen schema, waaronder ook het
mazelen-bof-rodehond-vaccin.
3
WEBSITES WAAR JE MEER KAN LEZEN OVER VACCINATIES
BIJ JONGE KINDEREN

-- www.kindengezin.be
-- www.zorg-en-gezondheid.be/infectieziekten-en-vaccinaties
-- www.health.belgium.be/nl/hoge-gezondheidsraad
(Hoge gezondheidsraad België)
-- www.rijksvaccinatieprogramma.nl
(Rijksvaccinatieprogramma Nederland)
-- www.who.org
(wereldgezondheidsorganisatie, engelstalig)

SCHEMA VAN DE AANBEVOLEN BASISVACCINATIES

Het basisschema bevat de vaccinaties die door de Hoge Gezondheidsraad van België (HGR) voor alle kinderen in de bevolking
worden aanbevolen (behalve bij tegenindicaties).

1
Eerste leerjaar.
2
Vijfde leerjaar.
3
Derde jaar secundair onderwijs.
4
Het vaccin wordt gedeeltelijk terugbetaald en kost dan nog ongeveer 12euro per dosis (voor gewone verzekerden).
Het vaccin moet je met een doktersvoorschrift zelf halen in de apotheek en thuis koel bewaren (tussen 2 en 8° C).
Het vaccin mag niet ingevroren worden.
5
Twee of drie dosissen afhankelijk van het merk.
6
De vaccinatie wordt aanbevolen voor één cohorte (leeftijdsgroep) meisjes en omvat 2 dosissen.
7
Extra dosis voor baby’s geboren na een zwangerschapsduur van minder dan 37 weken of met een geboortegewicht lager dan 2500 gram
8
Bij baby’s geboren na een zwangerschapsduur van minder dan 37 weken of met een geboortegewicht lager dan 2500 gram worden deze
vaccins vervroegd op 13 maanden gegeven.

Waarom vaccineren? - augustus 2018 4

VACCINATIES BUITEN HET BASISSCHEMA
Kind en Gezin dient de vaccins toe van het aanbevolen
basisvaccinatieschema. Voor toediening van vaccins buiten dit
schema verwijzen we naar de behandelend arts.
We lichten twee vaccinaties buiten het basisschema toe die
eventueel kunnen gegeven worden aan kinderen.
Vaccinatie tegen windpokken
Windpokken (of waterpokken) wordt veroorzaakt door
een virus (varicella zoster virus). Wie windpokken heeft
doorgemaakt blijft er levenslang tegen beschermd.
Windpokken verlopen doorgaans goedaardig maar zuigelingen,
volwassenen en personen met verminderde weerstand
hebben een hoger risico op een ernstiger verloop.
Er zijn België twee vaccins beschikbaar die beschermen tegen
windpokken, ze kosten ongeveer 50 euro.
Windpokkenvaccinatie is veilig en doeltreffend, vooral na twee
dosissen. De exacte beschermingsduur na vaccinatie is nog
niet gekend, maar op basis van de huidige wetenschappelijke
aanwijzingen mag men wellicht spreken van 10-20 jaar na
twee dosissen.
De Hoge Gezondheidsraad van België beveelt een
routinematige windpokkenvaccinatie momenteel niet aan.
Wiskundige modellen voorspellen dat door routinevaccinatie
bij jonge kinderen, zonder inhaalbeweging met ook vaccinatie
van oudere leeftijden, de leeftijd van windpokkeninfecties
opschuift naar oudere leeftijden. Gezien de ernst van
de ziekte toeneemt met de leeftijd, zou er bij een slecht
uitgevoerd vaccinatieprogramma bij jonge kinderen een
toename kunnen zijn van het aantal windpokkengevallen en
ziekenhuisopnames op latere leeftijd.
Om dat scenario te vermijden is een vaccinatiegraad nodig
van 80% en om dat te bereiken wordt het vaccin best
gratis aangeboden.Op individueel vlak kan vaccinatie tegen
windpokken wel worden aanbevolen in twee dosissen.
Overleg hiervoor met je behandelend arts.
Verder blijft ook vaccinatie van risicogroepen belangrijk:
• niet-immune personen die in contact komen met personen
met verminderde immuniteit
• niet-immune volwassenen in de (para)medische sector of die
in nauw contact komen met jonge kinderen
• niet-immune vrouwen in de vruchtbare leeftijd.
Waarom vaccineren? - augustus 2018
Vaccinatie tegen invasieve meningokokken B- infecties
(infecties waarbij de bacterie doordringt in
onderliggende weefsels of in de bloedbaan, met vaak
een ernstig verloop)
Invasieve meningokokken B-infecties komen in België het
meest voor bij zuigelingen onder 1 jaar en bij adolescenten.
Invasieve meningokokkeninfecties uiten zich meestal
onder de vorm van meningitis (hersenvliesontsteking) en
bacteriëmie (bacterie in de bloedbaan). Het voorkomen
van meningokokken B-infecties in België is sinds 2004
voortdurend aan het dalen. in 2015 werden in België 67
gevallen gerapporteerd. Een vaccin tegen meningokokken B is
in België beschikbaar sinds maart 2017.
De Hoge Gezondheidsraad van België (HGR) heeft een advies
uitgebracht over vaccinatie tegen meningokokken B.
• Op dit ogenblik wordt bij geen enkele leeftijdsgroep
routinematige vaccinatie aanbevolen, ook niet bij
zuigelingen en adolescenten.
• Vaccinatie wordt wel aanbevolen voor personen met een
hoog risico op invasieve meningokokkeninfecties, ongeacht
hun leeftijd. De hoogrisicopersonen zijn: personen zonder
milt of bij wie de milt slecht werkt, personen met een
onvoldoende werkende specifieke afweer tegen infecties.
• Voor individuele bescherming is de HGR van oordeel dat
het vaccin aan elke persoon kan worden toegediend (vanaf
de leeftijd van 2 maanden) om hem/haar tegen invasieve
Meningokokken B-infecties te beschermen. Hiertoe beveelt
de Raad aan om bij voorkeur kinderen en adolescenten te
vaccineren die tot de twee leeftijdsgroepen met de hoogste
incidentie behoren (0 tot 5 jaar en 15 tot 19 jaar).
De HGR zal de gegevens die geleid hebben tot dit advies
regelmatig herzien.
Het vaccin wordt niet terugbetaald door de ziekteverzekering.
De kostprijs bedraagt ongeveer 87 euro per injectie. Sommige
ziekenfondsen verlenen een tegemoetkoming voor vaccins,
informeer hiervoor bij je ziekenfonds. Bij gelijktijdige
toediening van het vaccin met de routinevaccins uit het
basisschema komen er meer bijwerkingen voor.
5