I wojna światowa – działania wojenne

w latach 1914 - 1918

 Punkty do lekcji
1. System sojuszy po zamachu w Sarajewie. Fronty wojenne w Europie.
3. I wojna światowa konfliktem ery wysoko uprzemysłowionej.
4. Przebieg działań wojennych na froncie zachodnim:
a) plan Schliffena,
b) klęska Niemiec na Marną IX 1914 – początek wojny pozycyjnej,
c) klęsk Niemiec pod Verdun II 1916.
5 Przebieg działań wojennych na froncie wschodnim:
5.
a) klęska Rosji pod Tannebergiem 1914 r.,
b) klęska Rosji pod Gorlicami V 1915 r. – początek przewagi państw
centralnych.
6. Nieograniczona wojna podmorska i przystąpienie USA do wojny.
7. Pokój brzeski 3 marca 1918 – zakończenie owjny na froncie
wschodnim.
8. Przyczyny klęski państw centralnych.
 I wojna światowa – od 28 lipca 1914

„The Great War” „la Grande Guerre”

 Państwa centralne

Turcja
Niemcy dążyła do odzyskania ziem
Bułgaria (od 1915 r.)
za obietnicę uzyskania
Austro - Węgry utraconych po wojnach Macedonii i Tracji
bałkańskich

Atutami tego bloku była jednolita polityka i bardzo dobrze rozwinięta sieć
wewnętrznych linii łączności
 Serbia
po wypowiedzeniu wojny przez Austro - Węgry

Belgia - żądania Niemiec do prawa przemarszu wojsk

niemieckich przez jej terytorium; rezygnacja
Sojusznicy z neutralności

Ententy Japonia - chęć przejęcia terenów niemieckich na

Dalekim Wschodzie i Pacyfiku oraz na rozszerzenie
wpływów w Chinach

Włochy - do 1915 r. neutralne licząc na zdobycze

austriackie: Tyrol, Dalmacja, Gorycja, w Afryce i Albanię
oraz………….
 Kolejni sojusznicy ententy

Rumunia
(neutralna do1916 r.) Portugalia Grecja
liczy na austriacki (od 1916 r.) (od 1917 r.)
Siedmiogród

Państwa Ententy nazywano koalicją lub aliantami.

Słabością tego bloku było to, że tylko Francja miała wtedy stałą armię.
 po raz pierwszy od czasów napoleońskich konflikt
zbrojny ogarnął prawie całą Europę

walki prowadzono w koloniach afrykańskich,

a po przystąpieniu Japonii
i Turcji - w Azji Wschodniej i Zachodniej
Specyfika konfliktu: działania wojenne toczono głownie na terenie
Europy, początkowo przy pełnym poparciu
obywateli
mocarstwa europejskie przystępując
do wojny zaangażowały również swoje zamorskie
kolonie
 wschodni
od Bałtyku po Karpaty (do Rumunii)

zachodni
Fronty w Europie od M. Północnego do Szwajcarii

południowy
po przystąpieniu Włoch
do wojny; podzielony na odcinek włoski,
bałkański i turecki
 Blokada morska………. czyli jak
wykorzystać słabość przeciwnika
państwa kolacji uznały wszystkie towary wwiezione do portów
niemieckich i portów w krajach neutralnych graniczących
z Niemcami za przemyt wojenny
Czołgi, karabiny, chemia …….
odkrycia I wojny światowej
 rozwinięto produkcję zbrojeniowej
- rządy państw walczących przejęły kierowanie
przemysłem, siłą roboczą i finansami
Pełna
mobilizacja emitowano pożyczki i ściągano podatki na cele
wojenne - działania wojenne mogły trwać dłużej
i założenia
wojenne uważano, że wojna, potrwa 3 lub 4 miesiące -
wierzono, że nowoczesna broń okaże się bardziej
skuteczna w szybkim rozstrzygnięciu konfliktu
 Strategia i taktyka wojenna opierały się
na doświadczeniach z ostatnich wojen
ale…………………. rodzaj broni się zmienił.
 Technika w służbie wojny

wzrosło znaczenie artylerii ciężkiej,

w szerokie użycie weszły karabiny maszynowe i granaty ręczne - rezygnacja z
kawalerii i wzrost znaczenia piechoty,
zastosowanie gazów bojowych (problem z kierunkiem wiatru),
zastosowanie tanków (pierwszy czołg),
rozwój nowych technologii wykorzystywanych w powietrzu - na wczesnych
etapach wojny ważną rolę odgrywały sterowce - mogły przewozić cięższe ładunki
różnego rodzaju,
samoloty - służyły przede wszystkim do rozpoznania systemu okopów
nieprzyjaciela i jego ruchów; wykonywano z nich zdjęcia, oraz zrzucano
wiadomości,
po raz pierwszy, na dużą skalę, użyto okrętów podwodnych - Niemieckie U-booty
miały za zadanie odcięcie Wielkiej Brytanii od dostaw żywności i broni, poprzez
atakowanie jednostek handlowych i przewożących zaopatrzenie.
 wojna pozycyjna
sposób prowadzenia działań wojennych polegający na tym, że
obie walczące strony zajmują umocnione pozycje, z których
przeprowadzany jest atak; jest przeciwieństwem wojny mobilnej
Sztaby państw europejskich nie przewidziały, że dojdzie do wojny pozycyjnej

armie wyposażone w działa i karabiny maszynowe,

nie były w stanie wydostać pod ostrzałem artyleryjskim wroga z okopów

walka w dawnym stylu - w zwartym szyku żołnierzy, stała się niemożliwa

 Trudności z przełamaniem frontów i determinacja, z jaką dążono
do zwycięstwa, sprawiały, że szukano nowych, skuteczniejszych sposobów
masowego uśmiercania przeciwników

wprowadzono śmiercionośne gazy bojowe - jako pierwsi Niemcy

na froncie wschodnim
na dużą skalę pod Ypres 1915 r.
pod Bolimowem 1915 r.
na froncie zachodnim
(na płd - wsch. od Warszawy)
 Włączenie do walk czołgów

użyte pierwszy raz przez na większą skalę wykorzystane

Brytyjczyków do przełamania frontu przez ententę i armię niemiecką
zachodniego pod Sommą 1916 r. pod koniec 1917 r.
 Wzrastało militarne znaczenie lotnictwa,
ale ich silniki były słabe więc ………….
używano ich tylko do rekonesansu i wytyczania
celów artyleryjskich
 Rzeczywistość wojenna – szanse i zagrożenia

państwa musiały przestawić całą

gospodarkę na produkcję militarną -
ważny był nieograniczony dostęp
do surowców
przewaga aliantów
korzystali z nieprzebranych bogactw
kolonialnych
ważniejsze od wynalazków okazały
się: większa liczba wojsk i mocne
zaplecze przemysłowo - techniczne
na tym polu do 1917 r. przewagę miały
państwa centralne, ……..
aż do przystąpieniu USA do wojny
 Plan Schlieffena - „Przed świętami będziemy w domu”

front wschodni miały podtrzymywać

szybkie bo 6-tygodniowe pokonanie wojska austro - węgierskie posiłkowane
Francji, uderzenie od strony Belgii nielicznymi siłami niemieckimi - ofensywa
i Luksemburga na froncie wschodnim miała ruszyć dopiero
po pokonaniu Francji

Schlieffen doszedł do przekonania, że wobec lepszej sieci komunikacyjnej

i znacznie mniejszej przestrzeni mobilizacja we Francji zostanie przeprowadzona
szybciej niż w Rosji, stąd najpierw należy uderzyć na Francję
 Atak na Francję – wrzesień 1914 r. i „cud nad Marną”

po około tygodniu walk von Moltke

w bezpośrednim zagrożeniu znalazł nakazał siłom niemieckim wycofać się –
się Paryż - front przebiegał już nigdy w trakcie wojny wojska
w odległości 30 km od Paryża niemieckie nie dotarły tak daleko w głąb
terytorium francuskiego
 Znaczenie bitwy nad Marną

zwycięstwo Francuzów i ocalenie Paryża -

przypieczętowała klęskę planu
ogromne znaczenie psychologiczne
Schlieffena i wojny błyskawicznej -
i moralne: podniosło ich nastroje i wiarę
front zastygł w okopach
w zwycięstwo

od M. Północnego do Szwajcarii,
na długości 320 km, rozciągały się: okopy,
schrony, zasieki i druty kolczaste;
obrona miała przewagę nad atakiem
 Bitwa pod Verdun od lutego do grudnia 1916 r.
„maszynką do mielenia mięsa”

najbardziej krwawa bitwa I wojny światowej – niemiecka próba przełamania

frontu

po stronie niemieckiej ok. 340 tys.

bohaterską obroną pod Verdun żołnierzy; po stronie francuskiej
wsławił się marszałek Francji, ok. 360 tys. żołnierzy – wynik:
Philippe Pétain przesunięcie okopów o kilka…
kilometrów
 Największa bitwa I wojny światowej
bitwa nad Sommą - listopad 1916 r.

ofensywa aliancka z gen. Ferdynandem Fochem i gen. Douglasem Haigem

zorganizowana w celu:

uniemożliwienie wysłania jednostek

odciągnięcie części żołnierzy niemieckich na front wschodni, gdzie
niemieckich spod Verdun wojska carskie zaczynały ciągle
przegrywały
 Front wschodni

front rosyjsko – niemiecki front rosyjsko – austriacki

klęska Rosjan w Prusach Wschodnich – klęska Rosjan w Galicji
pod Tannenbergiem 1914 r. pod Gorlicami maj 1915 r.

siłami niemieckimi dowodzili: państwa centralne zyskały na froncie

Paul von Hindenburg i Erich Ludendorff wschodnim stałą przewagę, zajmując:
Ziemie Kongresówki, Litwy, Łotwy,
Białorusi, Ukrainy
 W lecie 1916 r. rusza ofensywa gen. Aleksieja Brusiłowa

przełamały front na Wołyniu do wojny po stronie ententy

i zdobyły Bukowinę – ostatnia przystąpiła Rumunia licząc na
zwycięska ofensywa Rosji Siedmiogród należący do Węgier
 „Strzelać bez ostrzeżenia”

Nieograniczona wojna podmorska

polityka atakowania wszystkich statków, nawet należących do
państw neutralnych, ogłoszona przez Niemcy już w 1915 r.;
nasiliła się w 1917 r.
 Bitwa jutlandzka - 31 maja i 1 czerwca 1916 r. na Morzu Północnym

zatonęło w niej 14 okrętów Niemcy nie przełamali blokady

brytyjskich i 11 niemieckich, zginęło morskiej wprowadzonej od początku
ponad 8,5 tys. marynarzy obu flot wojny przez Wielką Brytanię
 Stanowisko USA w sprawie I wojny światowej w 1914 r.

T. W. Wilson ogłasza neutralność, ale……………… handlowano

z obu stronami

państwa ententy kupowały w USA broń blokada morska wprowadzona

i żywność surowce (zwłaszcza bawełnę przez ententę sprawiła, że …….
i ropę); starały się o przyznanie kolejnych państwa centralne zostały pozbawione
kredytów możliwości handlowania z USA
 Nieograniczona wojna podmorska punktem zapalnym
w stosunkach USA - Niemcy

niemieckie łodzie atakowały statki okręty amerykańskie z tymi towarami

handlowe i pasażerskie na wodach
bojąc się zatopienia pozostawały
brytyjskich - wśród ofiar byli także
obywatele amerykańscy, np. zatopienie w portach – Amerykanie tracili
„Lusitanii” w 1915 r. nie sprzedając swoich towarów

Propaganda państw Ententy nagłaśniała zatapiania statków pasażerskich

przewożących również obywateli amerykańskich
 Przystąpienie USA do wojny

prezydent USA Thomas Woodrow Wilson zerwał z

polityką izolacjonizmu i zadecydował o przystąpieniu
USA do wojny,
6 IV 1917 r.
r USA wypowiedziała wojnę Niemcom:
po raz pierwszy Ameryka weźmie czynny udział
w rozwiązywaniu konfliktów w Europie,
amerykańska flota i potężny przemysł stanęły do
dyspozycji państw koalicji.
Zakończenie I wojny światowej
 Front zachodni
głównodowodzącym sił sprzymierzonych został gen. francuski
Ferdynand Foch

klęska niemieckiej ofensywy sukcesy alianckiej „ofensywy stu

Kaiserschlacht („cesarska bitwa”) dni” (sierpień listopad 1918 r.) - cel:
wiosna 1918 r. - wypchnięcie Niemców z Francji

nieudana próba pokonania Anglików

we Flandrii oraz zajęcia Paryża - druga
bitwa nad Marną lipiec/sierpień 1918 r.
w Rosji doszło do rewolucji październikowej 6-8 XI 1917 r., w wyniku której
do władzy doszli bolszewicy, z Włodzimierzem Leninem na czele

Bolszewicy doszli do władzy obiecując wycofanie się z wojny - pokój zawarto

w Brześciu Litewskim 3 marca 1918 r. koniec I wojny światowej na froncie
wschodnim

Rosja zrzeka się na rzecz Niemiec:

terytoriom Litwy, Łotwy, Estonii, Finlandii Białorusi i Ukrainy
 Znaczenie przystąpienia Grecji do wojny 1917 r.

we wrześniu 1918 r. rząd bułgarski

umożliwiło państwom alianckim
zdecydował się na podpisanie aktu
przeprowadzenie ataków wojsk francusko
kapitulacji; miesiąc po Bułgarii rokowania
– angielskich na pozycje bułgarskie
pokojowe podjęła Turcja
 Rozpad Austro - Węgier

problemy gospodarcze - w wyniku blokady morskiej Austro - Węgry zostały odcięte od

dostaw surowców do produkcji zbrojeniowej, a także od żywności i innych artykułów
pierwszej potrzeby; żołnierze
ołnierze austro – węgierski masowo dezerterowali

eskalacja niezadowolenia armia austro - węgierska, po klęskach

społecznego i wzrost napięć na froncie włoskim, podpisała
narodowych – poszczególne narody kapitulację 3 listopada 1918 r. - Karol
zaczęły ogłaszać niepodległość abdykował i wyjechał za granicę
Niemcy …………… osamotnieni w walce z ententą

wycofanie się sojuszników osłabiło morale

Niemców

Trudności brak podstawowych produktów, np. żywności i

opału - radykalizacja nastrojów wśród ludności
II Rzeszy: cywilnej: strajki, manifestacje antywojenne

popularność haseł rewolucji październikowej

– Związek Spartakusa opowiadał się za
powszechną rewolucją, dyktaturą proletariatu
 Rewolucja listopadowa w Niemczech

jesienią 1918 r., na skutek ofensywy stu dniowej przeprowadzonej przez ententę,
ententę
oddziały niemieckie zostały wyparte za Sommę - gen. Erich Ludendorff
zwrócił się do kanclerza Rzeszy z prośbą o rozpoczęcie negocjacji

9 listopada 1918 r. cesarz Wilhelm II został zmuszony do abdykacji

- proklamowano republikę
 Zmierzch mocarstwa – klęska Niemiec

rząd pod z kanclerzem Friedrichem rozjem podpisano w wagonie

Ebertem chcąc spacyfikować nastroje
kolejowym w lasku pod Compiègne
rewolucyjne, zapowiedział reformy
społeczne, rozpoczął rozmowy z ententą 11 listopada 1918 r.
w sprawie zawieszenia broni koniec I wojny światowej