HOOFSTUK 3

KOMPONENTE VAN 'N REKENAARSTELSEL

Rekenaarstelsel: Onderling verwante komponente, insluitend hardeware en sagteware, wat
saamwerk om die data om te skakel in inligting.
'N Stelsel is beskryf as 'n versameling onderling verwante komponente wat saamwerk aan 'n
kollektiewe doel. Daar is ook gesê dat sake-inligtingstelsels (BIS) gedefinieer kan word as stelsels
waarvan die doel is om data in inligting om te skakel. Ons kan aan 'n rekenaarstelsel dink wat
bestaan uit 'n aantal onderling verwante komponente wat saamwerk om die data in inligting om te
skakel. In 'n rekenaarstelsel word verwerking elektronies uitgevoer, gewoonlik met min of geen
ingryping van 'n menslike gebruiker. Die komponente van 'n rekenaarstelsel bevat hardeware en
sagteware.

Rekenaar hardeware
Hardeware: Die fisiese komponente van 'n rekenaarstelsel: invoertoestelle, geheue, sentrale
verwerkingseenheid, uitvoer toestelle en bergings toestelle.
Invoertoestelle: Hardeware wat gebruik word om data, inligting of instruksies in 'n
rekenaargebaseerd inligtingstelsel in te voer.
Sentrale verwerkingseenheid (SVE): Die verwerker wat in 'n rekenaarstelsel voorkom wat al die
hooffunksies van die rekenaar beheer en gebruikers in staat stel om programme uit te voer of data te
verwerk.
Hardeware beskryf die fisiese komponente van 'n rekenaarstelsel. Daar kan gesê word dat die
hardeware van 'n rekenaarstelsel uit verskillende elemente bestaan. Data word ingevoer, dan
volgens sagteware-instruksies verwerk, en dan na die skerm, byvoorbeeld, as inligting. Inligting wat
permanent gestoor moet word, word in die stoor geplaas. Die hoofkomponente van 'n
rekenaarstelsel kan maklik soos volg gegroepeer word :
■ Invoertoestelle. Invoertoestelle word gebruik om data op die rekenaar vas te lê of in te
voer. Voordat data binne 'n rekenaarstelsel gebruik kan word, is dit gewoonlik nodig om dit om te
skakel in 'n formaat wat verwerking per rekenaar ondersteun. Die meeste data word in menslike
sinvolle vorm gehou: dit wil sê in 'n formaat wat dit direk toeganklik maak vir mense. 'N Bankstaat
bevat byvoorbeeld teks en syfers wat relatief maklik is vir 'n mens om te verstaan. Sulke data is egter
amper betekenisloos vir die elektroniese komponente van 'n rekenaarstelsel. Invoertoestelle
omskakel data in 'n vorm dat maak dit masjien-sinvol.
■ Sentrale verwerkingseenheid of verwerker. Die sentrale verwerkingseenheid (SVE) verwerk deur
instruksies uit te voer in die vorm van rekenaarprogramme. Op 'n persoonlike rekenaar is die SVE
gewoonlik in die toring waaraan die muis, sleutelbord en monitor gekoppel is.
■ Primêre stoorplek of geheue. Geheue word gebruik as 'n tydelike manier van stoor van data en
instruksies. Geheue word gebruik om:
(a) data wat op verwerking wag te stoor ; (b) instruksies gelaai vanaf sagteware wat gebruik word
om data te verwerk of die rekenaarstelsel te beheer; (c) data of inligting wat verwerk is.
■ Bergings toestelle. Opberg toestelle bied 'n manier om data en programme permanent te stoor
totdat dit benodig word. As voorbeeld kan 'n program op 'n hardeskyf gestoor word totdat dit nodig
is. Wanneer die program geaktiveer word, word dit vanaf die stookapparaat in die geheue van die
rekenaar oorgedra. Wanneer die program beëindig is of nie meer nodig is nie, kan dit uit die geheue
verwyder word sodat ander programme of data gebruik kan word.
■ Uitvoer toestelle. Uitset apparate vertaal die resultate van verwerking - uitvoer - in 'n mens
leesbare vorm. Die resultate van 'n berekening kan byvoorbeeld op 'n skerm vertoon word of na 'n
drukker gestuur word. 'N Uittree toestel kan ook data wat verder verwerk word na 'n bergings
toestel oordra.
Geheue: 'n Tydelike manier om data te stoor wat wag op verwerking, instruksies wat gebruik word
om data te verwerk of die rekenaarstelsel te beheer, en data of inligting wat verwerk is.
Stoor toestelle: 'n permanente manier om data en programme te stoor totdat dit benodig word.
Uitset apparate: Vertaal die resultate van verwerking - uitvoer - in 'n mens leesbare vorm.

GROOT REKENAARKATEGORIEË
Hoofraam
Hoofraam is kragtige rekenaars wat gebruik word vir grootskaalse dataverwerking.
'N Tradisionele siening van hoofraamrekenaars het hulle gesien as groot, uiters kragtige masjiene
wat ontwerp is vir grootskaalse dataverwerking aktiwiteite. Die gebruik van hoofraamrekenaars in
die industrie, wat eens verantwoordelik was vir die inkomste van miljarde dollars van maatskappye
het die afgelope vier dekades geleidelik afgeneem. Vooruitgang in tegnologie het kleiner, goedkoper
stelsels in staat gestel om met hoof raamwerke mee te ding wat spoed en krag betref. 'N Moderne
persoonlike rekenaar kan byvoorbeeld baie keer kragtiger beskou word as een van die vroegste
hoofraam stelsels.
In baie organisasies, is hoofraamrekenaars beskou bestaande stelsels, gemiddelde dat terwyl
bestuurders erken dat die bestaande stelsel nie heeltemal voldoende om die maatskappy se
behoeftes te voorsien kan wees behoeftes, sou 'n oorgang moeilik wees - of selfs onmoontlik - om te
implementeer. Dit kan om verskillende redes wees:
■ Daar is soveel belê in die ontwikkeling en instandhouding van die hoofraam stelsel dat 'n beweging
in die rigting van meer moderne tegnologie verbied sou word deur die betrokke koste.
■ Die data en inligting wat deur die hoofraam stelsel is van kritieke belang om die maatskappy ' s
bedrywighede. Sedert enige veranderinge kan ontwrig die maatskappy ' s aktiwiteite, is 'n nuwe
stelsels wat ingestel versoenbaar is met die ouer mainframe stelsel gemaak. Op sy beurt versterk dit
die behoefte om die bestaande hoofraam stelsel te behou .
■ Die bande tussen die bestaande hoofraam stelsel en die maatskappy ' s groot sake-aktiwiteite is so
sterk dat dit nie moontlik is om nuwe stelsels 'n bietjie te stel op 'n slag. Dit kan beteken dat die
koste van die instelling van nuwe stelsels in die hele organisasie te hoog is. Verder kan die risiko van
ontwrigting van die onderneming se aktiwiteite so groot wees dat dit as onaanvaarbaar beskou
word.
Erfenis stelsel 'n Stelsel wat vervang word deur nuwe tegnologieë of sakepraktyke.

Minirekenaar en bedieners
Die minirekenaar kombineer sommige van die eienskappe van die hoofraamrekenaar en die
mikrorekenaar.

Mikrorekenaars
Die mikrorekenaars gebruik moderne tegnologie om relatief kragtige rekenaarfasiliteite teen lae
koste te bied. Daar word nou soms na 'n mikrorekenaar verwys as die 'kliënt'-masjien wat dienste en
data van 'n' bediener'-masjien ontvang. Hierdie kliënt / bediener-argitektuur is 'n algemene tipe
kommunikasie struktuur. Sommige van die belangrikste kenmerke van die mikrorekenaar is soos
volg:
■ In fisiese grootte is 'n mikrorekenaar baie kleiner as 'n minirekenaar.
■ Mikrorekenaars word wyd gebruik en bied gewoonlik die beste prys-tot-werkverhoudings van alle
soorte rekenaars.
■ Aangesien mikrorekenaars goedkoop is, is dit meer toeganklik as hoof raamwerke of
minirekenaar. 'N Tipiese mikrorekenaar kan deur klein ondernemings of individue gebruik word.
■ Mikrorekenaars is baie buigsaam en word beskou as masjiene vir algemene doeleindes wat
gebruik kan word vir 'n wye verskeidenheid toepassings. Dit word egter oor die algemeen gesien as
ongeskik vir toepassings wat groot hoeveelhede dataverwerking insluit, soos transaksieverwerking .
■ Mikrorekenaars word beskou as makliker om te gebruik as hoof raamwerke of
minirekenaar. Gebruikers benodig min tegniese kennis en kan vinnig en teen lae koste opgelei word.
■ Tegniese en nie-tegniese gebruikers kan toepassings vinnig en maklik ontwikkel.
In die industrie word verskeie soorte mikrorekenaars algemeen gebruik.
Minicomputer: Miniomputers bied 'n tussentydse stadium tussen die krag van hoofraam stelsels en
die relatiewe lae koste van mikrorekenaars.
Mikrorekenaars: Mikrorekenaars word beskou as minder kragtig as minirekenaar en hoof
raamwerke, maar is buigsamer en relatief goedkoper om te koop.

TIPES MIKRO-REKENAARS
Desktoprekenaar Bedoel vir kantoorgebruik om die daaglikse aktiwiteite van werknemers van 'n
organisasie te ondersteun.
Draagbare rekenaar 'n Rekenaar met 'n geïntegreerde kragbron, sleutelbord, wys apparaat en
visuele vertonings eenheid om dra te vergemaklik.
Notaboek 'n Klein draagbare rekenaar wat ongeveer so groot is as 'n A4-vel papier.
NetboeK: Een van die kleinste soorte draagbare rekenaars, met 'n gewig van minder as 1,4 kg en 'n
skerm van 25 cm (10 duim) of minder.
Ultrabook 'n Dun en ligte draagbare rekenaar met 'n lang batterylewe en gewoonlik 'n Intel-
verwerker. Ultrabooks en hul variante word gesien as die opvolgers van netbooks.

Desktop rekenaars
Soos die naam aandui, is die rekenaar bedoel vir kantoorgebruik en ondersteun dit die daaglikse
aktiwiteite van werknemers van 'n organisasie. Desktop-rekenaars word dikwels PC's (Personal
Computers) genoem.

Draagbare rekenaars
Die draagbare rekenaar is grotendeels selfstandig, met sy eie kragbron, sleutelbord, wys apparaat en
visuele vertooneenheid. Moderne draagbare weeg gewoonlik baie min en pas maklik in 'n
aktetas. Draagbare rekenaars word dikwels beskryf as 'laptops', 'notebooks' of 'netbooks'. In
werklikheid het baie vervaardigers die produksie van netbooks gestaak om op hierdie nuwer
variante te konsentreer. Oor die algemeen is Ultrabooks dun en ligte draagbare rekenaars met 'n
lang batterylewe en vaste toestelle (SSD's). Hierdie toestelle bevat gewoonlik Intel-verwerkers en is
verenigbaar met hoofbestuurstelsels en sagteware , soos Microsoft Windows.
Chromebooks is ook dun en lig en het langdurige batterye. Hulle is egter geneig om beperkte
stoorplek en minder kragtige verwerkers te hê as wat in Ultrabooks en tradisionele skootrekenaars
voorkom. Sommige toepassings vir draagbare omskakelaars bevat die volgende:
■ Versameling van data vanaf 'n aantal verskillende plekke.
■ Afstandswerking. Draagbare rekenaars laat gebruikers toe om op verskillende plekke en situasies
te werk
■ Kommunikasie. Baie draagbare rekenaars bevat telekommunikasie-fasiliteite wat gebruik kan
word om inligting in verskillende vorme te stuur en te ontvang.
Alhoewel draagbare rekenaars ongetwyfeld nuttig is, is daar onder meer die volgende kritiek :
■ Draagbare rekenaars het dikwels 'n beperkte batterylewe en bied soms net twee uur
aaneenlopende gebruik voordat die battery herlaai moet word.
■ Die beperkte uitbreidingsvermoë van 'n draagbare rekenaar beteken dat dit dikwels nie moontlik
is om addisionele toestelle, soos DVD-drywers, te installeer nie. Uitbreiding word dikwels
bewerkstellig deur toestelle ekstern deur verskillende poorte te verbind.
■ Baie gebruikers vind draagbare rekenaars ongeskik vir net meer as af en toe gebruik. Swak
vertonings eenhede, klein sleutelborde en lomp aanwysers kan soms langdurige gebruik van 'n
draagbare rekenaar baie ongemaklik maak.
Docking statio: Met 'n docking station kan 'n draagbare rekenaar gekoppel word aan die
bedryfsnetwerk en bied ook toegang tot 'n gewone monitor en sleutelbord. Chromebook: 'n Dun en
ligte draagbare rekenaar met 'n lang batterylewe en beperkte berging. Chromebooks is gebaseer op
Google se Chrome-bedryfstelsel en is baie afhanklik van internetdienste. Tabletrekenaar: 'n
Draagbare rekenaar wat in 'n plat skerm geïntegreer is en hoofsaaklik bestuur word deur die skerm
aan te raak.

Tablet PC
Dikwels het tabletrekenaar 'n stylus gebruik om opdragte en data in te voer. Toestelle het gewoonlik
'n beperkte batterylewe, gebaseer op groot rekenaartegnologie, en gebruik die Windows-
bedryfstelsel. Daarbenewens het die tablet die iOS-bedryfstelsel van Apple gebruik, wat ontwerp is
om die toestel maklik te gebruik vir alle gebruikers, ook kinders. In dieselfde jaar het Google die
Android-bedryfstelsel onder 'n oop bron lisensie bekendgestel, wat beteken dat dit gratis versprei en
gewysig kan word. Android is spesifiek ontwerp vir aanraak skerm toestelle, wat dit ideaal maak vir
selfone en tabletrekenaar. 'N Belangrike kenmerk van Android was die beskeie hardeware vereistes,
wat dit moontlik maak om sulke mobiele toestelle teen lae koste te vervaardig. Samsung, HP, Sony,
Google, Lenovo, Asus en baie ander vervaardigers het Android vinnig aangeneem en 'n wye
verskeidenheid tablette begin vervaardig om 'n deel van 'n vinnig groeiende mark te verkry.
Moderne tabletrekenaar word gewoonlik in twee sessies aangebied, hoewel baie variasie beskikbaar
is. Gesofistikeerde tablette bevat 'n verskeidenheid sensors en invoertoestelle wat baie nuwe
potensiële gebruike oopstel. Die sensors wat op Android-tablette beskikbaar is, kan byvoorbeeld in
drie hoofkategorieë verdeel word:
■ beweging sensors, soos versnellingsmeters, swaartekrag-sensors en gryskoppe;
■ omgewing sensors vir die meting van temperatuur, lugdruk, humiditeit, ensovoorts;
■ posisie sensors om die ligging van die toestel te meet .

INVOER-TOESTELLE
Invoer apparate word gebruik om data of instruksies in te voer. 'Toestel' word in hierdie konteks
gebruik om na 'n individuele stuk hardeware met 'n spesifieke funksie te verwys. Die muis en die
sleutelbord is voorbeelde van invoertoestelle. Voordat u na sommige beskikbare toestelle kyk, is dit
die moeite werd om opmerkings te maak:
■ Daar moet op gelet word dat moderne rekenaars gebruik maak van 'n wye verskeidenheid
invoertoestelle, aangesien data wat na die organisasie instroom, verskillende vorms kan bevat.
■ Die keuse van 'n invoer apparaat hang dikwels af van die hoeveelheid data wat ingevoer moet
word. Die invoer van data op klein skaal word normaalweg deur menslike operateurs uitgevoer, met
behulp van 'n aantal bekende toevoer toestelle, soos die muis of die sleutelbord. Grootskaalse data-
invoer vereis egter die gebruik van meer gespesialiseerde toevoer toestelle. In baie gevalle sal 'n
toestel vir direkte opname gebruik word om data outomaties te bekom en op te slaan.
■ 'n Rekenaargebaseerd inligtingstelsel gebruik selde slegs een invoer apparaat. Selfs 'n gewone
rekenaar bevat dikwels verskillende metodes vir invoer van data, soos sleutelbord, muis en
mikrofoon.

Sleutelbord
Die sleutelbord bly die mees algemene invoer apparaat en sy basiese ontwerp het vir meer as 'n eeu
grotendeels onveranderd gebly. 'N Algemene kritiek op die sleutelbord is dat onervare gebruikers dit
moeilik en ongemaklik vind om te gebruik. As antwoord hierop het nuwe sleutelbord ontwerpe
verskyn wat dit makliker maak om te gebruik.

Muis rekenaars
Met 'n grafiese gebruikerskoppelvlak (GUI) vereis dikwels die gebruik van 'n muis of ander
aanwysings toestel. Alhoewel daar baie verskillende soorte muis is, gebruik almal dieselfde basiese
werkswyse: as u die muis oor 'n plat oppervlak beweeg, veroorsaak dit 'n ooreenstemmende
beweging na 'n klein wyser op die skerm. Die sagteware vir die bedryfstelsel vertaal die rigting en die
snelheid van die muis na die beweging van die wyser op die skerm.

Stylus en grafiese tablet

Toestelle met aanraak skerms kan die stylus gebruik word. 'N Tradisionele styl lyk soos 'n pen en
bied meer presisie as 'n vingerpunt. 'N Stylus vervang dikwels 'n muis waar ruimte beperk is of 'n
klein skerm gebruik word. Baie onlangse toestelle het 'n slim stylus ingesluit, 'n stylus wat meer
funksionaliteit en funksies bied, tesame met die regte hardeware en sagteware. Toepassings wat
grafika insluit, soos teken pakkette, bevat dikwels grafiese tablette (soms teken tablette). Met 'n
grafiese tablet word 'n stylus gebruik om 'n beeld op 'n drukgevoelige plat oppervlak te teken, net
soos met 'n potlood en papier. Die beeld word op die rekenaarskerm gewys terwyl die gebruiker
werk.

Trackball
ʼn Trackball is 'n aanwysings toestel wat beheer word deur 'n klein bal met die vingerpunte of die
palm van die hand te draai. As u die bal beweeg, bring u die beweging ooreen met 'n klein wyser op
die skerm.

Joystick
Die joystick is een van die mees algemene inset apparate wat beskikbaar is en word hoofsaaklik
gebruik vir ontspanningsaktiwiteite, soos om rekenaarspeletjies te speel. Daar is egter 'n aantal
ernstiger toepassings vir joysticks, soos medisyne en ingenieurswese.
Optiese skandeerder
Die optiese skandeerder word nou baie gebruik vir die vaslegging van grafika en teks uit gedrukte
dokumente. Beelde wat op hierdie manier vasgelê word, word normaalweg opgeneem in
dokumente vir woordverwerking of desktop-publikasie of maak deel uit van die werk stroom
bestuurstelsels. Optiese skandeerders kan ook gebruik word om data in te voer deur gedrukte
dokumente om te skakel.
Optiese merkherkenning (OMR): Opsporing en herkenning van eenvoudige merke wat in 'n dokument
gemaak is.
In teks lêers wat deur woordverwerkingspakkette en ander programme gebruik kan word. Optiese
karakter herkenning (OCR) behels die gebruik van sagteware wat probeer om individuele karakters
te herken.

Streepkode-leser
‘n Streepkode is 'n manier om 'n unieke identifikasienommer as 'n reeks dik en dun lyne te
vertoon. Die volgorde en breedte van die lyne in die strepieskode kan in 'n reeks syfers vertaal
word. Die strepieskode word normaalweg volgens 'n spesifieke metode vervaardig. Die universele
produkkode is byvoorbeeld 'n standaardmetode vir die skep en gebruik van strepieskodes. 'N
Streepkode-leser meet die intensiteit van 'n ligstraal wat deur die gedrukte strepieskode
gereflekteer word om die syfers wat die unieke identifikasienommer uitmaak, te identifiseer. Die
syfers waaruit die identifikasienommer bestaan, word ook aan die voet van die strepieskode gedruk.

Raak skerm
Die aanraak skerm is 'n deursigtige, drukgevoelige bedekking wat aan die skerm van die monitor
aangebring is. Gebruikers maak keuses en beheer programme deur op die skerm te druk. Hoewel
aanraak skerms eenvoudig is om te gebruik, is dit relatief duur om te vervaardig, veral in groot
groottes. Aanraak skerms het egter gewild geword as 'n manier om baie verskillende toestelle te
beheer, van slim fone tot kombuis toestelle. Afgesien van tablette, slim fone en rekenaars wat
aanraak, kan algemene toepassings vir aanraak skerms interaktiewe kiosks en besprekings stelsels
insluit. Met 'n interaktiewe kiosk kan gebruikers items koop of deur 'n lys produkte blaai deur op die
knoppies of ander bedienings elemente wat op die skerm verskyn, te druk. Sulke kioske word
gereeld in banke, musiekwinkels, supermarkte en groot katalogus winkels aangetref. Baie
besprekings stelsels.

Video-opname kaart
Die video-opname kaart neem en rekordeer video-reekse (bewegings video) wanneer dit
aan 'n digitale videokamera of ander toestel gekoppel is. Video-opname-toestelle word dikwels
gebruik vir sekuriteit toepassings, soos CCTV.

Mikrofoon / klankkaart
‘n Klankkaart kan gebruik word om klank, musiek en spraak uit verskillende bronne vas te lê. Klank
kan met 'n baie hoë gehalte vasgelê word; selfs die goedkoopste klankkaart lewer resultate op CD-
gehalte. 'N Besigheid toepassing is die gebruik van stemherkenning sagteware om teks direk in 'n
woordverwerkings dokument te dikteer.

Web kamera
Web kamera (webcams) laat real-time opname van beelde en klank toe. Die inligting wat deur 'n
webcam vasgelê word, word gewoonlik saamgepers sodat dit via die internet gestuur kan word. Dit
stel drie basiese toepassings in staat: video-e-pos, videokonferensie en webcam-monitering. Video-
e-pos (v-mail) behels die stuur van 'n e-posboodskap waaraan 'n video greep geheg is. Die video
greep word gewoonlik vergesel van 'n kyker program wat loop wanneer die gebruiker op 'n knoppie
of skakel in die e-posboodskap klik. V-pos word nie algemeen gebruik nie as gevolg van kommer oor
veiligheid en omdat ander metodes, soos VoIP, meer funksionaliteit bied. Met videokonferensie kan
'n groep gebruikers gelyktydig met mekaar kommunikeer.

MICR
Magnetiese inkarakterkenning (MICR). Dit behels die vaslegging van data wat met 'n spesiale
magnetiese ink gedruk is. Hierdie tegnologie word normaalweg geassosieer met die bankbedryf,
veral die verwerking van tjeks. Sommige van die besonderhede op 'n tjek, soos die tjeknommer,
word in 'n spesiale lettertipe met magnetiese ink gedruk. Die vorm van elke karakter beteken dat dit
aan sy magneetveld herken kan word. Aangesien die gebruik van tjeks afneem, is dit waarskynlik dat
baie organisasies ook van MICR sal wegbeweeg.
Direkte vaslegging; 'n Metode om data outomaties te verkry en op te slaan met min of geen menslike
ingryping nie.
Natuurlike sleutelbordtoetsen is gerangskik sodat gebruikers dit vinniger en makliker kan opspoor op
'n manier wat langdurige gebruik gemakliker maak.
Grafiese gebruikerskoppelvlak (GUI); Hiermee kan die gebruiker die werking van 'n rekenaarprogram
of rekenaarhardeware beheer met behulp van 'n aanwysingstoestel, soos 'n muis, deur opsies uit ikone
en kieslysopsies te kies.
Muis; 'n Aanwysingstoestel wat op die meeste moderne persoonlike rekenaars gevind word.
Wysapparaat; 'n Toevoerapparaat waarmee die gebruiker die beweging van 'n klein wyser op die
skerm kan beheer wat gebruik word om opsies te kies.
Grafiese tablet Bestaat uit 'n stylus en 'n plat tekenoppervlak. Die stylus word gebruik om beelde op
die tablet te teken. Terwyl die gebruiker werk, word die beeld na die rekenaarskerm gekopieër.
Trackball 'n Trackball is 'n rigtingapparaat wat beheer word deur 'n klein bal met die vingerpunte of
handpalm te draai.
Optiese skandeerder 'n Toevoerapparaat wat gebruik word om grafika en teks uit gedrukte
dokumente vas te lê.
Sagteware vir optiese karakterherkenning (OCR) wat probeer om individuele karakters te herken.
Streepkode 'n middel om 'n unieke identifikasienommer as 'n reeks dik en dun lyne te vertoon.
Universele produkkode; 'n Standaard vir die definisie van strepieskodes wat gereeld in die kleinhandel
gebruik word.
Streepkode-leser Meet die intensiteit van 'n ligstraal wat gereflekteer word vanaf 'n gedrukte
strepieskode om die syfers te identifiseer wat 'n unieke identifikasienommer uitmaak.
Raakskerm 'n Deursigtige, drukgevoelige bedekking wat aan die skerm van die monitor aangebring
is. Gebruikers maak keuses en beheer programme deur op die skerm te druk.
Interaktiewe kiosk 'n Tipiese toepassing vir aanraakskermstelsels, 'n interaktiewe kiosk laat
gebruikers toe om items te koop of deur 'n lys van produkte te blaai deur op die knoppies of ander
bedieningselemente op die skerm te druk.
Video-opname-kaart Die video-opname-kaart neem video-reekse op en stoor dit (bewegingsvideo).
Klankkaart Met 'n klankkaart kan 'n persoonlike rekenaar spraak, musiek en ander klanke speel. 'N
Klankkaart kan ook gebruik word om klank, musiek en spraak uit verskillende bronne vas te lê.
Spraakherkenning Die fasiliteit om 'n rekenaarprogram te beheer of om data in te voer deur middel
van gesproke opdragte via 'n mikrofoon wat op 'n klankkaart gekoppel is.
Multimedia 'n Kombinasie van verskeie media onder die beheer van 'n interaktiewe rekenaarprogram
wat teks, grafika, klank, video en animasie insluit.
VoIP (Voice over IP) 'n Tegnologie wat gebruikers in staat stel om oproepe via die internet te maak en
te ontvang.
Magnetiese inkkarakterkenning (MICR) Vang en herken data wat met 'n spesiale magnetiese ink
gedruk

Selekteer van invoer apparate

Die keuse van 'n invoer apparaat is egter gewoonlik gebaseer op drie basiese kriteria: volume, spoed
en akkuraatheid.

Volume
Sommige invoertoestelle is ongeskik vir die hantering van groot hoeveelhede data. Dit sal
waarskynlik onwaarskynlik wees dat 'n elektrisiteit onderneming manuele data-invoer metodes sal
gebruik om die besonderhede van betalings wat deur klante gedoen word, aan te teken. In plaas
daarvan sou hierdie data met meer gesofistikeerde metodes versamel word, soos optiese merk
herkenning (OMR) of optiese karakter herkenning (OCR). Aan die ander kant kan 'n klein
onderneming wat baie minder transaksies hanteer, verkies om data in te voer met behulp van die
sleutelbord as 'n invoer apparaat.

Spoed
As groot hoeveelhede data ingevoer moet word, kan spoed en akkuraatheid belangrike oorwegings
wees vir baie saketoepassings.

Akkuraatheid
In sommige saketoepassings is dit noodsaaklik om te verseker dat die invoer van data heeltemal
akkuraat is. Dit is duidelik dat, as daar foute is in die aangetekende data, dit kan beteken dat
komponente geskrap moet word. In baie gevalle kan dit aanvaarbaar wees as 'n invoertoestelle 'n
sekere aantal foute genereer . Dit word dikwels die fout syfer genoem en die aanvaarbare vlak sal
afhang van die invoer apparaat wat gebruik word en die besigheid toepassing. OCR word
byvoorbeeld algemeen beskou as 'n relatief onbetroubare manier om data in te voer. Op die
oomblik kan 'n tipiese OCR-sagtewarepakket 'n fout syfer van tussen 5 en 10 persent hê.
Ander kriteria Ander oorwegings by die keuse van 'n invoer apparaat kan ook die volgende insluit:
■ Kompleksiteit van data. Sommige metodes is ongeskik vir die invoer van gegewens van
ingewikkelde aard. In baie gevalle moet data dalk geïnterpreteer of verander word voordat dit
ingevoer word.
■ Koste. Alhoewel sommige metodes hoë vlakke van spoed en akkuraatheid bied, kan 'n organisasie
nie die benodigde hardeware en sagteware koop of koop nie. In sulke gevalle kan 'n alternatiewe
manier vir data-invoer benodig word.
■ Frekwensie van data-invoer. Sommige soorte data-invoer kan op 'n seldsame of ad hoc-basis
uitgevoer word. In hierdie gevalle is die verkryging van nuwe of gespesialiseerde toevoer toestelle
dalk nie regverdigbaar nie.
Foutkoers: Die frekwensie van foute wat voorkom wanneer 'n invoer apparaat gebruik word om
patrone te herken.

UITVOER-TOESTELLE
Uitvoer toestelle vertoon die resultate van rekenaarverwerking. Voordat u na sommige beskikbare
toestelle kyk, is dit die moeite werd om opmerkings te maak:
■ Die uitvoer wat deur sommige toestelle gelewer word, is tydelik van aard. 'N Vertoon op 'n
monitor
■ Sommige vorms van afvoer kan gebruik word as invoer vir 'n ander proses. Foto's, klanke en video-
reekse kan byvoorbeeld gekombineer word tydens die vervaardiging van 'n oefen pakkette of
demonstrasieprogramme.
■ Besigheid organisasies het 'n wye verskeidenheid vereistes ten opsigte van die vorm van die
inligting wat hulle lewer. Hierdie vereistes beteken dat daar 'n groot verskeidenheid gespesialiseerde
afvoer toestelle beskikbaar is .
■ 'n Rekenaargebaseerd inligtingstelsel sal selde slegs van een afvoer apparaat gebruik maak. Selfs 'n
gewone rekenaar bevat dikwels verskillende uitvoer toestelle, soos monitor, klankkaart en drukker.

Vertoon toestelle
Die mees algemene uitvoer apparaat is byna seker die monitor wat aan alle rekenaarstelsels
gekoppel is. Die monitor het verskeie voordele van ander vorme van uitvoer apparaat:
■ Inligting kan onmiddellik vertoon word met slegs 'n weglaatbare vertraging tussen die
beskikbaarstelling van inligting en die vertoon daarvan. Daarbenewens is die monitor een van slegs
'n klein aantal toestelle waarmee gebruikers die voorstellings van 'n aktiwiteit kan sien soos dit
voorkom.
■ As standaard komponente van 'n rekenaarstelsel is monitors relatief goedkoop om aan te koop, te
herstel of te vervang.
■ Die monitor is veral geskik om sekere soorte inligting, kaarte of grafieke te vertoon.
■ Die koste om die monitor as uitvoer apparaat te gebruik, is baie laag. Anders as drukkers, benodig
'n monitor byvoorbeeld nie verbruiksgoedere soos papier nie. 'N Rekenaarstelsel kan direk op 'n
projektor gekoppel word, sodat die uitvoer na 'n projeksieskerm gelei word.

Drukkers en plotters
Aangesien baie gebruikers betrokke is by die keuse van drukkers, word dit in 'n aparte afdeling
beskryf. 'N Plotter gebruik 'n aantal penne met verskillende kleure om lyne op die papier te trek
terwyl dit deur die masjien beweeg. Alhoewel dit in staat is om karakters te produseer, is die
kwaliteit van die teks wat geskep word, baie sleg. Plotters word hoofsaaklik gebruik om tegniese
tekeninge te maak, soos ingenieurs diagramme, en om die vordering van voortdurende monitering
aan te teken.
Videoprojektor: 'n Rekenaarstelsel kan direk op 'n projektor gekoppel word, sodat die uitvoer na 'n
projeksieskerm gerig word.
Plotter: 'n Plotter gebruik 'n aantal penne met verskillende kleure om lyne op die papier te trek as dit
deur die masjien beweeg.
Ander afvoer toestelle
Benewens die items wat in hierdie afdeling beskryf word, is daar ook 'n wye verskeidenheid ander
afvoer toestelle beskikbaar. Enkele voorbeelde sluit die volgende in:
■ Klank. Benewens musiek en klank uitvoer via luidsprekers, kan 'n klankkaart ook gebruik word om
inligting in verskillende vorme uit te voer. Twee algemene voorbeelde is stem aantekeninge en
spraak sintese.
■ MIDI-toestelle. Die vermoë om toestelle aan 'n rekenaar te koppel via MIDI (Musical Instrument
Digital Interface) -verbindings, stel gebruikers in staat om inligting direk na een of meer
musiekinstrumente te stuur.
■ Mikrofilm. Rekenaar uitsette na mikrofilm (COM), ook bekend as 'rekenaaruitvoer-mikrovorm',
word dikwels gebruik om groot hoeveelhede inligting te argiveer vir toekomstige verwysing. Inligting
word via 'n rekenaar verwerk en direk gestuur na 'n toestel wat mikrofilm-negatiewe
produseer. COM is grotendeels vervang deur moderner beeldverwerking stelsels vir dokumente, wat
gewoonlik goedkoper is om te bedryf en meer buigsaamheid bied ten opsigte van hoe die formasie
gebruik kan word.
MIDI (Musical Instrument Digital Interface): MIDI-verbindings laat gebruikers toe om
musiekinstrumente te beheer of om die nodige klanke of effekte saam te stel om die musiek te kan
speel.
Rekenaaruitvoer na mikrofilm (COM): Inligting word via 'n rekenaar verwerk en direk na 'n toestel
gestuur wat mikrofilm-negatiewe produseer.

Selekteer afvoer toestelle

Sommige faktore wat in ag geneem moet word by die keuse van 'n afvoertoestel, is toepaslikheid,
permanensie, reaksietyd, spoed en koste.

Geskiktheid
‘n Afvoertoestel moet geskik wees vir die tipe inligting wat geproduseer word as gevolg van 'n
sakeprosesse.

Permanensie
Dit is dikwels nodig om die resultate van 'n gegewe aktiwiteit permanent op te teken, byvoorbeeld
sal 'n organisasie normaalweg 'n afskrif van 'n sakebrief wat aan 'n kliënt gestuur word, bewaar.

Reaksie tyd
Baie aktiwiteite benodig voortdurende en onmiddellike terugvoer. Gebruikers van 'n
woordverwerker moet byvoorbeeld die resultate van hul handelinge te alle tye sien - met ander
woorde, die respons tyd tussen aksie en terugvoer moet baie klein wees.
Reaksietyd: Die tyd wat dit neem om op 'n aksie te reageer.

Spoed
In baie toepassings kan die spoed van die afvoertoestel van kritieke belang wees. Die tyd wat dit
neem om die proses te voltooi, hang sterk af van die snelheid van die uitvoer toestel: hoe stadiger
die toestel, hoe langer neem die totale tyd om die taak te voltooi.

Koste
Die bedryfskoste van sekere afvoer toestelle kan baie laag wees.
FOKUS OP ... DRUKKERS
Laserdrukker
Laserdrukker: 'n Laser word gebruik om gedeeltes van 'n draaiende trommel op te laai, wat dan
gebruik word om tonerpoeier af te druk, wat 'n kombinasie van snelheid en hoë druk kwaliteit
behaal.
Die patroon van gelaaide en ongelaaide gebiede op die trommel stem ooreen met die prentjie wat
gedruk sal word. Terwyl die trommel draai, word deeltjies droë tonerpoeier opgetel. Hitte word
gebruik om die tonerpoeier op die papier oor te plaas. Enkele voordele van die laserdrukker is as
volg:
■ Druk gehalte. Laserdrukkers kan dokumente vervaardig in 'n kwaliteit aanwending vir
sakekorrespondensie.
■ Spoed. 'N Tipiese laserdrukker kan tot 45 bladsye per minuut of meer druk. Dit vergelyk goed met
ander drukmetodes, byvoorbeeld kan 'n tipiese inkjetdrukker slegs 20 bladsye per minuut voorlê.
■ Volume. Laserdrukkers kan gewoonlik groot hoeveelhede werk hanteer. Vervaardigers verskaf
dikwels graderings vir hul drukkers wat die tipiese werklas beskryf wat toepaslik is vir 'n gegewe
model.
■ Geraas. Laserdrukkers werk amper heeltemal stil.
Laserdrukkers het egter ook 'n aantal nadele:
■ Koste van drukwerk. Die koste om via 'n laserdrukker te druk, word as hoog beskou. Een rede
hiervoor is dat alle dokumente - ook konsepte - van hoë gehalte gedruk word. Daarbenewens het
laserdrukkers, anders as ander drukkers, gewoonlik relatiewe duur komponente nodig om gereeld
te vervang.
■ Kleurafdruk. Alhoewel kleur laserdrukkers beskikbaar is en die afgelope paar jaar aansienlik gedaal
het, bly dit duur om te gebruik en in stand te hou. Desondanks beteken die verhoogde
beskikbaarheid van kleur laserdrukkers - en inkjetdrukkers - dat dit grotendeels ander vorme
van kleurdrukwerk, soos was drukkers, vervang het.
■ Koste. Laserdrukkers word beskou as relatief duur om aan te skaf, te gebruik en te onderhou in
vergelyking met ander soorte drukkers.

Inkjet-drukker
Inkjet-drukker; Inkjet-drukker gebruik 'n drukkop wat 50 of meer klein spuit punte bevat wat ink op
papier spuit deur verskillende elektrostatiese knoppies wat deur die drukker vervaardig word.
Alhoewel dit aanvanklik duur en onbetroubaar beskou word, het inkjetdrukkers vinnig aanvaarding
gekry en word dit nou in baie organisasies en huise aangetref. 'N Inkjetdrukker gebruik 'n drukkop
wat 50 of meer klein spuit punte bevat. Elke spuit kop kan individueel beheer word deur
elektrostatiese ladings wat deur die drukker vervaardig word. Karakters word gevorm deur klein
druppeltjies ink direk op die papier te spuit. Borrelstralerdrukkers werk op soortgelyke wyse, maar
dra die karakter oor deur die ink druppels op die papier te smelt. Sommige voordele van
inkjetdrukkers sluit in:
■ Koste. Inkjetdrukkers kan teen lae koste gekoop word en is redelik goedkoop om te gebruik.
■ Betroubaarheid. Aangesien inkstraaldrukkers baie min bewegende onderdele het, word dit as
betroubaar en robuus beskou.
■ Kleurafdruk. Inkjetdrukkers bied 'n betreklik goedkoop manier om kleur in kleur van 'n
aanvaarbare gehalte te druk.
■ Veelsydigheid. Inkjet-drukkers kan verskillende dokumente vervaardig, waaronder transparante ,
kaartjies, etikette en koeverte.
■ Geraas. Inkjet-drukkers werk amper heeltemal stil.
Sommige van die nadele van inkjetdrukkers sluit die volgende in:
■ Permanensie. Die ink wat deur sommige drukkers gebruik word, is nie waterdig nie, wat beteken
dat dokumente maklik kan vlek of vervaag. Daarbenewens verdof sommige ink met verloop van tyd
of blootstelling aan helder sonlig .
■ Druk gehalte. Om die hoogste gehalte te kan druk, moet u spesiale papier gebruik. Dit verhoog
die drukkoste aansienlik.
■ Spoed. Alhoewel dit aansienlik vinniger is as ouer tegnologieë, kan inkjetdrukkers steeds nie met
laserdrukkers meeding wat spoed betref nie. Kleurafdrukke kan besonder traag wees, en sommige
modelle neem 6-8 minute om 'n enkele bladsy te produseer.

Multi-funksie toestelle (MFD's)

In onlangse jare het vervaardigers begin om nuwe drukkers te ontwikkel wat addisionele funksies
soos skandering, faks en fotokopiëring bied. Hierdie drukkers, multifunksietoestelle (of MFD's)
genoem, kom dikwels met 'n outomatiese dokument invoer. MFD's het baie besienswaardighede vir
sake gebruikers, waaronder lae aankoopkoste, ruimtebesparend ontwerpe en nuwe funksies, soos
goedkoop fotokopiëring. Gesofistikeerde modelle bied ook netwerk funksies, soos 'n ingeboude Wi-
Fi-verbinding, of sagteware vir die beheer van afdruk wagtoue. MFD's het egter ook 'n aantal
nadele. As die toestel byvoorbeeld breek , verloor gebruikers toegang tot al sy funksies en werk kan
tot stilstand kom. In netwerkomgewing kan daar ook probleme wees wanneer gebruikers meeding
om toegang tot die toestel, veral as verskillende mense verskillende funksies wil gebruik, soos druk
of fotokopie. Ten slotte is baie MFD's ontwerp vir tuisgebruik of klein ondernemings, wat dit
ongeskik maak om groot hoeveelhede werk te hanteer.

Die keuse van 'n drukker

‘n Aantal faktore moet in ag geneem word by die keuse van 'n drukker vir sakegebruike. Die doel
moet wees om toerusting aan te skaf wat voldoen aan die besigheid behoeftes van die organisasie
en hoë druk kwaliteit teen die minimum koste verseker. Sommige van die faktore wat in ag geneem
moet word, sluit in drukkoste, druk kwaliteit, spoed, volume, enige vereiste om in kleur te druk en
papier hantering.

Drukkoste
Koste per bladsy: Syfers verwys na die koste van verbruiksgoedere soos ink en vervangende
komponente
Die drukkoste word normaalweg beskryf in terme van koste per bladsy. Twee koste word gewoonlik
gegee vir die koste per bladsy: die tipiese koste van 'n bladsy wat slegs teks bevat en die tipiese
koste van 'n bladsy wat 'n groot grafiese beeld bevat. Die koste per bladsy bied 'n eenvoudige
manier om die totale bedryfskoste van 'n gegewe drukker te bepaal. Die gegewe syfers verwys
gewoonlik na die koste van verbruiksgoedere, soos ink en vervangings onderdele. Oor die algemeen
het laserdrukkers en inkstraaldrukkers 'n bietjie hoër koste per bladsy as ander soorte. Dit is egter
grotendeels te wyte aan die feit dat hierdie drukkers baie hoë eienskappe het.
Print gehalte
Dots per inch (dpi); Dit beskryf die aantal individuele kolle wat binne ʼn bestek van 1 vierkante duim
gedruk kan word.
Die druk kwaliteit word normaalweg in punte per duim (dpi) gemeet. Dit beskryf die aantal
individuele kolletjies wat binne 1 vierkante duim gedruk kan word. Kwaliteit word normaalweg
vergelyk met professionele set toerusting wat gebruik word om 'n boek of tydskrif te vervaardig.
Aangesien besigheidsdokument selde volgens hierdie standaard geproduseer moet word, word die
tipiese kwaliteit van 600 dpi wat deur 'n laserdrukker gelewer word, as aanvaarbaar beskou vir
korrespondensie, verslae en ander dokumente.

Papier hantering
Baie organisasies het die vermoë om op koeverte , etikette en kaart te druk. Oor die algemeen
bied slegs inkjet- en laserdrukkers hierdie fasiliteit. Daarbenewens het sommige laser- en
inkstraaldrukkers spesiale papier invoer waarmee u koeverte of etikette op 'n slag kan druk. Die
hoeveelheid papier wat 'n drukker kan bevat, is ook 'n belangrike faktor by die kies van 'n sake
drukker vir die druk van werkgroepe, aangesien die papier kapasiteit die behoefte om die drukker
voortdurend vol te maak, verminder.

Kleurdruk
Op die oomblik bied inkjetdrukkers die beste kompromie tussen druk kwaliteit en koste wanneer
dokumente in kleur vervaardig word. Alhoewel ander drukkers, soos kleur laserdrukkers, beter
resultate kan lewer, kan drukkoste onbetaalbaar wees.

Volume
Die volume drukwerk wat met behulp van 'n spesifieke drukker uitgevoer word, het gevolge vir
bedryfskoste, onderhoudskoste en betroubaarheid. Produsente bied gereeld beoordelings vir hul
drukkers wat die tipiese werklading vir 'n gegewe model beskryf. Hierdie waarde word dikwels die
drukker siklus van die drukker genoem en word gewoonlik aan die hand van bladsye per maand
beskryf.
Diens siklus: as u na drukkers verwys, dit beskryf die tipiese maandelikse werklading in terme van die
aantal bladsye wat gedruk word.
Bladsye per maand (dpm): Vervaardigers gee dikwels beoordelings vir hul drukkers wat die tipiese
werklading vir 'n gegewe model beskryf

Spoed
Bladsye per minuut (ppm): 'n Eenvoudige manier om die snelheid van 'n drukker te meet.
Die snelheid van 'n drukker kan 'n groot invloed hê op die werk wat binne 'n organisasie uitgevoer
word. Vertragings met die druk van dokumente kan knelpunte in administratiewe prosesse bevorder
en is verkwistend wat arbeidsmag betref.

OPSLAGTOESTELLE
Primêre berging; Data en instruksies word in die geheue gelaai, soos geheue vir ewekansige toegang.
Sulke berging is tydelik.
Sekondêre berging Harde skywe is sekondêre berging wat permanente berging bied.
Spoortoestelle word gebruik om programme, data wat op verwerking wag en die inligting wat
voortspruit uit rekenaarverwerking, op te slaan. Spoortoestelle word gekategoriseer as primêre
stoorplek wanneer die data in die rekenaargeheue gelaai word of as sekondêre stoorplek wanneer
die data op 'n aparte toestel gestoor word, waar die inligting behoue sal bly, selfs al is die masjien
afgeskakel. Hierdie onderskeid is soortgelyk aan dié tussen menslike korttermyn- en
langtermyngeheue.

Sekondêre berging - hardeskywe

Hardeskywe is 'n standaard funksie van 'n moderne rekenaar. Dit word gebruik om die rekenaar se
bedryfstelsel, toepassing sagteware en data te stoor. Hulle word gewoonlik die 'C: drive' op
rekenaars genoem. Op bedieners word netwerk aandrywe gebaseer op hardeskywe gewoonlik met
'n letter in die reeks F tot Z aangedui. 'N Hardeskyf stoor data op 'n aantal rigiede plate wat teen baie
hoë snelhede gedraai word. Aangesien die magnetiese lees / skryf koppe op 'n afstand van enkele
mikron bo die oppervlak van die skottel dryf, is die dryfmeganisme in 'n vakuum toegedraai om te
beskerm teen stof en ander besoedeling. Die belangrikste voordele van die hardeskyf is soos volg:
■ Hardeskywe het gewoonlik groot bergings vermoë, met tipiese kapasiteite wat wissel van 160 GB
tot meer as 3 TB, wat maklik miljarde bladsye teks kan bevat.
■ 'n Hardeskyf word beskou as 'n vinnige manier om data op te slaan en op te haal. Nuwe hibriede
skyfaandrywers het 'n relatiewe klein hoeveelheid geheue wat gebruik kan word om die werking
van die bedryfstelsel te bespoedig .
■ Die hardeskyf is 'n standaard komponent van 'n rekenaarstelsel. As sodanig is hulle relatief
onversigtig om te koop of te vervang.
Die grootste nadele van die hardeskyf is as volg:
■ Hardeskywe word gesien as delikate toestelle wat maklik beskadig kan word. Hulle is veral vatbaar
vir skade as gevolg van skielike skokke en oormatige vibrasies .
■ Oor die algemeen word 'n hardeskyf as 'n vaste onderdeel van 'n rekenaarstelsel beskou en is dit
nie draagbaar nie. Daar moet egter op gelet word dat draagbare hardeskywe bestaan en relatief
goedkoop is.
Hardeskyf: 'n Magnetiese medium wat data stoor op 'n aantal rigiede plate wat teen baie hoë
snelhede gedraai word.
Hebride skyf 'n Harde skyf met 'n klein hoeveelheid geheue wat gebruik kan word om intensiewe take
te bespoedig, soos om die bedryfstelsel te laai.

Sekondêre berging - flashgeheue

Flash drive: 'n Flash drive is 'n draagbare stoorapparaat wat via 'n standaard USB-poort met 'n
rekenaar verbind word. Flash drives het geen bewegende dele nie, dus is dit betroubaar en robuust.
Data word in die flits geheue gestoor, in 'n EEPROM (Electrically Erasable Programmable Read-Only
Memory) -skyfie wat die inhoud van so lank as tien jaar kan behou voordat dit begin
afbreek. Aangesien die flash-skyf vir die bedryfstelsel as 'n verwyderbare skyf voorkom, kan
gebruikers lêers kopieer, skuif of verwyder, net asof hulle met 'n hardeskyf werk. Flash-geheue is in
twee hoofvorme as 'n geheuekaart (soos gebruik in 'n digitale kamera) en 'n USB-stasie. USB-dryf
verbind met 'n rekenaar via 'n standaard USB-poort en benodig geen spesiale sagteware om te werk
nie. Aangesien dit geen bewegende dele het nie, is dit robuus en word dit as uiters betroubaar
beskou. Die gebruik van 'n USB-verbinding beteken dat data teen 'n hoë spoed na en van 'n USB-
stasie kan oorgedra word. Daarbenewens benodig flits geheue geen kragbron nie en is dit draagbaar
tussen verskillende bedryfstelsels en hardeware. 'N Moderne variasie op die hardeskyf is die SSD
(SSD), wat flashgeheue gebruik om die meganiese dele wat in 'n gewone hardeskyf gevind word, te
vervang. Sulke skyfies werk baie vinniger as 'n ekwivalente hardeskyf en word beskou as
robuuster. SSD's met groot kapasiteit word egter as duur en onnodig beskou vir gewone
kantoorwerk.

Sekondêre berging - optiese skywe

Optiese skyf: Die data op 'n optiese skyf word gekodeer as 'n reeks dalings en verhoogde
gebiede. Optiese skywe kom in drie hoof formate voor soos kompakskywe (CD's), digitale veelsydige
skywe (DVD's) en Blu-ray-skywe.
Die data op 'n optiese skyf word gekodeer as 'n reeks dalings en verhoogde gebiede. Hierdie twee
toestande stel binêre data voor - dieselfde getallestelsel wat deur mikroverwerkers gebruik
word. Die speler skyn 'n laserstraal op die oppervlak van die skyf en meet die lig wat teruggekaats
word. Die intensiteit van die lig wat teruggekaats word, stel die speler in staat om individuele binêre
syfers te onderskei. Optiese skywe kom in drie hoof formate voor. Kompakskywe (CD's) slaan
gewoonlik 700 MB data op, digitale veelsydige skywe (DVD's) bied hoër opbergings vermoë,
gewoonlik 4,7 GB per kant, en Blu-ray-skywe met dubbel laag bevat 50 GB.

Primêre stoor - geheue

Vlugtige geheue: Alles wat in die geheue gehou word, gaan verlore as die stroom na
die rekenaarstelsel afgeskakel is.
Rekenaargeheue kan verskillende vorme aanneem en word gevind in baie van die toestelle wat deel
vorm van 'n rekenaargebaseerd inligtingstelsel. Rekenaars, drukkers, grafiese kaarte, modems en
vele ander toestelle maak gebruik van verskillende soorte geheue-skyfies. Alhoewel dit relatief duur
is, is geheue die vinnigste beskikbaar stoorplek. Willekeurige toegangsgeheue (RAM) word gebruik
as stoorplek, hou instruksies en data wat wag om verwerk te word. Die inhoud van die RAM is
wisselvallig: dit wil sê, die gegewe data gaan verlore as die stroom na die rekenaarstelsel afgeskakel
word. 'N Tipiese rekenaarstelsel bevat 4 GB, 8 GB of meer RAM. Oor die algemeen, hoe meer RAM 'n
rekenaarstelsel het, hoe vinniger sal dit werk en hoe kragtiger sal dit wees in terme van die
kompleksiteit van die programme wat dit kan uitvoer. RAM is ook nie wisselvallig nie, wat dit ideaal
maak om die inligting wat nodig is vir 'n toestel se funksionering te stoor. In 'n rekenaarstelsel word
die basiese inligting wat benodig word sodat die rekenaar toegang tot skyfaandrywers kan hê en
randapparatuur kan beheer, byvoorbeeld in RAM gestoor. Dit voorkom dat gebruikers per ongeluk
inligting wat noodsaaklik is vir die rekenaar se werking, kan verwyder of verander.
Sommige ander vorme van rekenaargeheue sluit die volgende in:
■ EPROM (Erasable Programmable Read-Only Memory) is 'n soort ROM wat die inhoud behou totdat
dit verander word met behulp van 'n spesiale toestel (bekend as 'n ' brander ' ).
■ SDRAM (Synchronous Dynamic Random Access Memory) is 'n algemene vorm van RAM wat op
baie rekenaars voorkom. Nuwe masjiene maak egter gebruik van DDR SDRAM (Double-Data-Rate
Synchronous Dynamic RAM) wat ongeveer twee keer so vinnig is as SDRAM. Op die oomblik gebruik
die nuutste masjiene variasies op DDR-geheue wat nog beter werk, bekend as DD R 3.
■ CMOS-, NMOS- en PMOS-geheue word gebruik as semi-permanente stoor middel in verskillende
toestelle. Soortgelyk aan EPROM's op baie maniere, is 'n groot verskil dat geen spesiale toestel nodig
is om die inhoud van die geheue te verander nie. Hierdie soort geheue word gewoonlik in
rekenaarstelsels gebruik as 'n manier om spesiale instellings op te slaan wat nodig is om die werking
van die rekenaar of 'n rand apparaat te beheer. Met hierdie benadering kan gebruikers vinnig en
maklik toestelle byvoeg of verwyder .
Dit is die moeite werd om die wye verskeidenheid maniere waarop rekenaargeheue gebruik word,
uit te lig. In terme van 'n rekenaargebaseerd inligtingstelsel, illustreer die volgende voorbeelde
die reeks toepassings waarop rekenaargeheue geplaas kan word:
■ In 'n modem word RAM gebruik om die opdragte op te slaan wat gebruik word om kommunikasie
te beheer en enige spesiale instellings wat die gebruiker gespesifiseer het.
■ In 'n laserdrukker kan spesiale RAM-kaarte gebruik word om die reeks lettertipes van die drukker
uit te brei. Bykomende RAM kan ook bygevoeg word om die drukwerk te bespoedig of
om ingewikkelder dokumente te kan druk.
■ In 'n rekenaarstelsel word geheue van die kas gebruik om die prestasie te verbeter deur die data
en instruksies wat deur die verwerker benodig word, te verwag. Die vereiste data word opgespoor
en in die kas geberg, gereed om direk na die verwerker oorgedra te word, indien nodig. Deur die
behoefte te verwyder om data uit die rekenaar se veel stadiger hoof geheue (RAM) te haal, word die
algehele spoed van die stelsel verbeter. Die trefsnelheid beskryf hoe gereeld 'n korrekte voorspelling
gemaak is in terme van die data wat die verwerker benodig. In die algemeen, hoe hoër die
slaagsyfer, hoe groter is die toename in prestasie.
■ 'n Ander vorm van geheue wat op 'n rekenaar gebruik word, is die virtuele geheue wat op die
hardeskyf geskep word wanneer die RAM-kapasiteit oorskry word. Sodra te veel programme in die
RAM loop, word ekstra tydelike berging op die hardeskyf gebruik. Dit is kas of virtuele geheue. Let
daarop dat hoewel dit die rekenaar in staat stel om voort te gaan, dit aansienlik vertraag omdat
toegang tot die virtuele geheue op die hardeskyf aansienlik stadiger is as die toegang tot die primêre
RAM. Dit dui aan hoe belangrik dit is om in voldoende RAM te belê om die stadiger virtuele geheue
te gebruik.
RAM (random access memory) word gebruik as 'n vlugtige, werkende berging deur 'n rekenaar, met
instruksies en data wat wag om verwerk te word.
Leesalleen geheue ( ROM) Die inhoud van ROM is vas en kan nie verander word nie. ROM is nie
wisselvallig nie.
EPROM (Erasable Programmable Read-Only Memory) Dit is 'n vorm van ROM-geheue wat die inhoud
behou totdat dit verander word met behulp van 'n spesiale toestel wat 'n 'brander' genoem word.
Kasgeheue Word gebruik om die prestasie te verbeter deur die data en instruksies wat deur die
verwerker benodig word, te verwag. Die vereiste data word opgespoor en in die kas geberg, en
gereed om direk na die verwerker oorgedra te word.

Kies bergings toestelle

Die keuse van 'n bergings toestel sal gewoonlik gebaseer wees op spoed, bergings kapasiteit en
koste.

Spoed
Baie van die take wat deur 'n rekenaargebaseerd inligtingstelsel uitgevoer word, vereis dat
groot hoeveelhede data vinnig en doeltreffend verwerk moet word. In baie gevalle sal die totale tyd
wat dit neem om 'n aksie te voltooi, afhang van die spoed van die gebruikte bergings toestel. Die
snelheid van 'n bergings toestel word gewoonlik gemeet aan die hand van die toegangslys en die
oordrag tempo van data. Die toegang tyd verwys na die gemiddelde tyd wat dit neem om 'n
spesifieke data op te spoor. Toegang tye word normaalweg in millisekondes gegee. Die data-oordrag
tempo beskryf hoe vinnig die toestel deurlopende blokke data kan lees . Hierdie syfer word
normaalweg uitgedruk in terme van kilobytes of megabyte.
Kapasiteit
Die opbergings vermoë van 'n gegewe toestel word gemeet in kilobytes, megabyte of
gigabyte. Sommige spoortoestelle, soos 'n hardeskyf, het 'n vaste stoor kapasiteit, terwyl ander
verwyderbare media sal gebruik wat 'n byna onbeperkte hoeveelheid stoorplek bied. Oor die
algemeen sal 'n vaste bergings toestel vinniger werk as een wat verwyderbare media gebruik.
Daarbenewens genereer baie toepassings groot datalêers wat nie maklik op verwyderbare media
gestoor kan word nie. 'N Databasis lêer kan byvoorbeeld die kapasiteit van 'n CD, DVD of ander
verwyderbare skyf maklik oorskry.

Koste van berging

Koste per megagreep: 'n Eenvoudige manier om die kostes verbonde aan 'n gegewe bergings toestel
te meet.
Die koste verbonde aan bergings toestelle word normaalweg gegee in terme van koste per
megagreep. In sommige gevalle is die koste per megagreep gebaseer op die koste van die
hardeware, in ander is dit gebaseer op die koste van die media. Twee eenvoudige voorbeelde
moet help om dit duideliker te maak:
■ 'n Hardeskyf het 'n vaste kapasiteit, dus die koste per megagreep kan bereken word deur die koste
van die hardeskyf eenvoudig deur die kapasiteit van die hardeskyf te deel.
■ 'n DVD-RW-skyf gebruik verwyderbare media met 'n kapasiteit van ongeveer 4 GB. Die koste per
megagreep word bereken deur die koste van 'n enkele DVD-R-skyf deur 4000 te deel.

Ander faktore
‘n Aantal ander faktore moet in ag geneem word by die keuse van 'n bergings toestel. Hieronder tel
die volgende:
■ Die betroubaarheid van 'n bergings toestel kan in baie omstandighede 'n belangrike faktor wees,
■ Permanensie van stoor is belangrik as dit nodig is om data te beskerm teen verwydering of
verandering.
■ Dit is dikwels nodig om veiligheidsmaatreëls te tref om te verhoed dat data gesteel of beskadig
word.
Toegang tyd: Die gemiddelde tyd wat dit neem om 'n spesifieke data op te spoor.
Data-oordrag tempo: Die snelheid waarmee 'n toestel deurlopende blokke data kan
lees . Gemiddelde tyd tussen mislukkings (MTBF) Dit is 'n meting van die betroubaarheid van 'n
gegewe toestel. Hoe langer die MTBF, hoe betroubaarder is die toestel gewoonlik. Syfers vir MTBF
word aangehaal vir 'n wye verskeidenheid toestelle, wat wissel van hardeskywe tot monitors.

VERWERKERS
Verwerker: gebruik instruksies van sagteware om die verskillende komponente van 'n rekenaar te
beheer .
Die sentrale verwerkingseenheid (SVE) - of verwerker- wat binne 'n rekenaar voorkom, bestaan uit
twee komponente: 'n beheereenheid en 'n rekenkundige eenheid (ALU). Die beheereenheid haal
instruksies uit sagteware wat in die geheue gelaai is, dekodeer dit en voer dit dan uit. Die
beheereenheid beheer die werking van alle hardeware, insluitend alle invoer-/afvoer
bewerkings. Die ALU voer rekenkundige berekeninge uit, byvoorbeeld optel, en kan ook vergelykings
tref tussen waardes. Die spoed van 'n verwerker hang af van 'n aantal verskillende faktore. Twee
sulke faktore is klok snelheid en bus wydte. Die klok snelheid bepaal hoeveel instruksies per sekonde
die verwerker kan uitvoer. Die bus wydte beskryf hoeveel stukkies data op een slag gestuur kan
word. In albei gevalle, hoe hoër die waarde, hoe kragtiger is die verwerker. Klok snelheid- en
bandwydte-waardes kan nuttig wees as u verwerkers wil vergelyk om die geskikste te kies. Klok
snelhede is egter nie altyd 'n betroubare maatstaf vir spoed of doeltreffendheid nie. Sommige AMD-
verwerkers werk byvoorbeeld met 'n laer klok snelheid as Intel, maar bied soortgelyke - en soms -
superieure algehele prestasie.
Die meeste IBM-versoenbare rekenaars is gebaseer op 'n reeks verwerkers wat deur Intel
en verskeie van sy mededingers vervaardig word Dit is belangrik om te besef dat nie alle aspekte van
die verwerking van 'n rekenaar deur die verwerker beheer word nie. As 'n algemene reël, hoe
vinniger die verwerker, hoe vinniger en doeltreffender die rekenaar. As u na die gedeelte oor
virtuele geheue, RAM-kapasiteit, hardeskyf spoed en grafiese kaarte verwys, kan dit ook 'n
beduidende impak hê op die algehele stelsel prestasie.
Klok snelheid Gemeet in MHz: Die klok snelheid word beheer deur 'n kwarts-kristal stroombaan. Bus
wydt:e Beskryf hoeveel stukke data tegelykertyd deur die bus gestuur en ontvang kan word deur die
bus wat die verwerker aan ander komponente van die rekenaar verbind.

Multi-kernverwerkers
Die nuutste generasie verwerkers van vervaardigers soos Intel en AMD bevat twee of meer
verwerkers (kerne) wat in een fisiese eenheid gekombineer word. Hierdie reëling kan beduidende
prestasie verbeterings bied, afhangende van verskillende faktore. Die meeste sagteware is
byvoorbeeld nie ontwerp om verwerkings take tussen veelvoudige verwerkers te deel nie en maak
dus geen gebruik van die vermoë van die verwerker om verskeie instruksies gelyktydig te verwerk
nie. Multi-kernverwerkers is om verskeie redes aantreklik vir kopers:
■ Dit is versoenbaar met bestaande stelsels. Dit kan opgraderings kostedoeltreffende maak as om
toerusting te vervang, selfs al moet die komponente vervang word vir die opgraderings proses .
■ Multi-kernverwerkers is relatief goedkoop, en dit verhoog die koste van 'n nuwe stelsel.
■ Multi-kernverwerkers maak virtuele rekenaars moontlik, wat in die volgende afdeling beskryf
word.
■ Multi-kernverwerkers verbruik minder krag as vroeëre SVE's en produseer minder hitte. Dit maak
stelsels goedkoper om te bestuur en omgewingsvriendelike.

Groen rekenaar
Groen rekenaar: Die aanvaarding van beleid en prosedures om te verseker dat hulpbronne so
doeltreffend moontlik gebruik word, sodat die impak op die omgewing beperk word.
Die bou van stelsels wat minder krag gebruik, is belangrik namate ondernemings beleid en
prosedures begin volg om groen rekenaars te ondersteun. Groen rekenaar staan soms bekend as
groen IKT, energie-effektiewe rekenaar of volhoubare rekenaar. Alhoewel daar 'n paar verskille
tussen hierdie terme is, beskou baie mense dit as uitruilbaar. Groen rekenaar behels die gebruik van
hulpbronne so doeltreffend moontlik met die doel om enige omgewingsimpak te verminder. As 'n
voorbeeld, word personeel aangemoedig om rekenaars aan die einde van die werksdag uit te skakel,
en dit verminder die skade aan die omgewing.
Multi-core-verwerker Die nuutste CPU's kombineer twee of meer kerne (verwerkers) binne een fisiese
toestel.
Versnelde verwerkingseenheid (APU): Beskryf 'n verwerker wat gewoonlik 'n bykomende GPU bevat,
wat die behoefte aan 'n aparte grafiese kaart verwyder, terwyl dit ander voordele bied, soos
verminderde kragverbruik en prestasie verbeterings.
Grafiese verwerkingseenheid (GPU):Beskryf stroombane wat geïntegreer is in 'n nuwe vorm van
verwerker, die APU. Die GPU verwyder die behoefte aan 'n aparte grafiese kaart.

Virtuele rekenaar
Virtuele masjien (VM) 'n Rekenaar met voldoende geheue en stoorplek kan gebruik word om 'n hele
rekenaarstelsel in sagteware na te boots. Elke VM handel presies dieselfde as 'n fisiese rekenaar en
kan op dieselfde manier gebruik word.
Multi kern verwerkers word beskou as verantwoordelik vir die toename in gewildheid van virtuele
rekenaars. Virtuele rekenaars behels die simulering van 'n volledige rekenaarstelsel in
sagteware. Die virtuele masjien (VM) handel presies dieselfde as 'n fisiese rekenaarstelsel en kan op
dieselfde manier gebruik word. In die algemeen word virtuele masjiene geïmplementeer met behulp
van 'n sagtewarepakket soos VMware Workstation of Microsoft Virtual PC. Die sagteware bestuur
die rekenaar se bronne, en bespreek die verwerk tyd, geheue (RAM), spasie op die hardeskyf en
ander fisiese bronne vir die VM. Elke VM het sy eie bedryfstelsel en toepassings, en gebruik die
gereserveerde RAM en harde skyfruimte om programme en data op te slaan. Die sagteware wat
gebruik word om die VM te skep, laat ook toe dat ander fisiese toestelle behandel word asof dit deel
van die VM is. Die belangrikste voordele verbonde aan virtuele omrekening sluit die volgende in:
 Die vermoë om verskeie bedryfstelsels te bestuur, stel sagteware-ontwikkelaars in staat
om toepassings op een masjien te ontwikkel en te toets .
 Organisasies kan 'n gestandaardiseerde rekenaaromgewing gebruik deur VM-kiekies te
gebruik. Installasies en opgraderings sal vinniger wees en gebruikers sal nie verhoed word om
toegang te kry tot gespesialiseerde sagteware of hardeware wat hulle nodig het vir eenmalige take
nie.
 Data kan vinnig en maklik tussen verskillende bedryfstelsels oorgedra word.
 Gebruikers kan hul stelsels saambring oral waar hulle gaan.
 Die vermoë om veelvuldige bedryfstelsels te gebruik, beteken dat VM's geskep kan word om
ouderwetse stelsels na te boots. Dit beteken dat dit nie meer nodig is om verouderde toerusting te
onderhou nie. Daarbenewens loop 'n VM dikwels vinniger as die nalatenskap stelsel wat nagevolg
word, wat baie tyd bespaar en moontlik die behoefte om na 'n nuwe, vinniger stelsel te migreer,
verwyder word.
 VM's kan gebruik word om netwerk toepassings te hanteer; 'n enkele fisiese rekenaar kan 'n
virtuele netwerkomgewing skep wat kliënte, bediener- en databasis-VM's insluit.
 VM's kan die gebruik van rekenaarbronne maksimaal benut.
Appendix A
Hoofstuk 4: Apparatuur en netwerke
Apparatuur
‘n Model van ʼn rekenaar
5 Verskillende funksies van rekenaarkomponente:
 Toevoer: Data word op een of ander wyses in rekenaar geplaas. Sleutel, muis, mikrofoon.
 Verwerking: Data na inligting verwerk. Sentrale verwerkingseenheid (SVE/CPU)
 Afvoer: Hierdie inligting na afvoer vertoon word. Skerm, luidsprekers, drukkers.
 Permanente stoor: Toevoer en afvoer stoor. Hardeskyf/CD
 Geheue (memory): Tydelike stoor van data. Geheue is egter baie vinniger om te gebruik as
permanente stoor spasie en word daarom met die CPU gebruik om verwerking so vinnig as
moontlik af te handel.
‘n Algemeendoelige, elektroniese toestel wat toevoer kan ontvang, dit kan verwerk en inligting as
afvoer kan verskaf.
Vir elke van hierdie proses is daar 1 of meer komponente nodig. Apparatuur(hardeware).
Apparatuur is die fisiese komponent van ʼn rekenaar wat aanmekaar gekoppel word sodat die
rekenaar ‘n verskeidenheid funksies kan verrig.

Toevoerstelsel
 Sleutelbord
 Muis aftaster: Scanner
 Vingerafdruk-leser
 Web-kamera

Afvoertoestel
Word deur die rekenaar gebruik om met die gebruiker te kommunikeer.

 Skerm
 Drukker
 Inspuit drukkers: spyt dun straal ink om beeld te vorm.
 Laserdrukkers: ink in poeiervorm, op papier vas brand. Mees ekonomiese drukker.
 Strippers: groot oppervlakte kan druk. Pen wat beweeg oor oppervlakte. Word vir argitekte
planne gebruik.

Verwerkings toestelle
Alles wat ʼn rekenaar doen word deur die CPU verwerk.
 Integrated Electronics (intel). Advanced Micro Devices (AMD). Vervaardigers van CPU
 Spoed waarteen ʼn CPU instruksies verwerk word in GigaHertz (GHz) gemeet.
Stoor
 Hardeskyf: gemeet in Gigabytes/ Terabytes. Is soos magnetiese skywe.
 Eenheid Afkorting Vergelykbare grootte
Byte Ongeveer die grootte van een karakter in ‘n dokument
Kilobyte KB Ongeveer ‘n duisend Bytes
Megabyte MB Ongeveer ‘n duisend Kilobytes
Gigabyte GB Ongeveer ‘n duisend Megabytes
terabyte TB Ongeveer ‘n duisend Gigabytes

 CD: Kompakskyf, neem min spasie op, redelik duursaam, goedkoop.

 DVD: digitale videoskyf, 1.36 GB – 17GB
 Flas-tegnologie: memory sticks/ geheue stokkies, soortgelyke tegnologie soos die van RAM
 Geheue: RAM- Random Access Memory+ baie vining+baie duur. Kas geheue ( cache memory) is ʼn
spesiale, hoe spoed geheue waarin data en instruksies met die grootste kans om volgende deur die
CPU gebruik te word, gestoor.
Stap 1: instruksies word vanaf RAM deur CPU gehaal
Stap 2: CPU haal instruksies en data vanaf RAM en dekodeer die instruksies
Stap 3: CPU uitgevoer
Stap 4: resultaat word ʼn RAM teruggestuur en gestoor.