जानेवारी २०२४ चालू घडामोडी…

- अनुक्रमणिका -
1. राष्ट्रीय घडामोडी-------------------------------------------------------------------------------------------------------------(३ - १५)
 अमूर्त स ांस्कृतर्क व रश च्य य दीर् गुजर र्च सम वेश  पूवत तवभ गीय पररषद २०२३
 जग र्ील ८ वे आश्चयत - अांगकोर व ट मांददर  ज गतर्क गुांर्वणूक पररषद २०२३
 ज गतर्क आयुवेद महोत्सव चे २०२३  जग र्ील सव तर् मोठे ध्य न केंद्र - स्ववेद मह मांददर
 छत्तीसगड तवध नसभ तनवडणूक  GPAI Summit २०२३
 मध्यप्रदेश तवध नसभ तनवडणूक  अयोध्येर्ील श्रीर म आांर्रर ष्ट्रीय तवम नर्ळ चे उद्घ टन
 र जस्थ न तवध नसभ तनवडणूक  कलम ३७० हटवण्य च केंद्र सरक रच तनणतय योग्य
 र्ेलांगण तवध नसभ तनवडणूक  नौदल च्य बॅजवरील शशवक लीन र जमुद्रेचे अन वरण
 ममझोरम तवध नसभ तनवडणूक  केंद्र सरक र आणण उल्फ दरम्य न श ांर्र् कर र
 न री अद लर्  भ रर् न्य य य त्र
 जग र्ील सव तर् मोठी ऑफिस - ड यमांड बोसत  देश र् सव तमधक ल ांबीचे र ष्ट्रीय मह म गत मह र ष्ट्र र्
 उत्तर खांड ग्लोबल इन्व्हेस्टसत सममट  शसलक्य र बोगद्य र् अडकलेल्य ४१ मजुर ांची सुखरूप सुटक
 पदहले आददव सी तवद्य पीठ  सांसदेचे दहव ळी अमधवेशन २०२३
 शेख हसन ख न  सांसदेर् १४३ ख सद र ांचे एक च वेळी तनलांबन

2. प्रादेणिक घडामोडी----------------------------------------------------------------------------------------------------------(१६ - १९)

 अणखल भ रर्ीय मर ठी न ट्यसांमल
े न २०२३  र ज्य च्य नवीन औद्योतगक धोरण स ठी मसुद सममर्ी
 ४३ वे मर ठव ड स दहत्य सांमल
े न  र ज्य चे नवीन सहक र धोरण आखण्य स ठी सममर्ी स्थ पन
 र ज्य ल नऊ भौगोशलक म न ांकने  मह र ष्ट्र र् ज नेव रीमध्ये देश र्ील पदहल मध महोत्सव
 तर्सरी मुांबई  रवींद्रन थ ट गोर ांच्य स्मरण थत जीव णूल न व
 लोक युक्त तवधेयक तवध न पररषदेर् मांजूर  भ रर् र्ील सव तर् वेगव न सौर इलेक्ट्रिक बोट – बॅर कुड

3. आंतरराष्ट्रीय घडामोडी------------------------------------------------------------------------------------------------------(२० - २१)

 चीनच्य बेल्ट अँड रोड इतनशशएरटहमधून इटलीने म घ र घेर्ली  कर् रमधील भ रर्ीय ांची ि शी रद्द

4. आर्थिक घडामोडी---------------------------------------------------------------------------------------------------------------(२२)
 भ रर् र्ील फकरकोळ मह ग ई नोहें बरमध्ये ५.५५% व ढली  उत्तर प्रदेश ही भ रर् र्ील दुसरी सव तर् मोठी अथतव्यवस्थ बनली
 तनव्वळ प्रत्यक्ष कर सांकलन २३.४ टरक्य ांनी व ढू न १०.६ ल ख  आांर्रर ष्ट्रीय न णेतनधीनुस र ज गतर्क व ढीमध्ये भ रर् च १६%
कोटी रुपय ांवर पोहोचले पेक्ष ज स्त योगद न
 च लू आमथि क वष स
त ठी एकूण प्रत्यक्ष कर सांकलन १७% पेक्ष  भ रर् च्य पेिो कॅतपटलच्य शीषतक वर गुजर र्च द व
ज स्त
5. महत्वाचे पुरस्कार----------------------------------------------------------------------------------------------------------(२३ - २६)
 स दहत्य अक दमी पुरस्क र २०२३  पेट इां दडय पसतन ऑि द ईयर २०२३ - ददय ममझ त
 ३३ व व्य स सन्म न  इां ददर ग ांधी पुरस्क र २०२३
 कर् र WISE पुरस्क र २०२३  वत्सल ब ई जोशी पुरस्क र
 ट ईम्स पसतन ऑि द इयर २०२३  ६ व ट गोर स दहत्य पुरस्क र

6. महत्वाच्या र्नयुकत्या-------------------------------------------------------------------------------------------------------(२७ - ३०)

 MPSC चे नवीन अध्यक्ष - रजनीश सेठ  मह र ष्ट्र च्य पदहल्य मदहल पोलीस मह सांच लक

VIDARBH IAS ACADEMY, AMRAVATI {1} MOB. NO. 9067580048 / 8530370674 / 8668920552
 सहामाही २०२४
 १६ व्य केंद्रीय तवत्त आयोग चे अध्यक्ष - अरतविं द पनग ररय  मह र ष्ट्र चे नवीन मुख्य समचव - डॉ. तनर्ीन करीर
 युद्धनौकेवर पदहल्य मदहल कम ांदडिं ग ऑफिसर  मह र ष्ट्र र ज्य म ग सवगत आयोग च्य अध्यक्षपदी - सुनील शुक्रे
 केंद्रीय औद्योतगक सुरक्ष दल च्य पदहल्य मदहल मह सांच लक  तिरटश िॉडक स्स्टिं ग कॉपोरेशनच्य अध्यक्षपदी - डॉ. समीर शह

7. अहवाल व र्नदेिांक--------------------------------------------------------------------------------------------------------(३१ - ३२)

 ज गतर्क दडशजटल स्पध तत्मकर् तनदेश ांक २०२३  ज गतर्क हव म न क मतगरी तनदेश ांक (CCPI) २०२३
 जग र् सव ांर् लोकतप्रय नेर्े पांर्प्रध न नरेंद्र मोदी  'िोर्ब्त'च्य जग र्ील १०० प्रभ वी मदहल ांच्य य दीर्
 जीवनम न तनदेश ांक २०२३  LEADS अहव ल २०२३

8. क्रीडा घडामोडी-------------------------------------------------------------------------------------------------------------(३३ - ३५)

 मेजर ध्य नचांद खेलरत्न पुरस्क र  मौल न अबुल कल म आझ द िॉिी
 अजुतन पुरस्क र  भ रर् ची ८४ वी ग्रँडम स्टर - वैश ली रमेशब बू
 द्रोण च यत पुरस्क र  तवजय हज रे िॉिी २०२३-२४
 ध्य नचांद पुरस्क र  पॅर खेलो इां दडय स्पध त २०२३

9. पयाावरि घडामोडी--------------------------------------------------------------------------------------------------------(३६ - ३७)

 जन वर ांमधील र् णर्ण व कमी करण्य स ठी ‘ॲप’  पीएम जनमन योजन

10. ववज्ञान, तंत्रज्ञान व संरक्षि------------------------------------------------------------------------------------------------(३८ - ३९)

 स्रोचे पदहले ध्रुवीय ममशन - XPoSat  VINBAX-२०२३
 इां ि ळ तवन शशक (Imphal Destroyer)  INS र्रमुगली
 INS म हे - INS म लवण - INS मांगरोल  ‘AMRIT’ र्ांत्रज्ञ न

11. योजना------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------(४०)

12. र्नधन वाताा---------------------------------------------------------------------------------------------------------------(४१ - ४२)

 हे न्री फकशसिं जर  प्रभ कर म ांडे
 पांदडर् भव नी शांकर  ज्युतनअर महमूद

13. महत्त्वाचे पुस्तके----------------------------------------------------------------------------------------------------------------(४३)

o

14. ददनवविेष---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------(४४)

15. थोडक्यात घडामोडी--------------------------------------------------------------------------------------------------------(४४ - ४७)

16. ONE LINER--------------------------------------------------------------------------------------------------------------(४८ - ५०)

VIDARBH IAS ACADEMY, AMRAVATI {2} MOB. NO. 9067580048 / 8530370674 / 8668920552
 जानेवारी २०२४ चालू घडामोडी…

राष्ट्रीय घडामोडी

युनेस्कोच्या अमूता सांस्कृततक वारिाच्या यादीत गुजरातचा समावेि कुंभमेळा २०१७

िुगाश पूजा २०२१
• अमूर्त स ांस्कृतर्क व रश च्य
गरबा नृत्य २०२३
सुरक्षेस ठी यूनेस्कोद्व रे दशक्षण
आफिकन देश बोत्सव न येथे जगातील ८ वे आश्चया - अंगकोर वाट मंददर
आयोशजर् आांर्र-सरक री
• दशक्षण आशशय ई देश
सममर्ीच्य १८ व्य बैठकीदरम्य न
असलेल्य कांबोदडय मध्ये
गुजर र्च्य गरब्य ल युनेस्कोने
असलेले ‘अांगकोर व ट’ हे
म नवर्ेच्य अमूर्त स ांस्कृतर्क व रश च्य (ICH) य दीर् स्थ न
मांददर आर् ८ वे आश्चयत
ददले आहे.
म्हणून ओळखले जणर
• य य दीर् गरब्य च्य स मीशलकरण नांर्र अमूर्त स ांस्कृतर्क
आहे .
व रस य दीची १५ पांधर झ ली आहे
अंगकोर िाट मंहिरा विषयी माहिती :
गरबा नृत्य विषयी माहिती :
o ठिकाण - कांबोदडय मध्ये ‘लसएम रीप’ य शहर च्य उत्तरेस सुम रे
- गुजर र्च्य स ांस्कृतर्क जडणघडणीर् खोलवर रुजलेले गरब
प च मैल ांवर स्थस्थर् आहे .
नृत्य हे शुभ नवर त्रोत्सव दरम्य न देवी म र्ेच्य भक्तीचे प्रर्ीक
आहे . o ऐतिहासिक िंदर्भ - य मांददर च पररसर ख्मेर स म्र ज्य ची
- युनेस्कोने गरब्य चे वणतन नवर त्रीच्य उत्सव दरम्य न केले र जध नीच होर् . अांगकोर व ट य च अथत स्थ तनक ख्मेर भ षेर्
ज ण रे एक "तवधीव दी आणण भतक्तमय नृत्य" असे केले आहे , “मांददर चे शहर” अस होर्ो.
जे स्त्री शक्ती फकिंव ‘शक्ती’च्य उप सनेल समतपि र् आहे. o हे मांददर ४०० एकरहून अमधक पररसर वर पसरलेले आहे .
- र्ेल च्य ददव्य ने फकिंव प्रतर्मेने प्रक शशर् केलेल्य मछदद्रर् o अांगकोर व ट हे जगप्रशसद्ध दहिं दू मांददर आहे.
म र्ीच्य भ ांड्य भोवर्ी हे नृत्य उलगडर्े. म र् देवी अांब
o हे मांददर भगव न तवष्ूांचे आहे .
रां गीबेरांगी पोश ख र् सजलेले नर्तक, घड्य ळ च्य उलट ददशेने
o १२ व्य शर्क र् उत्तर कांबोदडय मध्ये ‘सूयतवमतन दुसर ’ य
वर्ुतळ र् फिरर् र्, स ध्य पण उत्स ही प वल ांमध्ये गुांर्र् र्,
र ज च्य क लखांड र् ब ांधण्य र् आले होर्े. सूयतवमतन दुसर य ने
ज्य मध्ये एकसुर र् उडी म रणे आणण ट ळ्य व जवणे
इसवी सन च्य १११३ र्े ११५० य क ल वधीर् र ज्य केले.
सम तवष्ट आहे.
o हे मांददर युनेस्कोचे ज गतर्क व रस स्थळ देखील आहे .
अमूता सांस्कृततक वारिाच्या यादी
o तवशेष म्हणजे सव तर् मोठी ध ममि क रचन म्हणून ‘तगनीज वर्ल्त
वैदिक जपाची परं परा २००८
रेकॉडत’ मध्ये त्य ची नोंद आहे .
कुटियाट्टम (संस्कृत रं गमंच) २००८
o य मांददर मुळेच भ रर् आणण कांबोदडय य ांच्य मधील
रामलीला (रामायणाचे पारं पाटरक प्रिर्शन) २००८
ऐतर्ह शसक आणण स ांस्कृतर्क बांध समजण्य स मदर् होर्े.
राममन (गढवाल दिमालयातील धार्मि क उत्सव ववधी) २००९
o १९७० च्य दशक र् ख्मेर रूज र जवटीर् आणण पूवीच्य
मुदियेट्टू (ववधी रं गमंच आणण केरळातील नृत्य नािक) २०१०
प्र देशशक सांघष ांमध्ये य मांददर चे प्रचांड नुकस न झ ले. त्य मुळे
राजस्थानातील कलबेललया लोकगीते व नृत्य २०१०
य मांददर र् सद्य:स्थस्थर्ीर् कोणर्ेही कोणर्ेही ध ममि क तवधी होर्
छाऊ नृत्य २०१०
न हीर्. असे असले र्री कांबोदडय मधील एक महत्त्व चे पयतटन
लद्दाखचा बौद्ध जप २०१२ स्थळ म्हणून य मांददर कडे प दहले ज र्े.
मणणपूरचे संकीतशन, पारं पाटरक गायन, नागाडे आणण नृत्य २०१३
o सुरुव र्ील , अांगकोर व टची रचन दहिं दू मांददर म्हणून करण्य र्
पंजाबांनी बनववलेले वपतळ आणण तांबेची भांडी २०१४ आली होर्ी.
योग २०१६
o परां र्ु, १२ व्य शर्क च्य अखेरीस र्े बौद्ध स्थळ म नले गेले.
नवरोझ २०१६

VIDARBH IAS ACADEMY, AMRAVATI {3} MOB. NO. 9067580048 / 8530370674 / 8668920552
 जानेवारी २०२४ चालू घडामोडी…
o अतर्वृष्टीप सून भूकांप पयांर् र्सेच गृहयुद्ध मुळे य मांददर चे प्रचांड पेट्रा जॉडतन इ.स.पू. ३१२
नुकस न झ ले होर्े.
कोलोससयम इटली इ.स. ८०
o य मांददर च्य शजणोद्ध र चे श्रेय िेंच ांकडे ज र्े. नांर्रच्य क ळ र्
चचचेन इत्झा मेक्सिको इ.स.६००
भ रर्, जमतनी य देश ांनी य मांददर च्य सांवधतन स ठी तवशेष
योगद न ददलेले आहे . माचू वपचू पेरू इ.स.१४५०

अंगकोर िाटची मंहिराची रचना : ताजमिाल भ रर् इ.स.१६४३

o य मांददर च्य ब ांधक म र् व लुक ष्म दगड च व पर करण्य र् क्राइस्ट ि ठरडीमर ि झील इ.स. १९३१
आलेल आहे.
जागततक आयुवेद महोत्सवाचे २०२३
o य मांददर च्य सभोवर्ी तवस्तीणत खांदक असून १५ िूट उां च
प्र क र मभिं र् आहे. • क ल वधी - १ र्े ५ दडसेंबर २०२३
o य प्रक र च्य आर् अांगकोर व ट मांददर ४०० एकर ांपक्ष
े ज स्त • आयोजन चे रठक ण - तर्रुवनांर्पुरम (केरळ)
पररसर र् पसरलेले आहे . • आवृत्ती - ५ वी
o य मांददर ची कल शैली अांगकोर व ट शैली म्हणून ओळखली • उद्घ टन - उपर ष्ट्रपर्ी जगदीप य च्य
ां हस्ते
ज र्े.
• थीम - Emerging Challenges in Healthcare and a
o मांददर च्य मभिं र्ींवरील अप्सर च
ां ी शशल्पे ही य मांददर च्य Resurgent Ayurveda
आकषतण ची केंद्रतबिं दू आहे र्. या मिोत्सिाबद्दल मित्त्वाचे मुद्दे :
o य मांददर र् अनेक युद्धशशल्पे कोरलेली आहे र्. य शशल्प ांमध्ये - य क यतक्रम र् ७० हून अमधक देश ांचे प्रतर्तनधी उपस्थस्थर्
वेगवेगळ्य युद्ध च
ां सम वेश आहे . कृष् चां ब ण सुर शी र हण र आहे र्, जे ज गतर्क आरोग्यतवषयक समस् ांचे
झ लेलां युद्ध, तवष्ूचां असुर ांशी झ लेलां युद्ध, लांकेचां युद्ध, देव च
ां ां तनर करण करण्य स ठी आयुवदे च्य प्र सांतगकर्ेची व ढर्ी
आणण असुर ांचां युद्ध, कुरुक्षेत्र चां युद्ध इ. सम वेश होर्ो. ओळख अधोरेणखर् करेल.
o य मांददर च्य मध्यभ गी एक गभतगृह आहे . य गभतगृह र् - महोत्सव च्य ठळक वैशशष्ट् ांमध्ये आयुवेद र्ील नवीनर्म
तवष्ूची प्रतर्म प्रतर्ष्ठ तपर् करण्य र् आली होर्ी. गभतगृह च्य वैज्ञ तनक प्रगर्ी, उच्चस्तरीय उद्योग आणण सांस्थ त्मक
कोपऱ्य र् शशखर असलेल्य गभतगृह च्य प्रतर्कृर्ी कोरण्य र् सहभ ग वर लक्ष केंदद्रर् करण री र्ज्ञ ांच्य नेर्ृत्व ख लील
आलेल्य आहे र्. वैज्ञ तनक सत्रे य ांच सम वेश आहे .
o सूयतवमतन नांर्रच्य र ज ांनी बौद्ध धमत स्वीक रल होर् . त्य मुळे - ज्य मध्ये न तवन्यपूणत आयुवेद आध ररर् उत्प दने, सेव आणण
तवष्ूच्य ज गी बुद्ध मूर्ी स्थ पन करण्य र् आली. सांशोधन उपक्रम र्सेच पोस्टसत आणण पेपसतचे स दरीकरण
य ांच सम वेश आहे .
जगातील आश्चयय कसे ठरविले जाते ?
- सवत स्म रके आणण इम रर्ी म नवतनममि र् आणण सांरक्षण च्य छत्तीसगड ववधानसभा र्नवडिूक
स्वीक र हत स्थस्थर्ीर् असणे आवश्यक आहे. • फकर्वी तनवडणूक ? - ६ वी
- स्म रके आणण इम रर्ींन कल त्मक फकिंव व स्तुश स्त्रीय मूल्य • वनवडणुक दिनांक - ७ व १७ नोहेंबर २०२३
अस यल हवे.
• वनवडणुक वनकाल - ३ दडसेंबर २०२३
- २००१ मध्ये, स्वस्वस कॉपोरेशन ‘New७Wonders’
• ववधानसभा सिस्य संख्या - ९०
ि ऊांडेशनने ऑनल इन मर् ांद्व रे २०० तवद्यम न स्म रक ांच्य
• बहुमतासाठी लागणारा आकडा - २१
तनवडीर्ून जग र्ील नवीन ७ आश्चये तनवडण्य स ठी एक
उपक्रम सुरू केल होर् . वनकाल
भारतीय जनता पािी ५४
जगातील आठ आश्चयायची यािी
भारतीय राष्ट्रीय कााँग्रेस ३५
आश्चयायचे नाि ठठकाण बांधकामाचे िषय
जनता कााँग्रेस छत्तीसगड ०
चीनची ग्रेट िॉल चीन इ.स.पू. ७००
इतर १

VIDARBH IAS ACADEMY, AMRAVATI {4} MOB. NO. 9067580048 / 8530370674 / 8668920552
 जानेवारी २०२४ चालू घडामोडी…
मुख्यमंत्री म्हणून वनिड - विष्णु िेि साई (४ थे) • वनवडणुक वनकाल - ३ दडसेंबर २०२३
- तवष्ुदेव स य य ांच जसपूर • ववधानसभा सिस्य संख्या - २३०
शजल्ह्य र् जन्म झ लेल आहे. • बहुमतासाठी लागणारा आकडा - ११६
त्य ांच्य कुटुां ब ल मोठी र जकीय
वनकाल
प र्श्तभूमी आहे.
भारतीय जनता पािी १६३
- १९४० र्े १९७० य क ळ र् त्य ांच्य
भारतीय राष्ट्रीय कााँग्रेस ६६
कुटुां ब र्ील अनेक ांनी लोकसभ
र्सेच तवध नसभेच्य तनवडणुक शजिं कलेल्य आहे र्. बहुजन समाज पक्ष ०

- स य हे छत्तीसगड र ज्य र्ील सुरगुज य आददव सी प्रदेश र्ून इतर १

येर् र्. तवष्ू देव स ई हे आददव सी सम ज चे मोठे नेर्े आहे र्. मुख्यमंत्री म्हणून वनिड : मोिन यािि (१९ िे)
- तवष्ू देव स ई य ांनी १९८९ स ली र जकीय प्रव स सुरू केल . - ५८ वषीय मोहन य दव य च
ां ी
- सुरुव र्ील र्े ग वचे सरपांच होर्े. र जकीय सुरुव र् १९८४ मध्ये
- मध्य प्रदेशचे तवभ जन होण्य आधी त्य ांनी १९९० र्े १९९८ य झ ली होर्ी.
क ळ र् र्पक र य मर्द रसांघ चे प्रतर्तनधीत्व केलेले आहे . - १९८४ मध्ये त्य न
ां ी अणखल भ रर्ीय
- य नांर्र र्े र यगड लोकसभ मर्द रसांघ र्ून सलग र्ीन वेळ तवद्य थी पररषदेमध्ये स मील
ख सद र म्हणून तनवडू न आले. त्य ांनी १९९९ र्े २०१४ पयांर् झ ले.
त्य ांनी सलग ख सद रकीची तनवडणूक शजिं कली. - २००४ र्े २०१० पयांर् मोहन य दव उज्जैन तवक स प्र मधकरण चे
- २०१४ स ली मोदी य ांच्य नेर्ृत्व ख ली भ जप ने तनवडणूक अध्यक्ष र दहलेर्.
शजिं कल्य नांर्र त्य ांन केंद्र र् मांफत्रपद देण्य र् आले. म त्र, २०१९ - र्र २०११ र्े २०१३ य दरम्य न र्े मध्यप्रदेश र ज्य च्य
स ली त्य ांन लोकसभेचे तर्कीट न क रण्य र् आले. प्र मधकरणचे अध्यक्ष होर्े.
- तवष्ु देव स ई य ांनी च र वेळ ख सद र, दोनद आमद रकी - २०१३ मध्ये मोहन य दव य न
ां ी उज्जैन दशक्षण मधून आमद रकी
ममळवली आहे . लढवली होर्ी.
- २०२३ च्य तवध नसभ तनवडणुकीर्ही त्य ांनी कुनकुरीची ज ग - १० वष ांमध्ये आणण तर्सऱ्य टमतमध्ये मोहन य दव य ांनी
शजिं कली. मुख्यमांत्री होण्य च म न ममळवल आहे.
- २००६, २०११ आणण २०२० अश एकूण र्ीन वेळ स य हे - मोहन य दव उज्जैन दशक्षणमधून तर्सऱ्य ांद आमद र म्हणून
छत्तीसगडचे भ जप प्रदेश ध्यक्ष होर्े. तनवडू न आले आहे र्.
- २०२० स लच त्य च
ां प्रदेश ध्यक्षपद च क यतक ळ ि र मोठ - शशवर ज शसिं ह चौह न य ांच्य मांफत्रमांडळ र् मोहन य दव य ांनी
नहर् . गेल्य च वषी त्य ांन ब जूल स रून त्य ांच्य ज गेवर २०२० र्े २०२३ य दरम्य न शशक्षणमांत्री म्हणून क म केले.
अरूण स ओ य ांच्य कडे प्रदेश ध्यक्षपद ची जब बद री - मध्यप्रदेशचे उपमुख्यमांत्री म्हणून जगिीर् िेवडा आणण राजेंद्र
सोपवण्य र् आली होर्ी. र्ुक्ला य ांनी शपथ घेर्ली.
- दरम्य नच्य क ळ र् मध्य प्रदेशचे तवभ जन झ ल्य नांर्र - त्य सोबर्च म झी कृतषमांत्री नरें द्र लसिं ग तोमर य च
ां ी
छत्तीसगडच्य तवध नसभ तनवडणुकीर् र्े २००३ आणण २००८ तवध नसभ अध्यक्ष म्हणून तनवड करण्य र् आली.
स ली एकूण दोन वेळ पर भूर् झ ले.
राजस्थान ववधानसभा र्नवडिूक
- छत्तीसगडचे उपमुख्यमांत्री म्हणून अरुण साओ आणण ववजय
• ककतवी वनवडणूक ? - १६ वी
र्माश य न
ां ी शपथ घेर्ली.
• वनवडणुक दिनांक - २३ नोहें बर २०२३
मध्यप्रदेि ववधानसभा र्नवडिूक
• वनवडणुक वनकाल - ३ दडसेंबर २०२३
• फकर्वी तनवडणूक ? - १६ वी
• ववधानसभा सिस्य संख्या - २००
• वनवडणुक दिनांक - १७ नोहें बर २०२३
• बहुमतासाठी लागणारा आकडा - १०१

VIDARBH IAS ACADEMY, AMRAVATI {5} MOB. NO. 9067580048 / 8530370674 / 8668920552
 जानेवारी २०२४ चालू घडामोडी…
वनकाल वनकाल

भारतीय जनता पािी ११५ भारतीय राष्ट्रीय कााँग्रेस ६४

भारतीय राष्ट्रीय कााँग्रेस ६९ भारत राष्ट्र सर्मती ३९

भारतीय जनता पािी ८
बहुजन समाज पक्ष २
AIMIM ७
इतर ३
इतर १
मुख्यमंत्री म्हणून वनिड : भजनलाल शमाय (१४ िे)
मुख्यमंत्री म्हणून वनिड : अनुमल
ु ा रे िनथ रे ड्डी (२ रे )
- ५६ वषीय भजनल ल शम त हे
- र्ेलांगण चे मुख्यमांत्री के.
भरर्पूर येथील रदहव सी
चांद्रशेखर र व य च
ां पर भव
असून र्े पदहल्य ांद च
करणे य एकमेव उद्देश ने
जयपूरमधील स ांग नेर
तनवडणुकीच्य ररिं गण र्
तवध नसभ मर्द रसांघ र्ून
उर्रलेल्य रेवांर् रेड्डी य ांच
आमद र म्हणून तनवडू न आले
र जकीय प्रव स चांद्रशेखर र व
आहे र्.
य ांच्य र्ेलांगण र ष्ट्र सममर्ीमधूनच झ ल होर् .
- त्य ांनी क ँग्रेसचे उमेदव र पुष्पेंद्र भ रद्व ज य ांच ४८,०८१ - शजल्ह पररषद तनवडणुकीर् पक्ष ने उमेदव री न क रल्य ने
मर् मधक्य ांने पर भव केल . त्य ांनी अपक्ष म्हणून तनवडणूक लढतवली होर्ी. र्ेह
- र्े पदहल्य ांद च आमद र म्हणून तनवडू न आले आहे र्. क ँग्रेसच्य उमेदव र च पर भव केल होर् .

- र ष्ट्रीय स्वयांसेवक सांघ आणण अणखल भ रर्ीय तवद्य थी - पुढे त्य न

ां ी चांद्र ब बू न यडू य च्य
ां नेर्ृत्व ख लील र्ेलग
ु ू

पररषदेची प र्श्तभूमी असेलल्य भजनल ल य न

ां ी भ जप पक्ष देशममध्ये प्रवेश केल होर् .

सांघटनेर् दीघतक ळ क म केले आहे . र्े च र वेळ प्रदेश - २०१७ मध्ये त्य न
ां ी क ँग्रेसमध्ये प्रवेश केल .
मह मांत्री होर्े. - २०१८ च्य तवध नसभ तनवडणुकीर् त्य ांच पर भव झ ल .

- भजनल ल शम त य ांनी र जस्थ न तवद्य पीठ र्ून १९९३ स ली - पण २०१९ च्य लोकसभ तनवडणुकीर् मलक जतगरी
र जश स्त्र तवषय र् एम.ए.ची पदवी ममळतवलेली आहे . मर्द रसांघ र्ून तनवडू न आले होर्े.

- भजनल ल शम त भरर्पूर शजल्ह्य चे भ जप शजल्ह ध्यक्षही - र्े य तनवडणुकीर् र्ेलांगण तवध नसभेर्ील ‘कोडां गल’

र दहले आहे र्. म त्र २००३ स ली त्य ांनी भ जप च्य च तवरोध र् मर्द रसांघ र्ून तनवडू न आले आहे र्.

अपक्ष तनवडणूक लढतवली होर्ी. म त्र त्य च

ां त्य र् पर भव ममझोरम ववधानसभा र्नवडिूक
झल.
• फकर्वी तनवडणूक ? - ९ वी
- य सोबर्च र ज्य र् दोन उपमुख्यमांत्री असर्ील. दिया कुमारी • वनवडणुक दिनांक - ७ नोहें बर २०२३
आणण प्रेमचंद्र बैरवा य ांची उपमुख्यमांत्रीपदी तनवड झ ली आहे.
• वनवडणुक वनकाल - ४ दडसेंबर २०२३
र्सेच, व सुदेव देवन नी र जस्थ न तवध नसभेचे अध्यक्ष
• ववधानसभा सिस्य संख्या - ४०
असर्ील.
• बहुमतासाठी लागणारा आकडा - २१
तेलंगिा ववधानसभा र्नवडिूक
वनकाल
• फकर्वी तनवडणूक ? - ३ री
झोराम पीपल्स मूव्हमेंि (ZPM) २७
• वनवडणुक दिनांक - ३० नोहें बर २०२३
र्मझो नॅर्नल फ्रंि १०
• वनवडणुक वनकाल - ३ दडसेंबर २०२३
भारतीय जनता पािी २
• ववधानसभा सिस्य संख्या - ११९
भारतीय राष्ट्रीय कााँग्रेस १
• बहुमतासाठी लागणारा आकडा - ६०

VIDARBH IAS ACADEMY, AMRAVATI {6} MOB. NO. 9067580048 / 8530370674 / 8668920552
 जानेवारी २०२४ चालू घडामोडी…
मुख्यमंत्री म्हणून वनिड : पी. यू. लालिुिोमा (६ िे) नारी अदालत
- १९७२ र्े १९७७ पयांर् ल लदुहोम
• ममशन शक्ती अांर्गतर् "न री अद लर्" च घटक टप्प्य टप्प्य ने
य ांनी ममझोरमच्य मुख्यमांत्र् ांचे
र बतवण्य च तनणतय श सन ने घेर्ल .
मुख्य समचव होर्े.
• केंद्रीय मदहल आणण ब लतवक स मांत्री स्मृर्ी इर णी य ांनी
- गुव ह टी तवद्य पीठ र् पदवी
र ज्यसभेर् म दहर्ी ददली की, सरक रने ममशन शक्ती अांर्गतर्
घेर्ल्य नांर्र ल लदुहोम य ांनी
टप्प्य टप्प्य ने "न री अद लर्" ह घटक ल गू करण्य च तनणतय
यूपीएससीची परीक्ष ददली.
घेर्ल आहे .
- १९७७ मध्ये ल लदुहोम ांची आयपीएस पदी तनवड झ ली.
• पदहल्य टप्प्य र्, न री अद लर्च्य घटक ची अांमलबज वणी
- आयपीएस झ ल्य नांर्र त्य च
ां ी गोव्य र् स्क्वॉड लीडर म्हणून
करण्य स ठी तर्च्य मांत्र लय ने आस म आणण जम्मू आणण
तनयुक्ती झ ली.
क श्मीरची तनवड केली आहे.
- १९८२ मध्ये पांर्प्रध न इां ददर ग ांधी य ांच्य सुरक्ष प्रमुख पद ची
- जम्मू आणण क श्मीरमची शजल्हे : कुपव ड आणण
जब बद री त्य न
ां ी स्वीक रली.
ब र मुल्ल
- र जीव ग ांधी य ांच्य अध्यक्षर्ेख ली १९८२ च्य आशशय ई
- आस म ची शजल्हे : ब रपेट , गोलप र , दशक्षण सलम र
खेळ ांच्य आयोजन सममर्ीच्य समचव पद ची जब बद री
म नक चर, उदलगुरी, द रां ग, मोरीग व आणण क मरूप.
त्य ांच्य वर होर्ी.
• ममशन शक्ती म गतदशतक र्त्त्व ांनस
ु र तनध तररर् खच तच्य
- १९८४ ल ल लदुहोम न
ां ी क ँग्रस
े प्रवेश केल . ममझोरम
तनयम ांनस
ु र २०२३-२४ य आमथि क वष तर् न री अद लर्च्य
प्रदेश ध्यक्षपदी त्य च
ां ी तनवड करण्य र् आली.
अांमलबज वणीस ठी जम्मू आणण क श्मीर आणण आस मल १००
- १९८४ च्य लोकसभ तनवडणुकीर् र्े ममझोरम मर्द रसांघ र्ून
टक्के तनधी ज री करण्य र् आल आहे .
तवजयी झ ले.
ममशन शक्ती योजना :
- म त्र, १९८८ मध्ये क ँग्रेसच्य सदस्त्व च र जीन म ददल्य ने
ल लदुहोम च
ां ां लोकसभ सदस्त्व रद्द झ ले. o केंद्र सरक र मदहल ांची सुरक्ष , सुरक्ष आणण
सक्षमीकरण स ठी ‘ममशन शक्ती’ ही छत्र योजन र बवर् आहे .
- पुढे ल लदुहोम ांनी ममझो नॅशनल िांटमध्ये प्रवेश केल .
o जीवन-चक्र तनरां र्र आध र वर स्वस्त्रय ांन प्रभ तवर् करण ऱ्य
- १९९७ ल ममझो नॅशनल िांट र ष्ट्रव दी पक्ष ची स्थ पन त्य न
ां ी
समस् ांचे तनर करण करून आणण अमभसरण आणण न गररक-
केली. य पक्ष ने २००३ आणण २००८ ल दोन ज ग ममळवल्य .
म लकीच्य म ध्यम र्ून त्य न
ां र ष्ट्र-उभ रणीर् सम न
- स्वर्ांत्र पक्ष क ढू न ममझोरमच्य र जक रण र् अपयशी
भ गीद र बनवून ‘मदहल -नेर्ृत्व च्य तवक स स ठी’
ठरल्य नांर्र ल लदुहोम ांनी २०१८ च्य तनवडणुकीच छोट्य
सरक रची वचनबद्धर् स क र करण्य च प्रयत्न करर्े.
पक्ष श
ां ी युर्ी करण्य ची रणतनर्ी आखली आणण झोरम
पीपल्स मूहमेंट पक्ष क ढल . o २०२३-२४ य आमथि क वष स
त ठी ममशन शक्ती अांर्गतर्
अांद जपत्रक ची र्रर्ूद सुम रे ३ हज र १४४ कोटी रुपये आहे.
- २०१८ च्य तवध नसभ तनवडणुकीर् झोरम पीपल्स मूहमेंट
पक्ष ल तनवडणूक आयोग ची म न्यर् ममळ ली न ही. जल इततहास उत्सवाचे आयोजन
- २०१९ मध्ये झोरम पीपल्स मूहमेंटल र जकीय पक्ष म्हणून • जलशक्ती मांत्र लय आज नवी ददल्लीर् जल इतर्ह स उत्सव चे
म न्यर् ममळ ली. पक्ष प्रमुखपदी ल लदुहोम च
ां ी तनवड झ ली. आयोजन करण र आहे.
- म त्र, २०२० मध्ये सहक री पक्ष न
ां ी युर्ी र्ोडल्य ने
• उदद्दष्टे: जल व रस स्थळ ांच्य सुरक्षेबद्दल लोक ांमध्ये ज गरूकर्
ल लदुहोम च
ां ां तवध नसभ सदस्त्व रद्द झ ले.
तनम तण करणे, जनर्ेमध्ये म लकीची भ वन तनम तण करणे र्सेच
- आमद रकी गेल्य नांर्र पोटतनवडणुकीर् ल लदुहोंम प्र
ां र्ी पयतटन ल च लन देण.े
सह नुभूर्ी व ढली. सत्त ध री ममझो नॅशनल िांटतवरोध र्
• ह भव्य क यतक्रम देशभर र्ील तवतवध शजल्ह्य ांमध्ये ७५ नैसतगि क
सांघषत केल्य मुळे ममझोरमवरील पकड घट्ट केली.
जल व रस सांरचनेर् स जर होर् असलेल्य जल व रस
- ४० पैकी २७ ज ग शजिं कून झोरम पीपल्स मुहमेंट पक्ष ने पांधरवड्य च कळस आहे .
ममझोरमवर वचतस्व प्रस्थ तपर् केले.

VIDARBH IAS ACADEMY, AMRAVATI {7} MOB. NO. 9067580048 / 8530370674 / 8668920552
 जानेवारी २०२४ चालू घडामोडी…
जगातील सवाात मोठी ऑविस - डायमंड बोसा पवहले आददवासी ववद्यापीठ

• पांर्प्रध न नरेंद्र मोदी य ांच्य हस्ते १७ दडसेंबर २०२३ रोजी गुजर र् • र्ेलांगण र ज्य र्ील ‘मुलुगू’ येथे पदहले केंद्रीय आददव सी
मधील सुरर् जवळ ख जोड ग व र्ील अत्यांर् तवस्तीणत ज गेवर तवद्य पीठ स्थ पन होईल.
ब ांधण्य र् आलेले जग र्ील सव तर् मोठे ऑफिस ‘Diamond • य तवद्य पीठ ची स्थ पन सुम रे ८८९.०७ कोटी रुपये खचुन
त
Bourse’ य ची उद्घ टन य चे उद्घ टन करण्य र् आले. करण्य र् आली आहे.
इमारतीचे (ऑफिसचे) िैसशष्ट्ये : • र्ेलांगण र्ील आददव सी समुद य ांच्य सांरक्षण स ठी
o एकूण क्षेत्रिळ - ६७ ल ख Square ft (३५.५४ एकर) अवर्रलेल्य आदद पर शक्तीच अवर् र समजल्य ज ण ऱ्य
o एकूण टॉवर – नऊ प्रत्येक टॉवरमध्ये १५ मजले म यलेक सम्म क्क आणण सरक्क य ांच्य वरून य तवद्य पीठ चे
न मकरण सम्म क्क सरक्क केंद्रीय आददव सी तवद्य पीठ असे
o य इम रर्ीर् १५ मजले आहे र् आणण आयर् कृर्ी सांरचन
करण्य र् आले आहे.
करून ही ब ांधण्य र् आली आहे .
विद्यापीठाची िैसशष्ट्ये :
o भ रर् र्ील ही इम रर् २६०० कमतच ऱ्य ांस ठी बनवण्य र् आली.
o य पदहल्य वदहल्य आददव सी तवद्य पीठ च्य सुरुव र्ीच्य ७
o य इम रर्ीर् हीरे व्यवस य सांबांमधर् कटसत, पॉशलशसत आणण
वष ांच्य क यतक ळ र् एकूण २७९० स्न र्क आणण स्न र्कोत्तर
व्य प री वगत सवत लोक स
ां ठी च ांगल्य सुतवध उपलब्ध
तवद्य थी शशक्षण घेऊ शकर्ील.
करण्य र् आल्य आहे र्.
o तवद्य पीठ र् ५ शशक्षण पद्धर्ी आणण ११ तवभ ग ांर्गतर् पदवी,
o ड यमांडल बोसतच्य आधी अमेररकेची पेंट गॉन इम रर् जग र्ील
पदव्युत्तर आणण डॉक्टरेट स्तर वरील अभ्य सक्रम च लवले
सव तर् मोठी इम रर् म नली ज यची. सन १९४३ मध्ये
ज ण र आहे र्.
अमेररकेचे शहर एशलिं गटन मध्ये ही इम रर् ब ांधण्य र् आली
होर्ी. ही इम रर् ७ मजल्य ांची आहे आणण य मध्ये २६००० o य तवद्य पीठ च्य स्थ पनेमुळे प्र ध्य पक आणण शशक्षकेर्र
लोक क म करु शकर् होर्े. ही इम रर् २३.५ मीटर उां च होर्ी पद ांच्य स्वरूप र् थेट रोजग र तनम तण होर्ील.
आणण य ची फ्लोअर एररय ६२३०००० वगत मीटर आहे. o हे तवद्य पीठ भतवष्यक ळ र् प्र देशशक आक क्ष
ां पूणत करेल,
शशक्षण ची गुणवत्त व ढवेल आणण आददव सी कल ,
सांस्कृर्ी, च लीररर्ी आणण प रां पररक ज्ञ न प्रण ली य स रख्य
तवषय ांच्य सांशोधन ल च लन देईल.
o हे तवद्य पीठ र्ेलांगण सह देश र्ील आददव सी बांध-
ू
भतगनींस ठी हे तवद्य पीठ प्रगर्ीचे केंद्र ठरेल.

िेख हसन खान

• शेख हसन ख न य ३६ वषीय

केरळ सरक री कमतच री य ांनी
उत्तराखंड ग्लोबल इन्व्हेस्टसा सममट
अांट स्वक्टिक मधील सवोच्च
• पांर्प्रध न नरेंद्र मोदी डेहर डू न येथील िॉरेस्ट ररसचत शशखर म उां ट तवन्सनवर चढ ई
इक्सिट्यूटमध्ये ‘उत्तर खांड ग्लोबल इन्व्हेस्टसत सममट २०२३’ चे केली आहे .
उद्घ टन करण र आहे र्. • अांट स्वक्टिक मध्ये होर् असलेल्य
• दोन ददवसीय शशखर पररषद “श ांर्ी र्े समृद्धी” य थीमवर हव म न बदल ब बर् ज गरूकर्
आयोशजर् करण्य र् आली होर्ी. पसरवणे हे त्य ांच्य मोदहमेचे उदद्दष्ट आहे .
• ‘उत्तर खांड ग्लोबल इन्व्हेस्टसत सममट २०२३’ हे उत्तर खांडल • शेख हसन ख नने चढ ई केलेले हे प चवे शशखर आहे .
गुांर्वणुकीचे नवीन रठक ण म्हणून प्रस्थ तपर् करण्य च्य ददशेने • उां ट तवन्सन व्यतर्ररक्त, शेख हसन ख न य ांनी म उां ट एहरेस्ट
ट कलेले प ऊल आहे . (आशशय ), म उां ट डेन ली (उत्तर अमेररक ), म उां ट फकलीम ांज रो
• य शशखर पररषदेल जगभर र्ून हज रो गुांर्वणूकद र आणण (आफिक ) आणण म उां ट एल्ह्िस (युरोप) य च र इर्र सवोच्च
प्रतर्तनधी उपस्थस्थर् र हण र आहेर्. शशखर ांवर चढ ई केली आहे .

VIDARBH IAS ACADEMY, AMRAVATI {8} MOB. NO. 9067580048 / 8530370674 / 8668920552
 जानेवारी २०२४ चालू घडामोडी…
पूवा ववभागीय पदरषद २०२३
• केंद्रीय गृहमांत्री अममर् शह य च्य
ां अध्यक्षर्ेख ली प टण येथे
२६ व्य पूवत तवभ गीय बैठक झ ली.
• सदस् र ष्ट्र ांमधील सांव द द्व रे फद्वपक्षीय, बहुपक्षीय आणण
प्र देशशक समस् च
ां े तनर करण करण्य स ठी क्षेत्रीय पररषद हे
एक महत्त्व चे व्य सपीठ आहे.
• गेल्य नऊ वष ांमध्ये, पूवत तवभ गीय पररषदेच इतर्ह स खूप
यशस्वी ठरल आहे क रण य व्य सपीठ वर १,१०० हून अमधक
तवव द सांव द द्व रे सोडवले गेले आहे र्.
जागततक गुंतविूक पदरषद २०२३
• भ रर् च र ददवसीय २७ व्य ज गतर्क गुांर्वणूक पररषदेचे
आयोजन इां दडय इां टरनॅशनल कन्व्हेन्व्शन आणण एरस्पो सेंटर -
यशोभूमी, नवी ददल्ली येथे करर् आहे .
• उद्योग आणण अांर्गतर् व्य प र प्रोत्स हन तवभ ग च्य अांर्गतर्, ही
आर् पयांर्ची सव तर् मोठी ज गतर्क गुांर्वणूक पररषद असेल.
• ज गतर्क गुांर्वणूक पररषदेचे आयोजन प्रथमच भ रर् र् होर्
आहे .
• ५० गुांर्वणूक प्रोत्स हन एजन्सी आणण तवतवध बहुपक्षीय एजन्सी
य पररषदेल उपस्थस्थर् र हर्ील.
जगातील सवाात मोठे ध्यान केंद्र - स्ववेद महामंददर
• रठक ण - चौबेपूर भ ग र्ील
उमर ह येथे (व र णसी)
• १८ दडसेंबर २०२३ रोजी
पांर्प्रध न नरेंद्र मोदी य ांच्य
हस्ते उद्घ टन करण्य र् आले.
स्विेि मिामंहिराचे िैसशष्ट्ये :
o स्ववेद मांददर चे ब ांधक म सन २००४ मध्ये सुरू झ ले. गेल्य १९
वष ांप सून हे मांददर आक र ल आले आहे .
o हे मांददर स र् मजली असून र्े जग र्ील सव तर् मोठे ध्य न केंद्र
बनले आहे. ७ मजले सप्तचक्र चे प्रर्ीक आहे र्.
o स्ववेद मांददर च्य सवत मजल्य ांवर आर्ील मभिं र्ींवर स्ववेद चे
सुम रे ४००० दोहे शलदहलेले आहे र्. ब हे रील मभिं र्ीवर वेद,
उपतनषद, मह भ रर्, र म यण, गीर् आदी तवषय ांवर १३८ मचत्रे
क ढण्य र् आली आहे र्.
o स्ववेद मांददर हे मांददर २०० एकर पररसर र् पसरलेले आहे . हे
मांददर ६४,००० चौरस िूटमध्ये ब ांधले आहे , ज्य ची उां ची १८०
िूट आहे .
VIDARBH IAS ACADEMY, AMRAVATI {9}
o य मांददर र् सुम रे २० हज र लोक योग आणण ध्य न करू
शकर् र्.
o तवहां गम योग सांस्थच
े े सांस्थ पक सांर् सद िळ मह र ज य न
ां ी
स्ववेद मांददर ब ांधले होर्े.
o सांर् सद िळ मह र ज ांचे जग र्ील अनेक देश ांमध्ये आश्रम
आहे र्, त्य पैकी व र णसीर्ील ह आश्रम सव तर् मोठ आहे.
o स्ववेद मांददर चे सव तर् मोठे वैशशष्ट् म्हणजे येथे देव ची पूज
केली ज र् न ही र्र योग स धन केली ज र्े.
o स्ववेद मांददर मकर न सांगमरवरी प सून ब ांधले आहे .
o य शशव य य मांददर च्य मभिं र्ींवरही अप्रतर्म नक्षीक म
करण्य र् आले आहे.
o स्ववेद मह मांददर च्य उद्घ टन सोबर्च पांर्प्रध न नरेंद्र मोदी
य ांनी सांर् सद िळ मह र ज य च्य
ां १३५ िूट उां च पुर्ळ्य चे
भूममपूजनही केले.
Global Partnership on Artificial Intelligence (GPAI)
Summit २०२३
• रठक ण - नवी ददल्ली
• पांर्प्रध न नरेंद्र मोदी य ांच्य हस्ते उद्घ टन
• GPAI य पररषदेचे भ रर् ह अध्यक्ष आहे
• उदद्दष्ट: AI-सांबांमधर् प्र ध न्यक्रम ांवर अत्य धुतनक सांशोधन
आणण उपयोशजर् फक्रय कल प ांन समथतन देऊन कृफत्रम
बुमद्धमत्तेवरील शसद्ध ांर् आणण सर व य ांच्य र्ील अांर्र कमी
करणे.
• जगभर र्ील टॉप आरटि फिशशयल इां टेशलजन्स कांपन्य य मध्ये
सहभ ग घेर्ील.
अयोध्येतील श्रीराम आंतरराष्ट्रीय ववमानतळाचे उद्घाटन
• पांर्प्रध न नरेंद्र मोदी य ांच्य हस्ते
• ददन ांक - ३० दडसेंबर २०२३
• अयोध्येप सून १५ फक. मी. वर असलेल्य य नवीन
तवम नर्ळ च आर्ील भ ग ब ांधक म चे आधुतनक स दहत्य
व परून ब ांधल आहे .
• अयोध्य तवम नर्ळ आर् ‘महषी व स्थिकी’ न व ने ओळखले
ज ण र आहे .
विमानतळाची िैसशष्ट्ये :
o तवम नर्ळ ची टममि नल इम रर् ६,५०० चौरस िुट ांची
o दरवषीं सुम रे दह ल ख प्रव श न
ां स म वून घेण्य ची क्षमर्
MOB. NO. 9067580048 / 8530370674 / 8668920552
 जानेवारी २०२४ चालू घडामोडी…
o इम रर्ीच्य दशतनी भ ग र् अयोध्येर्ील श्रीर म मांददर च्य
व स्तुचे वणतन, अांर्गतर् भ ग र् श्रीर म च्य
प्रसांग चे वणतन करण री मचत्रे, मभतत्तमचत्रे
o टममि नलच्य दशतनी भ ग ल अयोध्य स्थ नक च्य नवीन
इम रर्ीप्रम णे प रां प ररक स्वरूप देण्य र् आले आहे .
- सवोच्च न्यायालयाच्या र्निाय -
कलम ३७० हटवण्याचा केंद्र सरकारचा र्निाय योग्य
• जम्मू-क श्मीरल तवशेष दज त देण री कलम ३७० ही
र ज्यघटनेर्ील एकमेव ‘र् त्पुरर्ी’ र्रर्ूद होर्ी. य तवशेष दज तल
असण रे घटन त्मक सांरक्षण क ढू न घेण्य च्य मोदी सरक रच्य
तनणतय ल तवरोध करण ऱ्य एकूण २३ य मचक सवोच्च
न्य य लय र् द खल झ ल्य .
• ११ दडसेंबर रोजी सवोच्च न्य य लय च्य ५ न्य य धीश ांच्य
खांडपीठ ने एकमर् ने ऑगस्ट २०१९ मध्ये कलम ३७० रद्द
करण्य च्य केंद्र च्य अमधक र वर शशक्क मोर्तब केले.
• सवोच्च न्य य लय च्य प च सदस्ीय खांडपीठ :
1) सरन्य य धीश धनांजय चांद्रचूड,
2) न्य . जे. गवई
3) न्य . सूयत क ांर्
4) न्य . कौल
5) न्य सांजीव खन्न
न्यायालयाच्या वनकालाचे आधारभूत मुद्दे :
o कलम ३७० र ज्यघटनेमध्ये र् त्पुरत्य क ल वधीस ठी होर्े की
क यमस्वरूपी?
o जम्मू-क श्मीरमधील तवमधमांडळ चां रुप ांर्र
क यतमांडळ र् करणां योग्य होर्े की अयोग्य?
o जम्मू-क श्मीर तवमधमांडळ च्य शशि रशीशशव य र ज्य र्
र ष्ट्रपर्ी र जवट ल गू करण्य च तनणतय वैध होर् की अवैध?
o दडसेंबर २०१८ मध्ये जम्मू-क श्मीरमध्ये ल गू असण री व नांर्र
मुदव ढ करण्य र् आलेली र ष्ट्रपर्ी र जवट योग्य होर्ी की
अयोग्य?
o र ज्य ची तवभ गणी दोन केंद्रश शसर् प्रदेश ांमध्ये करण र
जम्मू-क श्मीर पुनरतचन क यद घटन त्मकदृष्ट् योग्य होर्
की अयोग्य?
VIDARBH IAS ACADEMY, AMRAVATI
वनकालातील मित्वाचे मुद्दे :
जीवन र्ील - कलम ३७० क ढण्य च केंद्र सरक रच्य तनणतय वर प्रश्न
उपस्थस्थर् करणे योग्य नसल्य चे न्य .चांद्रचूड य न
ां ी म्हटले आहे .
- र ष्ट्रपर्ींकडे कलम ३७० हटवण्य च अमधक र. य मुळे हे
कलम क ढण्य च तनणतय घटन त्मकदृष्य योग्यच आहे .
- भ रर्ीय सांतवध न र्ील सवत कलम जम्मू-क श्मीर र ज्य ल ही
ल गू आहे. कलम ३७० ल वण्य च तनणतय जम्मू-क श्मीरच्य
तवशलतनकरण स ठी होर् . र्ो अस्थ ई होर् .
- जम्मू-क श्मश्मर र् लवकर र् लवकर तनवडणुक घेण्य स ठी
प वले उचलण्य र् य वी. ३० सप्ट ेंबर २०२४ पयांर् जम्मू-
क श्मश्मर र् तनवडणुक घ्य .
- जम्मू-क श्मीरल लवकर र् लवकर र ज्य च दज त द्य
- जम्मू-कश्मीरकडे कोणर्ीही स्वर्ांत्र सांप्रभुर् न ही.
- लड ख हे केंद्रश शसर् प्रदेश क यम र हील सुप्रीम कोट तची
महत्त्व ची रटप्पणी
- र ष्ट्रपर्ी र जवटीदरम्य न र ज्य च्य वर्ीने केंद्र सरक रने
घेर्लेल्य प्रत्येक तनणतय ल आह न ददलां ज ऊ शकर् न ही.
- र ष्ट्रपर्ी र जवटीच्य वटहुकूम ल कोट तर् आह न देर् येर्े
आणण जेह सकृर्दशतनी अस वटहुकूम ह र जकीय
स्व थ तस ठी प्रेररर् असल्य चे ददसल्य स असे आरोप
िेट ळण्य ची जब बद री केंद्र सरक रवर येर्े, असेही कोट तने
नमूद केले आहे . परां र्ु र्से येथे ददसून येर् न ही.
- त्य चप्रम णे र ष्ट्रपर्ी र जवट ल गू असर् न र ज्य सरक रचे
सव तमधक र हे केंद्र कडे येर् र् पण हे अमधक र िक्त क यद
करण्य पुरर्ेच मय तददर् आहे र्, अस सांकुमचर् दृमष्टकोन ठे वर्
येण र न ही, असेही कोट तने नमूद केले आहे .
- न्य य लय ने मह र ज हरी शसिं ग य ांनी तवशलनीकरण च्य
कर र वर स्व क्षरी केल्य नांर्रच र ज्य चे स वतभौमत्व न हीसे
झ ले आणण कलम ३७० हे सांघर ज्य चे वैशशष्ट् आहे ,
स वतभौमत्त्व चे न ही, असे स्पष्ट केले.
घटन त्मक
नौदलाच्या बॅजवरील णिवकालीन राजमुद्रेचे अनावरि
• छत्रपर्ी शशव जी मह र ज य ांच्य ऐतर्ह शसक
आरम र च्य व रश प सून स्फूर्ी घेऊन
भ रर्ीय नौदल तवभ ग ने अमधक ऱ्य ांस ठी
बॅजचे दडझ ईन बनवले आहे .
• य मध्ये शशवक लीन र जमुद्रेचे प्रतर्तबिं ब
प हण्य स ममळण र आहे. नौदल तवभ ग ने य
र जमुद्रेचे शुक्रव री अन वरण केले.
• य बॅजमधून भ रर् च समृद्ध व रस प्रतर्तबिं तबर् होर्ो.
{10} MOB. NO. 9067580048 / 8530370674 / 8668920552
 जानेवारी २०२४ चालू घडामोडी…
केंद्र सरकार आणि उल्फादरम्यान िांतता करार भारत न्याय यात्रा

• भ रर् सरक र, युन यटे ड शलबरेशन िांट ऑि आस म (ULFA) • लोकसभ तनवडणुकीस ठी क ँग्रस
े नेर्े र हुल ग ांधींच्य 'भ रर्
आणण आस म य ांच्य र्ील फत्रपक्षीय श ांर्र् कर र वर २९ दडसेंबर जोडो' य त्रेच दुसर टप्प सुरू होण र आहे . य टप्प्य चे न व
२०२३ रोजी स्व क्षरी करण्य र् आली. 'भ रर् न्य य य त्र ' असेल. ही य त्र प यी आणण व हन ने प्रव स
• ४० वष ांर् प्रथमच, सशस्त्र दहशर्व दी सांघटन उल्फ आणण करून पूणत केली ज ण र आहे .
आस म सरक र य ांच्य र् श ांर्र् कर र च्य मसुद्य वर स्व क्षरी • म गत : इां ि ळ (मणणपूर) र्े मुांबई (मह र ष्ट्र) (पूवत भ रर् - पश्चश्चम भ रर्)
करण्य र् आली आहे.
• सुरूव र् : १४ ज नेव री २०२४
• भ रर् सरक रच्य ईश न्येर्ील श ांर्र् प्रयत्न ांच्य ददशेने हे एक
• सम रोप : २० म चतल २०२४
मोठे प ऊल आहे .
• ईश न्येकडील श ांर्र् कर र स ठी उल्फ सोबर् ह कर र • अांर्र : ६,२०० फक.मी.

करण्य र् आल . य बैठकीर् गृहमांत्री अममर् शह , आस मचे • ६,२०० फकलोमीटरची ही य त्र मणणपूर, न ग लँड, आस म,
मुख्यमांत्री दहमांर् तबस्व सरम , गृह समचव अजय भल्ल , मेघ लय, पश्चश्चम बांग ल, तबह र, झ रखांड, ओदडश , छत्तीसगड,
आस मचे डीजीपी जीपी शसिं ग आणण उल्फ गट चे सदस् उत्तर प्रदेश, मध्य प्रदेश, र जस्थ न, गुजर र् आणण मह र ष्ट्र अश
उपस्थस्थर् होर्े. १४ र ज्य ांमधून ज ण र आहे.

‘उल्फा’ संघटनेबद्दल माहिती : • 'भ रर् जोडो' य त्रेच पदहल टप्प कन्य कुम री र्े क श्मीर अस

o ULFA :United Liberation Front of Assam होर् 'भ रर् जोडो' य त्रेच पदहल टप्प ४,५०० फकलोमीटरच
o उल्फ ही सव तर् मोठ्य िुटीरर् व दी सांघटन म्हणून होर् . र्ी य त्र १२ र ज्य ांमधून गेली होर्ी.
ओळखली ज र् होर्ी. देिात सवााधधक लांबीचे राष्ट्रीय महामागा महाराष्ट्रात
o उल्फ गेल्य अनेक वष ांप सून ईश न्येकडील सशस्त्र सुरक्ष
• देश र् सध्य १ ल ख ४६ हज र १४५ फकमी ल ांबीचे र ष्ट्रीय
दल ांतवरुद्ध दहिं सक सांघषत करर् आहे .
मह म गत आहे .
कराराचे मुख्य मुद्दे :
• देश र् सव तमधक ल ांबीचे म्हणजे १८ हज र ४५९ फकमीचे र ष्ट्रीय
- आस मल स्व यत्तर् ममळ वी य म गणीस ठी १९७९मध्ये
मह म गत मह र ष्ट्र र् असून त्य वर ६९ रठक णी टोल आक रण्य र्
'उल्फ 'ची स्थ पन करण्य र् आली होर्ी.
येर्ो.
- बरुआ चीन आणण म्य नम रच्य सीमेवर र हर् असल्य ची
• गेल्य च र वष तर् मह र ष्ट्र र्ून ज ण ऱ्य र ष्ट्रीय मह म ग तवरील
म दहर्ी आहे .
६९ टोल प्ल झ ांच्य म ध्यम र्ून अनुक्रमे २५९०.८६ कोटी
- आस ममधील लोक ांच स ांस्कृतर्क व रस अब मधर् र हील.
(२०२०-२१), ३३८६.२० कोटी (२०२१- २२), ४६६०.२१ कोटी
- आस ममधील लोक ांस ठी र ज्य र् आणखी च ांगल्य
(२०२२-२३) आणण २०२३-२४ च्य च लू तवत्तीय वष तर्
रोजग र च्य सांधी उपलब्ध होर्ील.
आर् पयांर् ३३७६.५९ कोटी रुपय ांची वसुली झ ली आहे .
- सरक र त्य ांच्य क यतकत्य न
ां रोजग र च्य पुरेश सांधी
उपलब्ध करून देईल, सशस्त्र चळवळीच म गत सोडू न गेलेल्य राष्ट्रीय मिामागय लांबीनुसार
उल्फ सदस् न
ां मुख्य प्रव ह र् आणण्य स ठी भ रर् सरक र 1) मह र ष्ट्र १८ हज र ४५९ फकमी
सवतर्ोपरी प्रयत्न करेल.
2) उत्तर प्रदेश १२ हज र २९२ फकमी
- 'उल्फ ' सांघटनेने दहिं सेच त्य ग करण्य चे, सांघटन तवसशजि र्
3) र जस्थ न १० हज र ७०६ फकमी
करण्य चे आणण लोकश ही प्रफक्रयेर् सहभ गी होण्य चे म न्य
केले आहे .
णसलक्यारा बोगद्यात अडकलेल्या ४१ मजुरांची सुखरूप सुटका

• उत्तर खांडमधील शसलक्य र बोगद्य र् अडकलेल्य ४१ मजुर ांची

सुखरूप सुटक करण्य र् आली आहे .
• य बच वक य तर् ऑस्ट्िे शलय चे आांर्रर ष्ट्रीय बोगद र्ज्ज्ञ
अरनॉल्ड फडक्स य ांनी मोल ची भूममक बज वली.

VIDARBH IAS ACADEMY, AMRAVATI {11} MOB. NO. 9067580048 / 8530370674 / 8668920552
 जानेवारी २०२४ चालू घडामोडी…
प्रकरण काय ?
o घटन ददन ांक : १२ नोहें बर २०२३ (ददव ळीच्य ददवशी)
o उत्तर खांडच्य उत्तरक शी शजल्ह्य र्ल शसल्क्य र डां ड लग व
इथे बोगद्य चे क म सुरु होर्े.
o य ददवशी नेहमी प्रम णे शशफ्टमध्ये क मग र बोगद्य र् क म
करर् होर्े. न ईट शशफ्ट सांपल्य नां बरेच क मग र हे बोगद्य र्ून
ब हे र येर् होर्े. य वेळी बरेच क मग र बोगद्य र्ून ब हे र पडले,
र्े ब हे र सुखरुप आले. पण ४१ क मग र अद्य प आर्मध्येच
होर्े. त्य चवेळी बोगद्य च्य वरच्य ब जुच क ही भ ग खचल .
य मुळे बोगद्य च दोन्ही टोक ांमधून ब हे र पडण्य च म गत बांद
झल.
४१ मजुरांना बािेर काढण्यासाठी प्रयत्न:
o सव तर् आधी त्य ांनी बोगद्य ल प णीपुरवठ करण्य स ठी
ट कण्य र् आलेल्य प ईपल ईनद्व रे ऑक्सिजनच पुरवठ
केल .
o र्सेच य प ईपल ईनच्य म ध्यम र्ून बोगद्य र् अडकलेल्य
मजुर ांन र त्री कॉम्प्रेसरच्य मदर्ीनां दब व र्य र करून अन्न-
प णी पोहचवण्य र् येर्.
o र्सेच दुसरीकडां कोसळलेल म र्ीच दढग र हटवण्य स ठी
अवजड खोद ई यांत्रे व परली ज र् आहे र्.
o दुघतटनेनांर्र पदहल्य २४ र् स ांर् मोठ्य प्रम ण वर दढग र
क ढण्य र् आल पण र्रीही ३० र्े ३५ मीटर दढग र क ढणां
शशल्लक होर्ां.
o पण हे क म करर् न अवजड मशीनही तबघडल्य नां परदेशी
बन वटची मोठी मशशन्स म गवण्य र् आली. पण र्रीही अनेक
अडचणी येर् होत्य .
o त्य स ठी आांर्रर ष्ट्रीय टनेल एरस्पटत प्रा. आनोल्ड फडक्स
य ांन प च रण करण्य र् आलां. त्य ांनी सांपूणत घटनेच आढ व
घेर्ल्य नांर्र य बच व मोदहमेस ठी इर्र क ही पय य
त आहे र्
क ? य च शोध घेर्ल .
o य स ठी 'ममशन िॉम टॉप', 'ममशन िॉम िन्ट' आणण 'ममशन
िॉम स ईड' असे पय तयही शोधण्य र् आले आहे र्.
o खोदक म करर् न ऑगरचे र्ुकडे झ ल्य मुळे बच वक य र्
त 6) जम्मू आणण क श्मीर पुनरतचन (दुसरी दुरुस्ती) तवधेयक
अडथळ तनम तण झल होर् . त्य नांर्र मजुर ांपयांर्
पोहोचण्य स ठी ‘रॅ ट होल’ र्ांत्रज्ञ न ची मदर् घेण्य र् आली.
त्य स ठी उत्तर प्रदेशमधून रॅ ट होल ख णक मग र र्सेच
र्ज्ज्ञ ांन बोल वण्य र् आले होर्े. य च रॅ ट होल म यतनिं गच्य
मदर्ीने अडकलेल्य मजुर ांन ब हे र क ढण्य र् आले.
अरनॉल्ड फडक्स यांचा अल्प पठरचय :
VIDARBH IAS ACADEMY, AMRAVATI
- मुळचे ऑस्ट्िे शलय चे
- शजनेह येथील इां टरनॅशनल टनेशलिं ग अँड अांडरग्र ऊांड स्पेस
असोशसएशनचे (शजनेह ) प्रमुख
- तवज्ञ न आणण क यद्य चे पदवीधर आहे र्
- र्े एक भूगभतश स्त्र, अमभयांर् , वकीलही आहे र्
- त्य ांनी २०१६ र्े २०१९ य क ळ र् कर् रमधील रेड फक्रसेंट
सोस यटी मध्येही क म केलेले आहे .
- अरनॉर्ल् दडि य ांनी २०२० स ली अांडरग्र ऊांड वित चेंबर
र्य र करण्य स ठी लॉडत रॉबटत म यर पीटर तवकरी
य ांच्य सोबर्ही क म केलेले आहे.
- त्य ांन २०११ स ली अॅलन नेलडँ ऑस्ट्िॅ लेशशयन टनेशलिं ग
सोस यटीच ब य-अॅन्यूअल पुरस्ट्क र ममळ लेल आहे .
- २०२२ स ली त्य ांन अमेररकेर्ील नॅशनल ि यर
प्रोटे क्शनर्िे कममटी सणहि स पुरस्क र ने सन्म तनर्
करण्य र् आले होर्े.
संसदेचे वहवाळी अधधवेिन २०२३
• क ल वधी : ४ र्े २१ दडसेंबर (१८ ददवस)
• य क ल वधीर् १४ बैठक घेण्य र् आल्य .
• क मक ज : लोकसभेर् ४४% आणण र ज्यसभेर् ६३%
• म ांडण्य र् आलेली तवधेयके : लोकसभेर् - १२ ; र ज्यसभेर् - ५
• मांजूर झ लेली तवधेयके : लोकसभेर् – १८ ; र ज्यसभेर् - १७
• दोन्ही सभ गृह न
ां ी मांजूर केलेल्य तवधेयक ांची एकूण सांख्य - १९
• दहव ळी अमधवेशन र् लोकसभेर् अांद जे ७४% आणण र ज्यसभेर्
७९% उत्प दकर् ददसली
• अमधवेशन दरम्य न दोन्ही सभ गृह ांनी प ररर् केलेली तवधेयके :
1) अमधवक्त (सुध रण ) तवधेयक, २०२३.
2) जम्मू आणण क श्मीर आरक्षण (दुरुस्ती) तवधेयक, २०२३.
3) जम्मू आणण क श्मीर पुनरतचन (दुरुस्ती) तवधेयक, २०२३
4) केंद्रीय तवद्य पीठे (दुरुस्ती) तवधेयक, २०२३
5) रद्द करणे आणण सुध रण तवधेयक, २०२३
7) केंद्रश शसर् प्रदेश सरक र (दुरुस्ती) तवधेयक, २०२३
8) पोस्ट ऑफिस तबल, २०२३
9) तवतनयोग (क्रम ांक ३) तवधेयक, २०२३
10) तवतनयोग (क्रम ांक ४) तवधेयक, २०२३
11) नॅशनल कॅतपटल टे ररटरी ऑि ददल्ली लॉज (तवशेष
र्रर्ुदी) दुसरे (दुरुस्ती) तवधेयक, २०२३
{12} MOB. NO. 9067580048 / 8530370674 / 8668920552
 जानेवारी २०२४ चालू घडामोडी…
12) केंद्रीय वस्तू आणण सेव कर (दुसरी दुरुस्ती) तवधेयक, • िौजद री क यद्य च
ां ी ज ग घेण री हे र्ीन तवधेयके गृहमांत्री
13) कर तवधेयक, २०२३ चे अस्थ यी सांकलन अममर् शह य न
ां ी म गे घेर्ली आणण सांसदीय सममर्ीच्य
शशि रशींच सम वेश असलेल्य क यद्य च
ां नव मसुद
14) भ रर्ीय न्य य सांदहर् , २०२३
लोकसभेर् स दर केल .
15) भ रर्ीय न गररक सुरक्ष सांदहर् , २०२३
• केंद्रीय गृहमांत्री आणण सहक र मांत्री, श्री अममर् शह य ांनी
16) भ रर्ीय स क्ष्य तवधेयक, २०२३
लोकसभेर् भ रर्ीय न्य य (फद्वर्ीय) सांदहर् , २०२३, भ रर्ीय
17) दूरसांच र तवधेयक, २०२३ न गररक सुरक्ष (फद्वर्ीय) सांदहर् , २०२३ आणण भ रर्ीय सक्षम
18) मुख्य तनवडणूक आयुक्त आणण इर्र तनवडणूक आयुक्त (फद्वर्ीय) तवधेयक, २०२३ हे तवधेयके म ांडले.
(तनयुक्ती, सेवेच्य अटी आणण पद ची मुदर्) तवधेयक • गृह तवषयक सांसदीय सममर्ीच्य शशि रशींच सम वेश
19) द प्रेस अँड रशजस्ट्िे शन ऑि पीररयदडकल तबल, २०२३ करण्य स ठी अनेक अमधकृर् सुध रण आणण्य ऐवजी
(‘वकील दुरुस्ती तवधेयक २०२३) सरक रने बदल ांच सम वेश करण री नवीन तवधेयके
आणण्य च तनणतय घेर्ल .
संसदेच्या अधधवेिनाववषयी मावहती
• लोकसभेर् मांजूर : २० दडसेंबर २०२३ (आव जी मर्द न ने)
• सांसदेचे अमधवेशन म्हणजे गृह च्य पदहल्य बैठकीप सून
• र ज्यसभेर् मांजूर : २१ दडसेंबर २०२३
सत्रसम प्ती होईपयांर्च क ल वधी
• र ष्ट्रपर्ींची सही : २५ दडसेंबर २०२३
• र ष्ट्रपर्ी वेळोवेळी सांसदेच्य दोन्ही गृह ांची अमधवेशने बोल तवर्ो.
नािातील बिल
• सांसदेच्य दोन अमधवेशन ांर्ील क ल वधी सह मदहन्य प
ां क्ष
े
अमधक असू शकर् न ही. पूिीच्या कायद्यांचे नाि कायद्याचे निीन नाि
• म्हणजेच सांसदेचे अमधवेशन वष र्
त ून फकम न दोन वेळ होर्ेच. भ रर्ीय दां ड सांदहर् भ रर्ीय न्य य सांदहर्
• सवतस ध रपणे सांसदेचे वष तर्ून र्ीन अमधवेशने होर् र्. (IPC), १८६० (BNS), २०२३

1) अथतसांकल्पीय अमधवेशन (िेिुव री र्े मे) िौजद री प्रफक्रय सांदहर् भ रर्ीय न गरीक सुरक्ष सांदहर्
(CrPC), १८९८ (BNSS), २०२३
2) प वस ळी अमधवेशन (जुलै र्े सप्ट ेंबर)
3) दहव ळी अमधवेशन (नोहें बर र्े दडसेंबर) पुर व क यद , १८७२ भ रर्ीय स क्ष्य क यद , २०२३

• अिकाशकाल - गृह सत्र वस न करणे व गृह चे परर् अमधवेशन कलमातील बिल

बोल तवणे य ल अवक शक ल (Recess) म्हणर् र्.
पूिीच्या कायद्यात निीन विधेयकात असणारी
• तिकूब करणे - बैठकीर्ील क मक ज तवशशष्ट क ळ स ठी असणारी एकूण कलमे एकूण कलमांची संख्या
समोर ढकलणे. ह क ल वधी क ही र् स ांच , ददवस च
ां फकिंव
IPC - ५११ BNS - ३५८
आठवड्य ांच असू शकर्ो. य मुळे गृह ची बैठक सांपर्े पण
अमधवेशन सांपर् न ही. गृह र्हकुबी सभ गृह च्य अध्यक्ष कडू न CrPC - ४८४ BNSS - ५३१
केले ज र्े. पुर व क यद - १६७ भ रर्ीय स क्ष्य तवधेयक - १७०
• अवनसश्चत काययकाळापयंत तिकूब - पुढच्य बैठकीची र् रीख
BNS BNSS साक्ष्य विधेयक
नमूद न करर् गृह र्हकूब करणे.
बिल िोणाऱ्या
• सत्रािसान - य मुळे गृह ची बैठकच नहे , र्र अमधवेशनही १७५ १७७ २४
कलमांची संख्या
सांपर्े. र ष्ट्रपर्ीकडू न केले ज र्े.
निीन जोडण्यात
िौजदारी कायद्यात बदल येणाऱ्या कलमांची - ९ २
• तवधेयके लोकसभेर् स दर : ११ ऑगस्ट २०२३ (अममर् शह संख्या
य ांनी) संपुष्टात येणाऱ्या
१९ १४ ६
• त्य नांर्र ही तर्न्ही प्रस्त तवर् तवधेयके सांसदीय स्थ यी कलमांची संख्या
सममर्ीकडे पुनर वलोकन स ठी प ठतवण्य र् आले होर्े.

VIDARBH IAS ACADEMY, AMRAVATI {13} MOB. NO. 9067580048 / 8530370674 / 8668920552
 जानेवारी २०२४ चालू घडामोडी…
भारतीय न्याय संवहता, २०२३ (प्रमुख बदल)
o ब ल य शब् च
ां ी नेमकी व्य ख्य सम तवष्ट
o शलिं ग य सांकल्पनेर् प रशलिं गीच सम वेश
o क गदपत्रे य सांकल्पनेर् इलेरिॉतनक आणण दडशजटल नोंदींच ही
सम वेश
o मदहल आणण ब लक ांतवरोध र्ील गुन्व्य ांमध्ये नवे पररशशष्ट
सम तवष्ट
o खोट्य ब र्म्य प्रसृर् करणे य च गुन्व्य ांमध्ये सम वेश
o आत्महत्येच प्रयत्न हे कलम रद्द
o एख द्य मुलग्य च लैंतगक छळ करणे ही सांकल्पन नव्य ने
सम तवष्ट
o भीक म गण्य स ठी मुले पळवणे ह म नवी र्स्करीच एक भ ग
म नण र
o प च हज र रुपय प
ां क्ष
े कमी मूल्य च्य चोरीच्य घटन ांस ठी
सम जसेव ही शशक्ष
o लग्न च्य आममष ने, बढर्ीच्य आममष ने फकव ओळख लपवून
लैंतगक सांबांध प्रस्थ तपर् करणे गुन्ह ठरण
भारतीय नागदरक सुरक्षा संवहता, २०२३ (प्रमुख बदल)
o मह नगर आणण मह नगर न्य यदांड मधक री हे प्रवगत रद्द
o सह यक सत्र न्य य धीश हे पद रद्द
o घोतषर् गुन्हेग र य सांकल्पनेच्य व्य प्तीर् व ढ (दह वषे व त्य हून
अमधक शशक्ष झ लेल्य सव ांच य सांकल्पनेर् सम वेश)
o स्थ नबद्धर्ेच्य पदहल्य ४० र्े ६० ददवस ांच्य क ळ र् १५ ददवस
पोशलस कोठडीची मुभ आणण य क रण ने ज मीन न मांजूर
करर् येण र न ही
o शजल्ह प र्ळीवर तवशशष्ट पोशलस अमधक री असण र आणण
प्रत्येक पोशलस ठ ण्य ल अटकेस ठी नोटीस द्य वी ल गण र
o र्प स च आढ व ९० ददवस ांर् आरोपील ममळण्य च अमधक र
o आरोपपत्र द खल झ ल्य नांर्र र्प स स ठी ९० ददवस ांची मुदर्.
o युतक्तव द पूणत झ ल्य नांर्र ३० ददवस ांर् तनक ल देणे बांधनक रक,
क ही तवशशष्ट क रण ांस ठी ही मुदर् ६० ददवस प
ां यांर्.
o परोक्ष सुन वणीची र्रर्ूद सम तवष्ट. तनक ल ल गेपयांर् परोक्ष
सुन वणी शक्य
o Zero एिआयआर देशभर र् ल गू इलेरिॉतनक एिआयआर
नोंदवण्य ची र्रर्ूद
o नृशांस गुन्व्य स
ां ठीही बेड्य घ लण्य ची र्रर्ूद वगळली
तिन्ही फौजदारी कायद्ांतिषयी िखोल माहहिी
िाचण्यािािी ‘तिदर्भ IAS अकॅडमी’ च्या ‘चालू घडामोडी
िातषिकी २०२४’ याचा िंदर्भ घ्यािा.
VIDARBH IAS ACADEMY, AMRAVATI {14}
जम्मू आणि काश्मीर आरक्षि (सुधारिा) ववधेयक, २०२३
जम्मू आणण क श्मीर आरक्षण क यद , २००४ मधील ‘दुबल
त आणण
अल्प-तवशेष मधक रप्र प्त वगत (स म शजक ज र्ी) च्य न व र् ‘इर्र
म ग स वगत’ असे बदलण्य र् आले.
जम्मू आणि काश्मीर पुनराचना (सुधारिा) ववधेयक, २०२३
• जम्मू-क श्मीर पुनरतचन क यद , २०१९ मध्ये सुध रण करून हे
तवधेयक आणण्य र् आले आहे .
• सुध ररर् तवधेयक र् जम्मू-क श्मीर र ज्य ची केंद्र र् पुनरतचन
करण्य ची र्रर्ूद आहे . ज्य मध्ये जम्मू-क श्मीर
(तवध नमांडळ सह), लड ख (तवध नमांडळ नसलेल)े क्षेत्र च
ां
सम वेश आहे .
• जम्मू-क श्मीर पुनरतचन तवधेयक, २०१९ क यद्य ने जम्मू क श्मीर
तवध नसभेच्य ज ग ांची सांख्य ८३ पयांर् व ढवण्य स ठी १९५०
च्य क यद्य च्य दुसऱ्य शेड्यूलमध्ये सुध रण केली.
• य ८३ ज ग ांपैकी सह ज ग अनुसमू चर् ज र्ीस ठी र खीव
होत्य . र्र एकही ज ग अनुसूमचर् जम र्ीस ठी र खीव नहर्ी.
• परां र्ु सुध ररर् तवधेयक जम्मू आणण क श्मीर पुनरतचन
(सुध रण ) तवधेयक, २०२३ मध्ये, जम्मू-क श्मीर तवध नसभेच्य
प्रभ वी ज ग ांची सांख्य ९० पयांर् कमी करण्य र् आली आहे .
र्सेच, अनुसूमचर् ज र्ीस ठी स र् ज ग आणण अनुसूमचर्
जम र्ीस ठी नऊ ज ग र खीव आहे र्. र्र य तवधेयक नुस र
एकूण ज ग ांची सांख्य ११९ होण र आहे. एकूण ज ग ांमध्ये
प फकस्त न-प्रश शसर् क श्मीरमधील २४ ज ग ांच ही सम वेश
आहे , त्य ररक्त र हर्ील.
• य तवधेयक र् तवस्थ तपर् क श्मश्मरी पांदडर् ांस ठी २ ज ग र खीव
ठे वण्य ची र्रर्ूद आहे . य दोन न मतनदेशशर् सदस् प
ां ैकी एक
मदहल अस वी. प कव्य प्त क श्मीरमधील तवस्थ तपर्
लोक ांस ठी १ ज ग र खीव ठे वण्य ची र्रर्ूद आहे .
वकील दुरुस्ती ववधेयक २०२३
• पररसर र् दल ल ांची भूममक सांपुष्ट र् आणण्य ची र्रर्ूद
असलेले ‘वकील दुरुस्ती तवधेयक २०२३’ लोकसभेर् आव जी
मर् ने मांजूर करण्य र् आले.
• य तवधेयक वरील चचेर् तवतवध र जकीय पक्ष न
ां ी न्य यप शलक
दल लमुक्त करण्य ची गरज ठळकपणे अधोरेणखर् केली.
• प्रस्तुर् तवधेयक नुस र, न्य यप शलकेर् दल ल च
ां ी य दी र्य र
करणे व र्ी प्रशसद्ध करण्य च अमधक र ममळण र आहे .
डेटा संरक्षि ववधेयक २०२३
• लोकसभेर् मांजूर : ७ ऑगस्ट २०२३
MOB. NO. 9067580048 / 8530370674 / 8668920552
 जानेवारी २०२४ चालू घडामोडी…
• र ज्यसभेर् मांजूर : ९ दडसेंबर २०२३ पक्ष ांच्य ख सद र ांवर लोकसभ आणण र ज्यसभेर्ून तनलांबन ची
• तवधेयक स दर : अश्चर्श्नी वैष्व य ांच्य द्व रे क रव ई करण्य र् आली आहे.

विधेयकातील मुख्य मुद्दे : • दहव ळी अमधवेशन सुरू असर् न लोकसभेर्ील आणण

र ज्यसभेर्ील र्ीन-च र ददवस र् एकूण १४३ ख सद र तनलांतबर्
o कायशक्षेत्र : हे तवधेयक भ रर् र्ील दडशजटल वैयतक्तक डेट च्य
करण्य र् आले. आक्षेप हत वक्तव्य केल्य प्रकरणी ही क रव ई
प्रफक्रयेवर ल गू होईल शजथे अस डेट ऑनल इन गोळ केल
करण्य र् आलेली आहे.
ज र्ो फकिंव ऑिल इन गोळ केल ज र्ो आणण दडशजटल
केल ज र्ो. हे भ रर् ब हे रील अश प्रफक्रयेल देखील ल गू खासिार वनलंमबत करण्याची पद्धत :
होईल, जर र्े भ रर् र् वस्तू फकिंव सेव ऑिर करण्य स ठी o राज्यसभेचे कामकाजवनयम २५६ : सभ पर्ींन योग्य व टले,
असेल. र ज्यसभेच्य क मक ज र् व्यत्यय आणण ऱ्य गोंधळी
ख सद र ल तनलांतबर् करू शकर् र्. तनलांबन झ ल्य नांर्र
o १८ वष ांच्य आर्ील मुल न
ां इां टरनेट डेट व परण्य पूवी
सांबांमधर् ख सद र ल र ज्यसभेच्य ब हे र क ढले ज र्े.
प लक च
ां ी सांमर्ी आवश्यक असेल.
सभ पर्ींन व टल्य स सांबांमधर् ल सांपूणत अमधवेशन प र
o य तवधेयक नुस र व परकत्य च्य
ां दडशजटल डेट च गैरव पर
पडेपयांर् तनलांतबर् केले ज ऊ शकर्े.
करण ऱ्य ांन फकिंव एख दय कांपनीकडू न व परकत्य ांच डेट
o लोकसभेचे कामकाज वनयम ३७३ : अध्यक्ष ांन व टल्य स र्े
िुटल्य स सांबांमधर् कांपनीस २५० कोटी रुपय प
ां यांर् दां ड
ख सद र ल तनलांतबर् करू शकर् र्.कोणर् ही सदस्
करण्य ची र्रर्ूद य र् आहे .
लोकसभेच्य क मक ज र् स र्त्य ने व्यत्यय आणर् आहे ,
o एख दय कांपनीस आपल्य कडील कमतच ऱ्य च
ां ब योमेरिक
असे अध्यक्ष न
ां व टल्य स र्े सांबांमधर् ल एक ददवस स ठी
डेट आवश्यक असल , र्रीही सांबांमधर् कमतच ऱ्य ची सांमर्ी
अथव सांपूणत अमधवेशन क ळ स ठी तनलांतबर् करू शकर् र्.
आवश्यक
o सभ गृह चे क मक ज तनयम प्र
ां म णे च ल वे, य स ठी दोन्ही
o डेट तवर्श् स ह ांन डेट ची अचूकर् र खण्य स ठी, डेट सुरशक्षर्
सभ गृह ांच्य पीठ सीन अमधक ऱ्य ांकडे तवशेष मधक र
ठे वण्य स ठी आणण डेट च उद्देश पूणत झ ल्य नांर्र र्ो
असर् र्.
हटवण्य स ब ांधील असेल.
खासिारांना वनलंमबत का केले जाते ?
o हे तवधेयक व्यक्तींन म दहर्ी ममळवण्य च , दुरुस्त करण्य च
आणण पुसन
ू ट कण्य च अमधक र आणण तनव रण करण्य च o एक ख सद र चे भ षण सुरू असर् न अन्य सभ सद ांनी
अमधक र य सह क ही अमधक र प्रद न करर्े. त्य मध्ये व्यत्यय आणल्य स
o केंद्र सरक र सरक री सांस्थ ांन र ज्य ची सुरक्ष , स वतजतनक o सभ गृह मध्ये श ांर्र् न र खल्य स
सुव्यवस्थ आणण गुन्व्य न
ां प्रतर्बांध य ांस रख्य तवशशष्ट o एख द्य मुद्द्द्य वर चच त सुरू असर् न वेगळी रटप्पणी करून
क रण ांवर तवधेयक र्ील र्रर्ुदी ल गू करण्य प सून सूट देऊ क मक ज मध्ये व्यत्यय आणल्य स
शकर्े. o दोन्ही सभ गृह ांमध्ये घोषण ब जी, क गदपत्रे ि डणे,
o भ रर्ीय डेट सांरक्षण मांडळ: सभ गृह र् कॅसेट व टे परेकॉडतर व जतवणे, पोस्टर िडक तवणे
- य तवधेयक र् पय य
त ी व दतनव रण यांत्रणेची व्यवस्थ म्हणून आदी प्रक र केल्य स
म दहर्ी सांरक्षण मांडळ स्थ पण्य ची र्रर्ूद आहे . o त्य अांर्गतर् पीठ सीन अमधक री कोणत्य ही ख सद र ल
- भ रर्ीय डेट सांरक्षण मांडळ चे सदस् दोन वष ांस ठी तनयुक्त सांसदीय आचरण चे प लन न केल्य बद्दल सभ गृह र्ून ब हे र
केले ज र्ील आणण र्े पुनतनि युक्तीस ठी प त्र असर्ील. ज ण्य चे आदेश देर् र्.
- पुनतनि युक्तीस ठी अल्प मुदर्ीच व व बोड तच्य स्वर्ांत्र
o सभ गृह च्य क यतव हीर् स र्त्य ने आणण ज णीवपूवतक
क मक ज वर पररण म करू शकर्ो.
व्यत्यय आणण ऱ्य सदस् च्य तवरोध र् पीठ सीन अमधक री
संसदेत १४३ खासदारांचे एकाच वेळी र्नलंबन र्क्र र करू शकर् र्.
o अश पररस्थस्थर्ीर् सांसदीय क यतमांत्री सभ गृह ल सांबांमधर्
• सांसदेची सुरक्ष भेदून लोकसभेर् दोन युवक न
ां ी घुसखोरी केली
सदस् च्य र् त्पुरत्य तनलांबन च प्रस्त व म ांडर् र्.
होर्ी. तवरोधी पक्ष ांच्य ख सद र ांनी य मुद्य वर केंद्रीय गृहमांत्री
अममर् श ह य ांच्य तनवेदन ची म गणी केली म त्र सरक रकडू न o बऱ्य चद सांबमां धर् ख सद र ल सांपूणत अमधवेशन क ळ स ठी
र्ी म न्य केली ज र् नसल्य नां आक्रमक झ लेल्य तवरोधी तनलांतबर् केले ज ऊ शकर्े.

VIDARBH IAS ACADEMY, AMRAVATI {15} MOB. NO. 9067580048 / 8530370674 / 8668920552
 जानेवारी २०२४ चालू घडामोडी…

प्रादेशिक घडामोडी

अखखल भारतीय मराठी नाट्यसंमेलन २०२३ o त्य ांन ममळ लेले पुरस्क र :
- २०१४ स लचे अणखल मह र ष्ट्र न ट्यतवद्य मांददर सममर्ीर्िे
• आवृत्ती - १०० वी
ददले गेलल
े े (४९वे) तवष्ूद स भ वे गौरव पदक
• अणखल भ रर्ीय मर ठी
- पुणे तवद्य पीठ च जीवनस धन गौरव पुरस्क र
न ट्य पररषदेचे अध्यक्ष
- प्रश ांर् द मले - ददल्लीच्य सांगीर् न टक अक दमीच पुरस्क र

• न ट्य सांमल
े न जब्बार पटे ल यांची भूममका असलेली नाटके
सोहळ्य ची मुहूर्तमेढ २९ र्ुझे आहे र्ुजप शी घ शीर म कोर्व ल म णूस न व चे बेट
दडसेंबर २०२३ रोजी स ांगली येथन
ू झ ली. वेड्य चे घर उन्ह र् र्ीन पैश्य च र्म श
• उद्घ टन सोहळ – ६ ज नेव री २०२४ (तपिं परी-मचिं चवड, पुण)े जब्बार पटे लांनी हिग्दसशि त केलेले चचत्रपट
• सम रोप - मे २०२४ (रत्न तगरी) डॉ ब ब स हे ब आांबेडकर मुक्त मुस फिर
• उद्घ टन सोहळ र्े सम रोप य क ल वधीर् अहमदनगर, एक होर् तवदूषक मह र ष्ट्र उां बरठ
सोल पूर, बीड, ल र्ूर, न गपूर आणण मुांबई येथे तवभ गीय न ट्य जैर् रे जैर् स मन शसह सन
सांमेलन होण र आहे . जब्बार पटे लांनी हिग्दसशि त केलेले लघुपट
• १०० व्य न ट्य सांमेलन तनममत्त तवशेष उपक्रम म्हणून िोर्टसत ऑि मह र ष्ट्र कुम र गांधवत इां दडयन मथएटर
न ट्यकलेच ज गर आयोशजर् करण्य र् आल आहे . य र् खुल्य
लक्ष्मणर व जोशी पमथक कुसुम ग्रज
र ज्यस्तरीय एक ांफकक स्पध ,त ब लन ट्य स्पध ,त न ट्यसांगीर्
स्पध त, एकप त्री स्पध ,त न ट्यछट स्पध त आयोशजर् करण्य र् मागील कािी िषायतील संमेलने
आल्य आहे र्. आिृत्ती िषय ठठकाण अध्यक्ष
• न ट्य सांमेलन स ठी र ज्य सरक रकडू न ९ कोटी ८३ ल ख १०० २०२३ स ांगली जब्ब र पटे ल
रुपय ांच तनधी मांजूर करण्य र् आली आहे .
९९ २०१९ न गपूर प्रेम नांद गज्वी
• सांमेलन तनमांत्रक - उदय स मांर्
९८ २०१८ मुलुांड कीर्ी शशलेद र
• सांमेलन अध्यक्ष - डॉ. जब्ब र पटे ल
९७ २१०७ उस्म न ब द जयांर् स वरकर
• स्व गर् ध्यक्ष - शरद पव र ९६ २०१६ ठ णे गांग र म गव णकर
डॉ. जब्बार पटे ल यांचा अल्प पठरचय : पदहले १९०५ पुणे ग.श्री. ख पडे
o जब्ब र रझ क पटे ल हे मर ठी मचत्रपटसृष्टीर्ील व दहिं दी
मचत्रपटसृष्टीर्ील एक न ट्य व मचत्रपट ददग्दशतक आहे र्. ४३ वे मराठवाडा सावहत्य संमेलन

o पुण्य च्य बी. जे. वैद्यकीय मह तवद्य लय र्ून वैद्यकीय शशक्षण • आवृत्ती - ४३ वी
घेर्ले. • क ल वधी : २ दडसेंबर र्े ४ दडसेंबर २०२३
o इ.स. १९७४ मध्ये ‘स मन ’ य पदहल्य मचत्रपट चे ददग्दशतक • रठक ण - गांग पूर येथील मुक्त नांद मह तवद्य लय र् (न . धों.
झ ले. य ांची मह नोर स दहत्यनगरी)

o डॉ, जब्ब र पटे ल ांनी मथएटर ॲांकेडमी य प्र योतगक • सांमेलन चे अध्यक्ष : शेषर व मोदहर्े
न टक ांस ठीच्य न ट्यसांस्थेची स्ट्थ पन केली आहे. • सांमेलन चे आयोजन - स दहत्य मर ठव ड स दहत्य पररषद व
मर ठव ड शशक्षण प्रस रक मांडळ सांच शलर् मुक्त नांद
o इसवी सन एकोणीसशे सत्तरच्य दशक र् तवजय र्ेंडुलकर
मह तवद्य लय र्िे
य ांच्य ‘घ शीर म कोर्व ल’ य न टक चे जब्ब र पटे ल न
ां ी
• अध्यक्षपदी - डॉ. जगदीश कदम (ज्येष्ठ कवी व कथ
ददग्दशतन करून र्े परर् रां गमांच वर आणले होर्े.
क ांदबरीक र)

VIDARBH IAS ACADEMY, AMRAVATI {16} MOB. NO. 9067580048 / 8530370674 / 8668920552
 जानेवारी २०२४ चालू घडामोडी…
राज्याला नऊ भौगोणलक मानांकने 7) बोरसुरी डाळ : तनलांग र् लुक्य र् बोरसुरी हे ग व आहे . येथील
वरण प्रशसद्ध आहे . य भ ग र् बोरसुरी वरण ची मेजव नी
• दडसेंबर २०२३ मध्ये ज हीर करण्य र् आलेल्य य दीमध्ये
करण्य र् येर्े.
मह र ष्ट्र ल नऊ भौगोशलक म न क
ां ने ममळ ली आहे र्.
8) पानचचिं चोली चचिं च : प नमचिं चोली य ग व र्ील मचिं चेच आक र
• भौगोसलक नामांकन म्हणजे काय?
सह र्े आठ इां च ांपयांर् असर्ो. गेल्य ३०० वष ांप सून य
o भौगोशलक न म ांकने (GI) तवशशष्ट उत्प दन ांशी सांबांमधर् न व ग व र्ील मचिं च प्रशसद्ध आहे. य वेळी त्य ची वैशशष्टये म ांडण्य र्
फकिंव मचन्ह च सांदभत देर्.े आली.
o जे शहर, प्रदेश फकिंव देश य स रख्य तवशशष्ट भौगोशलक 9) कुंथलमगरीचा खिा : ध र शीव शजल्ह्य र्ील भूम र् लुक्य र्
स्थ न वर त्य च
ां े मूळ सूमचर् करर्े. दूध उत्प दन मोठय प्रम ण र् होर्े. कुांथल य शब् च अथत
o भौगोशलक सांकेर् तनयुक्त करण्य च उद्देश उत्प दन मध्ये कुरळ अस होर्ो. ह भ ग डोंगर ळ आणण कुरळय केस च्य
तवशशष्ट गुणधमत आहे र्, प रां प ररक उत्प दन पद्धर्ींचे प लन आक र च असल्य ने येथे जन वर ांची सांख्य अमधक आहे.
करर्े फकिंव त्य च्य भौगोशलक उत्पत्तीमुळे महत्त्व आहे हे म न्य
ततसरी मुंबई
करणे ह आहे.
1) पेणची गणेशमूती : र यगड शजल्ह्य र्ील पेण हे गणेश क्षेत्रिळ - ३२३ चौ.फक.मी

मूर्ीक र ांचे ग व म्हणून प्रशसध्द असण ऱ्य पेण मधून १५ हज र - र यगड शजल्ह्य र् न्ह व -शशवडी स गरी

गणेशमुर्ी परदेश र् रव न झ ल्य आहे सेर्ूजवळ

ठठकाण
- नवी मुांबई तवम नर्ळ च्य आजूब जूच पररसर
2) कास्तीची कोमथिं बीर : ल र्ूर शजल्ह्य र्ील औस र् लुक्य र्ील
- मुांबई ि न्स ह बतर शलिं कद्व रे जोडले ज ईल
क स्ती भ ग र्ील कोमथिं तबरील एक प्रक रच वेगळ सुगांध
- एकूण १२४ ग व ांच सम वेश
आहे . ब समर्ी र् ांदूळ जस असर्ो र्सेच य कोमथिं तबरील
फकती ▪ नैन क्षेत्र र्ील : ७७ ग व
वेगळ व स आहे . मुांबई, न गपूर य मोठय शहर ांसह अन्य
गािांचा ▪ खोपट शहर र्ील : ३३ ग व
देश र्ही कोमथिं बीर तनय तर्ही करण्य र् येर्े
समािेश ? ▪ उरण र् लुक्य र्ील : ३ ग व
3) जालन्याची ज्वारी : ही ज्व री टणक असून, पक्ष्य ांन सहजपणे
▪ पेण र् लुक्य र्ील : ११ ग व
िोडर् येर् न ही. य भ ग र्ील ज्व री वैशशष्टयपूणत आहे
- ‘MMRD’ च्य म ध्यम र्ून ‘NTDA’
4) तुळजापूरची किडी : र्ुळज पूरल येण रे भ तवक कवडय ांची अांर्गतर्, शसडकोच्य धर्ीवर तवक स करण्य र्
म ळ घ लर् र्. कवडी स्त्री देवर् ांचे उप सक आवजूतन व परर् र् येण र आहे .
5) बिलापूरची जांभूळ : प लघर शजल्ह्य र्ील बदल पूर हे ▪ MMRD : Mumbai Metropolitan
देश र्ील ज ांभळ चे ग व म्हणून न वरूप ल येण र आहे . Region Development Authority /
मुांबई मह नगर प्रदेश तवक स प्र मधकरण
आपल्य तवशेष आांबट-गोड अश चवीमुळे मुांबई, उपनगर र्सेच
विकससत ▪ NTDA : New Town Development
अनेक शहर ांर् लोकतप्रय आहे . Authority / नवनगर तवक स प्र मधकरण
करणारी
6) बिाडोलीची जांभळ
ू : प लघर शजल्ह्य र्ील बह डोली येथील - ‘MMRD’ने १२ दडसेंबर २०२३ रोजी सांपन्न
संस्था
ज ांभूळ य िळ ल भौगोशलक म न ांकन प्र प्त झ ले आहे . झ लेल्य सांच लक मांडळ च्य बैठकीर्
तर्सऱ्य मुांबईचे क्षेत्र ‘NTDA’अांर्गतर्
तवकशसर् करण्य स मांजुरी ददली आहे . सदर
प्रस्त व आर् श सन च्य म न्यर्ेस ठी
नगरतवक स तवभ ग कडे प ठवण्य र् आल
आहे .
- तनव सी, व्य प री सांकुले, डेट सेंटसत,
उपलब्ध बहुर ष्ट्रीय कां कांपन्य आणण बँक स
ां ठी हब
सुविधा - तवत्तीय कांपन्य प
ां सून लह नमोठ्य
उद्योग ांस ठी सुतवध उपलब्ध असर्ील.

VIDARBH IAS ACADEMY, AMRAVATI {17} MOB. NO. 9067580048 / 8530370674 / 8668920552
 जानेवारी २०२४ चालू घडामोडी…
मुख्यमंत्री, मंत्री व अन्य अधधकाऱ्ांना लोकायुक्ांच्या कक्षेत आििारे दोन्ही सभ गृह ांर्ील तवरोधी पक्षनेर्े, उच्च न्य य लय च्य
लोकायुक् ववधेयक ववधान पदरषदेत मंजूर मुख्य न्य य धीश ांच य सममर्ीर् सम वेश करण्य र् आल
आहे .
• मांत्री य ांन लोक युक्त ांच्य कक्षेर् आणण रे मह र ष्ट्र लोक युक्त
- एख द्य लोकसेवक तवरोध र्ील र्क्र रीर् प्र थममक चौकशीर्
तवधेयक २९ दडसेंबर २०२३ रोजी तवध न पररषदेर् सव तनुमर्े
र्थ्य आढळल्य स सांबांमधर् च खुल स घेऊन नांर्र
प ररर् करण्य र् आले.
त्य च्य तवरोध र् गुन्ह द खल करण्य चे र्सेच त्य च्य
• तवध नसभेमध्ये दडसेंबर २०२२ मध्ये तवरोधी सदस् सभ गृह र् म लमत्त जप्त करण्य चे आदेश देण्य ची मुभ लोक युक्त न
ां
उपस्थस्थर् नसर् न हे तवधेयक मांजूर केले होर्े. आहे .
• तवध न पररषदेर् महसूल मांत्री ब ळ स हे ब तवखे प टील य न
ां ी - ल चलुचपर् प्रतर्बांधक तवभ ग य ांन भ्रष्ट च री
लोक युक्त तवधेयक २०२२ मांजुरीस ठी म ांडले. लोकसेवक तवरुद्ध थेट क रव ईचे आदेश देण्य चे अमधक र
• मुख्यमांत्री, मांत्री व अन्य अमधक ऱ्य ांन लोक युक्त ांच्य कक्षेर् लोक युक्त ांन आहे र्.
आणण रे हे तवधेयक आहे . - ददव णी न्य य लय चेही अमधक र लोक युक्त ांन असर्ील.
विधेयकाची पार्श्यभूमी : - य क यद्य नुस र द खल खटल एक वष ांर् तनक ली
o केंद्र च्य लोकप ल क यद्य च्य धर्ीवर लोक युक्त क यद क ढण्य ची जब बद री तवशेष न्य य लय ांवर सोपतवण्य र्
आणण रे मह र ष्ट्र हे देश र्ील पदहले र ज्य ठरले. र ज्य च आली आहे .
लोक युक्त च य पूवीच क यद ह सन १९७१ च आहे. - मुख्यमांत्र् ांतवरोध र् भ्रष्ट च र ची र्क्र र आल्य स कोणर्ीही
o केंद्र सरक रने लोकप ल क यद र्य र केल्य नांर्र तवतवध चौकशी सुरू करण्य पूवी तवध नसभेच्य दोनर्ृर्ीय ांश
र ज्य ांनी लोक युक्त क यद र्य र करणे अपेशक्षर् होर्े. य सदस् च
ां ी पूवतम न्यर् ल गेल.
तवधेयक स ठी ज्येष्ठ सम जसेवक अण्ण हज रे य ांनी - मांत्र् ांच्य ब बर्ीर् मांफत्रमांडळ च्य शशि रशीनुस र
आांदोलन केले होर्े. त्य नुस र हज रे य ांन तवर्श् स र् घेऊन हे र ज्यप ल न
ां ी परव नगी ददल्य नांर्रच आरोप च
ां ी चौकशी
तवधेयक र्य र करण्य र् आले आहे . करण्य ची लोक युक्त ांन मुभ असेल.
o य स ठी सममर्ी र्य र करण्य र् आली होर्ी. हे तवधेयक - सनदी अमधक ऱ्य ांब बर् मुख्यमांत्र् ांची, आमद र ांब बर्
पररपूणत ह वे य स ठी अण्ण हज रे आणण र्ज्ज्ञ सममर्ीने तवध नसभ अध्यक्ष फकिंव तवध न पररषद सभ पर्ींची र्सेच
सुचतवलेल्य सवत शशि रशी म न्य करण्य र् आल्य आहे र्, कतनष्ठ अमधक ऱ्य ांब बर् सांबांमधर् तवभ ग च समचव आणण
अशी म दहर्ी िडणवीस य ांनी ददली मांत्र् ांची पूवतम न्यर् घ्य वी ल गण र आहे .
o आर् च्य आणण आधीच्य क यद्य र् महत्त्व च िरक ह आहे - न्य यप्रतवष्ट फकिंव तवमधमांडळ च्य सममर्ीपुढे सुरू असलेल्य
की, त्य क यद्य च्य अांर्गतर् भ्रष्ट च र प्रतर्बांधक अमधतनयम प्रकरण ांमध्ये लोक युक्त न
ां दखल देर् येण र न ही
सम तवष्ट नहर् . त्य मुळे तवशेष प्रकरण म्हणून चौकशी
करर् य यची. राज्याच्या नवीन औद्योगगक धोरिासाठी मसुदा सममती

o केंद्र र्ील लोकप ल च्य धर्ीवर लोक युक्त क यद्य र् • र ज्य चे नवीन औद्योतगक धोरण र्य र करण्य स ठी उद्योग
सुध रण करण रे बहुचमचि र् तवधेयक सरक रने गेल्य वषी तवभ ग चे प्रध न समचव डॉ. िषयिीप कांबळे य ांच्य
तवमधमांडळ च्य दहव ळी अमधवेशन र् म ांडले होर्े. अध्यक्षर्ेख ली मसुद सममर्ी स्थ पन करण्य र् आली आहे.

नव्या कायद्यात काय ? • य आधी २०१९ मध्ये प च वष स

ां ठी र ज्य चे नवीन औद्योतगक

- य तवधेयक र् भ्रष्ट च र प्रतर्बांधक क यद्य च सम वेश धोरण र्य र करण्य र् आले होर्े, त्य च क ल वधी म चतअखेर

करण्य र् आल्य ने सरक रच्य क रभ र र् प रदशतकर् येईल. रोजी सांपुष्ट र् येर् आहे.

- लोकसेवक तवरुद्धच्य भ्रष्ट च र च्य र्क्र री लोक युक्त ांकडे • त्य मुळे नवीन धोरण ची र्य री सुरू करण्य र् आली आहे .

करण्य ची मुभ जनर्ेल असेल. • सममर्ील ४५ ददवस ांर् मसुद अहव ल स दर करण्य स

- लोकायुक्तांच्या वनिडीची सममती : य र् मुख्यमांत्री, स ांगण्य र् आले आहे .

उपमुख्यमांत्री, तवध नसभ अध्यक्ष, तवध नपररषदेचे सभ पर्ी,

VIDARBH IAS ACADEMY, AMRAVATI {18} MOB. NO. 9067580048 / 8530370674 / 8668920552
 जानेवारी २०२४ चालू घडामोडी…
राज्याचे नवीन सहकार धोरि आखण्यासाठी सममती स्थापन भारतातील सवाात वेगवान सौर इलेक्ट्रिक बोट - बॅराकुडा

• नवीन र ष्ट्रीय सहक र धोरण र्ील शशि रशींच अभ्य स करून • एक म श च्य न व वर असलेले बॅर कुड हे न व ठे वण्य र् आले
र ज्य च्य सहक र धोरण र् आनुषांतगक बदल करण्य र् येण र आहे .
आहे र्. त्य स ठी र ज्य सरक रने सहक र आयुक्त ांच्य
• इको-िेंडली स गरी व हर्ुकीच्य ददशेने एक महत्त्वपूणत प ऊल
अध्यक्षर्ेख ली १६ र्ज्ज्ञ सदस् च
ां ी सममर्ी स्थ पन केली आहे .
ट कर्, भ रर् र्ील सव तर् वेगव न सौर- इलेक्ट्रिक बोट,
• य सममर्ीम ितर् र ज्य च्य सहक रतवषयक धोरण र् सुध रण ब र कुड औपच ररकपणे अलप्पुझ येथील नवग ठी पन्न वली
करण्य ब बर् दोन मदहन्य ांर् अहव ल स दर करण्य र् येण र. य डतमध्ये लॉन्च करण्य र् आली.
• केंद्र सरक रने 'र ष्ट्रीय सहक र धोरण २०२३' र्य र करण्य स ठी • म झग व डॉक शशपतबर्ल्सत आणण न्यूअल्ट य न
ां ी सांयुक्तपणे
म जी केंद्रीय मांत्री सुरेश प्रभू य ांच्य अध्यक्षर्ेख ली सममर्ी तवकशसर् केलेले, अत्य धुतनक बॅर कुड स गरी क्षेत्र र्ील
नेमली होर्ी. य सममर्ीने केंद्र सरक रल अहव ल स दर केल सहयोगी नवकल्पन च पुर व आहे .
आहे .
अर्जत डोवाल कोलंबो णसक्युदरटी कॉन्व्लाच्या ६ व्या NSA-स्तरीय
• य शशि रशींच अभ्य स करून र ज्य च्य सहक र धोरण र्
बैठकीत सहभागी झाले
आनुषांतगक बदल करण्य र् येण र आहे र्. त्य दृष्टीने सहक र
आयुक्त अवनल किडे य ांच्य अध्यक्षर्ेख ली र्ज्ज्ञ सदस् च
ां ी • र ष्ट्रीय सुरक्ष सल्ल ग र अशजर् डोव ल य ांनी पोटत लुईस,
सममर्ी नुकर्ीच स्थ पन केली. मॉररशस येथे कोलांबो सुरक्ष पररषदेच्य ६ व्य NSA-स्तरीय
बैठकीर् भ ग घेर्ल .
महाराष्ट्रात जानेवारीमध्ये देिातील पवहला मध महोत्सव
• कोलांबो शसक्युररटी कॉन्व्लेहची ६ वी NSA-स्तरीय बैठक
• देश च्य सीमेवर शत्रूल रोखण्य स ठी करण्य र् येण र आहे. मॉररशसने आयोशजर् केली होर्ी.
• मह र ष्ट्र र ज्य ख दी व ग्र मीण मांडळ चे सभ पर्ी रवींद्र स ठे • सदस् देश ांचे NSA ब ांगल देश आणण सेशेल्समधील वररष्ठ
य ांनी मांडळ च्य ही म दहर्ी ददली. प्रतर्तनधींसह सहभ गी झ ले होर्े.
• मध उद्योग ची व्य प्ती व ढ वी, ग्र मीण अथतक रण ल च लन व • सदस् र ष्ट्र न
ां ी ५ व्य NSA-स्तरीय बैठकीर् घेर्लेल्य
मधम श प लन ब बर् म दहर्ी देण्य च्य हे र्ूने देश र्ील पदहल तनणतय ांच्य प्रगर्ीच आढ व घेर्ल आणण २०२४ स ठी
'मध महोत्सव-२०२४' मह र ष्ट्र र् होर् आहे. उपक्रम ांच्य रोडमॅपवर सहमर्ी दशतवली.
• मुांबईर्ील यशवांर्र व चह ण प्रतर्ष्ठ न येथे १८ व १९ ज नेव रील
ह महोत्सव होण र आहे .

• महोत्सव र् मधम श ांचे जर्न, सांवधतन व सांरक्षण य ब बर्

पररसांव द, शेर्कऱ्य च
ां े प्रशशक्षण इत्य दी क यतक्रम होर्ील.

रवींद्रनाथ टागोरांच्या स्मरिाथा जीवािूला नाव

• तवर्श्भ रर्ी तवद्य पीठ र्ील सांशोधक ांनी जीव णूच्य नव्य
प्रज र्ीच शोध ल वल आहे .

• नव्य जीव णूल रवींद्रन थ ट गोर य ांच्य स्मरण थत ‘पँटोईअ

टोगोरे ई’ असे य जीव णूस न व देण्य र् आले आहे .

• एजीवसृष्टीच्य व ढीस ठी ह जीव णू उपयुक्त असल्य चे

सांशोधन र्ून पुढे आले आहे . वृक्ष च्य व ढीस ठीही ह जीव णू
उपयोगी आहे .

• न यिोजन, पोटॅ शशयम आणण िॉस्फर चेही गुणधमतही य

जीव णूमध्ये आढळू न आले आहेर्.

VIDARBH IAS ACADEMY, AMRAVATI {19} MOB. NO. 9067580048 / 8530370674 / 8668920552
 जानेवारी २०२४ चालू घडामोडी…
आंतरराष्ट्रीय घडामोडी
चीनच्या बेल्ट अँड रोड इर्नणिएदटहमधून इटलीने माघार घेतली
• इटलीने चीनच्य बेल्ट अँड रोड इतनशशएरटह (BRI) मधून म घ र
घेर्ली आहे .
• ह तनणतय दीघत-अपेशक्षर् होर् आणण इटलीच्य चीनशी
सांबांध ांबद्दलच्य दृमष्टकोन र् एक धोरण त्मक बदल दशततवर्ो.
• चीनचे अध्यक्ष शी शजनतपिं ग य ांच्य नेर्ृत्व ख लील बेल्ट अँड रोड
इतनशशएरटहचे उदद्दष्ट सहभ गी देश ांमधील प य भूर् सुतवध
प्रकल्प ांमध्ये गुांर्वणूक करून ज गतर्क स्तर वर चीनच प्रभ व
व ढवणे आहे .
BRI मधून इटलीने माघार घेण्याची कारणे काय?
- १० वष ांर् र्ीन मांदीर्ून ब हे र पडू न, गुांर्वणूक आणण प य भूर्
सुतवध उभ रणीस ठी हर् श असर् न इटली २०१९ मध्ये BRI
मध्ये स मील झ ले होर्े.
- य च र वष ांनांर्र अपेशक्षर् आमथि क ि यदे प्रत्यक्ष र् आले
न हीर्, कर र ने इटलीस ठी ि रसे क ही केले न ही.
- व्य प र च्य दृष्टीने, BRI मध्ये स मील झ ल्य प सून,
इटलीची चीनल होण री तनय तर् १४.५ अब्ज युरोवरून केवळ
१८.५ अब्ज युरोपयांर् व ढली आहे , र्र चीनची इटलील
होण री तनय तर् ३३.५ अब्ज युरोवरून ५०.९ अब्ज युरोपयांर्
व ढली आहे .
- BRI मधील सहभ ग मुळे कज च्य
त मोठ्य ओझ्य च स मन
करण ऱ्य इर्र देश ांच्य अहव ल मुळे इटलील य र्ून म घ र
घ्य व ल गल .
वन बेल्ट वन रोड (One Belt One Road)
o सप्ट ेंबर २०१३ स ली कझ फकस्त न भेटीदरम्य न चीनचे र्त्क लीन
सवोच्च नेर्े व सध्य चे चीनचे अध्यक्ष शी जीनतपिं ग य ांनी रेशीम
म ग तची घोषण केली होर्ी.
o सुरुव र्ीच्य क ळ र् चीनच्य श सन ने ‘वन बेल्ट वन रोड’ य
न व ने ह प्रकल्प प्रशसद्ध केल ; परां र्ु अल्प वधीर्च वन बेल्ट वन
VIDARBH IAS ACADEMY, AMRAVATI {20}
रोड य न व मुळे प्रकल्प शी सांबांमधर् देश ांमध्ये गोंधळ तनम ण
त
झ ल . जममनीवरून आणण समुद्र वरून प्रत्येकी एक एक रस्त
ब ांधण्य र् येईल, अस समज क ही देश न
ां ी करून घेर्ल .
त्य मुळे २०१६ मध्ये य प्रकल्प ल अमधकृर्पणे ‘बेल्ट अँड रोड
इतनशशएरटह; (BRI) हे न व देण्य र् आले.
o सुरुव र्ील १५२ देश ांनी य प्रकल्प र् सहभ ग घेर्ल होर् .
o य प्रकल्प स ठी चीनने ४० अब्ज डॉलरच्य ‘शसल्क रोड िांड’ ची
तनममि र्ी केली.
o य प्रकल्प मध्ये सहभ गी झ लेल्य देश ांमध्ये प य भूर् सुतवध
पुरतवण्य स ठी ‘एशशयन इन्फ्र स्ट्िक्चर इनहे स्टमेंट बँके’ कडू न
कजत उपलब्ध करून देण्य र् आले. वीजतनममि र्ी,
दळणवळण च्य सोयी, दूरसांच र, ग्र मीण व शहरी भ ग ांर्ील
प य भूर् सुतवध , शेर्ीच तवक स, प णीपुरवठ , पय तवरण रक्षण
अश तवतवध क्षेत्र ांर् प्रगर्ी करण्य स ठी स ह य्य करणे, हे य
बँकेचे ध्येय आहे.
o वन बेल्ट वन रोड ह २१ व्य शर्क र्ील चीनच्य परर ष्ट्र
धोरण च महत्त्वपूणत प्रकल्प होय.
o व्य प र-गुांर्वणूक आणण प य भूर् सुतवध तनममि र्ी य ांच्य म ितर्
आशशय , आफिक व यूरोप खांड ांर्ील तवतवध देश ांन चीनशी
जोडणे, हे य योजनेचे मुख्य उदद्दष्ट आहे .
o य प्रकल्प र् सहभ ग घेर्लेल्य देश ांमध्ये सहक यत व ढतवणे,
परस्पर ांबद्दल तवर्श् स तनम तण करणे, आमथि क एकीकरण ल
च लन देण,े श ांर्र् पूणत तवक स स ठी व्य सपीठ उपलब्ध करून
देणे आणण य चबरोबर चीनच्य अथतव्यवस्थेल गर्ी देण,े ह
य म गच उद्देश आहे .
उपक्रमाच्या उहद्दष्टांमध्ये िे समाविष्ट आिे :
- आमथि क समृद्धी आणण प्र देशशक आमथि क सहक य ल
त च लन
देणे
- तवतवध सभ्यर् ांमधील देव णघेव ण आणण परस्पर शशक्षण
मजबूर् करणे
- ज गतर्क श ांर्र् आणण तवक स ल च लन देणे
- एकसांध मोठी ब ज रपेठ तनम तण करणे
- स ांस्कृतर्क देव णघेव ण आणण एक त्मर् सुलभ करणे
- सदस् र ष्ट्र च
ां परस्पर समज आणण तवर्श् स व ढवणे
MOB. NO. 9067580048 / 8530370674 / 8668920552
 जानेवारी २०२४ चालू घडामोडी…
मागय (Route) :
- रेशीम म गत व २१ व्य शर्क र्ील स गरी रेशीम य दोन
सांकल्पन च
ां अांर्भ तव य प्रकल्प मध्ये केलेल आहे .
- मध्य आशशय व रशशय म गे चीनल यूरोपशी जोडणे, मध्य
आशशय म गे चीनल मध्यपूवेशी जोडणे, चीन, दशक्षण-पूवत
आशशय , दशक्षण आशशय र्सेच दहिं दी मह स गर य ांच्य र्ील
अांर्र कमी करणे य ांच सम वेश रेशीम म ग तमध्ये होर्ो.
• भ रर् ल गण ऱ्य कच्च्च्य र्ेल पैकी ८५ टक्के र्ेल आय र् करर्ो.
य आय र्ीस ठी तर्हे री धोरण अवलांबण्य र् आले आहे.
• कच्च्च्य र्ेल चे देणे रुपय मध्ये देण्य च कर र भ रर् आणण
सांयुक्त अरब अममर र्ी य न
ां ी जुलम
ै ध्ये केल होर् . त्य नांर्र क ही
मदहन्य ांर्च नुकर्ेच ‘इां दडयन ऑइल’ने अबुध बी नॅशनल ऑइल
कांपनीकडू न रुपय मध्ये र्ेलखरेदी केली आहे .
तेलखरे िीचे निे धोरण :

- हे म गत जममनीवरून ज ण रे आहे र्; र्र चीनच्य बांदर ांच - सव ांर् स्वस्त पुरवठ द र कडू न र्ेलखरेदी
उपयोग करून दशक्षण-चीन समुद्र व दहिं दी मह स गर म गे - पुरवठ्य च्य स्रोर् ांची सांख्य व ढवणे
चीनल यूरोपशी जोडणे, दशक्षण-चीन समुद्र म ग तने चीन व - रशशय स रख्य खरेदीद र ांब बर् आांर्रर ष्ट्रीय तनबांध ांचे
दशक्षण प्रश ांर् मह स गर य ांन जोडणे य ांच सम वेश स गरी उल्लांघन न करणे
रेशीम म ग तमध्ये होर्ो.
- य ांन पुरक असे सह आांर्रर ष्ट्रीय आमथि क मह म गत ब ांधण्य चे
क म सुरू आहे . त्य ांर् न्यू यूरेशशय लँड तिज आमथि क मह म गत,
NOTES
चीन-मांगोशलय -रशशय आमथि क मह म गत, चीन-मध्य
आशशय -पश्चश्चम आशशय आमथि क मह म गत, चीन-इां डोच यन
द्वीपकल्प आमथि क मह म गत, चीन-प फकस्त न आमथि क
मह म गत आणण ब ांगल देश-चीन-भ रर्-म्य नम र आमथि क
मह म गत सम तवष्ट आहे र्.

कतारमधील भारतीयांची िािी रद्द

• कर् रमधील अतपलीय न्य य लय ने हे रतगरी प्रकरण र् अटक

करण्य र् आलेल्य आठ म जी भ रर्ीय नौसैतनक ांची ि शीची
शशक्ष रद्द केली आहे.
• परां र्ु अद्य पही नौसैतनक च
ां भ रर् र् परर् येण्य च म गत मोकळ
झ लेल न ही.

प्रकरण काय ?
- कर् रमधील ‘अल दहर ग्लोबल टे क्नोलॉजीज’ य कांपनीर् हे
आठ भ रर्ीय म जी नौसैतनक कमतच री होर्े.

- ऑगस्ट २०२२ मध्ये त्य ांन हे रतगरीप्रकरणी अटक करण्य र्

आली होर्ी.
- त्य नांर्र कर् रच्य कतनष्ठ न्य य लय ने सव ांन मृत्युदांड ची
शशक्ष ठोठ वली होर्ी.

प्रथमच संयुक् अरब अममरातीला कच्च्च्या तेलाची रक्कम रुपयामध्ये

• भ रर् ने प्रथमच सांयक्त

ु अरब अममर र्ील कच्च्च्य र्ेल ची
रक्कम रुपय मध्ये अद केली आहे .
• भतवष्य र् इर्र आय र्द र देश क
ां डू न य च पद्धर्ीने खरेदी केली
ज ईल. य र्ून रुपय च्य आांर्रर ष्ट्रीयीकरण स सुरुव र् झ ली.

VIDARBH IAS ACADEMY, AMRAVATI {21} MOB. NO. 9067580048 / 8530370674 / 8668920552
 जानेवारी २०२४ चालू घडामोडी…
आशथिक घडामोडी
भारतातील दकरकोळ महागाई नोहेंबरमध्ये ५.५५% वाढली
• ग्र हक फकिंमर् तनदेश ांक (CPI) वर आध ररर् फकरकोळ मह ग ई
नोहें बरमध्ये व तषि क आध र वर ५.५५ टरक्य ांनी व ढली आहे ,
जी य वषी ऑक्टोबरमध्ये ४.८७ टक्के होर्ी.
• ररटे ल इन्व्फ्लेशन डेट ररझहत बँक ऑि इां दडय च्य (RBI) २-६
% बँडमध्ये र दहल आहे.
• स ांख्यख्यकी आणण क यतक्रम अांमलबज वणी मांत्र लय ने ज री
केलेल्य आकडेव रीनुस र नोहें बरमध्ये अन्नध न्य मह ग ई ८.७०
टक्के होर्ी.
र्नव्वळ प्रत्यक्ष कर संकलन २३.४ टरक्यांनी वाढून १०.६ लाख कोटी
रुपयांवर पोहोचले
• एतप्रल र्े नोहेंबर २०२३ स ठी सरक रचे तनव्वळ प्रत्यक्ष कर
सांकलन, १०.६४ ल ख कोटी रुपये बजेट अांद ज च्य (BE)
५८.३४ टक्के इर्के होर्े.
• एकूण सांकलन एतप्रल-नोहें बर य क ल वधीर् १७.७ टरक्य ांनी
व ढू न १२.६७ ल ख कोटी रुपये झ ले.
• च लू आमथि क वष तर् एतप्रल र्े नोहें बर य क ल वधीर् ज री
केलेली परर् व रक्कम २.०३ ल ख कोटी रुपये होर्ी.
• च लू आमथि क वष तर् १८.२३ ल ख कोटी रुपये प्रत्यक्ष कर र्ून
जम होण्य ची अपेक्ष आहे .
चालू आर्थिक वषाासाठी एकूि प्रत्यक्ष कर संकलन १७% पेक्षा जास्त
• आमथि क वषत २०२३-२४ स ठी सकल प्रत्यक्ष कर सांकलन र् १७
टरक्य ांहून अमधक व ढ नोंदवली गेली आहे .
• परर् व सम योशजर् करण्य पूवी, प्रत्यक्ष कर ांचे एकूण सांकलन
२०२२-२३ च्य य च क ल वधीर्ील १३ ल ख ६३ हज र कोटींच्य
र्ुलनेर् १५ ल ख ९५ हज र कोटी रुपय ांपक्ष
े ज स्त आहे.
उत्तर प्रदेि ही भारतातील दुसरी सवाात मोठी अथाव्यवस्था बनली
• soic.in य ऑनल इन ब्लॉतगिं ग प्लॅटिॉमतनुस र, मह र ष्ट्र
भ रर् र्ील सव तर् मोठी अथतव्यवस्थ म्हणून उदय स आल
आहे . भ रर् च्य सकल देश ांर्गतर् उत्प दन र् मह र ष्ट्र च सव तर्
मोठ व ट (१५.७%) आहे.
• त्य प ठोप ठ भ रर् च्य GDP मध्ये उत्तर प्रदेश ९.२% आणण
र् ममळन डू ९.१% आहे.
VIDARBH IAS ACADEMY, AMRAVATI
• वरील र ज्य ांच्य प ठोप ठ गुजर र् (८.२%), पश्चश्चम बांग ल
(७.५%), कन टत क (६.२%), र जस्थ न (५.५%), आांध्र प्रदेश
(४.९%), आणण मध्य प्रदेश (४.६%) आहे र्.
आंतरराष्ट्रीय नािेर्नधीनुसार जागततक वाढीमध्ये भारताचा १६% पेक्षा
जास्त योगदान
• आांर्रर ष्ट्रीय न णेतनधीनुस र की भ रर् च्य आमथि क
सुध रण ांमुळे देश ल एक स्ट र परिॉमतर बनण्य स मदर् झ ली
आहे आणण ज गतर्क तवक स मध्ये १६% पेक्ष ज स्त योगद न
ददले आहे.
• त्य नुस र दशक्षण आशशय ई देश, तववेकपूणत सममष्ट आमथि क
धोरण ांवर आध ररर्, य वषी जग र्ील सव तर् वेग ने व ढण ऱ्य
प्रमुख अथतव्यवस्थ प
ां ैकी एक होण्य च्य म ग तवर आहे .
• ज गतर्क व ढीच एक महत्त्व च च लक बनण्य स ठी भ रर् च्य
अथतव्यवस्थेने स थीच्य रोग प सून जोरद र पुनरुत्थ न केले.
भारताच्या पेिो कॅवपटलच्या िीषाकावर गुजरातचा दावा
• जग र्ील सव तर् मोठी र्ळ ग ळ र्ील र्ेल शुद्धीकरण क रख न
आणण अत्य धुतनक पेिोकेममकल कॉम्प्प्लेिच अमभम न
ब ळगण रे गुजर र् हे देश चे पेिोकेममकल पॉवरह ऊस म्हणून
उदय स आले आहे .
• ररल यन्स इां डस्ट्िीज शलममटे ड (RIL) च्य ज मनगर ररि यनरी
आणण दहे जमधील ONGC पेिो अॅदडशन्स शलममटे ड (OPaL)
पेिोकेममकल कॉम्प्प्लेिच्य उल्लेखनीय क मतगरीद्व रे
गुजर र्मधील पेिोकेममकल क्षेत्र च्य गतर्म न व ढीचे उद हरण
आहे .
• ज गतर्क स्तर वर सव तर् मोठी आणण सव तर् जरटल एकल-
स इट ररि यनरी म्हणून ओळखल्य ज ण ऱ्य , ज मनगर
सुतवधेची १.४ दशलक्ष बॅरल प्रतर्ददन (MMBPD) इर्की
प्रभ वी क्रूड प्रफक्रय क्षमर् आहे .
• २००६ मध्ये स्थ तपर्, ONGC पेिो अॅदडशन्स शलममटे ड ह र्ेल
आणण नैसतगि क व यू कॉपोरेशन आणण गुजर र् स्टे ट पेिोशलयम
कॉपोरेशन कडू न अनुक्रमे २६% आणण ५% स्टे क असलेल
ख जगी सांयक्त
ु उपक्रम आहे.
{22} MOB. NO. 9067580048 / 8530370674 / 8668920552
 जानेवारी २०२४ चालू घडामोडी…

महत्वाचे परु स्कार

सावहत्य अकादमी पुरस्कार २०२३ मल्याळम मलय ली क दां बरी देशकल ांगल ई.ही. र मकृष्न
मणणपुरी य च ांगब न ांग हॅ लो सोरोख ईब म गांभीरी
• ज्ञ नपीठ पुरस्क र नांर्र, ह
मराठी ररिं ग ण (क दां बरी) कृष् र् खोर्
देश र्ील दुसर सवोच्च
नेप ळी लोकस दहत्य
स दहत्य पुरस्क र आहे . नेपाळी जुध बीर र ण
लोकसांस्कृतर्को पररचय
• स दहत्य लेखन क्षेत्र र्ील
ओफडया अप्रस्तुर् मृत्यु आशुर्ोष पररड
उत्कृष्ट क य तस ठी भ रर्
पंजाबी मन दी मचप स्वणतजीर् स वी
सरक रकडू न ददल ज र्ो.
राजस्थानी प लकर्ी प्रीर् गजेशसिं ग र जपुरोदहर्
• स्थ पन - १२ म चत १९५४
संस्कृत शुन्ये मेघगणम अरुण रां जन ममश्र
• मुख्य लय - रवींद्र भवन, नवी ददल्ली
संथाली जब बह र् र सीन ब स्के
• अध्यक्ष - म धव कौशशक ; उप ध्यक्ष - प्रो. कुमुद शम त
ससिं धी ह र्ू प फकडीजैन तवनोद असुदनी
• स दहत्य अक दमी पुरस्क र एकूण २४ भ षेस ठी ददल ज र्ो
तममळ नीरव झी पडु वुम र जसेकरन
(आठवी अनुसूची २२ भ ष + इां ग्रजी + र जस्थ नी )
तेलुगु र मेर्श्रम क कुलू म रतनकोंनी कथ लू टी. पर्ांजली श स्त्री
अकािमी तिे हिले जाणारे पुरस्कार
उिूय र जदेव की आमर ई स दीक स हे र
पुरस्कार सुरुिात स्वरूप
साहित्य अकािमी (मुख्य) १९५५ १ ल ख रुपये मराठी भाषेतील सावहत्य अकादमी पुरस्काराववषयी :
भाषांतर पुरस्कार १९८९ ५० हज र रुपये
o वनवड सर्मती : अमभर म भडकमकर, डॉ. सांर्ोष खेडलेकर,
भाषा सन्मान पुरस्कार १९९६ १ ल ख रुपये
अनुर ध प टील
बाल साहित्य पुरस्कार २०१० ५० हज र रुपये o २०२३ चे पुरस्कार्थी : कृष् र् खोर्
युिा साहित्य पुरस्कार २०११ ५० हज र रुपये o २०१७ मध्ये प्रक शशर् ‘ररिं ग ण’ य क दां बरीस ठी

सावहत्य अकादमी मुख्य पुरस्कार २०२३ - ग्र मीण जीवन रटपण ऱ्य क दां बरीक र ांमधील एक
आर्श् सक न व असलेले खोर् मूळ शेर्करी कुटुां ब र्ील
• ९ कतवर् , ६ क दां बरी, ५ लघुकथ , ३ तनबांध आणण १ स दहत्य
आणण पेश ने शशक्षक आहे .
अभ्य स य ांन २०२३ स लचे स दहत्य अक दमी पुरस्क र ममळ ले
- बदलर्े खेडे, उद्द्वस्त होण री ग्र मसांस्कृर्ी हे तवषय नेहमी
आहे र्.
त्य ांच्य लेखन च्य केंद्रस्थ नी र दहले.
भाषा साहित्य लेखकाचे नाि - ‘ररिं ग ण’मध्ये त्य ांनी तवस्थ तपर् ांच सांघषत म ांडल .
आसामी प्रणवज्योर्ी देवकर श्रेष्ठ ग ल्प प्रणवज्योर्ी डेक - ही क दां बरी म णस ांचे जग ओल ांडून मुक्य जन वर ांच्य
बंगाली जलेर वर प णी स्वप्नमय चक्रवर्ी भ वतवर्श् र्ही घेऊन ज र्े. ग व सोडर् न व ांझ म्हणून म गे
बोडो शजउ-सिमी दख्वन नांदेर्श्र दैम री
डोगरी ददन स ददय ां एक द्रष्ट तवजय वम त
इं ग्रजी Requiem in Raga Janki नीलम सरन गौर
गुजराती सैरांध्री तवनोद जोशी
हििं िी मुझे पहच नो सांजीव
कन्नड मह भ रर् अनुसांधन द भरर्य त्रे लक्ष्मीश र्ोलपदी
काश्मिरी येथ व वे हले सोंग कौस झ लय मन्सूर बतनह ली
कोकणी वसतल प्रक श पररणकर
मैमथली बोध सांकेर्न ब सुकीन थ झ

VIDARBH IAS ACADEMY, AMRAVATI {23} MOB. NO. 9067580048 / 8530370674 / 8668920552
 जानेवारी २०२४ चालू घडामोडी…
सोडू न ददलेल्य म्हशींचे क य होर्े? म णस ांच्य सहव स र् क्षण ांवर प्रतर्तबिं तबर् करर् र्. अनन्य
व ढलेल्य जन वर ांवर एक एकी जांगल र् र हण्य ची वेळ अांर्दृतष्टी आणण अनुभव ांनी भरलेले कथन,
येर्े र्ेह आलेल्य प्रसांग शी त्य कश जुळवून घेर् र्? म नवी अनुभव चे गहन अन्वेषण देर्.े
जन वर ांशी न र्ां र्ोडू न नव्य ग व ची व ट धरण ऱ्य पुष्पा भारती यांचा अल्पपठरचय :
देव प्प ल पुन्ह त्य ांच्य शी जुळवून घेण्य स ठी कशी झुांज
- जन्म १९३५ मध्ये उत्तर प्रदेश र्ील मुर द ब द
द्य वी ल गर्े, र्ी देर् देर् आर्ून र्ुटून र्ो कस उद्द्वस्त
येथे झ ल .
होर् ज र्ो.
- अल ह ब द तवद्य पीठ र्ून दहिं दी स दहत्य र् एम.ए. केले.
- य तवस्थ तपर् ांच्य दु:ख ांची र्ीव्रर् य क दां बरीर्ून
- क ही क ळ कोलक र् येथे अध्य पनही केले.
व चक ांपयतर् पोहोचवली आहे . केवळ र्ेवढ्य पुरर्ी ही
- धरमवीर भ रर्ी य ांच्य शी लग्न झ ल्य नांर्र त्य मुांबईर् आल्य
क दां बरी मय तददर् र हर् न ही, र्र म णूस आणण प ळीव
आणण ‘मुक्तर जे’ य टोपण न व ने शलहू ल गल्य .
प्र णी य ांच्य र्ील सांबांध ांच एक अनोख अनुबांध य
- पुष्प भ रर्ी य न
ां ी जगप्रशसद्ध लेखक आणण कल क र ांच्य
क दां बरीर्ून अनुभव यल ममळर्ो.
वैयतक्तक प्रेमकथ त्य ांच्य वैयतक्तक प्रेमप्रकरण ांवर आध ररर्
- ररिं ग ण य क दां बरीर् ग्र मसांघषत, धरणग्रस्त ांच्य अनांर्
शलदहल्य .
य र्न , जगण्य ची स्पध त य स ऱ्य ांचे खोर् य न
ां ी ज्य
- वेंकटर मन, र जीव ग ांधी, सोतनय ग ांधी, अममर् भ बच्चन,
सांवेदनशीलर्ेने मचत्रण केले आहे.
समचन र्ेंडुलकर य ांच्य सह अनेक म न्यवर ांच्य मुल खर्ी
- इर्र ांच्य प्रगर्ीस ठी जेह तवस्थ तपर् म्हणून आपल्य
घेर्ल्य आहे र्.
भूमीशी असलेली न ळ र्ुटर्े, र्ेह धरणग्रस्त च
ां ी व्यथ
पुष्पा भारती यांचे साहित्य
आणण र्ेथील मुक्य जन वर ांची अवस्थ रटपण री ही
क दां बरी अस्वस्थ करर्े. अममर् भ बच्चन जीवन ग थ कुछ लांबी कह तनय ँ
एक स दहत्यत्यक के प्रेमपत्र स ठ गीर् रत्न
कृष्णात खोत यांचे साहित्य
हररवांशर य बच्चन की स दहत्य-स धन सरस सांव द
ग वठ ण (२००५) झडणझिं ब ड (२०१२)
पुष्प ांजली धरमवीर भ रर्ी के प्रेम पत्र जयप्रक श न र यण
रौंद ळ (२००८) धूळम र्ी (२०१४)
धमतवीर भ रर्ी : धमतयुग के झरोखे से सिर सुह ने
‘न ांगरल्य तवन भुई’ (लशलर् व्यतक्तमचत्रण)
दस प्रतर्तनधी कह तनय ँ : धरमवीर भ रर्ी
३३ वा व्यास सन्मान पुष्प ांजली धरमवीर भ रर्ी के प्रेम पत्र

• सुरुव र् - १९९१ मागील िषायतील कािी पुरस्काथी

• स्वरूप - ४ ल ख रुपये आिृत्ती पुरस्काथी साहित्य (कांिबरी)
• द्व रे - के. के. तबल त ि ऊांडेशन ३२ डॉ. ज्ञ न चर्ुवेदी प गलख न
• गेल्य १० वष ांर् प्रक शशर् झ लेल्य ३१ असगर वज हर् मह बली
भ रर्ीय न गररक च्य दहिं दी ३० शरद पग रे प टलीपुत्र की समृद्धी
स दहत्य र्ील उल्लेखनीय क य तस ठी
२९ नशसर शम त क गज की न व
दरवषी ह पुरस्क र ददल ज र्ो.
२८ लील धर जगुडी शजर्ने लोग उर्ने प्रेम
• २०२३ च सन्म न तनवडण्य स ठी तनवड सममर्ीचे अध्यक्ष - प्र .
र मजी तर्व री कतार WISE पुरस्कार २०२३
२०२३ चा िन्मान : पुष्पा र्ारिी • स्थ पन - २००९
o अनुभव वर आध रीर् - जीवनचररत्र "यािें, यािें और यािें” • कर् र ि उां डेशन द्व र ददल ज र्ो.
(Yaadein, Yaadein!...Aur Yaadein) य पुस्तक स ठी • प्रतर्मष्ठर् WISE पुरस्क र २०२३ ने सफिना हुसैन य ांन
o हे पुस्तक २०१६ मध्ये प्रक शशर् झ ले आहे . ज गतर्क इनोहेशन सममट िॉर एज्युकेशन सममट मध्ये
o य दीं, य दें और य दें हे जीवनचररत्र पुष्प भ रर्ी य ांच्य सन्म तनर् करण्य र् आले.
आयुष्य ल आक र देण रे आनांद, आह ने आणण पररवर्तनीय

VIDARBH IAS ACADEMY, AMRAVATI {24} MOB. NO. 9067580048 / 8530370674 / 8668920552
 जानेवारी २०२४ चालू घडामोडी…
• WISE प्र इज िॉर एज्युकेशन ह अश प्रक रच पदहल o कबीर बेदी हे भ रर्ीय मनोरां जन तवर्श् र्ील उत्कृष्ट ददग्दशतक -
ज गतर्क पुरस्क र आहे जो एख द्य व्यक्तील शशक्षण र् उत्कृष्ट अमभनेर्े.
योगद न स ठी सन्म तनर् करर्ो. o कबीर य ांनी आजवर तवतवध शसनेम ांच्य म ध्यम र्ुन लोक ांचां
टाईम्स पसान ऑि द इयर २०२३ मनोरां जन केलांय.
o बेदी य ांनी आपल्य क रफकदीची सुरुव र् भ रर्ीय रां गभूमीर्ून
• टे लर स्वस्वफ्ट दहल ट इम मॅगणझनने
केली आणण नांर्र दहिं दी मचत्रपट क
ां डे वळली.
२०२३ स लची पसतन ऑि द इयर म्हणून
तनवडले आहे . o र्े भ रर् र्ील पदहल्य आांर्रर ष्ट्रीय अमभनेत्य प
ां ैकी एक आहे
ज्य ांनी दहिं दी मचत्रपट ांमधून सुरुव र् केली, हॉलीवूड
• तर्च्य सांगीर् च आणण प्रभ व च
मचत्रपट ांमध्ये क म केले आणण युरोपमध्ये स्ट र बनले.
व्य पक प्रभ व अधोरेणखर् करून,
Spotify वर सव तर् ज स्त तर्चे ग णे पेटा (PETA) इंदडया पसान ऑि द ईयर २०२३ - ददया ममझाा
ऐकले ज ण रे ज ण री कल क र म्हणून ही ओळख ममळ ली • PETA - People for the Ethical
आहे . Treatment of Animals in India
• टे लर स्वस्वफ्टल २०२३ स ठी ट इम मॅगणझनची पसतन ऑि द इयर • स्थ पन - २२ म चत १९८०
ही प्रतर्मष्ठर् पदवी ममळ ल्य मुळे, हे सांगीर्, सांस्कृर्ी आणण • मुख्य लय- अमेररक की वजीतनय के

सम ज वरील तर्च्य बहुआय मी प्रभ व चे प्रतर्तबिं ब आहे . नॉिॉलतक

• अध्यक्ष - इक्ट्न्व्ग्रड न्यूफककत, अँलि
े प शेको
पसयन ऑि ि इयर बद्दल :
• प्र ण्य च्य हक्क ांस ठी आणण सांरक्षण स ठी
o सुरुव र् - १९२७
लढण री न नि सांस्थ
o गेल्य वषतभर र्ील ज गतर्क घड मोडींवर सव तर् ज स्त प्रभ व मागील कािी िषायतील पेटा पसयन ऑि ि इयर
पडलेल्य एख द्य क यतक्रम ल फकिंव व्यक्तील ह पुरस्क र
२०२३ ददय ममझ त
ददल ज र्ो.
२०२२ सोन क्षी शसन्ह
o सुरुव र्ील मॅन ऑि द इयर असे य पुरस्क र चे न व होर्े.
२०२१ आशलय भट
o १९९९ मध्ये न व बदलून ‘पसतन ऑि द इयर’ असे करण्य र्
आले आहे . इंददरा गांधी पुरस्कार २०२३
o एकमेव भ रर्ीय - मह त्म ग ांधी (१९३०) • इां ददर ग ांधी पुरस्क र ह ‘इां ददर ग ांधी
o पदहले पसतन ऑि द इयर - च ल्सत शलिं डबगत (१९२७) श ांर्र् , तनिःशस्त्रीकरण व तवक स
o पदहल्य मदहल - वॉलीस शसम्प्प्सन (१९३६) पुरस्क र’ य न व ने सुद्ध ओळखल
ज र्ो.
मागील िषायतील कािी पुरस्काथी
• ह पुरस्क र जग मधील अश व्यक्ती
व्होलोकडर्मर झेलेन्स्की २०२२
फकिंव सांस्थेल ददल ज र्ो ज्य ने आांर्रर ष्ट्रीय स्तर वर श ांर्र्
एलोन मस्क २०२१
र खण्य स ठी अथक प्रयत्न केले आहे र्. इां ददर ग ांधी मेमोररअल
जो बायडेन आणण कमला िॅ टरस २०२०
िस्ट द्व रे दरवषी ददल ज र्ो
ग्रेिा र्थनबगश २०१९
• Parliamentarians for Global Action य आांर्रर ष्ट्रीय
ि गाकडि यन २०१८ सांस्थल
े १९८६ रोजी ह पदहल पुरस्क र ममळ ल .

कबीर बेदी यांना इटलीचा नागरी सन्मान ‘ऑडार ऑि मेदरट’
• ज्येष्ठ अमभनेर्े कबीर बेदी य ांन इटलीच्य ‘ऑडशर ऑफ मेटरि’
(मेटरिो डेला टरपब्लिका इिाललयाना) य सवोच्च न गरी
सन्म न ने सन्म तनर् करण्य र् आले.
कबीर बेिी यांचा अल्प पठरचय :
• स्वरूप : २५ ल ख रुपये
• ज्युरीचे अध्यक्ष : टी.एस. ठ कूर (देश चे म जी सरन्य य धीश)
२०२३ चे पुरस्काथी :
o सांगीर्क र डॅ वनयल बरे नबोइम आणण श ांर्र् क यतकर्े अली
अबू अव्वाि य ांच्य न व ची घोषण करण्य र् आली.

VIDARBH IAS ACADEMY, AMRAVATI {25} MOB. NO. 9067580048 / 8530370674 / 8668920552
 जानेवारी २०२४ चालू घडामोडी…
o दोघ ांन ही ह पुरस्क र देण्य र् येर् आहे क रण त्य ांनी ६ वा टागोर सावहत्य पुरस्कार
इस्र यल-हम स युद्ध दरम्य न श र्
ां र् आणण सौह दत र खण्य र्
• सुरुव र् : २०१८
त्य ांची सांगीर् कल आणण श ांर्र् पूणत सांव द मध्ये महत्त्व ची
(अमेररकेच्य पीटर
भूममक बज वली.
बुांडेलो य न
ां ी)
o स म शजक आणण स ांस्कृतर्क समज व ढवण्य स ठी त्य ांनी
• ह पुरस्क र स दहत्यत्यक
क म केले. दोघ ांच ही सन्म न करण्य ची घोषण युद्ध च्य
व स म शजक क्षेत्र र्
मध्यांर्री करण्य र् आली.
ददल ज र्ो.
डॅ वनयल बेरेनबोइम :
• य वषी लेणखक सुकृर् पॉल कुम र य ांन त्य ांच्य 'सॉल्ट अँड
- डॅ तनयल य ांच जन्म अजेंरटन इथे झ ल .
पेपर: ससलेक्टेड पोयम्स' य स दहत्य स ठी देण्य र् आल .
- र्े एक प्रशसद्ध तपय नोव दक आहेर्.
• नोबेल प ररर्ोतषक तवजेर्े अमभशजर् बॅनजी य ांन स म शजक
- त्य ांच बँड आणण सांगीर् जगभर प्रशसद्ध आहे . क य तस ठी सन्म तनर् करण्य र् आले आहे .
- त्य ांनी आपल्य सांगीर् द्व रे पश्चश्चम आशशय र् श ांर्र् आणण
सौह दत व ढवण्य च प्रयत्न केल . NOTES
- र्े १९९२ र्े ज नेव री २०२३ पयांर् बशलि न स्टे ट ऑपेर चे सांगीर्
ददग्दशतक होर्े.
- वेस्ट-ईस्टनत ददव न ऑकेस्ट्ि व बेरेन बोडतम स इड
अक दमीची स्थ पन केली.
- त्य ांन जमतनीच ग्रेट क्रॉस ऑि मेररट आणण स्पेनच तप्रन्स
ऑि अस्टु ररयस पुरस्क र ममळ ल आहे . त्य ांन ि न्सच
कम ांडर ऑि द लीजन ऑि ऑनरही ममळ ल .
अलू अबू अव्वाि :
- हे एक प्रमुख पॅलेस्स्टनी श ांर्र् क यतकर्े आणण अदहिं सेचे
समथतक आहे र्.
- सांघष तवर अदहिं सक उप य स ध्य करण्य स ठी आणण हमी
देण्य स ठी अदहिं सेल प्रोत्स हन देण री पॅलेस्स्टनी र ष्ट्रीय
चळवळ, र् तगयर (चेंज) चे र्े सांस्थ पक आहे र्.

वत्सलाबाई जोिी पुरस्कार

• भ रर्ीय श स्त्रीय सांगीर् च्य क्षेत्र र्

बहुमोल योगद न देण ऱ्य
कल क र ांन आयत सांगीर् प्रस रक
मांडळ र्िे २००७ प सून दरवषी य
पुरस्क र ने गौरवण्य र् येर्े.
• स्वरूप : ५१ हज र रुपये आणण
म नपत्र
• २०२३ च ‘वत्सल ब ई जोशी पुरस्क र’ पतर्य ळ घर ण्य च्य
ज्येष्ठ ग मयक बेगम परिीन सुलताना य ांन ज हीर झ ल ,
• १३ र्े १७ दडसेंबर दरम्य न होण ऱ्य ६९ व्य सव ई गांधवत भीमसेन
महोत्सव र् पुरस्क र प्रद न करण्य र् येईल.

VIDARBH IAS ACADEMY, AMRAVATI {26} MOB. NO. 9067580048 / 8530370674 / 8668920552
 जानेवारी २०२४ चालू घडामोडी…

s
महत्त्वाच्या शियक
ु त्या

MPSC चे नवीन अध्यक्ष - रजनीि सेठ
• तनयुक्ती : ३ ऑक्टोबर २०२३
• रजतनश सेठ य ांनी १ ज नेव री २०२४ रोजी मह र ष्ट्र लोकसेव
आयोग च्य अध्यक्षपदी नवी मुांबई येथील क य तलय र् पद व
गोपनीयर्ेची शपथ घेर्ली.
रजनीश सेठ यांचा अल्पपठरचय :
• जन्म - २९ दडसेंम्बर १९६३ रोजी
• २५ ऑगस्ट १९८८ ल पोलीस दल र् भरर्ी.
• १९८८ च्य र्ुकडीचे IAS अमधक री आहे र्.
• शशक्षण बीए ऑनसत (LLB) झ ले आहे .
• आझ द मैद न दां गलीच्य वेळी रजनीश सेठ हे मुांबईचे क यद आणण
सुव्यस्थ तवभ ग चे सहपोशलस आयुक्त होर्े.
• रजनीश सेठ हे िोसत वन मह र ष्ट्र चे प्रमुख र दहलेले आहे र्.
• गृह तवभ ग चे प्रध न समचव म्हणूनही जब बद री सांभ ळलेली आहे .
• र ज्य च्य क यद आणण सुव्यस्थ तवभ ग चे अतर्ररक्त पोलीस
मह सांच लक म्हणूनही त्य ांनी क म केले आहे .
• ल चलुचपर् प्रतर्बांधक तवभ ग च्य मह सांच लकपदी सुध्द क म केले
आहे .
• १८ िेिुव री २०२२ र्े ३१ दडसेंबर २०२३ य क यतक ळ र् मह र ष्ट्र र ज्य चे
पोलीस मह सांच लकपदी (DGP) होर्े.
महाराष्ट्राच्या पवहल्या मवहला पोलीस महासंचालक - रश्मी िुला
• IPS अमधक री रश्मी शुल य ांची
मह र ष्ट्र च्य पोलीस मह सांच लकपदी
तनयुक्ती करण्य र् आली आहे .
रिी शुक्ला यांची कारकीिय :
- मह र ष्ट्र केडरच्य १९८८ च्य बॅचच्य
पोशलस अमधक री आहे र्.
- रश्मी शुल य हैदर ब दच्य नॅशनल पोशलस अक दमीर्ून
उत्तीणत झ ल्य आहे र्, मह र ष्ट्र पोशलस सेवेर् द खल
झ ल्य नांर्र त्य ांनी मदहल ांवरील अत्य च र
करण्य स ठी तवशेष क म केले. त्य स ठी त्य न
ां ी र ज्य र्ील
तवतवध शजल्ह्य ांर् मदहल ांस ठी समुपदेशन केंद्र सुरु केले.
- नोहें बर २००८ मध्ये मुांबईर् झ लेल्य दहशर्व दी
हल्ल्य वेळी त्य न
ां ी केंद्र आणण र ज्य सरक रमध्ये
समन्ययक म्हणून क म केले होर्े.
- २०१६ र्े २०१८ य क ल वधीर् त्य ांनी पुण्य च्य पोशलस
आयुक्तपद ची जब बद री स ांभ ळली.
- रश्मी शुल य ांन २००४ स ली पोशलस मह सांच लक
पदक, २००५ मध्ये उत्कृष्ट सेवेस ठी र ष्ट्रपर्ी पदक आणण
२०१३ मध्ये पोशलस मेडल ममळ ले आहे .
- देवेंद्र िडणवीस मुख्यमांत्री असर् न २०१८ मध्ये त्य च
ां ी
र ज्य गुप्तचर तवभ ग च्य आयुक्त म्हणून नेमणूक करण्य र्
आली होर्ी.
- केंद्रीय र खीव पोशलस दल च्य अतर्ररक्त मह सांच लक
म्हणून क यतरर् होत्य .
- ‘िोन टॅ तपिं ग’ प्रकरण र् त्य ांच्य वर गुन्ह ही द खल झ ल
होर् . त्य नांर्र त्य न
ां न्य य लय कडू न लीनचीट देण्य र्
आली होर्ी.
- मुांबईचे मह सांच लक रजनीश सेठ हे तनवृत्त झ ले असून
त्य ांच्य ज गी आर् रश्मी शुल य नव्य मह सांच लक
म्हणून पदभ र स्वीक रण र आहेर्.
१६ व्या केंद्रीय ववत्त आयोगाचे अध्यक्ष - अरवविंद पनगादरया
• ३१ दडसेंबर २०२३ रोजी तवत्त आयोग चे
अध्यक्ष आणण सदस् च
ां ी तनवड
करण्य र् आले आहे.
• अध्यक्ष - अरतविं द पनग ररय
• समचव - ररस्त्वक रां जनम प ांडेय
• इर्र सदस् ांची तनयुक्ती स्वर्ांत्र घोषण पत्रक द्व रे करण्य र्
येईल.
• ह आयोग ३१ ऑक्टोबर २०२५ पयांर् आपल अहव ल स दर
करेल आणण य आयोग च्य शशि रशी १ एतप्रल २०२६ प सून
पुढील प च वषे ल गू असर्ील.
अरवििं ि पनगाठरया यांचा अल्पपठरचय :
o अरतविं द पनगररय हे भ रर्ीय-अमेररकन अथतश स्त्रज्ञ आहे र्.
o र्े १९७८ र्े २००३ य क ळ र् कॉलेज प कत येथील मेरीलँड
तवद्य पीठ र् अथतश स्त्र चे प्र ध्य पक आणण सेंटर िॉर
कमी इां टरनॅशनल इकॉनॉममकचे सह-सांच लक होर्े.
o र्े आशशय ई तवक स बँकेचे म जी मुख्य अथतर्ज्ज्ञ आहे र्.
o त्य ांनी ज गतर्क बँक, आांर्रर ष्ट्रीय न णेतनधी, ज गतर्क
व्य प र सांघटन आणण युन यटे ड नेशन्स कॉन्फरन्स ऑन िे ड
अँड डेहलपमेंट स ठी क म केले आहे .
o यूएस-इां दडय स्ट्िॅ टेशजक प टत नरशशप िोरम (USISPF) बोड तचे
सल्ल ग र म्हणून क म केले.

VIDARBH IAS ACADEMY, AMRAVATI {27} MOB. NO. 9067580048 / 8530370674 / 8668920552
 जानेवारी २०२४ चालू घडामोडी…
o इां दडयन कौस्थन्सल िॉर ररसचत ऑन इां टरनॅशनल इकॉनॉममक ✓ तवत्त आयोग क ये प र प डण्य स ठी व क यतक्षमर्
ररलेशन्स (ICRIER) च्य बोडत ऑि गहनतसच
त े सदस् म्हणून व ढतवण्य स ठी स्वर्िःच स्वर्िःची क यतपद्धर्ी तनश्चश्चर् करर्े.
क म केले. ✓ कलम २८१ नुस र तवत्त आयोग च्य शशि रशी र ष्ट्रपर्ी
o ररझहत बँक ऑि इां दडय (RBI) च्य गहनतरने तनयुक्त केलेल्य सांसदेर् म ांडर् र्.
सेंटर ऑन अॅडह न्स्ड ि यन क्ट्न्व्शयल ररसचत अँड लतनिं ग ✓ स्त्रोर् ांचे व टप करून केंद्र व र ज्य ांमधील र जकोषीय
(CAFRL) च्य सममर्ीचे र्े सदस् होर्े. असांर्ल
ु न दूर करणे, र्सेच र ज्य र ज्य ांमधील र जकोषीय
o ज नेव री २०१५ र्े ऑगस्ट २०१७ दरम्य न त्य ांनी नीर्ी असांर्ल
ु न दूर करण्य उप य सुचवून सम वेशन स गर्ी
आयोग चे पदहले उप ध्यक्ष म्हणून क म केलेआहे. देण्य चे क म तवत्त आयोग प र प डर्े.
o सप्ट ेंबर २०१५ मध्ये G२० चचेस ठी त्य ांची भ रर् च्य शेप त आतापयंत स्थापन झालेले वित्त आयोग
म्हणून तनयुक्ती करण्य र् आली होर्ी. अध्यक्ष सशिारस कालािधी
o पनगररय हे स म शजक आमथि क आणण ज तर्गणन २०११ च्य 1) के. सी. वनयोगी १९५२-५७
डेट च्य तवश्लेषण चेही प्रमुख होर्े.
2) के. संर्थानम १९५७-६२
o अथतश स्त्र आणण स वतजतनक धोरण क्षेत्र र्ील योगद न बद्दल 3) ए. के. चंद्रा १९६२-६६
त्य ांन २०१२ मध्ये भ रर् च्य र ष्ट्रपर्ींनी पद्मभूषण पुरस्क र ने
4) पी. व्ही. राजमन्नार १९६६-६९
सन्म तनर् केले होर्े.
5) मिावीर त्यागी १९६९-७४
वित्त आयोगाविषयी संपूणय माहिती :
6) ब्रम्हानंि रे ड्डी १९७४-७९
- तवत्त आयोग ही एक तनम न्य य लयीन यांत्रण आहे .
7) जे. एम. र्ेलेि १९७९-८४
- केंद्र व र ज्य दरम्य न र जकोषीय सांबांध ची चौकट (fiscal)
8) वाय. बी. चव्हाण १९८४-८९
पुरवण्य चे महत्त्व चे क यत तवत्त आयोग प र प डर्े.
9) एन. के. पी. साळवे १९८९-९५
- कलम २८० नुस र र ष्ट्रपर्ी दर प च वष ांनी तवत्त आयोग ची
10) के. सी. पंत १९९५-००
तनममि र्ी करर् र्.
11) ए. एम. खुस्त्रो २०००-०५
- य आयोग चे एक अध्यक्ष व इर्र च र असे एकूण प च सदस्
असर् र्. सदस् पुननेमणूकीस ठी प त्र असर् र्. 12) सी. रं गराजन २००५-१०

- आयोग च्य सदस् च

ां ी प त्रर् व तनवड पद्धर् कशी अस वी, 13) ववजय केळकर २०१०-१५
य स ठी क यद करण्य च सांसदेल अमधक र आहे. (य स ठी 14) वाय. व्ही. रे ड्डी २०१५-२०
१९५१ मध्ये क यद करण्य र् आल ) 15) एन. के. लसिं ग २०२०-२५
- ववत्त आयोगाची कायश :
भारतीय नौदलाच्या युद्धनौकेवर पवहल्या मवहला कमांदडिंग ऑविसर -
✓ र ष्ट्रपर्ींनी शशि रस केलेल्य इर्र कोणत्य ही तवत्तीय
ब बींतवषयक सल्ल देण.े प्रेरिा देवस्थळी

✓ र ष्ट्रपर्ींन सल्ल देण्य चे क यत तवत्त आयोग प र प डर्े. • प्रेरण देवस्थळी य न

ां र् रकली येथे ररअर
✓ तनव्वळ कर उत्पन्न पैकी केंद्र, र ज्य व र ज्य -र ज्य ांमध्ये अॅडममरल प्रवीण न यर य च्य
ां हस्ते
ज्य कर ांची तवभ गणी होऊ शकर्े र्ी तवभ गणी सुचतवणे तनयुक्तीपत्र प्रद न करण्य र् आले.

✓ भ रर् च्य सांमचर् तनधीर्ून र ज्य ांन ददल ज ण ऱ्य • प्रेरण देवस्थळी य ांची वॉटरजेट FSC
अनुद न ांची र्त्त्चे ठरतवणे युद्धनौक ‘INS वत्रिंकट’वर कम ांदडिं ग ऑफिसर म्हणून मर ठी
अमधक री असलेल्य तनवड करण्य र् आली आहे .
✓ पांच यर् र ज व्यवस्थेकडे स्त्रोर् उपलब्ध करण्य स ठी
र ज्य ांच्य सांमचर् तनधीर् व ढ करण्य च्य उप ययोजन • INS फत्रिंकट हे हल्ल करण रे क्र फ्ट आहे आणण अांदम न आणण
सुचतवणे न गरी पांच यर् र ज व्यवस्थेकडे स्त्रोर् उपलब्ध तनकोब र बेट ांमधील फत्रिंकट बेट वरून त्य चे न व देण्य र् आले.
करण्य स ठी र ज्य ांच्य सांमचर् तनधीर् व ढ करण्य च्य • नौदल र् युद्धनौकेचे नेर्ृत्व करण ऱ्य देवस्थळी य भ रर्ीय
उप ययोजन सुचतवणे. नौदल च्य पदहल्य मदहल अमधक री ठरल्य आहे र्.

VIDARBH IAS ACADEMY, AMRAVATI {28} MOB. NO. 9067580048 / 8530370674 / 8668920552
 जानेवारी २०२४ चालू घडामोडी…
प्रेरणा िेिस्थळी यांचा अल्पपठरचय : - मुख्य लय - नवी ददल्ली
o देवस्थळी य मूळच्य मुांबई इथल्य असून, त्य ांनी सेंट झेतवयसत - स्थ पन - २७ जुलै १९३९
कॉलेजमधून म नसश स्त्र र् पदव्युत्तर शशक्षण घेर्ले आहे . - िीदव क्य - सेव आणण तनष्ठ
o त्य २००९ मध्ये भ रर्ीय नौदल र् रुजू झ ल्य .
महाराष्ट्राचे नवीन मुख्य सगचव - डॉ. र्नतीन करीर
o य पूवी त्य िस्टत लेफ्टनांट म्हणून आयएनएस चेन्नईवर क यतरर्
• मह र ष्ट्र र ज्य च्य ४७ व्य मुख्य
होत्य .
समचवपदी डॉ. तनर्ीन करीर य ांची ३१
केंद्रीय औद्योगगक सुरक्षा दलाच्या पवहल्या मवहला महासंचालक दडसेंबर २०२३ रोजी तनयुक्ती करण्य र्
नीना णसिंह आली. मनोज सौतनक य ांच्य कडू न डॉ.
तनर्ीन करीर य ांनी पद ची सूत्रे स्वीक रली.
• केंद्रीय औद्योतगक सुरक्ष दल च्य
मह सांच लक पद ची जब बद री डॉ. वनतीन करीर यांचा अल्पपठरचय :
इतर्ह स र् पदहल्य ांद च एक मदहल o वैद्यकीय शशक्षण पूणत केल्य वर प्रश सकीय सेवेची परीक्ष
आयपीएस अमधक ऱ्य कडे सोपवण्य र् उत्तीणत केली.
आली आहे . o य पूवी तवत्त तवभ ग चे अतर्ररक्त मुख्य समचव होर्े.
• ३१ जुलै २०२४ रोजी त्य सेव तनवृत्त o १९८८ मध्ये भ रर्ीय प्रश सकीय सेवेर् द खल
होण र असून र्ोपयांर् त्य o स ांगली, पुणे शजल्ह मधक री, महसूल आणण वने र्सेच
सीआयएसएि प्रमुख पद वर र हण र आहे र्. नगरतवक स तवभ ग चे अतर्ररक्त मुख्य समचव म्हणून क म केले
नीना ससिं ि यांचा अल्पपठरचय : आहे .
o नीन शसिं ह य तबह रमधील प टण येथील रदहव सी आहे र् o पुणे शजल्ह पररषदेचे CEO, नोंदणी मह तनरीक्षक, पुणे
o त्य ांनी पटन मधील मदहल मह तवद्य लय र्ून शशक्षण घेर्ले. तवभ गीय आयुक्त, मुख्यमांत्री प्रद न समचव, म दहर्ी व
जनसांपकत मह सांच लक, तवक्रीकर आयुक्त, जम वबांदी आयुक्त,
o य नांर्र त्य ांनी ददल्लीर्ील जव हरल ल नेहरु तवद्य पीठ आणण
पुणे मह प शलक आयुक्त, य जब बद ऱ्य स ांभ ळल्य आहे र्.
अमेररकेच्य ह वतडत तवद्य पीठ र्ून शशक्षण घेर्ले. त्य न
ां ी नोबल
प ररर्ोतषक तवजेर्े अमभजीर् बॅनजी आणण एस्थर डफ्लो महाराष्ट्र राज्य मागासवगा आयोगाच्या अध्यक्षपदी - सुनील िुक्रे
य ांच्य बरोबर दोन शोधतनबांधही शलदहल आहे .
• आनांद तनरगुडे य ांच्य र जीन म्य नांर्र सुनील शुक्रे हे र ज्य
o र जस्थ न केडरच्य १९८९ बॅचच्य आयपीएस अमधक री आहे र् म ग सवगत आयोग चे नवे अध्यक्ष झ ले आहे र्. ह तनणतय
o नीन शसिं ह सध्य CISF च्य तवशेष डीजी पद वर होत्य . त्य घेण्य र् आल आहे .
२०२१ मध्ये CISF मध्ये रुजू झ ल्य . • राज्य मागासवगश आयोगाच्या सिस्यपिी वनयुक्ती : ओमप्रक श
o त्य ांनी केंद्र सरक रमध्येही क म केले आहे र्. ज धव, म रुर्ी शशक रे आणण मस्वछिंद्रन थ र् ांबे
o र जस्थ न पोशलस र् डीजी पद ममळवण ऱ्य त्य पदहल्य मिाराष्ट्र राज्य मागासिगय आयोग :
मदहल अमधक री होत्य . o मह र ष्ट्र र ज्य म ग सवगत आयोग अमधतनयम, २००५ मधील
o आयपीएस नीन शसिं ह य ांनी २००० स ली र जस्थ न मदहल कलम ३ अन्वये गठीर् आयोग
आयोग च्य सदस् समचवपद ची जब बद री स ांभ ळली होर्ी. o आयोगाची रचना :
o २०१३ मध्ये त्य सीबीआयमध्ये सहसांच लक म्हणून रुजू - ह आयोग र ज्य श सन ने न मतनदेशशर् केलेल्य ख लील
झ ल्य , शजथे त्य ांनी २०१८ पयांर् य पद वर क म केले. सदस् च
ां ममळू न बनलेल असेल.
o त्य ांन २०२० मध्ये सव तर् उत्कृष्ट सेव पदक देखील देण्य र् - अध्यक्ष : सवोच्च न्य य लय च फकिंव उच्च न्य य लय च
आले आहे . न्य य धीश आहे फकिंव होर्ी, अशी अध्यक्षपदस्थ व्यक्ती
केंद्रीय राखीि पोलीस िल (CRPF) - सदस् : र ज्य च्य सह महसुल तवभ ग ांपैकी प्रत्येक
- भ रर्ीय पोलीस सांस्थेचे एक घटक आहे . हे सांघटन भ रर् तवभ ग मधून घेर्लेल प्रत्येकी एक य प्रम णे इर्र
सरक रच्य गृहमांत्र लयच्य आदेश नुस र क म करर्े. म ग सवग तशी सांबांमधर् ब बीचे ज्ञ न असलेले सह सदस्;

VIDARBH IAS ACADEMY, AMRAVATI {29} MOB. NO. 9067580048 / 8530370674 / 8668920552
 जानेवारी २०२४ चालू घडामोडी…
परां र्ु, य सदस् ांपैकी एक पेक्ष कमी नसर्ील, इर्के मदहल तवद्य पीठ ांमध्ये व ढीस ल ग वे, य स ठी प्र . श्रीआनांद य ांचे
सदस् असर्ील आणण इर्र म ग सवगत, तवमुक्त ज र्ी व तवशेष प्रयत्न आहे र्.
भटक्य जम र्ी य र्ील प्रत्येकी एक सदस् असेल.
तिदटि िॉडकास्स्टिंग कॉपोरेिनच्या अध्यक्षपदी - डॉ. समीर िहा
- समचव : स म शजक न्य य तवभ ग र्ील सह सांच लक य
• ज गतर्क म ध्यम तवर्श् र्ील अग्रगण्य
दज तपक्ष
े कमी दज तच नसलेल व जो र ज्य श सन च
सांस्थ म्हणून ओळखल्य ज ण ऱ्य
अमधक री आहे फकिंव होर् , अस सदस्
‘तिरटश िॉडक स्स्टिं ग अध्यक्षपदी
आयोगाची कामे :
भ रर्ीय वांश चे डॉ. समीर शह य ांची
o न गररक ांच्य म ग सवग तच्य स म शजक-आमथि क प्रगर्ीच तनवड करण्य र् आली.
तनयममर्पणे आढ व घेण.े
समीर शिा यांचा अल्प पठरचय :
o न गररक ांच्य कोणत्य ही वग तच म ग सवगत म्हणून सूच्य ांमध्ये
o जन्म ह छत्रपर्ी सांभ जीनगरमध्ये.
अांर्भ तव करण्य ची तवनांर्ी तवच र थत स्वस्वक रणे आणण र्प सणे.
o १९६० स ली म्हणजे समीर श ह ११ वष ांचे असर् न
o न गररक ांच्य कोणत्य ही वग तच , अश सूच्य ांमध्ये कमी फकिंव
आईवदडल स
ां ह र्े इां ग्लांडल गेले आणण तर्थेच स्थ मयक झ ले.
ज स्त प्रम ण र् अांर्भ तव झ ल्य तवषयीच्य र्क्र री तवच र थत
o त्य ांचे उच्च शशक्षण ऑििडत तवद्य पीठ र् झ ले.
स्वस्वक रणे, त्य ांची सुन वणी करणे, त्य ांची चौकशी करणे आणण
र्प सणे व त्य स योग्य व टे ल अस सल्ल र ज्य श सन ल o र्े व ांशशक सांघषत य तवषय र्ील र्ज्ज्ञ म नले ज र् र्.
देणे. o त्य ांनी बीबीसीमध्ये च लू घड मोडी आणण र जकीय क यतक्रम
o न गररक ांच म ग सवगत तनश्चश्चर् करण्य चे तनकष आणण पध्दर्ी तवभ ग चे प्रमुख म्हणून क म केले आहे .
य सांबांधी तनयर्क लीक आढ व घेवून, त्य ब बर् र ज्य o १९७९ प सून ‘लांडन वीकएन्ड टे शलणहजन’ य कांपनीर्
श सन कडे शशि रशी करणे. सांशोधन प्रमुख अस मचत्रव णी क यतक्रम-तनममि र्ी आणण
म ध्यम क्षेत्र च ४० वष च
ां प्रदीघत अनुभव त्य ांच्य कडे आहे.
‘आयुका’ च्या संचालकपदी प्रा. रघुनाथन श्रीआनंद
o ‘ज्युतनपर’ य स्वर्ांत्र टे शलणहजन आणण रेदडओ तनममि र्ी
• आांर्रतवद्य पीठ खगोलश स्त्र आणण खगोलभौतर्कश स्त्र केंद्र ’चे
कांपनीचे र्े म लक आणण प्रमुख क यतक री अमधक री होर्े
(आयुक ) प चवे सांच लक म्हणून वररष्ठ खगोलश स्त्रज्ञ प्रा.
o २००७ र्े २०२० य क ळ र् र्े बीबीसीचे अक यतक री सांच लक
रघुनार्थन श्रीआनंि य च
ां ी तनयुक्ती करण्य र् आली.
होर्े. लांडन वीकएन्ड टे शलणहजन य कांपनीर् सांशोधन प्रमुख
• तवद्य पीठ अनुद न आयोग ने (UGC) त्य ांची तनयुक्ती ज हीर
o मचत्रव णी क यतक्रम तनममि र्ी आणण म ध्यम क्षेत्र च ४० वष ांच
केली.
प्रदीघत अनुभव त्य ांच्य कडे आहे.
प्रा. रघुनाथन श्रीआनंि यांचा अल्प पठरचय :
o मचत्रव णी क्षेत्र र्ील क मतगरीस ठी त्य न
ां २०१९ मध्ये
o प्र . श्रीआनांद य ांचे सांशोधन तवर्श्रचन श स्त्र, क्वेस र आणण
इां ग्लांडच्य र णी एशलझ बेथ य न
ां ी ‘कम ांडर ऑि द मोस्ट
वैश्चर्श्क सूक्ष्मर्रां ग लहरींवर असून, तनरीक्षण त्मक आणण
एिलांट ऑडतर ऑि द तिरटश एम्प यर’ ह फकर् ब ने
सैद्ध ांतर्कअश दोन्ही क्षेत्र ांर्ील त्य ांच्य सांशोधन ची जगभर र्
सन्म तनर् केले.
दखल घेण्य र् आली आहे.
o २०२१ मधील व ांशशक मभन्नर् आयोग च्य अहव ल स ठी
o खगोलश स्त्र र्ील तवशेषसांशोधन स ठी २००८ मध्ये म न च्य
त्य ांनी क म केले होर्े.
श ांतर्स्वरूप भटन गर पुरस्क र ने गौरतवण्य र् आले होर्े.
मिठटश िॉडकास्स्टिं ग कॉपोरेशन विषयी माहिती :
o प्र . श्रीआनांद हे आांर्रर ष्ट्रीय खगोलश स्त्र सांघटनेचे म नद
- BBC : British Broadcasting Corporation
सभ सद असून, १९९६ मध्ये ‘इां दडयन अॅकॅडमी ऑि स यन्सेस’ - स्थ पन : १८ ऑक्टोबर १९२२
चे िेलो म्हणून त्य च
ां ी तनवड करण्य र् आली होर्ी.
- मुख्य लय : लांडन
o ‘आयुक ’ मध्ये अमधष्ठ र् म्हणूनही प्र . श्रीआनांद य न
ां ी - सांस्थ पक :: जॉन रेश
जब बद री स ांभ ळली आहे . - िीदव क्य Nation shall speak peace unto Natio
o भ रर्ीय अवक श मोदहम ांच्य स य ने जम होण ऱ्य - म दहर्ी, शशक्षण आणण मनोरां जन पुरतवण री जग र्ील सव तर्
खगोलश स्त्रीय नोंदींवर आध ररर् सांशोधन देश र्ील मोठी प्रस रण सांस्थ आहे .

VIDARBH IAS ACADEMY, AMRAVATI {30} MOB. NO. 9067580048 / 8530370674 / 8668920552
 जानेवारी २०२४ चालू घडामोडी…

अहवाल व शिदेिांक

जागततक दडर्जटल स्पधाात्मकता र्नदेिांक २०२३ जीवनमान र्नदेिांक २०२३

• ज हीर करण री सांस्थ : इां टरनॅशनल इक्सिट्यूट िॉर मॅनेजमेंट • ‘मसतर’(Mercer) य सांस्थेद्व रे ह अहव ल प्रक शशर् करण्य र्
डेहलपमेंट (IMD) आल . मसतर ही एक अमेररकन सल्ल ग र िमत आहे ज्य ची
• य अहव ल द्व रे दडशजटल क्षेत्र र् ज गतर्क स्थ न दशततवले ज र्े. स्थ पन १९४५ मध्ये झ ली आहे .

• भ रर् ६४ अथतव्यवस्थ ांपैकी ४९ व्य क्रम ांक वर आहे . • य अहव ल नुस र त्य शहर र्ील र हणीम न ची गुणवत्त कशी
आहे र्े दशततवले ज र्े.
• भ रर् ने स यबर सुरक्ष ज्ञ न च्य ब बर्ीर् लक्षणीय क मतगरी
• अहव ल र्ील पदहले ५ देश :
केली आहे परां र्ु र्ांत्रज्ञ न आणण भतवष्य र्ील र्य री य स रख्य
आघ ड्य ांवर त्य च अभ व आहे . 1) णहएन्न (ऑक्ट्स्ट्िय )

• अहव ल र्ील पदहले र्ीन देश : 2) झुररच (स्वस्वत्झलांड)

3) ऑकलांड (न्यूझीलांड)
1) अमेररक
4) कोपनहे गन (डेन्म कत)
2) नेदरलँड
5) शजनेह (स्वस्वत्झलांड)
3) शसिं ग पूर
अििालातील भारताविषयी प्रमुख बाबी :
जगात सवाांत लोकवप्रय नेते पंतप्रधान नरेंद्र मोदी
o है दर ब द शहर ने (६व्य ांद ) गुणवत्त तनदेश ांक २०२३ मध्ये
• जग र्ील सव तर् लोकतप्रय नेर् म्हणून पांर्प्रध न नरेंद्र मोदी य ांनी १५३ वे स्थ न प्र प्त केले आहे .
७६ टक्के पसांर्ी ममळवर् आपले पदहले स्थ न क यम र खले o पुण्य र् (१५४ वे) भ रर् र्ील दुसऱ्य क्रम ांक वरील
आहे . ‘जीवनम न च दज त’ आहे.
• मॉतनिं ग कन्सल्ट य सांस्थेच्य वर्ीने ज गतर्क नेत्य ांच्य o जीवनम न च दज त तनदेश ांक प णी तपण्य ची क्षमर् , कचर
लोकतप्रयर्ेब बर् तनयममर् सवेक्षण केले ज र्े. तनमूतलन, स ांडप णी, व यू प्रदूषण, प ण्य ची उपलब्धर् ,
• २९ नोहें बर र्े ५ दडसेंबर य क ळ र् केलेल्य सवेक्षण र्ील हे व हर्ूक कोंडी अश तवतवध घटक ांवर आध ररर् आहे.
तनष्कषत आहे र्.
जागततक हवामान कामगगरी र्नदेिांक (CCPI) २०२३
जगातील सिायत लोकवप्रय नेते • २००५ प सून दरवषी प्रक शशर् होर् असलेल , ल यमेट चेंज
नेते िेशाचे नेतत्व
ृ पसंती परिॉमतन्स इां डेि (CCPI) हव म न बदल च स मन
नरें द्र मोिी भ रर् ७६ % करण्य स ठी देश ांच्य प्रयत्न ांच म गोव घेर्ो.
आंद्रेस मॅन्युएल लोपेझ मेक्सिको ६६ % • आांर्रर ष्ट्रीय हव म न र जक रण र् प रदशतकर् व ढवणे आणण
अॅलेन बसेि स्वस्वत्झलांड ५८ % हव म न सांरक्षण च्य प्रयत्न ांची आणण वैयतक्तक देश ांनी केलेल्य
प्रगर्ीची र्ुलन करणे हे त्य चे उदद्दष्ट आहे .
लुईज इनालर्ओ लुला कडलसल्वा ि झील ४९ %
• जमतनवॉच, न्यूल यमेट इक्सिट्यूट आणण ल यमेट अॅक्शन
अाँर्थनी अल्बानेज ऑस्ट्िे शलय ४७ %
नेटवकत दरवषी ह तनदेश ांक प्रक शशर् करर् र्.
• दुबई येथे झ लेल्य ज गतर्क COP-२८ दरम्य न ही घोषण
झ ली.
• य वषीच्य हव म न बदल क मतगरी तनदेश ांक र् भारत ७ व्या
स्थानावर पोहोचल आहे.
• भ रर् च्य यश चे श्रेय हररर्गृह व यू श्रेणीर्ील त्य च्य दमद र
क मतगरील ददले ज र्े, सीसीपीआयमध्ये महत्त्वपूणत वजन
असलेल्य अन्न क्षेत्र वर लक्षणीय भर ददल ज र्ो.

VIDARBH IAS ACADEMY, AMRAVATI {31} MOB. NO. 9067580048 / 8530370674 / 8668920552
 जानेवारी २०२४ चालू घडामोडी…
• य अहव ल र् उत्सजतन वर प्रभ व ट कण्य र् अक्षय ऊजेची स्टील अॅथॉररटी ऑि ७०
सोमा मंडाल
महत्त्व ची भूममक अधोरेणखर् करण्य र् आली असून, पुढील इां दडय च्य अध्यक्ष
मूल्य ांकन र् भ रर् च्य स्थस्थर्ीवर होण र सांभ व्य पररण म ककरण मुझम
ु िार-र्ॉ ब योकॉनच्य सांस्थ पक ७६
अधोरेणखर् करण्य र् आल आहे.
• य य दीर् पदहल्य स्थ न वर युरोतपयन कममशनच्य अध्यक्ष
• य तनदेश ांक र् चीन ५१ व्य र्र अमेररक ५७ व्य स्थ न वर
उसुशला फॉन डेर लेयन आहे र्. सलग दुसऱ्य वषी त्य न
ां ी हे स्थ न
आहे .
क यम ठे वले आहे .
'िोर्ब्ा'च्या जगातील १०० प्रभावी मवहलांच्या यादीत चार भारतीय • दुसरे स्थ न युरोतपयन मध्यवर्ी बँकेच्य अध्यक्ष किस्टीन
मवहला लागाडे य ांनी, र्र तर्सरे स्थ न अमेररकेच्य उपर ष्ट्रपर्ी कमला
िॅ टरस य ांनी ममळतवले आहे .
यािीतील
व्यक्ती क्षेत्र
क्रमांक
वनमशला सीतारामन केंद्रीय अथतमांत्री ३२
एचसीएल ६
रोर्नी नाडर मल्होत्रा
कॉपोरेशनच्य अध्यक्ष

LEADS अहवाल २०२३

• LEADS : Logistics Ease Across Different States
• सुरुव र् : २०१८
• आवृत्ती : प चवी
• ज गतर्क बँकेच्य लॉशजस्स्टक परिॉमतन्स इां डेिच्य धर्ीवर LEADS ची सांकल्पन करण्य र् आली.
• ह देश र्ील सवत ३६ र ज्ये आणण केंद्रश शसर् प्रदेश ांमधील लॉशजस्स्टक प य भूर् सुतवध , सेव आणण म नवी सांस धन ांचे मूल्य क
ां न
करण्य स ठी असलेल तनदेश ांक आहे
• अहव ल चे प्रक शन - तपयूष गोयल (व णणज्य व उद्योग मांत्री)
• अहव ल ची तनममि र्ी - व णणज्य व उद्योग मांत्री (उद्योग आणण अांर्गतर् व्य प र प्रोत्स हन तवभ ग)
LEADS २०२३ मध्ये राज्यांची कामगगरी
Achievers Fast movers Aspires
1) आांध्र प्रदेश 1) केरळ 1) गोव
2) गुजर र् 2) मह र ष्ट्र 2) ओदडश
फकनारपट्टीची राज्ये
3) कन तटक 3) पश्चश्चम बांग ल
4) र् ममळन डू
1) चांददगड 1) अांदम न - तनकोब र बेटे 1) दमण-दीव द दर नगर हवेली
केंद्रशाससत प्रिेश 2) ददल्ली 2) लक्षदीप बेट 2) जम्मू आणण क श्मीर
3) लड ख

1) आस म 1) दहम चल प्रदेश 1) मणणपूर

ईशान्यकडील राज्ये 2) शसक्कीम 2) न ग लँड 2) मेघ लय
3) फत्रपुर 3) ममझोरम
1) हररय ण 1) मध्य प्रदेश 1) तबह र
मध्यिती राज्ये (Landlock 2) पांज ब 2) र जस्थ न 2) छत्तीसगड
State) 3) र्ेलांग न 3) उत्तर खांड 3) दहम चल प्रदेश
4) उत्तर प्रदेश 4) झ रखांड

VIDARBH IAS ACADEMY, AMRAVATI {32} MOB. NO. 9067580048 / 8530370674 / 8668920552
 जानेवारी २०२४ चालू घडामोडी…

क्रीडा घडामोडी

राष्ट्रीय क्रीडा पुरस्कार २०२३

• दरवर्षी क्रीडा क्षेत्रातील उत्कृष्टता ओळखण्यासाठी आणि चांगल्या कामगगरीसाठी आणि नेतृत्व, णखलाडू वृत्ती आणि
पुरस्कृत करण्यासाठी युवा व्यवहार आणि क्रीडा मंत्रालयाद्व रे शिस्तीची भावना दिुगवल्याबद्दल ददला जातो.
ददले जातात. २०२३ चे विजेते
• पुरस्क र तवजेत्य ांन र ष्ट्रपर्ी भवन र् ०९ ज नेव री २०२४ रोजी
1) ओजस देवर्ळे धनुतवि द्य
र ष्ट्रपर्ींकडू न पुरस्क र प्रद न केले ज र्ील.
2) अददर्ी स्व मी धनुतवि द्य
• तनवड सममर्ीचे अध्यक्ष: न्य . ए.एम. ख नतवलकर
3) श्रीशांकर एम ऍथलेरटि
मेजर ध्यानचंद खेलरत्न पुरस्कार
4) प रुल चौधरी ऍथलेरटि
▪ सुरूव र् : १९९१-९२
5) मोहम्मद हुस मुद्दीन बॉक्सििंग
▪ २०२० मध्ये पुरस्क र चे
स्वरूप ७.५ ल ख वरून २५ 6) आर. वैश ली बुमद्धबळ
लख रूपये करण्य र् 7) मोहम्मद शमी फक्रकेट
आले. 8) अनुष अग्रव ल घोडेस्व र
▪ मागील चार वर्षाांच्या कालावधीत एखाद्या खेळाडू ने क्रीडा
9) ददव्यकृर्ी शसिं ग घोडेस्व र ड्रेसेज
क्षेत्रातील नेत्रदीपक आणि उत्कृष्ट कामगगरीसाठी ददला
जातो. 10) ददक्ष ड गर गोल्फ

▪ र जीव ग ांधी खेलरत्न पुरस्क र चे ६ ऑगस्ट २०२१ ल न व 11) कृष् बह दूर प ठक हॉकी
बदलून मेजर ध्य नचांद खेलरत्न करण्य र् आले. 12) पुक्रांबम सुशील च नू हॉकी
२०२३ चे विजेते 13) पवन कुम र कबड्डी
मचर ग शेट्टी (बॅडममिं टन) स स्त्वक स ई र ज (बॅडममिं टन) 14) ररर्ू नेगी कबड्डी

अर्जुन पजरस्कार 15) नसरीन खो-खो

▪ सुरुव र् : १९६१ 16) तपिं की लॉन ब ऊल्स

▪ स्वरूप : १५ ल ख 17) ऐर्श्री प्रर् प शसिं ग र्ोमर शूरटिं ग
▪ खेळ आणि खेळांमधील उत्कृष्ट कामगगरीसाठी अजुुन 18) ईश शसिं ग शूरटिं ग
पुरस्कार ददला जातो. मागील चार वर्षाांच्या कालावधीतील
19) हररिं दर प ल शसिं ग सांधू स्क्वॅश

VIDARBH IAS ACADEMY, AMRAVATI {33} MOB. NO. 9067580048 / 8530370674 / 8668920552
 जानेवारी २०२४ चालू घडामोडी…
20) अदहक मुखजी टे बल टे तनस राष्ट्रीय खेल प्रोत्साहन पुरस्कार
21) सुनील कुम र कुस्ती ▪ सुरुव र् : २००९
22) अँरटम कुस्ती ▪ कॉपोरेट सांस्थ (ख जगी आणण स वतजतनक क्षेत्र र्ील
दोन्ही), क्रीड तनयांत्रण मांडळे , स्वयांसेवी सांस्थ , र ज्य आणण
23) नौरेम रोशशतबन देवी वुशू
र ष्ट्रीय स्तर वरील क्रीड सांस्थ ांन ददल ज र्ो, ज्य ांनी क्रीड
24) शीर्ल देवी पॅर धनुतवि द्य
सांवधतन आणण तवक स च्य क्षेत्र र् दृश्यम न भूममक
25) इलुरी रेड्डी अांध फक्रकेट बज वली आहे .
26) प्र ची य दव पॅर कॅनोइां ग २०२३ चे विजेते

द्रोणाचायभ पुरस्कार मांजुष कांवर बॅडममिं टन

▪ सुरुव र् : १९८५ तवनीर्कुम र शम त हॉकी

▪ स्वरूप : १० ल ख कतवर् सेल्वर ज कबड्डी

▪ क्रीड आणण खेळ ांमधील उत्कृष्ट प्रशशक्षक ांस ठी द्रोण च यत मौलाना अबुल कलाम आझाद ट्रॉफी
पुरस्क र ददल ज र्ो. प्रशशक्षक न
ां स र्त्यपूणत आध र वर ▪ सुरुव र् : १९५६
उत्कृष्ट आणण गुणवत्तेचे क यत करण्य स ठी आणण खेळ डू ां न
▪ स्वरूप : १० ल ख
आांर्रर ष्ट्रीय स्पध ांमध्ये उत्कृष्ट क मतगरी करण्य स सक्षम
▪ आांर्र-तवद्य पीठ स्पध ांमध्ये सवोत्कृष्ट क मतगरी करण ऱ्य
करण्य स ठी ददल ज र्ो.
तवद्य पीठ ल ददली ज र्े.
२०२३ चे विजेते २०२३ चे विजेते
1) लशलर्कुम र कुस्ती गुरु न नक देव तवद्य पीठ, अमृर्सर
2) आर.बी. रमेश बुमद्धबळ o लवली प्रोिेशनल तवद्य पीठ, पांज ब (१st runner up)
3) मह वीर प्रस द सैनी पॅर अॅथलेरटि o कुरुक्षेत्र तवद्य पीठ (२nd runner up)

4) शशवेंद्रशसिं ग हॉकी
भारताची ८४ वी ग्रँडमास्टर - वैिाली रमेिबाबू
5) गणेश प्रभ कर देवरुखकर मल्लख ांब
• आवृत्ती - ८४ वी
ध्यानचंद पुरस्कार
• चेन्नईची रमेशब बू वैश ली ही ८४ वी
▪ सुरुव र् : २००२ ग्रँडम स्टर ठरली आहे .
▪ स्वरूप : १० ल ख • ग्रँडम स्टर फकर् ब ममळवण री वैश ली
▪ खेळ आणण खेळ ांमध्ये जीवनगौरव क मतगरीस ठी ध्य नचांद तर्सरी भ रर्ीय मदहल ठरली.
पुरस्क र ददल ज र्ो. ह त्य ांच्य क मतगरीने खेळ र् य पूवी, कोनेरू िम्पीने २००२ मध्ये, र्र द्रोणावली िटरकाने २०११
योगद न देण ऱ्य आणण तनवृत्तीनांर्रही क्रीड स्पध ांच्य मध्ये ग्रँडम स्टर फकर् ब ममळवल होर् .
प्रच र र् योगद न देण ऱ्य खेळ डू ां च सन्म न करण्य स ठी • एकूणच तवच र करर् ग्रँडम स्टर फकर् ब ममळवण री वैश ली
ददल ज र्ो. ४२वी मदहल खेळ डू ठरली.
• ग्रँडमास्टर बनणारी पहहली र्ाऊ-बहीण जोडी : वैश लीच भ ऊ
२०२३ चे विजेते
प्रज्ञ नांद प ठोप ठ वैश लीनेही ग्रँडम स्टर फकर् ब वर आपले न व
जसकीरर् शसिं ग ग्रेव ल गोल्फ
कोरले आहे. बुमद्धबळ च्य इतर्ह स र् ग्रँडम स्टर फकर् ब
भ स्करन ई कबड्डी ममळवण रे र्े पदहलेच बदहण-भ ऊ ठरले आहे र्.
जयांर् कुम र पुशील ल टे बल टे तनस • ग्रँडमास्टर बनणारी पहहली र्ाऊ- र्ाऊ जोडी : भ रर् च तवघ्नेश एन.
आर. ह भ रर् च ८० व ग्रँडम स्टर ठरल होर् . तवश ख य ने

VIDARBH IAS ACADEMY, AMRAVATI {34} MOB. NO. 9067580048 / 8530370674 / 8668920552
 जानेवारी २०२४ चालू घडामोडी…
२०१९ मध्ये ग्रँडम स्टर फकर् ब ममळवल होर् . र्ो भ रर् च ५९ पॅरा खेलो इंदडया स्पधाा २०२३
व ग्रँडम स्टर ठरल होर् . य सह तवघ्नेश आणण तवश ख हे
• केंद्रीय क्रीड मांत्र लय आणण क्रीड प्र मधकरण द्व रे आयोशजर्
ग्रँडम स्टर फकर् ब ममळवण रे पदहलेच भ रर्ीय भ ऊ-भ ऊ ठरले
होर्े. • आवृत्ती : पदहली

भारतासंबंधी बुसद्धबळातील विशेष काममगरी : • क ल वधी : १० र्े १७ दडसेंबर २०२३

o पदहली मदहल ग्रँडम स्टर - सुब्बर मन तवजय लक्ष्मी • रठक ण – ददल्ली

o पदहल पुरुष ग्रँडम स्टर - तवर्श्न थन आनांद • य स्पधेर् १४५० अपांग खेळ डू सहभ गी झ ले होर्े.

o सव तर् र्रुण ग्रँडम स्टर - डी गुकेश, र्ममळन डू • य स्पधेर् स मील असलेले एकूण स र् क्रीड प्रक र

ि. ववजेता राज्य - पॅर अॅथल

े ेरटि - पॅर बॅडममिं टन
८४ रमेशब बू वैश ली र् ममळन डू - पॅर नेमब जी - पॅर तर्रां द जी
८३ आददत्य स मांर् मह र ष्ट्र - पॅर टे बल टे तनस - पॅर िुटबॉल
८२ वुप्प ल प्रणणर् र्ेलांगण - पॅर वेटशलस्वफ्टिंग
८१ स यांर्न द स पश्चश्चम बांग ल • य स्पधेर् पदर् शलकेर् प्रथम क्रम ांक वर हररय ण असून
८० तवघ्नेश एन. आर चेन्नई मह र ष्ट्र च प चव क्रम ांक आहे .

ववजय हजारे िॉिी २०२३-२४ पिक तासलका

सुिणय रौप्य कांस्य एकूण
• आवृत्ती : २२ वी
िठरयाण ४० ३९ २६ १०५
• क ल वधी : २३ नोहें बर र्े १६ दडसेंबर
उत्तर प्रिेश २५ २३ १४ ६२
२०२२
तममलनाडु २० ८ १४ ४२
• आयोजक : BCCI
गुजरात १५ २२ २० ५७
• तवजय हज रे िॉिी रणजी वनडे िॉिी मिाराष्ट्र १२ ७ १६ ३५
म्हणून ओळखली ज र्े.
कुस्तीसाठी हंगामी सममतीची स्थापना
• आयोजन चे रठक ण : र जकोट
(गुजर र्) • भ रर्ीय कुस्ती सांघटनेचे दैनदां दन क मक ज स ांभ ळण्य स ठी
शेिटचा सामना (FINAL) : भ रर्ीय ऑशलिं तपक सांघटनेकडू न (IOA) र्ीन सदस्ीय हां ग मी
सममर्ीची स्थ पन करण्य र् आली आहे .
o हररय ण ने र जस्थ नच ३० ध व ांनी पर भव करून प्रथमच
• सममर्ी (र्ीन सदस्ीय) :
तवजय हज रे िॉिी २०२३ चे तवजेर्ेपद पटक वले.
1) अध्यक्ष : भूतपिं दरशसिं ह ब जव (भ रर्ीय वुशू सांघटनेचे)
o हररय ण कणतध र - अशोक मनेररय
2) एम. एम. सोम य (हॉकी खेळ डू )
o र जस्थ न कणतध र - दीपक हुड्ड
3) मांजूष कांवर (बॅडममिं टन खेळ डू )
o स मन वीर - सुममर् कुम र (हररय ण सांघ)
• भ रर्ीय ऑशलिं तपक सममर्ीच्य तनयम ांकडेही दुलक्ष
त करण्य र्
o म शलक वीर - सुममर् कुम र (हररय ण सांघ) आले. आर् कुस्ती सांघटनेर् प रदशतकर् , तनष्पक्षर् य वी
o सव तमधक ध व - चांदीगड सांघ च्य असतल न ख न (५०८ य स ठी आणण खेळ डू ां च्य दहर् स ठी हां ग मी सममर्ीची स्थ पन
धव) करण्य र् आली आहे.

o सव तमधक तवकेट - र् ममळन डू सांघ च्य वरुण चक्रवर्ी (१९

तवकेट)
• सव तर् ज स्त कॉिी शजिं कण र सांघ - र् ममळन डू (प च वेळ )

VIDARBH IAS ACADEMY, AMRAVATI {35} MOB. NO. 9067580048 / 8530370674 / 8668920552
 जानेवारी २०२४ चालू घडामोडी…

पयािवरण घडामोडी

- ग्लोबल स्टॉकटे क ही २०१५ मध्ये पॅररस कर र अांर्गतर्

Conference of the Parties २०२३
स्थ तपर् केलेली तनयर्क शलक पुनर वलोकन यांत्रण आहे .
• COP म्हणजे पक्ष ांची - ग्लोबल स्टॉकटे क मजकूर ची प चवी पुनर वृत्ती COP२८
पररषद (Conference of मध्ये प्रशसद्ध झ ली आणण कोणर् ही आक्षेप न घेर्
the Parties) ही सभ स्वीक रण्य र् आली.
दरवषी घेर्ली ज र्े.
o जागवतक निीकरणीय ऊजाय ; ऊजाय काययक्षमतेची प्रवतज्ञा:
• आर् पयांर् एकूण २७
- प्रतर्ज्ञ र् असे नमूद केले आहे की २०३० पयांर् जग र्ील
बैठक झ ल्य आहे र्. गेल्य वषी २७ व्य आवृत्तीचे इशजप्तमध्ये
स्थ तपर् नूर्नीकरणक्षम ऊज त तनममि र्ी क्षमर् तर्प्पट
आयोजन करण्य र् आले होर्े.
करण्य स ठी आणण २०३० पयांर् दरवषी ऊज त क यतक्षमर्
COP काय आिे ? सुध रण ांच ज गतर्क सर सरी व तषि क दर २% वरून ४%
- हव म न बदल शी लढ देण्य स ठी प्रभ वी म ग च
ां े पयांर् एकफत्रर्पणे दुप्पट करण्य स ठी स्व क्षरी करण रे
मूल्य ांकन करणे आणण UNFCCC च्य म गतदशतक एकत्र क म करण्य स वचनबद्ध आहे र्.
र्त्त्व ांनुस र हव म न कृर्ीची योजन आखली ज र्े. o ग्लोबल गोल ऑन अॅडाप्टेशन (GGA):
- त्य चे न व आहे United Nations Framework - ग्लोबल गोल ऑन ऍड प्ट ेशन (GGA) वरील मसुद मजकूर
Convention on Climate Change / Conference of
स दर करण्य र् आल .
the Parties to the United Nations Climate Change
Convention. - पॅररस कर र च्य १.५/२°C उदद्दष्ट च्य सांदभ तर् देश ांच्य
- १९९५ मध्ये बशलि न येथे प्रथम COP चे आयोजन करण्य र् अनुकूलर्ेच्य गरज ांबद्दल ज गरूकर् व ढवून आणण
आले होर्े. त्य स ठी तनधी पुरवून हव म न बदल अनुकूलन
- प्रत्येक वषी UN हव म न पररषद वेगळ्य देश द्व रे व ढवण्य स ठी पॅररस कर र अांर्गतर् य ची स्थ पन
आयोशजर् केली ज र्े. करण्य र् आली.

COP २८ o पॉिठरिं ग पास्ट कोल अलायन्स (PPCA):

• २०२३ ची आवृत्ती - २८ वी
• रठक ण - दुबई (सांयुक्त अरब अममर र्ी)
• क ल वधी - ३० नोहें बर - १२ दडसेंबर २०२३
• सांयुक्त र ष्ट्र ांच्य िेमवकत कन्व्हेन्व्शन ऑन ल यमेट चेंज
(UNFCCC) य सांस्थेद्व रे आयोशजर् केली ज र्े.
COP-२८ पठरषिेिरम्यान चचेलेले मुख्य मुद्दे :
o आत्त पयांर्च्य प्रगर्ीच आढ व व नव्य
प य भरणी ह य र् महत्त्व च तवषय होर् .
o ‘COP २७’ मध्ये र्त्त्वर्िः सांमर् झ लेल्य ‘LOSS AND
DAMAGE’ य नव्य तनधीची स्थ पन COP २८ मध्ये
करण्य र् आली.
o LOSS AND DAMAGE : र् पम नव ढीच सव तमधक
िटक बसण ऱ्य गरीब देश न
ां मदर् करण्य स ठी, त्य र्
तवकशसर् देश ांचे योगद न मोठे र हण र आहे.
o ग्लोबल स्टॉकटे क मजकूर :
- PPCA ही र ष्ट्रीय आणण उप-र ष्ट्रीय सरक रे, व्यवस य
आणण सांस्थ च
ां ी एक युर्ी आहे जी अव्य हर् कोळस उज त
तनममि र्ीप सून स्वछ ऊजेकडे सांक्रमण पुढे नेण्य स ठी
क यतरर् आहे र्.
- COP २८ मधील PPCA ने नवीन र ष्ट्रीय आणण उपर ष्ट्रीय
सरक र ांचे स्व गर् केले आणण स्वछ ऊज त पय तय च
ां ी
म गणी केली.
वचनन म्य ांची o ग्लोबल ठरव्हर ससटीज अलायन्स (GRCA):
- भ रर् सरक रच्य जलशक्ती मांत्र लय च्य अांर्गतर् नॅशनल
ममशन िॉर लीन गांग (NMCG) च्य नेर्ृत्व ख ली COP
२८ मध्ये हे लॉन्च करण्य र् आले.
- GRCA ही ११ देश ांमधील २७५+ ज गतर्क नदी-शहर ांन
कहर करण री एक अफद्वर्ीय युर्ी आहे.
- भ गीद र देश ांमध्ये इशजप्त, नेदरलँड्स, डेन्म कत, घ न ,
ऑस्ट्िे शलय , भूर् न, कांबोदडय , जप न आणण

VIDARBH IAS ACADEMY, AMRAVATI {36} MOB. NO. 9067580048 / 8530370674 / 8668920552
 जानेवारी २०२४ चालू घडामोडी…
नेदरलँड्समधील हे ग, ऑस्ट्िे शलय र्ील अॅडलेड आणण o COP -२८ मध्ये र्ेल आणण व यू दडक बोन यझेशन च टत र ज री
हां गेरीचे स्ट्झोलनोक य ांच सम वेश आहे. करण्य र् आल होर् .
- GRCA श र्श्र् नदी-केंदद्रर् तवक स आणण हव म न काही महत्त्वाच्या COP पदरषदा
लवमचकर्ेमध्ये भ रर् च्य भूममकेवर प्रक श ट कर्े. क्योटो, क्योटो प्रोटोकॉलच
COP ३ १९९७
- GRCA प्लॅटिॉमत ज्ञ न ची देव णघेव ण, नदी-शहर जप न अवलांब केल .
जुळवणे आणण सवोत्तम पद्धर्ींच प्रस र सुलभ करेल. क्योटो प्रोटोकॉलच्य
मॅर केच,
o कोळसा संक्रमण प्रिेगक: COP ७ २००१ मांजुरीस ठी मांच र्य र
मोरोक्को
करण्य र् आल
- ि न्सने तवतवध देश आणण सांस्थ ांच्य सहक य तने कोळस
ददल्ली घोषण - सव तर्
सांक्रमण प्रवेगक स दर केल .
ददल्ली, गरीब देश ांच्य तवक स च्य
- उदद्दष्ट ांमध्ये ज्ञ न-व टप, धोरण दडझ इन आणण COP ८ २००२
भ रर् गरज हव म न बदल स ठी
कोळश प सून स्वछ ऊजेपयांर्चे िक्त सांक्रमण सुलभ
र्ांत्रज्ञ न हस्त ांर्रण
करण्य स ठी आमथि क सह य्य सम तवष्ट आहे .
पॉझ्न न, क्योटो प्रोटोकॉल अांर्गतर्
o ग्रीन क्रेफडट इवनसशएठटव्ह: COP १४ २००८
पोलांड अनुकूलन तनधी सुरू केल
- न तवन्यपूणत पय तवरण क यतक्रम आणण स धन ांच्य कॅनकुन,
देव णघेव णीस ठी एक सहभ गी ज गतर्क व्य सपीठ र्य र
COP १६ २०१० ग्रन ल यमेट िांड स्थ पन
मेक्सिको
करण्य स ठी COP२८ येथे भ रर् ने ग्रीन क्रेदडट १९९० प र्ळीच्य र्ुलनेर्
इतनशशएरटह ल च
ँ केले. COP १८ २०१२ दोह , कर् र GHG उत्सजतन १८% कमी
- जलसांध रण आणण वनीकरण य उपक्रम च्य दोन प्रमुख करणे
प्र ध न्यक्रम आहे र्. पॅररस कर र (ज गतर्क
- वृक्ष रोपण, जलसांवधतन, श र्श्र् शेर्ी आणण कचर र् पम न. ज गतर्क
व्यवस्थ पन य स रख्य ऐस्वछक पय तवरणीय उपक्रम न
ां पॅररस, र् पम न २°C ख ली
COP २१ २०१५
च लन देणे ह य उपक्रम च मुख्य उद्देश आहे. ि न्स आणणे. शक्यर्ो १.५
- ग्रीन क्रेदडट म्हणजे : पडीक आणण न तपक जममनीवर अांश च्य पुढे ज ऊ द्य यची
ल गवड करणे, नद्य ांचे पुनरुज्जीवन करण्य स ठी त्य ांच्य न ही
खोय ांमध्ये वनीकरण करणे, य ांच य र् सम वेश आहे. COP २६ (२०२१) - ग्लािगो, तिटन : र्ारिाचे पंचित्वे -
प रां पररक पय तवरणपूरक जीवनशैलीच अवलांब ह देखील - २०३० पयांर् अजैतवक इां धन प सून ५०० GW तवजतनममि र्ी
'ग्रीन क्रेदडट' पुढ क र च भ ग आहे . करणे.
o COP२८ मध्ये जवळप स २०० देश ांनी "ऊज त प्रण लींमधील - २०३० पयांर् ऊज क्ष
त मर् तनममि र्ीपैकी ५०% ऊज त
जीव श्म इां धन प सून दूर ज ण्य स ठी" सहमर्ी दशतवली. Renewable Energey प सून उत्प ददर् करणे.

o हव म न कृर्ीस ठी उच्च महत्त्व क ांक्ष बहुस्तरीय भ गीद री - २०३० पयांर् GDP च्य ४५% Carbon Emission कमी
करणे.
o COP २८ मध्ये सुरू करण्य र् आलेल्य घोषणेचे उदद्दष्ट २०५०
- २०३० पयांर् क बतन उत्सजतन १ टन पयांर् कमी करणे.
पयांर् ज गतर्क अणुऊज त क्षमर्ेच्य तर्प्पट करण्य चे आहे.
- Net Zero क बतन उत्सजतन २०७० पयांर् करणे.
o UNICEF चे Generation Unlimited, भ रर् च्य पय तवरण,
COP २७ (२०२२) : इजजप्त -
वन आणण हव म न बदल मांत्र लय च्य सहक य न
त े दुबईर्ील
- नुकस न आणण नुकस न तनधी
COP-२८ मध्ये "ग्रीन र यणझिं ग" उपक्रम चे अन वरण करण र
- G७-नेर्ृत्व ख लील ‘ग्लोबल शीर्ल् ि यन स्थन्सिंग िॅशसशलटी’
आहे . ज गतर्क "ग्रीन र यणझिं ग" उपक्रम आणण "ग्रीन र यणझिं ग
हव म न आपत्तींच स मन करण ऱ्य देश स
ां ठी
इां दडय अल यन्स" हे युतनसेि, जनरेशन अनशलममटे ड आणण
स वतजतनक, ख जगी आणण युव भ गीद र ांच्य तवतवध नेटवकतच - आफिकन क बतन म केट इतनशशएरटह
सम वेश असलेल्य सहयोगी प्रयत्न ांन मचन्ह ांफकर् करर्े. - जल अनुकूलन आणण लवमचकर् उपक्रम स ठी कृर्ी
- भ रर् च्य भ गीद रीर् ‘मॅन्व्ग्रोह अल यन्स’

VIDARBH IAS ACADEMY, AMRAVATI {37} MOB. NO. 9067580048 / 8530370674 / 8668920552
 जानेवारी २०२४ चालू घडामोडी…
a शवज्ञाि, तंत्रज्ञाि व संरक्षण

स्रोचे पवहले ध्रुवीय ममिन - XPoSat o 'र मन ररसचत इक्सिट्यूट'कडू न 'पोशलि' उपग्रह ची तनममि र्ी
o प्रक श चे ध्रुवीकरण मोजणी करण्य स ठी उपग्रह च व पर
• इस्रो देश र्ील पदहले ध्रुवीय ममशन सुरू करण र आहे .
• २०२१ मध्ये ल ँच केलेल्य ‘न स ’च्य इमेशजिं ग एि-रे इंिाळ ववनाणिका (Imphal Destroyer)
पोलरीमेिी एिप्लोररनांर्र हे भ रर् चे पदहले आणण जग र्ील • नौदल च्य र् फ्य त्तीर्
दुसरे ध्रुवीय ममशन आहे . सव तमधक अत्य धुतनक
• श्रीहररकोट येथील सर्ीश धवन अांर्र ळ केंद्र येथून १ ज नेव री ‘तवश ख पट्टणम
२०२४ रोजी सक ळी ९.१० व जर् हे प्रक्षेपण झ ले. श्रेणीर्ील ‘इां ि ळ’ ही
• य मध्ये PSLV C-५८ सह एि-रे पोलरीमेिी सॅटेल ईट तवन शशक २६ दडसेंबर
(XPoSat) प ठवले गेल.े २०२३ ल नौदल च्य र् फ्य र् द खल झ ली.
• ह उपग्रह ५००-७०० फक.मी.च्य कमी पृथ्वीच्य कक्षेर् स्थ तपर् • सांरक्षणमांत्री र जन थशसिं ह य ांच्य हस्ते
केल ज ईल. • य म झग व डॉकच्य प्रकल्प’ १५ व अांर्गतर् र्य र होर्
• र्ो ५ वषे तवतवध स्वरूप ची म दहर्ी गोळ करेल. असलेल्य च र युद्धनीक ांपैकी ही तर्सरी आहे.
• 'एरस्पेक्ट'ची तनममि र्ी बांगळू रमधील यूआर र व सॅटेल इट इं िाळची िैसशष्ट्ये :
वजन ७,४०० टन
सेंटर'कडू नकरण्य र् आली आहे .
o श्रेणी : ग इडेड क्षेपण स्त्र ने लांबी १६३ मीटर
ध्रुिीय ममशनचे िैसशष्ट्ये : सज्ज ‘तवश ख पट्टणम’ जाडी १७.४ मीटर
o ह उपग्रह क्ष-फकरण ांच डेट गोळ करेल. श्रेणीर्ील तर्सरी तवन शशक खोली ६.५ मीटर
o र्ेजस्वी र् ऱ्य ांच अभ्य स करण र य मोदहमेचे उदद्दष्ट खचत : ८९५० कोटी रुपये
o कमाल वेग ६२ Km/hr
तवर्श् र्ील ५० र्ेजस्वी स्रोर् च
ां अभ्य स करणे असे आहे .
o उभ रणी : म झग व डॉक शशपतबर्ल्सत शलममटे ड
o र्सेच कृष्तववर (Black Hole) आणण न्यूिॉन र् ऱ्य ांच
o प्रव सक्षमर् : र् शी ३३ फकमी वेग ने १५ हज र फकमीपयांर्
अभ्य स करेल.
o ही युद्धनौक समुद्री पृष्ठभ ग वर म र करू शकण न्य
o एरस्पो सेंट ही आददत्य एल १ आणण अॅस्ट्िो सेंटनांर्र अांर्र ळ र्
‘िह्मोस’ क्षेपण स्थ ने सज्ज आहे.
स्थ पन होण री तर्सरी वेधश ळ असेल.
o ही क्षेपण स्त्रे आव ज पेक्ष ही अमधक वेग ने ५०० फकमीपयांर्चे
o य मध्ये पल्सर, ब्लॅक होल एि-रे ब यनरी, सफक्रय
लक्ष्य रटपू शकर् र्.
गॅलेस्वक्टक न्यूली, न्यूिॉन र् रे आणण थमतल नसलेल्य
सुपरनोह चे अवशेष सम तवष्ट आहे र्. o ही युद्धनौक डीआरडीओ’ने र्य र केलेल्य शक्ती य
इलेक्टररॉतनक युद्धपद्धर्ीने सज्ज आहे .
o ह उपग्रह व त्य च पेलोड उपग्रह केंद्र आणण रमण सांशोधन
सांस्थेने र्य र केल आहे . य द्व रे अांर्र ळ र्ील दूरच्य स्रोर् ांची o य खेरीज ‘डीआरडीओ’च्य च ‘नयन’ य प्रण लीद्व रे शत्रूचे
भूममर्ी आणण यांत्रण य ांची म दहर्ी जम करणे शक्य होण र रड र जैम फकिंव डॅ क करर् येर्े, ‘कवच’ प्रण लीद्व रे
आहे . युद्धनौकेच्य ददशेने येण न्य रफकट फकय क्षेपण स्त्र च म गत
बदलर् येर्ो. ‘म रीच’ ही प्रण ली प णर्ीर च हल्ल परर्वून
ल वण्य र् सक्षम आहे .
o वनीपेक्ष दुप्पट वेग ने आक श र् १६ फकमी व स गरी
पृष्ठभ ग वर १०० फकमीपयांर्चे लक्ष्य भेदण री ३२ बर क
क्षेपण स्त्रे य युद्धनौकेवर असर्ील.
o च र प णर्ीर, दोन प णबुडीतवरोधी रॉकेर्टस, १६ फकमीपयांर्
म र करण री र्ोि, च र लह न र्ोि , दोन ररमोटद्व रे
व परल्य ज ण ऱ्य र्ोि य युद्धनौकेवर असर्ील.

VIDARBH IAS ACADEMY, AMRAVATI {38} MOB. NO. 9067580048 / 8530370674 / 8668920552
 जानेवारी २०२४ चालू घडामोडी…
INS माहे - INS मालवि - INS मंगरोल • क ल वधी - ११ र्े २१ दडसेंबर २०२३
• भ रर् आणण णहएर्न म दरम्य न सांयुक्त लष्करी सर व
• ३० नोहें बर २०२३ रोजीरोजी र्ीन युद्ध नौक ांचे कोचीन शशपय डत
शलममटे डद्व रे कोचीन येथे जल वर्रण करण्य र् आले • VINBAX-२०२३ चे प्र थममक उदद्दष्ट हे भ रर्ीय आणण
णहएर्न मी सशस्त्र दल ांमध्ये सहयोगी भ गीद री व ढवणे,
• भ रर्ीय नौदल स ठी आठ पैकी पदहल्य र्ीन अँटी-सबमरीन
परस्पर क यतक्षमर्ेल प्रोत्स हन देणे आणण सवोत्तम पद्धर्ी
वॉरिेअर शॅलो वॉटर क्र फ्टर्टसचे प्रक्षेपण भ रर् च्य नौदल च्य
स म मयक करणे हे आहे.
क्षमर्ेमध्ये महत्त्वपूणत प्रगर्ी दशतवर्े.
• कोचीन शशपय डत शलममटे डने य आठ जह ज ांच्य ब ांधक म स ठी INS तरमुगली
२०१९ मध्ये सांरक्षण मांत्र लय शी कर र केल होर् . • भ रर्ीय नौदल ने
उद्घाटन करण्यात आलेल्या तीन युद्धनौका अलीकडेच स गरी

उद्घाटन यांच्या िस्ते मुत्सद्देतगरी आणण स मथ्यत

द खवण रे INS र्रमुगली
INS मािे अांजली बहल
हे Fast Attack Craft
INS मालिण कांगन बेरी (FAC) क य तस्न्वर् केले.
INS मंगरोल जरीन लॉडत शसिं ग • हे जह ज भ रर्ीय नौदल र् क य तस्न्वर् करण्य र् आले क रण
स गरी परां परेल अनुसरून नौदल र्ील कोणर्ेही युद्धनौक य ांचे उद्घ टन INS तर्ल्लनच ांग हे रििं कट ल स जह ज २००६ पयांर् सफक्रय
सांबांमधर् ह इस / ह इस अॅडममरल य ांच्य पत्नी करर् र्.
सेवेर् होर्े आणण त्य नांर्र २००६ मध्ये भ रर् च्य म लदीव र ष्ट्रीय
• तर्न्ही युद्ध नौक न
ां समुद्रफकन री असलेल्य शहर ांची न वे सांरक्षण दल (MNDF) सरक रल दहिं द मह स गर र्ील
देण्य र् आली आहे. र जनैतर्क सांपक च
त भ ग म्हणून भेट देण्य र् आले.

• प्रत्येक जह ज र् स र् नौदल अमधक ऱ्य ांसह ५७ कमतच ऱ्य ांन • हे जह ज मे २०२३ मध्ये म लदीव कडू न भ रर्ीय नौदल कडे परर्
स म वून घेण्य ची क्षमर् आहे आणण र्े प्रगर् प णबुडीतवरोधी करण्य र् आले होर्े.
युद्ध र्ांत्रज्ञ न ने सुसज्ज आहे , ज्य मुळे र्टीय सांरक्षण आणण INS तरमुगली चे िैसशष्ट्ये :
स गरी सुरक्षेमध्ये नौदल ची क्षमर् व ढर्े. o अांदम न समूह र्ील तरमुगली बेि य छोट्य बेट वरून य
• एक च वग तर्ील र्ीन जह ज च
ां े एक चवेळी प्रक्षेपण ‘आत्मतनभतर जह ज चे न व ठे वण्य र् आले आहे .
भ रर्’ कडे स्वदेशी जह जब ांधणीर्ील आपली प्रगर्ी ठळकपणे o तवश ख पट्टणम येथील नेहल डॉकय डत येथे नौदल र् द खल
द खवर्े. o वजन : ३२० टन

Inno Yodha २०२३ o ल ांबी : ४८ मीटर

o वेग : ३० नॉर्टसपेक्ष ज स्त
• भ रर्ीय लष्कर ने नवी ददल्ली येथे ‘आयदडय आणण इनोहे शन
o य युद्धनौकेर् प्रगर् MTU इां शजन, वॉटर जेट प्रोपल्ह्शन,
स्पध त आणण सेममन र’ आयोशजर् केल .
अत्य धुतनक दळणवळण उपकरणे, एक ३० मममी र्ोि आणण
• आधुतनकीकरण स्वीक रण्य र् आणण स्वदेशीकरण द्व रे र् ांफत्रक
प्रगर् रड र यांत्रण बसवण्य र् आली आहे .
प्रगर्ीच प ठपुर व करण्य स ठी भ रर्ीय सैन्य ने ददलेले महत्त्व
दशततवण्य च य क यतक्रम च उद्देश आहे. ‘AMRIT’ तंत्रज्ञान

• लष्करप्रमुख जनरल मनोज प डां े य ांनी भ रर्ीय लष्कर र्ील
‘मथिं फकिंग वॉररयसत’ य न
ां र ष्ट्र आणण भ रर्ीय सैन्य स ठी
व्य वह ररक आणण न तवन्यपूणत उप य ांची सांकल्पन
ठे वण्य स ठी प्रोत्स दहर् केले.
• IIT मद्र सने प ण्य र्ील आसेतनक आणण ध र्ूचे आयन क ढू न
ट कण्य स ठी ‘AMRIT’ र्ांत्रज्ञ न तवकशसर् केले.
सुरू • ‘अमृर्’ नॅनो-स्केल आयनत ऑिी-ह यड्रॉि इड व परर्े. जेह
प णी त्य र्ून ज र्े र्ेह र्े आसेतनक क ढू न ट कर्े.

VINBAX-२०२३ • हे वॉटर युररि यर र्ांत्रज्ञ न घरगुर्ी र्सेच समुद य स्तर ांस ठी

तवकशसर् केले गेले आहे .
• सुरुव र् - २०१८
• य र्ांत्रज्ञ न ची शशि रस पेयजल व स्वछर् तवभ ग च्य ‘स्थ यी
• आवृत्ती - चौथी सममर्ी’ ने प णी आणण स्वछर् तवषयक सवोत्तम र्ांत्रज्ञ न च्य
• रठक ण - हनोई, णहएर्न म र्प सणीस ठी केली आहे .

VIDARBH IAS ACADEMY, AMRAVATI {39} MOB. NO. 9067580048 / 8530370674 / 8668920552
 जानेवारी २०२४ चालू घडामोडी…

योजिा

जनावरांमधील ताितिाव कमी करण्यासाठी ‘ॲप’ थोडक्यात घडामोडी

• र हुरी कृषी तवद्य पीठ च्य पुण्य र्ील कृषी मह तवद्य लय र्ील  भ रर् र्ील सवोच्च न्य य लय र् एआय र्ांत्रज्ञ न च व पर करून
पशुसांवधतन व दुग्धतवक स तवभ ग ने तवकशसर् करण्य र् आले. जुन्य खटल्य ांच अभ्य स करण्य स ठी आणण पुर वे
• उद्देश : जन वर ांमधील र् ण-र्ण व कसे दूर करण्य स ठी ‘SUPACE’ पोटत ल एतप्रल २०२१ मध्ये सुरू केले होर्े.
ॲपची िैसशष्ट्ये :  सखी स तवत्री सममर्ी – मह र ष्ट्र र ज्य र्ील सवत म ध्यममक
o सांभ व्य उष्म घ र् प सून त्य च
ां बच व कस कर व य च आणण उच्च म ध्यममक श ळ ांमध्ये मुल मुलींची सुरशक्षर्र् आणण
सल्ल शेर्कऱ्य न
ां आर् घरबसल्य एक क्सलकवर ममळे ल. समर् पूणत व र् वरण तनम तण करण्य स ठी श लेय शशक्षक
o र्े र् पम न आद्रतर् तनदेश ांक वर आध ररर् आहे . अश पद्धर्ीचे तवभ ग द्व रे
हे देश र्ील पदहलेच ॲप ठरले आहे .  ‘Classic Imperial’ लरझरी जह ज चे उद्घ टन केरळ येथे
ॲपमुळे िोणारे िायिे : तनर्ीन गडकरी य ांच्य द्व रे

- हे ॲप दुभत्य ग ईंमध्ये होण र उष्म घ र् च पररण म क ही
प्रम ण र् कमी करण्य स उपयुक्त ठरण र आहे.
- दूध उत्प दनही व ढण्य स मदर् होण र आहे .
- गोठ्य र्ील र् पम न आद्रतर्ेच्य आध रे तनदेश ांक ममळण र
- य तनदेश ांक वर आध ररर् शेर्कऱ्य ांन घरबसल्य सल्ल
ममळण र
- र् पम न आद्रतर् तनदेश ांक ज स्त व ढल्य चे समजर् च त्वररर्
उप ययोजन करर् येण र
- गोठ्य मध्ये पांख , प णी िव रणी यांत्रण स्वयांचशलर् होण र
- जन वर ांचे गोठ्य र्ील तनयोजन, च र व आह र तनयोजन,
ख ण्य च्य वेळ , प णी तनयोजन य ब बर् म गतदशतन ममळण र
पीएम जनमन योजना
• केंद्र सरक रने आददव सी ब ांधव ांच्य उत्कष तस ठी 'पीएम जनमन
योजन ' सुरू केली असून, य योजनेंर्गतर् आयुष्म न भ रर्,
उज्ज्वल योजन , हर घर नल आदी योजन ांच ल भ देण्य र्
येण र आहे .
• शजल्ह्य र्ील क र्करी सम ज स ठी य योजन र बव यच्य
आहे र्. य योजनेअांर्गतर् जुन्नर, आांबेग व, खेड, म वळ, मुळशी,
वेल्ह आणण भोर य र् लुक्य ांमधील २२६ ग व ांच सम वेश आहे.
योजनेच ल भ देण्य स ठी ल भ थ्य ांची आध र नोंदणी करून
घ्य वी.
• पांर्प्रध न नरेंद्र मोदी १५ ज नेव रील आददव सींशी सांव द
स धण र आहे र्.
• स र् र् लुक्य ांर्ील २२६ ग व ांर् ही योजन र बवल्य ज ईल.
 ऑपरेशन समृध्दी ग डीयन – अमेररकेद्व रे रेड सी मधील
जह ज वरील ‘हुथी’ य गट ांच्य हल्य ांन प्रतर्उत्तर देण्य स ठी
 OLA य कांपनीचे CEO भ तवश अग्रव ल य ांनी ‘KRUTRIM’
न व चे भ रर् ची स्वर्:ची AI प्रण ली सुरू केली
 WMO आणण UNDRR द्व रे २०२७ च्य अखेरीस धोक द यक
हव म न, प णी फकिंव हव म न च्य घटक ांप सून पृथ्वीवरील
प्रत्येक चे सांरक्षण करण्य स ठी जीवन बचर् पूवत चेर् वणी
प्रण ली ‘Early Warnings for All’ सुरू केली आहे.
 Reliance Jio आणण IIT मुांबई हे ‘BHARAT GPT’ ल चँ
करण्य स ठी सहक यत करर् आहे.
 र् ममळन डू येथील कुडनकुलम न्युक्सलयर पॉवर प्ल ांटच पॉवर
युतनर्टसच्य ब ांधक म स ठी भ रर् आणण रशशय य ांच्य र् कर र
करण्य र् आल आहे.
 पांर्प्रध न नरेंद्र मोदी य ांनी AIIMS, देवघर येथे १०,००० जन
औषधी केंद्र च
ां े उद्घ टन करून आरोग्य सेव क्षेत्र र्ील एक
महत्त्वपूणत टप्प ग ठल .
 PM-फकस न सन्म न तनधी योजनेर् प रदशतकर् सुतनश्चश्चर्
करण्य स ठी सरक रने शेर्कऱ्य ांस ठी चेहर ओळख आणण
आध र ओळख (Face recognition and Aadhaar
identification) आध ररर् eKYC सुरू केले आहे.
 IDFC FIRST बँकेने म स्टरक डतच्य भ गीद रीर् युवक-केंदद्रर्
“FIRST SWYP” क्रेदडट क डत स दर केले आहे .
 कृषी उड न योजनेंर्गतर् देश र्ील ५८ तवम नर्ळ ांच सम वेश
करण्य र् आले आहे.

VIDARBH IAS ACADEMY, AMRAVATI {40} MOB. NO. 9067580048 / 8530370674 / 8668920552
 जानेवारी २०२४ चालू घडामोडी…

शिधि वाताि

हेन्री दकणसिंजर - य दरम्य न अमेररकेने उत्तर णहएर्न म आणण कम्बोदडय मध्ये

मोठ्य प्रम ण र् बॉम्बवष तव केल , १९७३ मध्ये फकशसजर
• अमेररकेचे म जी परर ष्ट्रमांत्री व नोबेल पुरस्क र
य ांच्य वर परर ष्ट्रमांत्रीपद ची जब बद री सोपवण्य र् आली.
तवजेर्े फकशसिं जर य ांचे २९ नोहें बर २०२३ रोजी
- णहएर्न म युद्ध थ ब
ां वण्य स ठी केलेल्य प्रयत्न ांबद्दल १९७३
१०० व्य वषी तनधन झ ले.
मध्ये उत्तर णहएर्न मच्य ले दुक थ ओ य ांच्य बरोबर त्य ांन
• णहएर्न म युद्ध र्ील अमेररकेने मघर
सांयुक्तपणे श ांर्र्ेस ठी पुरस्क र ममळ ल .
घेण्य स ठी त्य न
ां ी केलेल्य प्रयत्न ांस ठी त्य ांन १९७३ मध्ये
चीनबरोबर औपचाठरक संबंध प्रस्थावपत:
श ांर्र्ेच नोबेल पुरस्क र सांयक्त
ु रीत्य देण्य र् आल .
- शीर्युद्ध च्य क ळ र् सोणहएर् रशशय च प्रभ व कमी
िेन्री फकससिं जर यांचा अल्पपठरचय :
करण्य स ठी फकशसिं जर य न
ां ी चीनच दोन वेळ दौर केल .
o हे न्री फकशसजर य ांच जन्म २७ मे १९२३ रोजी जमतनीमधील िुथत
- त्य नांर्र ररचडत तनिन य न
ां ी बीशजिं गच ऐतर्ह शसक दौर केल
येथे एक ज्यू कुटुां ब र् झ ल .
आणण म ओ झेद ग य ांच्य शी चच त केली.
o त्य ांचे मूळ न व ह इन्व्ड्र आल्ह्िेड फकशसिं जर
- य दौ-य नांर्र दोन्ही देश ांमध्ये औपच ररक फद्वपक्षीय सांबांध न
ां
o जमतनीर् व ढत्य न झीव द मुळे फकशसजर कुटुां ब ने १९३८ मध्ये
सुरुव र् झ ली.
अमेररकेर् स्थल ांर्र केले.
रसशयाबरोबर शस्त्रवनयंत्रण करार:
o हे न्री य ांन १९४३ मध्ये अमेररकेचे न गररकत्व ममळ ले, त्य ांनी
- णहएर्न म आणण चीनबरोबरच फकशसिं जर य ांनी रशशय बरोबर
दुसऱ्य ज गतर्क मह युद्ध च्य क ळ र् अमेररकी लष्कर र्
शस्त्रतनयांत्रण कर र करण्य र् महत्त्व ची भूममक बज वली.
सेव बज वली.
- फकशसजर आणण र्त्क लीन अध्यक्ष गेर र्ल् िोडत य ांनी १९७४
o १९५२ मध्ये ह वतडत तवद्य पीठ र् शशष्यवृत्ती ममळवून म स्टसत
मध्ये रशशय च दौर केल , सोणहएर् रशशय च्य कम्युतनस्ट
आणण १९५ ४मध्ये डॉक्टरेट ममळवली. त्य
पक्ष चे सरमचटणीस शलओनॉईड िेझ नेह य ांची त्य ांनी भेट
o नांर्र १७ वषे त्य न
ां ी ह वतडतमध्ये अध्य पन केले.
घेर्ली.
अमेठरकेचे परराष्ट्रमंत्री (परराष्ट्र विभागातील कारकीिय):
- त्य भेटीमध्ये शस्त्र कर र च प्र थममक आर खड्य वर सहमर्ी
- १९६७ मध्ये त्य ांनी णहएर्न ममध्ये परर ष्ट्र ख त्य चे मध्यस्थ झ ली. अमेररक -रशशय शस्त्र तनयांत्रण कर र हे फकशसजर
म्हणून भूममक बज वली. य ांच्य क रफकदीर्ील महत्त्व चे यश आहे.
- र्ेथील त्य च
ां े क म प हून तनिन य न
ां ी त्य ांची १९६८ मध्ये अरब-इस्रयल समझोत्यासाठी प्रयत्न:
र ष्ट्रीय सुरक्ष सल्ल ग र म्हणून तनयुक्ती केली. य क ळ र्
- अरब-इस्र यल सांघष दत रम्य न फकशसिं जर य ांनी व रां व र त्य
त्य ांनी घेर्लेले क ही तनणतय व दग्रस्त ठरले.
देश ांचे दौरे केले.
- फकशसजर य ांनी १९६९ र्े १९७७ दरम्य न ररचडत तनिन आणण
- य ल फकशसजर य न
ां ी ‘शटल ममशन ‘असे न व ददले.
गेर र्ल् िोडत य ांच्य अध्यक्षपद च्य क ळ र् अमेररकेचे
- परर ष्ट्र धोरण चे वैयतक्तकीकरण, ज स्त दब व ट कण्य ची
परर ष्ट्रमांत्री आणण र ष्ट्रीय सुरक्ष सल्ल ग र म्हणून क म केले.
मुत्सद्देतगरी य स ठी र्े प्रशसद्ध झ ले.
- ररचडत तनिन य ांच्य अध्यक्षपद च्य क ळ र् फकशसिं जर हे
फकससिं जर यांचे भारताविषयी विचार:
अमेररकेच्य परर ष्ट्र धोरण चे प्रमुख शशल्पक र म नले गेल.े
- हे न्री फकशसिं जर य ांचे भ रर् बरोबरचे सांबांध आधी अतर्शय कटू
- वॉटरगेट प्रकरण र् तनिन य ांन र जीन म द्य व
आणण नांर्र क ही प्रम ण र् सुध रण असे र दहले.
ल गल्य नांर्र त्य न
ां ी गेर र्ल् िोडत य ांच्य बरोबरही परर ष्ट्रमांत्री
- १९७१ च्य ब ांगल देश युद्ध दरम्य न ररचडत तनिन आणण हे न्री
म्हणून क म केले.
फकशसजर य ांनी भ रर् तवरोध र् प फकस्त नल भक्कम प रठिंब
णव्हएतनाम युद्धातील काममगरी:
ददल होर् .
- णहएर्न म युद्ध ची जब बद री प च ल ख अमेररकी
- ब ांगल देश युद्ध मध्ये अमेररकेने प फकस्त नच्य मदर्ीस ठी
सैतनक ांवरून दशक्षण णहएर्न मीवर ट कण्य ची प्रफक्रय
प ठवलेल्य लढ ऊ नौक असो फकिंव फकशसिं जर य ांनी
दीघतक ळ ल ांबली आणण मोठ्य प्रम ण र् रक्तप र् झ ल .

VIDARBH IAS ACADEMY, AMRAVATI {41} MOB. NO. 9067580048 / 8530370674 / 8668920552
 जानेवारी २०२४ चालू घडामोडी…
र्त्क लीन पांर्प्रध न इां ददर ग ध
ां ी य ांच्य बद्दल आणण सवत
भ रर्ीय ांतवषयी क ढलेले अपशब् असो, फकशसजर य ांच्य कडे
भ रर् मधून खलन यक म्हणूनच प दहले गेले.
- य युद्ध दरम्य न आणण सांपूणत शीर्युद्ध च्य क ळ र् फकशसिं जर
प फकस्त नच्य ब जूने झुकलेले र दहले. क ळ च्य ओघ र्
फकशसिं जर य ांचे इां ददर ग ांधी य ांच्य तवषयीचे मर् बदलले.
- नरेंद्र मोदी पांर्प्रध न झ ल्य नांर्र त्य ांच्य पदहल्य क यतक ळ र्
हे न्री फकशसिं जर य न
ां ी भ रर् दौर केल .
o २००७ मध्ये झ लेल्य उां डणग व येथील मर ठव ड स दहत्य
सांमेलन चे म ांडे अध्यक्ष होर्े.
o अणखल भ रर्ीय मर ठी लोककल सांमेलन चे अध्यक्षपदही
त्य ांनी भूषतवले.
o लोकस दहत्य र्ील सांशोधन स ठी केंद्र सरक रने डॉ. प्रभ कर
म ांडे य ांन ‘पद्मश्री’ पुरस्क र ने सन्म तनर् केले होर्े.
o डॉ. ब ब स हे ब आांबेडकर मर ठव ड तवद्य पीठ ने त्य ांन डी.
शलर्ट पदवीने सन्म तनर् केले होर्े.

- त्य वेळी त्य न

ां ी मोदी य ांची भेट घेऊन फद्वपक्षीय सांबांध ांवर चच त प्रभाकर मांडे यांच्या साहित्यकृती
केली होर्ी. लोकस दहत्य चे स्वरूप एक होर् र ज
लोकरां गभूमी : परां पर , स्वरूप आणण भतवर्व्य लोकरां गभूमी
पंदडत भवानी िंकर
लोकस दहत्य चे अांर्:प्रव ह ग वग ड्य ब हे र
• पखव ज व दक पांदडर् भव नी शांकर य ांचे बोररवली येथील
लोकन यक ांची परां पर लोकरां गध र
र हत्य घरी ३० दडसेंबर २०२३ रोजी तनधन झ ले.
लोकपरां परेर्ील खेळ मूलर्: दहिं दूच
• भव नी शांकर य ांन पखव ज व दन स ठी २००४ मध्ये र्त्क शलन
म ांग आणण त्य ांचे म गर्े तबल्वदल
र ष्ट्रपर्ी डॉ. ए.पी.जे. अब्ुल कल म य ांच्य हस्ते सांगीर् न टक
लोकपरां परेर्ील शह णपण उपेशक्षर् पवत
अक दमी पुरस्क र ने सन्म तनर् करण्य र् आले होर्े.
दशलर् स दहत्य चे तनर ळे पण आददव सी
• भ रर्ीय श स्त्रीय नृत्य शैलीचे कथक कल क र ब बुल लजी
य ांचे र्े पुत्र होर्े. ज्युर्नअर महमूद
प्रभाकर मांडे • ज्युतनअर महमूद य ांचे वय च्य ६७ व्य वषी कॅन्सरशी झुांजर्
तनधन झ ले.
• लोकस दहत्य चे ग ढे अभ्य सक पद्मश्री डॉ.
• ज्युतनअर महमूद य च
ां े खरां न व नईम सैय्यद असे होर्े.
प्रभ कर म ांडे वय च्य ९० व्य वषी तनधन
• १५ नोहें बर १९५६ रोजी त्य ांच जन्म झ ल होर् .
झ ले.
• त्य ांनी ७ भ ष ांमध्ये २६५ शसनेम ांहून अमधक शसनेम र् क म केले.
• तवद्य थीतप्रय शशक्षक, लोकस दहत्य सांशोधक,
• त्य शशव य त्य न
ां ी मर ठी शसनेम चे ददग्दशतनही केले.
समीक्षक आणण व्य सांगी वक्ते अशी त्य ांची
• ज्युतनयर मेहमुद आणण समचन तपळग वकर य ांनी ब ल कल क र
ओळख होर्ी.
म्हणून कररअरची सुरुव र् केली होर्ी.
प्रभाकर मांडे यांचा अल्प पठरचय : • ‘नैतनह ल’ ह त्य ांच पदहल शसनेम होर् .
o येथे १६ दडसेंबर १९३३ रोजी म ांडे य ांच जन्म झ ल होर् . म ांडे ज्युवनअर मिमूि यांनी अचभनय केलेले चचत्रपट
य ांचे शशक्षण हैदर ब द येथील उस्म तनय तवद्य पीठ र् झ ले. बचपन गीर् ग र् चल आन ममलो सजन
o शशक्षक असर् न त्य ांनी ‘कन्नड र् लुक्य र्ील लोकस दहत्य च िह्मच री सुह ग र र् कजत चुक न है
मचफकत्सक अभ्य स’ य तवषय वर सांशोधन करून पीएच. डी.
क रव ँ सद सुह गन कटी पर्ांग
पदवी ममळवली होर्ी. य प्रबांध वरील ‘कलगीर्ुऱ्य ची
सुह ग र र् िररश्त य र ही य र
आध्य स्त्मक श दहरी’ ह ग्रांथ प्रशसद्ध झ ल आहे .
o परभणी येथील शशव जी मह तवद्य लय र् अध्य पन करीर् आर सुब्बलक्ष्मी
असर् न च १९७३ मध्ये र्े र्त्क लीन मर ठव ड तवद्य पीठ र् • मल्य ळम मचत्रपटसृष्टीर्ील त्य च्य
ां उल्लेखनीय योगद न स ठी
अध्य पक म्हणून रूजू झ ले होर्े. सहजसोय पद्धर्ीने प्रशसद्ध असलेले ज्येष्ठ अमभनेत्री आर. सुब्बलक्ष्मी य च
ां े वय च्य
स दहत्य आणण समीक्ष शशकवर् असर्. ८७ वषी तनधन झ ले.
o लोकस दहत्य सांशोधन ल व्य पक करण्य स ठी त्य न
ां ी • सुब्बलक्ष्मी य ांच्य सांग्रह र्ील मल्य ळम शसनेम र् "नांदनम
‘लोकस दहत्य पररषद’ स्थ पन करुन समक लीन (२००२), "प ांडीपद (२००५), "CID मूस " आणण "मथलक्कम"
सांशोधक ांसह चळवळ र बतवली. स रख्य मचत्रपट ांमध्ये उत्कृष्ट क मतगरीच सम वेश आहे .

VIDARBH IAS ACADEMY, AMRAVATI {42} MOB. NO. 9067580048 / 8530370674 / 8668920552
 जानेवारी २०२४ चालू घडामोडी…
s
महत्त्वाचे पस्ु तके

लेखक पुस्तके
हविं कल खन्ना Welcome to Paradise
प्रसाि कुमठे कर ब र कुल्य ब र कुल्य श्र्ोय त (क दां बरी)
ियाराम पाडलोस्कर ब वल (लघुकथ )
भुरा शरद ब तवस्कर (आत्मचररत्र)
बाऊल सौममत्र / फकशोर कदम (कतवर् )
इिन उिय साई सोसायटीची बाग मकरां द स ठे (क दां बरी)
नहिष्टा मनोज बोरग वक (क दां बरी)
ओल अंतराची जी.टी. प टील (आत्मचररत्र)
रघुराम राजन & रोहित लांबा Breaking the Mould: Reimagining India’s Economic Future.
माधि गोडबोले The Babri Masjid Ram Mandir Dilemma
Adi Shankaracharya: Hinduism’s Greatest
पिन िमाय
Thinker (चररत्र)
अिल्या Koral Dasgupta
श्रयाना भट्टाचायय Desperately Seeking. Shah Rukh
अमत्यय सेन Home in the World
गीता िठरिरन I Have Become the Tide
शांता गोखले One Foot on the Ground (आत्मचररत्र)
अमलनज्योती गोस्वामी River Wedding
वनलांजन चौधरी Shillong Times
संजुक्ता िासगुप्ता Sita’s Sisters
ममता कासलया कल्ह्चर वल्ह्चर
सजतेन्द्र श्रीिास्ति सूरज को अँगूठ
ज्ञान चतुिेिी प गलख न
ज्योवतष जोशी र्ुलसीद स क स्वप्न और लोक
ए. अरवििं िाक्षन कतवर् में जीवन
सूययबाला कौन देस को व सी : वेणु की ड यरी
लीलाधर मण्डलोई जल वर्न
कमलाकांत वत्रपाठी सरयू से गांग
कमल फकशोर गोयनका प्रेमचांद नयी दृमष्ट : नये तनष्कषत
रूपससिं ि चंिेल जुलूस में आदमी
चन्दन पाण्डेय वैध तनक गल्प
मिेश िमाय धूल की जगह
शममि ष्ठा मुखजी Pranab,My Father: A Daughter Remember
एस. जयशंकर Why Bharat Matters

VIDARBH IAS ACADEMY, AMRAVATI {43} MOB. NO. 9067580048 / 8530370674 / 8668920552
 जानेवारी २०२४ चालू घडामोडी…

शदिशविेष

तारीख ददवस २०२४ थीम

१ फडसेंबर आांर्रर ष्ट्रीय एड्स ददन Let Communities Lead
१ फडसेंबर र ष्ट्रीय लोकशशक्षण ददन -
२ फडसेंबर आांर्रर ष्ट्रीय गुल मतगरी तनमूल
त न ददन -

२ फडसेंबर र ष्ट्रीय प्रदूषण तनयांत्रण ददन Sustainable Development for a Clean and Healthy
Planet
२ फडसेंबर आांर्रर ष्ट्रीय सांगणक स क्षरर् ददन -

३ फडसेंबर आांर्रर ष्ट्रीय अपांग ददन United in action to rescue and achieve the SDGs for,
with and by persons with disabilities
४ फडसेंबर र ष्ट्रीय नौदल ददन -
५ फडसेंबर आांर्रर ष्ट्रीय मृद ददन Soil and Water, a Source of Life
आांर्रर ष्ट्रीय मैत्री ददवस (भ रर् आणण
६ फडसेंबर -
ब ांग्ल देश)

७ फडसेंबर आांर्रर ष्ट्रीय न गरी तवम नोड्ड ण ददन Advancing Innovation for Global Aviation
Development,

९ फडसेंबर आांर्रर ष्ट्रीय भ्रष्ट च रतवरोधी ददन UNCAC at २०: Uniting the World Against
Corruption
नरसांह र च्य गुन्व्य र्ील बळींच आांर्रर ष्ट्रीय A Living Force in World Society: The Legacy of the
९ फडसेंबर १९४८ Convention on the Prevention and Punishment
स्मरण आणण सन्म न ददन
of the Crime of Genocide
१० फडसेंबर आांर्रर ष्ट्रीय म नवी हक्क ददन Freedom, Equality, and Justice for All.
११ फडसेंबर आांर्रर ष्ट्रीय युतनसेि ददन For every child, every right
१४ फडसेंबर र ष्ट्रीय ऊज त सांवधतन ददन -
१६ फडसेंबर र ष्ट्रीय पत्रक र ददन -
१८ फडसेंबर र ष्ट्रीय अल्पसांख्य ांक हक्क ददन -
२० फडसेंबर आांर्रर ष्ट्रीय म नवी ऐक्य ददन -
र ष्ट्रीय गणणर् ददन इतर्ह स र्ील मह न गणणर्ज्ञ ांपक
ै ी एक, श्रीतनव स र म नुजन
२२ फडसेंबर य ांच्य स्मृर्ीतनममत्त, य वषी र म नुजन य च
ां ी १२५ वी जयांर्ी
स जरी होर् आहे .
२३ फडसेंबर र ष्ट्रीय फकस न ददन ह ददवस चौधरी चरणशसिं ग य ांची जयांर्ी आहे
र ष्ट्रीय ग्र हक ददन १९८६ मध्ये, भ रर् र् ग्र हक सांरक्षण क यद मांजूर होऊन एक
२४ फडसेंबर
महत्त्वपूणत टप्प ग ठल गेल .
२५ फडसेंबर र ष्ट्रीय सुश सन ददन म जी पांर्प्रध न अटल तबह री व जपेयी य ांच्य जयांर्ीतनममत्त
र ष्ट्रीयवीर ब लददन वीर ब ल ददवस ह स दहबज द जोर वर शसिं ग आणण
स दहबज द िर्ेह शसिं ग य न
ां ी केलेल्य अि ट बशलद न ल
२६ फडसेंबर
श्रद्ध ांजली अपतण करण्य स ठी, य वषी पदहल्य ांद च ह ददवस
स जर करण्य र् आल .

VIDARBH IAS ACADEMY, AMRAVATI {44} MOB. NO. 9067580048 / 8530370674 / 8668920552
 जानेवारी २०२४ चालू घडामोडी…
थोडक्यात घडामोडी
 आांर्रर ष्ट्रीय ऑशलस्म्पक सममर्ीने (IOC) ‘OlympicTM
Friends’ चे पदहले ज गतर्क र जदूर् म्हणून क म करण्य स ठी
SHINee मधील ‘ममन्हो’ आणण प्रशसद्ध K-ड्र म स्ट र ‘ली डोंग
िूक’ य ांची तनवड केली आहे .
 स्थ तनक स्म टतिोन इकोशसस्टमल च लन देण्य स ठी केंद्रीय
मांत्री अश्चर्श्नी वैष्व य ांनी नोदडय , यूपी येथे दडिन
टे क्नॉलॉजीच्य नवीन क रख न्य चे उद्घ टन केले. Dixon
Technologies ही सॅमसांग, Xiaomi, य ांस रख्य कांपन्य ांस ठी
टे शलणहजन, वॉशशिं ग मशीन, स्म टत िोन, एलईडी बल्ब, बॅटन्स,
ड उनल ईटसत आणण CCTV सुरक्ष प्रण लींची कांत्र टी उत्प दक
आहे .
 प्रख्य र् अनुव दक डॉ. अशशि य सत्त र य ांन बेंगळु रू येथील
ि न्सच्य मह व णणज्य दूर् व स र् आयोशजर् तवशेष सम रां भ र्
‘न इट ऑि द ऑडतर ऑि आर्टसत अँड लेटसत’ ह पुरस्क र प्रद न
करण्य र् आल आहे . ह पुरस्क र स ांस्कृतर्क सांबांध आणण
तवतवध स दहत्य जगर् मधील सहक य तप्रर्ी असलेल्य तर्च्य
तनरां र्र वचनबद्धर्ेच गौरव करर्ो.
 पॉवर तग्रड कॉपोरेशन ऑि इां दडय शलममटे ड (PGCIL) ने
तवकशसर् केलेल्य क्र ांतर्क री पुगलूर मिसूर २००० मेग वॅट
होल्टे ज सोसत कन्व्हटत र ह य होल्टे ज ड यरेक्ट करां ट (HVDC)
प्रण लीच्य स्मरण थत प्रतर्मष्ठर् SKOCH गोर्ल् पुरस्क र २०२३
ने सन्म तनर् करण्य र् आले आहे.
 जग र्ील पदहले पोटेबल हॉस्वस्पटल, ‘आरोग्य मैत्री एड क्यूब’
चे अन वरण गुरुग्र ममध्ये करण्य र् आले.
 सांयुक्त अरब अममर र्ीचे अध्यक्ष शेख मोहम्मद तबन झ येद य नां ी
शुक्रव री ज गतर्क हव म न सम ध न स ठी $३० अब्जच
हव म न तनधी स्थ पन करण्य ची घोषण केली.
 केंद्रीय पयतटन मांत्र लय ने देश र्ील ग्र मीण पयतटन च प्रच र
आणण तवक स करण्य स ठी र ष्ट्रीय सवोत्तम पयतटन ग व स्पध त
आणण र ष्ट्रीय सवोत्तम ग्र मीण होमस्टे स्पध त २०२४ सुरू केली.
 केंद्रीय ऊज त आणण नवीन व नवीकरणीय ऊज त मांत्री श्री आर.के.
शसिं ग य ांनी ग ांधीनगर येथे "भ रर् र्ील ऊज त सांक्रमण - रोड
िॅ हल्स आणण सांधी पुढे" य तवषय वर दोन ददवसीय र ष्ट्रीय
पररषदेचे उद्घ टन केले.
 २०२४-२५ फद्वव तषि क सत्र स ठी लांडनमध्ये झ लेल्य
तनवडणुकीर् सव तमधक मर् ांसह भ रर् ची आांर्रर ष्ट्रीय स गरी
सांघटनेच्य पररषदेर् (IMO) पुन्ह तनवड झ ली.
VIDARBH IAS ACADEMY, AMRAVATI {45}
 पांर्प्रध न नरेंद्र मोदी य ांनी मह र ष्ट्र र्ील शसिं धुदुगत शजल्ह्य र्ील
र जकोट फकल्ल्य वर छत्रपर्ी शशव जी मह र ज ांच्य पुर्ळ्य चे
अन वरण केले.
 जल जीवन ममशन - हर घर जल अांर्गतर् सुम रे १३.६९ कोटी
कुटुां ब ांपयांर् नळ द्व रे प णीपुरवठ पोहोचल आहे.
 आशशय ई तवक स बँकेने (ADB) कोची, केरळमधील
प णीपुरवठ सेव ांच्य आधुतनकीकरण स ठी USD १७०
दशलक्षचे महत्त्वपूणत कजत मांजूर केले आहे .
 उत्तर खांडचे मुख्यमांत्री पुष्कर शसिं ग ध मी य ांनी भ रर् च्य आपत्ती
व्यवस्थ पन र् "पॅर ड इम शशफ्ट" आणण्य स ठी पांर्प्रध न नरेंद्र
मोदी य ांच्य प्रयत्न ांवर प्रक श ट कण रे पुस्तक ‘RESILIENT
INDIA: How Modi Transformed India’s Disaster
Management Paradigm’ हे प्रक शशर् केले.
 इां डोनेशशय च्य पश्चश्चम सुम त्र बेट वरील मारापी ज्वालामुखी च
उद्रेक होऊन ज्व ल मुखीची र ख हवेर् ३,००० मीटर इर्की उां च
गेली.
 केंद्रीय रस यन आणण खर्े मांत्री डॉ मनसुख म ांडतवय य न
ां ी
ददल्ली येथे एक श नद र क यतक्रम र् ५९ व्य िरटि ल यझर
असोशसएशन ऑि इां दडय व तषि क सेममन र २०२३ चे उद्घ टन
केले.
 पांर्प्रध न नरेंद्र मोदी य ांनी नवी ददल्लीर्ील ल ल फकल्ल्य वर
पदहल्य भ रर्ीय कल , व स्तुकल आणण दडझ इन तबएन ले
(IAADB) चे उद्घ टन केले.
 UAE चे पांर्प्रध न शेख मोहम्मद तबन रशीद अल मकर्ूम य ांनी
‘मोिम्मि वबन रर्ीि अल मकतूम’ य जग र्ील सव तर् मोठ्य
केंदद्रर् सौर ऊज त प्रकल्प चे उद्घ टन केले.
 भ रर् सरक रने मेर ग व, मेरी धरोहर (MGMD)
क यतक्रम ांर्गतर् सवत ग व ांच नक श आणण दस्तऐवजीकरण
करण्य च तनणतय घेर्ल आहे .
 देश र् २३ वांदे भ रर् ग ड्य ध वर् असून २०४७ पयांर् ४,५०० वांदे
भ रर् ग ड्य च लवण्य चे ममशन आहे. २०१३-१४ मध्ये रेल्वेचे
बजेट २९ हज र कोटी रुपये होर्े र्े आर् २ ल ख ४० हज र कोटी
रुपये आहे .
 युतनि इड पेमेंर्टस इां टरिेस (UPI) व्यवह र मूल्य नोहेंबर २०२३
मध्ये ₹१७.४ ल ख कोटी य नवीन उच्च प र्ळीवर पोहोचले.
 आददत्य तबल त हेल्थ इन्व्शुरन्सने १००% आरोग्य तवम "अॅस्वक्टह
वन" स दर केले आहे .
MOB. NO. 9067580048 / 8530370674 / 8668920552
 जानेवारी २०२४ चालू घडामोडी…
 केंद्रीय तवत्त आणण कॉपोरेट व्यवह र मांत्री, तनमतल सीर् र मन  भ रर्ीय कुस्तीपटू अांर्ीम पांघल दहल युन यटे ड वर्ल्त रेसशलिं ग
य ांनी तवजयव ड येथील र्ुम्म ल पल्ली कल क्षेत्रम येथे (UWW) य खेळ च्य ज गतर्क प्रश सकीय मांडळ ने
कृष्वेणी सांगीर् नीरजनमचे उद्घ टन केले. मदहल ांमधील उगवर् स्ट र ऑि द इयर म्हणून तनवडले आहे .
 पांर्प्रध न मोदींनी ‘Viksit Bharat@२०४७ - Voice of  भ रर्ीय ररझहत बँकेने युतनि इड पेमेंर्टस इां टरिेस (UPI) द्व रे
Youth’ ल ँच केले. आस मच्य र ज्यप ल न
ां ी IIT गुव ह टी स्वयांचशलर् पेमेंटची मय तद म्युच्युअल िांड ांच्य सदस्र्ेसह
येथे क यतक्रम चे आयोजन केले होर्े. क ही तवशशष्ट श्रेणींस ठी सध्य च्य रु. १५,००० वरून १ ल ख
 अमेररके येथील ददव ली ि उां डेशन यूएसए द्व रे आयोशजर् पॉवर रुपये प्रतर् व्यवह र केली आहे .
ऑि वन अवॉडत २०२३ सम रां भ र् सांयुक्त र ष्ट्र चे म जी  भ रर्, दशक्षण कोररय आणण अमेररक य देश ांनी २०२४ च्य
सरमचटणीस ब न की-मून य ांन जीवनगौरव पुरस्क र ने पदहल्य तर्म हीर् इां डो-पॅशसफिक क्षेत्र र्ील महत्त्वपूणत
सन्म तनर् करण्य र् आले. र्ांत्रज्ञ न मध्ये चीनच्य वेगव न प्रगर्ील प्रतर्स द म्हणून
 केंद्र सरक रने ईश्रम पोटतलवर नोंदणीकृर् २९ कोटींहून अमधक अनौपच ररक फत्रपक्षीय र्ांत्रज्ञ न सांव द करण र आहे र्.
असांघरटर् क मग र न
ां ई-श्रम क डत ज री करण्य र् आले आहे .  पांर्प्रध न मोदींच्य अध्यक्षर्ेख ली केंद्रीय मांफत्रमांडळ ने सुरर्
 बँक ऑि इां दडय ने न री शक्ती बचर् ख र्े सुरू केले आहे, ज्य चे तवम नर्ळ ल आांर्रर ष्ट्रीय तवम नर्ळ म्हणून घोतषर्
उदद्दष्ट १८ वषे आणण त्य हून अमधक वय च्य मदहल ांन उत्पन्न चे करण्य च्य प्रस्त व ल मांजुरी ददली आहे .
स्वर्ांत्र स्त्रोर् उपलब्ध करून देणे आहे .  कुवेर्चे अमीर शेख नव ि अल-अहमद अल-सब ह दडसेंबर
 च लू आमथि क वष तर् ७९ ल ख हूां न अमधक नोंदणीसह अटल २०२३ मध्ये वय च्य ८६ व्य वषी तनधन झ ले.
पेन्व्शन योजन (APY) अांर्गतर् एकूण नोंदणीने ६ कोटी  न गरी तवम न व हर्ूक मह सांच लक ांनी (DGCA) प्रोिेसर
ओल ांडले आहे र्. जयशांकर र्ेलांगण र ज्य कृषी तवद्य पीठ (PJTSAU) येथे ड्रोन
 ज्येष्ठ गीर्क र-पटकथ क र ज वेद अख्तर य ांन अशजिं ठ -एलोर अक दमील म न्यर् ददली आहे .
मचत्रपट महोत्सव र् पद्मप णी जीवनगौरव पुरस्क र ने  AU स्मॉल ि यन न्स बँक आणण नेटवकत१८ ने ‘बदल व हमसे
गौरतवण्य र् येण र आहे. है ’ च सीझन २ ल च
ँ केल , जो भ रर् र्ील कमी ज्ञ र्
 १९७१ मध्ये ढ क आणण ब ांगल देशच्य इर्र भ ग ांमध्ये चेंजमेकसतच्य उल्लेखनीय म नवर् व दी प्रयत्न ांन प्रदशशि र्
प फकस्त नी सैन्य ने शशक्षक, डॉक्टर, पत्रक र आणण इर्र स
ां ह करण्य च एक उपक्रम आहे .
शेकडो तवच रवांर् ांची हत्य केली र्ेह क्रूरर्ेच ददवस म्हणून  गुजर र्मधील एकर् नगर (केवदडय ) येथे आज भ रर्ीय ररझहत
ब ांगल देश शहीद बुमद्धजीवी ददन (Martyred Intellectuals बँकेच्य केंद्रीय सांच लक मांडळ ची ६०५ वी बैठक प र पडली.
Day) प ळर् आहे.  म जी पांर्प्रध न अटलतबह री व जपेयी य ांच्य स्मृर्ीतप्रत्यथत दोन
 उत्तर खांड र ज्य र्ील वीज पुरवठ्य ची गुणवत्त , क यतक्षमर् ददवसीय अटल आरोग्य मेळ्य चे उद्घ टन उपर ष्ट्रपर्ी जगदीप
आणण तवर्श् स हत र् सुध रण्य स ठी केंद्र ने आशशय ई तवक स धनखर य ांनी लखनौच्य र ज जीपुरम येथील पीएनटी मैद न वर
बँकेसोबर् (ADB) $२०० दशलक्ष कजत ममळवण्य स ठी कर र केले.
केल आहे .  शलिं ग सम नर्ेच ज गतर्क चॅस्म्पयन असलेल्य फिनलांडने
 ररझहत बँक ऑि इां दडय (RBI) भ रर् र्ील तवत्तीय क्षेत्र स ठी अलीकडेच अिग ण मदहल कौशल्य तवक स केंद्र ल २०२३
आमथि क क्षेत्र र्ील डेट सुरशक्षर् करण्य स ठी आणण स ठी आांर्रर ष्ट्रीय लैंतगक सम नर् पुरस्क र देऊन सन्म तनर्
स्केलेतबशलटी आणण व्यवस य स र्त्य य स ठी ल उड सुतवध केले आहे
स्थ पन करेल. इां दडयन ि यन क्ट्न्व्शअल टे क्नॉलॉजी अँड अल ईड  इां दडगो एक कॅलेंडर वष तच्य क ल वधीर् १०० दशलक्ष प्रव श न
ां
सणहि सेस (IFTAS) सुरुव र्ील ल उड सुतवधेची स्थ पन घेऊन ज ण री पदहली भ रर्ीय तवम न कांपनी ठरली.
आणण सांच लन करेल.  जगभर र्ील लोक ांच्य जीवन र् उां ट ांचे महत्त्व अधोरेणखर्
 भ रर् च म जी फक्रकेट कणतध र महें द्रशसिं ग धोनी, त्य च्य करण्य स ठी सांयुक्त र ष्ट्र ांनी २०२४ हे वषत उां ट ांचे आांर्रर ष्ट्रीय वषत
खेळ र्ील योगद न बद्दल आदर ज
ां ली म्हणून भ रर्ीय फक्रकेट (Year of Camelids) म्हणून घोतषर् केले आहे.
तनय मक मांडळ ने (BCCI) त्य ची प्रतर्मष्ठर् क्रम ांक ७ जसी
तनवृत्त केली आहे.

VIDARBH IAS ACADEMY, AMRAVATI {46} MOB. NO. 9067580048 / 8530370674 / 8668920552
 जानेवारी २०२४ चालू घडामोडी…
 भ रर्ीय नौदल ने नवी ददल्लीर्ील नौदल मुख्य लय र्  स तवत्रीब ई िुले, पुणे तवद्य पीठ च्य अमृर् महोत्सवी (७५ वषत)
न वीन्यपूणतर्ल
े प्रोत्स हन देण्य स ठी IIT क नपूरसोबर् वष ततनममत्त १४ र्े १६ दडसेंबर २०२३ रोजी ४५ वी भ रर्ीय भूगोल
स मांजस् कर र केल . पररषद प र पडली.
 ज लन्य हून मुांबईस ठी ३० दडसेंबर रोजी ध वण ऱ्य पदहल्य वांदे  अांजली म शेलकर प्रेरण पुरस्क र २०२३ ने सन्म तनर् –
भ रर् एक्स्प्रेसस ठी िुलांिी र् लुक्य र्ील प ल येथील कल्पना मधुशलक र मटे के (छत्तीसगढ येथील रदहव सी, त्य ांनी ग्र मीण
धनाित य २७ वषीय र्रुणीची सह यक लोको प यलट म्हणून मदहल ांच्य आमथि क सबलीकरण स ठी क यत केले आहे.)
तनयुक्ती करण्य र् आली.  G-२० आांर्रर ष्ट्रीय पररष ांमधून ममळ लेल्य ज्ञ न चे हस्त ांर्रण
 २६ ज नेव री २०२४ रोजी होण ऱ्य प्रज सत्त क ददन च्य सक्षम करण्य स ठी ‘िैसश्चक अथयव्यिस्थेसाठी िठरत आणण
क यतक्रम स प्रमुख प हुणे म्हणून ि न्सचे पांर्प्रध न इम्पॅन्युएल शार्श्त विकास एजेंडा’ ह नीर्ी आयोग च अहव ल केंद्रीय
मॅक्रॉन उपस्थस्थर् र हण र आहे. मॅक्रॉन हे ि न्सचे सह वे मांत्री भूपेंद्र य दव य ांनी प्रक शशर् केल आहे .
र ष्ट्र ध्यक्ष आहे जे भ रर् च्य प्रज सत्त क सम रां भ स हजेरी  १९ व्य इां दडय तबजनेस लीडर अवॉडत मध्ये ‘इस्त्रो आणण चांद्रय न
ल वर्ील. ३ च्य सांच लक सांघ ल ’ Outstanding Contribution
 तवत्तीय र्ांत्रज्ञ न क्षेत्र र्ील कांपनी ‘इनक्रेड’ ने र्ब्बल सह कोटी to Brand India’ य पुरस्क र ने सन्म तनर् करण्य र् आले.
डॉलरची गुांर्वणूक सध्य च्य आणण नव्य गुांर्वणूकद र ांकडू न  ग्र मपांच यर्ींन भूस्थ तनक र्ांत्रज्ञ न च व पर करून ग्र मपांच यर्
उभी केली आहे . त्य मुळे य कांपनीच सम वेश आर् ‘युतनकॉनत’ स्तर वर तनयोजन करण्य स मदर् करण्य स ठी ‘केंद्रीय
कांपनी गट मध्ये झ ल आहे . पांच यर्र ज मांत्र लय ने’ Geographic Information
 ररल यन्स इां डस्ट्िीज शलममटे ड कांपनीनेमनोरां जन क्षेत्र र्ील System आध ररर् ‘ग्राम मंचचत्र’ ॲप सुरू केले आहे .
ज गतर्क कांपनी वॉल्ट दडस्नेसोबर् कर र केल आहे . य नुस र  मध्यप्रदेश र ज्य ांर् १५०० लोक नां ी ‘र्बल दरब र’ मध्ये एकत्र
आर् , वॉल्ट दडस्नेच्य भ रर् र्ील व्यवस य च ५१ % दहस्स र्बल व जवून तगनीज वर्ल्त रेकॉडत केल आहे .
ररल यन्सकडे असेल.  RBI ने रूग्णलये आणण शैक्षणणक सांस्थ न
ां UPI च्य
 सूय तच्य अभ्य स स ठी प ठतवण्य र् आलेले भ रर् चे आददत्य- म ध्यम र्ून होण ऱ्य देयक व्यवह र ांची मय तद १ ल ख वरून ५
एल१ हे य न येत्य ६ ज नेव री रोजी आपल्य तनध तररर् ल ख रूपये केले आहे.
लॅप्रेंशजयन तबिं दूवर (L-१) पोहोचेल. हे स्थ न पृथ्वीप सून १.५  अन्वेषण आणण तवक स हक्क सुरशक्षर् करण्य स ठी भ रर्
दशलक्ष फकलोमीटर अांर्र वर आहे . अजेरटिं न कडू न प च शलथीयम ब्लॉि तवकर् घेण र आहे.
 म जी र ष्ट्रपर्ी श्री र मन थ कोतविं द य ांच्य हस्ते ‘नये भारत का  केतनय मधील छ वण्य ांमध्ये र हण ऱ्य ‘सोम ली’ समुद य ांच्य
सामिेि’ पांर्प्रध न श्री नरेंद्र मोदी य ांच्य प्रभ वी भ षण ांवर तनव तशसर् ांन शशशक्षर् करण्य च्य प्रयत्न ांस ठी ‘अब्ुल्ल मय र’
प्रक श ट कण र , आपल्य देश च्य सांतवध न र् अांर्भूतर् य ांन ‘UNHCR Nansen Refugee’ २०२३ पुरस्क र ने
असलेल्य मूलभूर् स र आणण मूल्य ांच खोलवर प्रक श सन्म तनर् करण्य र् आले आहे .
ट कण र एक मौशलक सांग्रह स दर करण्य र् आल .
 जन्मभूमी मांददर शेज रील श ही इदग ह पररसर चे
 २५ दडसेंबर रोजी पांर्प्रध न नरेंद्र मोदी य ांनी पंफडत मिन मोिन न्य य लय च्य तनगर णीख ली सवेक्षण करण्य स अल ह ब द
मालिीय य ांच्य सांग्रदहर् कल कृर्ींच सम वेश असलेल्य ११ उच्च न्य य लय ने परव नगी ददली आहे . श ही इदग हच्य
खांड ांच्य पदहल्य म शलकेचे अन वरण केले. सवेक्षण वर देखरेखीस ठी वकील, आयुक्त ची तनयुक्ती
 इां दडगो, भ रर् र्ील अग्रगण्य व हक, एक कॅलेंडर वष तर् १०० करण्य सही न्य य लय ने सहमर्ी दशततवली.
दशलक्ष प्रव श च
ां ी व हर्ूक करण री पदहली भ रर्ीय तवम न मय मर ठीच श ळ , मह तवद्य लये, सरक री क य तलय ांमध्ये
कांपनी बनून ऐतर्ह शसक टप्प ग ठल आहे. ज स्तीर् ज स्त व पर ह व . त्य र्ून मर ठी भ षेचे सांवधतन ह वे,
 २०२४ वष तप सून र ष्ट्रीय क्रीड ददन स ठी ५ हज र रुपये ममळण र य हे र्न
ू े र ज्य र् येत्य १४ र्े २८ ज नेव री २०२४ य
असून, क्री आठवड स जर करण्य स ठी प्रत्ये शजल्ह्य ल १ ल ख क ल वधीमध्ये मर ठी भ ष सांवधतन पांधरवड स जर करण्य र्
रुपये अनुद सरक रने ज हीर केले आहे . येण र आहे .
 भ रर् आणण दशक्षण कोररय य च्य
ां र जनैतर्क सांबांध ांन ५० वषत  मह र ष्ट्र र्ील पदहले आयहीएि केंद्र र्य र होण रे कामा हे
पूणत झ ले. एकमेव सरक री रुग्ण लय असण र आहे .

VIDARBH IAS ACADEMY, AMRAVATI {47} MOB. NO. 9067580048 / 8530370674 / 8668920552
 जानेवारी २०२४ चालू घडामोडी…

ONE LINER

• ‘UK Rail’ पुरस्क र प्र प्त करण ऱ्य पदहल्य मदहल भ रर्ीय - श्मितल

• ‘एक भ रर् स री वॉकथॉन’ प्रकल्प सुरू - िस्त्र मंत्रालयाद्वारे

• १०,००० व्य जनऔषधी केंद्र चे उद्घ टन - िेिघर AIIMS
• २०२४ च्य मदहल T-२० तवर्श्चषक चे आयोजन - बांग्लािेश येथे

• २६ व्य ज गतर्क मदहल हॅ न्डबॉल चॅस्म्पयनशशप २०२३ च तवजेर् सांघ - फ्रान्स

• ३७ व्य र ष्ट्रीय खेळ ांमध्ये सवोत्तम पुरूष खेळ डू - श्रीिरी नटराज (जलतरणपटू , कनायटक
• AI जेमेनी प्रकल्प - गुगलद्वारे
• Bisleri य कांपनीद्व रे भ रर् र्ील पदहले बँन्ड ॲम्बेसेडर - हिपीका पािूकोण

• Chief and Managing Director of the Year - IREDA कंपनी

• Cop-२८ मध्ये ‘ग्रीन युतनि हशसटी’ पुरस्क र ने सन्म तनर् होण रे भ रर्ीय तवद्य पीठ - IIT मंडी

• COP-२९ य शशखर पररषदेचे आयोजन - बाकू (अझरबैजान)

• DRDO ने तवकशसर् केलेल्य स्वदेशी रणग ड्य चे न व - Zorawar
• Fifa Under-१७ तवर्श्चषक चे तवजेर्े - जमयनी
• GSI ल ११५ दशलक्ष वषत जुन श कत जीव श्म स पडल - जैसलमेर येथे
• HDFC बँकेचे अतर्ररक्त स्वर्ांत्र सांच लक म्हणून तनयुक्ती - िषयकुमार भानिाला
• LEIF ERIKSON द्वारे LUNAR PRIZE २०२३ च सन्म न - चंद्रयान ३ मोहिमेला

• OPEC य गट मधून ब हे र पडण र आफिकन देश - अंगोला (फडसेंबर २०२३ मध्ये)

• Sports Business Leader Award of the year पुरस्क र ने सन्म तनर् - जय शिा

• अणखल भ रर्ीय मर ठी न ट्य पररषदेच्य पुणे श खेच्य जीवन गौरव पुरस्क र ने सन्म तनर् - रजनी भट
• अतग्नशमन सेव , न गरी सांरक्षण व गृहरक्षक दल च्य मह सांच लकपदी म्हणून तनयुक्ती - वििेक श्रीिास्ति

• अमेररकन मेररयम वेबस्टर दडक्शनरीच ‘वर्ल्त ऑि द इयर’ - Authentic

• अमेररक स्थस्थर् ट इम्स म शसके द्व र ‘अॅथशलट ऑि द इयर’ पुरस्क र ज हीर - सलओनल मेसी
• आशशय र्ील सवोत्कृष्ट युव क्रीड पटू पुरस्क र २०२३ ने सन्म तनर् - शीतल िेिी
• इां डो-तर्बेट बॉडतर पोलीस चे प्रमुख म्हणून तनयुक्ती - राहुल रसगोत्रा (१९८९ बॅचचे IPS)

• इशजप्त य देश र्ील ६ व्य ांद र ष्ट्र ध्यक्ष म्हणून तनवड - अब्दुल ितेि अल सससी

• ऑििडत युतनहशसि टी द्व रे वर्ल्त ऑि द इयर - Rizz (आकषयकपणा)

• कमतवीर चक्र पदक २०२३ ने सन्म तनर् - डॉ. िेमचंद्रन रविकुमार
• केंद्रीय कृषी आणण शेर्करी कल्य ण मांत्र लय चे मांत्री म्हणून तनवड - अजुयन मुड
ं ा
• केंद्रीय र खीव पोलीस दल चे प्रमुख म्हणून तनयुक्ती - अवनश ियाल ससिं ि
• केंद्रीय र खीव पोलीस दल च्य मह सांच लक म्हणून तनयुक्ती - नीना ससिं ि

VIDARBH IAS ACADEMY, AMRAVATI {48} MOB. NO. 9067580048 / 8530370674 / 8668920552
 जानेवारी २०२४ चालू घडामोडी…
• ट ईम म शसकेद्व रे २०२३ च ‘CEO of the Year’ - सॅम अल्टमॅन
• दह व्य प्रो कबड्डी लीगमधील सव तर् मह गड खेळ डू - पिन सेिराित (२.६ कोटी)

• पांर्प्रध न आयुष्यम न भ रर् योजनेअांर्गतर् सव तर् ज स्त तवम देण रे र ज्य - उत्तरप्रिेश

• पद्मप णी जीवनगौरव पुरस्क र ने सन्म तनर् - जािेि अख्तार

• पदहल्य सम धी सांजीवन पुरस्क र ने सन्म तनर् - डॉ. वििेक सािंत

• पोलांडचे नवीन पांर्प्रध न म्हणून तनयुक्ती - डोनाल्ड टस्क

• िेंच सरक रच ‘न ईट ऑि द ऑडतर ऑि आटत सर अँड लेटसत’ पुरस्क र ने सन्म तनर् - असशि या सत्तार
• बॉम्बे स्टॉक एिेजचे (BSE) नवीन अध्यक्ष - प्रमोि अग्रिाल

• भ रर् ची पदहली मदहल कसोटी पांच - िृंिा राठी

• भ रर् र्ील कुस्ती मह सांघ चे नतवन अध्यक्ष - संजय ससिं ि

• भ रर् र्ील र्सेच आशशय र्ील पदहले मदहल खुले क र गृह - येरिडा (पुण)
े

• भ रर् र्ील पदहल ‘टे शलकॉम ऑि एिलन्स’ प्रकल्प - IIT रूरकीच्या कॅम्पसमध्ये

• भ रर् र्ील पदहल सह पदरी स्टील स्लॅग आध ररर् रस्त - NH-०६

• भ रर् र्ील पदहली मदहल तवम नर्ळ अतग्नश मक अमधक री - हिशा नाईक
• भ रर् र्ील पदहले AI शहर ब ांधण्य ची घोषण - लखनऊ

• भ रर् र्ील पदहल्य स यबर सुरक्ष केंद्र चे उद्घ टन अममर् शह य ांच्य द्व रे - चंडीगढ येथे
• भ रर् र्ील सव तर् ज स्त अांडी उत्प दक र ज्य - आंध्रप्रिेश
• भ रर् र्ील सव तर् ज स्त दूध उत्प दक र ज्य - उत्तरप्रिेश

• भ रर् र्ील सव तर् ज स्त म ांस उत्प दक र ज्य - उत्तरप्रिेश

• भ रर् र्ील सव तर् ज स्त लोकर उत्प दक र ज्य - राजस्थान

• भ रर् र्ीलन सशस्त्र दल र् समन्वयक डी कॅम्प बनवण री पदहली मदहल अमधक री - मवनषा पाथी
• भुर् ांच प्रतर्मष्ठर् National Order of Merit गोर्ल् मेडलने सन्म तनर् - पुनम खेजपालससिं ग

• मह र ष्ट्र गुप्त व र् त प्रबोधनीच्य सांच लकपदी तनयुक्ती - ित्तात्रय पडसलगीकर

• म द ग स्कर य देश चे नवीन र ष्ट्र ध्यक्ष - आंद्रे राजोएसलना

• ममस इां दडय युएसए २०२३ च्य तवजेत्य - ठरजुल मैनी

• युन यटे ड वर्ल्त रेसशलिं ग द्व र २०२३ ची Rising Star of the Year म्हणून तनवड - अंतीम पांघळ

• र जीव ग ांधी स्वयांरोजग र स्ट टत अप योजन सुरू करण रे र ज्य - हिमाचल प्रिेश

• र ष्ट्रीय र् नसेन पुरस्क र २०२२ ने सन्म तनर् - पंफडत गणपती भट्ट

• र ष्ट्रीय बॅडममिं टन चॅस्म्पयनशशप २०२३ मध्ये मदहल एकेरी तवजेर्ेपद पटकवण री खेळ डू - अनमोल खरब
• रेल्वे रूळ ांवर हत्तीमुळे होण रे अपघ र् ट ळण्य स ठी भ रर्ीय रेल्वन
े े र्ांत्रज्ञ न तवकशसर् केले - गजराज सुरक्षा

• वर्ल्त रेदडओ कम्युतनकेशन कॉन्फरन्स २०२३ च्य अध्यक्षपदी तनवड - मोिम्मि अल रामस
• वर्ल्त शसि रेड वुमन स्नूकर चॅस्म्पयनशशपचे तवजेर्ेपद ममळवण रे खेळ डू - विद्या वपल्लई

• सांयुक्त र ष्ट्र च्य हव म न सांस्थेद्व रे सव तर् उष् वषत - २०२३

VIDARBH IAS ACADEMY, AMRAVATI {49} MOB. NO. 9067580048 / 8530370674 / 8668920552
 जानेवारी २०२४ चालू घडामोडी…
• समशलिं गी तवव ह ल अमधकृर् म न्यर् देण र पदहल दशक्षण आशशय ई देश - नेपाळ
• सवत शजल्ह्य ांमध्ये ‘PM कॉलेज ऑि एिलन्स’ स्थ पन करण रे र ज्य - मध्यप्रिेश

• सवोत्तम श र्श्र् वन्यजीव पयतटन र ज्य - मध्यप्रिेश

• डेहर डू नस्थस्थर् वतनकरण सांशोधन शशक्षण परीषद (ICFRE) च्य पदहल्य मदहल मह सांच लक - कांचन िेिी

• शसय चीन ग्लेशशयरच्य ‘ऑपरेशन पोस्ट’ वर तनयुक्त होण ऱ्य पदहल्य मदहल वैद्यकीय अमधक री - िावतमा िसीम
• आांर्रर ष्ट्रीय टे बल टे तनस ि ऊांडेशन मध्ये सदस् म्हणून स मील होण ऱ्य पदहल्य भ रर्ीय मदहल - विटा िाणी

• Insolvency and Bankruptcy Board of India (IBBI) चे क यतक री सांच लक म्हणून तनयुक्ती - सजतेश जॉन
• न स द्व रे मांगळ ग्रह वर प ठवलेल्य उपग्रह चे ‘पसतहरन्स रोहर’ च लवण ऱ्य पदहल्य भ रर्ीय - डॉ. अक्षता कृष्णमूती

• िँडन हॉल ग्रुपच्य एिलन्स इन टे क्नॉलॉजी अवॉड्सत २०२३ मध्ये ऑनल इन िॉडक स्टमध्ये तवजेर्े - NTPC (PSU)
• पेन्व्शन िांड तनय मक आणण तवक स प्र मधकरण (PFRDA) मध्ये अधतवेळ सदस् म्हणून तनयुक्ती - परमा सेन

• IPL इतर्ह स र्ील सव तर् मह गड खेळ डू - ममचेल स्टाकय (२४.७५ कोटी रू. KKR ने विकत घेतले)

• IPL इतर्ह स र्ील सव तर् मह गड ‘भ रर्ीय खेळ डू ’ - िषयल पटे ल (११.७५ रू पंजाब फकिंग)

• ि न्सच सवोच्च न गर सन्म न ‘द लीजन ऑि ऑनर’ ने सन्म तनर् - व्ही.आर. लसलथांमबका (इस्त्रोचे शास्त्रज्ञ)
• युनेस्कोकडू न ज हीर केलेले जग र्ील सव तर् सुदां र तवम नर्ळ पुरस्क र - कॅम्पेगौडा आंतरराष्ट्रीय विमानतळ (बंगळु रू)
• National Board of Review द्व रे २०२३ च सवोत्कृष्ट मचत्रपट - Killer of the Flower Moon

• टे तनस हॉल ऑि िेमस ठी तनवडलेले पदहले आशशय ई पुरूष - सलएंडर पेस आणण विजय अमृतराज
• ‘Gwangju’ य आांर्रर ष्ट्रीय पुरस्क र ने सन्म तनर् होण री भ रर् ची मह नगरप शलक - वपिं परी चचिं चिड (निी हिशा या उपक्रमासाठी)
• अमेररकेच्य परर ष्ट्र ख त्य ने आांर्रर ष्ट्रीय भ्रष्ट च र तवरोधी चॅस्म्पयन म्हणून तनवड केली - वनणखल डे (भारतीय सामासजक काययकते)

• युन यटे ड नेशन्स ऑफिस ऑन ड्रग्ज अँड क्र इम (UNODC) च्य अहव ल नुस र जग र्ील सव तर् मोठ अिू उत्प दक देश - म्यानमार

• र ष्ट्रीय उज त सांवधतन पुरस्क र २०२३ ने सन्म तनर् होण री सांस्थ - Crompton Green Consumer Electrical Ltd (CGCEL)

• ‘Block Chain’ र्ांत्रज्ञ न वर आध ररर् प्रम णपत्र तवर्ररर् करण रे भ रर् र्ील पदहले तवद्य पीठ - यशिंतराि चव्हाण मिाराष्ट्र मुक्त
विद्यापीठ, नासशक
• भ रर्ीय सशस्त्र दल ांन त्य ांन उत्कृष्ट क मतगरीस ठी प्रतर्मष्ठर् ‘Golden Owl’ पुरस्क र ने सन्म तनर् केले - श्रीलंकेद्वारे
• कॉक्सिट्यूशन लब ऑि इां दडय मध्ये ५ व्य र ष्ट्रीय शशखर पररषदेर् ASRAA कडू न णहजनरी लीडर आयकॉन पुरस्क र २०२३ - डॉ.
श्रीवनिास नाईक धारिथ

VIDARBH IAS ACADEMY, AMRAVATI {50} MOB. NO. 9067580048 / 8530370674 / 8668920552
 जानेवारी २०२४ चालू घडामोडी…

वरील नोट्सची Pdf ममळवण्यासाठी

'CLICK HERE' बटनवर क्ललक करा

CLICK HERE

VIDARBH IAS ACADEMY, AMRAVATI {51} MOB. NO. 9067580048 / 8530370674 / 8668920552