Klucz odpowiedzi Różnorodność strunowców Liczba punktów 70

Grupa A

1 (0–1) A; przewód drapieżnika jest krótszy, pokarm jest szybko trawiony i wchłaniany Autor: Nowa Era
(0-1 p.)
2 a) (0–3) za podanie przykładu korzyści na lądzie i wodzie dla trzech cech Autor: Nowa Era
(0-4 p.)
(0–2) za podanie przykładu korzyści na lądzie i wodzie dla dwóch cech
(0–1) za podanie przykładu korzyści na lądzie i wodzie dla jednej cechy
1. Pokrycie ciała śluzem:
Korzyść na lądzie: umożliwia wymianę gazową przez skórę / zabezpiecza przed utratą
wody.
Korzyść w wodzie: zmniejsza tarcie / ułatwia poruszanie się.
2. Obecność ucha środkowego z błoną bębenkową i przewodem Eustachiusza:
Korzyść na lądzie: umożliwia odbieranie dźwięków z powietrza / przenosi drgania
powietrza.
Korzyść w wodzie: trąbka słuchowa reguluje ciśnienie po obu stronach błony bębenkowej
/ zabezpiecza błonę bębenkową przed uszkodzeniami podczas nurkowania.
3. Nozdrza zamykane klapkami:
Korzyść na lądzie: umożliwiają wentylację płuc / zasysanie powietrza.
Korzyść w wodzie: zabezpieczają przed napływem wody do układu oddechowego.
b) (0–1) Płazy nazywamy zwierzętami zależnymi od środowiska wodnego, ponieważ ich
rozmnażanie (rozród) i rozwój związane są z wodą.
3 A Autor: Nowa Era
(0-1 p.)
Kryteria oceniania: 1 p. – poprawne uzupełnienie 1 odp.
0 p. – poprawne uzupełnienie 0 odp.
4 a) (0–1) Owodniowce to grupa zwierząt charakteryzująca się obecnością błon płodowych Autor: Nowa Era
(0-2 p.)
w rozwoju.
b) (0–1)
Cecha/Gatunek ssaka Kolczatka Kangur Żubr
żyworodność Nie Tak Tak
wytwarzanie łożyska Nie Nie Tak
karmienir młodych
Tak Tak Tak
mlekiem
5 a) (0–1) A. krowa, B. wilk, C. bóbr Autor: Nowa Era
(0-3 p.)
b) (0–1) 1. zęby przedtrzonowe i trzonowe (policzkowe), 2. kły, 3. siekacze
c) (0–1) Diastema jest przerwą w uzębieniu występującą między siekaczami a zębami
przedtrzonowymi (brak kłów). Jest charakterystyczna dla zwierząt roślinożernych /
gryzoni.
6 a) (0–1) U kota dominuje wzrok, co jest związane z drapieżnym trybem życia. Dobry Autor: Nowa Era
(0-2 p.)
wzrok pozwala ocenić wielkość ofiary, możliwość jej złapania, szansę na udany atak.
b) (0–1) Koń jest roślinożercą. Widzenie jednooczne umożliwia koniom szybkie
wykrycie pojawiającego się nagle (z boku) drapieżnika. Umożliwia to ucieczkę. Miało to
ogromne znaczenie u dziko żyjących przodków konia.
7 a) (0–1) dziobak / kolczatka Autor: Nowa Era
(0-3 p.)
b) (0–1) Jest ono jajorodne / jajorodność.
c) (0–1) Odżywianie młodych mlekiem matki.

strona 1 z 36
8 Autor: CKE
(0-3 p.)

Komentarz: CKE, maj 2020, zad. 10.

9 (0–1) np. zrośnięte kręgi piersiowe, występowanie grzebienia mostka, kończyny Autor: Nowa Era
(0-1 p.)
przednie przekształcone w skrzydła, penumatyczne kości, obojczyki zrośnięte w widełki.
10 a) (0–1) za poprawną odpowiedź Autor: Nowa Era
(0-2 p.)
Cecha Gniazdowniki Zagniazdowniki
zdolność widzenia X
zdolność słyszenia X
pokrycie puchem X
długa opieka rodziców X
b) (0–1) za cztery poprawne określenia
Kuropatwa: zagniazdowniki
Wróbel zwyczajny: gniazdowniki
Struś afrykański: zagniazdowniki
Puszczyk: gniazdowniki

strona 2 z 36
11 a) (0–1) za poprawne podanie dwóch funkcji Autor: Nowa Era
(0-2 p.)
Funkcje (dwie spośród podanych):
– Uczestniczą w procesie podwójnego oddychania.
– Zmniejszają ciężar właściwy ptaka.
– Wnikając między narządy wewnętrzne, stanowią ochronę przed urazami
mechanicznymi oraz stanowią izolację cieplną.
b) (0–1) za poprawną odpowiedź
Wdech - 1, 2, 5; Wydech - 3, 4
12 a) (0–1) X – szczęka oraz żuchwa przekształcone w dziób, zmiejszy ciężar głowy, dziób Autor: Nowa Era
(0-2 p.)
nadaje głowie opływowy kształt i zmniejsza opór powietrza podczas lotu.
Y – grzebień mostka jest miejscem przyczepu mięśni poruszających skrzydłami.
Z – pygostyl (zrośnięte kręgi ogonowe) zmniejsza masę szkieletu, podpiera kuper, w
którym są osadzone sterówki.
b) (0–1) Otwartą miednica jest przystosowaniem do znoszenia dużych jaj otoczonych
twardą skorupą.
13 a) (0–1) za poprawne określenie sposobu odżywiania się czterech ptaków Autor: Nowa Era
(0-3 p.)
A. Ptaki odcedzają pokarm z wody.
B. Ptaki wyciągają owady np. z ziemi.
C. Ptaki rozszarpują zdobycz.
D. Ptaki wyłuskują nasiona z szyszek.
b) (0–1) za poprawne podanie funkcji trzech elementów
Wole: pokarm jest tu rozmiękczany wydzielinami śluzowymi
z enzymami dwunastnicy i żołądka.
Żołądek gruczołowy: następuje tu chemiczne trawienie pokarmów za pomocą enzymów
trawiennych.
Żołądek mięśniowy: następuje tu rozcieranie pokarmu przez grube ściany żołądka oraz
znajdujące się w nim kamienie i piasek.
c) (0–1) A – 1, B – 4, C – 3
14 a) (0–1) Na ilustracji przedstawiono wydech – worki tylne kurczą się, przepychając Autor: Nowa Era
(0-3 p.)
świeże powietrze przez płuca od tyłu; worki przednie również się kurczą, a powietrze
poprzez tchawicę wypływa z płuc.
b) (0–1) 1 – FAŁSZ, 2 – PRAWDA, 3 – FAŁSZ
c) (0–1) Podwójne oddychanie zapewnia lepsze natlenienie krwi, większą efektywność
oddychania wewnątrzkomórkowego, wydajniejszą produkcję energii niezbędnej do lotu i
utrzymania stałocieplności.
15 a) (0–1) za poprawne podanie nazwy oraz dwóch przykładów funkcji Autor: Nowa Era
(0-2 p.)
X – worki powietrzne
Funkcje (dwie spośród podanych):
1. Uczestniczą w procesie podwójnego oddychania.
2. Zmniejszają ciężar właściwy ptaka.
3. Wnikając między narządy wewnętrzne, stanowią ochronę przed urazami
mechanicznymi oraz izolację cieplną.
b) (0–1) P, F, F
16 1B, 2A, 3C Autor: Nowa Era
(0-1 p.)
Kryteria oceniania: 1 p. – poprawne uzupełnienie 3 odp.
0 p. – poprawne uzupełnienie 0–2 odp.
17 (0–1) np.: Budowa ta zwiększa ruchomość głowy, co zapewnia lepszą orientację w Autor: Nowa Era
(0-1 p.)
środowisku i ułatwia np. polowanie.
18 1P, 2F, 3P, 4F Autor: Nowa Era
(0-2 p.)
Kryteria oceniania: 2 p. – poprawne uzupełnienie 4 odp.
1 p. – poprawne uzupełnienie 2–3 odp.
0 p. – poprawne uzupełnienie 0–1 odp.
strona 3 z 36
19 a) (0–1) X – owodnia, Y – kosmówka, Z – omocznia Autor: Nowa Era
(0-3 p.)
b) (0–1) X – 3, Y – 2, Z – 4
c) (0–1) za poprawne podanie dwóch przykładów
Cechy (dwie spośród podanych):
– sucha, pokryta wytworami naskórka skóra
– podparcie tułowia kończynami
– pojawienie się klatki piersiowej i mięśni międzyżebrowych
– płuca o gąbczastej budowie
– serce z niepełną przegrodą komory, ograniczające mieszanie się krwi utlenowanej z
odtlenowaną
– nerki ostateczne i wydalanie kwasu moczowego
– oko zaopatrzone w powieki
20 a) (0–1) 1 – PRAWDA, 2 – PRAWDA, 3 – FAŁSZ Autor: Nowa Era
(0-2 p.)
b) (0–1) A – 2, 1; C – 3; D – 4
21 (0–1) Obecność palców – większa przyczepność do podłoża Autor: Nowa Era
(0-1 p.)
Nozdrza zewnętrzne – pobieranie powietrza podczas zanurzenia
22 A, D, E Autor: Nowa Era
(0-1 p.)
Kryteria oceniania: 1 p. – poprawne uzupełnienie 5 odp.
0 p. – poprawne uzupełnienie 0–4 odp.
23 (0–1) śródmózgowie; B Autor: Nowa Era
(0-1 p.)
24 a) (0–1) Osmoregulację ryby morskiej przedstawiono na rysunku A, ponieważ ta ryba Autor: Nowa Era
(0-2 p.)
musi pić wodę (traci wodę przez skrzela; jej wydaliny zawierają dużą ilość soli).
b) (0–1) Morskie ryby chrzęstnoszkieletowe gromadzą w tkankach mocznik, dlatego są w
przybliżeniu izoosmotyczne z wodą morską. Dzięki temu nie tracą wody na drodze
osmozy.
25 a) (0–1) D Autor: Nowa Era
(0-2 p.)
b) (0–1) płazińce
26 a) (0–1) za poprawne podanie nazw czterech elementów Autor: Nowa Era
(0-2 p.)
1. układ nerwowy, 2. struna grzbietowa, 3. układ pokarmowy, 4. główne naczynia
krwionośne
b) (0–1) Strunowce mają szkielet wewnętrzny (zbudowany z tkanki kostnej i tkanki
chrzęstnej), natomiast u bezkręgowców występuje szkielet zewnętrzny (np. w postaci
muszli lub pancerzy). Wyjątkiem są szkarłupnie, które mają szkielet wewnętrzny, ale jest
on zbudowany z wapiennych płytek).

strona 4 z 36
27 Autor: CKE
(0-1 p.)

Komentarz: CKE, maj 2018, zad. 11.

28 Autor: CKE
(0-2 p.)

Komentarz: CKE, maj 2012 (PR), zad. 19

strona 5 z 36
29 Autor: CKE
(0-2 p.)

Komentarz: CKE, maj 2016, zad. 10

30 Autor: CKE
(0-2 p.)

Komentarz: CKE, czerwiec 2012 (PR), zad. 25

strona 6 z 36
31 Autor: CKE
(0-3 p.)

Komentarz: CKE, maj 2018, zad. 10.

32 (0–1) od góry: 3, 1, 2 Autor: Nowa Era
(0-1 p.)

strona 7 z 36
33 Autor: CKE
(0-3 p.)

Komentarz: CKE, maj 2017, zad. 7.

34 (0–1) móżdżek Autor: Nowa Era
(0-1 p.)

strona 8 z 36
35 Autor: CKE
(0-3 p.)

Komentarz: CKE, maj 2016, zad. 9

Grupa B Liczba punktów 70

1 (0–1) B; przewód roślinożercy jest dłuższy, gdyż pokarm roślinny jest trudniej Autor: Nowa Era
(0-1 p.)
przyswajalny dla zwierząt

strona 9 z 36
 2 a) (0–3) za podanie przykładu korzyści na lądzie i wodzie dla trzech cech Autor: Nowa Era
(0-4 p.)
(0–2) za podanie przykładu korzyści na lądzie i wodzie dla dwóch cech
(0–1) za podanie przykładu korzyści na lądzie i wodzie dla jednej cechy
1. Pokrycie ciała śluzem:
Korzyść na lądzie: umożliwia wymianę gazową przez skórę / zabezpiecza przed utratą
wody.
Korzyść w wodzie: zmniejsza tarcie / ułatwia poruszanie się.
2. Obecność ucha środkowego z błoną bębenkową i przewodem Eustachiusza:
Korzyść na lądzie: umożliwia odbieranie dźwięków z powietrza / przenosi drgania
powietrza.
Korzyść w wodzie: trąbka słuchowa reguluje ciśnienie po obu stronach błony bębenkowej
/ zabezpiecza błonę bębenkową przed uszkodzeniami podczas nurkowania.
3. Nozdrza zamykane klapkami:
Korzyść na lądzie: umożliwiają wentylację płuc / zasysanie powietrza.
Korzyść w wodzie: zabezpieczają przed napływem wody do układu oddechowego.
b) (0–1) Płazy nazywamy zwierzętami zależnymi od środowiska wodnego, ponieważ ich
rozmnażanie (rozród) i rozwój związane są z wodą.
3 C Autor: Nowa Era
(0-1 p.)
Kryteria oceniania: 1 p. – poprawne uzupełnienie 1 odp.
0 p. – poprawne uzupełnienie 0 odp.
4 a) (0–1) Owodniowce to grupa zwierząt charakteryzująca się obecnością błon płodowych Autor: Nowa Era
(0-2 p.)
w rozwoju.
b) (0–1)
Cecha/Gatunek ssaka Kolczatka Kangur Żubr
żyworodność Nie Tak Tak
wytwarzanie łożyska Nie Nie Tak
karmienir młodych
Tak Tak Tak
mlekiem
5 a) (0–1) A. krowa, B. wilk, C. bóbr Autor: Nowa Era
(0-3 p.)
b) (0–1) 1. zęby przedtrzonowe i trzonowe (policzkowe), 2. kły, 3. siekacze
c) (0–1) Diastema jest przerwą w uzębieniu występującą między siekaczami a zębami
przedtrzonowymi (brak kłów). Jest charakterystyczna dla zwierząt roślinożernych /
gryzoni.
6 a) (0–1) U kota dominuje wzrok, co jest związane z drapieżnym trybem życia. Dobry Autor: Nowa Era
(0-2 p.)
wzrok pozwala ocenić wielkość ofiary, możliwość jej złapania, szansę na udany atak.
b) (0–1) Koń jest roślinożercą. Widzenie jednooczne umożliwia koniom szybkie
wykrycie pojawiającego się nagle (z boku) drapieżnika. Umożliwia to ucieczkę. Miało to
ogromne znaczenie u dziko żyjących przodków konia.
7 a) (0–1) dziobak / kolczatka Autor: Nowa Era
(0-3 p.)
b) (0–1) Jest ono jajorodne / jajorodność.
c) (0–1) Odżywianie młodych mlekiem matki.

strona 10 z 36
8 Autor: CKE
(0-3 p.)

Komentarz: CKE, maj 2020, zad. 10.

9 (0–1) np. zrośnięte kręgi piersiowe, występowanie grzebienia mostka, kończyny Autor: Nowa Era
(0-1 p.)
przednie przekształcone w skrzydła, penumatyczne kości, obojczyki zrośnięte w widełki.
10 a) (0–1) za poprawną odpowiedź Autor: Nowa Era
(0-2 p.)
Cecha Gniazdowniki Zagniazdowniki
zdolność widzenia X
zdolność słyszenia X
pokrycie puchem X
długa opieka rodziców X
b) (0–1) za cztery poprawne określenia
Kuropatwa: zagniazdowniki
Wróbel zwyczajny: gniazdowniki
Struś afrykański: zagniazdowniki
Puszczyk: gniazdowniki

strona 11 z 36
11 a) (0–1) za poprawne podanie dwóch funkcji Autor: Nowa Era
(0-2 p.)
Funkcje (dwie spośród podanych):
– Uczestniczą w procesie podwójnego oddychania.
– Zmniejszają ciężar właściwy ptaka.
– Wnikając między narządy wewnętrzne, stanowią ochronę przed urazami
mechanicznymi oraz stanowią izolację cieplną.
b) (0–1) za poprawną odpowiedź
Wdech - 1, 2, 5; Wydech - 3, 4
12 a) (0–1) X – szczęka oraz żuchwa przekształcone w dziób, zmiejszy ciężar głowy, dziób Autor: Nowa Era
(0-2 p.)
nadaje głowie opływowy kształt i zmniejsza opór powietrza podczas lotu.
Y – grzebień mostka jest miejscem przyczepu mięśni poruszających skrzydłami.
Z – pygostyl (zrośnięte kręgi ogonowe) zmniejsza masę szkieletu, podpiera kuper, w
którym są osadzone sterówki.
b) (0–1) Otwartą miednica jest przystosowaniem do znoszenia dużych jaj otoczonych
twardą skorupą.
13 a) (0–1) za poprawne określenie sposobu odżywiania się czterech ptaków Autor: Nowa Era
(0-3 p.)
A. Ptaki odcedzają pokarm z wody.
B. Ptaki wyciągają owady np. z ziemi.
C. Ptaki rozszarpują zdobycz.
D. Ptaki wyłuskują nasiona z szyszek.
b) (0–1) za poprawne podanie funkcji trzech elementów
Wole: pokarm jest tu rozmiękczany wydzielinami śluzowymi
z enzymami dwunastnicy i żołądka.
Żołądek gruczołowy: następuje tu chemiczne trawienie pokarmów za pomocą enzymów
trawiennych.
Żołądek mięśniowy: następuje tu rozcieranie pokarmu przez grube ściany żołądka oraz
znajdujące się w nim kamienie i piasek.
c) (0–1) A – 1, B – 4, C – 3
14 a) (0–1) Na ilustracji przedstawiono wydech – worki tylne kurczą się, przepychając Autor: Nowa Era
(0-3 p.)
świeże powietrze przez płuca od tyłu; worki przednie również się kurczą, a powietrze
poprzez tchawicę wypływa z płuc.
b) (0–1) 1 – FAŁSZ, 2 – PRAWDA, 3 – FAŁSZ
c) (0–1) Podwójne oddychanie zapewnia lepsze natlenienie krwi, większą efektywność
oddychania wewnątrzkomórkowego, wydajniejszą produkcję energii niezbędnej do lotu i
utrzymania stałocieplności.
15 a) (0–1) za poprawne podanie nazwy oraz dwóch przykładów funkcji Autor: Nowa Era
(0-2 p.)
X – worki powietrzne
Funkcje (dwie spośród podanych):
1. Uczestniczą w procesie podwójnego oddychania.
2. Zmniejszają ciężar właściwy ptaka.
3. Wnikając między narządy wewnętrzne, stanowią ochronę przed urazami
mechanicznymi oraz izolację cieplną.
b) (0–1) P, F, F
16 1C, 2B, 3A Autor: Nowa Era
(0-1 p.)
Kryteria oceniania: 1 p. – poprawne uzupełnienie 3 odp.
0 p. – poprawne uzupełnienie 0–2 odp.
17 (0–1) np.: Wytwarzanie kwasu moczowego zapewnia oszczędną gospodarkę wodną i jest Autor: Nowa Era
(0-1 p.)
przystosowaniem do życia na lądzie.
18 1P, 2F, 3P, 4P Autor: Nowa Era
(0-2 p.)
Kryteria oceniania: 2 p. – poprawne uzupełnienie 4 odp.
1 p. – poprawne uzupełnienie 2–3 odp.
0 p. – poprawne uzupełnienie 0–1 odp.
strona 12 z 36
19 a) (0–1) X – owodnia, Y – kosmówka, Z – omocznia Autor: Nowa Era
(0-3 p.)
b) (0–1) X – 3, Y – 2, Z – 4
c) (0–1) za poprawne podanie dwóch przykładów
Cechy (dwie spośród podanych):
– sucha, pokryta wytworami naskórka skóra
– podparcie tułowia kończynami
– pojawienie się klatki piersiowej i mięśni międzyżebrowych
– płuca o gąbczastej budowie
– serce z niepełną przegrodą komory, ograniczające mieszanie się krwi utlenowanej z
odtlenowaną
– nerki ostateczne i wydalanie kwasu moczowego
– oko zaopatrzone w powieki
20 a) (0–1) 1 – PRAWDA, 2 – PRAWDA, 3 – FAŁSZ Autor: Nowa Era
(0-2 p.)
b) (0–1) A – 2, 1; C – 3; D – 4
21 (0–1) Cienka skóra – efektywniejsza wymiana gazowa Autor: Nowa Era
(0-1 p.)
Oko osłonięte powiekami – nawilżanie i usuwanie zanieczyszczeń
22 A, D, E Autor: Nowa Era
(0-1 p.)
Kryteria oceniania: 1 p. – poprawne uzupełnienie 5 odp.
0 p. – poprawne uzupełnienie 0–4 odp.
23 (0–1) móżdżek; A Autor: Nowa Era
(0-1 p.)
24 a) (0–1) Osmoregulację ryby morskiej przedstawiono na rysunku A, ponieważ ta ryba Autor: Nowa Era
(0-2 p.)
musi pić wodę (traci wodę przez skrzela; jej wydaliny zawierają dużą ilość soli).
b) (0–1) Morskie ryby chrzęstnoszkieletowe gromadzą w tkankach mocznik, dlatego są w
przybliżeniu izoosmotyczne z wodą morską. Dzięki temu nie tracą wody na drodze
osmozy.
25 a) (0–1) B Autor: Nowa Era
(0-2 p.)
b) (0–1) płazińce
26 a) (0–1) za poprawne podanie nazw czterech elementów Autor: Nowa Era
(0-2 p.)
1. układ nerwowy, 2. struna grzbietowa, 3. układ pokarmowy, 4. główne naczynia
krwionośne
b) (0–1) Strunowce mają szkielet wewnętrzny (zbudowany z tkanki kostnej i tkanki
chrzęstnej), natomiast u bezkręgowców występuje szkielet zewnętrzny (np. w postaci
muszli lub pancerzy). Wyjątkiem są szkarłupnie, które mają szkielet wewnętrzny, ale jest
on zbudowany z wapiennych płytek).

strona 13 z 36
27 Autor: CKE
(0-1 p.)

Komentarz: CKE, maj 2018, zad. 11.

28 Autor: CKE
(0-2 p.)

Komentarz: CKE, maj 2012 (PR), zad. 19

strona 14 z 36
29 Autor: CKE
(0-2 p.)

Komentarz: CKE, maj 2016, zad. 10

30 Autor: CKE
(0-2 p.)

Komentarz: CKE, czerwiec 2012 (PR), zad. 25

strona 15 z 36
31 Autor: CKE
(0-3 p.)

Komentarz: CKE, maj 2018, zad. 10.

32 (0–1) od góry: 2, 3, 1 Autor: Nowa Era
(0-1 p.)

strona 16 z 36
33 Autor: CKE
(0-3 p.)

Komentarz: CKE, maj 2017, zad. 7.

34 (0–1) móżdżek Autor: Nowa Era
(0-1 p.)

strona 17 z 36
35 Autor: CKE
(0-3 p.)

Komentarz: CKE, maj 2016, zad. 9

Grupa C Liczba punktów 70

1 (0–1) A; przewód drapieżnika jest krótszy, pokarm jest szybko trawiony i wchłaniany Autor: Nowa Era
(0-1 p.)

strona 18 z 36
 2 a) (0–3) za podanie przykładu korzyści na lądzie i wodzie dla trzech cech Autor: Nowa Era
(0-4 p.)
(0–2) za podanie przykładu korzyści na lądzie i wodzie dla dwóch cech
(0–1) za podanie przykładu korzyści na lądzie i wodzie dla jednej cechy
1. Pokrycie ciała śluzem:
Korzyść na lądzie: umożliwia wymianę gazową przez skórę / zabezpiecza przed utratą
wody.
Korzyść w wodzie: zmniejsza tarcie / ułatwia poruszanie się.
2. Obecność ucha środkowego z błoną bębenkową i przewodem Eustachiusza:
Korzyść na lądzie: umożliwia odbieranie dźwięków z powietrza / przenosi drgania
powietrza.
Korzyść w wodzie: trąbka słuchowa reguluje ciśnienie po obu stronach błony bębenkowej
/ zabezpiecza błonę bębenkową przed uszkodzeniami podczas nurkowania.
3. Nozdrza zamykane klapkami:
Korzyść na lądzie: umożliwiają wentylację płuc / zasysanie powietrza.
Korzyść w wodzie: zabezpieczają przed napływem wody do układu oddechowego.
b) (0–1) Płazy nazywamy zwierzętami zależnymi od środowiska wodnego, ponieważ ich
rozmnażanie (rozród) i rozwój związane są z wodą.
3 A Autor: Nowa Era
(0-1 p.)
Kryteria oceniania: 1 p. – poprawne uzupełnienie 1 odp.
0 p. – poprawne uzupełnienie 0 odp.
4 a) (0–1) Owodniowce to grupa zwierząt charakteryzująca się obecnością błon płodowych Autor: Nowa Era
(0-2 p.)
w rozwoju.
b) (0–1)
Cecha/Gatunek ssaka Kolczatka Kangur Żubr
żyworodność Nie Tak Tak
wytwarzanie łożyska Nie Nie Tak
karmienir młodych
Tak Tak Tak
mlekiem
5 a) (0–1) A. krowa, B. wilk, C. bóbr Autor: Nowa Era
(0-3 p.)
b) (0–1) 1. zęby przedtrzonowe i trzonowe (policzkowe), 2. kły, 3. siekacze
c) (0–1) Diastema jest przerwą w uzębieniu występującą między siekaczami a zębami
przedtrzonowymi (brak kłów). Jest charakterystyczna dla zwierząt roślinożernych /
gryzoni.
6 a) (0–1) U kota dominuje wzrok, co jest związane z drapieżnym trybem życia. Dobry Autor: Nowa Era
(0-2 p.)
wzrok pozwala ocenić wielkość ofiary, możliwość jej złapania, szansę na udany atak.
b) (0–1) Koń jest roślinożercą. Widzenie jednooczne umożliwia koniom szybkie
wykrycie pojawiającego się nagle (z boku) drapieżnika. Umożliwia to ucieczkę. Miało to
ogromne znaczenie u dziko żyjących przodków konia.
7 a) (0–1) dziobak / kolczatka Autor: Nowa Era
(0-3 p.)
b) (0–1) Jest ono jajorodne / jajorodność.
c) (0–1) Odżywianie młodych mlekiem matki.

strona 19 z 36
8 Autor: CKE
(0-3 p.)

Komentarz: CKE, maj 2020, zad. 10.

9 (0–1) np. zrośnięte kręgi piersiowe, występowanie grzebienia mostka, kończyny Autor: Nowa Era
(0-1 p.)
przednie przekształcone w skrzydła, penumatyczne kości, obojczyki zrośnięte w widełki.
10 a) (0–1) za poprawną odpowiedź Autor: Nowa Era
(0-2 p.)
Cecha Gniazdowniki Zagniazdowniki
zdolność widzenia X
zdolność słyszenia X
pokrycie puchem X
długa opieka rodziców X
b) (0–1) za cztery poprawne określenia
Kuropatwa: zagniazdowniki
Wróbel zwyczajny: gniazdowniki
Struś afrykański: zagniazdowniki
Puszczyk: gniazdowniki

strona 20 z 36
11 a) (0–1) za poprawne podanie dwóch funkcji Autor: Nowa Era
(0-2 p.)
Funkcje (dwie spośród podanych):
– Uczestniczą w procesie podwójnego oddychania.
– Zmniejszają ciężar właściwy ptaka.
– Wnikając między narządy wewnętrzne, stanowią ochronę przed urazami
mechanicznymi oraz stanowią izolację cieplną.
b) (0–1) za poprawną odpowiedź
Wdech - 1, 2, 5; Wydech - 3, 4
12 a) (0–1) X – szczęka oraz żuchwa przekształcone w dziób, zmiejszy ciężar głowy, dziób Autor: Nowa Era
(0-2 p.)
nadaje głowie opływowy kształt i zmniejsza opór powietrza podczas lotu.
Y – grzebień mostka jest miejscem przyczepu mięśni poruszających skrzydłami.
Z – pygostyl (zrośnięte kręgi ogonowe) zmniejsza masę szkieletu, podpiera kuper, w
którym są osadzone sterówki.
b) (0–1) Otwartą miednica jest przystosowaniem do znoszenia dużych jaj otoczonych
twardą skorupą.
13 a) (0–1) za poprawne określenie sposobu odżywiania się czterech ptaków Autor: Nowa Era
(0-3 p.)
A. Ptaki odcedzają pokarm z wody.
B. Ptaki wyciągają owady np. z ziemi.
C. Ptaki rozszarpują zdobycz.
D. Ptaki wyłuskują nasiona z szyszek.
b) (0–1) za poprawne podanie funkcji trzech elementów
Wole: pokarm jest tu rozmiękczany wydzielinami śluzowymi
z enzymami dwunastnicy i żołądka.
Żołądek gruczołowy: następuje tu chemiczne trawienie pokarmów za pomocą enzymów
trawiennych.
Żołądek mięśniowy: następuje tu rozcieranie pokarmu przez grube ściany żołądka oraz
znajdujące się w nim kamienie i piasek.
c) (0–1) A – 1, B – 4, C – 3
14 a) (0–1) Na ilustracji przedstawiono wydech – worki tylne kurczą się, przepychając Autor: Nowa Era
(0-3 p.)
świeże powietrze przez płuca od tyłu; worki przednie również się kurczą, a powietrze
poprzez tchawicę wypływa z płuc.
b) (0–1) 1 – FAŁSZ, 2 – PRAWDA, 3 – FAŁSZ
c) (0–1) Podwójne oddychanie zapewnia lepsze natlenienie krwi, większą efektywność
oddychania wewnątrzkomórkowego, wydajniejszą produkcję energii niezbędnej do lotu i
utrzymania stałocieplności.
15 a) (0–1) za poprawne podanie nazwy oraz dwóch przykładów funkcji Autor: Nowa Era
(0-2 p.)
X – worki powietrzne
Funkcje (dwie spośród podanych):
1. Uczestniczą w procesie podwójnego oddychania.
2. Zmniejszają ciężar właściwy ptaka.
3. Wnikając między narządy wewnętrzne, stanowią ochronę przed urazami
mechanicznymi oraz izolację cieplną.
b) (0–1) P, F, F
16 1B, 2A, 3C Autor: Nowa Era
(0-1 p.)
Kryteria oceniania: 1 p. – poprawne uzupełnienie 3 odp.
0 p. – poprawne uzupełnienie 0–2 odp.
17 (0–1) np.: Budowa ta zwiększa ruchomość głowy, co zapewnia lepszą orientację w Autor: Nowa Era
(0-1 p.)
środowisku i ułatwia np. polowanie.
18 1P, 2F, 3P, 4F Autor: Nowa Era
(0-2 p.)
Kryteria oceniania: 2 p. – poprawne uzupełnienie 4 odp.
1 p. – poprawne uzupełnienie 2–3 odp.
0 p. – poprawne uzupełnienie 0–1 odp.
strona 21 z 36
19 a) (0–1) X – owodnia, Y – kosmówka, Z – omocznia Autor: Nowa Era
(0-3 p.)
b) (0–1) X – 3, Y – 2, Z – 4
c) (0–1) za poprawne podanie dwóch przykładów
Cechy (dwie spośród podanych):
– sucha, pokryta wytworami naskórka skóra
– podparcie tułowia kończynami
– pojawienie się klatki piersiowej i mięśni międzyżebrowych
– płuca o gąbczastej budowie
– serce z niepełną przegrodą komory, ograniczające mieszanie się krwi utlenowanej z
odtlenowaną
– nerki ostateczne i wydalanie kwasu moczowego
– oko zaopatrzone w powieki
20 a) (0–1) 1 – PRAWDA, 2 – PRAWDA, 3 – FAŁSZ Autor: Nowa Era
(0-2 p.)
b) (0–1) A – 2, 1; C – 3; D – 4
21 (0–1) Obecność palców – większa przyczepność do podłoża Autor: Nowa Era
(0-1 p.)
Nozdrza zewnętrzne – pobieranie powietrza podczas zanurzenia
22 A, D, E Autor: Nowa Era
(0-1 p.)
Kryteria oceniania: 1 p. – poprawne uzupełnienie 5 odp.
0 p. – poprawne uzupełnienie 0–4 odp.
23 (0–1) śródmózgowie; B Autor: Nowa Era
(0-1 p.)
24 a) (0–1) Osmoregulację ryby morskiej przedstawiono na rysunku A, ponieważ ta ryba Autor: Nowa Era
(0-2 p.)
musi pić wodę (traci wodę przez skrzela; jej wydaliny zawierają dużą ilość soli).
b) (0–1) Morskie ryby chrzęstnoszkieletowe gromadzą w tkankach mocznik, dlatego są w
przybliżeniu izoosmotyczne z wodą morską. Dzięki temu nie tracą wody na drodze
osmozy.
25 a) (0–1) D Autor: Nowa Era
(0-2 p.)
b) (0–1) płazińce
26 a) (0–1) za poprawne podanie nazw czterech elementów Autor: Nowa Era
(0-2 p.)
1. układ nerwowy, 2. struna grzbietowa, 3. układ pokarmowy, 4. główne naczynia
krwionośne
b) (0–1) Strunowce mają szkielet wewnętrzny (zbudowany z tkanki kostnej i tkanki
chrzęstnej), natomiast u bezkręgowców występuje szkielet zewnętrzny (np. w postaci
muszli lub pancerzy). Wyjątkiem są szkarłupnie, które mają szkielet wewnętrzny, ale jest
on zbudowany z wapiennych płytek).

strona 22 z 36
27 Autor: CKE
(0-1 p.)

Komentarz: CKE, maj 2018, zad. 11.

28 Autor: CKE
(0-2 p.)

Komentarz: CKE, maj 2012 (PR), zad. 19

strona 23 z 36
29 Autor: CKE
(0-2 p.)

Komentarz: CKE, maj 2016, zad. 10

30 Autor: CKE
(0-2 p.)

Komentarz: CKE, czerwiec 2012 (PR), zad. 25

strona 24 z 36
31 Autor: CKE
(0-3 p.)

Komentarz: CKE, maj 2018, zad. 10.

32 (0–1) od góry: 3, 1, 2 Autor: Nowa Era
(0-1 p.)

strona 25 z 36
33 Autor: CKE
(0-3 p.)

Komentarz: CKE, maj 2017, zad. 7.

34 (0–1) móżdżek Autor: Nowa Era
(0-1 p.)

strona 26 z 36
35 Autor: CKE
(0-3 p.)

Komentarz: CKE, maj 2016, zad. 9

Grupa D Liczba punktów 70

1 (0–1) B; przewód roślinożercy jest dłuższy, gdyż pokarm roślinny jest trudniej Autor: Nowa Era
(0-1 p.)
przyswajalny dla zwierząt

strona 27 z 36
 2 a) (0–3) za podanie przykładu korzyści na lądzie i wodzie dla trzech cech Autor: Nowa Era
(0-4 p.)
(0–2) za podanie przykładu korzyści na lądzie i wodzie dla dwóch cech
(0–1) za podanie przykładu korzyści na lądzie i wodzie dla jednej cechy
1. Pokrycie ciała śluzem:
Korzyść na lądzie: umożliwia wymianę gazową przez skórę / zabezpiecza przed utratą
wody.
Korzyść w wodzie: zmniejsza tarcie / ułatwia poruszanie się.
2. Obecność ucha środkowego z błoną bębenkową i przewodem Eustachiusza:
Korzyść na lądzie: umożliwia odbieranie dźwięków z powietrza / przenosi drgania
powietrza.
Korzyść w wodzie: trąbka słuchowa reguluje ciśnienie po obu stronach błony bębenkowej
/ zabezpiecza błonę bębenkową przed uszkodzeniami podczas nurkowania.
3. Nozdrza zamykane klapkami:
Korzyść na lądzie: umożliwiają wentylację płuc / zasysanie powietrza.
Korzyść w wodzie: zabezpieczają przed napływem wody do układu oddechowego.
b) (0–1) Płazy nazywamy zwierzętami zależnymi od środowiska wodnego, ponieważ ich
rozmnażanie (rozród) i rozwój związane są z wodą.
3 C Autor: Nowa Era
(0-1 p.)
Kryteria oceniania: 1 p. – poprawne uzupełnienie 1 odp.
0 p. – poprawne uzupełnienie 0 odp.
4 a) (0–1) Owodniowce to grupa zwierząt charakteryzująca się obecnością błon płodowych Autor: Nowa Era
(0-2 p.)
w rozwoju.
b) (0–1)
Cecha/Gatunek ssaka Kolczatka Kangur Żubr
żyworodność Nie Tak Tak
wytwarzanie łożyska Nie Nie Tak
karmienir młodych
Tak Tak Tak
mlekiem
5 a) (0–1) A. krowa, B. wilk, C. bóbr Autor: Nowa Era
(0-3 p.)
b) (0–1) 1. zęby przedtrzonowe i trzonowe (policzkowe), 2. kły, 3. siekacze
c) (0–1) Diastema jest przerwą w uzębieniu występującą między siekaczami a zębami
przedtrzonowymi (brak kłów). Jest charakterystyczna dla zwierząt roślinożernych /
gryzoni.
6 a) (0–1) U kota dominuje wzrok, co jest związane z drapieżnym trybem życia. Dobry Autor: Nowa Era
(0-2 p.)
wzrok pozwala ocenić wielkość ofiary, możliwość jej złapania, szansę na udany atak.
b) (0–1) Koń jest roślinożercą. Widzenie jednooczne umożliwia koniom szybkie
wykrycie pojawiającego się nagle (z boku) drapieżnika. Umożliwia to ucieczkę. Miało to
ogromne znaczenie u dziko żyjących przodków konia.
7 a) (0–1) dziobak / kolczatka Autor: Nowa Era
(0-3 p.)
b) (0–1) Jest ono jajorodne / jajorodność.
c) (0–1) Odżywianie młodych mlekiem matki.

strona 28 z 36
8 Autor: CKE
(0-3 p.)

Komentarz: CKE, maj 2020, zad. 10.

9 (0–1) np. zrośnięte kręgi piersiowe, występowanie grzebienia mostka, kończyny Autor: Nowa Era
(0-1 p.)
przednie przekształcone w skrzydła, penumatyczne kości, obojczyki zrośnięte w widełki.
10 a) (0–1) za poprawną odpowiedź Autor: Nowa Era
(0-2 p.)
Cecha Gniazdowniki Zagniazdowniki
zdolność widzenia X
zdolność słyszenia X
pokrycie puchem X
długa opieka rodziców X
b) (0–1) za cztery poprawne określenia
Kuropatwa: zagniazdowniki
Wróbel zwyczajny: gniazdowniki
Struś afrykański: zagniazdowniki
Puszczyk: gniazdowniki

strona 29 z 36
11 a) (0–1) za poprawne podanie dwóch funkcji Autor: Nowa Era
(0-2 p.)
Funkcje (dwie spośród podanych):
– Uczestniczą w procesie podwójnego oddychania.
– Zmniejszają ciężar właściwy ptaka.
– Wnikając między narządy wewnętrzne, stanowią ochronę przed urazami
mechanicznymi oraz stanowią izolację cieplną.
b) (0–1) za poprawną odpowiedź
Wdech - 1, 2, 5; Wydech - 3, 4
12 a) (0–1) X – szczęka oraz żuchwa przekształcone w dziób, zmiejszy ciężar głowy, dziób Autor: Nowa Era
(0-2 p.)
nadaje głowie opływowy kształt i zmniejsza opór powietrza podczas lotu.
Y – grzebień mostka jest miejscem przyczepu mięśni poruszających skrzydłami.
Z – pygostyl (zrośnięte kręgi ogonowe) zmniejsza masę szkieletu, podpiera kuper, w
którym są osadzone sterówki.
b) (0–1) Otwartą miednica jest przystosowaniem do znoszenia dużych jaj otoczonych
twardą skorupą.
13 a) (0–1) za poprawne określenie sposobu odżywiania się czterech ptaków Autor: Nowa Era
(0-3 p.)
A. Ptaki odcedzają pokarm z wody.
B. Ptaki wyciągają owady np. z ziemi.
C. Ptaki rozszarpują zdobycz.
D. Ptaki wyłuskują nasiona z szyszek.
b) (0–1) za poprawne podanie funkcji trzech elementów
Wole: pokarm jest tu rozmiękczany wydzielinami śluzowymi
z enzymami dwunastnicy i żołądka.
Żołądek gruczołowy: następuje tu chemiczne trawienie pokarmów za pomocą enzymów
trawiennych.
Żołądek mięśniowy: następuje tu rozcieranie pokarmu przez grube ściany żołądka oraz
znajdujące się w nim kamienie i piasek.
c) (0–1) A – 1, B – 4, C – 3
14 a) (0–1) Na ilustracji przedstawiono wydech – worki tylne kurczą się, przepychając Autor: Nowa Era
(0-3 p.)
świeże powietrze przez płuca od tyłu; worki przednie również się kurczą, a powietrze
poprzez tchawicę wypływa z płuc.
b) (0–1) 1 – FAŁSZ, 2 – PRAWDA, 3 – FAŁSZ
c) (0–1) Podwójne oddychanie zapewnia lepsze natlenienie krwi, większą efektywność
oddychania wewnątrzkomórkowego, wydajniejszą produkcję energii niezbędnej do lotu i
utrzymania stałocieplności.
15 a) (0–1) za poprawne podanie nazwy oraz dwóch przykładów funkcji Autor: Nowa Era
(0-2 p.)
X – worki powietrzne
Funkcje (dwie spośród podanych):
1. Uczestniczą w procesie podwójnego oddychania.
2. Zmniejszają ciężar właściwy ptaka.
3. Wnikając między narządy wewnętrzne, stanowią ochronę przed urazami
mechanicznymi oraz izolację cieplną.
b) (0–1) P, F, F
16 1C, 2B, 3A Autor: Nowa Era
(0-1 p.)
Kryteria oceniania: 1 p. – poprawne uzupełnienie 3 odp.
0 p. – poprawne uzupełnienie 0–2 odp.
17 (0–1) np.: Wytwarzanie kwasu moczowego zapewnia oszczędną gospodarkę wodną i jest Autor: Nowa Era
(0-1 p.)
przystosowaniem do życia na lądzie.
18 1P, 2F, 3P, 4P Autor: Nowa Era
(0-2 p.)
Kryteria oceniania: 2 p. – poprawne uzupełnienie 4 odp.
1 p. – poprawne uzupełnienie 2–3 odp.
0 p. – poprawne uzupełnienie 0–1 odp.
strona 30 z 36
19 a) (0–1) X – owodnia, Y – kosmówka, Z – omocznia Autor: Nowa Era
(0-3 p.)
b) (0–1) X – 3, Y – 2, Z – 4
c) (0–1) za poprawne podanie dwóch przykładów
Cechy (dwie spośród podanych):
– sucha, pokryta wytworami naskórka skóra
– podparcie tułowia kończynami
– pojawienie się klatki piersiowej i mięśni międzyżebrowych
– płuca o gąbczastej budowie
– serce z niepełną przegrodą komory, ograniczające mieszanie się krwi utlenowanej z
odtlenowaną
– nerki ostateczne i wydalanie kwasu moczowego
– oko zaopatrzone w powieki
20 a) (0–1) 1 – PRAWDA, 2 – PRAWDA, 3 – FAŁSZ Autor: Nowa Era
(0-2 p.)
b) (0–1) A – 2, 1; C – 3; D – 4
21 (0–1) Cienka skóra – efektywniejsza wymiana gazowa Autor: Nowa Era
(0-1 p.)
Oko osłonięte powiekami – nawilżanie i usuwanie zanieczyszczeń
22 A, D, E Autor: Nowa Era
(0-1 p.)
Kryteria oceniania: 1 p. – poprawne uzupełnienie 5 odp.
0 p. – poprawne uzupełnienie 0–4 odp.
23 (0–1) móżdżek; A Autor: Nowa Era
(0-1 p.)
24 a) (0–1) Osmoregulację ryby morskiej przedstawiono na rysunku A, ponieważ ta ryba Autor: Nowa Era
(0-2 p.)
musi pić wodę (traci wodę przez skrzela; jej wydaliny zawierają dużą ilość soli).
b) (0–1) Morskie ryby chrzęstnoszkieletowe gromadzą w tkankach mocznik, dlatego są w
przybliżeniu izoosmotyczne z wodą morską. Dzięki temu nie tracą wody na drodze
osmozy.
25 a) (0–1) B Autor: Nowa Era
(0-2 p.)
b) (0–1) płazińce
26 a) (0–1) za poprawne podanie nazw czterech elementów Autor: Nowa Era
(0-2 p.)
1. układ nerwowy, 2. struna grzbietowa, 3. układ pokarmowy, 4. główne naczynia
krwionośne
b) (0–1) Strunowce mają szkielet wewnętrzny (zbudowany z tkanki kostnej i tkanki
chrzęstnej), natomiast u bezkręgowców występuje szkielet zewnętrzny (np. w postaci
muszli lub pancerzy). Wyjątkiem są szkarłupnie, które mają szkielet wewnętrzny, ale jest
on zbudowany z wapiennych płytek).

strona 31 z 36
27 Autor: CKE
(0-1 p.)

Komentarz: CKE, maj 2018, zad. 11.

28 Autor: CKE
(0-2 p.)

Komentarz: CKE, maj 2012 (PR), zad. 19

strona 32 z 36
29 Autor: CKE
(0-2 p.)

Komentarz: CKE, maj 2016, zad. 10

30 Autor: CKE
(0-2 p.)

Komentarz: CKE, czerwiec 2012 (PR), zad. 25

strona 33 z 36
31 Autor: CKE
(0-3 p.)

Komentarz: CKE, maj 2018, zad. 10.

32 (0–1) od góry: 2, 3, 1 Autor: Nowa Era
(0-1 p.)

strona 34 z 36
33 Autor: CKE
(0-3 p.)

Komentarz: CKE, maj 2017, zad. 7.

34 (0–1) móżdżek Autor: Nowa Era
(0-1 p.)

strona 35 z 36
35 Autor: CKE
(0-3 p.)

Komentarz: CKE, maj 2016, zad. 9

strona 36 z 36