SỞ GD&ĐT SƠN LA HƯỚNG DẪN CHẤM KIỂM TRA HỌC KÌ II

NĂM HỌC 2023 - 2024

HƯỚNG DẪN CHẤM Môn: Ngữ văn, lớp 10
(HDC có 04 trang) Thời gian làm bài: 90 phút, không kể thời gian giao đề

I. Hướng dẫn chung

- Hướng dẫn chấm chỉ định hướng các yêu cầu cơ bản cần đạt của đề, giám khảo cần nắm vững hướng dẫn
chấm để đánh giá tổng quát bài làm của thí sinh, tránh đếm ý cho điểm. Vận dụng linh hoạt hướng dẫn chấm,
khuyến khích những bài viết có cảm xúc, sáng tạo.
- Tổng điểm của toàn bài thi là 10 điểm, là điểm của từng câu, lẻ đến 0,25 và không làm tròn điểm.
II. Hướng dẫn cụ thể
Phần Câu Nội dung Điểm
I ĐỌC HIỂU 6.0
1 - Ngôi kể: Ngôi thứ nhất. 0.25
- Điểm nhìn: chuyện được kể từ điểm nhìn của nhân vật “tôi” - điểm nhìn hạn tri 0.25
của nhân vật tham gia, chứng kiến câu chuyện.
- Tác dụng: Khiến câu chuyện được kể lại một cách chân thực, khách quan mà giàu 0.25
cảm xúc, khơi gợi những rung động sâu xa trong lòng độc giả.
Hướng dẫn chấm:
- Học sinh trả lời như đáp án hoặc có cách diễn đạt tương đương: 0,75 điểm.
- Học sinh trả lời được ý 2/3: 0,5 điểm
- Học sinh không trả lời hoặc trả lời sai: 0,0 điểm
2 - Các nhân vật trong truyện: Tôi (người con trai- người kể chuyện); Cha tôi (Người 0.5
cha; Ông già); bà mẹ Ngân (bà mẹ) và Ngân.
Hướng dẫn chấm:
- Học sinh trả lời như đáp án: 0,5 điểm.
- Học sinh trả lời ½ ý trong đáp án: 0,25 điểm.
- Học sinh không trả lời hoặc trả lời sai: 0,0 điểm
3 - Câu chuyện về “cha tôi ” được tái hiện qua dòng hồi tưởng của tôi trong một buổi 0.25
sáng đầu thu.
- Các sự kiện cơ bản của truyện: 0.5
+ Cha tôi yêu mẹ Ngân - cô gái hàng xóm. Tình yêu đầu của họ vấn vương hương
ổi.
+ Mẹ cha cô gái chê cha tôi là thầy kí nhật trình nghèo nên ngăn cản tình yêu của
họ.
+ Mẹ Ngân lấy chồng. Hai nhà không giao thiệp, bức tường được xây cao, lên rêu
từ đó.
+ Mẹ tôi mất cùng ngày với cha Ngân, mẹ Ngân chặt cây ổi quý nhưng đã cỗi, cha
tôi đau lòng, run run tìm lại trang nhật kí ngày xưa.
Hướng dẫn chấm:
Trang 1
 - Học sinh trả lời như đáp án hoặc có cách diễn đạt tương đương: 0,75 điểm.
- Học sinh trả lời được 3 đến 5 ý như đáp án hoặc có cách diễn đạt tương đương:
0,5 điểm.
- Học sinh trả lời được 1 đến 2 ý như đáp án hoặc có cách diễn đạt tương đương:
0,25 điểm.
- Học sinh không trả lời hoặc trả lời sai: 0,0 điểm
4 -Hình ảnh “Bức tường được xây cao thêm và lên rêu năm tháng từ ấy:
+ Hình ảnh thực: bức tường ngăn cách giữa hai nhà, không cho cô gái gặp gỡ thầy 0.25
kí nhật trình nghèo.
+ Hình ảnh biểu tượng cho những rào cản thành kiến, những ngăn cách xã hội mà 0.25
tình yêu của hai con người không thể vượt qua.
Hướng dẫn chấm:
- Học sinh trả lời như đáp án hoặc có cách diễn đạt tương đương: 0,5 điểm.
- Học sinh không trả lời hoặc trả lời sai: 0,0 điểm
5 - Người cha “run run lục tìm những trang viết đã ố vàng” khi mẹ Ngân “chặt cây
ổi quý nhưng đã cỗi” vì:
+ Hành động chặt cây ổi của mẹ Ngân đã thể hiện sự đoạn tuyệt với mối tình xưa. 0.5
+ “Cha tôi’ vẫn còn day dứt và luyến tiếc về mối tình xưa.
0.5
Hướng dẫn chấm:
- Học sinh trả lời như đáp án hoặc có cách diễn đạt tương đương: 1,0 điểm.
- Học sinh trả lời được 2/3 ý trong đáp án: 0,75 điểm
- Học sinh trả lời có ý đúng: 0,25 điểm
- Học sinh không trả lời, hoặc trả lời sai: 0,0 điểm.
6 - Ý nghĩa chi tiết hương ổi:
+ Hương ổi nơi khu vườn của mẹ Ngân là chứng nhân cho câu chuyện tình dang dở
của cha tôi và mẹ Ngân: khi là làn hương tình đầu, khi xuất hiện trong hình ảnh trái 0.5
cây chín rụng lụp bụp ngày mẹ Ngân đi lấy chồng, khi được gợi qua hình ảnh tiếng
cây bị chặt “chan chát”, khi được tái hiện trong hình hài trái cây “chín mềm”.
+ Tạo chất thơ cho câu chuyện, hương ổi không chỉ là hương cây mà còn là biểu
tượng của hương vị của tình yêu không dễ gì tan biến, luôn tồn tại day dứt và có 0.5
khả năng kết nối, hàn gắn con người.
Hướng dẫn chấm:
- Học sinh trả lời như đáp án hoặc có cách diễn đạt tương đương: 1,0 điểm.
- Học sinh trả lời được 2/3 ý trong đáp án: 0,75 điểm
- Học sinh trả lời có ý đúng: 0,25 điểm
- Học sinh không trả lời, hoặc trả lời sai: 0,0 điểm.
7 - Đây là kết thúc mở gợi nhiều liên tưởng, học sinh cần dựa vào tình tiết cắt nghĩa
hợp lí:
+ Bi kịch tình yêu của cha tôi và mẹ Ngân đã khép lại, cha tôi cũng vượt qua được 0.5
nỗi đau vì thời gian và tuổi tác khiến người ta không còn đủ sức oán hờn. (Tôi mời
cha một trái, răng ông yếu nhưng trái của ông chín mềm)

Trang 2
 + Hương ổi còn mãi, tiếp tục trở thành cầu nối hàn gắn hai nhà, giúp con người 0.5
bước qua những thành kiến, oán hận và bắt đầu một câu chuyện mới ở hai người
trẻ: Tôi và Ngân.
Hướng dẫn chấm:
- Học sinh trả lời, đáp ứng yêu cầu như đáp án: 1,0 điểm.
- Học sinh trả lời có nội dung phù hợp nhưng lí giải chưa sâu sắc: 0,75 điểm.
- Học sinh trả lời có ý đúng: 0,25 điểm.
- Học sinh không trả lời, hoặc trả lời sai: 0,0 điểm.
8 -Học sinh dựa vào nội dung, diễn biến của câu chuyện, viết tiếp phần kết truyện
theo suy nghĩ của mình, đảm bảo logic, không vi phạm những quy chuẩn về đạo
đức. 0.5
+ Đảm bảo logic câu chuyện.
+ Gợi những suy tư về tình người.
Có thể theo một số gợi ý như sau: Một ngày nào đó cha tôi và mẹ Ngân, hai người
già đã đi qua nhiều mất mát, gặp lại nhau; Tôi và Ngân yêu nhau, hoặc làm bạn…
Hướng dẫn chấm
- Học sinh viết được đoạn văn đảm bảo về hình thức, nội dung phù hợp:0,5 điểm.
- Học sinh viết được đoạn văn đảm bảo về hình thức, nội dung sơ sài: 0,25 điểm.
- Học sinh không trả lời: 0,0 điểm.
II VIẾT 4.0
Viết bài văn khoảng (400 – 600 chữ) phân tích, đánh giá chủ đề của truyện ngắn 4.0
Hương ổi.
a. Đảm bảo cấu trúc bài nghị luận 0.25
Mở bài nêu được vấn đề nghị luận, thân bài triển khai được vấn đề nghị luận, kết
bài khái quát được vấn đề nghị luận.
b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận: Chủ đề của truyện ngắn Hương ổi. 0.5
c. Triển khai vấn đề nghị luận thành các luận điểm
Học sinh có thể lựa chọn các thao tác lập luận phù hợp để triển khai vấn đề nghị
luận theo nhiều cách. Có thể theo hướng sau:
Giới thiệu chung
- Giới thiệu khái quát tác giả, tác phẩm 0.25
- Nêu vấn đề nghị luận: chủ đề của truyện. 0.25
Phân tích, đánh giá chủ đề
- Xác định chủ đề: Truyện ngắn mượn làn hương ổi để thể hiện những suy tư day 0.25
dứt về nỗi đau và vẻ đẹp của tình yêu đầu đời bị chia cắt.
- Phân tích đánh giá chủ đề:
+ Chủ đề chân thực, gần gũi với đời sống: 0.5
. Những rào cản và thành kiến của gia đình đã chia cắt tình yêu của đôi trẻ: Cha mẹ
cô gái chê thầy kí nhật trình nghèo ngăn cản tình yêu của cha tôi và mẹ Ngân.
. Nỗi đau tình yêu đầu đời bị chia cắt: từ yêu thương thành oán giận, hai nhà
Trang 3
 không còn giao thiệp, bức tường xây cao, ngăn cách cả tuổi thơ của tôi và Ngân.
+ Chủ đề mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc: 0.5
. Truyện kể về nỗi đau tình yêu đầu bị chia cắt bằng lăng kính thẩm mỹ, cho dù bị
chia cắt thì hương vị tình yêu đầu đời vẫn man mác trong tâm hồn: Hai nhà chia
cắt, bức tường dựng lên nhưng hương ổi vẫn vấn vương bay qua nhắc nhở chuyện
xưa. Ngày mẹ Ngân chặt cây ổi như muốn đoạn tuyệt, cha tôi vẫn day dứt đau đớn
lần giở trang sổ cũ.
. Truyện thể hiện những cảm xúc nhân ái, gieo hy vọng, gửi niềm tin con người có
thể vượt qua được những chia cắt, đau đớn và oán giận: Ngân ươm lại cây ổi đã bị
chặt, cây ổi ra trái bói; Ngân mang đĩa ổi đầu mùa sang biếu; hành động “tôi mời
cha một trái, răng ông yếu nhưng trái của ông chín mềm” đều ngụ ý thể hiện sự
kết nối giữa hai nhà, hai con người và hàn gắn những chia cắt. Thời gian và thiên
nhiên có thể kết nối, chữa lành cho con người.
- Sáng tạo nghệ thuật thể hiện chủ đề: 0.5
+ Tình huống truyện đơn giản nhưng thể hiện chủ đề khá sâu sắc. Người kể
chuyện: Tôi – người con trai, khiến câu chuyện được kể khách quan, chân thực, đa
chiều. Sáng tạo chi tiết giàu ý nghĩa: hương ổi.
+ Ngôn ngữ kể chuyện giản dị, hàm súc mà tinh tế, giàu chất thơ.
Hướng dẫn chấm:
- Cảm nhận sâu sắc, biết kết hợp giữa lí lẽ và dẫn chứng: từ 1,5 - 1,75 điểm.
- Cảm nhận tương đối đầy đủ nhưng chưa sâu sắc, không rõ luận điểm: từ 1,0
điểm - 1,25 điểm.
- Cảm nhận chung chung, sơ sài, diễn xuôi tác phẩm: 0,5 điểm - 0,75 điểm.
- Không cảm nhận: 0,0 điểm
Đánh giá chung:
- Chủ đề của câu chuyện chân thực, giản dị, gần gũi từ đó đem đến cho người đọc
những cảm nhận sâu sắc về tình yêu: tình yêu có thể mang đến cho con người 0.25
những khổ đau, tiếc nuối nhưng hương vị và vẻ đẹp của nó còn mãi với thời gian,
có thể nuôi dưỡng hàn gắn tâm hồn con người.
Hướng dẫn chấm:
- Đánh giá sâu sắc, thể hiện cảm nhận của cá nhân: 0,5 điểm.
- Đánh giá chung chung, sơ sài: 0,25 điểm
- Không đánh giá: 0,0 điểm
d. Chính tả, ngữ pháp: Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp tiếng Việt. 0.25
Hướng dẫn chấm: Không cho điểm nếu bài làm có quá nhiều lỗi chính tả, ngữ
pháp.
e. Sáng tạo: Thể hiện những suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận, có cách diễn đạt 0.5
mới mẻ.
I + II 10

Trang 4
------------------------------HẾT---------------------------

Trang 5