WYKŁAD IX

EMOCJE – PROCESY EMOCJONALNE

(„Wprowadzenie do psychologii” G. Mietzel, str. 300 – 326)

Dwa podejścia do badania emocji

Stan świadomości Proces

Odczuwamy, strach, miłość, etc.
Podejście tradycyjne; do analizy wyjaśnienia
stanów stosuje się trzy elementy:
1) Sytuacja poprzedzająca np. porażka
2) Fizjologiczne zmiany w organizmie np.
pocenie się, rumieniec, itp.
3) Tendencja do działania – reakcja może być
pozytywna lub negatywna w zależności od
charakteru emocji.
cały złożony epizod, który składa się na emocje;
ciąg zsynchronizowany, równocześnie zachodzą
zmiany w wielu podsystemach organizmu
Zmiany:
1) autonomiczne – sterowane autonomicznym
układem nerwowym.
2) Mimiczne i pantomimiczne
3) Mózgowe (OUN)

Dwa rodzaje emocji:

1) Wskaźnik siły emocji stenicznych – ze wzrostem pobudzenia rośnie gniew,

namiętność, strach, etc.
2) Emocje asteniczne – spadek pobudzenia, np. smutek.

Emocje mają charakter samo-wzbudzający – efekt sprzężeń zwrotnych z obwodami

ciała.

Relaks – przerwanie obwodów, ingerencja w aktywność mięśniową.

Jak pobudzenie wpływa na działanie?

Przy wzrastającej aktywacji różnych działań do pewnego momentu wzrasta

pobudzenie (np. przy przebudzeniu). Później pobudzenie utrzymuje się przez jakiś
czas na optymalnym poziomie. Kolejne pobudzenie powoduje spadek poziomu
wykonania.
Łatwe zadanie przy wyższym pobudzeniu wychodzi dobrze, ale trudne zadanie lepiej
wychodzi przy niskim pobudzeniu.

Zależności poziomu aktywacji od poziomu wykonania

poziom
wykonania

coma sen optimum maksimum aktywacja

27
I prawo Yerkes’a i Doosona
Przy wzrastającej aktywacji poziom wykonania rośnie do optimum i maleje przy
maksimum.

II prawo
Łatwe zadania powodują, że optimum jest przesunięte w prawo, a trudne optimum w
lewo.

Rola ekspresji emocjonalnej w wzbudzaniu emocji

(„Wpr. do psychologii” G. Mietzel, str. 321 – 326)

- Mimika: twarz; kluczowe znaczenie dla emocji. Mimika jest podstawowa dla
przeżywania świadomych emocji.
- Pantomimika – ciało; podlega kulturowemu kształtowaniu (np. lęk – ramiona idą
do góry).
- Wokalizacja – jak mówimy

Znak emocji: pochodny od oceny i ustosunkowany do zdarzeń. Ustosunkowanie

dotyczy wybrania standardu regulacji.
Pierwsze ustosunkowanie – dzieje się przed uwagą; znak emocji formuje się bardzo
szybko.
Afekt – pierwotne ustosunkowanie się do lud od obiektu, który wyznacza pierwotny
stan emocji przed uświadomieniem treści emocji. Pojawia się podczas rozpoznania i
uwagi sytuacji.

Wieloetapowość sytuacji spostrzeganej przez osobę dorosłą

Ocena wielokategorialna, z włączeniem szacowania możliwości działania;

szereg ocen, które składają się na emocje, np. poczucie winy.
- ocena (pokazuje określony stan emocjonalny) przyczyny i możliwości
zadziałania.
- Treść emocji (jakość); doświadczenie emocjonalne
- Subiektywne doznawanie emocji
- Produkt spostrzegania zmian we własnym organizmie
- Fala emocji poprzedzona jest ustosunkowaniem (patrz „znak emocji”), co się
zemną dzieje?; przy konfrontacji z sytuacja człowiek może doświadczyć emocji.

Teorie emocji

1) Teoria Jamesa i Langego („Wpr. do psych.” G. Mietzel, str. 307) – jest to teoria
wyjaśniająca przebieg procesów emocjonalnych. Mówi ona, że emocje i
zachowanie emocjonalne są skutkiem odczuwania zmian zachodzących w
organizmie w związku z sytuacją, np. najpierw zachodzą różnego rodzaju zmiany
w organizmie, a dopiero potem się boimy. Spotykamy strasznego lwa, który
zaczyna nas gonić. Zaczynamy uciekać, serce przyspiesza swój rytm („kołacze”) i
to wszystko powoduje strach.

28
 Czego
Oni się

Ratu
n-

2) Teoria Cannona i Barda („Wpr. do psych.” G. Mietzel, str. 308) – narządy

zmysłów przekazują informację o doznanym bodźcu najpierw do podwzgórza,
który po otrzymaniu i przetworzeniu wysyła ją równocześnie w dwie strony: w
„dół”, do autonomicznego układu nerwowego, który wywołuje stan
fizjologicznego pobudzenia, oraz do „góry”, do kory mózgowej dzięki, której
powstaje subiektywne odczuwanie emocji.
3) Teoria Schachtera („Wprowadzenie…” G. Mietzel, str. 313 - 316) –
nieuświadomienie emocji jest skutkiem przypisania pobudzenia czynnikom
sytuacji; brak specyficznych wzorców pobudzenia – różne dla każdej emocji.
Pobudzenie jest uniwersalne; każda emocja musi wiązać się ze wzrostem
pobudzenia.

29