1

TRAFNOŚĆ, RZETELNOŚĆ, BŁĄD POMIARU

1. Test psychologiczny (brzeziński, 2000):
- zbiór itemów/pozycji (zadań; pytań; stwierdzeń; rysunków; słów; symboli)
- itemy te są próbką, umożliwiającą wnioskowanie na podstawie ich wykonania, o zachowaniu
osoby badanej w sytuacjach pozatekstowych
- procedura stosowanie testu jest wystandaryzowana i zobiektywizowana
- test spełnia kryteria dobroci psychometrycznej, a zwłaszcza kryterium RZETELNOŚCI i
TRAFNOŚCI

2. Rzetelność - (Klasyczna Teoria Testu) - stosunek wariancji wyników prawdziwych do wariancji

wyników otrzymanych

3. Rodzaje rzetelności:
- stabilność bezwzględna (stałość testu) - dwukrotne badanie (test, retest), podzielone upływem
czasu (krótkoterminowa i długoterminowa)
- wiarygodność testu - dwukrotne badanie (test, retest), badanie drugie tuż po badaniu pierwszym
- stabilność względna - dwukrotne badanie (test, retest), podzielone upływem czasu
(krótkoterminowa i długoterminowa), gdy stosujemy dwie wersje równoważne danego testu
- równoważność między testowa - dwukrotne badanie (test, retest), badanie drugie tuż po badaniu
pierwszym. gdy stosujemy dwie wersje równoważne danego testu
- rzetelność połówkowa - oszacowanie rzetelności pomiaru testem na podstawie jednokrotnego
badania tej samej grupy osób jednym testem; wyodrębnia się dwa testy równoległe w ramach
tego samego testu - np. numery parzyste tworzą jedną część, numery nieparzyste - drugą, a
następnie koreluje ze sobą wyniki uzyskane w tych połówkach
- zgodność wewnętrzna (alfa Cronbacha) - wskazuje na stopień, w jakim pozycje testowe odnoszą
się do tego samego konstruktu

4. Trafność - stopień, w jakim narzędzie mierzy to, co ma mierzyć; związana jest z aspektem
treściowym pomiaru

5. Rodzaje trafności:
- treściowa (content validity; logical validity) - zgodność treściowa pozycji ze zmienną: “Czy
itemy mierzą zdefiniowaną zmienną?”
- kryterialna (criterion validity) - korelacja między wynikiem testu a wskaźnikiem zewnętrznym
danej zmiennej, mierzonej przez ten test; zwykle takim kryterium jest wynik w innym teście, co
jest krytykowane przez niektórych badaczy
- diagnostyczna (concurrent validity) - JEDNOCZESNY pomiar kryterium (np.
powodzenie zawodowe) i zmiennej badanej kwestionariuszem
- prognostyczna (predictive validity) - pomiar zmiennej badanej kwestionariuszem
poprzedza pomiar kryterium (np. powodzenia zawodowego)
- zbieżna - korelacja z podobną zmienną (np. powodzeniem zawodowym)
- rozbieżna - korelacja z odmienną zmienną (np. kłopotami w pracy)
- teoretyczna - pokazuje związek testu z określoną zmienną teoretyczną, konstruktem
teoretycznym, zaczerpniętym z danej teorii psychologicznej. Sprawdzamy czy skala bada
zachowania, u których podstaw jest jedna zmienna teoretyczna, czy też kilka zmiennych
teoretycznych. Innymi słowy, zastanawiamy się jaka jest struktura konstruktu mierzonego przez
skalę. W celu odpowiedzi na to pytanie stosujemy analizę czynnikową.

Pomiar trafność wymaga ekspertów w danej dziedzinie:

Zadajemy pytanie: "W jakim stopniu poszczególne itemy mierzą zdefiniowaną
zmienną?"
 2

Każdy z itemów oceniany jest na skali przez sędziów kompetentnych

3 - “dużym stopniu"; 2 - "w umiarkowanym stopniu"; 1 - "w znikomym stopniu"

6. Błąd pomiaru:
- wynik prawdziwy: (równanie Gulliksena) wynik otrzymany = wynik prawdziwy + składnik błędu
- Przedział ufności - przedział, w ocenie którego, z określonym prawdopodobieństwem, znajduje
się wynik prawdziwy
- Standardowy błąd pomiaru - SEM = Odchylenie standardowe * pierwiastek z 1-współczynnik
rzetelności skali

Wskaźnik trafności treściowej (content validity ratio; CVR)

CVR = (n3

– N/2)/(N/2)
n3 - liczba ocen "3"
N - liczba sędziów kompetentnych

Dla każdego itemu obliczamy CVR, a ich średnia jest miarą TRAFNOŚCI
TREŚCIOWEJ skali.

7. Rozpiętość wyników dla Trafności:

- -1 - żaden z oceniających nie ocenił itemu jako w dużym stopniu mierzącego badaną zmienną
- 0 - połowa oceniających oceniła item jako w dużym stopniu mierzący badaną zmienną
- 1 - wszyscy oceniający ocenili item jako w dużym stopniu mierzący badaną zmienną

STANDARDY ETYCZNE DIAGNOZOWANIA

1. Etyka w badaniach:
- Badanie = wpływanie - wpływ jest obustronny, trzeba mieć świadomość, że badając osobę,
wpływamy na nią
- zasada nieoznaczoności Heisenberga - (Fundamentalna zasada mechaniki kwantowej) Nie można
precyzyjnie określić równocześnie par pewnych wielkości fizycznych, charakteryzujących układ,
np. położenia i pędu, ponieważ poprzez dokonywanie pomiaru zaburzamy w pewien sposób
porządek. Taka jest natura rzeczywistości.

2. Cztery fundamentalne wartości, na których opierają się szczegółowe standardy etyczne:

- poszanowanie praw i godności osoby - każda osoba powinna być traktowana jako wartość sama
w sobie, a nie jako środek do osiągnięcia innych wartości:
- takie same prawa dla każdej osoby niezależnie od kultury, płci, religii, itd.
- ocenianie wiedzy i doświadczenia osoby badanej
- zachowanie poufności w relacji
- kompetencja
- odpowiedzialność
- prawość
- odpowiedzialność za podejmowane działania wobec osoby badanej
- dbanie o jakość merytoryczną świadczonych usług
- świadomość własnych ograniczeń
- przestrzeganie granic w relacji

3. Zasady praktyczne:
 3

Świadoma zgoda - osoba badana powinna rozumieć na czym polega badanie, jaki jest jego cel, jaka
opłata za badanie, kwestia ewentualnego udziału trzeciej osoby, ochrona poufności i jej ograniczenia,
konsekwencje badania - np. czasowe obniżenie nastroju, możliwość odmowy udziału w badaniu.

Poufność i prywatność - minimalizacja ingerencji w prywatność, przechowywanie danych w

bezpiecznym miejscu (badania i kody), możliwość wykorzystania danych bez identyfikatorów w
dydaktyce i pracach naukowych, sytuacje ujawniania danych (opiekunom prawnym, na wezwanie sądu, w
sytuacji zagrożenia życia, dla celów superwizji), potrzeba informowania osoby badanej o ograniczeniach
poufności.

Unikanie konfliktu ról i konfliktu interesów:

- konflikt ról - psycholog występuje w roli zawodowej wobec pewnej osoby i zarazem pozostaje wobec tej
osoby w innej roli, np. jest to ktoś z jego bliskich lub łączy go relacja z kimś z bliskich osób osoby
badanej; relacja wykorzystująca, np. prośba o naprawienie samochodu mechanika, który jest klientem
psychologa,
- konflikt interesów - często występuje przy konflikcie ról, gdy na czynności zawodowe psychologa
wpływają inne jego dążenia i zobowiązania, np. religijne, polityczne, finansowe, itp., powodując
zmniejszenie obiektywizmu psychologa

Utrzymywanie granic w relacji diagnostycznej - granice wyznacza cel badania, nie pytamy o wszystko,
co nas ciekawi, zbieramy tylko te informacje, które są niezbędne do udzielenia odpowiedzi na pytania
diagnostyczne; ograniczenia wniosków formułowanych na podstawie badania określonym narzędziem;
przy formułowaniu raportu z badań

Utrzymywanie granic czasoprzestrzennych - jasne zasady płatności; pilnowanie punktualności; formy

grzecznościowe “Pan”, “Pani”; dystans fizyczny; kontrola emocji, jakie wzbudza w psychologu osoba
badana.

4. Kontrakt diagnostyczny
Umowa nawiązywana między psychologiem i osobą badaną, dobrowolna, uwzględniająca interesy obu
stron (co kto zyskuje i jakie koszty ponosi), jakie prawa mają obydwie osoby i jakie zobowiązania.
Ważna jest werbalizacja oczekiwań obu stron i ich negocjacje. Wyznacza ramy relacji diagnostycznych.
Psycholog powinien poinformować osobę badaną:
- o charakterze badania;
- o celu badania
- opłatach;
- ewentualnym uczestnictwie osób trzecich;
- zasadach i ograniczeniach poufności;
- gdy psycholog jest na etapie szkolenia, powinno podawać się klientowi imię i nazwisko superwizora o
przewidywanym czasie trwania badania;
- o prawie do odmowy uczestniczenia w badaniu i prawie do rezygnacji z badania w trakcie jego trwania;
- o czynnikach, które mogą wpływać na chęć przerwania badania, np. duża liczba pytań w
kwestionariuszu
- o stosowanych narzędziach.

5. Aspekty terapeutyczne kontraktu:

- osoba badana czuje, że szanowane są jej prawa,
- osoba badana ma poczucie, że ma swój wkład do procesu diagnostycznego,
- osoba badana ma poczucie uporządkowania i klarowności sytuacji

NEO-FFI
 4

Autorzy: Paul Costa, Robert McCrae

Autorzy polskiego podręcznika: Bogdan Zawadzki, Jan Strelau, Piotr Szczepaniak, Magdalena Śliwińska
Służy do badania pięciu podstawowych cech osobowości. Podstawy teoretyczne inwentarza stanowi
koncepcja Wielkiej Piątki, autorstwa Paula Costy i Roberta McCrae’a.
60 itemów, każda pozycja jest stwierdzeniem
5 stopniowa skala
Dla osób od 15 r.ż. DO diagnozy grupowej. Do diagnozy indywidualnej zaleca się NEO-PI-R
wynik surowy w każdej skali 0-48
braki odpowiedzi - gdy więcej niż 10 lub więcej niż 2 w danej skali to nie nadaje się do interpretacji, gdy
mało to zmieniamy 2

1. Skale w NEO-FFI:
Neurotyczność (NEU):
wysokie wyniki: wskazują na niezrównoważenie emocjonalne, podatność na doświadczanie negatywnych
emocji, wrażliwość na stres, podatność na irracjonalne pomysły, słabą samokontrolę, niskie poczucie
własnej wartości, wstydliwość
niskie wyniki: wskazują na stabilność emocjonalną, zrelaksowanie, wytrzymałość w sytuacjach
stresowych

Ekstrawersja (EKS):
wysokie wyniki: wskazują na towarzyskość, energię i skłonność do odczuwania emocji pozytywnych,
serdeczność, przyjacielskość, skłonność do dominowania w kontaktach społecznych
niskie wyniki: wskazują na tendencję do przebywania w samotności, brak optymizmu

Otwartość na doświadczeniu (OTW):

wysokie wyniki: wskazują na ciekawość poznawczą dotyczącą świata zewnętrznego i wewnętrznego oraz
na poszukiwanie doświadczeń, kreatywność, żywą wyobraźnię, niekonwencjonalizm, niezależność w
sądach
niskie wyniki: wskazują na konwencjonalizm, konserwatyzm w poglądach, preferowanie tradycyjnych
wartości, pragmatyczne zainteresowania

Ugodowość (UGD):
wysokie wyniki: wskazują na pozytywne nastawienie wobec innych ludzi i altruizm, prostoduszność,
łagodność, skromność i uczuciowość
niskie wyniki: wskazują na egocentryzm, konfliktowość, skłonność do rywalizacji, agresywność w
kontaktach

Sumienność (SUM):
wysokie wyniki: wskazują na duże zorganizowanie, wytrwałość i koncentrację na celu, silną wolę,
skrupulatność, obowiązkowość, pracoholizm, perfekcjonizm
niskie wyniki: wskazują na małą skrupulatność w wypełnianiu obowiązków, małą motywację osiągnięć,
hedonistyczne nastawienie do życia, impulsywność przy podejmowaniu decyzji, spontaniczność

2. Typy temperamentów Hipokratesa-Galena:

- Melancholik: perfekcjonista, uczuciowy, podatny na depresję, wrażliwy, wierny przyjaciel -
czarna żółć
- Flegmatyk: powolny, zrównoważony, dowcipny, pogodny, obserwator - flegma
- Choleryk: porywczy, wyrozumiały, energiczny, przywódca, człowiek czynu - żółć
- Sangwinik: wesoły, pogodny, towarzyski, gadatliwy, niezorganizowany, zapominalski - krew
3. Temperamenty wg Pawłowa: zrównoważony melancholik, niezrównoważony choleryk, ruchliwy
sangwinik, bezwładny flegmatyk
 5

NEO-PI-R
autorzy: Paul Costa, Robert McCrae
autor polskiego podręcznika: Jerzy Situa
służy do badania 5 podstawowych cech osobowości z uwzględnieniem przy tym poszczególnych
składników każdej z cech.
240 itemów, stwierdzeń, po 48 dla każdej, skala 5-stopni (ABCDE)
braki: nie więcej niż 41 w inwentarzu, gdy mało to zmieniamy C, gdy więcej niż 3 w skali to ostrożnie
steny: 1-2 wyniki bardzo niskie; 3-4 wyniki niskie; 5-6 wyniki średnie; 7-8 wyniki wysokie; 9-10
wyniki bardzo wysokie

1. Skale w NEO-PI-R:
Neurotyczność (N)
N1 - Lęk - bojaźliwość, napięcie, roztrzęsienie, uogólniony lęk
N2 - Agresywna wrogość - skłonność do doświadczania gniewu, frustracji, rozgoryczenia
N3 - Depresyjność - skłonność do doświadczania poczucia winy, beznadziejności, samotności,
przygnębienia
N4 - Nadmierny samokrytycyzm - skłonność do odczuwania wstydu i zakłopotania, obawa przed
staniem się pośmiewiskiem
N5 - Impulsywność - problemy z kontrolowaniem pragnień i potrzeb (np. zjedzenia czegoś, kupienia
jakiejś rzeczy)
N6 - Nadwrażliwość - podatność na stres; panika w sytuacji zagrożenia

Ekstrawersja (E)
E1 - Serdeczność - uczuciowość i przyjazne podejście do ludzi, skracanie dystansu w kontakcie z innymi
ludźmi
E2 - Towarzyskość - chęć do przebywania z innymi ludźmi
E3 - Asertywność - skłonność do dominacji, przebojowość
E4 - Aktywność - szybkie tempo zachowania i szybkie ruchy, potrzeba bycia ciągle zajętym
E5 - Poszukiwanie doznań - szukanie doznań i stymulacji, preferowanie jaskrawych barw i hałaśliwego
otoczenia
E6 - Emocje pozytywne - skłonność do doświadczania emocji pozytywnych

Otwartość na doświadczenia (O)

O1 - Wyobraźnia - skłonność do fantazjowania, żywa wyobraźnia, fantazjowanie służy stworzeniu
wewnętrznego, interesującego świata
O2 - Estetyka - zainteresowanie sztuką
O3 - Uczucia - wrażliwość na własne uczucia, docenianie emocji jako ważnego komponentu życia,
doświadczanie silnych emocji
O4 - Działania - podejmowanie nowych działań, odwiedzanie nowych miejsc, próbowanie nowych
potraw, preferowanie nowości
O5 - Idee - skłonność do analizowania nowych idei; zamiłowanie do dyskusji filozoficznych i
łamigłówek
O6 - Wartości - skłonność do kwestionowania ustalonych norm i wartości

Ugodowość (U)
U1 - Zaufanie - przekonanie, że inni ludzie są uczciwi i mają dobre zamiary
U2 - Prostolinijność - otwartość, szczerość i prostoduszność w kontaktach z innymi
U3 - Altruizm - zainteresowanie sprawami innych osób, skłonność do niesienia pomocy w potrzebie
U4 - Ustępliwość - skłonność do hamowania agresji, powściągania reakcji gniewu, przebaczania i
zapominania
U5 - Skromność - skłonność do unikania rozgłosu
 6

U6 - Skłonność do rozczulania się - skłonność do odczuwania współczucia, zainteresowanie innymi

(Uwaga!! Bardzo mała rzetelność)

Sumienność (S)
S1 - Kompetencja - przekonanie, że jest się zdolnym, skutecznym w działaniu (wysoko koreluje z
samooceną i wewnętrznym umiejscowieniem kontroli)
S2 - Skłonność do porządku - skłonność do utrzymywania porządku, zorganizowanie
S3 - Obowiązkowość - skłonność do przestrzegania zasad etycznych i wypełniania moralnych
zobowiązań
S4 - Dążenie do osiągnięć - wysokie aspiracje, wytrwałość w pracy, stanowczość, koncentracja na celach
S5 - Samodyscyplina - zdolność do rozpoczynania zadań i doprowadzania ich do końca
S6 - Rozwaga - skłonność do dokładnego przemyśliwania tego, co ma się zrobić, ostrożność

FCZ-KT(R)
Służy do badania podstawowych wymiarów temperamentu, będącego częścią składową osobowości.
Podstawy teoretyczne kwestionariusza stanowi Regulacyjna Teoria Temperamentu (RTT) Jana Strelaua.

Temperament - “podstawowe, względnie stałe cechy osobowości odnoszące się przede wszystkim do
formalnych charakterystyk (energetycznych i czasowych) reakcji i zachowań.”

Charakterystyki energetyczne: poziom energetyczny organizmu, rozładowanie, kumulowanie energii

Charakterystyki czasowe: przebieg reakcji w czasie

100 itemów
czterostopniowa skala, 1-9 staniny

1. Skale FCZ-KT
Żwawość (ŻW)
wysoki wynik - skłonność do szybkiego reagowania, utrzymywanie szybkiego tempa wykonywanych
czynności; osoba energiczna
niski wynik - tendencja do wolnego reagowania

Perseweratywność (PE)
wysoki wynik - skłonność do utrzymywania zachowania mimo ustania działania bodźca; skłonność do
drobiazgowej analizy zdarzeń i podjętych decyzji; powracanie w myślach do przeszłości, zwłaszcza
przywoływanie wspomnień negatywnych; koncentracja na własnych stanach i problemach; powtarzanie
pewnych zachowań i reakcji zwłaszcza w stresie
niski wynik - szybkie zapominanie o podjętych decyzjach i zachowaniach; godzenie się ze stratą i
niepowodzeniami

Rytmiczność (RT)
wysoki wynik - skłonność do rytmicznego wykonywania czynności związanych z cyklem snu i
czuwania, stylem życia, przejawiająca się w regularnych przerwach między jednorodnymi reakcjami;
utrzymywanie regularnego trybu życia
niski wynik - skłonność do nieregularnego wykonywania codziennych czynności
 7

Wrażliwość sensoryczna (WS)

wysoki wynik - skłonność do reagowania na bodźce zmysłowe o niskiej wartości stymulacyjnej; czułość
zmysłowa; spostrzegawczość; czujność; umiejętność rozróżniania różnorodnych bodźców zmysłowych
niski wynik - mała wrażliwość zmysłowa; skłonność do ignorowania różnic między bodźcami
zmysłowymi

Wytrzymałość (WT)
wysoki wynik - odporność na zmęczenie i dystraktory; zdolność do pracy w trudnych warunkach;
odporność na trudy i niewygody życia; zdolność do intensywnej pracy przez dłuższy czas bez
konieczności robienia przerwy; odporność na hałas, ból, temperaturę, zmęczenie
niski wynik - mała wytrzymałość na trudy i niewygody życia; problemy w funkcjonowaniu w gorszych
warunkach i w zmęczeniu; potrzeba robienia przerw w pracy; problem w utrzymywaniu efektywności
przy intensywnej i długotrwałej pracy

Reaktywność emocjonalna (RE)

wysoki wynik - skłonność do intensywnej reakcji na bodźce emocjogenne; mała odporność emocjonalna;
reagowanie emocjonalne nawet w sytuacji o niedużej wartości stymulacyjnej; skłonność do załamywania
się w trudnych chwilach; obniżona efektywność działania w warunkach stresowych; napięcie
emocjonalne
niski wynik - niezbyt intensywne reagowanie emocjami nawet w warunkach o dużej wartości
stymulacyjnej; duża odporność emocjonalna; efektywne podejmowanie działań mimo stresu

Aktywność (AK)
wysoki wynik - skłonność do podejmowania stymulującej aktywności; duża aktywność zawodowa,
społeczna i fizyczna; skłonność do podejmowania wielu różnych zadań; działania impulsywne i
ryzykowne; negatywne reagowanie na monotonię i brak zajęć
niski wynik - mała aktywność zawodowa, społeczna i fizyczna; podejmowanie działań spokojnych i
bezpiecznych; unikanie ryzyka

2. Stopień zharmonizowana struktury:

Struktura zharmonizowana wskazująca na duże możliwości przetwarzania stymulacji: efektywna regulacja
stymulacji, dzięki nastawieniu na poszukiwanie stymulacji; duże możliwość przystosowawcze (sangwinik)
ŻW +; PE -; RT -; WS co najmniej um; WT +; RE -; AK +

Struktura zharmonizowana wskazująca na małe możliwości przetwarzania stymulacji: efektywna regulacja

stymulacji, dzięki nastawieniu na rozładowywanie stymulacji i unikanie pobudzenia; małe możliwość
przystosowawcze (melancholik), funkcjonują najlepiej w sytuacjach o małej wartości stymulacyjnej.
ŻW -; PE um; RT +; WS um; WT -; RE +; AK -

Struktura zharmonizowana wskazująca na duże możliwości przetwarzania stymulacji (z tendencją do

niedostymulowania): nieefektywna regulacja stymulacji, przez nastawienie na ograniczenie zachowań
rozładowujących i brak tendencji do poszukiwania stymulacji (flegmatyk), są w stanie permanentnego
niedostymulowania, w stosunku do możliwości przetwarzania pobudzenia.
ŻW um; PE -; RT +; WS um; WT +; RE -; AK -

Struktura zharmonizowana wskazująca na małe możliwości przetwarzania stymulacji (z tendencją do

przestymulowania): efektywna regulacja stymulacji, nastawienie na rozładowywanie zbyt wysokiego
nieoptymalnego poziomu pobudzenia (choleryk), spotęgowanego wysoką aktywnością.
ŻW um; PE +; RT -; WS +; WT -; RE +; AK +
 8

INTELIGENCJA
1. Inteligencja
Zdolność przystosowania się do sytuacji, dzięki:
- dostrzeganiu abstrakcyjnych relacji
- korzystaniu z posiadanej wiedzy
- kontroli nad własnymi procesami poznawczymi

Francis Galton - psychofizyczne ujęcie inteligencji

Istotą zdolności umysłowych (“geniuszu”) są:
- energia działania
- wrażliwość zmysłowa
Zapoczątkowanie badań empirycznych nad zdolnościami. Stosował zadania wymagające długotrwałego
wysiłku lub różnicowania cech fizycznych przedmiotów (np. wysokości dźwięków).
William Stern wprowadzenie pojęcia ilorazu inteligencji
David Wechsler - dewiacyjny iloraz inteligencji (100 to przeciętny wynik, 15 to standardowe odchylenie)
Charles Spearman - obserwacja dzieci w wiejskiej szkole

czynnik g - “energia mentalna” - zdolność do wykonywania trzech operacji umysłowych

- nabywanie doświadczeń
- wnioskowanie o relacjach (edukcja relacji)
- wnioskowanie o współzależnościach (edukacja korelatów)
Proces wnioskowania o relacjach stał się podstawą konstrukcji Testu Matryc Ravena.

Raymond Cattell - “rozbił” czynnik g na:

- inteligencję płynną (Gf) - zdolność dostrzegania relacji między symbolami i wykonywania
manipulacji na symbolach, niezależnie od znaczenia tych symboli i posiadanego doświadczenia.
Zadania: uzupełnianie serii, klasyfikowanie obiektów, dostrzeganie analogii
- inteligencję skrystalizowaną (Gc) - dysponowanie wiedzą i umiejętnościami ważnymi w danym
kontekście kulturowym.
Zadania: testy znajomości słów, testy różnicowania znaczeń pojęć

Testy inteligencji - wystandaryzowane i znormalizowane narzędzia do pomiaru sprawności intelektualnej,

na podstawie efektywności wykonywania zadań umysłowych

Rodzaje testów:
- testy zamknięte i otwarte
- testy indywidualne i zbiorowe
- testy werbalne (słowa, liczby, symbole) i wykonaniowe (układanki, labirynty)
- testy szybkości i mocy
- testy mierzące poszczególne zdolności i testy inteligencji ogólnej
- skale rozwojowe (zestawy prób przewidzianych dla poszczególnych poziomów wieku) i baterie
testów (zestaw testów do pomiaru różnych zdolności)
Test matryc Ravena - koncepcja inteligencji według Spearmana

NARZĘDZIE DO BADANIA STANÓW EMOCJONALNYCH: STAI, STAIC, SUPIN, UMACL

1. Inwenatrz Stanu i Cech Lęku (STAI)

autorzy: Spielberg, Gorsuch, Lushene
Służy do badania lęku jako stanu (przejściowego, uwarunkowanego sytuacyjnie) i lęku jako chechy
(względnie stałe cechy osobowości):
- x-1 - do pomiaru lęku-stanu (w danej chwili)
 9

- x-2 - do pomiaru lęku-cechy (jak zazwyczaj)

Lęk a wiek
Kobiety: najwyższy poziom lęku-stanu a wiek 41-54
Kobiety - powyżej 40 r.ż. wyższy poziom lęku-cechy, w porównaniu do kobietmłodszych.
Mężczyźni - powyżej 40 r.ż. wyższy poziom lęku-cechy, w porównaniu do mężczyzn młodszych.

Lęk a wykształcenie
Kobiety - im wyższe wykształcenie, tym mniejszy lęk-stan i lęk-cecha
Mężczyźni - brak istotnych zależności

20 itemów, stwierdzenia, czterostopniowa skala,

x-1 - do badaniach laboratoryjnych
skala stenowa, centylowa

2. Inwentarz Stanu i Cechy lęku dla Dzieci - STAIC

Służy do badania lęku jako stanu (przejściowego, uwarunkowanego sytuacyjnie) i lęku jako cechy
(względnie stałe cechy osobowości).
Składa się z dwóch podskal:
C-1 - do pomiaru lęku-stanu - trzy stopnie, tak, raczej tak i nie
C-2 - do pomiaru lęku-cechy - trzy stopnie, często, czasami, rzadko

20 itemów
od 10 do 14 lat, c-1 do badań laboratoryjnych
diagnoza przesiewowa - w celu wywołania dzieci, które mogą mieć problemy z funkcjonowaniem
szkolnym

3. SUPIN - skala uczuć pozytywnych i negatywnych

autorzy: watson, Clark, a polak brzozowski

Służy do badania nasilenia pozytywnych i negatywnych emocji. W zależności od instrukcji można

mierzyć aktualne stany emocjonalne lub stałe tendencje do reagowania określonymi emocjami. Wersja
dłuższa (30 itemów; S 30 i C30) i krótsza (20 itemów; S 20 i C 20). Do badań naukowych i diagnozy
indywidualnej (wersja dłuższa).
Składa się z dwóch podskal:
- PU - do pomiaru pozytywnych emocji
- NU - do pomiaru negatywnych emocji
pięciostopniowa skala odpowiedzi:
1 - nieznacznie lub wcale; 2 - trochę; 3 - umiarkowanie; 4 - dość mocno; 5 - bardzo silnie
skala stenowa

4. Przymiotnikowa skala nastroju - UMACL

autorzy: Mathews, Chamberlain, Jones, Goryńska
Służy do badania aktualnego nastroju, rozumianego jako doświadczenie afektywne o umiarkowanym
czasie trwania, które nie jest związane z obiektem, obejmujące trzy wymiary: pobudzenie napięciowe,
pobudzenie energetyczne i tonus hedonistyczny.
Pobudzenie Napięciowe (PN) - napięcie lękotwórcze
Pobudzenie Energetyczne (PGE) - energia do działania
Ton Hedonistyczny (TH) - subiektywne odczucie przyjemności-nieprzyjemności
29 przymiotników - skala czterostopniowa, w jakim stopniu przymiotnik opisuje obecny nastrój, 16-79
rż., skala stenowa