Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 48

cf}Bf]lus If]q Joj:yfkg lnld^]*

sd{rf/L ;]jf zt{lgodfjnL,2054 -kf¤rf} ;+zf]wg,2075_

k|:tfjgf
cf}Bf]lus If]q Aoj:yfkg lnld^]*sf] sd{rf/L ;]jf zt{ lgodfjnL, 2054 nfO{ ;+zf]wgug{jf~%gLo ePsf]n]1, cf}Bf]lus
If]q Joj:yfkg lnld^]*sf] lgodfjnLsf] lgod 18 v)* -&_ n] lbPsf] clwsf/ k|of]u u/L sDkgLsf] ;]jfnfO{ a(L
;Ifd, ;"b[(, ;]jfd"ns / pQ/bfoL agfpg sDkgLdf /xg] ;]jfsf] u&g, ;~rfng / ;]jfsf] zt{ ;DaGwL Joj:yf
ug{sf] lgldQ ;~rfns ;ldltn] b]xfosf lgodx¿ agfPsf] % .

kl/R%]b 1
k|f/lDes

1= ;+lIfKt gfd / k|f/De M-1_oL lgodx?sf] gfdcf}Bf]lus If]q Joj:yfkg lnld^]*sf] sd{rf/L ;]jf zt{
lgodfjnL, 2054 -kf¤rf}+ ;+zf]wg 2075_ /x]sf] % .
-2_ of] lgodfjnL dGqfnon] :jLs[t u/]sf] ldltb]lv nfu" x"g]% .2
2= kl/efiff M ljifo jf k|;+un] csf]{ cy{ gnfu]df of] lgodfjnLdf M
-s_ "P]g" eGgfn] "sDkgL P]g, 2053" nfO{ ;Demg" kb{% .
-v_ "sDkgL" eGgfn] "cf}Bf]lus If]q Joj:yfkg lnld^]*" ;Demg" k%{ .
-u_ ";ldlt" eGgfn] cf}Bf]lus If]q Joj:yfkg lnld^]*sf] ";~rfns ;ldlt" ;Demg" k%{ .
-#_ "cWoIf" eGgfn] sDkgLsf] ";~rfns ;ldltsf] cWoIf" ;Demg" k%{ .
-ª_ ":yfoL kb" eGgfn] Dofb gtf]lsPsf] lglZrt tnj :s]n ePsf] / sDkgLsf] ;+u&g ;+/rgfdf /x]sf]
kbnfO{ ;Demg" k%{ .
-r_ "c:yfoL kb" eGgfn] lglZrt cjlw leq ;DkGg u/L ;Sg" kg]{ k|s[ltsf] sfdsf] lgldQ(Time Bound
Activity) ;[hgf ul/Psf] Dofb tf]lsPsf] kbnfO{ hgfpg] % .
-%_ "c:yfoL sd{rf/L" eGgfn] c:yfoL kbdf lgo"lQm kfPsf] jf :yfoL kbdf c:yfoL lgo"lQm kfPsf]
sd{rf/LnfO{ hgfpg] % .
-h_ "sfo{sf/L k|d"v" eGgfn] dxfk|aGws jf sfo{sf/L lgb]{zs jf sfo{sf/L cWoIfnfO{ hgfpg] %.
-em_ "dxfk|aGws" eGgfn] sDkgLsf] sfo{sf/L k|d"vsf] ?kdf lgo"tm ePsf] JolQmnfO{ ;Demg" k%{.
-`_ "kb" eGgfn] :yfoL jf c:yfoL jf s/f/ dWo] s"g} klg kbnfO{ hgfpg] % .
-^_ "dGqfno" eGgfn] pBf]u jfl)fHo tyf cfk'lt{ dGqfnonfO{ hgfpg] % .
-&_ "sd{rf/L" eGgfn] :yfoL kbdf lgo"ltm kfPsf] JoltmnfO{ ;Demg" k%{ .
-*_ "kl/jf/" eGgfn] :yfoL sd{rf/L;¤u a:g] tyf lgh cfk}mn] kfng kf]if)f ug"{ kg]{ klt, kTgL, %f]/f,
cljjflxt %f]/L, wd{k"q, cljjflxt wd{k"qL, afj", cfdf jf ;f}t]gL cfdf ;Demg" k%{ / ;f] zAbn] k"?if
sd{rf/Lx¿sf] xsdf lghsf] afh], aHo} tyf dlxnf sd{rf/Lx¿sf] xsdf ;f;", ;;"/fnfO{ ;d]t hgfp¤%
.
-(_ "tf]s] adf]lhd" jf "tf]lsP adf]lhd" eGgfn] ;ldltn] tf]s] adf]lhd eGg];Demg" k%{ .

3= lgodfjnLsf] JoFVof M1_ o; lgodfjnLsf] s"g} lgod k|of]u ubf{ låljwf kg{ uPdf To;sf] JofVof ;ldltn]
ug]%
{ .
2_ pklgod -1_ adf]lhd ;ldltn] u/]sf] JofVofdf lrQ ga"e]mdf dGqfno ;dIf lgj]bg lbg ;lsg]% /
dGqfnoaf^ ePsf] JofVof clGtd x"g]% .

1
ldlt 2074.7.13sf] ;‘=;=sf] 490 cf}+ a}&ssf] lg)f{o,ldlt 075.3.17sf] nf]=;]=cf=k/fdz{ / dGqfnosf] ldlt 2075.8.17 sf] :jLs[lt cg";f/ yk .
2
P]=P]= .
1
kl/R%]b 2
sd{rf/Lsf] ;]jf, tx, kb ;[hgf

4= sDkgLsf] ;]jf M-1_ sDkgLdf b]xfoadf]lhdsf ;]jfx¿ /xg] %g\ M-


-1_ k|zf;g ;]jf
-2_ k|fljlws ;]jf
-2_ pk lgod -1_ adf]lhdsf] ;]jf cGtu{t sDkgLsf] cfjZostfcg";f/ ;d"xx¿ u&g ug{ ;lsg]% . ;d"x
u&gsf cfwf/x¿ lgDg cg";f/ x"g]%g\ M-
-s_ sfo{ k|s[lt
-v_ sfo{ ljlzi^tf
-u_ ljz]if!tf / ljz]if of]Uotf
-#_ a[lQljsf;

5= ;]jf, ;d"xsf] u&g / ;~rfng M -1_ sDkgLdf /xg] ;]jf ;d"x / pk;d"xsf] u&g, ;~rfng / cGo
zt{x¿ tyf k|To]s ;]jf, ;d"x / pk;d"xdf /xg] kbsf] ;+Vof / kbsf] gfd ;ldltn] lgwf{/)f u/]cg";f/
x"g%
] .
2_ sDkgLdf tx 1 b]lv tx 10 ;Ddsf kbx¿ sfod ug{ ;lsg]% .

6= kb ;[hgf / kbk'lt{ M -1_ kbsf] lsl;dM sDkgLdf cfjZostf cg";f/ lgDg lnlvt 3 k|sf/sf kbx¿ /xg
;Sg]%g\ M-
-s_ :yfoL kb
-v_ c:yfoL kb
-u_ s/f/ ;]jfdf lgo"tm x"g] kb

-2_ :yfoL kb ;[hgf M


s"g} klg :yfoL kb ;[hgf ug"{ kbf{ ;f] kb ;[hgf ug"{ kg]{ sf/)f, k|:tfljt kbn] ug"{ kg]{ sfdsf]
ljj/)f, df}h"bf b/aGbLn] k|:tfljt yk sfo{af]em ;DxfNg ;Sg] g;Sg] l:ylt k|:tfljt kbn] ;+u&gsf]
df}h"bf ;+/rgfdf kfg]{ k|efj cflb Joxf]/f v"nfO{ ;ldltdf k]z ug"{ kg]%
{ . o;/L k]z ul/g] ljj/)fsf]
;fydf df}h"bf tyf k|:tfljt b/aGbLsf] t]l/h / df}h"bf tyf k|:tfljt ;+u&gfTds :j?k;d]t ;+nUg ug"{
kg]{% . ;+u&gfTds :j?k tyf :yfoL b/aGbLsf] x]/k]m/ dGqfnosf] :jLs[ltaf^ dfq nfu" x"g%] .

-3_ ==============================3

-4_ s/f/ ;]jfdf lgo"ltm ul/g] kb M


sDkgLdf sfod /x]sf] df}h"bf b/aGbL ljlzi^tf -!fg / zLk_ af^ ;DkGg x"g g;Sg] sfo{ k|s[lt,
sfo{ ljlzi^tf / ljz]if!tf /x]sf] c:yfoL k|s[ltsf] sfdsf] lgldQ jf :yfoL kbk"lt{ x"g g;sL
sDkgLsf] sfddf jfwf kg{ hfg] cj:yfdf :yfoL b/aGbL;d]tnfO{ ljrf/ u/L ;ldltn] s/f/ ;]jfdf
lgo"tm ug]{ u/L kb ;[hgf ug{ ;Sg]% . s/f/ ;]jfsf] ;+rfng lgDg zt{sf] kl/lw leq /x]/ ug"{ kb{%
M-
-s_ ;+:yfsf] ;+u&g ;+/rgf leq sfod ePsf] :yfoL k|s[ltsf] kbdf s/f/ ;]jfdf sd{rf/L lgol"tm ul/g]
%}g .
-v_ ljz]if!, ljifo lj! h:tf k|s[ltsf] kbdf dfq s/f/ ;]jfdf lgol"Qm ul/g]%.
-u_ s/f/ ;]jfdf lgo"ltm ubf{ h"g tx, ;]jf, ;d"xsf] kbdf lgo"ltm ul/g] xf] ;f]sf] lgldQ cfjZos
Go'gtd z}lIfs of]Uotf / cg"ejsf] cjlw lgwf{/)f ubf{ sDkgLdf ;dfg tx / ;]jf,;d"xsf] :yfoL
tk{msf] kbsf] lgldQ tf]lsPsf] of]Uotf eGbf sd of]Uotf tf]lsg] %}g .
-#_ s/f/ ;]jfsf] kb >[hgf ug"{ kbf{ ;j{k|yd o:tf] kb / kbn] ug"{ kg]{ sfdsf] ljj/)f tyf kbsf]
lgldQ cfjZos Go"gtd of]Uotf lgwf{/)f u/]/ ;f]xL cg";f/ dfq pko"tm JoltmnfO{ kbk'lt{ ;ldltsf]
l;kmfl/zdf ;~rfns ;ldltsf] :jLs[lt lnO{ a(Ldf Ps jif{;Ddsf] nflu lgol"tm ug{ ;lsg]% .

kl/R%]b 3
kbk'lt{ / lgo"ltm

3
ldlt 2074.7.13sf] ;‘= ;=sf] 490 cf}+ a}&ssf] lg)f{o,ldlt 075.3.17sf] nf]=;]=cf=k/fdz{ / dGqfnosf] ldlt 2075.8.17 sf] :jLs[lt cg";f/ lemlsPsf]
2
7= kbk'lt{ M -1_sDkgLdf l/tm /x]sf] :yfoL kb, sfo{ Ifdtfsf] cfwf/df x"g] cfGtl/s a("jf, cfGtl/s
k|ltof]lutfTds k/LIff / v"nf k|ltof]lutfTds k/LIffaf^ k'lt{ ul/g]% .
4
-2_ pklgod -1_ adf]lhd kbk'lt{ ubf{ b]xfo adf]lhd k|ltzt lgwf{/)f ul/g]%M-

k|zf;g tkm{M-k|ltztdf_
a("jff
tx kbsf] gfd Ho]i&tf /
v"nf k|ltof]lutf sfo{Ifdtfsf] cfGtl/s
sfo{;Dkfbg
d"Nof°g k|ltof]lutf
d"Nof°g
10 - 50 50 -
9 - 40 40 20
8 - 40 40 20
7 20 30 30 20
6 70 15 15 -
5 30 25 25 20
4 80 - - 20

k|fljlws tkm{M -k|ltztdf_


a("jf
tx kbsf] gfd v"nf k|ltof]lutf Ho]i&tf /
sfo{Ifdtfsf] cfGtl/s
sfo{;Dkfbg
d"Nof°g k|ltof]lutf
d"Nof°g
10 50 50 -
9 - 40 40 20
8 20 30 30 20
7 70 15 15 -
6 - 40 40 20
5 70 15 15 -
4 60 20 20 -
3 - 50 50 -
2 100
t/ of] lgod k|f/De eP kZrft ck|flalws tkm{sf] tx 4 sf] a(" jftkm{ %"^\ofO{Psf] kbdf tx 1 df 10 jif{
;]jf cjlw k"/f ePsf / tx 4 sf] nflu tf]lsPsf] Go"gtd z}lIfs of]Uotf k"/f u/]sf sd{rf/Lx? aLr dfq
cfGtl/s k|ltof]lutf u/fO{ kbk'lt{ ul/g]% .
-3_ pklgod -2_ df h"g;"s} s"/f n]lvPsf] eP tfklg sDkgLsf] ;]jfnfO{ ;dfj]zL agfpg v"Nnf
k|ltof]lutfåf/f k'lt{ x"g] kbdWo] k}+tfln; k|ltzt kb %"^\ofO{ ;f] k|ltztnfO{ ;t\k|ltzt dfgL b]xfoadf]lhdsf
pDd]bjf/ aLrdf dfq %"§f%"§} k|lt:kwf{ u/fO{ kbk'lt{ ul/g]% .
s_ dlxnf t]lQ; k|ltzt
v_ cflbjf;L÷hghflt ;QfO{; k|ltzt
u_ t/fO{-dw];df a;f]jf; ug]d { w];L, cflbjf;L÷hghftL,
blnt, lk%*f ju{ tyf cNk;+Vos d";ndfg ;d"bfo afO{; k|ltzt
#_ blnt gf} k|ltzt
ª_ ckfé kf¤r k|ltzt
r_ lk%l*Psf] If]q rf/ k|ltzt

:kli^s/)fM

4
ldlt 2074.7.13 ut] a;]sf] ;‘~rfns ;ldltsf] 490 cf}+ a}&ssf] lg)f{o tyf ldlt 075.3.17 ut]sf] nf]s ;]jf cfof]usf] k/fdz{ cg";f/ yk .
3
1_ o; pklgodsf] k|of]hgsf] nflu "lk%l*Psf] If]q" eGgfn] c%fd,sflnsf]^,hfh/sf]^, h"Dnf,*f]Nkf, a´fª,
afh"/f, d"u" / x"Dnf lhNnf ;D´g" k%{ .
2_ o; pklgodsf] v)* -s_, -v_, -u_ / -#_ sf] k|of]]hgsf] nflu "dlxnf, cflbjf;L÷hghflt, dw];L, blnt
lk%*f ju{ tyf cNk;+Vos d";ndfg" eGgfn] cfly{s / ;fdflhs ?kdf k%fl* k/]sf dlxnf,
cflbjf;L÷hghflt, dw];L, blnt, lk%*f ju{ tyf cNk;+Vos d";ndfgnfO{ ;D´g" k%{ .
4_ o; pklgoddf cGoq h"g;"s} s"/f n]lvPsf] eP tfklg pklgod 3 sf] v)* -ª_ adf]lhd lgwf{l/t
k|ltztsf] kb s"g} vf; k|s[ltsf] sfdsf] nflu tf]lsPadf]lhdsf ckféx¿aLr dfq k|lt:kwf{ ug{ kfpg] u/L
k|lt:kwf{Tds k/LIffåf/f k'lt{ ul/g]% .
5_ pklgod 3 adf]lhd k|ltzt lgwf{/)f ubf{ Ps k|ltzt eGbf sd #ftf° -k|m\ofSzg_ cfPdf To:tf] #ftf°
h"g ;d"xsf] xsdf #ftf° cfPsf] xf] ;f] eGbf nuQ} kl%sf] ;d"xdf ;b}{ hfg]% .
6_ pklgod 3 adf]lhdsf] kb ;+Vof lgwf{/)f ubf{ s"g} ljjfb cfPdf ;ldltsf] lg)f{o clGtd x"g]% .
7_ pklgod 3 adf]lhd %"^\ofO{Psf kbdf b/vf:t lb+bf b]xfosf cfwf/df lbg"kg]%
{ .
-s_ cflbjf;L÷hghftLsf xsdf g]kfn cflbjf;L÷pTyfg /fli^«o k|lti&fg P]gdf ;"lrs[t ePsf] hfltsf] xsdf ;f]
;"rLsf] cfwf/df,
t/ g]kfn cflbjf;L÷hghftL pTyfg /fli^«o k|lti&fg P]gdf ;"rLs[t ePsf] hflt leq Ps eGbf a(L
y/x¿ ePdf ;DjlGwt :yfgLo lgsfosf] k|d"vsf] l;kmfl/zdf k|d"v lhNnf clwsf/Laf^ ;"rLs[t ePsf]
hflt leqsf] y/ egL k|dfl)ft u/fO{ b/vf:t;fy k]z ug"k { g]{% .
-v_ blntsf xsdf /fli^«o blnt cfof]uaf^ ;"rLs[t ePsf] hfltsf] xsdf ;f]xL ;"rLsf] cfwf/df,
t/ /fli^«o blnt cfof]uaf^ ;"rLs[t ePsf] hflt leq Ps eGbf a(L y/x¿ ePdf ;DjlGwt :yfgLo
lgsfosf] k|d"vsf] l;kmfl/zdf k|d"v lhNnf clwsf/Laf^ ;"rLs[t ePsf] hflt leqsf] y/ egL k|dfl)ft
u/fO{ b/vf:t;fy k]z ug"{kg]% { .
-u_ ckfésf xsdf :jLs[t lrlsT;ssf] l;kmfl/zdf ;dfh sNof)f kl/ifbaf^ ckfétf k|dfl)ft u/]sf] cfwf/df,
-#_ t/fO{-dw]zdf a;f]jf; ug]{ dw];L, cflbjf;L÷hghftL, blnt, lk%*fju{ tyf cNk;+Vos d";ndfg ;d"bfosf]
xsdf g]kfn ;/sf/n] g]kfn /fhkqdf ;'rgf k|sfzg u/L tf]s]adf]lhd ;+:yfaf^ k|dfl)ft u/]sf] cfwf/df,
t/ g]kfn /fhkqdf ;'rgf k|sfzg u/L ;+:yf gtf]s];Dd ;DjlGwt :yfgLo lgsfosf] k|d"vsf] l;kmfl/zdf
k|d"v lhNnf clwsf/Laf^ k|dfl)ft u/fO{ b/vf:t;fy k]z ug"{ kg]{% .
-ª_ lk%l*Psf] If]qsf xsdf pklgod -3_ df pNn]v ePsf lhNnfdf :yfoL a;f]jf; pNn]v u/L ;DjlGwt
lhNnfaf^ k|fKt ul/Psf] gful/stfsf] k|df)Fkq tyf ;DjlGwt uf+p ljsf; ;ldlt jf gu/kflnsfaf^ xfn
;f]xL :Yffgdf :yfoL j;f]jf; ePsf] egL k|dfl)ft u/]sf] cfwf/df ±.
5
-8_ v"nf k|ltof]lutfaf^ k'lt{ x"g] ;dfj]zL ;d"xsf] s"g} kbsf] lj!fkgdf pko"Qm pDd]bjf/ pknAw x"g g;s]df
To:tf] kbdf csf]{ jif{ x"g] tt\tt\ lj!fkgdf ;dfj]z ug"{ kg]% { / To;/L lj!fkg ubf{ klg pko"Qm
pDd]bjf/ pknAw x"gg;s]df To:tf] kb csf]{ jif{ v"nf k|ltof]lutfåf/f k'lt{ x"g] kbdf ;dfj]z ug"{ kg]{% .
6
-9_ Ho]i&tf / sfo{;Dkfbg d"Nof°gåf/f x"g] a("jfsf nflu %"§fOPsf] kbdf s"g} ;DefJo pDd]bjf/ g/xL kbk"lt{
x"g g;s]df To:tf] kb ;f]xL jif{sf] sfo{ Ifdtfsf] d"Nof°gåf/f x"g] a("jfdf ;dfj]z ul/g]% . sfo{
Ifdtfsf] d"Nof°gåf/f k'lt{ x"g] kbdf ;DefJo pDd]bjf/ ge} k'lt{ x"g g;s]df To:tf] kb csf]{ jif{
v"nfk|ltof]lutfåf/f k'lt{ ul/g] % .

8= kbk'lt{ ;ldltM 1_ sDkgLsf] ;]jfdf sfod ePsf l/tm kbx¿ gof¤ egf{ tyf a("jfåf/f k'lt{ ug{ b]xfoadf]lhd
Ps kbk'lt{ ;ldlt /xg]% M-
-s_ sDkgLsf] sfo{sf/L k|d"v jf lghn] tf]s]sf] jl/i& clws[t - cWoIf

5
ldlt 2074.7.13sf] ;‘=;=sf] 490 cf}+ a}&ssf] lg)f{o,ldlt 075.3.17sf] nf]=;]=cf=k/fdz{ / dGqfnosf] ldlt 2075.8.17 sf] :jLs[lt cg";f/ yk .

6
ldlt 2074.7.13sf] ;‘=;=sf] 490 cf}+ a}&ssf] lg)f{o,ldlt 075.3.17sf] nf]=;]=cf=k/fdz{ / dGqfnosf] ldlt 2075.8.17 sf] :jLs[lt cg";f/ yk .
4
7
-s1_ nf]s ;]jf cfof]usf] k|ltlglw ---------------------------;b:o
-v_ dGqfnosf] k|ltlglw --------------------------- ;b:o
8
-u_ =======
9
-u_ ;ldltn] tf]s]sf] dfgj>f]t ;DaGwL kbk"lt{ lj! jf sfg'g
ljifosf] ljz]if! ;b:o
-#_ sDkgLsf] sd{rf/L k|zf;g ;DaGwL sfd x]g]{ dxfzfvf jf
ljefu jf zfvfsf] k|d"v cflb dWo] sfo{sf/L k|d"vn]
tf]s]sf] jl/i&td\ clws[t ;b:o-;lrj
2_ kbk'lt{ ;ldltn] cfk\mgf] a}&sdf cfjZostf cg";f/ s"g} ljz]if!nfO{ cfdlGqtsf] ?kdf ;xefuL u/fpg
;Sg]% .
3_ kbk'lt{ ;ldltsf] a}&s kbk'lt{ ;ldltsf] cWoIfsf] cg"dlt lnO{ ;b:o-;lrjn] af]nfpg] % .
4_ ==============10
11
-4_ kbk'lt{ ;DaGwL sfo{ljlw nf]s ;]jf cfof]uaf^ :jLs[t ;fdfGo l;$fGt cg"?k x"g] u/L kbk'lt{ ;ldltn]
lgwf{/)f ug]%
{ .
5_ kbk'lt{ ;ldltsf] ;lrjfnosf] sfd ;+:yfsf] sd{rf/L k|zf;g ;DaGwL sfd x]g]{ ljefu, dxfzfvf jf
zfvfn] ug]%{ .

9= kbk'lt{ ;ldltsf] sfd / st{Jo Mkbk'lt{ ;ldltsf] sfd / st{Jo b]xfo adf]lhd x"g% ] M-
-s_ k|ltof]lutfTds k/LIffåf/f k'lt{ ug"k { g]{ kbsf nflu kf&\oqmd tof/ ug]{, lj!fkg ug],{ b/vf:t cfx\jfg
ug],{ k/LIf)f k|ljlw %gf}^ ug],{ k/LIff Pj+ cGt/jftf{ ;~rfng ug]{ u/fpg] tyf pDd]bjf/sf] %gf}^ u/L
of]Uotfqmd cg";f/ lgo"ltmsf nflu l;kmfl/z ug]{ .
-v_ lgod -7_ cg";f/ x"g] cfGtl/s a("jf, Ho]i&tf / sfo{;Dkfbg d'Nof+sgtyf cfGtl/s k|ltof]lutfTds
k/LIffåf/f k'lt{ ug"k
{ g]{ kbsf nflu sf/jfxL u/L of]Uotfqmd cg";f/ l;kmfl/z ug]{ .
-u_ kbk'lt{ ;ldltn] cfjZos k/]df cfkm"n] ug"k { g]{ sfdx¿dWo] s"g} sfd ;DkGg ug{sf] lgldQ sfd, st{Jo
/ lhDd]jf/L tf]s]/ pk-;ldlt u&g u/L ;xof]u lng ;Sg]% .

12
10= ============.

11= kf&\oqmd M kbn] ug"{ kg]{ sfo{ k|s[ltnfO{ b[li^ut u/L lnlvt tyf k|of]ufTds k/LIffsf] kf&\oqmd
dxfk|aGws$f/f ul&t Ps bIf ;ldlt (Expert Committee) sf] l;kmfl/zdf kbk'lt{ ;ldltn] lgwf{/)f u/L
dGqfnon] :jLs[t u/] adf]lhd x"g]%.

12= kbk'lt{sf] cjlw M -s_ s"g} klg l/Qm kb ;fdfGotof Ps jif{leq k'lt{ ul/;Sg" kg]{% .
-v_ s"g} klg l/tm /x]sf] :yfoL kb l/tm /x]sf] b"O{ jif{;Dd :yfoL k'lt{ x"g g;s]df ;f] kb :jtM vf/]h
x"g%
] .
-u_

13= lj!fkg ug"{ kg]{ M 1_ :yfoL kbk'lt{sf nflu b/vf:t cfJxfg ubf{ slDtdf tL; lbgsf] cjlw tf]sL lj!fkg
k|sflzt ug"{ kg]{% .
2_ s"g} :yfoL kbdf c:yfoL lgo"ltm ug"{ k/]df sDtLdf 15 lbgsf] Dofb lbO{ lj!fkg k|sflzt ug"{ kg]{% .

7
P]=P]=ykul/Psf] .
8
ldlt 2074.7.13sf] ;‘=;=sf] 490 cf}+ a}&ssf] lg)f{o,ldlt 075.3.17sf] nf]=;]=cf=k/fdz{ / dGqfnosf] ldlt 2075.8.17 sf] :jLs[lt cg";f/ x^fOPsf] .
9
ldlt 2074.7.13sf] ;‘=;=sf] 490 cf}+ a}&ssf] lg)f{o,ldlt 075.3.17sf] nf]=;]=cf=k/fdz{ / dGqfnosf] ldlt 2075.8.17 sf] :jLs[lt cg";f/ yk .
10
ldlt 2074.7.13sf] ;‘=;=sf] 490 cf}+ a}&ssf] lg)f{o,ldlt 075.3.17sf] nf]=;]=cf=k/fdz{ / dGqfnosf] ldlt 2075.8.17 sf] :jLs[lt cg";f/ x^fOPsf] .
11
P]=P]=ykul/Psf] .
12
kf¤rf} ;+zf]wåf/f x^fOPsf] .
5
3_ pk lgod -1_ / -2_ adf]lhd lj!fkg ubf{ lgDg lnlvt s"/fx¿ :ki^ ?kdf v"nfpg" kg]{%M-
-s_ kbk'lt{ ug"{ kg]{ kbsf] ;+Vof, ;]jf, ;d'x, >])fL, tx
-v_ :yfoL, c:yfoL
-u_ cfjZos Go"gtd z}lIfs of]Uotf / cg"ej
-#_ sfdsf] k|s[lt
-ª_ k/LIffsf] lsl;d / k/LIff x"g] ldlt
-r_ pDd]bjf/sf] pd]/sf] xb, gful/stf
-%_ b/vf:t kfO{g] sfof{no, b/vf:t lbg] clGtd ldlt
-h_ kbk'lt{;¤u ;DalGwt cGo cfjZos b]lvPsf s"/fx¿
4_ v"nf k|ltof]lutfsf] nflu pDd]bjf/sf] b/vf:t kmf/fd cg";'rL -1_ adf]lhd x"g%
] .

14= k|ltof]lutfTds k/LIffåf/f kbk'lt{ ug]{ lsl;d / %gf}^sf] tl/sf M -1_ sDkgLdf l/tm /x]sf] s"g} kb
k|ltof]lutfTds kl/Iffåf/f k'lt{ ug"{ kbf{ kbk'lt{ ;ldltn] b]xfoadf]lhd s"g} Ps jf Ps eGbf a(L k/LIffsf]
k|s[of ckgfpg ;Sg]% M-
-s_ lnlvt k/LIff,
-v_ cGt/jftf{,
-u_ k|ltof]lutfTds k/LIff /
-#_ kbk'lt{ ;ldltn] kbsf] k|s[lt / pQ/bfloTjnfO{ b[li^ut u/L lgwf{/)f, u/]sf cGo s"g} k/LIf)f
ljlw .
t/,
-s_ >])fL ljlxg jf tx-2 ;Ddsf] kbafx]s cGo ;a} k|sf/sf kb :yfoL k'lt{ ubf{ cGt/jftf{ lng"
cl# lnlvt jf Jofjxfl/s jf b"j} k/LIff lng" kg]%{ .
-v_ >])fL ljlxg jf tx-2 ;Ddsf] kbk'lt{, cGt/jftf{ jf k|of]ufTds k/LIff jf b"j}åf/f ug{ ;lsg]% .
13
-2_ ============================== .
14
-2_ pklgod -1_ cg";f/sf] lnlvt k/LIff, cGt/jftf{, k|of]ufTds k/LIff / cGo k/LIff ljlwsf] ljifoj:t",
ef/ pQL)f{f° lgwf{/)f ubf{ nf]s ;]jf cfof]u;¤u ;dGjo u/L lgwf{/)f ug"k { g]{% .
15
-3_ sDkgLsf] v"nf k|ltof]lutf / cfGtl/s k|ltof]lutfaf^ x"g] lnlvt k/LIff nf]s ;]jf cfof]uaf^ ;~rfng
ul/g]% .
16-4_ nf]s ;]jf cfof]uaf^ lnlvt k/LIffsf] glthf k|fKt ePkl% kbk'lt{ ;ldltn] glthf k|sfzg
u/L k|of]ufTds k/LIff x"g] eP k|of]ufTds k/LIff / cGtjf{tf{sf]] ldlt tf]sL ;'rgf k|sfzg ug"{kg]{%
.
17
-5_ pklgod -3_ adf]lhd k|of]ufTds jf cGtjf{tf{ ;DkGg ePkl% kbk'lt{ ;ldltn] clGtd glthf
k|sfzg ul/ lgo"lQmsf nflu clVtof/ k|fKt clwsf/L ;dIf l;kmfl/; ug"{kg]{% .
15= pd]/sf] xb lgwf{/)fM -1_ v"nf k|ltof]lutfTds k/LIffåf/f kbk'lt{ ubf{ pd]/sf] xb lgDgfg";f/ x"g%
] M-
-s_ ;xfos :t/sf] kbdf 18 jif{ k"/f eO{ 35 jif{ ggf#]sf] .
-v_ clws[t :t/sf] kbdf 21 jif{ k"/f eO{ 35 jif{ ggf#]sf] .
t/ pkNnf] pd]/sf] xbsf ;DaGwdf dlxnf sd{rf/Lsf] xsdf 40 jif{ / e'tk'j{ ;}lgs tyf
k|x/L lgo"Qm x"g] kbdf 45 jif{ pd]/ ggf#]sf] x"g" kg]%
{ .
:ki^Ls/)f M;xfos :t/ eGgfn] 1 txb]lv 5 tx;Dd / clws[t :t/ eGgfn] 6 txb]lv 10 tx;Ddsf]
kbnfO{ hgfp¤% .
2_ pk lgod -1_ df h"g;"s} s"/f n]lvPsf] ePtfklg b]xfosf] sd{rf/LnfO{ pd]/sf] xb nfUg] %}g M
-s_ sDkgLsf] axfnjfnf :yfoL sd{rf/L,
18
-v_ ==========
3_ sd{rf/Lsf] pd]/ b]xfoadf]lhd lgwf{/)f ul/g]% .

1313
ldlt 2074.7.13sf] ;‘=;=sf] 490 cf}+ a}&ssf] lg)f{o,ldlt 075.3.17sf] nf]=;]=cf=k/fdz{ / dGqfnosf] ldlt 2075.8.17 sf] :jLs[lt cg";f/
;+zf]wg .
14
ldlt 2074.7.13sf] ;‘=;=sf] 490 cf}+ a}&ssf] lg)f{o,ldlt 075.3.17sf] nf]=;]=cf=k/fdz{ / dGqfnosf] ldlt 2075.8.17 sf] :jLs[lt cg";f/
ykul/Psf] .
15
P]=P]=
16
P]=P]=
17
P]=P]=
18
ldlt 2074.7.13sf] ;‘=;=sf] 490 cf}+ a}&ssf] lg)f{o,ldlt 075.3.17sf] nf]=;]=cf=k/fdz{ / dGqfnosf] ldlt 2075.8.17 sf] :jLs[lt cg";f/ lemlsPsf] .
6
-s_ k|j]lzsf k/LIff -P;=Pn=;L=_ jf ;f];/xsf] k/LIff kf; ePsf] sd{rf/Ln] kfPsf] k|df)fkqdf
tf]lsPsf] hGd ldltaf^ x"g cfpg] pd]/ .
-v_ k|j]lzsf k/LIff jf ;f];/xsf] k/LIff kf; gePsf] sd{rf/Lsf] xsdf lgh sd{rf/Lsf] gful/stfdf
n]lvPsf] hGd ldltaf^ x"g cfpg] pd]/ .

16= ============19

17= cGt/jftf{ M lnlvt k/LIffsf] glthf k|sflzt ePkl% ;fwf/)ftof Ps dlxgf leq cGt/jftf{ ug"{ kg]{% .
cGt/jftf{sf] nflu cg";'rL -2_ df tf]s] adf]lhdsf] kmf/d k|of]u ul/g]% .

18= of]Uotfqmd tyf l;kmfl/z M 1_ cGt/jftf{ ;DkGg ePkl% ;fwf/)ftof 15 lbg leq of]Uotfqmd k|sflzt u/L
l;kmfl/z ul/g]% .
2_ lgo"ltmsf] nflu l;kmfl/z ul/Psf pDd]bjf/x¿n] lg/f]lutfsf] k|df)fkq k]z gu/];Dd lgo"ltm ul/g] %}g .

19= j}slNks pDd]bjf/sf] ;'rL M lgo"ltmsf] nflu of]Uotfqmd k|sflzt ubf{ l/tm kbsf] cg"kftdf oyf;Dej 25
k|ltzt / sDtLdf 2 hgf;Dd j}slNks pDd]bjf/sf] of]Uotfqmd cg";f/ gfd;d]t k|sflzt ug"{ kg]{% .

20= lgo"lQmM l/tm kbdf l;kmfl/z ePsf] JoltmnfO{ l;kmfl/z ePsf] ldltn] Ps dlxgf leq clwsf/ k|fKt
clwsf/Ln] kbsf] sfo{ljj/)f;lxt lgo"ltm kq lbO{ ;Sg" kg]{% . t/ l;kmfl/z ePsf] ;'rgf k|sflzt ePsf]
ldltn] 35 lbg;Dd klg pDd]bjf/n] lgo"ltm kq lng gcfPdf jf lgo"ltm kq lnO{ 15 lbg leq sfof{nodf
s"g} ;Dks{ g/fvL xflh/ gePdf o:tf pDd]bjf/sf] gfd of]Uotfqmdaf^ x^fOPsf] jf lgo"ltm/@ ul/Psf]
;'rgf k|sflzt u/L lghsf] ;§f j}slNks ;'rLdf /x]sf] pDd]bjf/nfO{ of]Uotfqmd cg";f/ lgo"ltm lbO{g]% .

20
20s= j}slNks pDd]bjf/sf] lgo"lQm M lgod 20 adf]lhd lgo"Qm ePsf] sd{rf/L lgo"lQmsf] nflu l;kmfl/z ePsf]
ldltn] Ps jif{leq ;f] kbdf g/x]df jf ;f] kb s"g} klg tj/af^ l/Qm x"g cfPdf j}slNks pDd]bjf/nfO{
of]Uotfqmd cg";f/ :yfoL lgo"lQm lbOg]% .
21
20v= c:yfoL lgo"lQmM l/Qm ePsf] s"g} kbdf tTsfn sd{rf/L cfjZos kg]{ ePdf :yfoL kbk'lt{ geP;Dd cl#Nnf]
lj!fkgsf] ;DalGwt kbsf] j}slNks pDd]bjf/x?nfO{ kbk'lt{ ;ldltn] lg)f{o u/L of]Uotfqmd cg";f/ c:yfoL
lgo"lQmsf nflu l;kmfl/z ug{ ;Sg]% . o;/L lgo"lQm ubf{ Ps k^sdf al(df % dlxgfsf] nflu lgo"lQm ug{
;lsg]% .

21= lgo"ltm lbg] clwsf/L M kbk'lt{ ;ldltsf] l;kmfl/zdf clws[t :t/sf] nflu ;ldltsf] :jLs[lt lnO{ sfo{sf/L
k|d"vn] / ;xfos :t/sf] nflu sfo{sf/L k|d"v jf lghn] tf]s]sf] clws[taf^ lgo"ltm lbOg] % .

22= zky u|x)f M sDkgLsf] :yfoL b/aGbLdf lgo"ltm x"g] sd{rf/Ln] cfk\mgf] kb ;DxfNg" cufl* cg";'rL -3_ df
tf]lsPsf] (f¤rfadf]lhd zky u|x)f ug"{ kb{% .

23= k/LIf)fsfn M 1_ ;a} txsf sd{rf/LnfO{ klxnf] k^s :yfoL lgo"ltm lb+bf dlxnf sd{rf/Lsf] xsdf 6 dlxgf
/ k"?if sd{rf/Lsf] xsdf Ps jif{sf] k/LIf)fsfndf /flvg]% .
2_ k/LIf)fsfndf /x]sf] sd{rf/Lsf] sfo{ ;Dkfbg ;Gtf]ifhgs gePdf lgo"ltm lbg] clwsf/Ln] dgfl;j
;De]mdf 6 dlxgfsf] k/LIf)fsfn yk ug{ ;Sg]%, o;/L yk ul/Psf] k/LIf)fsfn leq lghsf] sfd

19
ldlt 2074.7.13sf] ;‘=;=sf] 490 cf}+ a}&ssf] lg)f{o,ldlt 075.3.17sf] nf]=;]=cf=k/fdz{ / dGqfnosf] ldlt 2075.8.17 sf] :jLs[lt cg";f/ lemlsPsf] .

20
ldlt 2074.7.13sf] ;‘=;=sf] 490 cf}+ a}&ssf] lg)f{o,ldlt 075.3.17sf] nf]=;]=cf=k/fdz{ / dGqfnosf] ldlt 2075.8.17 sf] :jLs[lt cg";f/ ykul/Psf] .
21
P=P]= .
7
;Gtf]ifhgs gePdf kbk'lt{ ;ldlt;¤u k/fdz{ lnO{ ;~rfns ;ldltn] u/]sf] lg)f{ofg";f/ lgo"ltm lbg]
clwsf/Ln] lghnfO{ ;]jfaf^ x^fpg ;Sg]% .
3_ lgo"ltm ;b/ eP kl% k/LIf)fsfndf /x]sf] cjlw klg :yfoL ;]jf cjlwdf u)fgf ul/g]% .
4_ Ps k^s :yfoL kbdf k/LIf)fsfn e"tmfg ul/;s] kl% k"gM k/LIf)fsfndf /flvg] %}g .

22
24= cfjZos Go'gtd z}lIfs of]Uotf M 1_ =====
2_23=====
24
-1_ o; lnld^]*df cfjZos kg]{ ljleGg txsf sd{rf/Lx?sf] nflu rflxg] Go"gtd z}lIfs of]Uotf cg';"rL
3-s_ df tf]lsP jdf]lhd x"g]% .
25
-2_ of] lgod k|f/De x"g" eGbf cufl* ;]jf k|j]z u/]sf sd{rf/Lx?sf] xsdf lgh ;]jf k|j]z ubf{ tf]lsPsf]
z}lIfs of]UotfnfO{ g} a("jf k|of]hgsf nflu Go"gtd z}lIfs of]Uotf dflgg]% .
26
-3_ lgod -7_ sf] pklgod -2_ cfGtl/s k|ltof]lutfTds / lgod 39-s_ sf] pklgod -1_ ljz]if
Joj:yfaf^ k|fljlws ;]jftkm{ %}&f}+ txaf^ Ps tx dfly a("jf ug]{ k|of]hgsf nflu ;DjlGwt OlGhlgol/é
ljifodf k|df)fkq jf ;f] ;/x plQ)f{ u/L ;DjlGwt sfo{df 5 jif{sf] cg"ej k|fKt u/]sf] x"gk
" g]%
{ .

:kli^s/)f M clws[t z"? tx eGgfn] k|zf;gsf] xsdf %}&f}+ tx / k|fljlwssf] xsdf ;ftf}+ txnfO{ a"emfpg]
% .

kl/R%]b 4
;?jf

25= ;?jf ug]{ clwsf/M


-1_ sDkgL cGtu{tsf sd{rf/Lx¿nfO{ ;?jfsf] cfwf/ th"{df u/L Ps sfof{noaf^ csf]{ sfof{nodf ;?jf ug]{
clwsf/ dxfk|aGwssf] x"g]% .
-2_ pklgod -1_ sf] k|of]hgsf nflu ;?jfsf] cfwf/ th"{df ubf{ sd{rf/Lx¿nfO{ ;fdfGotof bÚO{ jif{ eGbf
al( cjwL;Dd Ps} &fp¤df g/flvg] u/L ;?jfsf] cfwf/ thÚ{df ul/g]% .

26=
27= tof/L Dofb M ;fljs kbdf sfd ul//x]sf avt jf labf latfO{ kms{bf sd{rf/L ;?jf ePdf lghn]
b]xfoadf]lhd tof/L Dofb kfpg]% .
-s_ Ps :yfgaf^ csf]{ :yfgdf hfg" kg]{ ePsf]df af^f]sf] Dofbafx]s ;ft lbgsf] tof/L Dofb kfp¤g]% .
ptm ;ft lbg sd{rf/L sfof{nodf xflh/ x"g" kg]{ %}g . lghn] ptm Dofbsf] tnj xflh/ x"g]
sfof{noaf^ kfp¤g]% .

-v_ Ps} lhNnfdf -sf&df)*f} pkTosfnfO{ Ps} lhNnf ;/x dflgg]_ /x]sf] sfof{nox¿df ;?jf ePdf Ps
lbgsf] dfq tof/L Dofb kfpg]% .

kl/R%]b 5
a("jf

28= a("jfsf] nflu ;+efJo pDd]bjf/ M sfo{Ifdtfsf] cfwf/df x"g] cfGtl/s a("jfsf] lgldQ pDd]bjf/ x"gsf] nflu
lgDg lnlvt of]Uotf k"u]sf] x"g" kb{% M-
-s_ clws[taf^ clws[t :t/sf] kbdf a("jf x"gsf] nflu xfnsf] kbdf rf/ jif{sf] ;]jf cjlw k"/f u/]sf]
/;DalGwt ljifodf sDtLdf :gfts jf ;f] ;/xsf] z}lIfs of]Uotf xfl;n u/]sf] x"g" kg]{% .

22
P]=P]=
23
P]=P]=
24
P]=P]=
25
P]=P]=
26
ldlt2070.10.24 df ePsf] rf}yf] ;+zf]wg$f/f yk .
8
-v_ ;xfos :t/ tx 5 af^ clws[t :t/df pDd]bjf/ x"g kf¤rf} txdf 5 jif{ ;]jf cjlw k"/f u/]sf] .
-u_ cGo ;xfos :t/sf] kbsf] xsdf h"g kbsf] nflu pDd]bjf/ x"g] ;f] kb eGbf Ps tx d"lgsf]
;DalGwt ;]jf, ;d"xsf] kbdf 3 jif{ ;]jf cjlw k"/f u/]sf] .
-#_ h"g kbsf] nflu pDd]bjf/ x"g] xf] ;f] kbsf] lgldQ v"nf k|ltof]lutfsf] nflu tf]lsPsf] Go"gtd z}lIfs
of]Uotf eGbf sDtLdf Ps tx d"lgsf] z}lIfs of]Uotf ePsf] .
-ª_ o; lgoddf cGoq h"g;"s} s"/f n]lvPsf] ePtfklgdlxnf, cflbjf;L÷hghflt, dw];L, blnt, lk%*f ju{,
cNk;+Vos, d";ndfg, ;d"bfo, ckfé / lk%l*Psf] If]qdf :yfoL a;f]jf; ePsf sd{rf/Lx¿sf] pNn]lvt
;]jf cjwLdf Ps jif{ sd ;]jf cjwL eP klg a("jfsf] nflu ;DefJo pDd]bjf/ x"g]%g\ .

:kli^s/)f M
o; lgodsf] k|of]hgsf] nflu tx eGgfn] z}lIfs pkflwsf] tx h:t}M k|df)fkq tx, :gfts tx,
:gftsf]Q/ tx jf ;f] ;/xsf] z}lIfs pkflw eGg] ;Demg" kb{% .

29= a("jfsf] cfwf/ M-1_ sd{rf/LnfO{ sfo{Ifdtfsf] cfwf/df a("jfsf] nflu l;kmfl/z ubf{ b]xfosf] ljifodf b]xfosf]
c+sef/sf lx;fan] d"Nof+sg ul/g]% M-
-s_ sfo{ ;Dkfbg d"Nof+sg jfkt rfnL; c+s
-v_ h]i&tf jfkt tL; c+s
-u_ z}lIfs of]Uotf jfkt afx|27 c+s
-#_ ef}uf]lns If]qdf sfd u/] jfkt ;f]x| c+s
-Ñ_ tfnLd jfkt b"O{28c+s

-2_=======29
-2_pklgod -1_ sf] v)* -#_ adf]lhd ef}uf]lns If]qdf sfd u/]afkt ;f]x| c+sdf ga(\g] u/L b]xfosf]
If]qdf sfd u/]sf] k|To]s jif{sf nflu b]xfosf lx;fan] c+s lbOg] % .
ef}uf]lns If]q c+s
-s_ uf]/vf, ;'v{t
] , s}nfnL / s~rgk"/df sfd u/]sf] 3
-v_ ;Kt/L, ;nf{xL, af+s], emfkf / ;"g;/Ldf sfd u/]sf] 2=5
-u_ sf:sL, dsjfgk"/, lrtjg, / ?kGb]xLdf sfd u/]sf] 2
-#_ sf&df)*f} pkTosfdf sfd u/]sf] 1=5

:ki^Ls/)fM
ef}uf]lns If]qdf ;]jf u/]jfktsf] c+s k|bfg ubf{ sDtLdf 233 lbg eGbf a(L ?h" xflh/ eO{ s"g} klg
ef}uf]lns If]qdf sfd u/]dfq c+s lbOg]%, t/ 233 lbg ?h" xflh/ gk"u]sf] tyf ?h" xflh/df u)fgf gx"g]
cjlwsf nfuL æ#Æ au{sf] c+s k|bfg ul/g]% . c;fwf/)f / a]tnaL ljbf a;]sf] cjlwsf] ef}uf]lns c+s
lbO{g] %}g . sf&df)*f}+ pkTosfnfO{ Ps} lhNnf dflgg]% . sDkgLn] s"g} gof¤&fp¤df sfof{no :yfkgf u/]df
To:tf] :yfgsf] ef}uf]lns cj:yf x]/L ;ldltn] lgwf{/)f u/]adf]lhd c+s lbOg]% .
3_pklgod -1_ adf]lhdsf] c+s xfn jxfn /x]sf] txdf k|fKt u/]sf] x"g"kg]{% .
3s_pklgod -2_ df h"g;"s} s"/f n]lvPsf] ePtfklg u[x lhNnfdf sfd ug]{ sd{rf/LnfO{ tf]lsPsf] c°sf]
cfwf c°sf b/n] dfq k|bfg ul/g]% .

30= sfo{ ;Dkfbg d'Nof+sg M 1_ sDkgLsf] sd{rf/Lsf] sfo{ ;Dkfbg d"Nof+sgsf] nflu k|of]u ul/g] sfo{ ;Dkfbg
d"Nof+sg kmf/fd / ;f] ;DalGw lgb]{lzsf cg";'rL -4_ df pNn]v ePadf]lhd x"g%
] .

2_ sfo{ ;Dkfbg d"Nof+sg Pp^f cfly{s jif{nfO{ Pp^f cjlw dfg]/ ul/g]% .

27
ldlt 2074.7.13sf] ;‘=;=sf] 490 cf}+ a}&ssf] lg)f{o,ldlt 075.3.17sf] nf]=;]=cf=k/fdz{ / dGqfnosf] ldlt 2075.8.17 sf] :jLs[lt cg";f/
;+zf]lwt .
28
P]=P]=
29
P]=P]= .
9
3_ sfo{ ;Dkfbg d"Nof+sgsf] k|of]hgsf] nflu c+s u)fgf ubf{ a("jfsf] nflu ;DefJo pDd]bjf/ x"g hlt jif{sf]
;]jf cfjZos kg]{ xf], kl%Nnf] Tolt jif{sf] sfo{ ;Dkfbg d"Nof+sg kmf/dsf] cf};taf^ lx;fa ul/g]% . of]
lgodfjnL k|f/De x"g"eGbf cl#sf] sfo{ ;Dkfbg d"Nof+sgsf ;DaGwdf ;dfg"kflts ?kn] ldnfg x"g] u/L
u)fgf ul/g]% .
4_ sfo{ ;Dkfbg d"Nof+sgsf] c+s ljefhg b]xfoadf]lhd x"g]% M-
-s_ ;"k/Lj]Ifsn] lbg;Sg] clwstd c+s -kRrL;
-v_ k"g/fjnf]sgstf{n] lbg;Sg] clwstd c+s -bz
-u_ k"g/fjnf]sg ;ldltn] lbg;Sg] clwstd c+s -kf¤r
5_ sd{rf/Lsf] sfo{ ;Dkfbg d"Nof+sgsf] nflu ;"kl/j]Ifs, k"g/fjnf]sgstf{ / k"g/fjnf]sg ;ldlt cg";'rL 4 -
s_ adf]lhd x"g% ] .
6_
7_
8_
9_
10_
11_
12_
13_ s"g} sd{rf/L sfh, labf h:tf sf/)fn] cg"kl:yt /x]sf] cjlwsf] sfo{ ;Dkfbg d"Nof+sg lgh sd{rf/L
pkl:yt /x]sf] cj:yfdf u/]sf sfd sf/jfxLnfO{ cfwf/ dfgL ug"{ kg]{% . t/ c;fwf/)f jf j]tnjL
labf a;]sf] sf/)fn] cg"kl:yt ePsf]df ;f] cg"kl:yt cjlwsf] sf=;=d"=jfktsf] c+s u)fgf ubf{ o;/L
c;fwf/)f jf j]tnjL labf a;]sf] jif{sf nflu sf=;=d"= jfkt hlt c+s k|FKt u/]sf] % To;nfO{ g}
j]tnjL jf c;fwf/)f labf a;]sf] cjlwsf nflu bfdf;fxLn] kg{ cfpg] c+s s§f u/L af+sL c+s dfq
To; jif{sf] sf=;=d"= jfkt k|bfg ul/g]% .
14_ k"g/fjnf]sg ;ldltn] u/]sf] d"Nof+°g uf]Ko /xg]% .
15_ sd{rf/Lsf] sfo{ ;Dkfbg d'Nof+°g kmf/fdsf] Ps k|lt kbk'lt{ ;ldltsf] ;lrjfnodf / Ps k|lt ;+:yf
k|d"vsf] sfof{nodf /xg]% .
16_ of] lgodfjnL k|f/De x"g"cl# s"g} sd{rf/Lsf] sfo{ ;Dkfbg d"Nof+°g x"g af+sL /x]% eg] xfn axfnjfnf
d"Nof+°gstf{af^ d"Nof+°g ug{ ;lsg]% .

31=z}lIfs of]Uotf tyf tfnLd jfktsf] c+s ljefhg M


1_ sDkgLsf sd{rf/LnfO{ z}lIfs of]Uotfsf] c° lb+bf sDkgLsf] ;]jfsf] sÚg} kbdf ;]jf k|j]z ug{ cfjZos
kg]{ GoÒgtd\ z}lIfs of]Uotf / Go"gtd\ z}lIfs of]Uotf eGbf dflysf] ;]jf, ;dÚx jf pk;dÚx;+u ;DalGwt
ljifosf] Ps cltl/Qm z}lIfs pkflwjfkt afX c°df ga(\g] u/L b]xfoadf]lhd c° lbO{g%] . ;]jf k|j]z
ug{ cfjZos Go"gtd z}lIfs of]UotfeGbf dflyNnf] z}lIfs pkflw dfq kfPsf] cj:yfdf klg ;f]xL
a/fj/sf] b"j} c° lbO{g]% . ;fy} ;f]xL kbdf lnOPsf] ;]jfsflng tfnLd jfkt b]xfojdf]lhdsf] c°
lbO{g]% .

z}lIfs of]Uotf -pkfwL_, tfnLdM


30
s_======
31
v_====
32
u_==
33
-s_ ;]jf k|j]zsf] lgldQ tf]lsPsf] Go"gtd z}lIfs of]Uotf afkt hDdf- 9 c+s

30
ldlt 2074.7.13sf] ;‘=;=sf] 490 cf}+ a}&ssf] lg)f{o,ldlt 075.3.17sf] nf]=;]=cf=k/fdz{ / dGqfnosf] ldlt 2075.8.17 sf] :jLs[lt cg";f/ x^fOPsf] .
31
P]=P]=
32
P]=P]=
33
P]=P]=
10
34-v_ ;]jf k|j]zsf] lgldQ tf]lsPsf] Go"gtd z}lIfs of]UotfeGbf
dflyNnf] ;DalGwt ljifosf] s"g} Ps cltl/Qm z}lIfs
pkflw afkt hDdf-3 c+s
35-u_ ;]jf;+u ;DalGwt ;]jfsfnLg tflndafkt b]xfo adf]lhd hDdf -2 c+s
k|yd >])fL låtLo >])fL t[tLo >])fL
2 1=75 1=5

2_ a("jfsf] pDd]bjf/n] xfnsf] kbdf /xL lnPsf] Ps dlxgf jf ;f]eGbf a(L cjlwsf] ;]jf;¤u ;DalGwt
tfnLdnfO{ dfq a("jfsf] lglDt dfGotf lbOg]% .
36
:ki^Ls/)f M Ps dlxgf eGgfn] 30 sfo{ lbgnfO{ hgfpg]%

-3_ z}lIfs of]Uotf / ;]jfsfnLg tflndafktsf] c+s k|fKt ug{ sd{rf/Ln] To;;DaGwL k|df)fkqsf] k|ltlnlk k]z
ug"k{ g]{% .
4_ sd{rf/Ln] a("jf k|of]hgsf] nflu b/vf:t;¤u k]z u/]sf] z}lIfs of]Uotf jf tfnLd, ;]jf, ;d"x;¤u ;DalGwt
xf] xf]Og eGg] ;DaGwdf kbk'lt{ ;ldltn] lg)f{o u/]adf]lhd x"g]% .
5_ tfnLdsf] c+s lb+bf >])fL gv"n]sf] cj:yfdf låtLo >])fL ;/x c+s lbOg]% .

32= h]i&tfsf] c+s u)fgf Mh]i&tfjfktsf] c+s u)fgf ubf{ xfnsf] kbdf sfd u/]sf] k|To]s jif{sf] nflu 3=33
c+ssf b/n] a(Ldf 30 c+s k|bfg ul/g]% . t/,
-s_ h]i&tf jfkt c+s u)fgf ubf{ Ps jif{ eGbf a(L cjlwsf] nflu bfdf;fxLn] c+s lbOg]% .
-v_ o; k|of]hgsf nflu c;fwf/)f tyf j]tnjL labfdf a;]sf] / uon k/]sf] cjlwsf] c+s lbOg] %}g .

33= a("jfsf] nflu ;'rgf k|sflzt M a("jf ;DaGwL sf/jfxL ug"{ cl# kbk'lt{ ;ldltn] sDtLdf 30 lbgsf] Dofb
lbO{ a("jf x"g] kb, ;]jf, ;d'x, pk;d'x, kb;+Vof / cGo cfjZos b]lvPsf s"/fx¿ v"nfO{ ;DalGwt ;a}sf]
hfgsf/Lsf] nflu ;'rgf k|sflzt ug"{ kg]{% .

34= a("jfsf] nflu b/vf:t M -s_a("jfsf] nflu ;DefJo pDd]bjf/n] k]z ug"{ kg]{ b/vf:t kmf/fd cg";'rL -5_
adf]lhd x"g]% .
-v_ cg";'rL -5_ adf]lhdsf] (f+rfdf ;+efJo pDd]bjf/n] b/vf:t k]z ug"{ kg]{% . t/ b/vf:t k]z gePsf]
sf/)fn] s"g} klg sd{rf/LnfO{ a("jfsf] lgldQ ;+efJo pDd]bjf/sf] ;'rLaf^ x^fOg] %}g .

35= a("jfsf] nflu ;efJo pDd]jf/ x"g gkfpg] M b]xfosf] cj:yfdf s"g} klg sd{rf/L a("jfsf] nflu pDd]bjf/
x"g kfpg] %}g M-
-s_ lgnDag ePsf]df lgnDag ePsf] cjlwe/,
-v_ a("jf /f]Ssf ePsf]df a("jf /f]Ssf ePsf] cjlw e/,
-u_ tNnf] kbdf #^"jf ePsf]df #^"jf ePsf] ldltn] b"O{ jif{;Dd,
-#_ tnj a[l$ /f]Ssf ePsf]df ;f] a[l$ /f]Ssf ePsf] cjlw ;Dd .
37
-ª_ s"g} klg kmf}hbf/L cleof]udf y"gfdf /x]sf] ePdf ;f] cjlwe/ .
36= a("jfsf] l;kmfl/z M a("jfsf] nflu ;DefJo pDd]bjf/x¿ dWo]af^ sfo{ ;Dkfbg d"Nof+°g, z}lIfs of]Uotf /
h]i&tf jfkt k|fKt u/]sf] c+ssf] cfwf/df a(L c+s k|fKt ug]{ sd{rf/LnfO{ of]Uotfqmd cg";f/ kbk'lt{
;ldltn] a("jfsf] nflu l;kmfl/z ug]% { . a("jf jfktsf] c+s a/fa/ x"g uPdf lgDg cg";f/sf] h]i&tf
qmdnfO{ cfwf/ dfgL l;kmfl/z ug"{ kg]% { M
-s_ xfn jxfn /x]sf] kb eGbf Ps tx d"lgsf] kbdf a(L ;]jf cjlw ePsf]nfO{ dflyNnf] h]i&tfqmddf
/flvg] % .

34
P]=P]=
35
P]=P]=
36
7
37
kf¤rf} ;+zf]wgåf/f yk .
11
-v_ v)* -s_ af^ lg?k)f x"g g;s]df ;f] eGbf Ps tx d"lgsf] kbdf a(L ;]jf cjlw ePsf]nfO{
dflyNnf] qmddf /flvg]% .
-u_ v)* -v_ af^ klg lg?k)f x"g g;s]df v"nf k|ltof]lutfTds k/LIffåf/f l;kmfl/z x"+bf dflysf]
of]Uotfqmddf /x]sf]nfO{ dflyNnf] h]i&tfqmddf /flvg]% .
-#_ v)* -u_ af^ klg lg?k)f x"g g;s]df kbk'lt{ ;ldltn] ;DefJo pDd]bjf/x¿sf] pd]/sf] h]i&tfsf]
cfwf/df h]i&tfqmd sfod ug]% { .
37= a("jf gfdfjnL k|sfzg M -s_ kbk'lt{ ;ldltn] a("jfsf] nflu l;kmfl/z u/]sf sd{rf/Lsf] gfdfjnL
;fj{hlgs ?kdf k|sflzt ug]{% . To:t} gfdfjnLdf ;a}eGbf Go"gtd c+s k|fKt ug]{ sd{rf/Lsf] k|fKtf+s
;d]t pNn]v ug"{ kg]%{ .
-v_a("jf gfdfjnL k|sfzg eP kl% s"g} pDd]bjf/n] cfkm"n] kfPsf] c+s x]g{ rfx]df sfo{ ;Dkfbg
d"Nof+°gafx]s cGo cfwf/x¿sf] c+s x]g{ lbg" kg]{% .

38= a("jfsf] ph"/L M -s_ lgod 36 adf]lhd l;kmfl/z ePsf] a("jf gfdfjnLsf] ;"rLdf gfd ;dfj]z gePsf
sd{rf/Ln] ;f] a("jf lg)f{odf lrQ ga"lem ph"/L lbg rfx]df a("jf gfdfjnL k|sflzt ePsf] ldltn] 35 lbg
leq a("jf kfpg" kg]{ :ki^ cfwf/x¿;d]t vf]nL ph"/L lbg ;Sg]% .
-v_ lgod 38 -s_ cg";f/ lbOg] ph"/L b]xfosf kbflwsf/L ;dIf lbg" kg]{% M-
c_clws[t :t/sf] kbsf] xsdf ;~rfns ;ldlt ;dIf .
cf_;xfos :t/sf] kbsf] xsdf sfo{sf/L k|d"v ;dIf, t/ a("jfsf] nflu gfdfjnL l;kmfl/z ug]{
kbk'lt{ ;ldltsf] cWoIf sfo{sf/L k|d"v /x]sf] cj:yfdf ;xfos :t/sf] a("jf kbsf] xsdf klg
;~rfns ;ldlt ;dIf ph"/L lbg" kg]% { .
O_ lgod 38-s_ cg";f/ kg{ cfPsf] ph"/L dfly ph"/L ;"Gg] clwsf/Ln] ;fdfGotof ph"/L k/]sf] 30
lbg leq ;f] ph"/L ;DaGwdf ^"éf] nufpg" kg]% { .
O{_ lgod 38-s_ cg";f/ kg{ cfPsf] ph"/L ^"éf]] nfu] kl% klxn] k|sflzt a("jf l;kmfl/z
gfdfjnLdf ;+zf]wg ug"k { g]{ ePdf ;f]xL cg";f/sf] ;'rgf kbk'lt{ ;ldltnfO{ lbg" kg]%
{ . o;
cg";f/ ;'rgf k|fKt ePkl% k|fKt ePsf] ldltn] a(Ldf 7 lbg leq kbk'lt{ ;ldltn]
;f]xLcg";f/sf] ;+zf]wg gfdfjnL k|sflzt ug"{ kg]{% . ph"/L cfwf/lxg &x/]df ;f] sf] dgfl;j
dflkmssf] sf/)f;d]tsf] hfgsf/L ph"/jfnfnfO{ lbg" kg]%
{ .
-u_ a("jf;DjGwL ph"/L ubf{ sfo{;Dkfbg d"Nof+°gafx]s k|fKt u/]sf] c°sf ;DjGwdf lbO{Psf] ph"/L
%fgljgkZrft cfwf/lxg &x/ ePdf ;DjlGwt sd{rf/Lsf] ph"/L u/]sf] cfly{s jif{sf] sf=;=d"=jfkt k|fKt ug]{
s"n k|fKtf°af^ 5 c° s§f ul/g]% .

39= a("jfsf] ldlt / lgo"ltm M 1_ lgod 37 adf]lhd a("jf gfdfjnL k|sfzg ePkl% ptm a("jf l;kmfl/z
dfly ph"/L gk/]df ;f] gfdfjnL k|sflzt ePsf] ldltn] 36cf}+ lbg cyf{t ph"/L ug]{ Dofb ;lsPsf] ef]ln
kN^sf] ldltaf^ a("jf x"g] >])fL . txsf] h]i&tf sfod x"g] u/L lgo"ltm lbg" kg]{% .
2_ a("jf l;kmfl/z dfly lgod 38 cg";f/ ph"/L k/]df b]xfocg";f/ h]i&tf ldlt sfod u/L lgo"ltm lbg"
kg]{% M-
-s_ lgod 37 adf]lhd k|sflzt gfdfjnLdf ;+zf]wg ePdf ;+zf]lwt gfdfjnL k|sflzt ePsf] ldlt
b]lv /
-v_ ph"/L vf/]h ePdf jf klxn] s} a("jf l;kmfl/z g} sfod ePdf lgod 39 sf] -1_ cg";f/ g}
x"g%] .

38
39s a('jf;DaGwL ljz]if Joj:yfM=====================

39
39sa('jf ;DaGwL ljz]if Joj:yfMPp^} txdf sDtLdf 10 jif{eGbf a(L axfn /x]sf sd{rf/L clgjfo{ cjsfz x"+bf
lghnfO{ cjsfz x"g"eGbf 1 dlxgf cufl* Ps tx dflysf] kbdf a("jf ul/g] % . o;/L a("jf ubf{ pQm
cjlwsf] nflu :jtM b/aGbL >[hgf x"g%
] / lgh ;]jfaf^ cjsfz ePkl% ;f] kb :jtM vf/]h eO{ lgh
a("jf x"g"eGbf cufl*sf] kb sfod x"g]% .

38
=P]=P]=.
39
P]=P=
12
39v :t/ j[l$;DaGwL Joj:yf M
1_ sDkgLdf sfo{/t ;jf/L rfns / sfof{no ;xof]uL jf ;f] ;/xsf] :yfoL sd{rf/LnfO{ sfo{ ;Dkfbg
d"Nof+°g / h]i&tfsf] cfwf/df ;f]xL kb / txdf /xg] u/L b]xfojdf]lhd :t/ j[l$ ul/g]%.
-s_ z"¿ lgo"lQm ePsf] ldltb]lv kf¤r jif{ ;]jf cjlw;Ddsf] k|yd:t/,
-v_ kf¤r jif{ jf ;f] eGbf a(L t/ bz jif{eGbf sd ;]jf cjlw ePsfnfO{ l$tLo:t/,
-u_ bz jif{ jf ;f] eGbf a(L t/ kGw| jif{eGbf sd ;]jf cjlw ePsfnfO{ t[tLo:t/,
-#_ kGw| jif{ jf ;f] eGbf a(L t/ jL; jif{eGbf sd ;]jf cjlw ePsfnfO{ rt'y{:t/,
-ª_ jL; jif{ jf ;f] eGbf a(L ;]jf cjlw ePsfnfO{ kf+rf}:t/ .

2_ pklgod -1_ df h];"s} n]lvPsf] ePtf klg b]xfosf] cj:yfdf :t/ a[l$ ul/g]%}g .
-s_ tna a[l$ /f]Ssf x"g] u/L ;hfo ePsf]df ;f] cjlwe/,
-v_ :t/a[l$ /f]Ssf x"g] u/L ;hfo ePsf]df ;f] cjlwe/,
-u_ tNnf] tna:s]ndf #^"jf ePsf]df dflyNnf] :t/df :t/a[l$ x"g cfjZos ;]jf cjlw k"/f geP;Dd,
-#_ kl%Nnf] b"O{ jif{sf] sfo{ ;Dkfbg d"Nof+°gdf 75 k|ltzt eGbf sd c° k|fKt u/]df .

3_ :t/ j[l$ x"+bf sd{rf/Ln] :t/ a[l$ ePsf] :t/sf] z"? tnj :s]n adf]lhd tnj kfpg]% . t/ ;fljs
:t/df g} vfOkfO{ cfPsf] tnj a(L ePdf o;/L a(L ePsf] /sd b]xfojdf]lhd gof¤ u|]*af^ ldnfg
ul/g]% .
-s_ xfn kfO{/x]sf] tna dflyNnf] tnadfgsf] z"¿ tna a/fa/ dfq ePdf ;f] tnadf Ps tna-
u|]*_a[l$ yk ug]{,
-v_ ;fljs :t/df kfO{/x]sf] tna, :t/a[l$ ePsf] :t/sf] z"¿ tnaeGbf a(L ePsf] cj:yfdf xfn
kfO{/x]sf] tnadf gk"u;Ddsf] tnaa[l$ yk u/L dflyNnf] kbsf] Ps tna-u|]*_ a[l$ ug]{ .

40
39=u= h]i&tf / sfo{ ;Dkfbg d'Nof°g$f/f x"g] a("jfM kbk'lt{ ;ldltn] h]i&tf / sfo{ ;Dkfbg d"Nof°gsf]
cfwf/df a("jfsf] nflu l;kmfl/z ubf{ a("jf x"g] kbeGbf Ps tx d"lgsf] kbdf ;a}eGbf a(L ;]jf
cjlw k"/f u/]sf], lgod 28 cg";f/ cfjZos kg{] Go"gtd z}lIfs of]Uotf ePsf] / sfo{;Dkfbg
d"Nof°gsf] a("jf x"g cfjZos kg]{ kl%Nnf] jif{x?sf] cf};tdf 95 k|ltzt jf ;f]eGbf a(L c+s k|fKt
u/]sf sd{rf/Lx?nfO{ a("jf ug"k
{ g]{% .

41
39#= cfGtl/s k|ltof]lutf$f/f x"g] a("jfM cfGtl/s k|ltof]lutfåf/f x"g] a("jfdf a("jf x"g] kb eGbf Ps tx
d"lgsf] kbdf b]xfo adf]lhd ;]jf cjlw k"/f u/]sf / a("jf x"g] kbeGbf Pstx d"lgsf] kbsf] nflu
cfjZos kg]{ Go"gtd z}lIfs of]Uotf k|fKt u/]sf sd{rf/L ;DefJo pDd]bjf/ x"g ;Sg]%g\M
-s_ clws[t txdf x"g] a("jfsf] nflu 4 jif{,
-v_ ;xfos txdf x"g] a("jfsf] nflu 3 jif{,

kl/R%]b 6
labf

40= labfsf] lsl;dx¿ M sd{rf/Ln] b]xfoadf]lhdsf] labfx¿ kfpg]%g\ M-


-s_ ;fj{hlgs labf
-v_ e}k/L cfpg] labf
-u_ #/ labf
-#_ la/fdL labf
-ª_ k|;'tL labf
-r_ lqmof labf

40
P]=P]=
41
P]=P]=
13
-%_ cWoog labf
-h_ c;fwf/)f labf
-em_ ;§f labf
-~f_ k|;'tL :ofxf/ labf .

41= ;fj{hlgs labf M -s_ sd{rf/Lx¿nfO{ k|To]s zlgaf/ ;fj{hlgs labf lbOg]% .
-v_ cGo ;fj{hlgs labfsf] xsdf ;ldltn] tf]s]adf]lhd x"g]% .

42= e}k/L cfpg] labfM -s_ k|To]s sd{rf/Ln] k|To]s jif{ e}k/L cfpg] labf hDdf 12 lbg kfpg]% .
-v_ e}k/L cfpg] labfdf a:g] sd{rf/Ln] k"/f tnj kfpg]% .
-u_ e}k/L cfpg] labf cfwf lbg klg lng ;Sg]% .
-#_ Ps jif{sf] e}k/L cfpg] labf ;+lrt u/L csf]{ jif{ lng kfOg] %}g .
-Ñ_

43= #/ labf M
42
-s_ sd{rf/Ln] 12 lbg a/fa/ 1 lbgsf b/n] #/ labf kfpg]% .
-v_ #/ labfdf a;]sf] sd{rf/Ln] k"/f tnj eQf kfpg] % .
-u_ sd{rf/Ln] cfk"mn] ksfPsf] #/ labf a(Ldf 120 lbg;Dd ;+lrt u/L /fVg kfpg]% t/ s"g} sd{rf/Ln]
120 lbgeGbf a(L ;+lrt labfsf] /sd lng rfx]df jif{df Ps k^s ;+lrt #/ ljbfjfktsf] /sd
vfOkfO{ cfPsf] tnasf] lx;fan] Psd"i& lng kfpg]% . s"g} klg sd{rf/LnfO{ 15 lbgeGbf #^Lsf] #/
ljbfsf] /sd lbOg] %}g .
-#_ h"g;"s} k|s[ofaf^ s"g} sd{rf/L gf]s/Laf^ cnu ePdf lghsf] gf]s/L cjlwdf kbflwsf/ /x]sf] kbaf^
vfO{kfO{ cfPsf] tnjsf] b/n] x"g cfpg] hlt /sd Psd"i^ kfpg]% .
t/ s"g} Pp^f jif{sf] #/ labfsf] /sd e"tmfgL ug"{ kbf{ ;f] jif{ sfd u/]sf] lbg eGbf a(L #/ labf
u)fgf u/L e"tmfgL lbOg] %}g .
-ª_ cWoog labf jf c;fwf/)f labfdf a;]sf] sd{rf/Ln] ;f] cjlwe/sf] #/ labf kfpg] %}g .
-r_ s"g} sd{rf/Ln] jif{sf] Ps k^s sDtLdf ;ft lbg #/ labf lnO{ #/ hf¤bf / #/ labf e"Qmfg u/L
#/af^ cfk\mgf] sfof{nodf cfp¤bf k}bnsf] af^f]nfO{ cf& sf]ifsf] lgldQ Ps lbgsf] b/n] x"g] lbg tyf
df]^/, /]n, xjfO{hxfhsf] af^f]nfO{ hlt lbg nfUg] xf] TolQ lbg af^f]sf] Dofb kfpg] % .

44= la/fdL labf M


-s_ k|To]s sd{rf/Ln] k|To]s jif{ 12 lbg la/fdL labf kfpg]% .
-v_ la/fdL labfdf a:bf sd{rf/Ln] k"/f tnj kfpg]% .
-u_ sd{rf/L czQm eO{ ;+lrt la/fdL labfn] gk"Ug] ePdf lghnfO{ a(Ldf 12 lbg;Ddsf] k]ZsL la/fdL
labf lbg ;lsg]% .
-#_ sd{rf/Ln] cfkm"n] ksfPsf] la/fdL labf ;+lrt u/L /fVg kfp¤g] % .
-ª_ c;fwf/)f labf lnO{ a;]sf] sd{rf/Ln] la/fdL labf kfpg] %}g .

-r_ 7 lbg eGbf a(L cjlwsf] la/fdL labfsf] dfu ug]{ sd{rf/Ln] :jLs[t lrlsT;s jf s"g} c:ktfn jf
sfof{nosf] lrlsT;ssf] k|df)f kq k]z ug"{ kg]{% . t/ To:tf] k|df)f kq k]z ug{ ;fwf/)ftof ;Dej
%}g eg] labf lbg] clwsf/LnfO{ ljZjf; ePdf ;f] Joxf]/f hgfO{ k|df)fkq lagf g} ptm labf :jLs[t
ug{ ;Sg] % .
-%_ h"g;"s} k|s[ofåf/f gf]s/Laf^ cnu ePdf lghsf] ;+lrt /x]sf] la/fdL labfsf] tnj To;/L gf]s/Laf^
cnu ePsf] cj:yfdf lghsf] kbflwsf/ /x]sf] kbn] vfOkfO{ cfPsf] tnjsf] b/n] x"g cfpg] /sd
Psd"i^ kfpg]% .
-h_ s"g} &'nf] jf s*f /f]u nflu pkrf/ ug{ la/fdL labf / #/ labfaf^ gk"u x"g] ePdf :jLs[t
lrlsT;ssf] k|df)fkq k]z u/L sd{rf/Ln] kl% la/fdL labf / #/ labfaf^ s§f x"g] u/L 60 lbg;Dd
yk la/fdL labf k]ZsLsf] ?kdf lng ;Sg]% . To;/L k]ZsL la/fdL labf lnO{ a;]sf] sd{rf/Ln] k"/f
tnj kfp¤g]% .
-em_ la/fdL labf gk"u eO{ yk labf lng" k/]df :jLs[t lrlsT;s jf c:ktfnsf] l;kmfl/zdf ;ldltsf]
lg)f{oaf^ sd{rf/LnfO{ ;]jf cjlw e/df a(Ldf Ps jif{sf] c;fwf/)f la/fdL labf lbg ;lsg]% .
-`_ c;fwf/)f la/fdL labfdf a;]sf] sd{rf/Ln] k"/f tnj kfpg]% .

42
P]=P]=
14
-^_ pklgod -h_ adf]lhd k]ZsL la/fdL labf lng] sd{rf/Lsf] d[To" ePdf k]ZsL lnPsf] la/fdL labf
:jtMldgfxf x"g%
] .

45=43k|;'tL labf M-1_ dlxnf sd{rf/L ue{jtL ePdf lghn] ;'Ts]/Lsf] cl#kl% u/L44-cG&fgJj]_ 98 lbg k|;"lt labf
lng kfpg% .
-2_ pklgod -1_ adf]lhd k|;'tL labf lnPsf dlxnf sd{rf/Ln] rfx]df s"g} klg labfaf^ s§f gx"g] u/L yk
6 dlxgf;Dd j]tnjL k|;"tL labf lng ;Sg]%g\ .
t/ pklgod -1_ / -2_ adf]lhdsf] labf nuftf/ ¿kdf lng" kg]% { .
-3_ pklgod -2_ adf]lhd j]tnjL labfdf a;]sf] cjlw gf]s/L cjlwdf hf*Lg] % .
-4_ k|;'lt labfdf a:bf dlxnf sd{rf/Ln] k"/f tna kfpg]% .
-5_ k|;'lt labf ;]jf cjlwe/ b"O{k^s dfq lbOg]% .
-6_k|;'lt labf lnPsf] clen]v ;DalGwt sfof{non] cBfjlws agfO{ /fVg"kg]% { .
45=sk|;'tL :ofxf/ ljbfM
1_ sDkgLsf] s"g} k"?if sd{rf/Lsf] kTgL k|;'tL x"g] ePdf To:tf] sd{rf/Ln] k|;'tLsf] cl# jf kl% u/L kGw|
lbg k|;'tL :ofxf/ ljbf lng kfpg]% .
2_ k|;'tL :ofxf/ ljbfdf j:g] sd{rf/Ln] k"/f tnj kfpg]% .
3_ k|;'tL :ofxf/ ljbf ;]jf cjlwe/ b"O{ k^s dfq lbO{g]% .
4_ k|;'tL :ofxf/ ljbf lnPsf] sd{rf/Ln] ljbf lnPsf] ldltn] tLg dlxgf leqdf aRrfsf] hGdbtf{ k|df)fkq
cfkm" sfo{/t sfof{nodf k]z ug"{ kg]{% .
5_ pklgod -4_ adf]lhdsf] cjlwleq To:tf] k|df)fkq k]z gug]{ sd{rf/Lsf] To:tf] ljbfsf] cjlw lghn]
kfpg] cGo ljbfaf^ s§f ul/g]% .
6_ k|;'tL :ofxf/ ljbfsf] clen]v ;DalGwt sfof{non] cWofjlws u/L /fVgÚkg]{ % .

46=45========
46
lsl/of ljbfM-1_ s"g} sd{rf/Ln] s"n wd{cg";f/ cfkm} lsl/of a:g"k/]df jf To:tf] sd{rf/Lsf] afa" cfdf,
afh]aHo}, %f]/f%f]/L jf ;f;";;"/fsf] d[To" ePdf jf k" ?if sd{rf/Lsf] xsdf lghsf] kTgLsf] d[To"ePdf kGw|
lbg lsl/of labf kfpg]% . dlxnf sd{rf/Lsf] kltn] lsl/of a:g" k/]df lghn] klg Tolt g} lbg lsl/of
labf kfpg]% .
-2_ lsl/of labfdf a:bf sd{rf/Ln] k"/f tna kfpg]% .
-3_ pklgod -1_ adf]lhd labf lng] sd{rf/Ln] labfkl% sfof{nodf xflh/ ePsf] kGw| lbgleq d[tssf]
d[To'btf{sf] k|df)fkq tyf d[ts;+usf] gftf k|dfl)ft k|df)fkq k]z ug"{ kg]{% .
-4_ pklgod -3_ adf]lhdsf] cjlwleq To:tf] k|df)fkq k]z gug]{ sd{rf/Lsf] To:tf] labfsf] cjlw lghn] kfpg]
cGo labfaf^ s§f ul/g]% .

47= cWoog labf M -s_ sDkgLsf] ;]jfnfO{ pkof]uL / cfjZos kg]{ ljifosf] k|fKt %fqj[lQdf sDkgLaf^
dgf]lgt eO{ jf cfk\mgf] k|of;df cWoog ug{ hfg] sd{rf/Ln] cWoog cjlw e/ cWoog labf kfpg ;Sg]%
.
-v_ cWoog labf gf]s/Lsf] tdfd cjlwdf 3 aif{df ga(\g] u/L ;]jf cjlw e/df Ps} k^s jf k^s
k^s u/L lng kfpg] % .
-u_ cWoog labfdf a:bf sd{rf/Ln] k"/f tnj kfpg]% .
-#_ sDkgLsf] sDtLdf 2 jif{ ;]jfgu/]sf] s"g} klg sd{rf/LnfO{ tnjL cWoog labf lbOg] %}g .

:kli^s/)f M o; lgodfjnL adf]lhd s"g} sd{rf/Ln] u/]sf] c:yfoL ;]jf cjlw :yfoL ;]jf cjlwdf u)fgf
ePsf] /x]% eg] o; pklgodsf] k|of]hgsf] nflu ;f] c:yfoL ;]jf cjlw ;d]t u)fgf ul/g] .

48= c;fwf/)f labf M -s_ sd{rf/Ln] ;]jf cjlw e/df 2 jif{df ga(fO{ c;fwf/)f labf kfpg ;Sg]% . t/
Ps k^sdf Ps jif{df ga(fOsg dfq lbOg] % .

43
P]=P]=
44
P]=P]=
45
P]=P]=
46
P]=P]=
15
-v_ sd{rf/Ln] lnPsf] c;fwf/)f labfsf] cjlw lghsf] ;]jf cjlwdf u)fgf ul/g] %}g .
-u_ pk lgod 44 sf] pk-lgod -em_ sf] cj:yfdf afx]s 5 jif{sf] ;]jf cjlw gk"uL s"g} klg sd{rf/Ln]
c;fwf/)f labf kfpg] %}g .
-#_ c;fwf/)f labfdf a;]sf] sd{rf/Ln] tnj kfpg] %}g .

49= ;§f labf M sfo{ k|s[ltsf] cfwf/df sDkgLsf] sd{rf/Ln] ;§f labf lng ;Sg]% . o;/L ;§f labfsf] nflu
lgDgcg";f/sf] zt{ k"/f ug"{ kb{% M-
-s_ labfsf] lbgdf jf lgwf{l/t ;dodf eGbf a(L sfd ug]{ sd{rf/Ln] ;§f labf kfpg ;Sg]% . t/ ;§f
labf kfpgsf] nflu ;§f labfdf sfd ug]{ sd{rf/Ln] sfof{non] b}lgs tf]s]sf] sfo{ ;do a/fa/sf]
;dodf g#^fO{ sfo{ u/]sf] x"g" kb{% .
47
-v_=======
48
-v_ ;§f labf Ps dlxgfdf 12 lbgeGbf a(L gx"g] u/L a(Ldf 30 lbg;Dd ;+lrt u/L /fVg kfOg]% .
o;/L ;+lrt ubf{ Ps lbgdf sDtLdf Ps k^sdf Ps #)^fsf] b/n] sfd u/]sf] x"g" kg]% { . ;f]xL
cfwf/df Ps sfof{no ;do a/fa/ Ps lbg sfod ul/g] % . o;/L ;+lrt ;§f labf cfwf lbg klg
lng ;lsg]% . t/ Ps cfly{s jif{df cflh{t ;§f labf csf]{ cfly{s jif{df cBfjlws u/L n}hfg
kfOg] %}g .
-u_ o:tf] ;§f labfdf a;]sf] sd{rf/Ln] k"/f tnj kfpg]% .
-#_ of] labf :jLs[t u/fP/ dfq lng ;lsg]% .
-ª_ h"g;"s} sf/)fåf/f gf]s/Laf^ cnu ePdf ;+lrt ;§f labfsf] vfOkfO{ cfPsf] tnj :s]n adf]lhdsf]
/sd e"tmfgL lbOg]% .
-r_ v)* -s_, -v_, -u_, -#_ / -Ñ_ df h"g;"s} s"/f n]lvPsf] ePtfklg ;§f ljbfsf] b"?kof]u x"g glbg
/ sDkgLsf] sfo{ ;"rf??kn] ;~rfng ug{ dxfk|aGwsn] cfjZos lgoGq)fsf] Joj:yf ldnfpg ;Sg]% .

50= labfsf] clen]v M x/]s sd{rf/Lsf] labfsf] clen]v ;DalGwt clwsf/L jf sd{rf/Ln] dfu u/]sf] avt k|i^
?kdf b]vfpg ;Sg] u/L tf]lsPsf] (f¤rfdf sd{rf/L k|zf;g zfvfn] /fVg" kg]{% .

51= labf lng] jf lbg] ljlw M -s_ o; lgodfjnL adf]lhd labf lng rfxg] k|To]s sd{rf/Ln] cfkm" labf a:g"
eGbf cufj} cfk'mn] lng rfx]sf] labfsf] cjlw, sf/)f / cfk\mgf] sfof{no /x]sf] Onfsf %fl* hfg" kg]{
ePdf ;f];d]t vf]nL tf]s]sf] (f+rf adf]lhdsf] b/vf:t labf lbg] clwsf/L ;dIf :jLs[ltsf nflu k]z ug{"
kg]{% . o;/L lnlvt cfj]bg k/]df sfdsf] cg"s"n x]/L labf lbg] clwsf/Ln] labf :jLs[t jf c:jLs[t ug{
;Sg]% .
-v_ e}k/L cfpg] labfsf] xsdf df}lvs cg"/f]w u/] klg :jLs[t ug]{ clwsf/Ln] :jLs[t ug{ ;Sg]% .
-u_ e}k/L cfpg] labf, ;§f ljbf, #/ ljbf / lj/fdL ljbfafx]s c¿ s"g} k|sf/sf] labf lnO{ a;]sf]
sDkgLsf] sd{rf/Ln] lnPsf] ;f] ljbf cjwLleq ;fj{hlgs ljbf k/]df ;f] cjlw klg lgh sd{rf/Ln]]
lnPsf] labfdf ufleg]% .
-#_ s"g} Ps k|sf/sf] labf kl% csf]{ k|sf/sf] labf klg lng ;lsg]% t/ s"g} k|sf/sf] sd{rf/Ln]
ksfPsf] labfsf] aLrdf e}k/L cfpg] labf lbO{g] %}g .
-ª_ labf :jLs[t u/fO a;]sf] sd{rf/L labf e"tmfg gx"b} sfof{nodf xflh/ x"g cfPdf labf lbg]
clwsf/Lsf] :jLs[lt lnO{ xflh/ e} sfd ug{ ;Sg]% .

52= labf lbg] clwsf/L M -s_ sfo{sf/L k|d"vnfO{ ;~rfns ;ldltsf cWoIfaf^, t/ e}k/L cfpg] labfsf] xsdf
sfo{sf/L k|d"vn] cfk}mn] hgfO{ lng ;Sg]% . c? ;a} sd{rf/Lsf] labf sfo{sf/L k|d"vaf^ :jLs[t u/fpg"
kg]{% .
-v_ sfo{sf/L k|d"vn] labf :jLs[t ug]{ clwsf/ cfk\mgf] dftxtsf clws[t sd{rf/Lx?nfO{ k|Tofof]hg ug"{
kg]{% .
-u_ c;fwf/)f labf ;ldltsf] :jLs[lt lnO{ lbOg]% .

53= uon ug{ ;lsg] M lagf ;"rgf jf ljbf :jLs[lt gu/fO{ sfof{nodf cg"kl:yt x"g] sd{rf/LnfO{ uon ug{
;lsg]% . o;/L uon u/]sf]df lghsf] uon cjlwsf] tna s§f ug{ ;lsg]% . uon ePsf] cjlwsf] ;]jf
u)fgf ul/g] %}g .

47
P]=P]= .
48
P]=P]=
16
54= ljbf clwsf/ xf]O{g M
labf clwsf/sf] s"/f xf]Og, ;x"lnot dfq xf] .

55= Onfsf %f*\g" k/]df M s"g} sd{rf/L labfdf a:bf cfkm" sfo{/t sfof{no /x]sf] Onfsf %f*\g" k/]df jf
ljb]z hfg" k/]df cfk'm hfg" cl# ;f] :yfgsf] k"/f &]ufgf;d]t sfof{nodf k]z ug"{ kg]{% . t/ cfk'm jf
cfk\mgf] kl/jf/sf] s"g} ;b:o l;ls:t la/fdL eO{ pkrf/sf] nflu ckem{^ Onfsf %f*\g" cTofjZos k/]df
lghn] pknJw ;a} eGbf l%^f] ;fwgåf/f labf lbg] clwsf/L ;dIf ;'rgf u/L Onfsf %f*\g ;Sg]% .
To;/L hf¤bf sfof{nosf] sfddf afwf gkg]{ / sfof{nosf] ;DklQ lxgfldgf gx"g] k|aGw ldnfO{ hfg" kb{% .

kl/R%]b 7
tnj, ;+rosf]if tyf cGo ;"ljwf ;DaGwL Joj:yf

56= tnj :s]n M sDkgLsf] sd{rf/Lx¿sf] tnj :s]n ;ldltn] tf]s] adf]lhd x"g%
] .

57= tnj a[l$ M gof¤ lgo"ltm x"g] :yfoL sd{rf/Ln] sfof{nodf xflh/ eO{ sfd u/]sf] / a("jf x"g] sd{rf/Ln]
a("jf kfPsf] ldltn] Ps jif{sf] ;]jf cjlw k"/f u/L ;s]kl% cfp¤bf] dlxgfsf] Ps ut]b]lv dfq tnj a[l$
-u|]*_ kfpg] % .

58= tnj slxn] b]lv kfpg] Mk|To]s sd{rf/Ln] sDkgLdf xflh/ ePsf] ldltb]lv tnj kfpg]% .

59= ksfPsf] tnj eQf kfpg]Ms"g} klg sd{rf/Ln] sDkgLdf sfd u/L ksfPsf] tnj eQf lgh h"g;"s}
sf/)faf^ x^fOPdf jf a/vf:t ePdf klg kfpg]% . t/ lgh sd{rf/L pk/ sDkgLsf] s"g} /sd af¤sL
ePdf To:tf] /sd c;"n pk/ ug{ o; lgodn] afwf k"¥ofPsf] dflgg] %}g .

60= sd{rf/Lsf] tnj ljt/)f M sd{rf/Lsf] tnj ljt/)f ubf{ lgDg s"/fdf Wofg k"¥ofpg" kb{% M-
s_ xflh/L /]s*{ ;DalGwt kmf¤^jf^ k|dfl)ft u/fP/ lng" k%{ .
v_ tnj, u|]* /f]Ssf ePsf] %, %}g .
u_ k]ZsL tyf cGo s"g} sfof{noaf^ lnPsf] /sd p&fpg" kg]{ %, %}g .

61= a('jf x'+bf kfpg] tnj Ma("jf x"+bf sd{rf/Ln] a("jf ePsf] kbsf] z"? tnj :s]nadf]lhd tnj kfpg]% . t/
;fljs kbdf g} vfOkfO{ cfPsf] tnj a(L ePdf o;/L a(L ePsf] /sd b]xfojdf]lhd gof¤ u|]*af^ ldnfg
ul/g]% .
1_ xfn kfO{/x]sf] tna dflyNnf] tnadfgsf] z"¿ tna a/fa/ dfq ePdf ;f] tnadf Ps tna-u|]*_ a[l$
yk ug]{,
2_ ;fljs kbdf kfO{/x]sf] tna a("jf ePsf] kbsf] z"¿ tnaeGbf a(L ePsf] cj:yfdf xfn kfO{/x]sf]
tnadf gk"u;Ddsf] tnaa[l$ yk u/L dflyNnf] kbsf] Ps tna-u|]*_ a[l$ ug]{ .

49
62= ========

50
^@= sd{rf/Lsf] ;a} ;do sDkgLsf] cwLg x"g]Mo; lgodfjnLdf cGoyf n]lvPsf]df afx]s sd{rf/Lsf] ;a} ;do
sDkgLsf] cwLg x"g%] / cfjZostf cg";f/ lghnfO{ s"g} klg ;dodf sDkgLsf] sfddf nufpg ;lsg]% .
lgwf{l/t ;doeGbf a(L ;do sfddf nufp+bf lgodfg";f/ tf]lsPsf] ;"ljwf lbg ;lsg]% .

63= ;+rosf]if M;+rosf]if jfkt :yfoL sd{rf/Lsf] dfl;s tnjsf] bz k|ltzt /sd s§f u/L ;f] /sddf sDkgLaf^
ztk|ltzt /sd yk u/L tf]lsPsf] ;+rosf]ifdf hDdf ul/g]% .
64= pkbfg M1_ kf¤r jif{ jf ;f] eGbf a(L ;]jf u/]sf] s"g} :yfoL sd{rf/Ln] cjsfz kfPdf jf /fhLgfdf
:jLs[t u/fO{ kbaf^ cnu ePdf jf eljiodf gf]s/Lsf] lgldQ cof]Uo g&xl/g] u/L kbaf^ x^fOPdf b]xfosf]
b/n] pkbfg kfpg]% M-
-s_ kf¤r jif{ b]lv bz jif{;Dd ;]jf u/]sf sd{rf/Ln] cfk'mn] sfd u/]sf] k|To]s jif{sf] lgldQ
cflv/L cfwf dlxgfsf] tnj,

49
P]=P]=
50
P]=P]=
17
-v_
bz jif{ eGbf a(L kGw| jif{;Dd ;]jf u/]sf] sd{rf/Ln] cfk'mn] sfd u/]sf] k|To]s jif{sf] lgldQ
cflv/L Ps dlxgfsf] tnj ,
-u_ kGw| jif{ eGbf a(L aL; jif{;Dd ;]jf u/]sf] sd{rf/Ln] cfk'mn] sfd u/]sf] k|To]s jif{sf] lgldQ
cflv/L *]( dlxgfsf] tnj .
-#_ aL; jif{eGbf a(L kRrL; jif{;Dd ;]jf u/]sf] sd{rf/Ln] cfk'mn] sfd u/]sf] k|To]s jif{sf] lgldQ
cflv/L c(fO{ dlxgfsf] tnj .
51
-ª_ kRrL; jif{eGbf a(L ;]jf u/]sf] sd{rf/Ln] cfk'mn] sfd u/]sf] k|To]s jif{sf] lgldQ cflv/L tLg
dlxgfsf] tnj .
2_ pkbfg lb+bf %f*]sf] jif{sf] lx;fa ubf{ %f*]sf] jif{sf] 6 dlxgf jf ;f] eGbf a(L cjlw;Dd sfd
u/]sf] % eg] k"/} jif{ dfgL pkbfgsf] lx;fa ul/g] %, ;f] eGbf sdsf] lx;fa ul/g] %}g .
3_ s"g} sd{rf/Lsf] pkbfg kfpg ;Sg] cj:yf k"uL d[To" ePdf lghn] OR%fPsf] Joltm jf ;f] gePdf
lghsf] xsjfnfnfO{ ;f] pkbfg lbOg] % .
4_ sd{rf/LnfO{ b]xfosf] cj:yfdf pkbfg lbOg] %}g M-
-s_ eljiodf gf]s/Lsf] lgldQ cof]Uo &xl/g] u/L ;]jfaf^ avf{:t ul/Psf]df /
-v_ s"g} lglZrt DofbL kbdf jf s/f/gfdf$f/f lgo"lQm ul/Psf]df .
5_ c? ;+:yfaf^ ;?jf eO{ cfPsf sd{rf/Lx?sf] pkbfg lx;fj ubf{ lghn] c? ;+:yfdf u/]sf] ;]jf
cjlwsf] pkbfg lbO{g]% . c? ;+:yfsf] ;]jf cjlwsf] pkbfg sDkgLdf hDdf gePsf] sd{rf/Lsf] xsdf
gf]s/L cjlw u)fgf u/L x"g cfpg] b/ cg";f/ sDkgLdf sfd u/]sf] cjlwsf] dfq pkbfg lbO{g]% .
6_ o; lgod adf]lhd pkbfg lbg] k|of]hgsf] nflu Ps pkbfg sf]if v*f u/L k|To]s cfly{s jif{df
sd{rf/Lsf] pkbfg jfkt %"^\ofO{Psf] /sd ptm sf]ifdf hDdf ul/g]% .

65= rf*kj{ vr{ M


52
1_ ========
53
-1_
sDkgLdf sfo{/t sd{rf/Ln] cf−cfkm\gf] wd{, ;+:s[lt, k/Dk/f cg";f/ dgfO{g] rf*kj{sf] nflu
sd{rf/Ln] vfO{kfO{ cfPsf] Ps dlxgfsf] tna a/fa/sf] /sd rf*kj{ vr{sf ¿kdf k|To]s jif{ lghn]
lng rfx]sf] d"Vo rf*kj{sf]15kGw| lbg cufj} kfpg]% . o;/L rf*kj{ vr{ lb+bf pQm rf*kj{ k/]sf]
dlxgf e"Qmfg eO{g;s]sf] ePtfklg pQm dlxgfsf] tnj;d]t vr{ n]vL e"QmfgL lbO{g]% .
2_ c:yfoL sd{rf/Lsf] xsdf d"Vo rf*kj{sf] kGw| lbg cufl* 6 dlxgf ;]jf cjlw k"u]sf] ePdfq pklgod
-1_ adf]lhd rf*kj{ vr{ lbOg] % . t/,
-s_ To:tf] sd{rf/Lsf] ;]jf cjlw 6 dlxgf gk"u]sf] /x]% eg] lghnfO{ pklgod -1_ adf]lhdsf]
rf*kj{ vr{ k]ZsLsf] ?kdf lbOg] % / lghsf] ;]jf cjlw 6 dlxgf k"u]kl% k]ZsL km%\of}{^ ul/g]% .
-v_ To:tf] sd{rf/Lsf] ;]jf cjlw 6 dlxgf gk"Ub} ;dfKt ePdf 6 dlxgfsf] bfdf;fxLn] x"g] /sd
ldgfxf u/L af¤sL /sd c;"n pk/ ul/g] % .
3_ lj/fdLsf] sf/)fn] lgod 44 sf] v)* -em_ jdf]lhd ljbfdf a;]sf sd{rf/Ljfx]s lgod 48 jdf]lhd
c;fwf/)F ljbfdf a;]sf sd{rf/Ln] ;f] cjlwdf rf*kj{ vr{ kfpg]%}g .

4_ of] lgod k|f/De x"¤bfsf] avt ;]jfdf axfn /x]sf sd{rf/Ln] lgod k|f/De ldltn] tyf of] lgod
k|f/De ePkl% lgo"Qm x"g] sd{rf/Ln] xflh/ ePsf] ldltn] 3 dlxgfleq cfkm'n] rf*kj{ vr{ lng] d" Vo
rf*kj{ / ;f] rf*kj{ kg]{ ;Defljt dlxgfsf] ;DjGwdf sfof{nodf lnlvt hfgsf/L lbg"kg]{% . o;/L
lgj]bg lbO{;s] kl% ;f] sd{rf/Ln] cfkm\gf] ;]jfcjlwe/ csf]{ rf*kj{df vr{ dfu ug{ kfpg %}g .

51
ldlt2070.10.24 df ePsf] rf}yf] ;+zf]wg$f/f yk .
52
P]=P]=
53
P]=P]=
18
66= k|f]T;fxg k"/:sf/M1_ sDkgLdf s"g} klg sd{rf/LnfO{ lgDg adf]lhdsf] cfwf/df k|f]T;fxg k"/:sf/ lbg
;lsg]% M-
-s_ s"g} sd{rf/Ln] ljut tLg jif{sf] cjlwdf nuftf/ sfo{ ;Dkfbg d"Nof+°gdf sDtLdf pQd c+s
k|fKt u/]sf] x"g" kg]{ .
-v_ ljut tLg jif{sf] cjlwdf ptm sd{rf/Ln] k|f]T;flxt k"/:sf/ k|fKt gu/]sf] x"g" kg]{ .
2_ pk lgod -1_ adf]lhd lbOg] k|f]T;flxt k"/:sf/ lgDg adf]lhd x"g]% M-
-s_ a(Ldf kf¤r u|]*;Dd yk,
-v_ a(Ldf b"O{ dlxgf;Dd vfOkfO{ cfPsf] tnj jf Hofnf a/fa/sf] gub k"/:sf/ .
3_ k|f]T;flxt k"/:sf/sf] nflu jif{sf] Ps k^s dfq sf/jfxL rnfOg] % .
4_ k|f]T;flxt k"/:sf/ lbOg] /sd :jLs[t ah]^ tyf sfo{qmddf ljlgof]lht ah]^sf] kl/lw leq /xL lbOg]
% .
5_ lgs^td\ ;"k/Lj]If)f ug]{ clws[t sd{rf/Lsf] l;kmfl/zdf sfo{sf/L k|d"våf/f k|f]T;fxg k"/:sf/ lbOg]% .
6_ sDkgLsf] nflu ljz]if sfd u/]jfkt ;ldltn] tf]s]sf] gLltadf]lhd s"g} sd{rf/LnfO{ dxfk|aGwsn] ljz]if
k|f]T;fxg /sd lbg ;Sg]% .

67=

68=

69= :yfgLo eQf M sDkgLn] sd{rf/Lx¿nfO{ lbOg] :yfgLo eQf >L g]kfn ;/sf/sf] sd{rf/LnfO{ lbOg] :yfgLo
eQf ;DaGwL lgodfg";f/ x"g]% .

70= a}&s eQf Msfof{no ;do afx]s a}&s a:g" kg]{ cj:yf ePdf54sDkgLsf] kbk'lt{ ;ldlt tyf sfof{nosf]
sfdsf] l;nl;nfdf u&g x"g] cGo ;ldlt tyf pk-;ldltsf kbflwsf/Lx¿nfO{ ;~rfns ;ldltsf] ;b:osf]
a}&s eQfsf] b/df ga(fO{ dxfk|aGwsn] tf]s]adf]lhd a}&s eQf lbOg] % .

71= ^]lnkmf]g ;"ljwf M551_===========


56-1_ sDkgLsf cWoIf tyf sfo{sf/L k|d"vnfO{ kf]i^k]* df]afOnsf] l;d pknAwu/fOg]%. #/df h*fg ul/g]

^]lnkmf]gsf] h*fg vr{ / ^]lnkmf]g tyf df]afO{nsf] cGt/f{li^«o ^]lnkmf]g sn ;DaGwL dxz"n afx]s
g]kfn /fHoleq ul/Psf] ^]lnkmf]g sn dxz"n dfq sDkgLåf/f Joxf]l/g]% .
2_pklgod -1_ adf]lhd sDkgLn] w/f}^L Joxf]/L h*fg ePsf] ^]lnkmf]gsf] :jfldTj sDkgLs} x"g%
] .
57
-3_ ljefuLo k|d"vnfO{ kf]i^k]* df]afOnsf] dfl;s dxz"n afkt ?= 1,000 / dxfzfvf k|d"v tyf
sDkgL ;lrjnfO{ kf]i^k]* df]afOnsf] dfl;s Go"gtd\ dxz"n dfq pknAw u/fOg]% .
58-4_ If]q Joj:yfks, If]q k|aGws tyf sfof{no k|d"vx?nfO{ kf]i^k]* df]afOnsf] l;dsf*{ tyf b"/
;+rf/ ;]jf k|bfos ;+:yfsf] lgodfg";f/ nfUg] Go"gtd dfl;s dxz"n a/fa/sf] /sd dfq pknAw
u/fOg] % .

72= pkrf/ vr{ M


1_ sDkgLsf :yfoL sd{rf/Lx¿nfO{ pkrf/ vr{jfkt ;ldltn] ;do ;dodf tf]s] adf]lhdsf] /sd pknJw
u/fOg]% .
2_ s"g} sd{rf/LnfO{ /f]u nflu pkrf/ ug{ k/]df jf g]kfn /fHo aflx/ pkrf/sf] nflu hfg" kg]{ ePdf
;ldltn] x]/L s"g} lglZrt /sd lghnfO{ yk ;xof]u ug{ ;Sg]% .
3_ sDkgLsf sd{rf/L sfof{nosf] sfdsf] l;nl;nfdf b"#{^gfdf k/L pkrf/ ug"{ k/]df ;f] jfkt nfu]sf]
vr{ :jLs[t c:ktfn÷If]q÷laefusf] l;kmfl/;df ;ldltn] lg)f{o u/L ;f]wegf{ lbg ;Sg]% .

54
P]=P]=
55
P]=P]=
56
P]=P]=
57
P]=P]=

P]=P]=
58

19
o:tf] ;f]wegf{ lbgsf nflu sfof{nos} sfdsf] l;nl;nfdf b"#{^gf ePsf] eGg] ;DalGwt lgsfon]
k|dfl)ft u/]sf] x"g"kg]%
{ .

73= k]ZsLM1_ sDkgLsf sd{rf/LnfO{ lgDg sfo{sf] nflu k]ZsL lbg ;lsg] % M-
s_ sDkgLsf nflu s"g} j:t" jf ;]jf pknJw ug"{ k/]df,
v_ s"g} sd{rf/Lsf] ;?jf ePsf] :yfgdf hfg" k/]df,
u_ g]kfn /fHo leq jf ljb]zdf e|d)fdf hfg" k/]df .
2_ sfd tfd]n u/L sfof{nodf xflh/ ePsf] ldltn] PSsfO{; lbg leq k]ZsL km%\of}{^ ug{ lgodfg";f/
lx;fa a"emfpg" kg]{% . ptm cjlw leq ga"emfPdf Dofb gf#]sf] ldltb]lv k]ZsL uPsf] /sddf / vr{
e} ;s]sf] /sd km%of}{^sf nflu lx;fa a"emfP/ sDkgLnfO{ /sd lkmtf{ a"emfpg af¤sL ePdf ;f] r"tmf
gx"Gh]n af¤sL /sddf jflif{s ;f]x| k|ltztsf b/n] ljnDa b:t"/ nfUg]% .

74= n"uf eQfM1_ sDkgLsf :yfoL sd{rf/LnfO{ ;ldltn] tf]s] adf]lhdsf b/n] jflif{s Psd"i& n"uf eQf lbOg] %
.
2_ kf]zfssf] :t/ / /é af/] Joj:yfkgn] tf]s] adf]lhd sd{rf/L cfk}mn] kf]zfssf] Joj:yf ug{ ;Sg]% .
sfof{nodf xflh/ eO{ sfo{ ubf{ sd{rf/Ln] To:tf] kf]zfs clgjfo{ ?kn] nufpg" kg]{% .

75= b"#{^gf aLdfM sDkgLsf :yfoL sd{rf/Lx¿sf] Joltmut b"#{^gfaf^ x"g ;Sg] hf]lvd lj?$ ;do ;dodf
;ldltn] tf]s]adf]lhd aLdf° sfod u/L b"#{^gf aLdf u/fOg] % .

76= =====59
60
&^ aLdf ;DaGwL Joj:yfM-1_ aLdf u/fOg] ldlt;Dd krkGg jif{ pd]/ ggf#]sf sDkgLsf :yfoL sd{rf/Lx?sf] tf]lsP
adf]lhdsf] /sd aLdf° sfod u/L hLjg aLdf ul/g]% .
-2 sDkgLsf :yfoL sd{rf/Lx?sf] aLdf°;ldltn] tf]s] adf]lhd sfod u/L :jf:Yo pkrf/ aLdf u/fOg] % .

61
77= ========
62
&&kl/jxg ;'ljwfM;fdfGotof sDkgLn] cfk\mgf sd{rf/Lx?nfO{ sfof{no cfjthfjt ug{ kl/jxg ;"ljwf pknJw
u/fpg]% . o:tf] ;"ljwf pknJw u/fpg g;s]sf] cj:yfdf sDkgLsf] cfjf; jf ;jf/L ;fwg k|of]u
ul//x]sf sd{rf/Lx? afx]ssf cGo sd{rf/Lx?nfO{ sfof{nodf xflh/ e} sfo{ u/]sf] lbgdf tf]lsP adf]lhdsf]
b/n] kl/jxg vr{ pknAw u/fOg]% .

78= sd{rf/L sNof)fsf]if M1_ sd{rf/Lx¿sf] lxt Pj+ sNof)fsf nflu sDkgLdf Pp^f sNof)fsf/L sf]ifsf] :yfkgf
ufl/g] % . o; sf]ifsf] ;~rfng sf]ifsf] ;ldltn] tf]s] adf]lhd x"g%
] .
2_ sf]ifdf ;fdfGotof lgDgfg";f/sf] ;|f]taf^ /sd ;+sng ul/g]% M-
s_ ;ldltn] sDkgLsf] d"gfkmfaf^ ;do ;dodf %"^\ofO{ lbPsf] /sd,
v_ af]g; Joj:yfsf nflu %"^\ofOPsf] /sdaf^ af]g; ljt/)f u/L af¤sL /x]sf] /sd,
u_ sd{rf/Lx¿af^ jflif{s ?kdf ;+sng ul/g] ;xof]u /sd,
#_ ;do ;dodf sDkgLn] sf]ifdf pknJw u/fpg] /sd,
ª_ sd{rf/Ln] tna ;fk^L jfkt lt/]sf] 3k|ltzt dWo] 2 k|ltzt Jofh /sd,
r_ cGo >f]taf^ k|fKt x"g] /sd .

79= cNksfnLg ;fk^L M sDkgLsf :yfoL sd{rf/LnfO{ lghL, #/fo;L, ljz]if sfdsf] nflu dxfk|aGwsn] 6
dlxgf;Ddsf] tnj Psd"i^ ;os*f tLg k|lt jif{ Jofhdf cNksfnLg ;fk^L lbg ;Sg]% . o;/L kfPsf]
;fk^L sd{rf/Ln] kfpg] dfl;s tnj eQfaf^ tnjsf] krf; k|ltztsf b/n] k|To]s dlxgfdf s^[f u/L
a(Ldf afx| dlxgf leq c;"n pk/ ul/g]% .

59
P]=P]=
60
P]=P]=
61
P]=P]=
62
P]=P]=
20
t/ o:tf] ;fk^L klxnf lnPsf] eP ;f] r"Qmf geP;Dd / r"Qmf eO;s]tfklg Ps cfly{s jif{df b"O{
k^seGbf a(L lbOg]%}g . tna ;fk^L lnPsf] sd{rf/Lsf] d[To" ePdf lghn] lnPsf] ;fk^L /sddWo] r"Qmf
x"g af+sL /sd ldGxf ul/g]% .

80= bL#{sfnLg ;fk^L M1_ kf+r jif{ :yfoL ;]jf ul/;s]sf sd{rf/LnfO{ #/ lsGg jf lgdf{)f ug{ sDkgLn] a(Ldf
;ft jif{sf] vfOkfO{ cfPsf] tnj a/fa/sf] /sddf ga(\g] u/L ;ldltn] tf]s]adf]lhdsf] /sd ;fk^L :j?k
lbg ;lsg]% . of] ;fk^L /sd a(Ldf 20 jif{{df r"Qmf x"g] u/L ;dfg ls:tfdf lghsf] dfl;s tnaaf^
s§f ub}{ nlug] % .
2_ pklgod -1_ adf]lhd ;fk^L lnPsf] tLg jif{ k"lu;s]sf jf sDkgLdf tLg jif{ :yfoL ;]jf ul/;s]sf
#/ ePsf sd{rf/Ln] #/ dd{t ug"k { g]{ cj:yf k/]df cfjZostfsf] cfwf/df a(Ldf 63c&f/ dlxgfsf]
vfOkfO{ cfPsf] tna a/fa/sf] /sd ;fk^L lbg ;lsg]% . a(Ldf cf& jif{df r"tmf x"g] u/L ;dfg
ls:tfdf lghsf] dfl;s tnaaf^ s§f ug]{ u/L ;]jf cjlwdf Ps k^s dfq of] ;fk^L lbOg] % .
3_ bL#{sfnLg ;fk^Lsf] jflif{s Jofhb/ kf¤r k|ltzt x"g]% .
4_ dxfk|aGwsn] sd{rf/Lx¿sf] h]i&tfsf] cfwf/df Ps cfly{s jif{df pklgod -1_ jdf]lhdsf] ;fk^L aL;
hgf;DdnfO{ / pklgod -2_ jdf]lhdsf] ;fk^L aL; hgf;DdnfO{ lbg ;Sg]% .
5_ of] ;fk^L ;DaGwL lwtf]sf] Joj:yf tyf cGo sfo{ljlw tf]s] adf]lhd x"g]% .

81=cGo ;"ljwf M cGo ;"ljwfsf] xsdf g]kfn ;/sf/sf] k|rlnt gLlt, lgod / lgb]{zg cg"?k ;ldltn] lgwf{/)f
u/]adf]lhd x"g%
] .

63
ldlt2070.10.24 df ePsf] rf}yf] ;+zf]wg$f/f ;+zf]lwt .
21
kl/R%]b8
tflnd / cWoog ;DaGwL Joj:yf

82= cWoog jf tflnd M sDkgLsf] p@]Zo k'lt{sf nflu cfjZos kg]{ ljifodf :yfoL sd{rf/Lx¿nfO{ sDkgLsf]
cfkmg} vr{ jf g]kfn ;/sf/ jf cGo ;+:yfaf^ k|fKt %fqj[ltdf :jb]zdf jf ljb]zdf cWoog jf tflnddf
k&fpg ;lsg]% . o;/L %fqj[lQdf dgf]gogubf{ lgDg cfwf/x¿ ckgfpg" kg]{%M
1_ sfo{ ;Dkfbg d"Nof+°gsf] :t/, z}lIfs of]Uotf, h]i&tf .
2_ cWoog jf tflndsf] ljifo;¤u ;DalGwt sfo{ ug]{ sd{rf/L .
3_ o; eGbf cufl* tflnd k|fKt gu/]sf] sd{rf/L .
4_ a("jf /f]Ssf gePsf] .
5_ z}lIfs pkflwsf] cWoogsf] xsdf k}+tfln; aif{ pd]/ ggf#]sf] .
6_ s"g} vf; of]Uotf / pd]/ g} cfjZos kg]{ egL pNn]v eO{ cfPsf] ljifodf To:tf] of]Uotf / pd]/
x"g] sd{rf/Lx¿ dWo] klxn] df}sf gkfPsfnfO{ k|fyldstf lbg] . t/ olb ;a}n] df}sf kfO{;s]sf] eP
cWoog, tflnd jf cWoog e|d)f k"/f ul/;s]kl% ;DalGwt If]q (Field) df ;a}eGbf a(L ;do Joltt
u/]sf] sd{rf/LnfO{ dgf]gog ug"{kg]{% .
7_ o; lgoddf cGoq h"g;"s} s"/f n]lvPsf] eP tfklg cfkm' sfo{/t ;]jf, ;d"x jf pk;d"xsf] nflu
pkof]uL / cfjZos x"g] ljifodf laleGg d"ns " jf g]kfn ;b:o /x]sf cGt/f{li^«o ;+:yfaf^ %fqa[lQ
k|fKt ug]u
{ /L sDkgLsf] k"j{ :jLs[lt lnO{ ljZoJofkL k|lt:kwf{df %gf}^ eO{ ljb]zdf cWoog jf
tflnddf ;xefuL x"g] cj;/ kfPsf sd{rf/LnfO{;d]t cWoog jf tflndsf nflu dgf]gog ul/g]%

83= tflnd jf cWoog k"/f u/]kl% clgjfo{ ;]jf ug"k{ g]{ M


lgod 82 adf]lhd cWoog jf tflnd k|fKt ug{ hfg] sd{rf/Ln] cWoog jf tflnd k"/f u/] kl% lgDg
adf]lhdsf] cjlw;Dd sDkgLdf /xL clgjfo{ ?kdf ;]jf ug"{ kg]% { . o;/L ;]jf ug]{ sa"lnotgfdf lghn]
cWoog jf tflndsf nflu hfg" cufl* ug"{ kg]{% M
cWoog jf tflndsf] cjlw clgjfo{ ;]jf ug"k { g]{ cjlw
1_ 3 dlxgf;Ddsf] nflu Ps jif{
2_ 3 b]lv 6 dlxgf;Dd *]( jif{
3_ 6 b]lv 9 dlxgf;Dd b"O{ jif{
4_ 9 dlxgf b]lv 1 jif{;Dd tLg jif{
5_ 1 jif{ b]lv 2 jif{;Dd rf/ jif{
6_ 2 jif{ b]lv 3 jif{;Dd kf+r jif{
7_ 3 jif{ b]lv 4 jif{;Dd ;ft jif{
8_ 4 jif{ b]lv 5 jif{;Dd cf& jif{

84= /sd c;"n pk/ ul/g] M lgod 83 adf]lhdsf] ;]jf ug"{ kg]{ cjlw k"/f gug]{ sd{rf/Laf^ cWoog jf
tflnd cjlw e/df sDkgLn] Joxf]/]sf] tnj eQf tyf cGo ;"ljwf jfktsf] hDdf /sd -cWoog labfdf
hfg] sd{rf/Lsf] xsdf;d]t_ c;"n pk/ ul/g]% .

kl/R%]b9
sfh, kbflwsf/ / sfod d"sfod ;DaGwL Joj:yf
85= sfh M1_ s"g} sd{rf/LnfO{ jf cGo s"g} JoltmnfO{ sDkgLsf] sfddf g]kfn /fHo leq jf ljb]zdf;d]t
sfh v^fpg ;lsg] % .
2_ pklgod -1_ adf]lhd sfh v^fp+bf ;f] sfhsf] cjlw sfh v^fp+bf g} ls^fg ul/g]% .
3_ sfh v^fpg] clwsf/L M
-s_ sfo{sf/L k|d"v, ;ldltsf ;b:o Pj+ cWoIfnfO{ cWoIfn] .
-v_ sDkgLsf cGo kbflwsf/L / sd{rf/Lx?nfO{ sfo{sf/L k|d"v tyf sfof{no k|d"vn] .
86= sfhdf cfPsf sd{rf/L ;DaGwL ljefuLo sf/jfxL M g]kfn ;/sf/sf] sfof{no jf g]kfn ;/sf/sf] :jfldTj
ePsf] ;+:yf jf sDkgLsf] ;]jfdf /x]sf] sd{rf/L sfhsf] ?kdf o; sDkgLdf vl^O{ sfd ubf{ ljefuLo
sf/jfxL ug"{ kg]{ ePdf lghsf] ;]jf ;DaGwL P]g, lgod cg";f/ sf/jfxL x"g ;DalGwt sfof{no jf ;+:yf
jf sDkgLdf n]vL k&fpg" kg]{% .

22
87= kbflwsf/sf] ;"/Iff tyf sfod d"sfod M sDkgLsf sd{rf/Lsf] cfk\mgf] kb dflysf] kbflwsf/ lgDg
cj:yfdf sfod /xg]% M-
-s_ To; kbdf sfd sfh u/L /x+bf;Dd,
-v_ csf]{ kbdf ;?jf eO{ sfo{ef/ ;DxfNg kfpg] Dofb;Dd,
-u_ labfdf /x]sf] avt,
-#_ lgnDag u/]sf] avt,
-ª_ sDkgLsf] sfddf v^fOPsf] avt jf s"g} cGo kbdf sfod d"sfod eO{ sfd u/]sf] avt .
t/ o; sDkgLsf] s"g} sd{rf/LnfO{ g]kfn ;/sf/n] sfo{sf/L lgb]{zs jf sfo{sf/L k|d"v jf
dxfk|aGws kbdf lgo"lQm u/]df To:tf] sd{rf/Lsf] kbflwsf/ sDkgLdf sfod /xg] %}g .

88= sfod d"sfod M 1_ sDkgLsf] l/tm jf kbflwsf/ /x]sf] kbdf sfo{sf/L k|d"vn] sfod d"sfod d"s/\/ ug{
;Sg]% .
2_ o; lgod adf]lhd sfod d"sfod d"s// ubf{ lgDg lnlvt kbdf dfq ug{ ;lsg] % M
-s_ sDkgLsf] k|d"v eGbf Ps tx d"lgsf] kbdf,
-v_ ljefuLo k|d"v jf dxfzfvf k|d"vsf] kbdf,
-u_ ljefu / dxfzfvf b"j} sfod /x]sf] cj:yfdf ljefuLo k|d"vsf] kbdf,
-#_ %"^[} cl:tTjdf /x]sf] sfof{no k|d"v kbdf .
3_ sfo{sf/L k|d"vn] lgDg cfwf/df dfq sfod d"sfod d"s// ug{ ;Sg]% M-
-s_ ;fdfGotof h]i& sd{rf/LnfO{ sfod d"sfod d"s// ul/g]%,
-v_ ;fdfGotof s"g} klg kbdf Ps jif{ eGbf a(L sf=d"=d"s// ul/g] %}g,
-u_ s"g} kbdf sf=d"=d"s// ubf{ Ps tx d"lgsf sd{rf/LnfO{ sf=d"=d"s// ug{ ;lsg] % .

89= sfof{no k|d"vsf] clwsf/ k|of]u ug]{ M


1_ s]Gb|Lo sfof{no jf s"g} cf}Bf]lus If]qsf] k|d"v la/fdL eO{ jf cGo s"g} sf/)fn] cg" kl:yt ePdf, lgh
dftxtsf] lgs^td h]i& sd{rf/Ln] lghsf] lgldQ hgfO{ b}lgs sfo{ ;~rfng ug"{kg]{% .
2_ l/Qm /x]sf] s"g} sfof{nosf] k|d'vsf] kbdf lgo"Qm jf ;?jf geP;Ddsf] cjlwsf] nflu pklgod -1_
adf]lhd h]i& sd{rf/Ln] ;f] sfof{nosf] gubL df}Hbft, sfof{nosf] %fk, sfuhkq / b}lgs sfd
rnfpgsf nflu rflxg] lhG;L;d]t lhDdf lnO{ csf]{ Joj:yf geP;Dd lgldQ eO{ sfof{no k|d'vsf] sfd
ug"{ kg]{% .
3_ pklgod -2_ adf]lhdsf] cj:yf k/L sfd u/]sf] Joxf]/f To:tf] lgldQ eO{ sfd ug]{ sd{rf/Ln]
cfk"meGbf dflyNnf] txdf ;'rgf ug"{ kg]{% .
4_ s'g} sd{rf/Ln] sfod d'sfod eO{ sfd u/]sf] jf pklgod -1_ jf -2_ adf]lhd lgldQ eO{ sfd
u/]sf]df sfd u/]sf] cjlwsf] axL -lx;fa_ a"emfpg] s"/fdf ;d]t lghsf] pQ/bfloTj x"g]% .
t/ jif{e/sf] axL a"emfpg" kg]{df, axfnL ul/;s]sf] jif{sf] lghn] / xfnjfnfn] axfn gu/]sf] jif{sf]
sfod d'sfod jf lgldQ eO{ sfd ug]{n] a"emfpg" kg]{% .

90= sf=d"=jf lgldQ eO{ sfd ubf{sf] pQ/bfloTj M sf=d"= jf lgldQ e} u/]sf] ;Dk')f{ sfd sf/jfxLsf]
pQ/bfloTj sf=d"= jf lgldQ eO{ sfd ug]{ sd{rf/Ls} x"g]% .

91= sfod d"sfod jf lgldQ eO{ sfd u/]sf] tna eQf kfpg] M
-1_ s"g} kbdf sfod d"sfod eO{ jf kGw| lbgeGbf a(L cjlw lgldQ eO{ sfd u/]sf]df, To;/L sfd ug]{
sd{rf/Ln] h"g kbsf] sfd u/]sf] % ;f]xL kbsf] tna eQf To;/L sfd u/]sf] ldltb]lv kfpg]% .
-2_ pklgod -1_ adf]lhd sfod d"sfod jf lgldQ eO{ sfd ug]{ sd{rf/Ln] kfpg] tna eQf lghn] Ps
tx dflysf] kbdf a("jf kfPdf, kfpg] tna eQfeGbf a(L x"g]%}g .
t/ To;/L kfpg] tna eQfsf] /sd lghn] vfOkfO{ cfPsf] tna eQfeGbf #^L x"g]%}g .

23
kl/R%]b 10
cjsfz
92= clgjfo{ cjsfz M-1_ s"g} klg sd{rf/Lsf] pd]/ 58 jif{ k"u]kl% lghnfO{ sDkgLsf] ;]jfaf^ clgjfo{
cjsfz lbOg] % .
-2_ s"g} klg sd{rf/LnfO{ lgsf] gx"g] /f]u nflu sfo{ ug{ ;Ifd %}g eGg] :jLs[t lrlsT;ssf] k|ltj]bg
k|fKt ePdf a(Ldf 5 jif{ ;]jf cjlw yk u/L cjsfz lbg ;lsg]% .
t/ ==========64 pd]/ 58 jif{ eGbf a(L x"g] u/L yk ul/g] %}g .
-3_ ;+at\ 2051 ;fn j}zfv 20 ut] eGbf cufl* sDkgLsf] ;]jfdf jxfn /x]sf sd{rf/Ln] pklgod -1_
/ -2_ adf]lhd cjsfz k|fKt ubf{ lghsf] pd]/ ;f&L jif{ k" /f x"g hlt cjlw af¤sL % ;f] cjlw
;d]t lghn] u/]sf] hDdf gf]s/L cjlwdf ykL lghn] kfpg] pkbfgsf] lx;fa ul/g]% . t/ o;/L yk
ul/g] cjlw ;ft jif{ eGbf a(L x"g] %}g .
-4_ o; lgodsf] k|of]hgsf] nflu sd{rf/Lsf] pd]/ ;]jfdf k|j]z ubf{ lghn] k]z u/]sf] lzIf)f ;+:yfsf]
k|df)fkqdf lsl^Psf] hGdlbg jf jif{af^ x"g cfPsf] pd]/ jf gful/stfsf] k|df)fkqdf lsl^Psf]
hGdlbg jf jif{af^ x"g cfPsf] pd]/ jf lghn] ;]jfdf k|j]z ubf{ e/]sf] j}olQms ljj/)fdf n]lvPsf]
hGdldlt jf jif{af^ x"g cfPsf] pd]/dWo], h"g pd]/af^ lgh klxn] cjsfz x" G% ;f]xL cfwf/df
u)fgf ul/g]% .
-5_ o; lgodsf] k|of]]hgsf] nflu sd{rf/Lsf] pd]/ u)fgf ubf{ pklgod -4_ sf] Joj:yfcGtu{t j}olQms
laj/)f, gful/stfsf] k|df)fkq / z}lIfs of]Uotfsf] k|df)fkqdf hGd ldlt jif{, dlxgf / ut] ;d]t
v"n]sf] / ;a}df Pp^} ldlt g/x]sf] ePdf h"g ldltaf^ klxn] cjsf; x"G% ;f]xL ldltaf^ cjsf;
lbO{g%
] .
-6_ jif{ jf ;Dat\ dfq pNn]v ePsf] k|df)fkqsf cfwf/df hGd ldlt sfod ubf{ b]xfoadf]lhd sfod
ul/g]%M-
s_ gful/stfsf] k|df)fkqsf] xsdf k|df)fkq hf/L ePsf] ldltsf] cfwf/df,
v_ z}lIfs of]Uotfsf] k|df)fkqsf] xsdf k|df)fkq hf/L ePsf] ldltsf] cfwf/df,
u_ ;]jf k|j]z ubf{ e/]sf] j}olQms ljj/)fsf] xsdf z"? egf{ ePsf] ldltsf] cfwf/df,
-7_ s"g} k|df)fkqdf jif{dfq pNn]v ePsf] / csf]{ k|df)fkqdf k"/f hGd ldlt v"n]sf] /x]% tyf To:tf]
k|df)fkqdf pNn]lvt hGd ldltx¿sf] aLrdf Ps jif{;Ddsf] cGt/ b]lvPdf k"/f v"n]sf] hGd ldltnfO{
cfwf/ dfGg" kg]%{ .
t/ o;/L %"§f %"§} k|df)fkqdf pNn]v ePsf] hGd ldltsf] cGt/ Ps jif{ eGbf a(L ePdf jif{dfq
pNn]v ePsf] k|df)fkqsf] cfwf/df pklgod -6_ adf]lhd hGd ldlt sfod ul/g]% .

93= k|f]T;flxt cjsfzM sDkgLsf] ;jf]{k/L lxtnfO{ b[li^ut u/L k|efjsfl/tf / bIftfdf clea[l$ x"g] &f];
cfwf/x¿ klxNofO{ g]kfn ;/sf/sf] :jLs[lt lnP/ ;+:yfn] k|f]T;flxt cjsfz sfo{qmd nfu" ug{ ;Sg]% .

94= :j]lR%s cjsfz M 1_ sDkgLdf 20 jif{ :yfoL ;]jf u/L ;s]sf sd{rf/LnfO{ lghsf] OR%f ePdf clws[t
:t/sf] xsdf ;~rfns ;ldltn] / ;xfos :t/sf] xsdf dxfk|aGwsn] :j]lR%s cjsfz lng] cg"dlt lbg
;Sg]% .
2_ pklgod -1_ cg";f/ :j]lR%s cjsfz kfpg] sd{rf/Ln] o; lgodfjnL cg";f/ clgjfo{ cjsfz kfpg
hlt cjlw af+sL % ;f] cjlwsf];d]t pkbfg ;"ljwf yk u/L pkbfg kfpg]% .
t/ o;/L kfpg] yk pkbfg ;"ljwf ;ft jif{ eGbf a(Lsf] x"g] %}g .
3_ pklgod -2_ cg";f/ yk ;"ljwfsf] lx;fa ubf{ :j]lR%s cjsfz k|fKt ug]{ sd{rf/Lsf] hDdf gf]s/L
jif{df ;f]xL pklgod adf]lhdsf] cjlw / ;f] cjlwdf u|]* kfpg] eP ;f] ;d]t ykL lx;fa ul/g]% .
4_ Ps cfly{s jif{df bz hgf eGbf a(LnfO{ :j]lR%s cjsfz lbOg] %}g .

95= clu|d ;'rgf lbg" kg]{ M sDkgLaf^ :j]R%fn] cjsfz lng rfxg] sd{rf/Ln] Ps dlxgfsf] clu|d ;'rgf
lbP/ dfq cjsfz lng ;Sg]% .

64
P]=P]=
24
kl/R%]b 11
cfr/)f
96= bfg, pkxf/ M sDkgLsf] sfddf s"g} klg k|sf/sf] c;/ kg{ ;Sg] u/L sd{rf/Ln] sDkgLsf] k'j{ :jLs[lt
lagf s;}af^ s"g} k|sf/sf] bfg, bftJo, sf];]nL / pkxf/ :jLsf/ ug{ jf cfk\mgf] kl/jf/sf] s"g} ;b:oaf^
:jLsf/ u/fpg" x"+b}g .

97= rGbf dfUg] M


-s_ sDkgLsf] sd{rf/Ln] sDkgLsf] k'j{ :jLs[lt lagf rGbf dfUg jf s"g} lsl;dsf] cfly{s ;xfotf lng"
x"b}g cyjf s"g} lsl;dsf] cfly{s ;xfotf p&fpg] sfddf efu lng" x"b}g .
-v_ sd{rf/Ln] s"g} ljb]zL ;/sf/ jf ljb]zL ;/sf/sf] s"g} k|ltlglwaf^ s"g} pkxf/ k|fKt x"g cfPdf
lghn] sDkgLnfO{ ;f] s"/fsf] ;'rgf lbO{ lgsf;f eP adf]lhd ug"{ kg]%
{ .

98= 1_ sDkgLsf] sd{rf/Ln] sDkgLsf] k'j{ :jLs[lt a]u/ a}+s jf sDkgLsf] :yfkgf, /lhi^]«zg jf ;~rfngsf]
sfddf efu lng x"b}g .
2_ sDkgLsf] k'j{ :jLs[lt a]u/ cGoq s"g} k|sf/sf] gf]s/L :jLsf/ ug"{ x"b}g .
3_ sDkgLsf] :jLs[lt a]u/ k|rlnt sfg"g adf]lhd btf{ u/fpg" kg]{ Jofkf/ jf Joj;fo ug"{ x"+b}g . t/,
;/sf/L Pj+ ;+:yfsf] gLlt ljkl/t gx"g] u/L ;flxlTos, P]ltxfl;s, j}!flgs cyjf snfTds (+usf]
sfd ug{df s"g} afwf dflgg] %}g .

99= ;DklQsf] ljj/)f M sDkgLdf jxfn /x]sf] sd{rf/Ln] of] lgod nfu" ePsf] tLg dlxgf leq tyf gof¤ egf{
x"g] sd{rf/Ln] lgo"ltm ePsf] Ps dlxgf leq sDkgL ;dIf lgDg lnlvt ljj/)f ;lxtsf] ljj/)f bflvnf
ug"{ kg]{% .
1_ cfk\mg} cyjf cfk\mgf] kl/jf/sf] ;b:osf] gfddf ePsf] k|To]s crn ;DklQ, z]o/ / a}+s Jofn]G;sf]
ljj/)f .
2_ cfk'm;¤u tyf cfk\mgf] gfddf /x]sf] gub, ;"g, rf+bL hjfx/ftsf] cGbfhL d'No, ;+o"tm kl/jf/df /x]sf]
sd{rf/Ln] pko{"tm ljj/)f bflvnf ubf{ cfk\mgf] kl/jf/sf] k|d"vsf] gfddf cyjf lgh;¤+u /x]sf] ;DklQsf]
ljj/)f ;d]t bflvnf ug"{ kg]{% .

100= sDkgLsf] sfd sfh cyjf ;dfrf/ k|sflzt ug{df k|ltaGw Ms"g} klg sd{rf/Ln] sDkgLsf] clVtof/ gkfO{
cfk'mn] sDkgLsf] st{Josf] kfngf ubf{ cyjf cGoqaf^ k|fKt u/]sf] cyjf cfk'mn] n]vs ] f] cyjf ;+slnt
u/]sf] s"g} sfuh kq cyjf ;'rgfnfO{ k|ToIf jf ck|ToIf ?kaf^ c? cgflws[t JoltmnfO{ jf k|];nfO{ ;'lrt
ug"{ x"+b}g . of] lgod sDkgLsf] ;]jfdf /x]sf] Joltm h"g;"s} sf/)faf^ ;+ :yfsf] gf]s/Laf^ cnu eP klg
nfu" x"g]% .

101= /]l*of] jf k|];;+u ;DaGw M sd{rf/Ln] sDkgLsf] cg"dlt k|fKt gu/L s"g} kq klqsfdf cfk\mg} jf:tljs jf
sfNklgs gfdaf^ ;+:yf ;DaGwL n]v k|sflzt ug{ cyjf /]l*of], l^=eL= $f/f k|;f/)f ug{ u/fpg x+"b}g .
o:tf] n]v cyjf k|;f/)f ;flxlTos, snfTds, P]ltxfl;s cyjf j}!flgs ljifosf] ePdf :jLs[lt lnO{ /xg"
kb}{g .

102= ;/sf/sf] cfnf]rgf M s"g} s"/fsf] cfnf]rgf ubf{ g]kfn ;/sf/sf] gLltsf] lj?$ c;/ kg]{ u/L cyjf g]kfn
;/sf/ / g]kfnL hgtfsf] kf/:kl/s ;DaGwdf vnn kg{ ;Sg] u/L jf s"g} ljb]zL /fi^«; ¤usf] ;DaGwdf
vnn kg{ ;Sg] u/L s"g} klg sd{rf/Ln] cfk\mgf] jf:tljs jf sfNklgs gfdaf^ n]v k|sflzt ug{, k|];nfO{
va/ lbg, /]l*of], ^]lnlehg cflbåf/f efif)f k|;fl/t ug{, s"g} ;fj{hlgs efif)f lbg cyjf s"g} jQmJo
k|sflzt ug{ x"+b}g . cfk'mn] k|sflzt ug{ rfx]sf] n]v jf jQmJo cyjf k|;fl/t ug{ nfu]sf] efif)fåf/f o;
lgodfjnLsf] pn+#g x"G% ls eGg] s"g} sd{rf/LnfO{ z+sf nfu]df lghn] pQm n]v, jtmJo cyjf efif)fsf]
Ps k|lt :jLs[ltsf] nflu sDkgL ;dIf k]z ug"{ kg]{% .

103= /fhgLlt tyf r"gfjdf efu lng gx"g]M sDkgLsf] s"g} klg sd{rf/Ln] s"g} pDd]bjf/sf] kIf jf ljkIfsf]
cleofgdf / /fhgLltdf efu lng x"b}g . sfg'gåf/f dt lbg] clwsf/ jf To:tf] clwsf/ k|of]u ug{ jf
cflwsfl/s k]zfut ;+#, ;+u&gsf] r"gfjdf efu lng / pDd]bjf/ x"gdf o; lgodn] afwf k"¥ofPsf] dflgg]
%}g .

25
104= k|bz{g / x*tfndf k|ltaGw M sd{rf/Ln] b]zsf] ;fj{ef}d;Qf, cv)*tf, zflGt, ;"/Iff, j}b]lzs ;DaGw,
;fj{hlgs dof{bf, ;+:yfsf] xfgL-gf]S;fgL, cbfntsf] lg)f{osf] ckx]ngf / s"g} ck/fwnfO{ k|>o x"g] u/L
k|bz{g ug{, x*tfndf efu lng jf ;f] sfo{ ug]{ p@]Zon] c?nfO{ pS;fpg" x"+b}g.

105= x*tfn, y"g%]s tyf #]/fp ug{df k|ltaGw M -s_ s"g} klg sd{rf/Ln] s"g} klg sfof{no jf ;+:yfsf]
sd{rf/LnfO{ sfg'gåf/f lgwf{l/t st{Jo k/fo)fdf afwf lj/f]w x"g] u/L x*tfn y"g%]s, #]/fp ug{ jf
zf/Ll/s tyf dfgl;s plTk*gaf^ bjfj lbg jf ;f] ug]{ p@]Zon] c?nfO{ pS;fpg" x"+b}g .

-v_ sd{rf/Ln] cfk'mnfO{ dsf{ k/]sf] ljifodf cfk}mn] jf jf/];åf/f ;DalGwt lgsfo jf clwsf/L ;dIf
lgj]bgafx]s c? Joltm jf ;d"xsf] tk{maf^ k|ltlglwTj ug"{ x+"b}g .
t/ g]kfn ;/sf/af^ dfGotf k|fKt sd{rf/Lx¿sf] ;+:yfsf] tk{maf^ ul/g] k|ltlglwTj / sd{rf/Lx¿sf]
kbLo bfloTjsf] cfwf/df ug"{kg]{ s"g} sfo{ ug{df o;n] afwf k"¥ofPsf] dflgg] %}g .

106= sd{rf/Lx?sf] ;+#, ;+u&gsf] ;b:otf M 1_ s"g} klg sd{rf/Ln] k|rlnt sfg'g adf]lhd btf{ gePsf] /
g]kfn ;/sf/åf/f dfGotf gkfPsf] sd{rf/Lx¿sf] s"g} ;+#, ;+u&gsf] ;b:o aGg" x+"b}g .
2_ pklgod -1_ df h"g;"s} s"/f n]lvPsf] ePtfklg k|rlnt sfg"g adf]lhd / g]kfn ;/sf/sf] gLltsf]
ljkl/t gx"g] u/L s"g} sd{rf/L cfk\mgf] k]zfut / ;fdflhs ;+:yf -h:t}M d]l*sn Pzf]l;P;g,
OlGhlgol/é Pzf]l;P;g cflb_ sf] ;b:o aGg o; lgodfjnLdf n]lvPsf] s"g} s"/fn] afwf k" ¥ofPsf]
dflgg] %}g .

107= sd{rf/Ln] u/]sf] sfd sf/jfxLsf] ;kmfO{ M s"g} klg sd{rf/Ln] sDkgLsf] k'j{ :jLs[lt a]u/ cfk\mgf] kbLo
sfo{;¤u ;Da$ ljifodf s"g} Joltmåf/f nufOPsf] cf/f]ksf] ;kmfO{sf] lgldQ k|];, cbfnt jf cGo
lgsfox¿sf] ;xf/f lng" x"+b}g .

108= ;do kfngf / lgoldttf M 1_ sd{rf/Ln] cg"zf;gdf /xL cfk\mgf] st{Jo, tTk/tf / OdfGbf/Lk'j{s kfngf
ug"{ kb{% .
2_ sd{rf/Ln] sDkgLsf] sfd ;DalGw s"/fdf cfk'meGbf dflysf] clws[tn] lbPsf] cf!fnfO{ l;#|tf /
kl/>dsf ;fy k"/f ug"{ kb{% .
3_ sd{rf/Ln] cfk'meGbf dflysf ;a} clws[tx?k|lt plrt cfb/ b]vfpg" kb{% / cfk'm d"lgsf sd{rf/Lx¿
k|lt plrt Jojxf/ ug"{ kg]{% .
4_ sd{rf/Ln] lgwf{l/t ;dodf lgoldt ?kdf sfof{nodf xflh/ x"g" kg]{% / ;s];Dd klxn] labfsf]
:jLs[lt glnO{ sfddf cg"kl:yt x"g" x"+b}g .
5_ sd{rf/Ln] cfk\mgf] kb / ;]jf cg"s'nsf] cfr/)f;d]t kfngf ug"{ kg]%
{ .
65
-6_ sd{rf/Ln] sfof{no ;dodf dfbs kbfy{ ;]jg ug{ x"b}g .
66
-7_ sd{rf/Ln] afnlajfx, ax"laafx tyf ;dfhdf gsf/fTds c;/ k"¥ofpg] vfnsf s"g} klg ultlalw ug{ x"b}g .

109= sd{rf/Ln] aflx/ k|efj kfg{ gx"g] M s"g} klg sd{rf/Ln] cfk\mgf] gf]s/L ;DaGwL s"/fdf dtnj ;fWo ug]{
dg;fon] cfk'meGbf dflysf clws[t tyf cGo sd{rf/Lx¿ dfly s"g} /fhg}lts cyjf cjfG%gLo k|efj kfg]{
k|oTg ug{" x"b}g .

110= j/j"emf/y M s"g} klg sd{rf/Ln] cfk'mn] a"emfpg" kg]{ gubL, lhG;L sfuh h] % ;a} tf]lsPsf] Dofb leq
a"emfO{ lbg" kg]%
{ / a"e\mg kg]{n] klg Dofb leq a"lemlng" kb{% .

67
1_s"g} klg sd{rf/Ln] cfkm"n] a"emfpg"kg]{ gubL, lhG;L sfuh h] % ;a} tf]lsPsf] Dofb leq a"´fO{ lbg"
kg]{% / a"´\g kg]{n] klg Dofb leq a"l´lng" kb{% .

65
ldlt 2074.7.13sf] ;‘=;=sf] 490 cf}+ a}&ssf] lg)f{o,ldlt 075.3.17sf] nf]=;]=cf=k/fdz{ / dGqfnosf] ldlt 2075.8.17 sf] :jLs[lt cg";f/ ;+zf]lwt .
66
P]=P]=
67
P]=P]=
26
68
2_ Ps sfof{nosf sfof{no k|d"v ;?jf eO{ hf¤bf lghn] cfkm";+u ePsf] sfof{nosf] gubL, lhG;L ;fdfg,
dxTjk")f{ sfuhft, kmfOn, a]?h" km%\of}{^, ug{ af¤sL sfd, sfo{ ;Dkfbg d"Nof°g kmf/fdx?sf] laa/)f
tyf cGo cfjZos s"/fx? vf]nL k|ltj]bg agfO ;?jf e} cfpg] k|d"vnfO{ tf]lsPsf] Dofbleq a"emfpg"
kg]{% / a"e\mg" kg]{n] klg Dofb leq} a"lemlng" kg]{% .

111= k|rlnt sfg"g ljkl/t sfo{ ug{ gx"g] M s"g} klg sd{rf/Ln] k|rlnt sfg'g pNn+#g ug{ jf ljkl/t sfo{
ug"{ u/fpg" x+"b}g .
69
111s= k'j{ :jLs[tL lng" kg{]M sDkgLsf] k"j{:jLs[lt lnO{ sfof{no ;do afx]ssf] ;dodf z}lIfs, k|fl!s, k|lzIf)f
jf cg";Gwfg ug]{ afx]s cGoq gf]s/L ug{ jf cfly{s nfe jf s"g} ;"ljwf k|fKt ug]{ u/L k/fdz{bftf,
;Nnfxsf/, ljz]if! jf s"g} x}l;otn] ;]jf k|bfg ug]{ sfo{ ug"{ x"b}g .

70
111v=r]tfjgL lbg ;Sg]M s"g} sd{rf/Ln] o; lgodfjnLdf pNn]lvt cfr/)f ;DaGwL lgod kfngf gu/]df, ;do
kfngf gu/]df, sfof{nosf] sfd ;DaGwL s"/fdf cfkm"eGbf dflysf] sd{rf/Ln] lbPsf] cf!f kfngf gu/]df jf
sfof{no ;DaGwL sfddf nfk/jfxL jf l(nf;":tL u/]df To:tf] sd{rf/LnfO{ sfo{sf/L k|d"vn] sf/)f vf]nL
lnlvt r]tfjgL lbg ;Sg]% / ;f]sf] clen]v ;DalGwt sd{rf/Lsf] AolQmut ljj/)f kmfOndf /fVg" kg]{% .

68
P]=P]=
69
P]=P]=
70
P]=P]=
27
kl/R%]b 12
;hfo / k"g/fj]bg

112= =====71
72
112= ;hfoM plrt / kof{Kt sf/)f b]lvPdf sd{rf/LnfO{ ljefuLo sf/jfxL cGtu{t b]xfo adf]lhdsf] ;hfo ug{
;lsg]% M
-s_ ;fdfGo ;hfoM
-c_ gl;xt lbg],
-cf_ a(Ldf b"O{ jif{;Dd tna a[l$ /f]Ssf ug]{ jf b"O{ jif{;Dd a("jf /f]Ssf ug]{,
-O_ a(Ldf kf¤r jif{;Dd tna a[l$ /f]Ssf ug]{ jf kf+r jif{;Dd a("jf /f]Ssf ug]{ .
-v_ ljz]if ;hfoM
-c_ eljiodf sDkgLsf] ;]jfsf] nflu cof]Uo g&xl/g] u/L ;]jfaf^ x^fpg],
-cf_ eljiodf sDkgLsf] ;]jfsf] nflu cof]Uo &xl/g] u/L ;]jfaf^ avf{:t ug{] .Æ
113= =========73

74
113= gl;xt lbg], tna a[l$ jf a('jf /f]Ssf ug]M{ -1_ b]xfosf] cj:yfdf sd{rf/LnfO{ gl;xt lbg] jf
a(Ldf b"O{ jif{;Dd tna a[l$ /f]Ssf ug]{ jf b"O{ jif{;Dd a("jf /f]Ssf ug]{ ;hfo lbg ;lsg] % M
-s_ k"j{ :jLs[lt glnO{ k^s k^s sfof{nodf cg"kl:yt ePdf,
-v_ k|rlnt lgod adf]lhd a/a"emf/y gu/]df,
-u_ tf]lsPsf] bfloTj lhDd]jf/Lk"j{s k"/f gu/]df,
-#_ lghn] u/]sf] sfd ;Gtf]ifhgs geO{ sfo{ ;Dkfbgdf Go'g cs+ k|fKt u/]df,
-ª_ cfkm"eGbf dflysf] clwsf/Ln] lbPsf] lgb]{zg kfngf gu/]df,
-r_ sfo{ ljj/)f nfu" ug]{ u/fpg] bfloTj ePsf] kbflwsf/Ln] bfloTj k"/f gu/]df,
-%_ sfof{no ;dodf dfbs kbfy{ ;]jg u/L sfof{nodf pkl:yt ePdf,
-h_ lgod 114 adf]lhd sDkgLnfO{ xfgLgf]S;fgL k"¥ofPdf,
-em_ Ps jif{df 2 k^s r]tfjgL kfPdf .
-2_ b]xfosf] cj:yfdf sd{rf/LnfO{ a(Ldf kf¤r jif{;Dd tna a[l$ /f]Ssf ug]{ jf kf¤r jif{;Dd a("jf /f]Ssf
ug]{ ;hfo lbg ;lsg]% M
-s_ cg"zf;glxg sfd u/]df,
-v_ sd{rf/Ln] kfngf ug"{ kg]{ cfr/)f ;DaGwL Joj:yf pNn+#g u/]df,
-u_ tf]lsPsf] lhDd]jf/L k"/f gu/]df jf sfddf nfk/jfxL u/L sfof{nosf] sfddf afwf kf/]df jf ;]jf
k|jfxdf cj/f]w k"¥ofPdf,
-#_ lghn] u/]sf] sfd ;Gtf]ifhgs geO{ sfo{ ;Dkfbgdf nuftf/ tLg jif{;Dd Go"g c+s k|fKt u/]df,
-ª_ ;?jf eO{ sfof{non] /dfgf lbPsf]df ;?jf u/]sf] sfof{nodf tf]lsPsf] Dofbleq pkl:yt gePdf .
114= ========75
76
114= c;'n pk/ ul/g]M sDkgLdf sfo{/t s"g} sd{rf/Ln] hfghfgL nfk/jfxL jf lgod kfngf gu/]sf] sf/)f
sDkgLnfO{ xfgL gf]S;fgL ePsf] k|dfl)ft ePdf xfgL gf]S;fgL ePsf] ;Dk")f{ /sd lghaf^ c;"n pk/
ul/g]% . o;/L xfgLgf]S;fgL ug]{ sd{rf/LnfO{ lgod 113 sf] pklgod -1_ adf]lhdsf] ljefuLo sf/jfxL
;d]t ul/g]%] .
t/, sDkgLdf sfo{/t s"g} sd{rf/Ln] sDkgLnfO{ gf]S;fg k"¥ofpg] / cfkm"nfO{ kmfO{bf jf cGo s"g} AolQmnfO{
kmfObf k"Ug] ul/ jf cGo s"g} klg Aoxf]/fn] ei^«rf/ hGo sfd sf/jfxL u/]df k|rlnt sfg'g adf]lhd
sf/jfxL ug{ o; lgodn] /f]s nufPsf] dflgg] %}g .

71
P]=P]=
72
P]=P]=
73
P]=P]=
74
P]=P]=
75
P]=P]=
76
P}=P]=
28
115= ;]jfaf^ x^fOg] jf a/vf:t ug]{ M
1_ b]xfosf] cj:yfdf s"g} klg sd{rf/LnfO{ sDkgLsf] ;]jfaf^ eljiodf ;]jfsf] nflu cof]Uo g&xl/g] u/L
x^fpg ;lsg] % M-
-s_ cfk\mgf] kbsf] sfd / lhDd]jf/L k"/f ug{ g;s]df .
-v_ /fhgLltdf efu lnPdf .
-u_ cfk\mgf] kbsf] lhDd]jf/Lsf] a/fa/ a]jf:tf u/]df .
-#_ labf :jLs[t gu/fO nuftf/ jf k^s k^s u/L sfof{no v"n]sf] s"n 90 lbg;Dd cfk\mgf]
sfof{nodf cg"kl:yt /x]df .
77
-ª_ lgod 113 adf]lhd sf/afxLdf kl/;s]sf sd{rf/Ln] k"gM ;f] k|s[ltsf] sfd u/]df,
78
-r_ sDkgLsf] :jLs[lt j]u/ cGoq s"g} k|sf/sf] gf]s/L ug]{ jf cfly{s nfe jf s"g} ;"ljwf k|fKt ug]{
u/L k/fdz{bftf, ;Nnfxsf/, ljz]if! jf s"g} x}l;otn] ;]jf k|bfg ug]{ sfo{ u/]df .
t/ sd{rf/Ln] of] v)* k|f/De ePsf] ldltn] 30 -tL;_ lbgleq To:tf] gf]s/L jf ;]jf %f*]sf]
k|df)f;lxt lgj]bg lbPdf lghnfO{ o; lgod adf]lhd ;hfoF ul/g] %}g .
2_ b]xfosf] cj:yfdf s"g} klg sd{rf/LnfO{ eljiodf ;]jfsf] lgldQ cof]Uo &xl/g] u/L a/vf:t ug{
;lsg]% M-
-s_ g}lts ktg b]lvg] kmf}hbf/L cleof]udf cbfntaf^ s;"/bf/ &x/]df,
-v_ e|i^frf/ u/]df .
79
-u_ s"g} ljb]zL d"n"ssf] :yfoL cfjf;Lo cg"dlt lnPdf jf ;f]sf] nflu cfj]bg lbPdf,
80
-#_ ;]jfdf lgo"Qm x"g] jf axfn /xg] p@]Zon] gful/stf, pd]/ jf of]Uotf (F¤^]sf] k|dfl)ft ePdf .
81
116= ;hfo lbg] clwsf/L M -1_ lgod 112 sf] v)* -s_ cg";f/sf] ;hfo lbg" kbf{ sfo{sf/L k|d"vn] lbg
;Sg]% . lgod 112 sf] v)* -v_ cg";f/sf] ;hfo ;ldltsf] :jLs[lt lnO{ sfo{sf/L k|d"vn] lbg ;Sg]% .
-2_ pklgod -1_ df h"g;"s} s"/f n]lvPsf] eP tfklg lgod 112 sf] v)* -s_ cg";f/sf] ;hfo lbg" kbf{
s]Gb|Lo sfof{nosf ;xfos :t/sf sd{rf/Lsf] xsdf k|zf;g ljefusf] ljefuLo k|d"vn] / zfvf sfof{nosf
;xfos :t/sf sd{rf/Lsf] xsdf ;DalGwt zfvf sfof{nosf] k|d"vn] lbg ;Sg]% .

82
117=lgnDag ug]{ M -1_ lgod 112 sf] v)* -v_ adf]lhdsf] ljz]if ;hfo lbg kfpg] clwsf/Ln] s"g}
sd{rf/L pk/ lgod 115 df n]lvPsf s"g} cleof]usf] hfra"em ug"{ k/]df hf¤ra"em ;dfKt gx"Gh]n;Dd
pQm sd{rf/LnfO{ lgnDag ug{ ;Sg]% .
t/ b]xfosf] cj:yf geO{ ;fwf/)ftof lgnDag ul/g] %}gM
-s_ lgnDag gu/L cf]xbfsf] sfd ug{ lb+bf e"m§f ;a"t k|df)f ;+sng ug{ ;Sg] jf cfkm\gf] lj?$sf] ;a't
k|df)f ufoa ug{ ;Sg] ;Defjgf b]lvPdf, jf
-v_ lgnDag gu/L cf]xbfsf] sfd ug{ lb+bf ;/sf/÷sDkgLsf] xfgLgf]S;fgL x"g] ;Defjgf b]lvPdf.

2_ lgnDagdf /x]sf] sd{rf/Ln] lgnDag cjlw e/ vfOkfO{ cfPsf] dfl;s tnj eQfsf] 25 k|ltzt dfq
kfpg]% . lgnDagdf /x]sf] sd{rf/Lsf] cleof]u k|dfl)ft x"g g;ls k" ms"jf ePdf lgnDagsf] cjlwsf]
af¤sL tnj eQf_jflif{s a[l$ kfpg] ePdf ;f];d]t_ kfpg]% .

3_ sd{rf/LnfO{ 60 lbg eGbf a(L lgnDag ul/g] %}g . ;f] cjlw leq sd{rf/L dflysf] sf/jfxL lsgf/f
nufpg" kb{% .ptm cjlw a(fpg" k/]df ;ldltsf] k'j{ :jLs[lt lng" kg]{% .
4_ g}lts ktg b]lvg] kmf}hbf/L cleof]udf lu/k\mtf/ eO{ y"lgPsf sd{rf/L o;/L y"gfdf /x]sf] cjlw e/
:jtM lgnDag ePsf] dflgg] % .

77
P]=P]=
78
P]=P]=
79
P]=P]=
80
P]=P]
81
P]=P]=
82
P]=P]=
29
118= ;hfo ;DalGw sfo{ljlw M 1_;hfo lbg] clwsf/Ln] s"g} sd{rf/LnfO{ ;hfosf] cfb]z lbg"eGbf cl# sf/jfxL
ug{ nfluPsf] sf/)fsf] pNn]v u/L ;f] sd{rf/LnfO{ lnlvt ;'rgf lbO{ lghnfO{ cfk\mgf] ;kmfO{ k]z ug]{ df}sf
lbg" kb{% . o:tf] ;'rgf lb+bf lgh dfly nufOPsf] cf/f]k :ki^ ?kn] lsl^Psf] x"g" kb{% / k|To]s cf/f]k
s"g s"/f / sf/)fdf cfwfl/t % ;f];d]t v"nfpg" kg]{% .

2_ ;hfo lbg] clwsf/Ln] cfjZos &fg]df :jo+ cyjf cGo clws[t$f/f hf+r u/fpg ;Sg]% . hf+ra"em
ug]{ clws[tn] cfk\mgf] k|ltj]bgdf sf/)f;lxtsf] cfk\mgf] &x/ tyf To;df ;a"b k|df)f;d]t bflvnf ug"{
kg]{% .
t/ b]xfosf] cj:yfdf s"g} sd{rf/Lsf] gf]s/L cGTo ug"{ kbf{ pko"tm sfo{ljlw ckgfpg" kg]{ %}g M-
s_ k/LIf)f sfnsf] cjlwleq /x]sf sd{rf/LnfO{ ;]jfaf^ x^fpg" kbf{,
v_ c:yfoL jf DofbL lgo"lQm ePsfnfO{ c:yfoL cjlw jf Dofb ;dfKt x"g" cufl* g} x^fpg" kbf{,
u_ g}lts ktg b]lvg] kmf}hbf/L cleof]udf ;hfo kfPsf JolQmnfO{ x^fpg" kbf{ .
3_ hf¤ra"emsf] sfd ;dfKt eP kl% ;hfosf] cfb]z lbg"eGbf klxn] ;hfo lbg] clwsf/Ln] sd{rf/LnfO{
hf¤ra"emsf] glthf tyf lghnfO{ lbg nfu]sf] ;hfosf] ;'rgf lbO{g] % / k|:tfljt ;hfo lghnfO{{ lsg
glbg" egL plrt Dofb lbO{ :kli^s/)f dfUg" kg]{% .
4_ pk lgod -1_ / -3_ adf]lhdsf] sfo{ljlw ckgfp¤bf sd{rf/Ln] lbPsf] &]ufgf kQf gnfu]df jf
sDkgLn] ;Dks{ ug{ g;s]df o:tf sd{rf/LnfO{ s"g} b}lgs kq klqsfdf plrt Dofb lbO{ ;DalGwt
;'rgf k|sflzt ul/g]% .

119= k"g/fj]bg ;"Gg] clwsf/L / k"g/fj]bgsf] sfo{ljlw MljefuLo sf/jfxL cGtu{t ;hfo ePdf lrQ ga"e\mg]
sd{rf/Ln] 35 lbg leq lgDg adf]lhd k"g/fj]bg lbg ;Sg]% .
-s_ ;hfo lbg] clwsf/LeGbf Ps tx dflysf] ;DalGwt sd{rf/L jf lgsfodf k"g/fj]bg lbg ;Sg]% .
-v_ k"g/fj]bg ug]{ sd{rf/Ln] cfk\mgf] gfdaf^ k"g/fj]bg lbg" kg]{% / To:tf] k"g/fj]bg plrt / cfb/;'rs
efiffdf n]v]sf] x"g" kg]%
{ .
-u_ k"g/fj]bg ug]{ sd{rf/Ln] k"g/fj]bgsf] ;fydf cfk\mgf] ;kmfO{sf] lgldQ hf] ePsf] ;a"t k|df)f ;+nUg
/fVg"sf ;fy} h"g cfb]zsf] lj?$ k"g/fj]bg ul/Psf] xf] ;f] cfb]zsf] gSsn ;d]t ;+nUg ug"{ kg]{% .
-#_ k"g/fj]bg lb+bf k"g/fj]bg ;"Gg] clwsf/LnfO{ ;Daf]wg u/L lghsf] sfof{nodf k"g/fj]bg btf{ u/fpg"
kg]{% .
-ª_ k"g/fj]bg lb+bf ;hfosf] cfb]z lbg] clwsf/LnfO{ ;d]t af]wfy{ lbg" kg]{% .

120= k"g/fj]bg ;"Gg] clwsf/Ln] ckgfpg" kg]{ sfo{ljlw M1_ s"g} sd{rf/Ln] cfk'm pk/sf] ljefuLo ;hfosf] cfb]z
lj?$ lbPsf] k"g/fj]bg lgod 119 adf]lhdsf] /Lt gk"u]sf] ePdf k"g/fj]bg ;"Gg] clwsf/Ln] To:tf] k"g/fa]bg
lng c:jLsf/ ug{ ;Sg]% .

2_ k"g/fj]bg ;"Gg] clwsf/Ln] b]xfosf] s"/fx¿df ljrf/ ug"{ kg]{% M-


-s_ ;hfosf] cfb]zdf cfwf/ lnPsf s"/fx¿sf] oyfy{tf k|dfl)ft eO{ ;s]sf] % jf %}g,
-v_ k|dfl)ft eO{ ;s]sf s"/fx¿ ;hfo ug{sf] lgldQ kof{Kt %g\ jf %}gg\,
-u_ ;hfo u/]sf] &Ls, kof{Kt, ckof{Kt jf a(L s] % .
3_ pk-lgod -2_ adf]lhd larf/ u/L ;s]kl% k"g/fj]bg ;"Gg] clwsf/Ln] k"g/fj]bsnfO{ lbPsf] ;hfo ;b/
jf ab/ ug]{ jf To:tf] ;hfonfO{ #^fpg] u/L clGtd cfb]z lbg ;Sg]% .
4_ k"g/fj]bg k/]sf] ldltn] ;fwf/)ftof 3 dlxgf leq lg)f{o lnO{ ;Sg" kg]%
{ .

121= k"g/fj]bg vf/]hL M k"g/fj]bg ;"Gg] clwsf/Ln] k"g/fj]bg vf/]h u/]df sf/)f ;lxt vf/]h ul/Psf] ;'rgf
;DalGwt sd{rf/LnfO{ lnlvt ?kdf lbg]% .
122= tna,eQf / cGo ;"ljwfsf] bfjL M sd{rf/LnfO{ ;]jfaf^ x^fpg], a/vf:t ug]{ cfb]z /@ eO{ lghsf] ;]jf
83
k"gM sfod ePdf lgh sd{rf/Ln] cg"kl:yt /x]sf] cjlwsf] tna eQf tyf lgodfg";f/ kfpg] cGo ;"ljwf
;d]t kfp¤g%
] .
84
:ki^Ls/)fM o; lgodsf] k|of]hgsf] nflu æcg"kl:yt /x]sf] cjlwÆ eGgfn] æ;]jfaf^ x^fOPsf] ldlt b]lv /
x^fPsf] cfb]z /@ ug{] lg)f{o ePsf] ldlt ;Ddsf] ;do cjlwnfO{ hgfpg]% .

83
P]=P]=
84
P]=P]=
30
85
122s= sd{rf/Lsf] ;]jfsf] ;"/IffM b]xfosf sd{rf/Lafx]s cGo s"g} sd{rf/LnfO{ ;kmfOsf] ;a"t lbg] dgfl;a
dflkmssf] df}sf glbO{ sDkgLsf] ;]jfaf^ x^fOg] jf avf{:t ul/g] %}g M
-s_ g}lts ktg b]lvg] kmf}hbf/L cleof]udf cbfntaf^ s;"/bf/ &xl/Psf],
-v_ DofbL kbdf axfn /x]sf],
-u_ efuL kQf gnfu]sf] jf ;Dks{ :yflkt ug{ ;Dej gePsf] kof{Kt cfwf/ePsf],
-#_e|i^frf/sf] cf/f]kdf cbfntaf^ s;"/bf/ &xl/Psf] .

kl/R%]b 13

ljljw

123= ;]jf ;d'x kl/jt{g M sDkgLn] s"g} sd{rf/LnfO{ Ps ;]jf leqsf] Ps ;d"x jf pk-;d"xaf^ csf]{ ;d"x jf
pk-;d"xdf jf Ps ;]jfaf^ csf]{ ;]jfdf ;]jf kl/jt{g ug{ rfx]df kbk'lt{ ;ldltsf] k/fdz{ tyf ;ldltsf]
:jLs[ltdf ;]jf, ;d"x jf pk ;d"x kl/jt{g ug{ ;Sg]% .
t/, o;/L ;]jf ;d"x kl/jt{g ubf{,
-s_ xfnsf] ;]jf ;d"xsf] b/aGbL ;lxt} kl/jt{g ubf{ l/Qm b/aGbL cfjZos kg]{%}g .
-v_ xfnsf] ;]jf ;d"xsf] b/aGbL l/Qm u/fO{ kl/jt{g ubf{ kl/jt{g eO{ hfg] ;]jf ;d"x / kbsf] b/aGbL
l/Qm x"g"kg]{% . o;/L x"g] ;]jf kl/jt{gsf] nflu l/Qm b/aGbLsf] a(Ldf 20 k|ltzt;Dd ;]jf
kl/jt{gsf] nflu %"^\ofpg ;lsg]% .
-u_ ;]jf kl/jt{g ul/ cfpg] sd{rf/Ln] Ps jif{;Dd a("jfdf efu lng kfpg] %}g .
-#_ tNnf] txdf a("jfsf] nflu cGo sd{rf/L ePsf] kbdf ;s];Dd ;]jf kl/jt{g u/L
NofOg]%}g .
-Ñ_ ;]jf kl/jt{g eO{ cfpg rfx]sf] kb, ;]jf / ;d"x;+u ;DalGwt ljifodf kbk'lt{ ;ldltn]
tf]s]adf]lhdsf] k/LIff pQL)f{ ug"k
{ g]{% .
-r_ kl/jt{g eO{ cfpg] kb, ;]jf / ;d"xsf] nflu lgwf{/)f ePsf] Go"gtd z}lIfs of]Uotf k"u]sf] x"g"kg]{% .
-%_ of] lgodadf]lhd ;]jf,;dÚx kl/jt{g ug]{ sd{rf/Ln] ;]jf, ;dÚx kl/jt{g ugÚ{ cufl* u/]sf] ;]jf cjlw
;d]t u)fgf ul/g]% .

124= clwsf/ k|Tofof]hg M sDkgLsf] lgodfjnL adf]lhd cfk'mnfO{ k|fKt clwsf/x¿dWo] ;ldltn] sfo{sf/L
k|d"vnfO{, sfo{sf/L k|d"vn] cGo jl/i& clws[t sd{rf/LnfO{ k|Tofof]hg ug{ ;Sg]% .

125= lgodfjnLsf] ;+zf]wg M o; lgodfjnLdf ePsf lgodx¿sf] ;ldltn] ;+zf]wg jf yk#^ ug{ ;Sg]% . o;/L
;+zf]wg jf yk#^ ePs]f lgod dGqfnosf] :jLs[lt k|fKt eP kl% tf]lsPsf] ldlt b]lv nfu" x"g]% .
126= kbk'lt{sf] aGb]h M sDkgLdf l/tm /x]sf kbx¿df o; lgodfjnLdf Joj:yf eP b]lvafx]s cGo tl/sfaf^
kbk'lt{ ul/g] %}g . lgod ljkl/t x"g] u/L lgo"ltm u/]df To;/L lgo"ltm ePsf] sd{rf/Ln] ;f] cjlwdf
kfPsf] tnj eQf / cGo ;"ljwfsf] /sd lgo"ltm jf cfb]z lbg clwsf/Laf^ c;"n pk/ ul/g]% .

127= klxn]sf] ;]jf cjlwsf] u)fgf M a("jfsf] nflu h]i&tfu)fgfsf] k|of]hgsf] lgldQ ===86g]kfn ;/sf/sf] /
g]kfn ;/sf/sf] :jfldTj ePsf] ;+:yfsf] c^"^ :yfoL ;]jf u/]sf] cjlwnfO{ zt k|ltzt tyf g]kfn
;/sf/sf] / g]kfn ;/sf/sf] :jfldTj ePsf] ;+:yfsf] ljsf; tk{msf] ;]jf cljl%Gg /fvL :yfoL lgo"ltm
ePdf jf :yfoL ;]jfsf] kbdf Ps jif{ eGbf a(L cjlw;Dd c:yfoL eO{ ;]jf g^"^fO{ ;f]xL kbdf :yfoL
lgo"ltm ePdf To:tf] ;]jf cjlw b]xfoadf]lhd u)fgf ul/g]% M-
s_ clws[t :t/ bzf}+ jf ;f] eGbf dflyNnf] txdf
u/]sf] ;]jf cjlw jfkt - t]QL; k|ltzt
v_ cGo clws[t :t/sf] txdf u/]sf] ;]jf cjlw jfkt - %};&\&L k|ltzt
u_ ;xfos :t/sf] txdf u/]sf] ;]jf cjlw jfkt - krxQ/ k|ltzt

85
P]=P]=
86
ldlt 075.3.17 ut]sf] nf]s ;]jf cfof]usf] k/fdz{ cg";f/ kf¤rf} ;+zf]wgåf/f ;+zf]wg ul/Psf] .
31
128= vf/]hL / arfp M1_ sd{rf/L ;]jf zt{ lgodfjnL, 2050 vf/]h ul/Psf] % .
2_ sd{rf/L ;]jf zt{ lgodfjnL, 2050 adf]lhd eP u/]sf] sfd sf/jfxLx¿ o;} lgodfjnL adf]lhd eP
u/]sf] dflgg]% .

87
-3_ sd{rf/Lsf] kbk'lt{, a("jf tyf ljefuLo ;hfo ;DaGwdf o; lgodfjnLdf :ki^Joj:yf gePsf / o;
lgodfjnLsf] sfof{Gjogdf cfO{kg]{ kbk'lt{ ;DaGwL cGo ;d:ofsf ljifodf nf]s ;]jf cfof]usf] ;fdfGo
l;$fGt cg"s'n x"g] u/L kbk'lt{ ;ldltn] lg)f{o u/] adf]lhd x"g%
] .

87
P]=P]=
32
cg';"rL-1
lgod 13 sf] pk- lgod -4_ ;+u ;DalGwt
cf}Bf]lus If]q Joj:yfkg ln=
v"nf k|ltof]lutfTds k/LIffsf] nflu
b/vf:t kmf/fd

sfof{no k|of]hgsf] nflu b/vf:t btf{ g+= /f]n g+= kf;kf]^{ ;fOhsf] d"vfs[lt
k"/} b]lvg]
btf{ ldlt Zofd Zj]t t:jL/
oxf+ ^f:g] / t:jL/
lj!fkg g+= / kmf/fddf kg]{ u/L
pDd]bjf/n] ;xL ug]{
v)* -s_ lj!fkgdf pNn]lvt k')f{ ljj/)f :ki^ a"lemg] cIf/df n]Vg"xf];\ .
1= lj!fkg g+= M 2= kb M 3= ;]jf M
4= ;d"x M 5= pk-;d"x M 6= >])fL M
7= k/LIff s]Gb| M
v)* -v_ cfk\mgf] j}oltms ljj/)f :ki^ a"lemg] cIf/df n]Vg"xf];\ M
8= pDd]bjf/sf] k"/f gfd,y/ M b]jgful/df M
c+u|]hL &'nf] cIf/df M
9= :yfoL &]ufgf M 1= lhNnf M 2= g=kf=. uf=kf= 3=j*f g+=
4=^f]nM 5= x"nfsM 6=kmf]g g+=
10= kqfrf/ ug]{ &]ufgf M
11= pDd]bjf/sf] 1= afa"sf] gfd,y/ M gful/stf M
2= afh]sf] gfd,y/ M gful/stf M
12= ljjflxt dlxnfsf] 1= kltsf] k"/f gfd,y/M gful/stf M
lgldQ
13= pDd]baf/sf] 1= hGd ldlt M 20 ;fn dlxgf ut] 2= gful/stfM
O:jL ;g\df M
3= lné M 4=wd{ M 5=j)f{
6= dft[efiff M 7=x"lnof M
-u_ z}lIfs of]Uotf / tflndsf] ljj/)f M
s|=;+= cWoog u/]sf] ;+:yfsf] gfd ptL)f{ u/]sf] k/LIff ptL)f{ >])fL k/LIff lng] d"Vo
k/LIff u/]sf] ldlt ;+:yf ljifox?
1=
2=
3=
4=
5=
6=
7=
8=
9=
10=

33
============================== sf] %f]/f . %f]/L ======================= a:g] >L============================
lgDg adf]lhdsf] kbdf /xL lgDg adf]lhdsf] cjlw;Dd sfd u/]sf] k|dfl)ft ub{%" .
sfof{n kb ;]jf,;d'x >])fL :yfoL÷ s"g ldlt s"g xfn c:yfoL eP ;f] kbdf /x]/
o / jf c:yfoL jf b]lv ldlt s"g ldlt ;Dd ug"{ kg]{ sfdsf]
pk-;d'x tx s/f/ ;Dd jxfn /xg] xf]< ljj/)f

pko"t{m ljj/)f l&s % elg k|dfl)ft ug]{ sfof{no k|d"vsf]


gfd M bhf{ M
b:tvt M sfof{no M
ldlt M
sfof{nosf] %fk M
pDd]bjf/sf] b:tvt / ldlt M
b/vf:t;fy lgDg lnlvt sfuhftx? clgjfo{ ?kdf ;+nUg x"g" kg]% { M
-s_ pd]/ v"n]sf] k|df)fsf] k|dfl)ft k|ltlnlk .
-v_ g]kfnL gful/stfsf] k|df)fkqsf] k|dfl)ft k|ltlnlk .
-u_ lj!fkg ePsf] kbsf] nflu tf]lsPsf] Go'gtd z}lIfs of]Uotfsf] k|df)f kqsf] k|dfl)ft k|ltlnlk, tflnd /
cg"ej ;d]t cfjZos kg]{df ;f] sf] k|ltlnlk ;d]t .
-#_ cGt/jftf{sf] lbg pDd]bjf/ cfk\mgf ;a} ;Ssn k|df)fkq ;lxt pkl:yt x"g" kg]{% .

d}n] o; b/vf:tdf pNn]v u/]sf] ;Dk')f{ ljj/)fx? ;To %g\ . k|rlnt sfg"g adf]lhd eljiodf gf]s/Lsf] lgldQ
cof]Uo &xl/g] u/L gf]s/Laf^ j/vf:t ePsf] %}g / d]/f] lgo"ltmsf] ;DaGwdf c;/ kg{ ;Sg] s"g} s"/f n"sfPsf] %}g
. pDd]baf/nfO{ lbOPsf lgb]{zg d}n] /fd|/L k(]sf] %" / d tL zt{x? kfng ug{ d+h"/ ub{%" .
NofKr] ;xL%fk

bfof+ af+of

=================
ldlt M pDd]bjf/sf] ;xL
;+:yfsf] ;DalGwt sd{rf/Ln] eg]{ M
1= /f]n g+= M 2= a}+s M 3= ef}r/ M 4= ef}r/ k|lt M

5= k|dfl)ft k|ltlnlkx?sf] ;+nUg k|lt M 6= b/vf:t a"e\mg]sf] x:tfIf/ / ldlt M

7= b/vf:t :jLs[t.c:jLs[t ug]{ clws[tsf] b:tvt M

gf]^ M lnlvt k/LIffdf pQL)f{ ePkl% pDd]bjf/x?n] b"O{ k|lt kmf]^f] ;lxt clgjfo{ ?kdf cGtjftf{sf] cufl* k|:t"t
b/vf:t kmf/fd b"O{ k|lt eg"{ kg]{% .

34
;+:yfsf] gfd
k|j]z-kq
b"j} sfg b]lvg] t:jL/
k/LIffyL{n] eg]{ M oxf+ /fVg] / km]f^f]
-s_ gfd, y/ M ^f+;L pDd]bjf/n] kmf]^f]
-v_ lj!fkg g+= M / kmf/fddf kg]{ u/L
-u_ kb M b:tvt ;d]t ug]{ .
-#_ ;]jf M
-ª_ ;d'x M -r_ >])fL M -%_ P]lR%s ljifo M
-h_ pk-;d'x M 1_
-em_ k/LIff s]Gb| M 2_
-`_ k/LIffyL{sf] b:tvt gd'gf M

;+:yfsf] ;DalGwt sd{rf/Ln] eg]{ M

o; ;+:yfaf^ ========================= df . . b]lv lnOg] ptm kbsf] k/LIffsf] lgDg s]Gb|af^ tkfO{nfO{
;lDdlnt u/fpg cg"dlt lbOPsf] % . lj!fkgdf tf]lsPsf] zt{ gk"u]sf] &x/ ePdf h"g;"s} cj:yfdf klg of]
cg"dlt /@ x"g]% .

k/LIff s]Gb| M /f]n g+=M


======================
clws[tsf] b:tvt
gf]^ M s[kof k%fl* x]g"{ xf]nf

;+:yfsf] gfd
k|j]z-kq
b"j} sfg b]lvg]
k/LIffyL{n] eg]{ M
t:jL/ oxf+ /fVg] /
-s_ gfd, y/ M
km]f^f] ^f+;L
-v_ lj!fkg g+= M
pDd]bjf/n] kmf]^f] /
-u_ kb M
kmf/fddf kg]{ u/L
-#_ ;]jf M
b:tvt ;d]t ug]{ .
-ª_ ;d'x M -r_ >])fL M
-%_ P]lR%s ljoif -1_
-2_ -h_ pk-;d'x M
-em_ k/LIff s]Gb| M
-`_ k/LIffyL{sf] b:tvt gd'gf M

;+:yfsf] ;DalGwt sd{rf/Ln] eg]{ M


o; ;+:yfaf^ ========================= df . . b]lv lnO{g] ptm kbsf] k/LIffsf] lgDg s]Gb|af^ tkfO{nfO{
;lDdlnt u/fpg cg"dlt lbOPsf] % . lj!fkgdf tf]lsPsf] zt{ gk"u]sf] &x/ ePdf h"g;"s} cj:yfdf klg of]
cg"dlt /@ x"g]% .
k/LIff s]Gb| M /f]n g+= M
=======================
clws[tsf] b:tvt
gf]^ M s[kof k%fl* x]g"{ xf]nf .

35
k/LIffyL{n] kfng ug"{ kg]{ lgod

1= k/LIffyL{n] k/LIff xndf k/LIff lbg cfp+bf k|j]z kq Nofpg" kb{% . k|j]z kq lagf k/LIffdf a:g lbOg] %}g
.
2= k/LIffsf] glthf k|sflzt ePkl% cGt/jftf{ x"g] lbgdf klg k|j]z kq Nofpg" clgjfo{ % .
3= k/LIff z"? x"g] 15 ldg]^ kl% / ljifout k/LIff z"? ePsf] cfwf #)^f kl% cfpg] k/LIffyL{n] k/LIffdf
a:g kfpg] %}g .
4= k/LIff xndf lstfa, sfkL, sfuh, rL^ cflb Nofpg" n}hfg" x"b}g . k/LIffyL{n] cfk;df s"/fsfgL / ;+s]t
ug"{ x"b}g .
5= k/LIff xndf cg"lrt sfo{ u/]df k/LIff xnaf^ lgisfzg u/L ;+:yfsf] sfo{ljlw lgodfg";f/ t"?Gt}
s]Gb|fWoIfn] sf/jfxL ug]% { .
6= ;?jf /f]u nfu]sf] k/LIffyL{nfO{ xndf k|j]z u/fOg] %}g . la/fdL k/LIffyL{ xndf k|j]z u/L s]xL eP ;+:yf
hjfkmb]xL x"g] %}g .
7= k/LIffyL{sf] gfddf lr&\&L, kmf]g, aLdf cflb s]xL rLh cfO{k"u]df ;f] k/LIffyL{n] pQ/sfkL ga"emfP;Dd ;f]
lng lbg x"b}g .
8= k/LIffyL{n] cfk'mn] k/LIff lbPsf] lbgdf cfk\mgf] xflh/ ug{ %"^ ePsf] eP t"?Gt} va/ u/L xflh/ ug"{ kg]{ %
.
9= k/LIff o; ;+:yfsf] lj!fkg jf ;'rgfdf pNn]lvt sfo{qmd cg";f/ x"g]% .
10= k/LIff xn leq xNnf x"g lbg" x"b}g . s"g} pDd]bjf/n] k|Zg kqdf c:ki^ cIf/ ePdf ;f] k(\bf klg
k/LIffdf p&L c?nfO{ afwf gkg]{ u/L af]Ng" kg]{% .
11= j:t"ut k/LIff z"? ePsf] 20 ldg]^ kl% / ljifout k/LIff z"? ePsf] 40 ldg]^ kl% dfq k/LIffyL{nfO{
k/LIff xnaf^ aflx/ hfg lbOg]% .
12= lnlvt k/LIffdf pQL)f{ eP kl% pDd]bjf/n] cGt/jftf{ cufl* clgjfo{ ?kdf k|:t"t b/vf:t kmf/fd2-b"O{_ k|lt
eg"{ kg]%{ .

k/LIffyL{n] kfng ug"{ kg]{ lgod

1= k/LIffyL{n] k/LIff xndf k/LIff lbg cfp+bf k|j]z kq Nofpg" kb{% . k|j]z kq lagf k/LIffdf a:g lbOg] %}g
.
2= k/LIffsf] glthf k|sflzt ePkl% cGt/jftf{ x"g] lbgdf klg k|j]z kq Nofpg" clgjfo{ % .
3= k/LIff z"? x"g] 15 ldg]^ kl% / ljifout k/LIff z"? ePsf] cfwf #)^f kl% cfpg] k/LIffyL{n] k/LIffdf
a:g kfpg] %}g .
4= k/LIff xndf lstfa, sfkL, sfuh, rL^ cflb Nofpg" n}hfg" x"b}g . k/LIffyL{n] cfk;df s"/fsfgL / ;+s]t
ug"{ x"b}g .
5= k/LIff xndf cg"lrt sfo{ u/]df k/LIff xnaf^ lgisfzg u/L ;+:yfsf] sfo{ljlw lgodfg";f/ t"?Gt}
s]Gb|fWoIfn] sf/jfxL ug]% { .
6= ;?jf /f]u nfu]sf] k/LIffyL{nfO{ xndf k|j]z u/fOg] %}g . la/fdL k/LIffyL{ xndf k|j]z u/L s]xL eP ;+:yf
hjfkmb]xL x"g] %}g .
7= k/LIffyL{sf] gfddf lr&\&L, kmf]g, aLdf cflb s]xL rLh cfO{k"u]df ;f] k/LIffyL{n] pQ/sfkL ga"emfP;Dd ;f]
lng lbg x"b}g .
8= k/LIffyL{n] cfk'mn] k/LIff lbPsf] lbgdf cfk\mgf] xflh/ ug{ %"^ ePsf] eP t"?Gt} va/ u/L xflh/ ug"{ kg]{ %
.
9= k/LIff o; ;+:yfsf] lj!fkg jf ;'rgfdf pNn]lvt sfo{qmd cg";f/ x"g]% .
10= k/LIff xn leq xNnf x"g lbg" x"b}g . s"g} pDd]bjf/n] k|Zg kqdf c:ki^ cIf/ ePdf ;f] k(\bf klg
k/LIffdf p&L c?nfO{ afwf gkg]{ u/L af]Ng" kg]{% .
11= j:t"ut k/LIff z"? ePsf] 20 ldg]^ kl% / ljifout k/LIff z"? ePsf] 40 ldg]^ kl% dfq k/LIffyL{nfO{
k/LIff xnaf^ aflx/ hfg lbOg]% .
12= lnlvt k/LIffdf pQL)f{ eP kl% pDd]bjf/n] cGt/jftf{ cufl* clgjfo{ ?kdf k|:t"t b/vf:t kmf/fd2-b"O{_ k|lt
eg"{ kg]%{ .

36
cg";'rL-2
lgod 17 ;+u ;DalGwt
cf}Bf]lus If]q Joj:yfkg ln=
clws[t jf ;xfos txsf] v"nf k|ltof]lutfsf]
cGt/jftf{sf] kmf/fd

lj!fkg g+=M kb M tx M ;]jf M


;d'x M pk-;d'x M ;DalGwt sfof{noM
kb ;+Vof M pDd]bjf/sf] ;+VofM cGt/jftf{ ldlt M

qm= /f]n g+= pDd]bjf/sf] gfd,y/ ;fdfGo !fg tyf ;DalGwt JoltmTj s"n k|fKtf° s}lkmot
;+ ljifosf]!fg / cg"ej
;fdfGo ;DalGwt cg"ej c+sdf cIf/df
!fg ljifosf]
!fg
20 50 10 20

cGt/jftf{ stf{sf] b:tvt M


gfd, y/ M
bhf{ M

37
cg";'rL -3
-lgod 22 ;+u ;DalGwt_
zky u|x)f

d ============================= nfO{ sDkgLsf] kbflwsf/Lsf] x}l;otn] tf]lsPsf] sfd d]/f] !fg ljj]sn] hfg]
a"e]m;Dd OdfGbfl/tf, g}ltstf tyf st{Jo ;DemL sDkgL k|lt jkmfbf/ /xL eo, kIfkft jf $]if g/fvL nf]e,
nfnr, df]nlxhf gu/L cg"zf;gdf /xL sd{rf/L ;]jf zt{ lgodfjnL, 2054 tyf sDkgL / >L 5 sf]
;/sf/sf] k|rlnt lgod, sfg'gsf] clwgdf /xL OdfGbf/L;fy cfk\mgf] st{Jo kfngf ug]% { " . dnfO{ !ft x"g
cfPsf] sfof{no ;DalGw s"g} uf]Ko s"/f clws[t JoltmnfO{ afx]s c? s;}nfO{ d ;]jfdf jxfn /x] jf
g/x]sf] h"g;"s} cj:yfdf klg k|ToIf jf ck|ToIf ?kn] eGg] jf ;+s]t ug]{ %}g .

zky u|x)f ug]{ sd{rf/Lsf] zky u|x)f u/]sf] k|dfl)ft ug]{ clwsf/Lsf]

s_ gfd M s_ gfd M
v_ b:tvt M v_ b:tvt M
u_ ldlt M u_ ldlt M
#_ ;]jf M #_ ;]jf M
ª_ ;d"x M ª_ ;d"x M
r_ tx M r_ sfof{no M

38
88
cg';"rL—3 -s_
-lgod 24-1_ / -2_ ;¤u ;DalGwt_
z}lIfs of]Uotf
o; lnld^]*sf] s]Gb|Lo sfof{no / cGtu{t sfof{nosf ljleGg kbdf gofF lgo'lQmsf] nflu cfjZos Go"gtd\ z}lIfs
of]Uotf b]xfo adf]lhd x'g]%M
tx k|zf;g tkm{ k|fljlws tkm{
10 gjf}+ txsf] of]Uotf k'/f u/]sf] -
9 cfGtl/s k|ltof]lutfaf^ kbk'lt{ x'g] kbsf] nflu cfGtl/s k|ltof]lutfaf^ kbk'lt{ x'g] kbsf]
;DalGwt ljifodf :gftsf]Q/ pQL)f{ u/]sf] . nflu ;DalGwt ljifodf :gftsf]Q/ pQL)f{
u/]sf] .
8 s_ dfGotf k|fKt lzIf)f ;+:yfaf^ sDtLdf -
;]jf;¤u ;DalGwt ljifodf :gftsf]Q/ pQL)f{ .
v_ rf^{*{ PsfpG^]G^ tx * sf] kbsf] nflu
rf^{*{ PsfpG^]G^-CA_ jf ACCA jf CPA
k/LIff pQL)f{ u/]sf] .
7 dfGotf k|fKt lzIf)f ;+:yfaf^ sDtLdf ;]jf;¤u s_;DalGwt O{lGhlgol/éljifodf :gftstx
;DalGwt ljifodf :gftsf]Q/ pQL)f{ . pQL)f{ u/]sf] .
v_jl/i& clws[t, cy{zf:qL tx 7 sf] nflu
;DalGwt ljifdf :gftsf]Q/ ptL)f{ u/]sf]
6 ;]jf;¤u ;DalGwt ljifodf :gfts jf ;f] ;/x ;DalGwt O{lGhlgol/éljifodf k|df)fkq tx
ptL)f{ u/]sf] . jf ;f] ;/x pQL)f{ .
5 k|df)fkq tx jf ;f] ;/x pQL)f{ । s_;DalGwt O{lGhlgol/éljifodf k|df)fkq tx
jf ;f] ;/x pQL)f{ .

v_ gfkL ;e]{Ifs kbsf] nflu ul)ft ljifo


lnO{ P;=Pn=;L= jf ;f] ;/x pQL)f{
u/L ;e]{ jf lhof]d]l^«S; ljifdf tLg jif]{
k|df)fkq ;/xsf] l*Knf]df pQL)f{ jf
lj!fg jf e"uf]n ljifo lnO{ k|df)fkq
tx pQL)f{ u/L sDtLdf Ps jif{sf]
h'lgo/ gfkL tflnd k"/f u/]sf] .

u_ ;"rgf k|ljlw÷jl/i&;xfossf] nflu


dfGotf k|fKt lzIf)f ;+:yfaf^ sDKo"^/
ljifo lnO{ k|lj)ftf k|df)fkq tx jf ;f]
;/x pQL)f{ u/L /lhi^«*{ ;+:yfaf%
sDtLdf 6 dlxgfsf] tflnd jf Skilled
Man Power sf] nflu ;~rflnt 6
dlxgfsf] sDKo"^/ tflnd k|fKt .

4 P;=Pn=;L= jf ;f] ;/x pQL)f{ jf P;=O{=O{= df s_ P;=Pn=;L= jf ;f] ;/x pQL)f{ u/L
sDtLdf ;L u|]* k|fKt । l;len O{lGhlgol/éjf On]lS^« sn
O{lGhlgol/éjf KnlDaé ljifodf sDtLdf
Ps jif{sf] tflnd k|fKt jf ;DalGwt
ljifodf ^L=P;=Pn=;L= pQL)f{ jf
^L=P;=O{=O{= df sDtLdf ;L u|]* k|fKt

88
ldlt 075.3.17 ut]sf] nf]s ;]jf cfof]usf] k/fdz{ cg";f/ kf¤rf} ;+zf]wgåf/f yk ul/Psf] .
39
u/]sf] .
v_cldg k|fljlwssf] nflu P;=Pn=;L= pQL)f{
u/L ;e]{ jf lhof]d]l^«S; ljifodf sDtLdf
Ps jif{sf] tflnd k|fKt u/]sf] .
3 — P;=Pn=;L= jf ;f] ;/x pQL)f{ u/L l;len
O{lGhlgol/é jf On]lS^« sn Ol~hlgol/é
jf KnlDaé ljifodf sDtLdf 5 dlxgfsf]
tflnd k|fKt jf ^L=P;=O{=O{=df sDtLdf ;L
u|]* k|fKt u/]sf] .
2 — P;=Pn=;L=jf ;f] ;/x pQL)f{ u/L l;len
O{lGhlgol/é jf On]lS^« sn Ol~hlgol/é
jf KnlDaé ljifodf sDtLdf tLg
dlxgfsf] tflnd k|fKt jf ^L=P;=O{=O{= df
sDtLdf ;L u|]* k|fKt .

40
cg";'lr−4
-lgod 30 sf] pklgod -1_ ;+u ;DalGwt_

sfo{ ;Dkfbg d'Nof+sg kmf/fd


cf}Bf]lus If]q Joj:yfkg lnld^]*

k]z u/]sf] sfof{no M btf{ g+= ldlt M


sd{rf/Lsf] gfdM d'Nof+sg cjlwM
1= kbM 2= txM == 3= ;]jfM 4= ;d"xM 5= pk-;d"xM

6= sfof{nosf] gfdM 7= d'Nof+sg cjlwdf ;?jf ePsf sfof{nox? -s|dz_M

v)* -s_
;Dkflbt sfdsf] ljj/)f
sfdsf] ljj/)f nIo pknlJw
sd{rf/Ln] eg]{ ;'kl/a]Ifsn] eg]{
;do kl/df)f nfut ;do kl/df)f nfut ;do u")f:t/-cltpQd,
kl/df)f nfut -nIosf] -nIosf] -nIosf] -;+Vof_ -/sd_ -dlxgf_ pQd, ;fdfGo,Go'g_
k|ltzt_ k|ltzt_ k|ltzt
nIo tf]lsPsf
sfdx?M

nIo gtf]lsPsf sfdx? sd{rf/Ln] eg]{ pknlJw lja/)f

s"g} sfd ;Dkfbg x"g g;s]sf] eP To;sf] sf/)fx¿


sfdx¿ sf/)fx? ;dfwfg ug{ ul/Psf k|of;x¿ ;'k/La]Ifssf] l^Kk)fL
s _ s_ s_ s_ sf/)fsf cf}lrTo
v_ v_ v_
&Ls a]&Ls

u_ u_ u_ v_ sf/)f ;dfwfg ug{ ul/Psf k|of; M


&Ls a]&Ls
#_ #_ #_
ldltM
sd{rf/Lsf] b:tvt M

b<i^JoM
nIo gtf]lsPsf sfdsf] lgldQ lgwf{l/t cfwf/x? -kl/df)F, nfut, ;do / u')f:t/_ ;+ej eP ;Dd eg]{ k|of;
x'g' kg]{% . nIo gtf]lsPsf] sfdx?sf] xsdf ;'k/La]Ifsn] d'Nof+sg ubf{ ;+ej eP;Dd dfu, kl/df)f, nfut /
;dosf cfwf/df ug"{ kg]{% . sd{rf/Lsf] nIo gtf]lsPsf] sfdx?sf] pknlJw ljj/)f eg'{ kbf{ ;+ej eP;Dd
kl/df)f, nfut / ;donfO{ cf}Nofpg" kg]{% .

41
v)* -v_
sfo{ ;Dkfbgsf] d'Nof+sg
;'kl/j]Ifssf] d'Nof+sg k"g/fjnf]sgstf{sf] d'Nof+sg
;Dkfbgsf] :t/ :t/ cltpQd pQd ;fdfGo Go"g clt pQd ;fdfGo Go"g
pQd
c+s 6=25 4=6875 3=125 1=5625 2=5 1=875 1=25 0=625
;Dkflbt sfdsf] ;du|kl/df)f
;Dkflbt sfdsf] ;du| nfut
;Dkflbt sfdsf] ;du| ;do
;Dkflbt sfdsf] ;du| u')f
hDdf
;"kl/j]Ifssf]M k|fKtf° k"g/fjnf]sgstf{sf] k|fKtf+s
b:tvtM k')f{f° 25b:tvt k')ff{° M 10
ldlt M ldltM

b<i^JoM
nfutnfO{ d'Nof+sg ug]{ ;+ej gb]lvPdf o; jfkt %'^[fOPsf] c+s af+sL tLgj^f cfwf/x?df ;dfg"kflts lx;fjdf
lat/)f ug{ ;lsg]% . s"g} dxndf laj/)f gc^fPdf %"§} v'nfO{ k|dfl)ft u/L ;+n Ug ug"{ kg]% { . ;"kl/a]Ifs /
k'/fjnf]sgstf{n] cf}=If]=Jo=ln=sd{rf/L ;]jf zt{ lgodfjnLdf tf]lsPsf] cfwf/df d'Nof+sg u/L;Dk')f{sf] k'g/fjnf]sgstf{
jf k'g/fjnf]sg ;ldlt ;dIf k]z ug'k%{ . ;"kl/a]Ifs k"g/fjnf]sgstf{ / k"g/fjnf]sg ;ldltn] 95 k|ltzt eGbf
a(L / 75 k|ltzt eGbf #^L c+s ug"{ k/]df ;f] sf] :ki^ sf/)f v"nfpg" k%{ . k|fKtf+sdf l^k]S; gnufpg" xf]nf
.

42
v)* -u_
k"g/fjnf]sg ;ldltsf] d'Nof+sg

sd{rf/Lsf] gfdM sfo{ ;Dkfbgsf] :t/ d'Nof+sg


-s_ tx 6 b]lv 10 ;Ddsf] nflu :t/ clt pQd ;fdfGo Go'g
pQd
c+s 1 0=75 0=50 0=25
1= gLlt laZn]if)f ug]{ Ifdtf
2= %nkmn tyf aftf{ ug]{ Ifdtf
3= ljj]ssf] k|of]u, lg)f{o ug]{ Ifdtf / d'Nof+sg
4= g]t[Tj / ;+u&fgfTds Ifdtf
5= k]zfut ;+jb ] gzLntf -OdfGbfl/tf, uf]klgotf cflb_
k')ff{° 5 k|fKtf+s
-v_ tx 3 b]lv tx 5 ;Ddsf nflu c+s 0=50 0=375 0=25 0=125
1= laifo a:t"sf] !fg / ;Lk
2= cGt/a}olQms :jfefj / l;k
3= laj]ssf] k|of]u, lg)f{o ug]{ Ifdtf
4= sfo{ rfk axg ug]{ Ifdtf
5= ;dodf l&s lsl;daf^ sfo{ ;Dkfbg d"Nof°g kmf/fd
eg]{ /d"Nof°g ug]{
6= g]t[Tj / ;+u&gfTds Ifdtf
7= >[hgzLntf / cu|;/tf
8= k]zfut ;+j]bgzLntf -OdfGbfl/tf, uf]klgotf cflb_
9= ;xof]uLnfO{ lasf; ug]{ Ifdtf
10= >f]t / ;fwgsf] k|efjsf/L pkfo
k')ff{° 5 k|fKtf+s
-u_ tx 1 b]lv tx 2 ;Ddsf nflu c+s 0=50 0=375 0=25 0=125
1= laifo a:t'sf] !fg / l;k
2= lgb]{zfg';f/ sfd ug]{ Ifdtf
3= sfddf ?rL / pT;fx
4= cf!fkfng / cg'zf;g
5= ;hutf / lz#|tf

k')ff{ 5 k|fKtf+s
°

k"g/fjnf]sg ;ldltsf kbflwsf/Lx?sf] b:tvtM ldltM

s'n k|fKtf+sM

1=

2=

cIf/dfk|fKtf+sM

3=b«i^JoM k'g/fjnf]sg ;ldltn] 95 k|ltzt eGbf a(L / 75 k|ltzt eGbf #^L k|bfg ug{ k/]df ;f] sf]
:ki^ sf/)f v"nfpg" k%{ .
43
sfo{ ;Dkfbg d'Nof+sg kmf/fdeg]{ lgb]{lzsf

1= of] kmf/fd k|To]s cfly{s jif{ ->fj)f 1 b]lv c;f/ d;fGt;Dd sfd u/]sf] cfwf/df_ eg"{kg]{% .

2= sfo{ ;Dkfbg d'Nof+sg kmf/fdnfO{ tLg v)*df lgDgfg";f/ ljefhg ul/Psf] % M

v)* s ;Dkflbt sfdsf] ljj/)F / pknlAw


v)* v sfo{ ;Dkfbgsf] :t/ d'Nof+sg
v)* u k"g/fjnf]sg ;ldltsf] d'Nof+sg

3= v)* -s_ df pNn]lvt sfdsf] ljj/)fcGtu{t /x]sf] ;Dk")f{ ljifo, nIo / sd{rf/Ln] eg]{ egL tf]lsPsf] dxndf
pknlAw ;d]t ;DalGwt sd{rf/Ln] eg"{ kg]{% . tf]lsPsf] cjlwdf cfkm'n] u/]sf ;a} sfdx?nfO{ ;s];Dd ;d]l^g]
u/L a(Ldf kf+r j^f sfo{x? %f]^s/Ldf pNn]v ug"{ kg]{% . o;/L el/Psf] kmf/fd b:tvt / ldlt;lxt
tf]lsPsf] ;"kl/j]Ifs ;dIf k]z ug"{ kg]{% .

4= ;"kl/j]Ifsn] ;DalGwt sd{rf/Laf^ el/Psf] kmf/fd k|fKt ePkl% v)* -s_ df pNn]lvt ;"kl/j]Ifsn] eg]{ /
l^Kk)f ug]{ egL tf]lsPsf] dxndf sd{rf/L$f/f el/Psf] pknlAw ;d]tnfO{ b[li^ut u/L pknlAW eg"k
{ g]{% .
pknlAw / l^Kk)fLsf] cfwf/df ;"kl/j]Ifsn] v)* -v_ sf] ;"kl/j]IFssf] d'Nof+sg sf] c+z eg"{ kg{%
] . o;/L
d'Nof+sg u/L ;s]kl% cfkm\gf] b:tvt / ldlt;lxt of] kmf/fd k"g/fjnf]sgstf{ ;dIf k]z ug"{ kg{]% .

5= k"g/fjnf]sgstf{n] ;"kl/j]Ifsaf^ k|fKt x"g cfPsf] kmf/fdsf] v)* -s_ sf] cfwf/df v)* -v_ sf]
k"g/fjnf]sgstf{sf] d'Nof+sg sf] c+z eg"{ kg]%
{ . o;/L el/Psf] kmf/fd k"g/fjnf]sgstf{n] b:tvt / ldlt;lxt
k"g/fjnf]sg ;ldltdf k]z ug"{ kg]{% .

6= k"g/fjnf]sg ;ldltn] v)* -u_ cg";f/sf] kmf/fd e/L b:tvt / ldlt;lxt of] kmf/fd kbk'lt{ ;ldltsf]
;lrjfnodf k]z ug"{ kg]{% . k"g/fjnf]sgdtf{ jf ;"kl/j]Ifs;+u k"i^\ofOsf] dfu ug{] jf k"glj{rf/sf] nflu
lghsxf+ k&fpg ;Sg]% . k"gM k]z x"g cfPsf] sfo{ ;Dkfbg d'Nof+sg kmf/fddf cf+lrTok')f{ gePsf] jf c+ s
;+zf]wg geO{ cfPdf k"g/fjnf]sg ;ldltn] o; ljifodf l^Kk)fL u/L To:tf] ;"kl/j]Ifs jf k"g/fjnf]sgstf{sf]
clen]v /fVg ;DalGwt lgsfodf n]vL k&fpg ;Sg]% .

7= Pp^f cjlwleq PseGbf a(L ;"kl/j]Ifssf] ;"kl/j]If)fdf /xL sfd u/]sf] sd{rf/Lsf] xsdf of] kmf/fd eg"{ kbf{
;f] cjlwsf] cGtdf hf] ;"kl/j]Ifs x"G% p;}n] k'/f cjlwsf] kmf/fd eg"{ kg]%
{ .

8= k|To]s sd{rf/Ln] of] kmf/fd >fj)f 15 ut] leq cfkm'n] eg"{ kg]{ ljj/)fx? e/L ;"kl/j]Ifs ;dIf k]z ug"{
kg]{% . ;"kl/j]Ifsn] ;f] kmf/fd k|fKt ePsf] 7 lbg leq cfkm'n] eg"{kg]{ d'Nof+ sgsf] Joxf]/f e/L k"g/fjnf]sgstf{
;dIf kmf/fd k]x ug"{ kg]{% . k"g/fjnf]sgstf{n] ;f] kmf/fd cfkm' ;dIf k|fKt ePsf] 7 lbgleq cfkm\gf]
d'Nof+sg;lxt pQm kmf/fd k"g/fjnf]sg ;ldltdf k&fpg" kg]{% . k"g/fjnf]sg ;ldltn] kGw| lbgleq pQm kmf/fd
kbk'lt{ ;ldltsf] ;lrjfnodf k&fpg" kg]{% .

9= tf]lsPsf] ;doleqdf of] kmf/fd e/L ;"kl/j]Ifs sxf+ btf u/L a"emfpg" k%{ jf x"nfsaf^ k&fpg" kg]{ eP
tf]lsPsf] ;doleqdf x"nfsdf /lhi^*{ btf{ u/L ;"kl/j]Ifssxf+ k&fpg" k%{ . dgfl;j dflkmssf] sf/)fa]u/
tf]lsPsf] ;doleq k]z gu/L To;kl% k]z u/]df sfo{ ;dkfbg u/]jfkt k|fKt u/]sf] s"n k|fKtf+saf^ kf+r c+s
#^fOg]% . of] lgodfjnL nfu' ePkl% klxnf] k^safx]s sfo{ ;Dkfbg d'Nof+sg kmf/fd e/L k]z ug]{ sd{rf/Ln]
cflZjg kGw| ut]kl% ;"kl/j]Ifs ;dIf k]z u/]sf] d'Nof+sg kmf/fdnfO{ Go'g c+s lbOg]% .

44
cg";'rL 5
cf}Bf]lus If]q Joj:yfkg ln=
a("jfsf] b/vf:t kmf/fd
lgod 34-s_ ;+u ;DalGwt

;'rgf g+= a("jf x"g] kb ;+Vof M


>])fL M - ;]jf M-
;d'x M- pk-;d'x M-

pDd]bjf/sf] k"/f gfd, y/ M jxfn /x]sf] sfof{no M


&]ufgf M- ;]jf M-
afa"sf] gfd M- ;d'x M-
afh]sf] gfd M- pk-;d'x M-

gf]s/L ljj/)f -z"? b]lv xfnsf] kb;Dd_


kbsf] gfd, >])fL, sfof{nosf] lgo"ltm jxfn /x]sf] c;fwf/)f labf s;/L s}lkmot
;]jf, ;d'x, pk- gfd jf ldlt a;]sf] eP cjlw cfPsf]
;d'x a("jfsf]
lg)f{o
ldlt
b]lv ;Dd b]lv ;Dd

45
z}lIfs of]Uotf cWoog cjlw >])fL lzIf)f ;+:yfsf] gfd, &]ufgf s}lkmot
b]lv ;Dd

b|i^Jo M-1_ kmf/fddf pNn]lvt ;a} pkflwx?sf] k|dfl)ft k|ltlnlk k]z ug"{ kg]{% . k|ltlnlk k]z gu/]df ;f] jfktsf]
c+s lbOg] %}g .
-2_ ;]jf k|j]zsf] lgldQ tf]lsPsf] Go'gtd z}lIfs of]Uotf eGbf dfly ;DalGwt ljifosf] cltl/tm z}lIfs
pkflwsf] :t/ lgwf{/)f ul/Psf] x"g" kb{% . ;fy} pko"{tm dxndf z}lIfs of]Uotfsf] :t/ lgwf{/)f e};s]sf]
eP :t/ lgwf{/)f ePsf] ldlt ;f] cjlw ;]jf, ;d'x, pk-;d'x;+u ;DalGwt xf] eGg] k|dfl)ft ePsf] ldlt
pNn]v ePsf] x"g" kg]%{ .

dfly pNn]lvt ljj/)fdf s"g} s"/f e"m&[f n]lvPsf] jf hfgfhfgL ;f+rf] s"/f bafpg] p@]Zon] n]lvPsf] &x/] sfg'g
adf]lhd ;hfo :jLsf/ ug]{%" egL ;xL%fk ug]{ M

sd{rf/Lsf] gfd ;xL / ldlt M


kb M

pk/f]tm Joxf]/f sfof{nodf /x]sf] lghsf] /]s*{ cg";f/sf] xf] / o;df lghn] d]/f] /f]xa/df ;xL%fk u/]sf] &Ls xf]
elg k|dfl)ft ug]{ M

ljefuLo . sfof{no k|d"vsf] gfd M ;xL M


kb M
ldlt M

46
cf}Bf]lus If]q Joj:yfkg lnld^]*
:t/a[l$sf] b/vf:t kmf/fd
lgod 39-v_ ;+u ;DalGwt

1= sd{rf/Lsf] k'/f gfd, y/ M 2= &]ufgf M


3= axfn /x]sf] sfof{no M 4= afa"sf] gfd M
5= afh]sf] gfd M

gf]s/L ljj/)f -z"?b]lv xfn;Dd_


qm=;+= kbsf] sfof{nosf] lgo"lQm jf axfn /x]sf] ldlt hDdf c;f/)f b)*,
gfd, gfd :t/a[l$ b]lv ;Dd ;]jf labf eP ;hfo,
>])fL, ePsf] cjlw cjlw gl;xt,
;]jf, ldlt kfPsf]
;d"x eP

b|i^Jo M b/vf:t kmf/fdeg]{ sd{rf/LOn] dfly pNn]lvt ljj/)f cg";f/sf] k|df)fLt k|ltlnkL;d]t k]z ug"k
{ g]%
{ .

dfly pNNf]lvt ljj/)Fdf s"g} s"/f em'&f n]lvPsf] jf hfgfhfgL ;f+rf] s"/f n"sfpg] x]t"nk] n]lvPsf] &x/]
sfg'gadf]lhd ;hfo :jLsf/ ug]%
{ " elg ;lx%fk ul/ lbP M
sd{rf/Lsf] gfd M ;xL M
sfo{/t kb M ldlt M

sfof{non] eg]{ M
sDkgLsf] sd{rf/L ;]jf zt{ lghodfjnL, 2054 kl/R%]b 12 sf] lgod 112 adf]l hd dfly pNn]lvt sd{rf/Ln]
kfPsf] b)*, ;hfo cflbsf] ljj/)f M
qm= ;+= b)*, ;hfosf] lsl;d s"g ldltdf kfPsf] s"g kb÷txdf kfPsf] s}lkmot
1
2
3
4

dfly pNn]lvt ;Dk')f{ Joxf]/f l&s % elg k|dfl)ft ug]{ M


ljefuLo k|d"v÷sfof{no k|d"vsf] gfd M
;xL M sfof{nosf] gfd M
ldlt M

47
z}lIfs of]Uotf cWoog cjlw >])fL lzIf)f ;+:yfsf] s}lkmot
b]lv ;Dd gfd, &]ufgf

b|i^Jo M -1_ kmf/fddf pNn]lvt ;j} pkflwx?sf] k|dfl)ft k|ltlnlk k]z ug"{ kg]{% .
k|ltlnlk k]z gu/]df ;f] jfktsf] c+s lbOg] %}g .
-2_ ;]jf k|j]zsf] lgldQ tf]lsPsf] Go'gtd z}lIfs of]Uotf eGbf dfly ;DalGwt laifosf] cltl/Qm z}lIfs
of]Uotfsf] :t/ lgwf{/)F ul/Psf] x"g" kb{% .
;fy} pko"Qm dxndf z}lIfs of]Uotfsf] :t/ lgwf{/)f e};s]sf] eP :t/ lgwf{/)f ePsf] ldlt ;f] cjlwn ;]jf,
;d'x, pk ;d'x;+u ;DalGwt xf] eGg] k|dfl)ft ePsf] ldlt pNn]v ePsf] x"g" kg]%{ .

dfly pNn]lvt ljj/)fdf s"g} s"/f em"¶f n]lvPdf jf hfgfhfgL ;f+rf] s"/f bjfpg] p@]Zon] n]lvPsf] &x/] sfg'g
adf]lhd :jLsf/ ug]%
{ " egL ;xL%fk ug]{ M

sd{rf/Lsf] gfd M ;xL / ldltM


kb M

pk/f]Qm Aoxf]/f sfof{nodf /x]sf] lghsf] /]s*{ cg";f/ xf] / o;df lghn] d]/f] /f]xj/df ;xL%fk u/]sf] &Ls xf]
elg k|dfl)ft ug]{ M

ljefuLo÷sfof{no k|d"vsf] gfd M ;xL M


ldlt M

48

You might also like