Đề bài: Nêu cảm nghĩ của em về bài thơ Nói với con

Bài làm
Ca dao từ ng có câ u: “Cô ng cha như nú i Thá i Sơn”. Có phả i vì vậ y mà ngườ i
cha luô n khao khá t nhữ ng đứ a con có đượ c sự vữ ng và ng, rắ n rỏ i mạ nh mẽ
trên đườ ng đờ i. Qua bà i thơ Nó i vớ i con củ a Y Phương, ngườ i đọ c nhậ n
thấ y tình cả m và mong ướ c củ a mộ t ngườ i cha như vậ y dà nh cho con, mộ t
thứ tình cả m nồ ng ấ m và thiêng liêng, giả n dị. Bà i thơ đồ ng thờ i cũ ng gợ i
cho ngườ i đọ c nhữ ng suy nghĩ sâ u sắ c về trá ch nhiệm củ a ngườ i là m con.
Mượ n lờ i mộ t ngườ i cha nó i vớ i con, bà i thơ gợ i về cộ i nguồ n củ a mỗ i con
ngườ i, đồ ng thờ i bộ c lộ niềm tự hà o trướ c sứ c số ng mạ nh mẽ, bền bỉ củ a
quê hương mình. Nhà thơ đã mở rộ ng từ tình cả m gia đình đến tình cả m
quê hương, từ nhữ ng kỷ niệm gầ n gũ i, thiết tha mà nâ ng lên thà nh lẽ số ng.
Mở đầ u bà i thơ bằ ng nhữ ng hình ả nh cụ thể, Y Phương đã tạ o đượ c khô ng
khí gia đình đầ m ấ m, quấ n quýt. Từ ng bướ c đi, từ ng tiếng nó i tiếng cườ i
củ a con đượ c cha mẹ mừ ng vui đó n nhậ n:
“Chân phải bước tới cha
Chân trái bước tới mẹ
Một bước chạm tiếng nói
Hai bước tới tiếng cười”
Nhữ ng câ u thơ có cá ch diễn đạ t thậ t độ c đá o đã cho thấ y tình yêu thương
củ a cha mẹ đố i vớ i con. Con lớ n lên hà ng ngà y trong tình yêu thương ấ y,
trong sự nâ ng niu, mong chờ củ a cha mẹ.
Khô ng chỉ có tình yêu thương củ a cha mẹ, thờ i gian trô i qua, con trưở ng
thà nh trong cuộ c số ng lao độ ng, trong thiên nhiên thơ mộ ng và nghĩa tình
củ a quê hương. Đó là cuộ c số ng củ a nhữ ng “ngườ i đồ ng mình", rấ t cầ n cù
và tươi vui:
"Người đồng mình thương lắm con ơi
Đan lờ cài nan hoa, vách nhà ken câu hát
Rừng cho hoa, con đường cho những tấm lòng
Cha mẹ nhớ mãi về ngày cưới
Ngày đầu tiên đẹp nhất trong đời”.
Nhữ ng từ ngữ già u sắ c thá i biểu hiện: cà i nan hoa, ken câ u há t,... đã miêu tả
cụ thể cuộ c số ng ấ y đồ ng thờ i thể hiện tình cả m gắ n bó , quấ n quýt củ a con
ngườ i quê hương. Rừ ng nú i quê hương thơ mộ ng và trữ tình cũ ng là mộ t
trong nhữ ng yếu tố nuô i con khô n lớ n, nâ ng đỡ tâ m hồ n con. Thiên nhiên
vớ i nhữ ng sô ng, suố i, ghềnh, thá c... đã nuô i dưỡ ng con ngườ i cả về tâ m hồ n
và lố i số ng: "Rừ ng cho hoa, con đườ ng cho nhữ ng tấ m lò ng". Cá ch gọ i
“ngườ i đồ ng mình” đặ c biệt gầ n gũ i, thâ n thiết và gắ n bó như gợ i niềm ruộ t
thịt yêu thương.
Khô ng chỉ gợ i cho con về nguồ n sinh dưỡ ng, cha cò n nó i vớ i con về nhữ ng
đứ c tính cao đẹp củ a "ngườ i đồ ng mình". Đó là lò ng yêu lao độ ng, hă ng say
lao độ ng vớ i cả tấ m lò ng. Đó là sứ c số ng bền bỉ, mạ nh mẽ, vượ t qua mọ i
khó khă n, gian khổ :
“Người đồng mình thương lắm con ơi
Cao đo nỗi buồn

VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí
 Xa nuôi chí lớn”.
Dù ng nhữ ng từ ngữ rấ t mạ nh mẽ như "cao", "xa", "lớ n”, tá c giả muố n nhấ n
mạ nh cuộ c số ng khoá ng đạ t, mạ nh mẽ củ a nhữ ng "ngườ i đồ ng mình". Dù
khó khă n, đó i nghèo cò n nhiều nhưng họ khô ng nhụ t chí, ý chí củ a họ vẫ n
rấ t vữ ng chắ c, kiên cườ ng:
“Người đồng mình thô sơ da thịt
Chẳng mấy ai nhỏ bé đâu con
Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương
Còn quê hương thì là phong tục”
Nhữ ng "ngườ i đồ ng mình" vượ t qua vấ t vả để bá m trụ lấ y quê hương. Bằ ng
cuộ c số ng lao độ ng khô ng mệt mỏ i, họ xâ y dự ng quê hương vớ i nhữ ng
truyền thố ng cao đẹp. Nhữ ng "ngườ i đồ ng mình" mộ c mạ c, thẳ ng thắ n
nhưng già u chí khí, niềm tin… Ngườ i cha đã kể vớ i con về quê hương vớ i
cả m xú c rấ t tự hà o.
Tình cả m củ a ngườ i cha dà nh cho con rấ t thiết tha, trìu mến. Tình cả m nà y
bộ c lộ tự nhiên, châ n thự c qua nhữ ng lờ i nhắ n gử i củ a cha cho con. Ngườ i
cha muố n con số ng phả i có nghĩa tình, thuỷ chung vớ i quê hương, biết
chấ p nhậ n nhữ ng khó khă n, vấ t vả để có thể:
“Sống trên đá không chê đá gập ghềnh
Sống trong thung không chê thung nghèo đói
Sống như sông như suối
Lên thác xuống ghềnh
Không lo cực nhọc”
Ngườ i cha mong cho con mình số ng ngay thẳ ng, trong sạ ch, số ng vớ i ý chí,
niềm tin để vữ ng và ng vượ t qua mọ i thử thá ch khó khă n. Ngườ i cha mong
cho con số ng phả i luô n tin và o khả nă ng củ a mình, tin tưở ng và o bả n thâ n.
Có như vậ y, con mớ i có thể thà nh cô ng, mớ i khô ng thua kém ai cả Ngườ i
cha đã nó i vớ i con bằ ng tấ t cả lò ng yêu thương củ a mình, nó i vớ i con
nhữ ng điều từ đá y lò ng mình. Điều lớ n nhấ t ngườ i cha đã truyền dạ y cho
con chính là niềm tự tin và o bả n thâ n và lò ng tự hà o vớ i sứ c số ng mạ nh
mẽ, bền bỉ, vớ i truyền thố ng củ a quê hương.
Qua nhữ ng lờ i ngườ i cha nó i vớ i con, có thể thấ y tình cả m củ a ngườ i cha
đố i vớ i con thậ t trìu mến, thiết tha và tin tưở ng. Điều lớ n lao nhấ t mà
ngườ i cha muố n nó i vớ i con chính là niềm tự hà o vớ i sứ c số ng mạ nh mẽ
bền bỉ củ a quê hương và niềm tin khi bướ c và o đờ i.
Bà i thơ đã gợ i cho ngườ i đọ c nhữ ng niềm cả m độ ng sâ u xa và nhữ ng suy
nghĩ sâ u sắ c. Thì ra, đằ ng sau nhữ ng lặ ng lẽ, thâ m trầ m củ a cha là biết bao
yêu thương, biết bao mong mỏ i, biết bao hy vọ ng, biết bao đợ i chờ ... Con
lớ n lên như hô m nay khô ng chỉ nhờ và o cơm ă n và á o mặ c mà cò n mang
nặ ng â n tình củ a nhữ ng lờ i dạ y dỗ â n cầ n thấ m thía. Quả là :
“Công cha như núi Thái Sơn
Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra”.
Vậ y thì, là ngườ i là m con, con xin nguyện:
“Một lòng thờ mẹ kính cha
Cho tròn chữ hiếu mới là đạo con".

VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí
Chẳ ng nhữ ng vậ y, con sẽ bướ c theo nhữ ng bướ c châ n vữ ng chắ c mà cha để
lạ i trên con đườ ng cha bướ c đến đỉnh Thá i Sơn - nguyện “số ng như sô ng
như suố i”, nguyện ngẩ ng cao đầ u “lên đườ ng” mà khô ng “thô sơ da thịt”. Và
trên con đườ ng ấ y, con sẽ mang theo hình ả nh quê hương để tiếp tụ c nố i
tiếp cha anh “tự đụ c đá kê cao quê hương” thâ n thiết củ a mình.
Bà i thơ có nhiều nét đặ c sắ c về nghệ thuậ t, tuy nhiên, độ c đá o nhấ t và đặ c
sắ c nhấ t là cá ch thể hiện, diễn tả tình cả m. Nhữ ng từ ngữ , hình ả nh trong
bà i rấ t mộ c mạ c nhưng đồ ng thờ i cũ ng rấ t già u hình ả nh gợ i tả vừ a cụ thể
vừ a có sứ c khá i quá t cao.
Bà i thơ nhắ c nhở chú ng ta về tình cả m gia đình ấ m cú ng, ca ngợ i truyền
thố ng cầ n cù , sứ c số ng mạ nh mẽ củ a quê hương, củ a dâ n tộ c. Qua lờ i nó i
vớ i con, ta phầ n nà o hiểu rõ hơn, cả m nhậ n sâ u sắ c hơn nhữ ng tình cả m
củ a ngườ i cha dà nh cho con. Nhữ ng bà i họ c mà ngườ i cha trong bà i thơ
Nó i vớ i con có lẽ là nhữ ng bà i họ c mà bấ t kỳ ngườ i cha nà o cũ ng muố n dạ y
cho con mình. Và nhữ ng bà i họ c giả n dị, mộ c mạ c đó có lẽ sẽ theo con suố t
trên chặ ng đườ ng đờ i, bà i họ c củ a cha - bà i họ c đầ y ý nghĩa sâ u sắ c.
Bài làm 2
Bà i thơ ra đờ i cuố i nhữ ng nă m bả y mươi củ a thế kỉ XX, khi cả đấ t nướ c
đứ ng trướ c hiện thự c khó khă n sau chiến tranh. Vớ i hai mươi tá m câ u thơ
tự do, bà i thơ có thể chia là m hai phầ n. Mườ i mộ t câ u thơ đầ u là tình cả m
gia đình, quê hương đầ m ấ m, tươi vui. Mườ i bả y câ u cò n lạ i là truyền thố ng
nghĩa tình, sứ c số ng mạ nh mẽ củ a ngườ i đồ ng mình và mong muố n củ a
ngườ i cha.
Gia đình, quê hương là cá i nô i đầ u đờ i củ a mỗ i con ngườ i. Tình cả m gia
đình, quê hương là sợ i dâ y vô hình níu giữ bướ c châ n củ a nhữ ng con ngườ i
xa quê vớ i cộ i nguồ n. Vớ i giọ ng điệu tâ m tình nhỏ nhẹ, Y Phương cho ta
cả m nhậ n niềm hạ nh phú c gia đình bình dị mà ai trong chú ng ta cũ ng từ ng
đượ c trả i qua:
Chân phải bước tới cha
Chân trái bước tới mẹ
Một bước chạm tiếng nói
Hai bước tới tiếng cười
Đó là nhữ ng bướ c đi chậ p chữ ng đầ u tiên, gia đình trà n ngậ p trong "tiếng
nó i, tiếng cườ i" yên vui. Khi con lớ n lên, cha mẹ vẫ n luô n theo dõ i bướ c
châ n củ a con trên mọ i nẻo đườ ng đờ i. Cha mẹ là điểm tự a vữ ng chắ c nâ ng
đỡ từ ng bướ c con đi, khô ng gì hạ nh phú c bằ ng con có cha mẹ.
Bả y câ u thơ tiếp: Con cò n lớ n lên trong cuộ c số ng lao độ ng, trong thiên
nhiên thơ mộ ng và nghĩa tình củ a quê hương. "Ngườ i đồ ng mình" là ngườ i
vù ng mình, ngườ i quê hương. Đâ y là cá ch nó i giả n dị, thâ n thuộ c, mộ c mạ c
củ a ngườ i miền nú i.
Đan lờ cài nan hoa
Cách nhà ken câu hát
"Đan lờ " để bắ t cá , "ken" vá ch nhà là m chỗ che nắ ng, che mưa, nhữ ng cô ng
việc lao độ ng hà ng ngà y qua cá ch liên tưở ng củ a tá c giả trở nên thi vị, lã ng
mạ n, đầ y chấ t thơ. Độ ng từ "cà i", "ken" vừ a miêu tả nhữ ng độ ng tá c, cử chỉ

VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí
cụ thể, vừ a nố i liền cuộ c số ng vậ t chấ t và tinh thầ n. Lao độ ng, xâ y dự ng
cuộ c số ng no ấ m, từ đó mà nả y sinh thơ ca, nhạ c họ a, nả y sinh đờ i số ng
tinh thầ n phong phú (hoa, câ u há t).
Hoa biểu tượ ng cho cá i đẹp. "Rừ ng cho hoa" để tâ m hồ n ngườ i đồ ng mình
thêm phong phú , biết yêu thương, trâ n trọ ng nhữ ng giá trị tinh thầ n. "Con
đườ ng cho nhữ ng tấ m lò ng" thơm thả o, biết sẻ chia, biết đồ ng cả m nỗ i
buồ n vui. Thiên nhiên thơ mộ ng, nghĩa tình đã nuô i dưỡ ng, chở che con
ngườ i, nếu con ngườ i biết gắ n bó vớ i quê hương, quê hương sẽ cho tấ t cả
nhữ ng gì tố t đẹp nhấ t cả giá trị vậ t chấ t lẫ n tinh thầ n. "Ngườ i khô ng phụ
đấ t thì đấ t chẳ ng phụ ngườ i".
Y Phương đã vậ n dụ ng lố i diễn đạ t củ a ngườ i dâ n tộ c, thiên về cá ch nó i cụ
thể, vừ a sinh độ ng, khá i quá t mà vẫ n khô ng kém phầ n thi vị về vẻ đẹp cuộ c
số ng lao độ ng củ a ngườ i miền nú i.
17 câ u cò n lạ i: Nhữ ng đứ c tính cao đẹp củ a ngườ i đồ ng mình và mong
muố n củ a ngườ i cha qua lờ i tâ m sự vớ i con.
Mỗ i lầ n ngườ i cha tâ m sự vớ i con về "ngườ i đồ ng mình" thì mộ t lầ n phẩ m
chấ t cao đẹp củ a ngườ i đồ ng mình lạ i hiện ra.
Người đồng mình ... cực nhọc
"Ngườ i đồ ng mình" cuộ c số ng vấ t vả "lên thá c xuố ng ghềnh" nhưng già u
chí khí, biết lấ y "nỗ i buồ n" mà "nuô i chí lớ n", lấ y cá i cao xa củ a đấ t trờ i là m
thướ c đo "nỗ i buồ n" và "chí lớ n" ấ y.
Ngườ i cha muố n con ghi nhớ lấ y nhữ ng truyền thố ng ấ y để mà thương mà
nhớ :
"Dẫu làm sao thì cha vẫn muốn...nghèo đói".
Quê hương là nơi chô n nhau cắ t rố n, là mả nh đấ t thiêng liêng, cà ng nghèo
khó , cà ng phả i gắ n bó sẻ chia. Bở i vậ y, mà quê hương đi và o vă n họ c vớ i
mộ t niềm thương nỗ i nhớ củ a bao thế hệ. Họ tự hà o há t về quê hương.
Ngườ i dâ n xứ Nghệ há t về quê mình:
"Ơi Hà Tĩnh mình, đường về có nhớ
Trời chang chang nắng ai quàng áo tơi
Cho ta thương nhau mồ hôi chát mặn
Cho ta thương nhau vầng trăng không lẻ bạn
Đứt ruột nhớ mong..."
Ngườ i Quả ng Bình tự hà o:
"Giữ lấy đất trời của quê hương ta
Giữ lấy con người mà ta yêu quý..."
Quê hương dù nghèo đó i, khổ đau... nhưng bá t cơm, dò ng nướ c quê hương
vẫ n chả y trong ta, nơi đó ấ p iu bao nghĩa tình. Nhạ c sĩ khẳ ng định:
"Sô ng cứ chả y trong ta, nú i cứ lớ n trong ta
Đi xa lạ i muố n về, khổ đau cà ng muố n về"
Bở i như nhà thơ Đỗ Trung Quâ n từ ng nó i:
"Quê hương mỗi người chỉ một
Như là chỉ một mẹ thôi
Quê hương nếu ai không nhớ
Sẽ không lớn nổi thành người".

VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí
"Ngườ i đồ ng mình thô sơ da thịt" nhưng khô ng nhỏ bé về tâ m hồ n. Như đã
nó i ở trên, họ già u chí khí, tâ m hồ n phong phú , biết đồ ng cả m, sẻ chia.
Người đồng mình... phong tục.
"Đụ c đá ", mộ t cá ch nó i cụ thể diễn đạ t cô ng việc lao độ ng vấ t vả theo cả
nghĩa đen và nghĩa bó ng. Dẫ u phả i "đụ c đá ", họ vẫ n muố n lao độ ng xâ y
dự ng quê hương già u đẹp, "kê cao quê hương". Mộ t tình yêu châ n chính,
sâ u sắ c phả i đượ c biểu hiện bằ ng hà nh độ ng cụ thể. Yêu quê hương mà quê
hương vẫ n cò n nghèo khó thì phả i lao độ ng để xâ y dự ng quê hương. Cò n
"quê hương thì là m phong tụ c", "phong tụ c" là lố i số ng, nếp số ng sinh hoạ t
đẹp đẽ củ a quê hương. Lố i số ng đó sẽ theo con đi bố n phương trờ i, nhớ về
quê hương là nhớ nhữ ng phong tụ c đẹp đẽ ấ y.
Từ nhữ ng truyền thố ng đẹp đẽ củ a quê hương, từ nhữ ng phẩ m chấ t củ a
ngườ i đồ ng mình, ngườ i cha mong muố n:
Con ơi, tuy thô sơ da thịt
Lên đường
Không bao giờ nhỏ bé được
Nghe con.
Lầ n thứ nhấ t ngườ i cha nó i đến "Ngườ i đồ ng mình thô sơ da thịt" để nó i
cho con về sứ c số ng mạ nh mẽ củ a quê hương, sứ c mạ nh truyền thố ng củ a
quê hương; lầ n thứ hai, ngườ i cha nhắ c lạ i như để con khắ c cố t ghi xương
rằ ng: quê hương mình tuy mộ c mạ c, châ n chấ t, ngườ i đồ ng mình tuy thô sơ
da thịt nhưng số ng cao đẹp, nên trên đườ ng đờ i con phả i là m nhữ ng điều
lớ n lao, con phả i số ng cao thượ ng, tự trọ ng để xứ ng đá ng là "ngườ i đồ ng
mình". "Lên đườ ng" đi xa con phả i biết tự hà o về quê hương và tự tin để
bướ c và o đờ i. Truyền thố ng củ a quê hương, niềm tự hà o về quê hương trở
thà nh hà nh trang con mang theo trên mọ i nẻo đườ ng. Ngườ i cha đã truyền
cho con mình vẻ đẹp, sứ c mạ nh củ a truyền thố ng quê hương.
Phả i biết tự hà o, phá t huy nhữ ng đứ c tính tố t đẹp củ a ngườ i đồ ng mình,
đồ ng thờ i gìn giữ nhữ ng truyền thố ng tố t đẹp củ a quê hương, cố gắ ng họ c
tậ p thậ t tố t để gó p phầ n xâ y dự ng quê hương ngà y mộ t tố t đẹp.
Bài làm 3
Có lẽ cá c bạ n cũ ng đã biết xưa nay tình mẫ u tử luô n là đề tà i phong phú cho
thơ ca. Nhữ ng bà i thơ nó i về tình cả m cha con thì rấ t là ít. Riêng bà i thơ "
Nó i vớ i con" củ a tá c giả Y Phương là mộ t trong nhữ ng tá c phẩ m rấ t hiếm
hoi đó . Bà i thơ Nó i vớ i con thể hiện tình cả m êm ấ m củ a gia đình, tình yêu
quê hương da diết, ngọ t ngà o và ngợ i ca giá trị truyền thố ng tình nghĩa, sứ c
số ng mạ nh mẽ củ a ngườ i dâ n miền nú i.
Cộ i nguồ n sinh dưỡ ng củ a con trướ c hết là cá i nô i gia đình con lớ n lên
trong má i ấ m có cha có mẹ trong vò ng tay yêu thương. Cha mẹ thấ y hạ nh
phú c sung sướ ng, từ bướ c chậ p chữ ng từ tiếng nó i tiếng cườ i đầ u tiên củ a
con. Cá ch nó i mộ c mạ c, nghệ thuậ t liệt kê điệp ngữ , gợ i ra khô ng khí gia
đình đầ m ấ m trà n ngậ p yêu thương.
“Người đồng mình yêu lắm con ơi
Đan lờ cài nan hoa
Vách nhà ken câu hát

VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí
 Rừng cho hoa
Con đường cho những tấm lòng"
Hơn thế, cá i nô i nhỏ bé ấ y, cò n đượ c đù m bọ c bở i cá i nô i rộ ng lớ n đó là quê
hương. Con lớ n lên trưở ng thà nh trong cuộ c số ng lao độ ng trong thiên
nhiên thơ mộ ng nghĩa tình quê hương. Tá c giả vậ n dụ ng cá ch nó i củ a
ngườ i miền nú i để sá ng tạ o nhữ ng hình ả nh cụ thể vừ a mang tính khá i
quá t cao. Ngườ i đồ ng mình, vù ng nú i, dâ n tộ c mình yêu lắ m con ơi. Đan lờ ,
ken vá ch cầ n cù lao độ ng, cầ n cù lao độ ng đù m bọ c sẻ chia gắ n bó vớ i nhau.
" Rừ ng cho hoa, con đườ ng cho nhữ ng tấ m lò ng"
Thiên nhiên đẹp đẽ thơ mộ ng trở qua nghệ thuậ t nhâ n hó a. Điều đó khẳ ng
định mộ t quê hương nghĩa tình. Ngườ i cha muố n nó i vớ i con vẻ đẹp ấ y củ a
ngườ i đồ ng mình mà để yêu, gắ n bó . Do đó , khi sung sướ ng ô m con thơ và o
lò ng nhìn con khô n lớ n, suy nghĩ về nghĩa tình là ng bậ n quê nhà ngườ i cha
nghĩ về kỉ niệm hạ nh phú c.
Cha mẹ mãi nhớ về ngày cưới
Ngày đầu tiên đẹp nhất trên đời”
Nhữ ng đứ c tính cao đẹp củ a ngườ i đồ ng mình và mong ướ c ở bên con. Vẫ n
cá ch diễn đạ t mộ c mạ c độ c đá o. Nhà thơ tiếp tụ c thể hiện, nét đẹp củ a
ngườ i đồ ng mình qua nhữ ng hình ả nh đặ c sắ c.
" Người đồng mình…
…….
không lo cực nhọc"
Điệp ngữ " ngườ i đồ ng mình" lặ p lạ i ba lầ n, đó là cả m xú c trà o dâ ng trong
tâ m trạ ng nhà thơ. Biết bao nỗ i niềm thiêng liêng da diết vớ i quê hương
vớ i con ngườ i nơi đâ y mà thổ n thứ c thà nh lờ i gọ i " Yêu lắ m, thương lắ m,
con ơi". Đứ ng trướ c hoà n cả nh quê hương đấ t nướ c lú c bấ y giờ điểm tự a
tinh thầ n và củ ng cố niềm tin duy nhấ t là cá ch tin và o sứ c mạ nh truyền
thố ng dâ n tộ c lò ng thủ y chung vớ i quê hương. Dù hô m nay quê hương,
ngườ i đồ ng mình cò n nghèo gian nan vấ t vả ." Số ng trên đá , trong thung lên
thá c, xuố ng ghềnh" thì cũ ng đừ ng " chê đá gậ p ghềnh, chê thung nghèo
đó i". Lạ c quan " như sô ng, như suố i". Trong ý thơ có nét đặ c sắ c, nhà thơ
lấ y cá i cao xa củ a trờ i đấ t để đo tầ m kích củ a nỗ i buồ n và ý chí ngườ i đồ ng
mình, tá c giả muố n nhắ n nhủ khuyên ră n truyền cho con cá ch nhìn và nghị
lự c, nỗ i buồ n dẫ u cao to như nú i thì ý chí tâ m hồ n con ngườ i, sẽ cà ng xa
cà ng dà i như sô ng suố i, lớ n lao như biển rộ ng. Phả i biết châ n trọ ng yêu
thương nơi mình sinh ra và lớ n lên. Dù gian nan đến đến đâ u cũ ng đừ ng
chê đừ ng bỏ , đừ ng là m việc trá i lò ng mình. Phả i biết cầ n cù lạ c quan để
vượ t qua để số ng cho xứ ng đá ng.
Ngườ i đồ ng mình tuy mộ c mạ c thô sơ nhưng già u bả n lĩnh và lò ng tự trọ ng
“Người đồng mình thô sơ da thịt
Chẳng mấy ai nhỏ bé đâu con
Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương
Còn quê hương thì là phong tục”
Ý thơ cụ thể mà hà m ý sâ u xa, nhà thơ nhắ c lạ i hai lầ n ngườ i đồ ng mình thô
sơ da thịt, mộ c mạ c. Về lờ i ă n tiếng nó i nhưng chẳ ng mấ y ai nhỏ bé về ý chí

VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí
nghị lự c lò ng tự trọ ng mà ngượ c lạ i rấ t mạ nh mẽ, khoá ng đạ t già u niềm tin
và tinh thầ n lạ c quan, bền bỉ gắ n bó vớ i quê hương. Câ u thơ độ c đá o mang
cá ch nó i đặ c trưng sâ u sắ c củ a ngườ i miền nú i.
“Người đồng mình thô sơ da thịt
Chẳng mấy ai nhỏ bé đâu con
Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương"
Đụ c đá kê cao là hà nh độ ng thụ c ngườ i miền nú i thườ ng đụ c quá kê cao
nhà kê nố i đi, từ hình ả nh đó lờ i thơ chuyển nghĩa khá i quá t " kê cao quê
hương" đó là ý thứ c bả o vệ và tinh thầ n xâ y dự ng quê hương ngà y cà ng
tiến bộ già u đẹp hơn là tô n vinh giữ gìn truyền thố ng, phong tụ c tậ p quá n
tố t đẹp củ a quê hương.
Nhữ ng câ u cuố i, nhà thơ khẳ ng định muố n truyền cho con sứ c mạ nh và o
truyền thố ng quê hương, ngườ i đồ ng mình tuy thế nhưng số ng cao đẹp,
mong con sau nà y lớ n khô n trưở ng thà nh trên cuộ c đờ i phả i số ng cao
thượ ng để xứ ng đá ng truyền thố ng tố t đẹp đó . Bà i thơ sử dụ ng thể thơ tự
do, số câ u số chữ khô ng khuô n chỉnh phù hợ p mạ ch cả m xú c tự nhiên, linh
hoạ t nhịp điệu bay bổ ng nhẹ nhà ng.
Qua nhữ ng lờ i tâ m sự củ a cha đố i vớ i con. Ta thấ y tình cả m cha con thậ t
thâ n thích, trìu mến, ngườ i cha luô n muố n truyền dạ y cho con nhữ ng điều
tố t đẹp nhấ t. Chính vì vậ y, mỗ i ngườ i con như chú ng ta hã y châ n trọ ng cố
gắ ng giữ gìn nhữ ng truyền thố ng tố t đẹp củ a ô ng cha ta.
Bài làm 4
Trong thà nh tự u củ a vă n họ c hiện đạ i Việt Nam từ sau Cá ch mạ ng thá ng
Tá m có nhữ ng đó ng gó p khô ng nhỏ củ a thơ ca cá c dâ n tộ c anh em. Nô ng
Quố c Chấ n, Bà n Tà i Đoà n,… là lớ p cá c nhà thơ đi trướ c. Y Phương là mộ t
trong cá c nhà thơ tiêu biểu sau nà y. Thơ Y Phương nó i riêng và thơ cá c dâ n
tộ c thiểu số nó i chung có nhữ ng đặ c điểm riêng rấ t dễ nhậ n ra. Đó là cá ch
nó i, cá ch nghĩ bằ ng hình ả nh, mộ c mạ c, cụ thể, già u sứ c khá i quá t và cũ ng
già u chấ t thơ về gia đình, về quê hương, đấ t nướ c. Tuy vậ y, ở mỗ i nhà thơ
hình thà nh mộ t phong cá ch riêng, chẳ ng hạ n như ở Y Phương là chấ t suy
tư già u trả i nghiệm về lẽ số ng, về đạ o lý là m ngườ i, về sự gắ n bó vớ i quê
hương, đấ t nướ c. Đó là chấ t giọ ng lắ ng sâ u là thủ thỉ tâ m tình mà đầ y nộ i
lự c.
Sứ c thuyết phụ c, sự lan toả cứ hồ n nhiên mà tỏ a rạ ng khô ng mộ t chú t kiểu
cá ch, phô trương hay lí luậ n dà i lờ i. Kết cấ u bà i thơ vừ a theo chiều dọ c:
đứ a trẻ sinh ra, lớ n dầ n lên đến lú c trưở ng thà nh đã có thể đi xa "nuô i chí
lớ n", vừ a phá t triển theo chiều ngang: đứ a trẻ gắ n bó trong tình thương
mến củ a gia đình, củ a quê hương, cò n đến lú c có thể đi xa, hình ả nh quê
hương vẫ n như bó ng vớ i hình trở thà nh mộ t thứ hà nh trang tinh thầ n vô
giá . Để tiện phâ n tích, chú ng ta tạ m thờ i cắ t ngang bà i thơ, chia là m hai
đoạ n.
Đứ a con sinh ra và suố t mộ t thờ i thơ ấ u củ a nó . Bướ c đi chậ p chữ ng đầ u
tiên củ a mộ t con ngườ i thậ t trang trọ ng và cả m độ ng. Trang trọ ng bở i lầ n
đầ u, đứ a trẻ đi bằ ng đô i châ n củ a mình, cò n cả m độ ng vì nó có thể yên tâ m,
tin cậ y trong vò ng tay củ a mẹ, củ a cha. Đứ a trẻ ấ y sinh ra trong hạ nh phú c

VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí
("Cha mẹ mã i nhớ về ngà y cướ i – Ngà y đầ u tiên đẹp nhấ t trên đờ i") và lớ n
lên bằ ng sự đù m bọ c, dắ t dìu:
Chân phải bước tới cha
Chân trái bước tới mẹ
Câ u thơ tưở ng như chỉ là kể, tả rnà xiết bao trìu mến, thâ n thương. Tấ m
lò ng củ a mẹ, củ a cha là cá i đích để đứ a con hướ ng tớ i. Sự lớ n lên củ a đứ a
trẻ rấ t đỗ i hồ n nhiên như mặ t trờ i khô ng bao giờ mọ c từ hướ ng tâ y. Tiếng
nó i, tiếng cườ i là cá i phía hướ ng đô ng rạ ng rỡ . Hình ả nh cụ thể mà rấ t già u
chấ t thơ là ở cá ch đo đếm chiều dà i:
Một bước chạm tiếng nói
Hai bước tới tiếng cười
Hai thao tá c tư duy khô ng cù ng trong mộ t hệ thố ng, vừ a ngộ nghĩnh vừ a
sá ng tạ o biết bao! Khô ng biết đó là sá ng tạ o củ a nhà thơ, hay ngườ i Tà y ở
Cao Bằ ng xưa nay nó i thế, và nếu đó là khẩ u ngữ , mộ t cá ch nó i quen miệng
dâ n gian mộ c mạ c thì chính dâ n tộ c Tà y củ a tá c giả vố n dĩ đã có mộ t hồ n
thơ. Câ u thơ có đượ c cá i ấ m á p, ríu rít, ngọ t ngà o, mộ t thứ â m vang mà
nhữ ng ngườ i là m mẹ, là m cha ai mà khô ng bồ i hồ i xao xuyến. Tuy vậ y, dù
tấ m lò ng cha mẹ có độ bao dung rộ ng lớ n đến đâ u, đứ a con rấ t cầ n nhưng
vẫ n là chưa đủ . Ở đâ y có mộ t bầ u sữ a tinh thầ n thứ hai, đó là quê hương.
Quê hương hiện lên bằ ng ba yếu tố : rừ ng, con đườ ng và "ngườ i đồ ng
mình". Rừ ng, con đườ ng tuy chỉ là nhữ ng hiện tượ ng gỗ , đá vô tri nhưng
cũ ng biết đem cho nhữ ng thứ mà đứ a trẻ cầ n để lớ n:
Rừng cho hoa
Con đường cho những tấm lòng
Cá i đẹp củ a thiên nhiên, khô ng chỉ là mà u sắ c, cá i nhìn thấ y mà cò n cả "tấ m
lò ng", mộ t dạ ng thứ c vô hình, chỉ con ngườ i mớ i có thể cả m nhậ n đượ c, câ u
thơ đã đi dầ n và o chiều sâ u và sự khá i quá t. Rừ ng thì chở che, con đườ ng
thì mở lố i, nhưng có lẽ đá ng yêu hơn vẫ n là con ngườ i xứ sở :
Ngườ i đồ ng mình yêu lắ m con ơi.
Vậ y cá i đá ng "yêu lắ m" đó là cá i gì nếu khô ng phả i là cố t cá ch tà i hoa và
tinh thầ n vui số ng:
Đan lờ cài nan hoa
Vách nhà ken câu hát.
Thì ra dướ i cá i dá ng vẻ "thô sơ da thịt", mộ t tâ m hồ n lã ng mạ n biết bao !
Mạ ch thơ có sự đan xen: quê hương và gia đình cù ng nuô i đứ a trẻ lớ n lên ở
chặ ng đườ ng đờ i đầ u tiên củ a bé. Ý thứ c về nguồ n cộ i sau nà y là từ cả hai
chung đú c lạ i giú p cho đứ a trẻ trưở ng thà nh đặ t châ n lên con đườ ng dà i,
rộ ng hơn kế tiếp.
Phầ n thứ hai củ a bà i thơ là nhữ ng lờ i trao gử i, dặ n dò khi đứ a trẻ đã "cao"
hơn, dặ m bướ c cũ ng "xa" hơn, xa cá i má i nhà yêu thương và nú i rừ ng quê
hương. Ta bắ t gặ p ở đâ y mộ t lầ n nữ a cá i cá ch nó i rấ t khá c lạ mà cũ ng rấ t
hay:
Cao đo nỗi buồn
Xa nuôi chí lớn.

VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí
Lấ y sự từ ng trả i (buồ n) để đo chiều cao, lấ y chí lớ n để đá nh giá độ xa. Chỉ
có điều so vớ i đoạ n trướ c, câ u thơ có phầ n nhọ c nhằ n hơn và do đó rắ n rỏ i
cũ ng nhiều lên. Đoạ n thơ biết đặ t ra nhữ ng vấ n đề hệ trọ ng hơn, vấ n đề lẽ
số ng:
Sống trên đá không chê đá gập ghềnh
Sống trong thung không chê thung nghèo đói
Sống như sông như suối
Lên thác xuống ghềnh
Không lo cực nhọc.
Ở đâ y, con ngườ i trưở ng thà nh phả i nhậ n ra hoà n cả nh. Nhữ ng đá nhữ ng
thung, nhữ ng thá c nhữ ng ghềnh là cá i nghèo, cá i khó bao vâ y. Đó là nhữ ng
thử thá ch rấ t khó vượ t qua nhưng lạ i nhấ t thiết bằ ng nghị lự c phả i vượ t
qua. Biểu hiện trướ c hết củ a nghị lự c là khô ng đượ c bi quan, than thở , rồ i
sau đó , nó i như ngườ i Kinh "châ n cứ ng đá mềm". Cá ch nghĩ ấ y, cá ch số ng
ấ y có cá i cố t cá ch Việt Nam đượ c diễn đạ t bằ ng mộ t giọ ng điệu riêng nhưng
khô ng phả i là khô ng cứ ng cỏ i. Ba từ "số ng" đặ t ở đầ u câ u nố i tiếp nhau
khô ng chỉ như mộ t lờ i ră n dạ y thô ng thườ ng. Nó thà nh kính thiêng liêng
như việc giữ lử a và truyền lử a cho nhau, đó là vấ n đề số ng chết. Nó i đến
nghị lự c cũ ng là nó i đến nhâ n cá ch là m ngườ i. Nhâ n cá ch ấ y là khô ng chịu
"nhỏ bé", phả i ngẩ ng cao đầ u như "Ngườ i đồ ng mình tự đụ c đá kê cao quê
hương"… Mộ t lầ n nữ a, quê hương hiện lên như mộ t nguồ n tiếp sứ c, nhưng
khô ng phả i như thờ i bé thơ chỉ có an ủ i, vỗ về, mà là tư thế thẳ ng bướ c mà
đi, nhằ m thẳ ng mụ c tiêu mà tiến.
Về nghệ thuậ t bà i thơ, cù ng vớ i cá ch nó i, cá ch sá ng tạ o hình ả nh (như trên
đã phâ n tích), cầ n bổ sung về nhịp điệu, giọ ng điệu, thể loạ i thơ và cá c biện
phá p tu từ . về nhịp điệu thơ lú c nhanh, lú c chậ m, chậ m trong kể tả , nhanh
đến dồ n dậ p thiết tha trong khá t vọ ng là m ngườ i, khi mạ ch thơ chỉ cò n là
mộ t mũ i tên chỉ hướ ng. Đặ c biệt mậ t độ mau thưa khô ng đều củ a câ u nó i
về "ngườ i đồ ng mình" như mộ t nố t nhấ n, tạ o nên mộ t tiết tấ u tự nhiên phụ
thuộ c và o cả m xú c và ý nghĩ củ a ngườ i cha trong cuộ c đố i thoạ i đơn
phương (hình tượ ng đứ a con khô ng xuấ t hiện). Nếu ở phầ n đầ u, sự dịu
dà ng, â u yếm là â m điệu chủ thì sau đó phầ n lý trí đã đượ c nâ ng lên. Nhưng
dù là ngọ t ngà o hay nghiêm tú c thì ẩ n chìm trong dó vẫ n là mộ t tiếng nó i
thiết tha vẫ n thương yêu và hy vọ ng. Riêng về thể thơ, Nó i vớ i con đượ c
viết bằ ng mộ t thứ thơ khô ng gò bó , độ dà i ngắ n củ a từ ng câ u thơ khô ng
đều nhau. Thể thơ tự do nà y thích hợ p vớ i phong cá ch trò chuyện hằ ng
ngà y, phù hợ p vớ i mộ t lố i tư duy bình dị, hồ n nhiên khô ng cầ n đến sự cầ u
kỳ, đẽo gọ t. Ngoà i ra, cũ ng cầ n chú ý nhữ ng biện phá p tu từ , ví dụ điệp từ
(trong nhiều trườ ng hợ p), biện phá p đố i lậ p nhằ m là m nổ i bậ t ý thơ như
"Ngườ i đồ ng mình thô sơ da thịt – Chẳ ng mấ y ai nhỏ bé đâ u con", ở đâ y có
sự đố i lậ p giữ a thể xá c và tinh thầ n. Hoặ c hình thứ c nố i tiếp theo kiểu bắ c
cầ u: "Ngườ i đồ ng mình tự đụ c đá kê cao quê hương – Cò n quê hương thì
là m phong tụ c". Nhữ ng yếu tố về nghệ thuậ t ấ y tự nó bổ sung cho nhau
như tấ m vả i nhiều mà u, nhữ ng chiếc tú i thổ cẩ m xinh xinh, mộ t thứ "tú i
thơ" củ a ngườ i miền nú i.

VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí
VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí