ERCAN HOCA ile BİYOLOJİ ★ ERCAN HOCA ile BİYOLOJİ ★ ERCAN HOCA ile BİYOLOJİ ★

 Sil ve kamçı plazma zarı ile çevrelenmiş (9+2) düzeninde sıralanmış

mikrotübüller içerir.
 Bu yapı tüm ökaryot sil ve kamçılarında bulunurken prokaryot kamçıları
farklı yapıdadır.
 9 mikrotübül çifti bir dış silindir oluşturur.
 Ortada 2 tane kaynaşmamış mikrotübül yer alır.
 Dış silindirden çıkan protein yapılı uzantılar merkezdeki mikrotübüllere
bağlanır.
 Ayrıca komşu çiftler de birbirine dinein denen motor proteinler ile
bağlanır.

KAMÇILAR (Flagella)
 Sillere göre daha uzun yapıları vardır.
 Hücrelerde genelde tek veya çift şekilde bulunurlar.
 Bu yapılar kamçı ekseni ile aynı yönde hareket ederler.
 Kamçılar dalgalanarak hareket eder.
 Bir uçta oluşan bükülme dalgalar halinde diğer uca kadar ilerler.
 Kamçılar hayvan spermlerinde, bazı alglerde ve bazı bitkilerde
bulunabilir.

★
 ERCAN HOCA ile BİYOLOJİ ★ ERCAN HOCA ile BİYOLOJİ ★
 Dinein proteinleri sil ve kamçının hareketinden sorumlu motor
proteinlerdir.
 Dinein, kimyasal enerjinin hareket enerjisine dönüşmesiyle hareket eder
taşıdığı yükleri mikrotübülün eksi ucuna doğru taşır
 Bu hareketi protein konformasyon değişikliği ile sağlar.
 Dinein molekülleri biçim değiştirdiğinde ikili mikrotübüller diğer ikili
üzerinde hareket eder.
 Bu sırada ATP enerjisi harcanır.
 Endoplazmik retikulum > Golgi > Hücre zarı yönündeki hareketi
sağlar(içten dışa doğru).

 Kinezin proteinleri ise protein yüklü kesecikleri hücrenin bir kısmından

başka kısmına taşır.
 Kinezinler mikrotübüllerin oluşturduğu raylar üzerinde yürüyerek
organelleri taşırlar.
 Kinezinler de birer motor protein olduğu için faaliyetleri sırasında ATP
harcanır.
 Bu motor protein Dinein bileşiğine karşıt bir davranış gösterir(dıştan içe
doğru).

ERCAN HOCA ile BİYOLOJİ ★

 Neksin proteinleri ise ikili mikrotübülleri çaprazlamasına bağlayarak

birbiri üzerinde kaymalarını önler.
 Bu durum sil ve kamçının bükülmesine neden olur.
 Bunlar da motor protein olduğu için faaliyetleri sırasında ATP harcanır.
★
 ERCAN HOCA ile BİYOLOJİ ★ ERCAN HOCA ile BİYOLOJİ ★ ERCAN HOCA ile BİYOLOJİ ★
 Sil ve kamçıların hücreye bağlandığı taban kısımlarındaki yapıya bazal  Aktinler mikrovillus tepesinde(artı uç) amorf yoğun bir maddeye
cisim denir. gömülüdür.
 Bazal cisim sentriyoller gibi (9+3) düzenine sahiptir.  Alt kısımda(eksi uç) ise miyozin II, spektrin ve tropomiyozinden oluşmuş
 Sil ve kamçıların dış kısmındaki 9 mikrotübülden oluşan silindir bazal terminal ağ yer alır.
cismin içine doğru uzanırken merkezde bulunan 2 mikrotübül bazal cisme  Bir hücrede ortalama 200-3000 kadar mikrovillus bulunabilir.
giriş yapmadan sonlanır.  1 mm² barsak yüzeyinde 200.000.000 kadar mikrovillus bulunabileceği
hesaplanmıştır.
 Mikrovillus taşıyan hücrenin yüzeyi taşımayana göre en az 20 kat daha
fazladır.
 Birbirine paralel uzanan bu yapılar barsak emilim yüzeyini arttırırlar.
 İnce barsak epitel hücrelerinde, böbrek proksimal ve distal tubulus
hücrelerinde emilim yüzeyini arttırmaya yararlar.
 İntestinal absorbtif hücrelerde çizgili kenar, böbrek proksimal tubul
hücrelerinde fırçamsı kenar olarak adlandırılırlar.

2-MİKROVİLLUSLAR (Fırçamsı/Çizgili Kenar)

 Mikrovilluslar hücrenin apikal uzantılarıdır ve yapısı temel olarak
aktinlerden oluşur.
 Aktinler birbirlerine fimbrin ve villin, zara ise miyozin I ve kalmodulin ile
tutunur.
★
 ERCAN HOCA ile BİYOLOJİ ★ ERCAN HOCA ile BİYOLOJİ ★
3-STEROSİLYA
 Dallanma gösteren mikrovilluslardır.
 Hücre membranının yüzeyini arttırır.
 Moleküllerin hücreye giriş-çıkışını kolaylaştırır.
 Sillerden farklı olarak, içerdikleri aktin filamenti dolayısıyla, oldukça
serttirler.
 İnsan vücudunda,
 Duktus epididimiste yüzey alanını artırırlar ve testiküler sıvının
emilmesini,
 Patolojik spermlerin fagosite edilmesini sağlarlar,
 İç kulakta (kohleanın duyu kıl hücreleri üzerinde) bulunan uzun ve
hareketsiz uzantılardır.

ERCAN HOCA ile BİYOLOJİ ★

★
★ ERCAN HOCA ile BİYOLOJİ ★ ERCAN HOCA ile BİYOLOJİ ★ ERCAN HOCA ile BİYOLOJİ ★
LÜTFEN.
ABONE OLMAYI, BEĞENMEYİ, PAYLAŞMAYI UNUTMAYALIM
 ERCAN HOCA ile BİYOLOJİ ★ ERCAN HOCA ile BİYOLOJİ ★
HÜCRE DIŞI YAPILAR VE HÜCRE BAĞLANTI BÖLGELERİ  Orta lamel, iki kardeş hücrenin çeperleri arasında ince bir tabaka olarak
kalır.
HÜCRE DUVARI(Hücre Çeperi)  Daha sonra kardeş hücrelerin her biri primer hücre çeperini oluşturmak
 Hücre duvarı plazma zarının dışında yer aldığı için bir hücre dışı yapıdır. için üç tip polisakkarit salgılar:
 Bütün hücrelerde bulunmaz.
 Prokaryotlar, funguslar, bazı protistler ve bitkilerde bulunur.
 Plazma zarından daha kalın olup hücreyi korur ve biçim verir.
 Ayrıca hücreyi enfeksiyonlara karşı korur.
 Hücrenin fazla su alarak şişmesini önler.
 Cansızdır ve hücre zarı gibi seçici geçirgen değildir.

ERCAN HOCA ile BİYOLOJİ ★

 Hücre çeperinin yapısı, bitkilerin büyümesine izin verir.
 Hücre çeperi, hücrenin hacmini düzenleyici, hücrenin şeklini belirleyici ve
hücrenin içeriğini koruyucu işlev gösterir.
 Hücre çeperi oluşumu bitki bölünmesi sırasında gerçekleşen sitokinez
sonrası başlar.
 Bir bitki hücresinde sitokinez, iki kardeş hücre bir hücre plağı ile
birbirinden ayrılınca tamamlanır.
 Önce sıvı özelliğinde olan bu hücre plakası, sonradan birtakım fiziksel ve
kimyasal değişikliklere uğrayarak iki yavru hücre arasındaki orta lameli
oluşturur.
★
 ERCAN HOCA ile BİYOLOJİ ★ ERCAN HOCA ile BİYOLOJİ ★ ERCAN HOCA ile BİYOLOJİ ★
 Selüloz, binlerce glikoz molekülünün düz polimerlerinden oluşur.  Bu proteinler hemiselüloz ve pektinleri selüloz mikrofibrillere bağlayan
 Bu moleküller, hücre çeperinin içinde bir kafes oluşturan mikrofibril ve kovalent olmayan bağların yapısını bozarak bu işlemi gerçekleştirir.
demetleri şeklinde düzenlenir.
 Hemiselüloz, selüloz mikrofibrilleri ile yoğun çapraz bağlar oluşturan çok
dallanmış polisakkarit zincirleridir.
 Pektinler, heterojen polisakkaritlerdir.
 Diğer bileşenlere göre çözünürlükleri fazladır.
 Ayrıca bu madde meyve reçellerine ve jellerine jel özelliği kazandırır.
 Pektinler sıcak su, kuvvetli asitler, pektinaz fermenti ile erir.
 Bu nedenle bitkisel dokular, örneğin patates su içerisinde fazla
kaynatılacak olursa, hücreleri birbirinden ayrılır.

 Hücrelerde genişleme durunca bazı bitki hücresi tipleri bir ya da daha

fazla selüloz tabakası biriktirir.
 Bunu primer çeperin iç kısmında yer alan sekonder çeperi oluşturmak
için yaparlar.
 Primer çeper içindeki sekonder çeper bazı bitkilerin büyük gövde
oluşturmasına izin veren mekanik destek sağlar.
 Sekonder çeper de selüloz mikrofibriller içerir ve bunlar pektin içinde
değil lignin olarak isimlendirilen belirgin yapı içinde gömülüdür.
 Lignin, hidrofobik bir matriks oluşturan, karmaşık yapılı ve karbon içeren
 Bahsettiğimiz polisakkaritlerin salgılanma ve biriktirilme işlemi hücre son bir polimerdir.
hacmine ulaşıncaya kadar devam eder.  Bu yapı su geçirmez özellikte ve hayvanlar tarafından sindirilmeye
 Bitkinin başlıca büyüme yollarından biri, hücre genişlemesidir. dirençlidir.
 Merkezi koful ozmotik basıncından dolayı suyu çeker, bu durum çeperin  Selülozdan sonra yeryüzünde en fazla bulunan biyolojik polimerdir.
hücre çeperine turgor basıncı uygulamasına neden olur.  Trake, trakeid, sklerankima lifleri ve taş hücreleri gibi dayanıklı hücreler
 Hücrenin boyutu büyüdükçe hücre çeperinin selüloz mikrofibrilleri sekonder çepere sahiptir.
arasındaki bağlantılar gevşer.
 Ekspansinler denen protein sınıfı bu olayda rol oynar.
★