PONEMANG SEGMENTAL

PONEMANG SEGMENTAL
I. Ponemang katinig
II. Ponemang patinig
iii. diptonggo
 Ginamit ito upang
Pares Minimal maipakita ang pagkakaiba
Ng mga tunog na
Pares ng mga salita na magkakahawig ngunit
magkaiba ng kahulugan magkaiba ang ponema at
ngunit magkatulad sa kahulugan.
bigkas maliban sa isang
Halimbawa: Pares
ponema sa magkatulad na
Minimal
posisyon. ( Santiago at
misa-mesa tila-tela
Yanco, 2003)
oso-uso titik-titig
selya-silya pepe-pipi
ilog-irog iwan-ewan
 HAL: (KLASTER)
Klaster o kambal katinig
Unahan Gitna Hulihan
Binubuo ng dalawang drama iskwater
(2) magkasunod na rekord
katinig sa isang pantig, blusa eskwela tayp
maaaring Makita na klerk biskwit nars
inisyal, midyal, at pinal na krema kongklusyon
pantig na salita. kart
gripo sombrero beys
dyaryo pilantropo kard
plano relaks
HALIMBAWA: /ey/ HALIMBAWA: /uy/

reyna
aruy
keyk
baduy
beyk
beysbol
HALIMBAWA: /ay/ tunay lagay
away tangay
bahay palay panday lakbay
sabay kulay patnubay patay
gulay itay/inay HALIMBAWA: /oy/
bagay akbay Kahoy tuloy taboy
alay hukay Daloy abuloy tukoy
Kasoy palaboy unggoy
paypay pilay
Apoy simoy
saklay pantay
Amoy langoy
tibay sampay
biloy baboy
husay tulay
HALIMBAWA: /aw/ bughaw lugaw
sigaw sabaw
agaw ligaw uhaw palayaw
ginaw litaw hataw tanaw
takaw dalaw ibabaw sitaw
nakaw ayaw
anahaw kalabaw
halimaw ikaw
apaw dilaw
sabaw
araw hikaw
HALIMBAWA: /iw/
ihaw galaw
aliw sisiw baliw
tunaw langaw
giliw paksiw
hilaw ilaw
DIPTONGGO Ang mga diptonggo sa
Filipino ay
Ponemang patinig
/a, e, i, o, u/ /y/ - ay, ey, iy, oy, uy
+ malapatinig /w, y/
/w/ - aw, ew, iw, ow, uw
AYOS NG BAHAGI DILA
DILA HARAP SENTRAL LIKOD
MATAAS i u

GITNA e o

MABABA a
PONEMANG PATINIG

Binibigkas sa ating dila

na binubuo ng harap, Halimbawa:
sentral at likod na
bahagi. Ang mga bahagi /a/,/e/,/i/,/o/,/u/
ng dila ang gumagana sa
pagbigkas ng mga patinig
na binibigkas nang
mataas, gitna at mababa.
a. Pasara – hinaharangan ang daan
ng hangin. /p,t,k,?,b,d,g/
b. Pailong – nahaharang ang hangin
na dapat ay sa bibig lumalabas
dahil sa pagtikom ng mga labi,
pagtukod ng dulong dila sa itaas ng
mga ngipin, o kaya’y dahil sa
pagbaba ng malambot na
ngalangala. Ang nangyayari ay hindi
sa bibig lumalabas ang hangin kundi
sa ilong. /m,n/ng/
c. Pasutsot – sa makipot na pagitan
ng dila at ng ngalangala o kaya’y ng
mga babagtingang tinig lumalabas
ang hangin. /s,h/
d. Pagilid – dahil sa mga dulong dila
ay nakadikit sa punong gilagid, sa
mga gilagid ng dila lumalabas ang
hangin. /l/
e. Pakatal – dahil sa ang dulo ng
nakaarkong dila ay pumapalag, ang
hangin sa loob ng bibig ay paiba-
iba ng direksyon at ito ay
nahaharang. /r/
f. Malapatinig – kung malapatinig
ang ponema, ang galwa ng labi o
dila ay mula sa isang pusisyon
patungo sa ibang pusisyon. /w,y/
 ang hininga ay lumalabas sa
2. Paraan ng Artikulasyon bibig o sa ilong sa pagbigkas ng
alinman sa mga ponemang
katinig. Ang paraan ng
- Naglalarawan kung paano
artikulasyon sa Filipino ay
pinatutunog ang ponemang
mapapangkat sa anim, gaya ng
katinigsa ating bibig.
mga sumusunod:

Ang paraan ng artikulasyon

naman ay inilalarawan kung
papaanong gumagana ang
ginagamit na mga sangkap sa
pagsasalita at kung paanong
1. Panlabi – dumidiit ang ibabang
labi sa labing itaas.
2. Pangipin – dumidiit sa loob ng
mga ngiping itaas ang dulo ng
dila /t,d,n/.
3. Panlabi-Pangipin – dumidiit ang
ibabang labi sa mga itaas na
ngipin /f,v/.
4. Panggilagid – ang ibabaw ng
dulong dila ay kumalapit o dumidiit
sa punong gilagid /s,z,l,r/.
5. Palatal – lumalapit sa matigas na
bahagi ng ngalangala ang ibabaw ng
punong dila /y/.
6. Velar – dumidiit sa velum o
malambot na bahagi ng ngalangala
ang ibabaw ng punong dila /k,g,n/.
7. Palalamunan – ang likurang
bahagi ng dila ay dumidiit sa
lalamunan /j./.
8.Glottal – lumalapit o dumidiit ang
mga babagtingang patinig at
hinaharang ang presyon ng
pagpalabas na hiningang galing sa
baga at pagkatapos ay pakakawalan
upang bumuo ng paimpit o pasutsot
na tunog /?,h/.
I. Ponemang Katinig 1. Punto ng Artikulasyon

- Nagsasabi kung saang bahagi

- Ang mga ponemang katinig ay
ng bibig ang ginagamit upang
maiaayos ayon sa tagpuan-
makalusot ang hangin sa
bigkasan at paraan ng
pagbigkas ng isang ponema.
pagbibigkas at kung may tinig
at walang tinig ng pagbibigkas
Sa pamamagitan ng walong
sa mga ito katulad ng makikita
punto ng artikulasyon ay
sa tsart na nasa ibaba.
mailalarawan natin ang
ponemang katinig ng Filipino.
 PONEMANG

MGA MAKAHULUGANG /?/- PASARA / IMPIT NA

TUNOG NA MAY KATUMBAS TUNOG O SAGLIT NA
NA LETRA PARA MABASA O PAGPIGIL SA HANGIN.
MABIGKAS.

/n/- KUMAKATAWAN SA
15 KATINIG TITIK NA /ng/.
- /p, b, m, t, d. n, s, l, r, y, k,
g, n, w, ?/ 5 PANTIG - /a, e, i, o, u/