‫طالق و آثارآن بر روی فرزندان‬

‫دانش و خانواده‬
‫محمد صالح طهرانی‬
‫استاد چاووشی‬
 ‫طالق چیست ؟‬

‫طالق‪ ،‬یکی از راه های پایان زندگی مشترک است‪ .‬در قانون مدنی ‪ ،‬موادی ‪ ،‬به این‬
‫موضوع که طالق چیست و چند نوع طالق داریم ‪ ،‬اختصاص یافته است و از نظر لغوی‬
‫طالق به معنای رها شدن است ‪.‬‬

‫هر ازدواجی ممکن است به ناسازگاری ختم شود و از همین جهت ‪ ،‬موضوع طالق پیش‬
‫بینی شده است تا زن و مرد بتوانند به صورت شرعی به ازدواج خود پایان دهند ‪.‬‬
 ‫انواع طالق‬

‫‪ .1‬طالق بائن ‪ :‬طالقی است که که در آن شوهر حق رجوع به زن را ندارد‬

‫‪ .2‬طالق رجعی ‪ :‬طالقی است که که در ایام عده ‪ ،‬زوج امکان رجوع دارد ‪ ( .‬بازگشت‬
‫به عقد زناشویی بدون نیاز با صیغه شرعی )‬
 ‫آثار طالق والدین بر روی کودکان‬

‫✓ ترس از ترک شدن‬ ‫✓ اندوه‬

‫✓ احساس ناامنی و هراس از آینده‬ ‫✓ اضطراب‬

‫✓ طردشدگی‬ ‫✓ تنهایی‬

‫✓ احساس گناه‬ ‫✓ خشم‬

‫✓ ناتوانی‬ ‫✓ افسردگی‬

‫✓ بال تکلیفی‬
 ‫احساس ناامنی و هراس از آینده‬

‫✓ طالق غالباً احساس امنیت کودکان را کاهش داده و آنها را نسبت به آینده نگران‬
‫میکند و سواالت زیر را در ذهن کودکان ایجاد می کند ‪.‬‬

‫✓ آیا ما فقیر میشویم ؟‬

‫✓ آیا به حد کافی غذا خواهیم داشت ؟‬

‫✓ آیا باید به یک مدرسه جدید برویم ؟‬

‫✓ آیا میتوانم دوستانم را ببینم ؟‬

 ‫ترس از ترک شدن‬

‫✓ پس از طالق کودک متوجه میشود که یکی از والدین دیگر در خانه نیست و از این‬
‫میترسد که والد دیگر او هم آن را ترک کند و او تنها شود ‪.‬‬
 ‫طردشدگی‬

‫✓ کودکان طالق ممکن است احساس طردشدگی کنند‪.‬‬

‫✓ یادمان باشد کودکان خود را در مرکز جهان میدانند و بنابراین هر اتفاقی که روی‬
‫دهد به نحوی به آنها مربوط میشود‪.‬‬
 ‫احساس گناه‬

‫✓ کودکان ممکن است به این نتیجه برسند که در طالق والدین مقصر هستند و به‬
‫خاطر حرفی که زده اند یا کاری که انجام داده اند این اتفاق روی داده است و‬
‫بنابراین احساس گناه و شرمندگی میکنند‪.‬‬

‫✓ حتی نوجوانان پرخاشگر نیز ممکن است به این باور برسند که رفتار آنها در طالق‬
‫والدین نقش داشته است‪.‬‬
 ‫ناتوانی‬

‫✓ کودکانی که خود را در اختالف میان والدین مسئول میدانند فکر میکنند میتوانند‬
‫اوضاع را درست کنند و سعی میکنند بچه بهتری شوند ‪.‬‬

‫✓ آنها تصور میکنند میتوانند کاری انجام دهند که والدین مجدداً در کنار یکدیگر‬
‫زندگی کنند ‪.‬‬

‫✓ وقتی این اتفاق نمیافتد و نقشه های کودکان با شکست مواجه میشود آنها‬
‫احساس ناتوانی و ناامیدی میکنند ‪.‬‬
 ‫بالتکلیفی‬

‫✓ مخربترین تأثیر طالق بر روی کودکان زمانی روی میدهد که والدین در حضور‬
‫آنها به تحقیر یکدیگر میپردازند ‪.‬‬

‫✓ در این مواقع کودکان احساس میکنند که باید جانب یکی از والدین را بگیرند و‬
‫این کار برای آنها بسیار دشوار است ‪.‬‬

‫✓ از سوی دیگر کودکان تصور میکنند اگر از هیچکدام از والدین پشتیبانی نکنند از‬
‫سوی هردو رانده یا طرد میشوند ‪.‬‬

‫✓ کودکان در واقع در شرایط خاصی قرار میگیرند که در آن دوست داشتن پدر و‬

‫مادر یک عمل غلط تلقی می شود و سر یک دوراهی قرار می گیرند ‪.‬‬
 ‫اندوه‬

‫✓ کودکان طالق به شدت احساس اندوه و ناراحتی میکنند و اعتقاد دارند که دیگر‬
‫عضوی از یک خانواده نیستند ‪.‬‬

‫✓ در واقع احساس کودکان طالق مشابه احساس کودکانی است که والدین خود را بر‬
‫اثر بیماری یا تصادف از دست دادهاند ولی به اندازه آنها مورد حمایت قرار نمیگیرند‬
‫و ممکن است به شدت دچار افسردگی شوند ‪.‬‬
 ‫اضطراب‬

‫✓ کودکان طالق ممکن است احساس اضطراب کنند و خود را تحت فشار ببینند ‪.‬‬

‫✓ به عنوان مثال احتمال دارد آنها وظایف بیشتری را در خانه برعهده بگیرند‪.‬‬

‫✓ در ضمن ممکن است یکی از والدین یا هر دو آنها از کودکان به عنوان مشاور‬

‫استفاده کنند‪.‬‬

‫✓ در این مواقع کودکان که احساس میکنند بزرگ شدهاند و دوست دارند کمک‬
‫کنند اضطراب خود را پنهان مینمایند ‪.‬‬
 ‫تنهایی‬

‫✓ کودکان طالق ممکن است احساس تنهایی کنند و دل شأن برای والدینی که از آنها‬
‫جدا شده اند تنگ شود ‪.‬‬

‫✓ معموالً والدینی که در کنار کودکان میمانند آنقدر گرفتار مشکالت خود هستند‬
‫که به فرزندشان نمیرسند‪.‬‬

‫✓ احتمال دارد طالق بر روی رابطه کودکان با همساالنشان نیز تأثیر بگذارد و کودکان‬
‫در جاهای دیگر به دنبال آرامش بگردند و یا طرد شوند‪.‬‬
 ‫خشم‬

‫✓ خشم احساسی متداول در میان کودکان طالق است که در اثر عدم درک یا پذیرش‬
‫این مسئله روی میدهد ‪.‬‬

‫✓ کودکان گاهی خشم خود را نشان نمیدهند ‪.‬‬

‫✓ خشم کودکان زمانی رواج پیدا میکند که دالیل طالق روشن نباشد و در این‬
‫مواقع کودکان به خاطر آنچه از نظر آنها غیرضروری است از والدین خود میرنجند ‪.‬‬
 ‫افسردگی‬

‫✓ افسردگی از تأثیرات مستقیم طالق محسوب میشود و در واقع یک تأثیر ثانوی‬

‫است که به دنبال اندوه ‪ ،‬احساس تنهایی و طرد شدگی به وجود میآید ‪.‬‬

‫✓ افسردگی نشانه آن است که کودکان حمایت کافی برای رویارویی با مسئله طالق‬
‫دریافت نکرده اند ‪.‬‬
 ‫عوارض روحی و روانی طالق والدین بر فرزندان‬

‫✓ آثار و عوارض طالق از آن جهت مهم هستند که میتوانند زمینه ساز بروز بسیاری از‬
‫اختالالت رفتاری ‪ ،‬روحی و روانی شوند و زندگی فردی و اجتماعی فرزندان را به‬
‫مخاطره اندازند ‪.‬‬

‫✓ طالق و جدایی والدین از عمدهترین علل بیماریهای روانی در کودکان است ‪.‬‬
 ‫مشکالت روحی و روانی در اثر طالق‬

‫✓ بروز افسردگی در کودکان و نوجوانان‪ ،‬اضطراب‪ ،‬پرخاشگری و عصیان در نوجوانان‪،‬‬

‫حسادت‪ ،‬سوءظن و بد بینی نسبت به دیگران‪ ،‬فرار از منزل‪ ،‬ترک تحصیل و افت‬
‫تحصیلی‪ ،‬بزهکاری و کج روی های اجتماعی‪ ،‬ازدواج زود رس برای دختران‪ ،‬ضعف‬
‫اعتماد به نفس‪ ،‬اختالل هویت‪ ،‬اعتیاد‪ ،‬فقر‪ ،‬ضعف سالمت جسمانی و روانی مانند‬
‫بی خوابی‪ ،‬بی اشتهایی‪ ،‬سو تغذیه‪ ،‬پرخوری عصبی احساس درماندگی ‪ ،‬تجربه‬
‫عقده حقارت ناشی از عدم دسترسی به محیط گرم و عاطفی خانوادگی در مقایسه‬
‫با دیگران و درونی سازی عقدههای منفی و ضد اجتماعی‪ ،‬انزوای اجتماعی‪ ،‬گرایش‬
‫به انواع انحرافات اجتماعی به جهت ضعف کنترل رفتاری و اخالقی به وسیلهی‬
‫والدین‪ ،‬اجتماع ستیزی و دیگر آزاری و بروز انواع خشونتهای اجتماعی است ‪.‬‬
 ‫کودکان پس از طالق به چه ناراحتیهایی دچار میشوند‬

‫✓ احساس تنفر به آنها دست میدهد نسبت به والدین خود‬

‫✓ زمانی که در کنار یکی از والدین میمانند برای دیگری دلتنگ میشوند ‪.‬‬

‫✓ ممکن است از دردهای مزمن یا سردرد شکایت کنند ‪.‬‬

‫✓ هر ناراحتی یا غمی را انکار میکنند و ادعا میکنند که همه چیز خوب است‪.‬‬

‫✓ ممکن است از الگوهای ناسالم مثل دروغ‪ ،‬دزدی و پرخاشگری تقلید کنند ‪.‬‬

‫✓ برای طرفداری کردن از یکی از والدین با دیگری مبارزه میکنند ‪.‬‬

‫✓ میل شدیدی دارند که والدین را دوباره به هم پیوند دهند ‪.‬‬

‫پایان‬