Bölüm 9

GAZ AKIŞKANLI GÜÇ

ÇEVRİMLERİ
(2. Kısım)

1 Bölüm 9: Gaz Akışkanlı Güç Çevrimleri

 DİESEL ÇEVRİMİ: SIKIŞTIRMA-ATEŞLEMELİ
MOTORLARIN İDEAL ÇEVRİMİ
Diesel motorlarında, sıkıştırma stroku süresince
yalnızca hava sıkıştırıldığından, kendiliğinden
tutuşma olasılığı yoktur. Bu nedenle diesel motorları,
daha yüksek sıkıştırma oranlarında (12 - 24)
çalışacak şekilde tasarlanırlar.

• 1-2 İzantropik
sıkıştırma
• 2-3 Sabit
basınçta ısı
girişi
• 3-4 İzantropik
genleşme
• 4-1 Sabit
hacimde ısı
Diesel motorlarında bujinin yerini yakıt atılması
enjektörü almış olup, sıkıştırma stroku
süresince yalnızca hava sıkıştırılır.

2 Bölüm 9: Gaz Akışkanlı Güç Çevrimleri

DİESEL ÇEVRİMİ: SIKIŞTIRMA-ATEŞLEMELİ
MOTORLARIN İDEAL ÇEVRİMİ
Çevrime giren ısı; qgiren

Çevrimden atılan ısı; qçıkan

Çevrimin ısıl verimi;

Kesme veya ön genişleme oranı;

Diesel Çevrim Isıl verimi

r ök-1
k (rö -1)

3 Bölüm 9: Gaz Akışkanlı Güç Çevrimleri

 r ök -1
k (rö -1)

aynı sıkıştırma oranı için

Gerçekte ise:
Diesel motorda sıkıştırma
oranı daha büyük olduğundan
İdeal Diesel çevriminin ısıl veriminin, sıkıştırma
oranına ve kesme oranına göre değişimi (k = 1.4). <

4 Bölüm 9: Gaz Akışkanlı Güç Çevrimleri

Problem: İdeal bir Diesel çevriminin sıkıştırma oranı 16, kesme oranı (ön genişleme
oranı) 2’dir. Sıkıştırma işleminin başında havanın basıncı 95 kPa, sıcaklığı 27°C’dir.
Çevrimi P-V ve T-s diyagramında göstererek, a) ısı giriş işlemi sonundaki sıcaklığını, b)
ısıl verimini, c) ortalama efektif basıncı bulunuz. Özgül ısıları sabit kabul ediniz.

5 Bölüm 9: Gaz Akışkanlı Güç Çevrimleri

Problem: İdeal bir Diesel çevriminin sıkıştırma oranı 16, kesme oranı (ön genişleme
oranı) 2’dir. Sıkıştırma işleminin başında havanın basıncı 95 kPa, sıcaklığı 27°C’dir.
Çevrimi P-V ve T-s diyagramında göstererek, a) ısı giriş işlemi sonundaki sıcaklığını, b)
ısıl verimini, c) ortalama efektif basıncı bulunuz. Özgül ısıları sabit kabul ediniz.

6 Bölüm 9: Gaz Akışkanlı Güç Çevrimleri

Problem: İdeal bir Diesel çevriminin sıkıştırma oranı 16, kesme oranı (ön genişleme
oranı) 2’dir. Sıkıştırma işleminin başında havanın basıncı 95 kPa, sıcaklığı 27°C’dir.
Çevrimi P-V ve T-s diyagramında göstererek, a) ısı giriş işlemi sonundaki sıcaklığını, b)
ısıl verimini, c) ortalama efektif basıncı bulunuz. Özgül ısıları sabit kabul ediniz.

7 Bölüm 9: Gaz Akışkanlı Güç Çevrimleri

Problem: İzentropik sıkıştırma oranı 16 olan ideal Diesel çevriminde sıkıştırma
başlangıcında hava 100 kPa ve 300 K sıcaklıktadır. Çevrime 1 kg hava için verilen ısı
1800kJ olduğuna göre, çevrimi P-v ve T-s diyagramlarında gösterip a) maksimum sıcaklığı,
b) yapılan işi ve c) çevrimin ısıl verimini bulunuz.

a)

8 Bölüm 9: Gaz Akışkanlı Güç Çevrimleri

Problem: İzentropik sıkıştırma oranı 16 olan ideal Diesel çevriminde sıkıştırma
başlangıcında hava 100 kPa ve 300 K sıcaklıktadır. Çevrime 1 kg hava için verilen ısı
1800kJ olduğuna göre, çevrimi P-v ve T-s diyagramlarında gösterip a) maksimum sıcaklığı,
b) yapılan işi ve c) çevrimin ısıl verimini bulunuz.
b)

c)

9 Bölüm 9: Gaz Akışkanlı Güç Çevrimleri

STIRLING VE ERICSSON ÇEVRİMLERİ

Ericsson çevrimi,
Stirling çevrimine çok
benzerdir. Stirling
çevriminde yer alan
iki sabit hacimdeki
hal değişiminin yerini
bu çevrimde iki sabit
basınçta hal değişimi
almaktadır.

10 Bölüm 9: Gaz Akışkanlı Güç Çevrimleri

Stirling ve Ericsson çevrimlerinin verdiği mesaj şudur :
Rejenerasyon verimliliği artırabilir.

Rejeneratör, iş akışkanından çevrimin bir

bölümünde enerji alıp, diğer bir bölümünde
bu enerjiyi iş akışkanına (faizsiz olarak)
tekrar geri veren bir ısı değiştiricisidir.

Stirling ve Ericsson çevrimlerinin her ikisi

de Carnot çevrimi gibi tümden tersinirdir

Sürekli-akışlı bir Ericsson motoru.

11 Bölüm 9: Gaz Akışkanlı Güç Çevrimleri

 Stirling ve Ericsson çevrimlerinin uygulamada gerçekleştirilmesi zordur.
Çünkü rejeneratör de dahil olmak üzere, tüm elemanlardan ısı geçişli
diferansiyel bir sıcaklık farkında gerçekleşmektedir.

Isı geçişlerinin gerçekleşmesi için sonsuz büyüklükte yüzey alanları veya

sonsuz uzunlukta süre gerekmektedir. Bu sınırlamalar nedeniyle Stirling ve
Ericsson çevrimleri uzun süredir yalnızca kuramsal açıdan ilgi çekmiştir.
Fakat daha yüksek verime sahip olmaları ve emisyon kontrolünün daha
kolay yapılabilir olması, son zamanlarda bu çevrimlere olan ilgiyi giderek
artırmaktadır. Ford Motor şirketi, General Motors şirketi ve Hollanda’daki
Phillips Araştırma Laboratuvarlarında, kamyonlar, otobüsler ve hatta
otomobiller için uygun Stirling motorları başarıyla gerçekleştirilmiştir. Fakat
bu motorların benzin ve diesel motorlarıyla rekabet edebilmesi için henüz
daha çok araştırma ve geliştirmeye gerek vardır.

12 Bölüm 9: Gaz Akışkanlı Güç Çevrimleri