INTERNACIONALNA GOTIKA- PRAG U DOBA KARLA IV

- Sredinom XIV veka vreme vladavine Karla IV, Prag postaje prestonica Svetog rimskog
carstva.
- Karlo IV )1316-1378 krunisan u Pragu 1347 za kralja Bohemije I 1355 u Rimu za kralja
Italije I cara Svetog rimskog carstva)
- Stolovao u Pragu, I tu podigao čitav niz javnih, sakralnih I svetovnih zdanja- formiraju
prestonički identitet
- Karlov univerzitet, osnovan 1348. Prvi I najstariji uni u centralnoj I istočnoj Evropi
- Umetnici I majstori Mateja iz Arasa
Peter Parler
Majstor Teodorih (karlštajn)

KATEDRALA SVETOG VIDA (VITA) U PRAGU

- Potiče iz vremena Karla IV
- Treća sakralna građevina na ovom mestu
- Prvobitno se nalazila rotonda koju je 930. podigao Venceslav I (pokrštavanje Čeha)
- Posveta je zbog relikvije- ruke Sv Vida koju je Vencislav I dobio od Najnriha I
- Sledeća bazilika je podignuta nakon 1060.- osnovana praška biskupija

Katedrala danas
Izgradnja gotičke katedrale Svetog Vita započeta je 21. 11. 1344. kada je Prag uzdignut na rang
nadbiskupije. Kralj Jovan Luksemburški (slepi) je postavio temelj građevine, međutim najveći
deo građevine nastaje za vreme Karla IV koji je hteo da ovo bude krunidbena crkva,
porodična grobnica I relikvijar najznačajnijih relikvija Bohemije. Katedrala je I značajno
mesto hodočašća jer je tu grob Svetog vaclava (Venceslava), svetog zaštitnika Češke.
Izgradnja je započeta po nacrtima majstora Mateje iz Arasa koji je pre toga radio na izgradnji
papske palate u Avinjonu, a u Prag dolazi po pozivu kralja Karla IV. Mateja iz Arasa je bio
tvorac generalnog plana katedrale koji je nastao po uzoru na francuske katedrale (opus
francigenum).
U pitanju je trobrodna bazilika sa kratkim transeptom, horom sa dekagonalnom apsidom
sa ambulatorijumom I radijalnim kapelama. Za vreme Matejinog života izgrađeni su samo
najistočniji delovi hora I ambulatorijuma.

Osnova istočnog dela katedrale Pogled sa istoka

Nakon Matejine smrti 1352. na položaj glavnog majstora postavljen je Peter Parler koji je tada
imao 23 godine. Njegov otac, graditelj Hajnrih Parler- vodio radove na crkvi Svetog Krsta u
Kelnu.
Peter je bio i glavni dizajner Novog grada u Pragu te je izgradio Karlov most. Između 1360 I
1378. Izgradio je svetilišta u crkvi Sv. Vartolomeja u Kelnu. Umro je u Pragu 1399, a sahranjen
je u katedrali Sv Vita. Njegov rad nastavili su njegovi sinovi Vencel I Johan.
U početku Parler je nastavio po matejinim planovima. Sagradio je sakrstiju na N strani hora I
kpelu na S strani. Kada je završio ono što je Mateja započeo nastavio je da gradi po sopstvenim
idejama I nacrtima. Bio je školovan prvenstveno kao skulptor tretirao je arhitekturu dosta
slobodnije od mateje koji je primenjivao strogu gramatičku formu, jasnijih proporcija.
Radovi su tekli sporo jer je car Karlo IV postavio Parlera na čelo više projekata- Karlov most I
drugi širom češke. Kada je Parler umro 1397 samo su hor I delovi transepta bili završeni.
Peter Parler je bio autor skulpturalne dekoracije katedrale. Posebno se ističu biste na triforijumu koje
predstavljaju lica kraljevske porodice, svetitelje, biskupe I dva glavna graditelja- Mateju iz Arasa I
Petera Parlera

Bista na triforijumu Svetog Vita u Pragu

Peter Parler

Karlo IV

Elizabeta od Pomeranije
Nakon Parlerove smrti radovi su 1399 nastavili njegovi
sinovi Vencel I Johan. Njih je nasledio izvesni majstor
Petrilk koji je I sam najverovatnije poticao iz parlerove
radioonice. Pod ovom trojicom majstora završen je transept I
velika kula sa njegove južne strane kao I
tkz Znatna vrata trodelni portal koji je povezivao
kulu sa S transeptom. Iznad trodelnog prolaza se
nalazio mozaik na zlatnoj pozadini na kome je bio
predstavljen Strašni sud. Kroz ovaj portal su u
katedralu ulazili kraljevi tokom krunidbene ceremonije. Južna strana

Zlatna vrata, S transept

Proces izgradnje katedrale bio je zaustavljen izbijanjem Husiskog rata u 1.pol XV vek. Veliki
broj skulptura, crkvenog mobilijara I dragocenosti je stradao tokom Husitskog ikonoborstva.
Katedrala je još jednom teško oštećena u velikom požaru 1541.
KAPELA SVETOG VACLAVA
(VENCESLAVA)
U ovoj kapeli- relikvijaru čuvane su
mošti I relikvije vezane za ovog
svetitelja Svetog Vaclava I (907’ 935)
bio je vojvoda Češke. Kanonizovan kao
svetitelj priznat u pravoslavnoj I
rimokatoličkoj crkvi. Poznat I kao
zaštitnik Češke I Praga. Bio je sin
češkog kneza Vratislava I njegove žene
Dragomire, unuk svete Ljudmile koja je
bila prva češka hrišćanska kneginja.
Kapela je delo Petera Parlera, a
nastala je između 1356 i 1364. Donje
zone su dekorisane poludragim
kamenjem a oslikane scenama iz
ciklusa Stradanja. Slikarstvo potiče iz
1372-73
U gornjim zonama su scene iz života
Svetog vaclava koje je naslikao
Majstor oltara iz Litomjeržica
između 1506 I 1509.
Iznad oltara se nalazi skulptura Sv
vaclava, delo jindriha parlera,
peterovog nećaka iz 1373.
Mala vrata sa 7 brava u SW uglu kapele
vode u odaje gde se danas čuva KRUNA SV VACLAVA I češki krunidbeni dragulji.
KARLOV MOST 1357.
Autor projekta je navodno bio majstor Oto. Most je iugrađen na mestu prethodnog, juditinog
mosta (oko 1170) nazvanog po Juditi, ženi kralja vladislava II koji je uništen u poplavi 1342.
Izgradnja novog zapošeta je 1357 pod pokroviteljstvom karla IV pod vođstvom Jana Ota, a
nadgledao je peter Parler. Završen je 1402. Zvvanično je nazvan KARLOV MOST 1870. A do
tada se nazivao PRAČKI ili KAMENI MOST: most je obeleže sa tri tornja od kojih su dva na
Maloj Strani, a treći je u Straom Gradu.
ZAMAK KARLŠTAJN
Sagrađen kao privatnarezidencija cara
Karla IV. Nalazi se 30ak km od Praga.
Izgradnja zamka započeta je 1348.
Nakon krunisanja za kralja Bohemije u
Ahenu,a završen j 1365.
Zamak se sastoji od kula, palate,
dvorane, crkve I pet kapela
- Časnog krsta u Donžon kuli
- Svete Katarine
- Bogorodišina
- Svetog Nikole
- Svetog vaclava
Imao je više funkcija
- Fortifikaciona
- Rezidencijalna
- Riznica vladarksog blaga I
insignija
- Mesto sakralne zaštite celog
carstva
Izgradnja Karlštajna bila je sastavni deo
izgradnje vladarskog identiteta Karla IV
Karlštajn predstavlja jedan od
najvažnijih sakralnih fokusa ne samo
Praga več I čitavog carstva.
Od 1355. postaje sakralni fokus carstva.
U njemu su čuvane Hristove I
Bogorodičine relikvije. Relikvije
stradanja-
- Trnje sa trnovog venca
- Čestice časnog krsta
- Sunđer natopljen sirćetom
Ove relikvije pružale su sakralnu zažtitu celom carstvu.
KAPELA ČASNOG KRSTA (1374- 1365)
- Kapela se nalazi u glavnoj Donžon kuli zamka.
- Njena izgradnja je započeta 1374, završena 1365 kada je I osvećena.
- U njoj je čuvan relikvijar časnog krsta I kraljevski/carski dragulj.
- Sama kapela ima oblik škrinje- relikvijara
- Uzori- Bogorodica Faroska, Sen Šapel I Sankta Sanktorum

- Razlike između Sen Šapela I kapele Časnog krsta leži u tome što je Sen Šapel bila
privatna kapela kralja Luja IX, dok je kapela Časnog krsta mesto hodočašća

- 1354 car je od pape Inočentija IV tražio da da indulgencije svim vernicima koji dolaze na
hodočašće u kapelu (7 godina oproštaja grehova)

- Kapela predstavlja viziju Nebeskog jerusalima .Za dekoraciju unutrašnjosti korišćeno je

zlato, drago poludrago kamenje- u Otkrovenju je opisan izgled NJ u zidovima grada
ugrađeno je drago kamenje (prvi je jaspis, poslednji ametist Hrist kao alfa I omega
upotreba crvene I purpurne- carske boje, hrist kao car slave- trijumf kroz stradanje I
žrtvu)

- SVOD- krstasti svodovi- gotika

Upotreba zlata I oglrdala u obliku zvezda- zvezdano nebo NJ. Prelamanje svetlosti koje izaziva
treptanje na ikonama I stvara utisak kretanja svetitelja. ZLATO- eshatološka realnost, neb. Svod

- FRESKO IKONE I staklo na zidovima su u vidu fresko ikona predstavljene dopojasne

figure 130 svetitelja- stanovnici neb. Jerusalima. Slikao je Majstor Teodorih, dvorski
slikar Karla IV.
U ramove fresaka ugrađene su čestice moštiju svetitelja koji je predstavljen
Najniža zona-
- Duž svih zidova su raspoređeni krstovi od dragog kamenja, jaspera I ametista
prvi krst je od jaspera, a poslednji od ametista
- Između krstova su umetnuti heraldički amblemi Karla IV I loze luksemburga I
Pšemislavića- oni simbolišu realno prisustvo cara ne samo u okviru kapele već I Neb.
Jerusalima

U oltaru se nalazi panel sa scenom Raspeća. Čestice relikvija Časnog krsta ugrađene su u
Hristov torzo, čestice trnovog venca u oreol, a čestice sunđera u rane. U oltaru su paneli sa
scenama Raspeća.
Anđeo sa desne Hristove strane prinosi štit sa carskim oreolom I carskom krunom, dok anđeo
sa leve prinosi krunu Sv. Vencislava koju je Kralo IV poručio I štit sa Bohemijskim lavom.
Na taj način ostvareno je prisustvo Karla I njegove dinastije I čitavog carstva u NJ.

E ZID- oltarska niša u kojoj je

čuvan relikvijar ČK I krunidbene
relikvije. Iznad se nalaze predstave
raspeća- čestice relikvije ČK
ugrađene u HR telo, šestice
trnovog venca I sunđera.

Noseča tema programa koja govori

o trijumfu kroz stradanje I spasenje
Ispod je predstava mrtvog HR-
slika trijumfa afektivna pobožnost,
naglasak na stradanju- nova tema
HRIST KOJI VOLI LJUDE
Prašta im I omogućava spasenje.
Dva anđela sa strane drže štitove sa heraldičkim amblemima Karla IV- prisustvo Karlovo u
NJ.
 CARSKE INSIGNIJE I RELIKVIJAR

KAPELA SVETE KATARINE 1355/57

- U njoj su prvobitno jedno vreme čuvane relikvije
stradanja
- Donja zona- ponovo je ugrađeno drago kamenje, ideja
NJ
- Gornje zone- ispod lukova su figure apostola I
svetitelja zaštitnika Praga, carstva Karlove dinastije
- Oltarska niša- Bogorodica flankirana karlom I Anom u
molitvenom stavu

Kapela Sv katarine, Luneta iznad

ulaza predstavlja Karla I njegovu
suprugu Anu između kojih je časni
krst.
Predstavljeni su kao Konstantin I
Jelena, idealni hrišćanski vladari