PGS. TS.
Viên Ngọc Nam1, Huỳnh Thái Thảo2
TÓM TẮT
Ngày nay, nghiên cứu hấp thụ CO2 trong
biến đổi khí hậu trở thành vấn đề quan tâm
của toàn cầu. Trong đó cây xanh đô thị cũng
góp phần vào việc giảm thiểu những tác động
xấu do biến đổi khí hậu gây ra ở các đô thị.
Để góp phần vào việc tính toán giá trị của
thực vật thân gỗ tại công viên Tao Đàn thông
qua định lượng các bon tích tụ của các bộ
phận cây trên mặt đất đã tiến hành đo đếm
thể tích toàn bộ số cây theo từng loài để tính
toán lượng các bon theo tỉ trọng gỗ với thể
tích của từng loài trong công viên. Kết quả
nghiên cứu cho thấy, tổng lượng các bon tích
tụ của toàn bộ thực vật thân gỗ tại công viên
Tao Đàn là 2.150,63 tấn, trong đó cao nhất
là khu C đạt 974,66 tấn và thấp nhất là khu
Trống Đồng đạt 72,24 tấn. Tổng trữ lượng
CO2 tương đương hấp thụ của toàn bộ khu
vực nghiên cứu là 7.885,64 tấn tính đến thời
điểm nghiên cứu.
Từ khóa: Tích tụ các bon, hấp thụ CO2,
công viên Tao Đàn, các bon đô thị, chi trả
dịch vụ môi trường rừng.
1
Đại học Nông Lâm TP. HCM
2
công ty TNHH MTV Công viên Cây xanh TP. HCM
1. ĐẶT VẤN ĐỀ
Để giảm thiểu những tác động xấu do biến
đổi khí hậu, một trong những biện pháp hiệu
quả là bảo vệ tốt cây rừng, tích cực trồng cây
gây rừng, làm cho CO2 chuyển hóa thành chất
dinh dưỡng thông qua tác dụng quang hợp
của cây xanh. Cây xanh đô thị cũng góp phần
vào hấp thụ CO2, bảo vệ môi trường, cung
cấp ôxy, ngăn và lọc bụi, giảm tiếng ồn, tạo ra
vi khí hậu và giúp ổn định nguồn nước ngầm
trong lòng đất. Ngoài ra, cây xanh đô thị làm
giảm đi đáng kể các loại bệnh tật, đặc biệt là
đối với các bệnh do sức ép căng thẳng của đời
sống xã hội công nghiệp mang lại.
Ngoài ra việc nghiên cứu khả năng hấp thụ
CO2 thông qua các phương pháp nghiên cứu,
tính toán sẽ góp phần cung cấp thông tin để
phục vụ Nghị định số 99/2010/NĐ – CP ngày
24/09/2010 của Chính phủ về Chính sách chi
trả dich vụ môi trường rừng cho công viên
Tao Đàn để công tác trồng và bảo vệ mảng
xanh của thành phố đạt hiệu quả tốt hơn.
2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Khu vực nghiên cứu là công viên nay trong
trung tâm của thành phố, không được phép
51
chặt hạ cây nên đã chọn phương pháp xác
định sinh khối và hấp thụ CO2 dựa trên điều
tra sinh khối mà không phải chặt hạ cây đã Tiết diện ngang tương đối (RBA%) được tính
được Quirine M. Ketterings và ctv (2000) theo công thức:
nghiên cứu, làm định hướng thực hiện cho
đề tài. Phương pháp chủ yếu đo đếm ngoài
b. Phương pháp phân tích xử lý số liệu:
thực địa và tính toán xây dựng mô hình.
Sử dụng phương pháp phân tích, thống kê
a. Phương pháp thu thập số liệu ngoài thực
toán học để xử lý số liệu: Phân tích và xử lý
địa:
số liệu bằng các phần mềm thống kê chuyên
Điều tra khu vực nghiên cứu về thành
dụng (Excel 2010, Statgraphics 5.1).
phần loài cây gỗ, số lượng cây trong công
Xây dựng phương trình sinh khối qua thể
viên;
tích và tỷ trọng gỗ theo phương pháp của
Xác định các vị trí, diện tích có thành
Quirine M. Ketterings và ctv (2000). Theo
phần cây gỗ cho công viên thông qua số liệu
phương pháp này, đã sử dụng nhân tố đường
đã được thống kê hoặc tính diện tính thông
kính thân cây của cây cá thể và các tham số
qua ảnh vệ tinh;
a, b theo phương trình: B = a * Db (B là sinh
Đo đạc các nhân tố điều tra D1,3, Hvn của
khối, D là đường kính thân cây và a, b là tham
từng cây theo loài cây trong công viên: Đo
số). Tham số b được ước lượng từ mối quan
đếm đường kính D1,3, chiều cao vút ngọn Hvn
hệ tại khu vực nghiên cứu cụ thể giữa H và D,
tất cả các cây thân gỗ có tại công viên Tao
H = k * Dc và b = 2+ c. Tham số a được tính
Đàn, từ những cây có kích thước nhỏ nhất
từ tỷ trọng gỗ trung bình của mỗi địa điểm
đến những cây có kích thước lớn nhất;
nghiên cứu a = r * , r là mối quan hệ không
Chọn 40 cây tiêu chuẩn có đường kính đại
ổn định giữa các khu vực nghiên cứu. Như
diện cho các cấp kính từ nhỏ nhất đến lớn
vậy, mô hình tính sinh khối sẽ là:
nhất để xây dựng phương trình tương quan
B = r * * D2+c. (1)
Hvn - D1,3 và Wk – D1,3. Việc chọn lựa 40 cây
Tính toán lượng các bon tích tụ thông qua
để xây dựng phương trình tương quan giữa
phương trình sinh khối, dùng hệ số chuyển
Hvn – D1,3 và Wk – D1,3 dựa trên việc tính toán
đổi 0,47 để tính các bon theo phương pháp
chỉ số giá trị quan trọng (IVI) của tất cả các
của IPCC (2006):
loài trong khu vực nghiên cứu. Theo phương
C = 0,47 * Sinh khối.
pháp này thì những loài có chỉ số quan trọng
Tính lượng hấp thụ CO2 trên mặt đất của
IV càng lớn thì số cây được chọn càng nhiều.
công viên: CO2 = C * 44/12.
Số cây được chọn trong mỗi loài được rải đều
Lượng giá bằng tiền khả năng hấp thụ
từ cỡ đường kính nhỏ nhất đến lớn nhất theo
CO2 của công viên:
chỉ số giá trị quan trọng.
Lượng giá hấp thụ CO2/ha (VNĐ) = Lượng
Chỉ số giá trị quan trọng (IVI - Importance
CO2/ha × Đơn giá CO2/tấn (USD hay Euro) ×
Value Index):
tỉ giá VNĐ theo thời điểm nghiên cứu.

Trong đó: Mật độ tương đối (RD%) được
tính theo công thức:
Tần suất xuất hiện tương đối (RF%) được tính
theo công thức:
3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN
a. Đa dạng thành phần loài tại khu vực
nghiên cứu, xem hình 1:
Hình 1. Biểu đồ chỉ số giá trị quan trọng (IVI)
của các loài trong khu vực nghiên cứu
Tại khu vực nghiên cứu có các loài ưu thế
sau: Dầu rái (Dipterocarpus altus Roxb), Sọ

52

khỉ (Khaya senegalensis Juss), Sao đen (Hopea
odorata Roxb), Lim xẹt (Peltophorum pterocar-
pum Back. Ex. Heyne) và Nhạc ngựa (Swiete-
nia macrophylla King in Hook) chiếm 63,37%.
Nhóm loài ưu thế sinh thái tại khu vực nghiên
cứu bao gồm 3 loài là Dầu, Sọ khỉ và Sao đen
với chỉ số giá quan trọng của 3 loài là 53%.
b. Phương trình tương quan giữa Hvn và
D1,3:
Qua phân tích, tính toán, so sánh và chọn
phương trình mô tả tốt nhất mối quan hệ giữa
đường kính và chiều cao là:
Hvn = exp(0,594 + 0,6487 ln(D1,3))
hay H = 1,8659 * D0,6487
Với: 3 cm < D1,3 < 187 cm
Phương trình có hệ số xác định (R2 =
0,828) khá cao, độ lệch chuẩn nhỏ (SEE =
0,252) và có tổng sai lệch bình phương nhỏ
(SSR = 2,416) cho thấy giữa Hvn và D1,3 có
mối tương quan khá chặt chẽ.
c. Xây dựng phương trình tương quan sinh
khối và D1,3:
Qua tính toán, phân tích từ 40 cây tiêu
chuẩn đề tài đã tìm ra phương trình phù hợp
nhất thể hiện tương quan giữa sinh khối cây
trên mặt đất và đường kính (D1,3) tại vị trí 1,3
m là:
Wk = exp(-2,657 + 2,597 * ln(D1,3))
hay Wk = 0,0702 * D1,32,597 (1).
Với R2 = 0,988 SEE = 0,244 SSR
= 2,26 3 cm < D1,3 < 187 cm.
Sinh khối thân cây được tính thông qua
thể tích thân cây (D1,3 và Hvn) và tỷ trọng gỗ.
Tỷ trọng gỗ phụ thuộc vào đặc tính sinh học
của từng loài cây. Do đó mỗi loài có tỷ trọng
gỗ khác nhau. Hệ số a của phương trình Wk
= 0,0702 * D1,32,597 (a = 0,0702) tại khu vực
nghiên cứu chính là a = r* , r là mối quan hệ
không ổn định, nó đại diện và đặc trưng về
khí hậu tại khu vực nghiên cứu. Do đó, mỗi
khu vực khác nhau sẽ có hệ số r khác nhau.
Với là tỷ trọng gỗ trung bình của khu vực
nghiên cứu.
Tỷ trọng gỗ trung bình của công viên Tao
Đàn được xác định từ 83 loài trong toàn công
viên có giá trị là = 0,6435 g/cm3 với tỷ trọng
gỗ của các loài có giá trị từ 0,17 – 1,3 g/cm3.
Từ mối quan hệ giữa tỷ trọng gỗ với tham
số a, phương trình tổng quát tính sinh khối
được đổi thành:
Wk = 0,109 * * D2,6487 (2)
(Với: 3 cm < D1,3 < 187 cm)
(Trong đó p là tỷ trọng gỗ đơn vị là g/cm3)
Phương trình Wk = 0,109 * *D2,6487 được
sử dụng để tính sinh khối thân cây trên mặt
đất tại công viên Tao Đàn. So với các phương
pháp khác thì phương pháp xây dựng phương
trình sinh khối dựa trên đường kính thân cây
và tỷ trọng gỗ có nhiều ưu điểm. Nó giúp
người điều tra xác định được sinh khối thân
cây mà không phải chặt hạ cây trong điều
kiện không được phép chặt hạ và không có
trồng thêm loài mới.
d. Sinh khối trên mặt đất ở từng khu vực,
xem bảng 1:
Sau khi xây dựng phương trình sinh khối,
đề tài tính được sinh khối trên mặt đất ở từng
khu vực như sau:
Sinh khối tích tụ ở ô khu C chiếm tỷ lệ cao
nhất trong 4 khu với 2.073,73 tấn, kế đến là
khu A với 1.305,94 tấn và khu B với 1.042,44
tấn. Thấp nhất là khu Trống Đồng là 153,70
tấn.
Bảng 1. Sinh khối trên mặt đất ở từng khu
vực
53
 Đối với toàn công viên Tao Đàn, tổng sinh
khối tích tụ trên mặt đất là 4.575,81 tấn.
Sinh khối tích tụ trung bình là 457,58 tấn/ha.
Đây là lượng sinh khối tương đối lớn. Do công
viên tồn tại lâu đời nên lượng sinh khối tích
tụ của các cá thể trong công viên ngày càng
tăng. Tổng trữ lượng gỗ của khu vực công
viên là 3.745,34 m3 và phân chia theo khu
vực như ở bảng 1.
e. Tích tụ các bon và hấp thụ CO2 của công
viên Tao Đàn, xem bảng 2:
Kết quả xác định lượng các bon tích lũy
trong cây cá thể và khả năng hấp thụ CO2 của
cây cá thể được thể hiện trong bảng sau:
Bảng 2. Lượng các bon tích lũy và lượng CO2
hấp thụ ở từng khu vực
Lượng CO2 hấp thụ của từng khu vực phụ
thuộc vào diện tích khu, loài cây, số cây, tuổi
cây thông qua chỉ tiêu D1,3. Trong toàn công
viên với diện tích 10 ha, tổng lượng các bon
tích tụ là 2.150,64 tấn tương đương với lượng
CO2 hấp thu là 7.885,65 tấn. Trung bình 1 ha
hấp thụ là 738,15 tấn CO2.
Hình 2. Đồ thị tỷ lệ hấp thụ CO2 ở từng khu
vực
h. Tương quan giữa khả năng hấp thụ CO2
với D1,3
Qua phân tích tương quan cho thấy các
phương trình tương quan giữa khả năng hấp
54
thụ CO2 của cây cá thể và D1,3 có hệ số tương
quan rất cao với hệ số biến động và hệ số
chính xác đều nằm trong giới hạn cho phép.
Tham số của phương trình cũng như phương
trình đều tồn tại ở mức rất có ý nghĩa. Kết
quả đã chọn được phương trình mô tả tốt
nhất mối quan hệ giữa khả năng hấp thụ CO2
của cá thể với nhân tố điều tra D1,3. Phương
trình tương quan được chọn cụ thể như sau:
CO2 = exp(-0,9562 + 2,389 * ln(D1,3))
Hay CO2= 0,3843 * D1,32,389 (3)
Với R = 0,997
2
SEE = 0,107 SSR
= 0,116 3 cm < D1,3 < 187 cm
i. Phân bố % lượng CO2 theo cấp đường
kính, xem hình 3:
Hình 3. Đồ thị phân bố % lượng CO2 theo cấp
đường kính
Từ kết quả tính toán và biểu đồ phân bố
% lượng CO2 hấp thụ theo cấp đường kính
ở hình 3 cho thấy có dạng phân bố lệch trái
do có Sk = 2,51 > 0, lượng CO2 hấp thu tập
trung nhiều nhất ở 2 cấp đường kính 89 và
105 cm. Trong công viên những cá thể có
đường kính lớn chiếm tỷ lệ tương đối lớn do
vậy lượng carbon tích lũy tập trung chủ yếu ở
những cấp kính này.
k. Lượng giá bằng tiền khả năng hấp thụ
CO2 của công viên Tao Đàn:
Từ kết quả tính toán khả năng hấp thụ CO2
của từng khu vực tại công viên Tao Đàn có
thể ước tính được giá trị bằng tiền của khả
năng hấp thụ CO2 cho toàn công viên. Căn cứ
vào đơn giá mua bán khí CO2 trên thị trường
quốc tế công bố vào thời điểm tháng 1 năm
2012, cụ thể đơn giá 1 tấn CO2 tương đương
 với 5 USD, từ đó có thể tính được giá trị bằng
tiền của toàn khu vực, xem bảng 3.
Bảng 3. Giá trị khả năng hấp thụ CO2 của
công viên Tao Đàn
Theo tỷ giá 1 USD = 20,870 VND
(11/5/2012) suy ra 1 tấn CO2 có giá tiền là
104.350 VND.
Khu vực nghiên cứu có tổng diện tích 10
ha tính được lượng CO2 hấp thụ của toàn khu
vực nghiên cứu là 7.885,64 tấn. Suy ra năng
lực hấp thụ CO2 tính bằng tiền là 39.428,22
USD tương đương với 822.866.960 VND.
4. KẾT LUẬN
1. Phương trình tương quan giữa Wk và
D1,3 là: Wk = 0,109 * * D2,6487. Đây là phương
trình được xây dựng dựa trên chỉ tiêu sinh
trưởng về đường kính và tỷ trọng gỗ. Đây
là phương trình chính để tính sinh khối cho
công viên Tao Đàn.
2. Tổng trữ lượng CO2 tương đương hấp thụ
của toàn bộ khu vực nghiên cứu là 7.885,64
tấn, tính đến thời điểm nghiên cứu. Trung
bình 1 ha hấp thụ 738,15 tấn CO2.
3. Ước lượng giá trị bằng tiền từ khả năng
hấp thụ CO2 của toàn bộ thực vật thân gỗ
tại công viên Tao Đàn là 822.866.960 VND
tương đương với 39.428,22 USD.
4. Đề tài đã tính toán được giá trị bằng
tiền khả năng hấp thụ CO2 của công viên Tao
Đàn, làm cơ sở cho việc chi trả dịch vụ môi
trường rừng theo Nghị định 99/2010/NĐ-CP.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Nguyen Ngoc Chinh et al (1996), Viet-
nam Forest Trees, Forest Inventory and Plan-
ning Institute, Agricultural Publishing House,
View publication stats
Hanoi.
2. Quirine M. Ketterings, Richard Coe,
Meine van Noordwijk, Yakub Ambagau an
Cheryl A. Palm (2000), Reducing uncertainty
in the use of allometric biomass equations
for predicting above-ground tree biomass in
mixed secondary forests, Forest Ecology and
Management, Volume 146. pp. 199–209.
STUDY ON CO2 ABSORPTION OF TREES IN TAO DAN PARK,
HO CHI MINH CITY
Vien Ngoc Nam, Huynh Thai Thao
Summary
Today, research on CO2 absorption in cli-
mate change become an issue of global con-
cern. In urban, trees also contribute to miti-
gate the adverse impacts caused by climate
change in urban areas. To contribute to the
calculation of the value of trees at Tao Dan
Park through the carbon accumulation of
above-ground plant parts were carried out
to measure the total volume of trees in each
species to calculate carbon accounting in
wood density with the volume of each spe-
cies in the park. Research results show that
the total amount of carbon accumulation of
all woody plants at Tao Dan Park is 2,150.63
tons, of which C area is the highest at 974.66
tons and Trong Dong area is the lowest at 72
.24 tons. Total absorption of CO2 equivalent
of the entire study area is 7885.64 tonnes by
the time of the study. Estimated value from
the CO2 absorption capacity of the trees in
Tao Dan Park at is 822,866,960 VND equiva-
lent to $ 39,428.22.
Keywords: Accumulation of carbon, CO2
absorption, Tao Dan Park, Urban carbon, Pay-
ments for Forest Environmental Services.
Người phản biện: GS.TS. Vương Văn Quỳnh
Ngày nhận bài: Tháng 5/2013
Ngày phản biện thông qua: Tháng 5/2013
Ngày duyệt đăng: Tháng 5/2013
55