Laboratuvar Kaynaklı Tehlikeler

Kimyasal Tehlikeler-1
 Hedefler
Ders sonrasında katılımcılar

• Kimyasalların tehlikeli etkilerini sayabilir,

• Kimyasal tehlikelere karşı alınması gereken
önlemleri sıralayabilir,
• Maruz kalma yolu ile önlemleri ilişkilendirebilir.
 Isınma Soruları-1

Kimyasallar açısından aşağıdakilerden hangisi doğrudur ?

a) Kimyasalların sadece çalışan kişi üzerine zararlı

etkileri olabilir.
b) Çalışanlar kimyasallara sadece solunum yolu ile
maruz kalabilir,
c) Kimyasal buharına karşı önlem olarak maske
takılması yeterlidir.
d) Kimyasalların etkileri maruz kalma yoluna, maruz
kalınan doz ve süreye bağlıdır.
 Kimyasallar yaygın olarak kullanılır

• Boyalar
• Ayraçlar
• Tamponlar
• Besiyerleri
• Temizlik ve
dezenfeksiyon ürünleri
• Sıkıştırılmış gazlar, vb
 Kimyasallar tehlikeli olabilir.

Kişilere Ortama Çevreye

• Aşındırıcı (koroziv) • Yanıcı • Zehirli

• Tahriş edici (iritan) • Patlayıcı
• Zehirli (toksik)
• Duyarlaştırıcı (allerjik)
• Kanserojen
• Mutajen
• Teratojen
 Napo ile 1 dakika

http://www.napofilm.net/en/napos-films/multimedia-film-episodes-listing-view?filmid=napo-012-danger-chemicals
 Solunum sıkıntısı
Öksürük
Yanma hissi
Aşındırıcılar
(korozivler)

Gözde kızarma, yaşarma

Kuvvetli asitler ağrı
Sülfürik asit, HCl, Nitrik asit
Kuvvetli bazlar
NaOH, KOH
Oksitleyiciler
Deride yanıklar
Hidrojen peroksit (H2O2)
 Duyarlaştırıcı
(allerjenler)

Deride allerjik lezyonlar

Metaller
Krom, nikel
Aldehitler
Formaldehit
Solunum yollarında allerjik
Fenol türevleri tepkimeler
 Nefrotoksinler
(halojenli hidrokarbonlar)

Zehirler Hepatotoksinler
(nitrozaminler, CCl4)
toksinler

Nörotoksinler
(akrilamid, civa)

Özellikle su canlılarına

Hematopoetik sisteme etkili

(Karbon monoksit, siyanitler)
 Kuvvetli inorganik asitlerin
buharı
Formaldehit
Etilen oksit
İyonize radyasyon
Kanserojenler Kadmiyum bileşikleri

Teratojenler Reprodüktif toksinler

Formaldehit Formaldehit
tetrasiklin Kadmiyum
Dimetil formamit
Üremeye etkili ajanlar Etilen oksit
Kimyasal tehlikelerin etkileri nelere bağlıdır?

Solunum yolu Deri/mukoza yolu Ağız yolu

MARUZ KALMA YOLU

KİMYASAL

Laboratuvar
çalışanı
Kimyasal tehlikelerin etkileri nelere bağlıdır?

Toksik
Karsinojen
Teratojen
Tahriş edici
Koruyucu
vb önlemler

Etki
MARUZ KALMA YOLU

KİMYASAL
maruz kalınan doz
ve süre
Laboratuvar
çalışanı
Kimyasal tehlikelere karşı önlemler

Tehlikesiz /daha az tehlikeli

Kişilere olanı seçin

1 Tehlikeyi kaynağında
Tehlikeyi sınırlayın
yok et
Ortama Riskleri yönetin Mühendislik önlemleri
2

3
Yönetsel önlemler
4
Kişisel önlemler

Çevreye Kişisel koruyucu donanım

kullanın
Tehlikesizi / daha az tehlikeliyi seç..

• Kimyasalların
tehlikesiz olanları ya
Tehlikesiz /daha az tehlikeli
olanı seçin

da daha az tehlikeli
olanları tercih Tehlikeyi
yok et
1 Tehlikeyi kaynağında
sınırlayın

2
edilmelidir. Riskleri yönetin Mühendislik önlemleri
3

• Örnek
Yönetsel önlemler
4
Kişisel önlemler

– Etidyum bromür yerine

Kişisel koruyucu donanım
SYBR Green, vb kullanın
 Tehlikeyi sınırlandır ve korun!

• Önlemler maruz kalmayı önlemeye/sınırlandırmaya

yöneliktir.

MARUZ KALMA YOLU

 Solunum yolu
• Gazlara, kimyasalların
buharlarına ve
parçacıklara bu yolla
maruz kalınabilir.

• Sıkıştırılmış gazlar havaya

karışırsa oksijen
konsantrasyonunu azaltarak
hipoksiye neden olabilir.
 Solunum yolu: önlemler
Uçucu kimyasallara ve buharlarına maruz kalma riskiniz
varsa mutlaka çeker ocak kullanın!
 Çeker ocak (fume hood)
uçucu kimyasallar ile çalışırken

en az
• En az 0.5 m/s hava 0.5 m/s

akım (emme) hızı en az

• Emilen hava baca ile 15 cm

dış ortama
• Kabinin en az 15 cm
içinde çalışın.
• Hava akımını
engellemeyin.
 Deri ve mukozalarla temas

• Deride çatlak, kesi

varsa daha kolay
• Bazıları sağlam deriden
de geçebilir (fenol)
• Mukozalara sıçrama
(göz, ağız, burun) yoluyla
temas olası.

Solunum yolu Deri/mukoza yolu Ağız yolu

Temas: önlemler
 Ağız yolu

• Genellikle kontamine
cisimlerin ağza
götürülmesi veya
ağızla pipetleme ile
olur.
Ağız yolu: önlemler
 Tehlikeyle
arana mesafe
koy !
Özet
Solunum yolu Deri/mukoza yolu Ağız yolu

Çeker ocak Kesici-delici atık kabı Pipetör

Maske Siper
Yüz siperi
Gözlük
Eldiven
Önlük
Maske
 Mesajlarınız var…

• Tehlikeli kimyasalları (olası ise) tehlikesiz

olanlarla değiştiriniz.
• Kimyasallar size, diğer çalışanlara ve çevreye
zararlı olabilir.
• Kullanırken önlem alınız!