ZIP ćw 9 fotoogniwa

Energia promieniowania
słonecznego
Ogniwa fotowoltaiczne
Wykorzystanie promieniowania słonecznego
Fotoogniwa
1839 – Aleksander Edmund Becquerel, francuski fizyk odkrywa
efekt fotoelektryczny. Podczas doświadczeń z elektrodami i
elektrolitem zauważył, że przewodność rośnie wskutek
oświetlenia układu (najlepszy efekt uzyskał przy niebieskim świetle lub
promieniowaniu ultrafioletowym)
światło
cienka membrana
elektrody
elektrolit
nieprzeźroczysty
pojemnik
2
Fotoogniwa
1873 - pierwsza obserwacja efektu fotoelektrycznego w ciele
stałym (selenie) przez Willoughby Smith’a (badanie
przewodnictwa prętów selenu odkrył, że wzrasta znacznie gdy
są one oświetlone),
1877 - W.G. Adams i R.E. Day obserwują zjawisko fotowoltaiczne
w selenie. W rurce szklanej umieścili pręt selenu, na którego
końcach zamontowali platynowe elektrody.
3
Fotoogniwa
1883 - Charles Fritts tworzy pierwsze ogniwo selenowe. Składało
się ono z cienkiej warstwy selenu powleczonej złotem. Ogniwo to
charakteryzowało się bardzo niską sprawnością zbliżoną do
1%.,
4
Fotoogniwa
1887 – Heinrich Hertz odkrywa, że światło ultrafioletowe

wyzwala iskrę w odbiorniku z cewką. Podczas eksperymentu
zaobserwował, że szyba szklana lub kwarc zmniejszają iskrę,
ponieważ pochłaniają promieniowanie elektromagnetyczne.
1888 - Edward Weston rejestruje w USA patenty o numerach

US389124 US389125 na ogniwo słoneczne Strona z opisem
patentu:
http://www.google.com/patents?id=rIhvAAAAEBAJ&printsec=abstract&zoom=4&hl=pl#v=onepage&
q&f=false
1888 - rosyjski uczony Aleksander Stoletov rozpoczął badania

fotoefektu, odkrytego przez Herza. Wynikiem badań jest
pierwsze prawo fotoefektu (zwane prawem Stoletowa), zgodnie
z którym natężenie fotoprądu jest wprost proporcjonalne do
intensywności padającego światła
5
Fotoogniwa
1918 roku polski uczony Jan Czochralski odkrywa metodę
wytwarzania monokryształów krzemu, który w 1941 roku staje
się podstawowym składnikiem pierwszego krzemowego ogniwa
słonecznego.
1954 – amerykańscy
naukowcy z Bell Labs,
Pearson, Chapin i
Fuller skonstruowali
ogniwo słoneczne o
sprawności 4%. W
krótkim czasie udało im
się powiększyć
sprawność urządzenia
do 6%.
6
Fotoogniwa
1958 – Hoffman Electronics zbudowało ogniwo słoneczne o
sprawności 9%. W tym samym roku panele słoneczne
zastosowano w satelicie Vanguard I. Kolejne projekty kosmiczne
Explorer czy radziecki Sputnik wykorzystywały ogniwa
słoneczne do zasilania części urządzeń pokładowych (np. radia).
7
Fotoogniwa
1959-1960 – Hoffman Electronics buduje ogniwa fotowoltaiczne o
sprawności 10% a następnie 14%,
1959 – satelita Explorer 6 jest zasilana ogniwami słonecznymi –
bateria słoneczna była zbudowana z 9600 komórek, każda o
wielkości 1 na 2 cm,
8
Fotoogniwa
1963 – Sharp Corporation

instaluje na latarni morskiej w
Japonii macierz paneli
słonecznych dostarczających
242W mocy,
1964 – NASA umieszcza na
orbicie ziemskiej satelitę
meteorologicznego Nimbus 1.
System był zasilany poprzez
2 panele słoneczne, każdy z
nich zawierał 10,5 tys.
ogniw, wytwarzających
łączną moc około 470 W,
9
Fotoogniwa
1968 – ogniwa fotowoltaiczne wykonane z siarczku kadmu zostało
wykorzystane do zasilania odbiornika telewizyjnego w
wiejskiej szkole w Gondel (Nigeria). W przeciągu kolejnych 4
lata Francja instaluje kolejne 123 odbiorniki telewizyjne wraz
ogniwami słonecznymi, wykorzystywane do celów
edukacyjnych.
10
Fotoogniwa
Początek lat 70-tych XX w, - cena ogniw słonecznych spada ze
100 $ za wat, do 20 $ za wat. Ogniwa słoneczne zaczynają być
wykorzystywane do zasilania świateł nawigacyjnych na morzu i
platformach naftowych, czy lamp ostrzegawczych na przejazdach
kolejowych.
11
Sposoby wykorzystania
metoda helioelektryczna
• ogniwo fotowoltaiczne jest urządzeniem
służącym do bezpośredniej konwersji energii
promieniowania słonecznego na energię
elektryczną.
• Istota fotowoltaicznej konwersji energii
elektrycznej związana jest wyłącznie z
oddziaływaniem światła słonecznego z
półprzewodnikami.
12
Fotoogniwa
13
Fotoogniwa-efekt fotowoltaiczny
Atomy krzemu - jądro zbudowane z protonów i neutronów oraz
elektronów które krążą wokół jądra,
• Elektrony w atomie krążą po różnych orbitach, położone blisko jądra -
elektrony o niskim poziomie energii, krążące dalej posiadają wyższy poziom
energetyczny,
• Elektrony znajdujące się na najdalej usytuowanej od jądra powłoce mają
najwyższy poziom energii i są nazywane elektronami walencyjnymi
• Dostarczenie do atomu energii z zewnątrz może spowodować zmianę poziomu
energetycznego elektronów.
• Gdy doprowadzimy energię do półprzewodnika, nastąpi wybicie elektronów
walencyjnych. Atom półprzewodnika, pozbawiony elektronu zyskuje ładunek
(+e), a miejsce w którym brakuje elektronu nazywamy dziurą, która to dziura
ma ładunek dodatni.
14
W krysztale krzemu pięć atomów Si tworzy komórkę elementarną. Jeden
bazowy i cztery dodatkowe, które dzielą z nim elektrony walencyjne. Tak
więc kryształ stałego krzemu składa się z poukładanych obok siebie
pięcioatomowych komórek elementarnych. Tak ułożone atomy tworzą
siatką krystaliczną.
15
Aby wystąpił efekt fotowoltaiczny do kryształu krzemu wprowadzamy
domieszki fosforu, lub boru.
Fosforem domieszkuje się tzw. krzem typu n. W siatce krystalicznej atom
fosforu zajmuje miejsce jednego z atomów krzemu, z tym, że fosfor ma nie
cztery, ale pięć elektronów walencyjnych, zatem w naszym pojedynczym
krysztale pojawia się dodatkowy elektron.
16
Z kolei z borem uzyskujemy tzw. Krzem typu p.
Podobnie jak w przypadku fosforu, atom boru zajmuje w krysztale miejsce
atomu krzemu, przy czym atom boru ma trzy elektrony walencyjne. W
krysztale tym pojawia się więc tzw. Dziura.
17
Aby mógł wystąpić efekt fotoelektryczny łączy się ze sobą w ramach
jednego kryształu dwa rodzaje półprzewodników.
Miejsce styku dwóch rodzajów półprzewodnika nazywa się złączem p-n.
Kiedy do ogniwa doprowadzimy niewielką ilość energii, na przykład
światło, nadmiar elektronów z obszaru n przepływa przez złącze do
obszaru p.
Elektrony zapełniają dziury w

obszarze p, natomiast nowe dziury
pojawiają się w obszarze n. Zjawisko
takie nosi nazwę prądu dziurowego.
Jeżeli do obszarów n i p
doprowadzimy metalowe kontakty, to
na kontakcie obszaru p będziemy
mieli ładunek ujemny, a na kontakcie
obszaru n ładunek dodatni. Gdy
zamkniemy obwód popłynie prąd
elektryczny.
18
Fotoogniwa- rodzaje ogniw
19
Fotoogniwa- rodzaje ogniw
Ogniwa krzemowe
Ogniwo monokrystaliczne/ polikrystaliczne/ amorficzne
20
Fotoogniwa- monokrystaliczne
• ogniwa monokrystaliczne (wykonane z jednego monolitycznego kryształu

krzemu,
• wysoka sprawność zazwyczaj 18-22% i są najdroższe.
• charakterystyczny ciemny kolor.
21
Fotoogniwa- polikrystaliczne
• ogniwa polikrystaliczne -wykonane z wykrystalizowanego krzemu

• sprawność w przedziale 14-18% oraz umiarkowaną ceną,
• niebieski kolor, oraz wyraźnie zarysowane kryształy krzemu
22
Fotoogniwa- amorficzne
• ogniwa amorficzne (wykonane bezpostaciowego niewykrystalizowanego

krzemu ( amorficznego)
• sprawność jest niska, około 6-10%, dlatego są najtańsze.
• posiadają charakterystyczny lekko bordowy kolor i brak widocznych kryształów
krzemu
23
wielozłączowe
Ogniwa cienkowarstwowe
Fotoogniwa- cienkowarstwowe,
cienkowarstwowe
wykonane z cienkich warstw materiału fotowoltaicznego np.
amorficzny krzem,
tellurek kadmu(CdTe),
miedzi, indu, galu, selenu (CIGS )
sprawność dochodzi do 13%
wielozłączowe
wykonane z wielu cienkich warstw mające dopasowaną szerokość
przerwy zabronionej do konkretnego zakresu promieniowania
słonecznego. Do produkcji używa się:
indu, germanu, galu, arsenu
sprawność około 20%
24
Fotoogniwa- wielozłączowe
Ogniwa cienkowarstwowe
Struktura ogniwa trójzłączowego - kolor strzałek oznacza odpowiednią długość

fali promieniowania świetlnego
25
Fotoogniwa- arsenku galu
Arsenek galu
• znacznie lepiej absorbuje promieniowanie słoneczne,
• warstwa półprzewodnika o grubości 2 µm pochłania ok. 97% prom.,
• ogniwo na bazie arsenku galu uzyskało sprawność na poziomie 33,9%,
• duży koszt materiału, procesu produkcyjnego
• zasilanie w energię statków kosmicznych
Ogniwo z arsenku galu
26
Fotoogniwa- materiałów organicznych
• zbudowane z polimerów z fulerenami lub nanokryształami,

• rozwojowi sprzyja kilkukrotnie niższa cena wytworzenia energii
elektrycznej,
• cieńsze od ogniw na bazie krzemu,
• duża elastyczność (szerszy zakres stosowania),
• częściowa przeźroczystość,
• krótka żywotność,
• Sprawność 10%
27
Fotoogniwa- elementy systemu fotowoltaicznego
28
Fotoogniwa- hybrydowe panele słoneczne
• połączenie systemów fotowoltaicznych i kolektorów słonecznych (PVT-

kolektor
• otrzymujemy energię elektryczną i ciepłą wodę
• wzrost sprawności fotoogniwa
• sprawność ok. 15% produkcji prądu, 60% produkcji ciepła
• łącznie spożytkowanie energii słonecznej 60%
wylot wody
1. Warstwa ochronna,
2. Warstwa PV
3. Warstwa izolacyjna
4. Warstwa absorbera kolektora
5. Tworzywo sztuczne
6. Rurki umieszczone w warstwie 29
absorbera
• ochłodzenia ogniw PV o 500C- zwiększenie mocy o 25%

• standardowe ogniwo o mocy 1 kW generuje w ciągu roku około 1000 kWh
energii elektrycznej,
• hybrydowy panel PVT- kolektor dostarczy 1250 kWh
• średnia roczna ilość energii cieplnej z 10 m2 powierzchni palela PTV
wynosi około 5000 kWh
30
Fotoogniwa- perowskitowe
Perowskity– grupa nieorganicznych związków chemicznych. Jej

reprezentatywnego przedstawiciela uznaje się tytanian wapnia-minerał
odkryty w 1838 r. w górach Ural przez Gustawa Rose’a -niemieckiego
mineraloga.
Obecnie pod nazwą perowskit kryje się również rodzina związków
chemicznych o takiej samej strukturze jaką posiada CaTiO3 . Struktura
perowskitu jest, obok spinelu i ilmenitu, jedną z trzech najważniejszych
struktur w których występują tlenki złożone. Ma jednak przewagę nad
pozostałymi strukturami, wynikająca z mnogości możliwych do zyskania
własności fizykochemicznych i z łatwości manipulowania tymi
własnościami.
Jedną z wielu atrakcyjnych cech perowskitów jest w przypadku niektórych
z nich – bardzo dobre pochłanianie światła. Stąd podjęto badania ich
przydatności jako budulca ogniw fotowoltaicznych
31
Pod koniec 2012 roku na Uniwersytecie w Oksfordzie zbudowano ogniwa

perowskitowe osiągające wydajność typowych paneli opartych na krzemie
amorficznym.
Obecnie polska fizyczka Olga Malinkiewicz (Uniwersytet w Walencji)-
opracowała tańszą metodę, poprzez:
- uproszczenie budowy ogniwa,
- wyeliminowanie z procesu wytwarzania bardzo wysokiej temperatury (500oC)
Dodatkowe korzyści ze schłodzenia procesu technologicznego:
- możliwość nanoszenia perowskitowych ogniw słonecznych na plastiki, folie
i tkaniny. Daje możliwość pokrywania dachów, ścian budynków,
karoserii samochodowych, odzieży, okienne szyby itd..
Aby ogniwo działało wystarczy warstwa o grubości 1 mikormetra, podczas
gdy w ogniwach krzemowych to 180 mikrometrów
32
33
Parametry modułu
Typ PY-THERM 160
Rama Poliuretanowa
Typ komórek Monokrystaliczne krzemowe
Rozmiar komórek 156 xl56 mm
Liczba komórek 48
Sprawność elektryczna 14%
Waga 25 kg
Wymiary 1316x996x20 mm
Hartowane szkło solarne 3,2 mm
Podłączenie systemu EPIC solar
34
Parametry modułu
Typ PY-THERM 160
Rama Poliuretanowa
Typ komórek Monokrystaliczne krzemowe
Rozmiar komórek 156 xl56 mm
Liczba komórek 48
Sprawność elektryczna 14%
Waga 25 kg
Wymiary 1316x996x20 mm
Hartowane szkło solarne 3,2 mm
Podłączenie systemu EPIC solar
35
Właściwości elektryczne Właściwości cieplne

Moc Pmax 160 W Powierzchnia absorbera 1,1 m2
Tolerancja +/-3% Połączenie - kruciec 25 mm
Napięcie Umax 22,3 V Zawartość płynu 61
Prąd Imax 7,2 A Temperatura pracy <80°C
Prąd zwarcia Iz 8,0 A Temperatura stagnacji <90°C
Napięcie U0 28,5 V Maksymalne ciśnienie 3 bar
Współczynnik temp. Pt -0,486%/°C Natężenie przepłwu 50-100 l/h
Współczynnik temp. Ut -105 mV/°C Moc cieplna 650 W/m2
Współczynnik temp. It +0,052%/°C
36
Fotoogniwa- sprawność fotoogniwa
I U
 100%
Me  A
I- prąd znamionowy ogniwa, [A]
U - napięcie znamionowe fotoogniwa, [U]
A- powierzchnia fotoogniwa, [m2]
Me- moc promieniowania słonecznego [W/m2]
37
Fotoogniwa- ustawienia konta kolektora
Moc max [W] 120 50 30 19.5 10 4.7
Napięcie mocy max [V] 17.1 17.1 17.1 16.8 17.1 16.5
Prąd mocy max [A] 7 2.92 1.75 1.16 0.58 0.29
Kąt Przybliżona ilość energii dostarczanej w ciągu

Okres
pochylenia przeciętnego dnia dla U = 12 [V], [Wh]
Od marca do
45° 357,6 148,92 89,4 53,64 29,76 14,88
października
Cały rok 65° 252,56 109,44 65,64 39,36 21,84 10,92
Od marca do
0° (poziomo) 329,04 137,16 82,32 49,56 27,6 13,68
października
38
Fotoogniwa- system fotowoltaiczny w IIR we Wrocławiu
Moduły fotowoltaiczne IBC PolySol 130GC

- moduły polikrystaliczne,
- moc szczytowa 130 W,
- tolerancja mocy ± 2,5%,
- regulator ładowania CXN 20 12/24V 20/20A,
- akumulator Dryfit Solar 12V ołowiowo kwasowy
- bezpieczniki
- przetwornica prądu AJ 500-12/230 VAC
39
• Napięcie systemowe 12/24V – autodetekcja

•DataLoger autoarchiwizacja danych o pracy systemu (pamięć do
jednego roku działania systemu) w przypadku wykrycia ewentualnych
nieprawidłowości.
•Zaawansowane, programowalne trzypoziomowe ładowanie
akumulatora z kompensacją temperaturową dla wydłużenia sprawności i
żywotność akumulatora
• Zaawansowane, programowalne 3 tryby rozładowania akumulatora:
kontrolowany napięciem (LVD), kontrolowany stanem naładowania
(SOC) lub adaptacyjny (oparty na logice „fuzzy logic”)
• Programowalna funkcja światła nocnego (z inteligentnym obliczeniem
czasu pracy w zależności od pory nocy
Regulator ładowania
CXN 20 12/24V • Zabezpieczenie przed odwrotną polaryzacją
• Pełne elektroniczne zabezpieczenia wejść i wyjść regulatora
• Wyświetlacz LCD pokazujący stan naładowania baterii, obciążenia i
regulatora, dodatkowa sygnalizacja akustyczna
Przeznaczony do ładowania akumulatorów ołowiowych i żelowych.
40
Dodatkowy
interfejs MXI
41
Fotoogniwa- system fotowoltaiczny w IIR we Wrocłaiu
Dodatkowy
interfejs MXI
42
Dodatkowy
interfejs MXI
43
Dodatkowy
interfejs MXI
44
Dodatkowy
interfejs MXI
45
46
13,5
13
12,5
Napięcie [V]
12
Napięcie
11,5
11
10,5
Godzina
Obciążenie systemu fotowoltaicznego żarówką 200W
47
Moc fotoogniw zainstalowanych w UE w latach 2009-2010
Kraj Moc zainstalowana Moc całkowita w Energia w Energia w

w [MW] [MW] [GWh] [GWh]
2009 2010 2009 2010 2009 2010
Niemcy 3 940,000 7411,000 9 959,000 17 370,000 6578,0 12 000.0
Hiszpania 17,010 370,000 3 438,081 3808,081 5962,0 6 302,0
Włochy 698,800 2321,100 1 157,400 3 478,500 677,0 1 600,0
Francja 221,200 719,146 335,200 1 054,346 215,0 600,0
Czechy 408,646 1 489,780 463,320 1 953,100 88,8 615,6
Polska 0,369 0,3705 1,380 1,750 1,2 1,8
UE 5918,200 13023,200 16 304,400 29 327,700 14376,6 22451,6
Czołowi producenci fotoogniw na świecie

Moc całkowita w
Moc [MW]
Firma Kraj [MW]
2009 2010 2009 2010
Q-Cells — Niemcy 551 1062 1235 1335
Sharp - Japonia 595 910 1000 1400
Suntech Power - Chiny 704 1572 1800 2400
Kyocera - Japonia 400 650 b.d. 1000
First Solar 1100 1412 1502 2254 48
Fotoogniwa- przykłady
49
Solar Sailor
to łódź zaprojektowana
przez Roberta Danea
50
51
Fotoogniwa- system przykłady
Czeers MK1 . Na pierwszy rzut oka „pojazd” wyróżnia się tęczą kolorów, które
emanuje. Związane jest to z tym, że cała wierzchnia część łodzi pokryta została
panelami słonecznymi.
10 metrowa lodź potrafi rozpędzić się do 30 węzłów nie zużywając przy tym oleju
napędowego, bez produkcji spalin i w całkowitej ciszy zawiezie do miejsca
docelowego. Na Solar Boat poczekamy jednak jeszcze parę lat, gdyż jest to na
razie tylko koncept.
52
Z paneli na dachu
dostarczanych jest do 75%
potrzebnej do napędu energii.
Na pozostałe 25% musimy
spalić własne kalorie.
Riksza zasilana energią słoneczną
53
54
CONNECTOR 2001
55
56
57
Wykorzystanie ogniw PV
System fotowoltaiczny składający się aż z 366 modułów zajmujących 600m2

może pochwalić się firma Frosta. Koszt to 400 tys. euro.
Dofinansowanie 70% Unia Europejska.
58
Dziękuję za uwagę

ZIP ćw 9 fotoogniwa

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

ZIP ćw 9 fotoogniwa

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Energia promieniowania

1887 – Heinrich Hertz odkrywa, że światło ultrafioletowe

1888 - Edward Weston rejestruje w USA patenty o numerach

1888 - rosyjski uczony Aleksander Stoletov rozpoczął badania

1963 – Sharp Corporation

Elektrony zapełniają dziury w

Ogniwo monokrystaliczne/ polikrystaliczne/ amorficzne

• ogniwa monokrystaliczne (wykonane z jednego monolitycznego kryształu

• ogniwa polikrystaliczne -wykonane z wykrystalizowanego krzemu

• ogniwa amorficzne (wykonane bezpostaciowego niewykrystalizowanego

Struktura ogniwa trójzłączowego - kolor strzałek oznacza odpowiednią długość

Ogniwo z arsenku galu

• zbudowane z polimerów z fulerenami lub nanokryształami,

• połączenie systemów fotowoltaicznych i kolektorów słonecznych (PVT-

• ochłodzenia ogniw PV o 500C- zwiększenie mocy o 25%

Perowskity– grupa nieorganicznych związków chemicznych. Jej

Pod koniec 2012 roku na Uniwersytecie w Oksfordzie zbudowano ogniwa

Właściwości elektryczne Właściwości cieplne

Moc max [W] 120 50 30 19.5 10 4.7

Prąd mocy max [A] 7 2.92 1.75 1.16 0.58 0.29

Kąt Przybliżona ilość energii dostarczanej w ciągu

Moduły fotowoltaiczne IBC PolySol 130GC

• Napięcie systemowe 12/24V – autodetekcja

Obciążenie systemu fotowoltaicznego żarówką 200W

Kraj Moc zainstalowana Moc całkowita w Energia w Energia w

Czołowi producenci fotoogniw na świecie

Riksza zasilana energią słoneczną

System fotowoltaiczny składający się aż z 366 modułów zajmujących 600m2

You might also like