Energia wiatru

Energia wiatru
Co to jest wiatr?

Wiatr
poziomy lub prawie poziomy ruch powietrza
względem powierzchni ziemi

2
 Energia wiatru
Przyczyny powstawania wiatru?
- ciśnienie (o wyższym ciśnieniu do obszarów o ciśnieniu niższym)
- energia słoneczna (na skutek ogrzewania powierzchni Ziemi przez Słońce zwiększa się jej
temperatura)

- ziemia (obraca się wokół swojej osi, na skutek czego Słońce ogrzewa tylko część jej powierzchni
w danym okresie czasu)

- ukształtowanie terenu,
- nierównomierne rozmieszczenie lądu i wody na powierzchni kuli
ziemskiej,
- nierówne naświetlenie różnych terenów i wiele innych czynników,

3
 Energia wiatru
Wiatraki stare konstrukcje

Wiatrak Herona napędzającego Wiatrak chiński z II w n.e.

pompę nawadniającą I w n.e. pracujący przy osuszaniu pól

4
X w n.e. Pakistan
 Energia wiatru
Stare konstrukcje
Wiatraki duńskie
Wiatrak holenderski

Wiatrak holenderski

Wiatrak angielski

5
 Energia wiatru
Silniki wiatrowe

zwane też wiatrakami, elektrowniami wiatrowymi

są urządzeniami które wykorzystują energię

kinetyczną poziomych ruchów powietrza i zamieniają ją
bezpośrednio na energię mechaniczną

6
 Energia wiatru
Pierwsza turbina wiatrowa generująca energię elektryczną

Charles Francis Brush 1888 r

- średnica wirnika 17m
- 144 drewniane łopaty
- moc 12 kW
- ładowanie akumulatorów

7
 Energia wiatru
Opłacalność - prędkość wiatru

8
 Energia wiatru
Opłacalność – ilość godzin pracy
Aktualnie produkowane turbiny wiatrowe, zakładając ich
idealną lokalizację, mogą wyprodukować w ciągu roku z
1 m2 powierzchni objętej wirnikiem około 850 kWh energii
elektrycznej.
Prosta reguła oszacowania rocznej wydajności
siłowni wiatrowej

dla dobrych warunków wiatrowych dla przeciętnych warunków

możliwość produkcji przez nawet wiatrowych możliwość produkcji
3000 godzin rocznie przez 2000 godzin rocznie

np. turbina wiatrowa o mocy 1,5 MW wytwarza 3 MWh energii

okres 2000 h

9
 Energia wiatru
Opłacalność - uzysk energii

Roczny uzysk energii elektrowni wiatrowej w instalacjach różnych

wielkości przy różnych prędkościach wiatru na wysokości osi wirnika

10
 Energia wiatru
Opłacalność – charakterystyka pracy turbin
Przykładowe krzywe mocy

11
 Energia wiatru
Mapa stref warunków wiatrowych w Polsce

(Źródło: Opracowanie IMGW)

12
 Energia wiatru
Rozmieszczenie farm wiatrowych w Polsce

na niebiesko zaznaczono farmy w budowie (Źródło: PSEW, styczeń 2011)

13
 Energia wiatru
Elektrownie wiatrowe w Polsce

URE 01.2014

14
 Energia wiatru
Elektrownie wiatrowe w Polsce prognoza

15
 Energia wiatru
Elektrownie wiatrowe –wybrane regiony świata

16
 Energia wiatru
Elektrownie wiatrowe – koszt budowy
Średni koszt budowy farm wiatrowych w Polsce w
przeliczeniu na 1MW zainstalowanej mocy to 6,9 mln zł
- kosztturbiny wiatrowej około 5,45 mln zł
- budowa infrastruktury drogowej i fundamentów
około 0,51 mln zł
- kosztów przyłączenia 0,41 mln zł
- projektu instalacji 0,25 mln zł.
- pozostałe koszty (budowa wewnętrznej sieci energetycznej i ubezpieczenie)
0,1 mln zł
- koszt przygotowania projektu ok. 180-300 tys. zł,
(na co składa się koszt opracowania projektu technicznego, studium wykonalności, raportu
środowiskowego, pomiarów siły wiatru, badań geologicznych, a także koszty postępowań
administracyjnych)

17
 Energia wiatru
Podstawy działania siłowni wiatrowej

18
 Energia wiatru
Podział siłowni wiatrowych
Podział ze względu na moc:
mikroektrownie wiatrowe
o mocy poniżej 100 W
najczęściej do ładowania baterii akumulatorów
części oświetlenia domu: pojedynczych lamp, a nawet poszczególnych
pomieszczeń czy urządzeń
małe elektrownie wiatrowe
o mocy od 100 W do 50 kW
- wspomaganie energii zmagazynowaną w akumulatorach
- zapewnienie energii elektrycznej w pojedynczych gospodarstwach
domowych, a na wet w małych firmach.
- w warunkach przydomowych najpopularniejsze są elektrownie 3-5 kW,
duże elektrownie wiatrowe
powyżej 100 kW
- zasilanie domu,
- stosowane są przede wszystkim do wytwarzania prądu, który sprzedaje
się do sieci elektroenergetycznej.
19
 Energia wiatru
Podział siłowi wiatrowych

Podział ze względu na wielkość wieży (nad poziomem gruntu)

duże elektrownie wiatrowe
- 70 do 120 m
małe elektrownie wiatrowe
- 1,5 do 20 m
Podział ze względu na położenie osi obrotu wirnika
z poziomą osią obrotu – HAWT (ang. Horizontal Axis Wind Turbines);
(ponad 95% stosowanych rozwiązań)
z pionową osią obrotu – VAWT (ang. Vertical Axis Wind Turbines)

20
 Energia wiatru
Podział siłowi wiatrowych

Podział ze względu inne kryteria

sposób wykorzystania produkowanej energii
- siłownie energetyczne i słownie mechaniczne (np. pompowe),
liczbę płatów wirnika
- elektrownie jedno-, dwu-, trzy-, cztero- i wielopłatowe
usytuowanie wirnika względem kierunku wiatru i masztu
- dowietrzne (w elektrowniach typu HAWT) (ang. up-wind)
- odwietrzne (ang. down-wind)
szybkobieżność
- elektrownie wolnobieżne z<2 (bębnowe, karuzelowe, rotowe)
- średniobieżne 2 < z <4
- szybkobieżne z>6
z- wyróżnik szybkobieżności turbiny Vobw /Vw

21
 Energia wiatru
Podstawowe wyposażenie elektrowni wiatrowej poziomej

22
 Energia wiatru
Podstawowe wyposażenie elektrowni wiatrowej poziomej

23
 Energia wiatru
Rodzaje turbin z poziomą osią obrotu

24
 Energia wiatru
Rodzaje turbin z poziomą osią obrotu

25
 Energia wiatru
Siłownie jendołopatowe, dwupłatowe- pozioma oś obrotu

Przykład siłowni jednołopatowych

o łącznej mocy 1920 kW
(Wilhelmshafen Niemcy)

26
 Energia wiatru
Siłownie trójpłatowe – pozioma oś obrotu

Najczęściej spotykany model turbiny

wiatrowej szybkobieżnej (profesionalnej)
jest turbina o trzech łopatach

27
 Energia wiatru
Siłownie typu down-wind- pozioma oś obrotu

średnicy wirnika 15 m
moc 50 kW

moc 750 kW

- wirnik znajduje się za masztem w stosunku do wiejącego wiatru

-rozwiązanie takie przy odpowiednim kształcie gondoli zapewnia samoczynne kierunkowanie
się wirnika.
-pozwala to uniknąć stosowania mechanizmu odchylania wirnika, który jest wymagany w
elektrowniach typu ”up-wind” z wirnikiem umieszczonym przed masztem w stosunku do
wiejącego wiatru (zdecydowana większość działających elektrowni).
- struktura ”down-wind” umożliwia także zastosowanie do budowy łopat wirnika mniej
sztywnego materiału, dzięki czemu przy silniejszych wiatrach przejmują część obciążeń od
wieży. 28
 Energia wiatru
Siłownie wielołopatowe
Siłownie te sprawdzają się doskonale w
układach zamkniętych, jako dodatkowe
źródło prądu dla domu lub napęd pomp
wodnych. Ich niewątpliwą zaletą jest
rozruch już przy bardzo słabym wietrze (2
m/s), duży moment obrotowy oraz prostota
konstrukcji. Łopaty nie wymagają
specjalnych profili aerodynamicznych.
Elektrownie te w porównaniu z
elektrowniami o dwóch lub trzech śmigłach
są bardzo tanie w eksploatacji i budowie.
Są one bardzo powszechne na rzadko
zaludnionych terenach USA, gdzie znalazły
zastosowanie jako małe elektrownie do
pracy na sieć wydzieloną w
nieoptymalnych warunkach ( np. tereny
Wiatrak używany w Wimberley w nizinne, średnio korzystne warunki
Teksasie USA wietrzne).

29
 Energia wiatru
Turbiny o osi poziomej z dyfuzorem

Turbina firmy Vortec,

średnica wirnika 53 m,
moc 3,5 MW

30
 Energia wiatru
Turbiny o osi poziomej z dyfuzorem

Turbiny firmy Vortec o średnicy wirnika 66 m, moc 5 MW.

31
 Energia wiatru
Turbiny o osi poziomej z dyfuzorem

32
 Energia wiatru
Turbiny o poziomej osi obrotu z dyfuzorem
Funkcję dyfuzora może też spełniać
przelotowy otwór lub kanał w budynku,
ścianie lub parkanie. Wykorzystuje się tutaj
koncentrację energii i spiętrzenia wiatru,
powodujące wzrost różnicy ciśnień od
strony nawietrznej i zawietrznej.
Na zdjęciu widać 2 piętrowe biurowce w
Bahrajnie połączone trzema siłowniami o
średnicy 30 m i mocy 225kW. Budynki
pełnią funkcje dyfuzora.

Przy produkcji dyfuzorów wykorzystuje się

laminat z włókna szklanego lub węglowego oraz
żywice epoksydową. Są to materiały o dłużej
wytrzymałości mechanicznej, odporności
korozyjnej i małym ciężarze

33
 Energia wiatru
Siłownie wiatrowe o osi poziomej
dwa asymetryczne wirniki

Dzięki takiemu rozwiązaniu możliwe jest

zwiększenie prędkości względnej wirnika i
stojana generatora, co sprawia, że moc
nominalna generatora uzyskiwana jest
przy niższych prędkościach wiatru.

34
 Energia wiatru
Siłownie wiatrowe o osi poziomej z kilkoma wirnikami

zwiększenia momentu obrotowego wirnika

35
 Energia wiatru
Siłownie wiatrowe o osi poziomej o kształcie kuli

- kulisty kształt, który jest wynikiem prac podejmowanych z myślą o efektowniejszym,

cichszym i bezpieczniejszym uzyskaniu energii elektrycznej.
- niewielkie rozmiary oraz sferyczny układ turbiny umożliwia wzrost wydajności przy
jednoczesnym obniżeniu poziomu hałasu. To z kolei czyni tę siłownię wiatrową idealną
do domowego użytku.
- dostarcza około 15 % energii potrzebnej w przeciętnym gospodarstwie domowym.

36
 Energia wiatru
Siłownie wiatrowe o osi poziomej-bębnowe

37
 Energia wiatru
Siłownie wiatrowe o osi pionowej osi obrotu

Prace nad turbinami wiatrowymi z pionową osią obrotu

(VAWT – Vertical Axis Wind Turbine) nie postępowały w
takim tempie jak nad turbinami z wirnikiem o poziomej osi
obrotu (HAWT – Horizontal Axis Wind Turbine).

W porównaniu z rozwiązaniami silników wiatrowych z

poziomą osią obrotu silniki typu VAWT stanowią niewielką
część pracujących obecnie instalacji.

38
 Energia wiatru
Siłownie wiatrowe o pionowej osi obrotu

Głównie stosowane rozwiązania konstrukcje

a) Darrieus’a (z dwoma wspomagającymi wirikami Savonius’a)
b) Savonius’a
c) rotory typu H.

39
 Energia wiatru
Siłownie wiatrowe o pionowej osi obrotu

Turbina Helix Wind z kieszeniami

chwytającymi wiatr ułożonymi wzdłuż linii
Turbina świderkowa śrubowej

40
 Energia wiatru
Siłownie wiatrowe o pionowej osi obrotu

Turbiny z rotorem a) model Delta I

b) model Delta II

41
 Energia wiatru
Siłownie wiatrowe o pionowej osi obrotu

Turbiny z wirnikami typu H

42
 Energia wiatru
Siłownie wiatrowe o pionowej osi obrotu

Turbiny z rotorem bębnowym

43
 Energia wiatru
Ocena poziomu hałasu

44
 Energia wiatru
Ocena poziomu hałasu

Hałas generowany przez elementy turbiny wiatrowej o mocy 2 MW

45
 Energia wiatru
Ocena poziomu hałasu

46
 Energia wiatru
Budowa farmy w Cisowie

Fundament – 18,5 x 18,5 x 1,5

47
 Energia wiatru
Budowa farmy w Cisowie

Fundament – 48 ton stali użytej na zbrojenie

48
 Energia wiatru
Budowa farmy w Cisowie

Fundament – ponad 500 ton betonu

49
 Energia wiatru
Budowa farmy w Cisowie

Wirnik – 80m
Wieża-76 średnicy
m, 170 ton, 4 części
50
 Energia wiatru
Budowa farmy w Cisowie

Wieża-76 m, 170 ton, 4 części

51
 Energia wiatru
Budowa farmy w Cisowie

Gondola z generatorem
52
 Energia wiatru
Budowa farmy w Cisowie

Montaż
Gondolawirnika
z generatorem
53
 Energia wiatru
Elektrownie wiatrowe Cisowo (zachodniopomorskie)

1999 rok- 5 siłowni o mocy 0,66 MW

2001 rok- 9 turbin, o łącznej mocy wynoszącej 18 MW.
Montaż
Gondola wirnika
z generatorem
54
 Energia wiatru
Statystyka

Moc zainstalowana i energia wyprodukowana w elektrowniach wiatrowych w

UE lata 2009/2010
Energia
2009 2010 Przyrost Energia
Kraj 2009
[MW] [MW] [MW] 2010 [TWh]
[TWh]
Niemcy 25719,4 27214,7 1 551,1 38,639 36,500
Hiszpania 19 160,1 20 676,0 1 515,9 37,773 42,976
Dania 3 482,0 3 800,0 318,0 6,715 7,808
Włochy 4 897,9 5 797,0 899,1 6,543 8,374
Anglia 4 424,0 5 203,8 779,8 9,304 11,440
Portugalia 3 326,0 3 897,8 571,8 7,577 8,852
Francja 4 626,0 5 660,0 1 034,0 7,819 9,600
Polska 724,7 1 185,0 460,3 1,029 1,980
UE 75 106,4 84 339,0 9301,3 132,282 147,033

55
 Energia wiatru
Statystyka

Producenci elektrowni wiatrowych, wielkość produkcji, zatrudnienie

Moc w MW Moc w MW Procentowy Produkcja w min

Nazwa firmy Państwo 2009 2010 udział w rynku euro 2010 Zatrudnienie

Vestas Dania 6131 4057 20,3% 6920 20500

GE Wind USA 4741 b.d 14,8% b.d b.d

Enercon Niemcy 3510 3000 12,5% 3600 8000

Gemesa Hiszpania 2546 2500 13,7% 3229 5420

56
 Energia wiatru
Małe elektrownie wiatrowe
W Polsce coraz popularniejsze i coraz tańsze stają się małe siłownie
wiatrowe o mocach poniżej 100 kW.
Przeznaczone są głównie do zasilania domów, pomieszczeń
gospodarczych suszarni itd.
Konstrukcje takich siłowni mają wiele zalet:
• pracują przy prędkościach wiatrów ok. 2m/s
• koszt wytworzenia 1kWh energii waha się od ok. 0,07 do 0,10 zł
• prosta instalacja
• nie wymagają budowy (rozbudowy sieci energetycznej)
• nie muszą być wydawane zezwolenia na budowę ( dotyczy to turbin nie
związanych trwale z gruntem)

• akceptacja społeczna
• element dekoracyjny

57
 Energia wiatru
Małe elektrownie wiatrowe
- moc nominalna 1500 W
Miniturbina o mocy 1,5 kW
- moc max. 2000 W
- średnica wirnika 3,2 m
- pędkość startowa 2 m/s
- nomin. pręd. wiatru 12 m/s
- nomin. napięcie 230 V
- masa netto (bez łopat i statecznika) 45 kg
- wysokość masztu 6m
- pojemność akumul. 100 Ah
- gener. trójfazowy synchroniczny
- metody regulacji prędkości i
zatrzymania:
mechaniczna - za pomocą chrongiewki
elektromagnetyczna – zmiana rezystancji obciążenia

Turbina o mocy 1,5 kW może dostarczyć 300 kWh energii

elektrycznej miesięcznie 58
Warunek!!! przeciętna prędkość wiatru 12m/s, 200h miesięcznie
 Energia wiatru
Małe elektrownie wiatrowe
- moc nominalna 120 W
Miniturbina o mocy 120 W
- średnica wirnik 0,75 m
JSW 750-12
- pędkość startowa 2 m/s
- nomin. pręd. wiatru 12 m/s
- nomin. napięcie 230 V
- masa netto (bez łopat i statecznika) 8,5 kg
- wysokość masztu -
- pojemność akumul. 100 Ah
- gener. trójfazowy synchroniczny

Turbina o mocy 120 W może dostarczyć 24 kWh energii elektrycznej

miesięcznie 59
Warunek!!! przeciętna prędkość wiatru 12m/s, 200h miesięcznie
 Energia wiatru
Małe elektrownie wiatrowe
- moc nominalna 0,180 -2 kW
Miniturbina typu
- średnica wirnik 0,75 m
SG 03 – SG- 3
- pędkość startowa 1,5 m/s
- nomin. pręd. wiatru 12 m/s
- nomin. napięcie 24/220 V
- wysokość 0,8-3m
- średnica 0,5-1,5m

Turbina może pracować przy prędkości wiatru 40m/s

60
 Energia wiatru
Małe elektrownie wiatrowe

61
 Energia wiatru
Małe elektrownie wiatrowe – hybrydowy system zasilania

62
 Energia wiatru
Małe elektrownie wiatrowe – hybrydowy system zasilania

63
 Energia wiatru
Koncepcje- zmiana energii wiatru na energię cieplną

64
 Energia wiatru
Koncepcje - zmiana energii wiatru na energię elektryczną
z magazynowaniem nadwyżek w wodorze

65
 Energia wiatru
Koncepcje - zmiana energii wiatru na energię elektryczną
z magazynowaniem nadwyżek w sprężonym powietrzu

66
 Energia wiatru
Koncepcje - zmiana energii wiatru na energię
mechaniczną – nawadnianie upraw
przepompowywanie wody

67
 Energia wiatru
Koncepcje - zmiana energii wiatru na energię
mechaniczną- napowietrzanie jezior

68
 Energia wiatru
Siłownie wiatrowe –przykłady

69
 Energia wiatru
Siłownie wiatrowe zalety
 nie powodują zanieczyszczenia środowiska
naturalnego
 zmniejszają wykorzystanie źródeł konwencjonalnych
 tereny na których są zlokalizowane farmy wiatrowe
mogą być wykorzystywane do produkcji rolno-
spożywczej
 elektrownie wiatrowe można lokalizować w miejscach
nieużytków rolnych, na pustyniach, w obszarach
przybrzeżno- morskich, na otwartym morzu, dachach
budynków , jachtach itd.
 powstawanie nowych miejsc pracy (1MW- 5000 do 7000
tys. osób)
 sprawność przetwarzania energii wiatru w energię
elektryczną jest stosunkowo duża i może przekraczać
60% 70
 Energia wiatru
Siłownie wiatrowe wady

 siłownie wiatrowe są źródłem hałasu (monotonny hałas o

niskiej częstotliwości)

 duże farmy wiatrowe mogą mieć wpływ na zmiany

lokalnego klimatu (duża koncentracja turbin wiatrowych nocny wzrost
temperatury powietrza nawet o 2oC)

 pracujące turbiny mogą powodować zakłócenia fal

radiowych i telewizyjnych oraz są źródłem drgań
 wymagają stosunkowo dużej powierzchni (rozmiar
fundamentów i konstrukcje nośne)

 mogą stwarzać zagrożenia dla przelatujących ptaków i

nietoperzy
 nieprzewidywalność warunków wietrznych
 koszty produkcji energii elektrycznej są około 2 -3
krotnie wyższe od innych źródeł (na morzu jeszcze wyższe)
 Zadanie do wykonania
Złożyć zestaw edukacyjny Wind Trainer Junior - mała mini
siłownia wiatrowa.
Obliczyć, na podstawie dokonanych pomiarów napięcia
elektrycznego i natężenia prądu, moc mini siłowni
wiatrowych o osi poziomej (różne konfiguracje łopatek) i
pionowej dla różnych prędkości wiatru.

Tabela pomiarowa
Prędkość wiatru Wartość napięcia U Wartość natężenia I Moc
[m∙s-1] [mV] [mA] [mW]
 Zadania do wykonania
1. Obliczyć moc strumienia powietrza napływającego na
wirnik wiatraka o powierzchni F= 10m2 jeśli: V=2, 4, 10,
30 m∙s-1.

2. Obliczyć moc użyteczną silnika wietrznego, jeśli średnica

jego wirnika d=6m, prędkość wiatru V=7 m∙s-1 a
sprawność ogólna η0 = 0,3.

η - sprawność wirnika, 0,3-0,6,

ηo - sprawność ogólna silnika wiatrowego, 0,2-0,6,
ρ – masa właściwa powietrza, [kg∙m-3]
V – prędkość wiatru, [m∙s-1]
d – średnica wirnika [m]
Dziękuję za uwagę