Beslenme ve Yeme Bozuklukları

BESLENME VE
YEME
BOZUKLUKLARI
HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ HEMŞİRELİK
FAKÜLTESİ
PSİKİYATRİ HEMŞİRELİĞİ ANABİLİM DALI
Beslenme ve yeme
bozukluklarının neler olduklarını
ve bu bozukluklara sahip
bireylere uygun hemşirelik tanı ve
Dersin girişimlerini belirleyebilmesi ve
tartışılabilmesi amaçlanmıştır.
Amacı
H. Ü. H. F. PSIKIYATRI HEMŞIRELIĞI AD 2
• Beslenme ve yeme bozukluklarının neler
olduklarını tanımlayabilecek ve aralarındaki
ayrımı yapabilecek,
• Yeme bozukluklarına neden olan
predispozan faktörleri tartışabilecek,
• Anoreksiya nervoza, bulimiya nervoza
hastalıklarının belirtileri sıralayabilecek,
Öğrenim • Yeme bozukluğu olan hastalara yönelik
uygun hemşirelik tanılarını söyleyebilecek
Çıktıları • Yeme bozukluğu hastalarına uygun

hemşirelik girişimlerini tanımlayabilecek,
tartışabilecek,
• Yeme bozukluklarının tedavisiyle ilgili çeşitli
tedavi yaklaşımlarını sıralayabilecek
• Beslenme ve yeme bozukluklarına ilişkin
hasta ve ailesine verilebilecek eğitim
konularını tartışabilecek
Yeme davranışı
Yeme bozukluklarının sınıflandırılması

1.Pika
Dersin 2.Geri çıkarma/geviş getirme

3.Kısıtlı yiyecek alımı bozukluğu
İçeriği 4.Anoreksiya nervoza

5.Bulimiya nervoza
6.Tıkanırcasına yeme bozukluğu
Yeme bozukluklarında tedavi yaklaşımları
Yeme bozukluklarında hemşirelik bakımı

YEME DAVRANIŞI
• Yaşam için gerekli ve haz veren bir
davranış
• Sadece biyolojik ihtiyacı karşılamaya
yönelik bir davranış değil
• İnsanlar akşam yemeğine çıkar,
arkadaşlarını ve ailesini evlerine yemeğe
davet eder, evlilik, bayram, doğum günü
gibi özel günleri yemekle kutlarlar.
• Sosyal ve psikolojik boyutları da var
• Bazı insanlar için yemek
yemek bir endişe kaynağıdır.
‘’Çok mu yiyorum?’’
‘’Şişman görünüyor muyum?’’
‘’Yeni kilo verme uygulamaları
Evet, sağlıklı işe yarıyor mu?’’
yaşam için
dikkat edilmesi
gereken bir konu
• Yeme bozuklukları yeme davranışının
ciddi düzeyde bozulduğu bir tanı
grubudur.
• Anoreksiya nervoza(AN) ve Bulimiya
nervoza(BN) en sık rastlanan,
• Ruhsal belirtilerinin dışında ciddi
bedensel sorunlar da eşlik eder
• Ergenlerde sık görülür
• Ciddi yeti yitimi
• Ölümcül!
Ölümcül
8
Tarihsel süreç
• Orta Çağ'dan gelen belgeler, saflığa ulaşmak için oruç tutan kadın
azizlerde kendi kendine açlığa yol açan kasıtlı diyetleri göstermekte
• 1800'lerin sonlarında, İngiltere ve Fransa'daki doktorlar, obeziteden
kaçınmak için kendi kendini aç bırakan genç kadınları tanımladılar
• 1930’larda Freud; “bozulmuş beslenme dürtüsü” ve “cinselliğin
kontrolü”
• Ancak 1960'lara kadar AN zihinsel bir bozukluk olarak kabul edilmedi.
• BN ilk olarak 1979'da ayrı bir sendrom olarak tanımlanmıştır.
• Modern çağ ‘’estetik’’, ‘’incelik=güzellik’’ kavramlarının artması ile
hızla artıyor
• Tarih boyunca toplumun kadın
vücudundan beklediği ölçüler değişmiş,
• Kadın topluma ayak uydurmaya
çalışmış
• 16. ve 17. yy. dolgun ve balık etli
Toplum ve kültür, kadınlar moda ikonu olarak görülmüş
ve daha çok arzulanmış
insanların(özellikle • Viktoriya döneminde güzellik=narinlik;
kadınların) nasıl korseler, kazıtılan kaşlar
• 2. dünya savaşı sonrası dolgun
görünmesi kadın(yeniden)
gerektiğini etkiliyor • 1960’larda aşırı zayıf, 0 beden kadınlar
ideal kadın(medyanın takdimi ile)
Epidemiyoloji
• Başlangıç yaşları; AN: 15 yaş, BN: geç ergenlik ve erken erişkinlik
• Kadın > Erkek
• Günümüzde genç erkeklerde de görülme sıklığı artıyor
• Genç erkek AN; zayıf bir beden isteme yerini kaslı bir beden istemeye
bırakıyor (Kompulsif bir şekilde egzersiz yapma, kısıtlı besin alımı)
• Batılı toplumlarda daha sık görülüyor fakat AN verileri hızla artmakta
• Tek bir sosyoekonomik düzey ve kültüre yönelik olmadığı
düşünülüyor
Dünya’da Sayılarla AN ve BN
12
PİKA
Besleyici olmayan
madde yemek
• En az 1 ay süre
• Gelişimsel düzey ile uyumsuz
• Kültürel bir dayanak yok
• Başka bir ruhsal bozuklukla
ilgili değil
Naftalin
Saç
Lastik içi borular
Kir
Antasit tabletler
Karbonat
Kahve telvesi
Nişasta (un, ham pirinç, çamaşır nişastası)
Kum
Sigara izmaritleri ya da küller
Taş veya çakıl
Tutkal
Tebeşir
Dışkı
Bunların sonucunda;
• solunum sistemi problemleri,
• gastrointestinal sistem
problemleri,
• alerjik durumlar
Yenilebilir vb. hayati durumlar ortaya
çıkabilir.
olmayan pek
çok şeyi
yiyebilirler
Pika
(DSM-V)
A. En az bir ay süreyle, sürekli olarak, besleyici değeri olmayan
maddeleri yeme.
B. Besleyici değeri olmayan, besin olmayan maddeleri yeme tutumu,
kişinin gelişimsel düzeyi ile uyumlu değildir.
C. Bu yeme davranışı, kültürel dayanağı olan ya da toplumsal
olarak olağan kabul edilebilecek bir uygulama değildir.
D. Bu yeme davranışı, başka bir ruhsal bozukluk bağlamında ortaya
çıkıyorsa ayrıca klinik değerlendirmeyi gerektirecek denli ağırdır.
Yenebilir olmayan maddelere erişimin
fiziksel olarak kısıtlanmalı,
Tedavi
Etiyolojik neden saptanmalı ve buna
uygun bir tedavi yolu belirlenmelidir.
GEVİŞ
GETİRME
BOZUKLUĞU
RUMİNASYON BOZUKLUĞU
(GERİ ÇIKARMA BOZUKLUĞU)
• En az bir ay süreyle sık sık yediği yiyeceği geri çıkartma
• Yeniden çiğneme, yutma ya da tükürme
• Tıbbı dayanak yok
• Başka ruhsal bozuklukla ilişkili değil
• İlerleyici beslenme bozukluğu,
• Dehidratasyon,
• Sıvı elektrolit dengesizliği,
Kendiliğinden • Bağışıklığın azalması gibi
remisyon sık sekonder komplikasyonlar da
görülmesine gelişebilir.
rağmen
Geri Çıkarma (Geviş getirme) Bozukluğu
(DSM-V)
A. En az bir ay süreyle, sık sık yediği yiyeceği geri çıkarma. Çıkarılan
yiyecek yeniden çiğnenebilir, yeniden yutulabilir ya da dışarı
tükürülebilir.
B. Sık sık geri çıkarma, eşlik eden bir mide-bağırsak hastalığına ya da
başka bir sağlık durumuna (örn. gastroözefageal reflü, pilor stenozu
bağlanamaz.
C. Bu yeme bozukluğu, yalnızca anoreksiya nervoza, bulimiya nervoza,
tıkınırcasına yeme bozukluğu ya da kaçıngan/kısıtlı yiyecek alımı
bozukluğunun gidişin sırasında ortaya çıkmamaktadır.
D. Bu belirtiler, başka bir ruhsal bozukluk bağlamında ortaya çıkıyorsa
(örn. anlıksal yetiyitimi [anlıksal gelişimsel bozukluk] ya da başka bir
nörogelişimsel bozukluk) ayrıca klinik değerlendirilmeyi gerektirecek denli
ağırdır.
Davranışçı tedaviler yeme
davranışının farkındalığını arttırmak
amaçlı kendi kendini gözlemleme,
Tedavi fizyolojik uyaranları azaltmak için

gevşeme egzersizleri,
dikkati farklı yöne çekme

kullanılabilmektedir.
KAÇINGAN/KISITLI
YİYECEK ALIMI
BOZUKLUĞU
• Anoreksiya nervoza ve bulimia nervoza’da önemli bir kriter olan
ağırlık ve vücut görüntüsü kaygısı olmaksızın, sürekli olarak
yiyeceklerden kaçınılması veya beslenme kısıtlaması ile karakterize
bir yeme bozukluğudur.
• Hastalar strese ya da travmaya, kendilerine göre yiyeceklere ya da

kimyasallara, bulantı, boğulma, kusma riskine veya yemek yeme
zamanlarında olumsuz duygulara karşı gıda alımını kısıtlayabilirler
Kaçıngan/Kısıtlı Yiyecek Alımı Bozukluğu
(DSM-V)
A. Aşağıdakilerden en az birinin eşlik ettiği ; uygun beslenme ve/ve ya enerji
gereğinin sürekli karşılanamaması ile kendini gösteren bir yeme ya da beslenme
bozukluğu
• Belirgin kilo kaybı (ya da çocuklarda beklenen kilo alımını sağlayamama ya da büyümenin duraklaması)
• Belirgin bir beslenme eksikliği
• Enteral beslenmeye ya da ağızdan besin destekçilerine bağlı kalma
• Ruhsal toplumsal işlevselliğin belirgin olarak düşmesi
B. Bu bozukluk, ulaşılabilir yiyecek olmaması ya da kültürel olarak onaylanan bir
uygulama ile daha iyi açıklanamaz.
C. Bu yeme bozukluğu, yalnızca anoreksiya nervoza ya da bulimiya nervozanın gidişi
sırasında ortaya çıkmamaktadır ve kişinin vücut ağırlığını ya da biçimini nasıl
algıladığıyla ilgili bir bozukluğu olduğuna ilişkin bir kanıt yoktur
D. Bu yeme bozukluğu, eşzamanlı bir sağlık durumuna bağlanamaz ya da başka bir
ruhsal bozuklukla daha iyi açıklanamaz . Bu yeme bozukluğu başka bir durum ya da
bozukluk bağlamında ortaya çıkarsa; söz konusu durum ya da bozukluğun yol
açabileceğinden daha ağır olur ve klinik açıdan ayrıca ele almayı gerektirir.
ANOREKSİYA
NERVOZA
(AN)
• Genel olarak 12 18 yaşları
arasında başlayan ve
• düşük beden ağırlığı,
• kilo almaya yönelik aşırı
korkuya bağlı kilo alımını
güçleştiren davranışlar
• beden imgesi bozukluğu ile
karakterize, hasta ve ailesi
üzerinde önemli etkileri olan
ciddi bir mental bozukluktur.
Anoreksiya; uzun süreli Bulumiya; aşırı ve doyumsuz
iştahsızlık iştah hali
Anahtar Beden imajı; bireyin fiziksel

görünümü ile ilgili
kelimeler Nervoza; emosyonel
(duygusal)
düşüncesidir. Bireyin kişisel
algılamalarından ve diğer
kişilerin tepkileri ve bakış
açıları sonucu oluşur.
Anoreksiya terimi aslında yanlış
değerlendirilmektedir.
Önceleri anoreksik kişilerin açlık
hissi duymadıklarına
inanılmaktaydı.
Ancak yapılan araştırmalar bu
bireylerin açlık hislerinin devam
ettiğini göstermektedir.
• Kilo alma kaygısıyla başlayan yemek
yeme veya yiyememe durumu olarak
ortaya çıkar.
• İştahsızlıkla birlikte önceleri pütürlü
gıdıları yiyememe şeklinde görülür.
• Daha sonra kişi sulu gıdaları bile
zorlukla yutabilir.
Bir deri bir • Bu durum aşırı kilo kaybıyla
kemik ama sonuçlanır.
• Kişinin adeta bir deri bir kemik kalacak
kendini hala kadar, aşırı zayıflamasıyla belirginleşir.
şişman olarak
görmesi
• Genellikle ilk veya orta ergenlik
döneminde,
• Çoğunlukla bir diyet dönemini
takiben ve yoğun bir stres
sonrası (anne baba ayrılıkları vs.
) Ortaya çıkmaktadır.
• Başlangıç yaşının ortalama 17
olduğu ve 40 yaşından sonra
anoreksiya’nın görülmediği
kabul edilmektedir
Yavaş Yavaş
Gerçekleşen Bir İntihar
• AN hastalığına sahip bireyler, kaç
kilo olursa olsunlar hep şişman
olma korkusuyla yaşarlar ve ne
kadar zayıfladıklarının asla
farkına varmazlar.
• Çünkü bu hastalığa
yakalananların %10 ile 20’si
komplikasyonlar yüzünden bu
hastalıktan kurtulamadan ölür.
Kişilik özellikleri
• Anoreksikler mükemmeliyetçidirler ve yaşam standartlarını yüksek
tutmaya çalışırlar.
• Okul başarıları yüksektir.
• Kendileri ve yaşamlarıyla ilgili olarak tek kontrol edebildikleri şeyin
yemek ve kilo olduğunu düşünürler.
• Eğer çevrelerinde olan bitenleri kontrol altına alamıyorlarsa,
yemelerini kontrol altına alırlar ve kilo kaybettikçe kendilerini daha
güçlü hissederler.
• Hastalar bu rahatsızlık
başlamadan önce genellikle
normalin biraz üzerinde kiloya
sahiptirler.
• Tablo sıklıkla bir diyet dönemini
takiben ya da yoğun stres
durumları sonrasında ortaya
çıkabilir
İlk belirtiler yeme
alışkanlıklarındaki değişiklikler
• Kalabalıkta yemek yememe,
• Sofraya oturmama,
• Çok sık diyet yapma,
• Özellikle karbonhidrat ve yağ
içeren yiyecekleri kesme
şeklinde kaçınma davranışları
Kaçınma davranışlarının
yanı sıra
• yiyeceklere aşırı ilgisi,
• başkaları için yemek hazırlama,
• yemek tarifleri toplama
• beslenme konusunda ayrıntılı
bilgiye sahip olması dikkat
çeker.
Ayrıca aşırı egzersiz yapabilirler.
• Yiyeceklere ilişkin tuhaf tutum ve davranış sergileyebilirler.
• Örneğin; yiyecekleri çok küçük parçalara keserek, uzun zamanda
yemek; aşırı miktarda yiyecek, özellikle şeker satın almak ya da
çalmak; yiyecekleri evin içerisinde acayip yerlere saklamak gibi.
Hastalığın tipik
özellikleri;
• Zayıflamasına karşın hastanın kendisini
şişman ya da şişmanlayacak gibi
hissederek yemekten kaçınması
• Bir deri bir kemik görünümünde olduğu
halde kendisini zayıf algılamaz; hatta
şişman olduğunu söyleyebilir.
• Özellikle dış görünüşleri konusunda
hassas olduklarından başkalarının onu
nasıl algıladığı konusunda çok kaygılı
• Sık aralıklarla tartılır
• Gün içinde tekrarlayan şekillerde ayna
karşısında kendilerini kontrol etme
Anoreksiya Nervoza
(DSM-V)
A. Gereksinimlere göre enerji alımını kısıtlama tutumu kişinin yaşı, cinsiyeti,
gelişimsel olarak izlediği yol ve beden sağlığı bağlamında belirgin bir biçimde
düşük bir vücut ağırlığının olmasına yol açar. Belirgin bir biçimde düşük vücut
ağırlığı, olağan en düşüğün altında ya da çocuklar ve gençler için beklenen en
düşüğün altında tanımlanır.
B. Kilo almaktan ya da şişmanlamaktan çok korkma ya da belirgin bir biçimde
düşük vücut ağırlığında olmasına karşın kilo almayı güçleştiren sürekli
davranışlarda bulunma.
C. Kişinin vücut ağırlığını ya da biçimini nasıl algıladığıyla ilgili bir bozukluk
vardır. Kişi kendini değerlendirirken vücut ağırlığı ve biçimine yersiz bir önem
yükler ya da o sıradaki düşük vücut ağırlığının önemini hiçbir zaman
kavrayamaz.
Anoreksiya Nervoza
(DSM-V)
4 alt tipi mevcuttur.
1. Kısıtlayıcı Tür: Kişinin, son üç ay içinde, yineleyen tıkınırcasına yeme ya da
çıkarma(kusma, laksatif, diüretik, lavman) dönemleri olmamıştır. Daha çok diyet
yaparak, neredeyse hiç yemek yemeyerek ve/ya da aşırı spor yaparak kilo
kaybedildiği görünümleri tanımlar.
2. Tıkınırcasına Yeme/Çıkarma Türü: Kişinin, son üç ay içinde, yineleyen tıkınırcasına
yeme ya da çıkarma(kusma, laksatif, diüretik, lavman dönemleri) olmuştur.
3. Tam Olmayan Yatışma Gösteren: Anoreksiya nevroza için tanı ölçütleri daha önce
tam olarak karşılandıktan sonra A tanı ölçütü uzunca süre karşılanmamaktadır,
ancak B tanı ölçütü ya da C tanı ölçütü yine de karşılanmaktadır.
4. Tam Yatışma Gösteren: Anoreksiya nevroza için tanı ölçütleri daha önce tam olarak
karşılandıktan sonra, artık hiçbir tanı ölçütü uzunca bir süredir karşılanmamaktadır.
Tıkanırcasına yeme çıkarma tipinde
Kısıtlayan tipte (bulimik tipte)
• Hasta sadece rejim uyguluyor • Kontrolün kaybedildiği yeme

nöbetleriyle birlikte bu
nöbetleri izleyen kendini
kusturma ya da müshil, idrar
söktürücü ve lavman
kullanılarak yediklerini
çıkartma çabası var
Normal bir kilo için BKİ aralığı 20-24.9 ’dur.
Anoreksiya nevroza hastalarında ise şiddeti şu

şekilde değerlendirilir:
Hafif: BKİ≥ 17 kg/m2
Şiddeti Orta: BKİ 16 16.99 kg/ m2
Şiddetli: BKİ 15 15.99 kg/m2
Çok şiddetli: BKİ<15 kg/m2
Kaşeksi: Yağ ve kas dokusunda azalma, tiroid
metabolizmasında azalma, üşüme, beden
Kilo kaybına ısısında düzensizlik.
bağlı
bulgular Kardiyak Bulgular: Kalbin kas dokusunda
azalma, kardiyak aritmiler, atriyal ve
ventriküler prematüre kontraksiyonlar, ani
ölüm
Sindirim Sistemi Bulguları: Midenin

boşalmasında gecikme, konstipasyon, karın
ağrıları.
Üreme Sistemi Bulguları: Amenore, hormon
düzeylerinde azalma
Kilo kaybına Deri ile ilgili bulgular: Lanugo, ödem ve
bağlı bulgular Dehidratasyon, kuruluk, alopesi
Hematolojik Bulgular: Lökopeni
Nöropsikiyatrik bulgular: Apatik depresyon,

aleksitimi, hafif bilişsel bozukluklar.
İskelet Sistemi Bozuklukları: Osteoporoz,

güçsüzlük, atrofi
Metabolik: Elektrolit dengesinde bozuklular, magnezyum düzeyinde
azalma.
Sindirim sistemi bulguları: Tükrük bezleri ve pankreasta

Kusmaya inflamasyon ve büyüme, serum amilaz düzeyinde artma, özefagus ve
midede erozyon
bağlı
bulgular Diş Bulguları: Ön dişlerde daha fazla olmak üzere erozyon
Nöropsikiyatrik: Elektrolit dengesindeki bozulmaya ve aşırı

düzeyde su kaybı veya artışına bağlı olarak epileptik nöbetler, hafif
nöropatitler, yorgunluk, güçsüzlük, bilişsel aktivitede hafif düzeyde
bozulma.
ETİYOLOJİ (AN)
• Anoreksiya nervozanın nedenleri tam olarak bilinmemektedir.
• Biyolojik ve psikososyal etkenlerin birlikte rol oynadığı
düşünülmektedir.
• Diyet yapma davranışının YB’nin gelişimine yol açan ortak uyarıcı
olduğu vurgulanmakta
Biyolojik Etkenler
• Kalıtım
• Nörokimya
• Beyin görüntüleme
• Endokrin Dizge
Psikolojik predispozisyonlar
Sosyal sorunlar
Kilo kaybı ve beslenme sorunları ile birlikte

psikolojik değişiklikler
Toplumun zayıflık ve beden egzersizlerine
verdiği önem
Kalıtım
• Anoreksiya nervozalı hastalarda ailesel ve kalıtımsal geçişi
destekleyen veriler bulunmaktadır.
• İkiz çalışmalarında, çift yumurta ikizlerinde eş hastalanma
görülmezken, tek yumurta ikizlerinde eş hastalanma oranı %29-50
olarak bildirilmiştir.
• AN annede ve kız kardeşte varsa, bu kişilerin hastalanma oranı
genel popülasyona oranla daha yüksektir (%6.6)
• Genetik yatkınlık,
• özel bir kişilik tipine,
• bir psikiyatrik rahatsızlığa (özellikle duygudurum
bozukluğu)
• hipotalamik işlev bozukluğuna bağlı olabilir.
• AN hastalarının annelerinde OKB yaygınlığı kontrol
grubundakilere göre daha yüksektir.
Nörokimya
• Seratonin dizgesi üzerine çalışılmıştır.
• Seratonin yolaklarının beslenme, duygudurum ve dürtü kontrolüyle
bağlantılı olduğu bilinmektedir. AN hastalarında beyin omurilik
sıvısında seratonin yıkım ürünü düşük bulunmuştur.
• An’de bir primer hipotalamik disfonksiyonun olduğu yönünde
birtakım tahminler yapılmıştır. Çalışmalarda, kortizol seviyesinde
artış ve muhtemel bir dopaminerjik regülasyon bozukluğunun AN
olan bireylerde görüldüğü saptanmıştır.
Beyin görüntüleme
• AN’da gri cevherde daha belirgin olmak üzere hem gri hem beyaz
cevher hacminde belirgin azalma karıncıklarda genişleme
görülmektedir.
• Sağaltımda kısa süre içerisinde beyaz cevher hacminde tama yakın,
gri cevher hacminde ise %50 oranında düzelme sağlanır. Uzun süreli
izlemlerde gri ve beyaz cevherler normale yakın düzelir.
Endokrin Dizge
• Süreğen açlık durumları hormonal dengesizliklere sebep
olmaktadır. Bunlardan en iyi bilinen hipotalamik amenoredir.
• Hastalarda LH salınımında ve bu hormonu kontrol eden
gonadotropin salıverici hormon (GnSH) salınımında düzensizlik
görülmektedir. Bu düzensizlik hastalığın süresiyle ya da hastanın
kilosuyla doğrudan ilişkili değildir.
• Bazı hastaların adet düzeni çok düşük kilolarda bile bozulmayabilir.
• Çoğu AN hastası normal kilosuna döndüğünde adet görmeye
başlarken %15’i yeniden adet göremez.
• AN hastalarında doygunluk hissi veren leptin azalır açlık hissi veren
ghrelin artar
• Gonadrotropin hormonları leptinle uyarılırken, ghrelinle baskılanır.
Sonuçta cinsiyet hormonları az çalışır.
• Ghrelin büyüme hormonuna karşı da direnç oluşturmaktadır.
• Ayrıca AN hastalarda hipotalamus-hipofiz-böbreküstü bezi ekseni
fazla çalıştığından kortizol salınımı yüksektir.
• Norepinefrinin iştah uyarıcı etkisi olup, serotonin ise doygunluk
hissini arttırır, gıda alımını azaltır, agresif, impulsif ve obsesif
kompulsif davranışları düzenler.
• Seratonin ve dopamin sistemlerinin az veya çok aktivasyonu, yeme
bozuklukları oluşturur.
Sosyokültürel
etkenler
• Batılı kültürlerde incelik, çekiciliğin dışa vurumu
olarak önemle vurgulanır. İsteyerek diyet
yapanların çoğunluğu, daha çekici olma
amacındadır.
• İsteyerek diyet yapanların bir diğer grubu
dansçılar, balerinler, sporcular, jokeyler gibi iş
yaşamlarında rekabetin önemli olduğu kişilerdir
ve YB geliştirme riskleri yüksektir.
• Bazı kadınların profesyonel ve sosyal taleplerle
başa çıkamayıp, çatışma yaşadıkları ve diyet
yaptıkları varsayılmaktadır.
Psikososyal etkenler
• Psikodinamik açıdan, anoreksiya nervozayı cinsel dürtülerin
baskılanması ve cinsel içgüdünün yeme davranışıyla eşleştirilmesi,
cinsel ilişki kurma ve gebe kalmaya ve büyümeye, anneden
ayrılmaya, bireyleşmeye karşı aşırı korku olarak tanımlanmaktadır.
• Bu hastalarda çocuğun özerk gelişmesini güçleştiren onun çocuksu
kalmasını destekleyen aile patolojisinin olduğu ileri sürülmüştür.
• Anoreksik hastalarda çocukluk dönemi
cinsel taciz öyküsü sıktır.
• Özellikle geç başlayan olgularda (25
yaş sonrası) sıklıkla olumsuz yaşam
olaylarından sonra belirtiler
görülmektedir.
• AN’nın obsesif, mükemmeliyetçi,
yarışmacı özellikleri olan ailelerde sık
görüldüğü, aile içerisinde ölüm ve
ayrılma, ruhsal hastalık, alkol ve
kumar sorunları ile başka önemli aile
sorunları olduğu bildirilmiştir.
Majör depresyon (%68),
Anksiyete bozuklukları (%65),

AN’ye
OKB (%26),
Komorbidite
Sosyal fobi (%34),
Maddeyi kötüye kullanım ( )
AN Hastalığın Gidişatı
• Tanı konulması ve iyileşme arasında ortalama 5-6 yıl olur.
• İyileşme oranı %50 dolaylarındadır.
• Hastalık boyunca iyileşme ve yineleme dönemleri olabilir. Ek
tanılarının olması, hastalık süresinin uzaması hastalığın gidişatını
olumsuz etkilemektedir.
AN’da hastanın
• semptomlarını inkar
etmesi,
• yeme davranışına ilişkin
sorunları gizlemesi ve
• tedaviye direnç göstermesi
nedeni ile
Tanı koymak
güçleşebilir
Tedavi (AN)
• Hastaların çoğu tedaviden kaçma eğilimindedir.
• ÖLÜMCÜL BİR HASTALIK!
• Tanısı konulan hastaların %10’unun on yıl içerisinde öldüğü tahmin
edilmektedir.
• Ölümlerin 1/5’i öz kıyım şeklinde olmaktadır.
• Sinsi ve yavaş ilerleyen, çoğu zaman hasta normal kilosunun çok
altına indikten sonra fark edilmektedir.
1. hastanın yeme
bozukluğunu,
2. bozuk yeme ve çıkarma
davranışını düzenlemektir.
• Bu hastalarla yapılan iş sadece
bir yemek yedirmek ve kilo
kazandırmak olmamalı,
Tedavinin iki hastaların sorunları çeşitli
temel amacı yönlerden ele alınmalıdır.
vardır
AN Tedavide Amaçlar
İlk Amaç: Hipokalemi veya dehidratasyon gibi fiziksel
komplikasyonların ve büyük depresyon gibi psikiyatrik semptomların
tedavisidir.
İkinci amaç :Hastanın zayıflamayla uğraşısının

azaltılması, güvenin ve bireyselliğin sağlanmasıdır.
Üçüncü amaç: Beden ağırlığının düzeltilmesidir.
Dördüncü amaç: hastalığın tekrarlamasının

önlenmesidir 63
• Uygun plan yapılmalı
• Her iki durumda da,
planlamanın başında hastanın
Ayaktan ya da yargılanmadan kendisini ifade
etmesine izin verilmeli,
Yatarak tedavi yaptığı davranışlar ve
olabilir sonuçları anlatılmalı, işbirliği
sağlanmalıdır.
Yemek yeme davranışı sosyal ortamda
gerçekleşmesine ve tek bir odada olmasına
dikkat edilmelidir.
Kusma, aşırı egzersiz yapma, lavman uygulama

gibi davranışları aşamalı olarak azaltılmalıdır.
AN Ayaktan
Tedavi 3 ana 3 ara öğün belirlenmeli ve aralarında 3
saatten fazla olmamasına dikkat edilmelidir. (aç
kalmamak için)
Yemek yerken farklı aktivite yapmasına izin

verilmemelidir (tv izlemek gibi).
Öğünün miktarına göre masaya yemek
getirmelidir.
Abur cubur gibi yiyecekleri evde

bulundurmamalıdır.
Alışverişe tok karnına ve listeyle çıkması

önerilebilir.
Aile ile işbirliği içerisinde olunarak süreç

yürütülmelidir.
66
American Psyschiatric Association (2010)’ya
göre;
• Kalp hızı < 40/dk, Kan basıncı < 90/60 mm Hg, glukoz < 60
mg/dl, potasyum < 3 mEq/L, elektrolit dengesizlikleri,
AN hastası dehidratasyon; karaciğer, böbrek veya kardiyovasküler
akut tedavi gerektiren durumlar
hastaneye • İntihar riskinin veya depresyonun eşlik ettiği durumlar
ne zaman • Vücut ağırlığının ideal vücut ağırlığının % 85’inden az
olması
yatar? • Tedavi işbirliği yapmayan hasta
• Hastaneye yatış gerektirecek psikiyatrik bir tanı
• Aile çatışması, problemleri ya da yokluğu sebebiyle
hastanın evde yapısal tedavi görememesi
• Tedavi programına katılamayacak kadar uzakta yaşıyor
olması
AN Yatarak Tedavi
• En kısa sürede muayene ve laboratuvar
incelemeleri yapılması gerekir. Eğer
hasta oral alımı tolere edemeyecek
kadar riskli bir dönemdeyse doktor
istemiyle parenteral olarak beslenebilir.
• Diyetisyen, doktor, psikoterapist ve
hemşireden oluşan bir tedavi ekibinin
düzenledikleri program ağırlıklı olarak
hemşire bakımı altında, haftalık olarak
belirlenen bir kiloya ulaşmak amacıyla
uygulanır.
I. Hazırlık Aşaması
II. Yatıştan Sonra 1. Psikiyatrik Öykü

Hastanın 2. Ruhsal Durum Muayenesi
Değerlendirilmesi
HASTANEDE III. Hastaneye Yatış ve Yatarak Tedavinin

TEDAVİ Başlaması
IV. Hastane Tedavisinin İdame Dönemi
V. İzleme
69
I. Hazırlık aşaması
• Hastalara tedavi hakkında bilgilendirmek ve yatış öncesi görüşmede
servisi gezdirerek mantık dışı korkularını hafifletmek, gerçekçi
beklentilere teşvik etmek yararlı olur.
• Ekip bireysel tedavi programlarını şekillendirirken esnek olmalı,
hastanın korku ve tercihlerini dikkate almalıdır.
• Hastayı yalnızca beslemek, kilo almasını amaçlamak hastanın kendi
oto kontrolünü kaybettiğini hissetmesine ve şişman olmaktan
korkmasının tetiklenmesine yol açar. Bu korku kontrolü tekrar
sağlamak istemesine ve bozuk döngünün tekrar başlamasına yol
açar.
Kilosu çok düşük olan hastalar
için mesaj açık olmalıdır
"Size yardım edecek, destek

olacağız, fakat sizi ölüme
götürebilecek olan kendinizi aç
bırakmanıza izin
vermeyeceğiz".
II. Yatıştan Sonra Güncel hastalığının tanımlanması
Hastanın
Değerlendirilmesi Hastanın kişiliğinin özellikleri.
Aile dinamikleri.
PSİKİYATRİK ÖYKÜ
Geçmişteki tedavi girişimleri.
Yeme bozuklukları yada depresif

bozukluğun aile öyküsü.
Açlığa bağlı bilinç durumundaki dalgalanmalar
II. Yatıştan Sonra
Hastanın
Açlığa bağlı mizaç durumundaki dalgalanmalar.
Değerlendirilmesi
Obsesif ya da kompulsif özellikler.
RUHSAL DURUM Şişmanlık korkusu.

DEĞERLENDİRMESİ
Zayıf olmayı aşırı isteme.
Algı bozukluğu.
III. Hastaneye Yatış ve Yatarak Tedavinin
Başlaması
• Beslenme rehabilitasyonu
• Bireysel Psikoterapi
• Grup Terapisi
• Aile Terapileri
• İlaç sağaltımı: Yeme bozukluklarına yönelik özel bir ilaç yoktur.
• Ancak olanzapinin kilo alımını arttırdığı bilinmektedir, bu yüzden anoreksik
hastalarda kullanılmaktadır.
• Eşlik eden hastalıklarına yönelik ilaç kullandırılmalıdır.
• Prozac(Fluoksetine) depresyon ve obsesif-Kompulsif semptomlar gösteren
hastalarda kullanılır
• Gerekirse hastalara çoklu vitamin ve mineral desteği sağlanabilir.
• Psikoterapi: aile odaklı tedavi, bilişsel davranışçı psikoterapi, psikoeğitim
odaklı destekleyici psikoterapi
Yatarak Tedavide Hemşirelik Bakımı
• Hastanede tedavinin en önemli
parçasıdır.
• Gerektiği kadar hasta ile birlikte kalmak,
• Yemeğe teşvik etmek, zorlama
yapmamak, tehdit etmemek
• Hastanın şişmanlık korkusu konusunda
empati yapılmak
• Ağırlık ve kalorilerle ilgili tartışma
yapılmasına izin vermemek,
• Duygular üzerinde yoğunlaşmak
• Aldığı çıkardığı takibi yapılır (aynı kıyafetlerle tartılmalı, lavabo
ihtiyacı varsa giderildikten sonra tartılmalı).
• Çay, kahve gibi diüretikler sınırlandırılmalıdır.
• Yemek yerken yanında yanında hemşire bulunmalıdır.
• Birey yemek yedikten sonra tedavinin başlarında 90 dk kadar,
sonrasında ise 30 dk. kadar lavaboya gitmemesi gözlenmelidir.
!!
• Hastanın manipülatif davranışlarına karşı uyanık olunmalıdır.
• Hastayla inatlaşılmamalıdır.
• Hasta yargılanmamalı ve ceza verilmemelidir.
• Klinikte birden fazla anoreksik hasta bulunmamalıdır (bu durum
birbirleriyle yarışmalarına neden olabilir)
• Multiimpulsif davranışları olan (beraberinde alkolizm, çalma,
kendine zarar verme) hastalar çok iyi eğitilmiş deneyimli bir ekip
için bile gerçek bir zorlanma oluşturabilir.
• Hastalığın tedavi sürecinin zor ve uzun olduğu unutulmamalıdır.
Tedavi olma konusunda gözlenen
dirençten dolayı, kimi zaman tedavi
ekibine kızgınlık oluşabilir.
Ekip işbirliği
Bu kızgınlık, bazen ekipteki bir
kişiyi kendi tarafına çekmek, diğer
ekip üyelerini ona şikayet etmek
biçiminde görülebilir.
• Bedeninizin biçimi ve yemek
gereksiniminize ilişkin algılarınızı
Hastaya değiştiren bir hastalığınız var.
Verilmesi • Yemek yeme önerimize güvenin.
• Bu, sizin için zor olabilir, çünkü
Gereken kontrolünüzü kaybedeceğinizden, çok
Mesajlar yiyeceğinizden ve şişmanlayacağınızdan
korkuyor olabilirsiniz.
• Amacımız sizi şişmanlatmak değil;
sağlıklı ve dengeli biçimde beslemenizi
sağlamak.
• Beslenme gereksiniminize ilişkin
fikirlerimizi kabul etmenizi ve
önerdiğimiz her şeyi yemenizi istiyoruz.
• Sıkıntı hissedebilirsiniz, hemşireniz
olarak sizinle birlikte olacak ve size
destek, cesaret vereceğim.
• Lütfen bize dürüst olun ve güvenin.
• Yediklerinizi çıkartmak, yok etmek,
böylece yemenin etkilerinden
kurtulmak için yoğun istek
hissedebilirsiniz.
• Kilo almayı değil açlık durumunuzun
düzelmesini düşünün.
• Hedefimiz sizi daha sağlıklı ve mutlu
bir insan yapmaktır.
• Hayatınızın kontrolünü yeniden
kazanmanızı, büyüme ve gelişmenizi
(hasta ergen ise) istiyoruz.
IV. Hastane Tedavisinin İdame Dönemi
• Hedef: hastanın yiyecek, ağırlık ve egzersizlere ilişkin daha çok
kontrol kazanması ve servisin yapısını içselleştirerek, çıktıktan
sonra kontrolü kaybetmemesidir.
• İdame dönemde sorumluluk hastaya geri verildiği için birçok
bakımdan beslenme rehabilitasyonuna göre daha zordur
V. İzleme
• Tedavinin bu son aşaması sıklıkla birkaç yılı alır.
• Çoğu hasta 'iyileşmiş' değil ‘düzelmiş’ olarak çıkar.
• İlk birkaç gün şaşkınlık yaşanır.
• Mükemmeliyetçi yapıları nedeniyle ilk haftada hata yapacaklarını,
ağırlık kontrolünü kaybedeceklerini düşünürler.
• Yediklerini, yemekle ilgili duygu ve düşüncelerini kaydetmeleri
istenir.
BULİMİYA
NERVOZA
(BN)
• Aşırı yemek yeme ve diyet
dönemlerinin iç içe olduğu bir
yeme bozukluğudur.
• Yeme krizleri ve bunu izleyen
mideyi boşaltma çabalarıyla
belirgindir.
Yeme nöbeti
• Kontrol kaybı.
• Yüksek kalorili yiyecek
• Nöbetin, hasta yorgun
düşünceye veya aşırı yemekten
dolayı bir rahatsızlık duyuncaya
kadar devam etmesi,
• Pişmanlık, iğrenme, tiksinme,
huzursuzluk, kilo alma korkusu
ve dışa atım çabası ile sonlanış
Dışa atım
• Parmak yardımı ile kusma
• Laksatif kullanma
• Diüretik kullanma
• Zayıflama hapları alma
• Aşırı egzersiz yapma
• Bu hastalar sürekli aşırı yiyen,
ileri derece şişman olan
hastalardan farklıdır. Hasta aşırı
yeme nöbeti başlayınca bütün
çabalarına, korkularına karşın
yeme tutkusunu durduramaz.
• Çoğu zaman fazla kilolu
değildir; kilo alınca yakınır.
Uğraş
• Beden ağırlığı, güzellik ve çirkinlikle aşırı uğraş vardır. Yaşamlarının
büyük bir bölümünü yemek ve yememek arasındaki bocalamayla
geçirir.
• Yemek tutkusu öyle ağır gelir ki bir yandan gizlice yer, gider
çıkarır, tekrar yer.
• Kimi hastalar yedikleri yiyeceğin niteliğine bakmaz
• Kendini eleştirir, suçlar; hatta iğrenir.
• Hasta çoğu zaman çökkün duygu durumu gösterir.
Bulimiya Nervoza
(DSM-V)
A. Tekrarlayan sık yeme epizotlarının olması. Bir tıkınırcasına yeme epizodu aşağıdakilerden her
ikisi ile belirlidir:
1. Benzer koşullarda, benzer sürede çoğu kişinin yiyebileceğinden açıkça daha çok yiyeceği,
ayrı bir zaman biriminde (örn. Herhangi iki saatlik bir sürede) yeme.
2. Bu dönem sırasında yemek yemeyle ilgili denetiminin kalktığı duyumunun olması
(Örneğin, yemeyi durduramayacağı veya ne yediğini ya da ne kadar yediğini kontrol
edememe duygusu).
B. Kilo almaktan sakınmak için, kendisinin yol açtığı kusma, laksatiflerin, diüretiklerin ya da diğer
ilaçların kötüye kullanımı, hiç yemek yememe ya da aşırı egzersiz yapma gibi uygunsuz telafi
davranışlarında tekrar tekrar bulunma.
C. Tıkınırcasına yeme ve uygunsuz telafi davranışlarının her ikisi de ortalama 3 ay süre içinde en
az haftada bir kez ortaya çıkmaktadır.
D. Kendini değerlendirmesi vücudun biçiminden ve ağırlığından yersiz bir biçimde etkilenir.
E. Bu bozukluk sadece AN epizotları sırasında ortaya çıkmamaktadır.
Bulimiya Nervoza (DSM-V)
Şiddeti
Hafif: Uygunsuz telafi davranışlarının haftada ortalama 1-3
epizot şeklinde olması
Orta: Uygunsuz telafi davranışlarının haftada ortalama 4-7
epizot şeklinde olması
Şiddetli: Uygunsuz telafi davranışlarının haftada ortalama 8-
13 epizot şeklinde olması
Çok şiddetli: Uygunsuz telafi davranışlarının haftada ortalama
14 epizot ya da üzerinde olması
Bulgular
Kusanlarda Laksatif kullananlarda
• Dişlerde çürüme, • Kolon motilite bozukluğu

• Parotis bezlerinde büyüme, • EKG değişiklikleri
• El sırtlarında nasırlaşma, • Elektrolit bozuklukları
• Özofajit, Gastrit, özefageal (hipokalemi, hipokloremi)
motilite bozukluğu, Pankreatit • Amenore ya da adet
düzensizlikleri
• Östrojen seviyesinde düşme
• Kas güçsüzlüğü
• Aritmiler
• Bilişsel bozulma
• İrritabilite
Etiyoloji (BN)
• Biyolojik Etkenler
• Kalıtım
• Nörokimya
• Beyin görüntüleme
• Psikososyal Etkenler
Kalıtım
• İkizlerle yapılan epidemiyolojik bir çalışmada ikizlerden birinde
bulimiya nevroza olması durumunda, diğer ikizde bulimiya nervoza
görülme riskinin ise 2.6 kat arttığı belirtilmektedir.
• Yine birinci derece yakınında bulimiya nervoza görülmesi hastalığın
görülme riskini arttırmaktadır.
Nörokimya
• Bulimiyada serotonin ve norepinefrin gibi nörotransmitterlerin
orokimyasal etmen olduğu düşünülmektedir. Tedavide hastalara
seçici serotonin geri alım inhibitörlerinin (SSRI) kullanıldığı ve
olumlu sonuçların oluştuğu görülmüş, dolayısıyla bu hipotez
desteklenmiştir.
Beyin görüntüleme
• AN’da olduğu kadar belirgin olmamakla birlikte hem gri hem beyaz
cevher hacminde azalma olduğu görülmüştür.
Psikososyal
• Psikodinamik teorilere göre; olumsuz anne-bebek etkileşimlerinden
kaynaklanmaktadır.
• Çocukta ego gelişiminde gecikmeye ve ayrılamama
bireyselleşememeye neden olur. Annenin çocuğun fiziksel ve
duygusal gereksinimlerini besin yolu ile karşıladığında durum daha
da güçlenir.
• Kişide kimlik duygusunda ve beden imgesinde bozulma ortaya
çıkar.
• Ebeveynler evliliklerinde yaşadıkları
çatışmayı yadsıyarak hasta çocuğu aile
problemi olarak tanımlarlar. Bu ailelerde
sağlıksız bir bağımlılık vardır. Ebeveynler
çocuğu kendilerine bağımlı şekilde
yetiştirme çabasındadırlar.
• Ailede genellikle pasif bir baba, baskın bir
anne vardır. Aile mükemmelliğe aşırı önem
verir ve çocuk kendisini bu standartlara
ulaşma konusunda zorunlu hisseder.
Ebeveyn sevgi, onay ve saygının devamlılığı
için çocuğunun obsesif ve mükemmel
davranışlarını destekler. Adölesan dönemde,
bu bozuk yeme modeli ebeveynlere karşı
ortaya konan bir isyanın göstergesi olabilir ve
çocuk bu sayede kontrol sağladığını düşünür.
Depresyon
Fobik bozukluk
BN’ye
OKB
Komorbidite
Panik bozukluğu
Maddeyi kötüye kullanım

BN Hastalığın Gidişatı
• AN’daki gibi iyileşme oranı %50 dolaylarındadır. Hastalık boyunca
iyileşme ve yineleme dönemleri olabilir.
• Ek tanılarının olması, hastalık süresinin uzaması hastalığın gidişatını
olumsuz etkilemektedir.

Tedavi (BN)
• BN‘nin tedavisinde her bir hastanın durumu bireysel olarak ve
ayrıntılı bir biçimde ele alınarak değerlendirilmeli ve hastanın sorun
alanlarına göre tedavi planlamalıdır.
• Bu hastaların tedavileri genellikle ayaktan yapılır.
• İlaç ve psikoterapilerle (Bilişsel Davranışçı Psikoterapi, Grup
Terapileri) başarılı bir biçimde durdurulsa da hastaların büyük
çoğunluğunda tekrarlamalar olur.

• Bilişsel ve davranışsal
tekniklerle bir arada bireysel
psikoterapi,
• Grup terapisi,
• Aile tedavisi
• Psikofarmakoterapi(SSRI,
Fluoksetin)

• Hastanın yeme bozuklukları ve sonuçlarıyla ilgili bilgilendirilmesi ve
tedavi için desteklenmesi tedaviye başlamada yardımcı olacaktır.
• Program, yeme ve laksatif kullanma epizodlarını kesme ve kendini
kontrol için bilişsel stratejileri öğretme kısımlarını içerir.
• Hastanın gıdaya, yemeye, beden ağırlığına ve biçimine karşı olan
anormal tutumlarını değiştirmesine yardım edilir ve ilerlemenin
devamlılığı sağlanır.
• Özellikle aile ve yakın çevrenin bu kişilere karşı olan tavırları
önemlidir
• Profesyonel yardımın yanında ailelerin ve yakın çevrenin de
yardımları bu tür hastalar için çok önemlidir.
• Tedavi yoğun ve çok yönlü olduğundan farklı uzmanların ortak
çalışması gerekir

Yeme bozuklukları arasında çok fazla örtüşme
vardır: bulimialınormal kilolu kişilerin %30 ila
%35'inin anoreksiyanervozave düşük vücut
ağırlığı öyküsü vardır ve anoreksiyanervozalı
kişilerin yaklaşık %50'si bulimikdavranışta
görülen telafi edici davranışları sergiler (kusma
ve aşırı egzersiz)
AN VE BNFARK?

• Anoreksiyanın ayırt edici özellikleri arasında, başlangıç yaşının daha
erken olması ve normal vücut ağırlığının altında olması; kişi yeme
davranışını bir sorun olarak kabul edemez.
• Anoreksiya nervozanın bulimik türünde de zaman zaman aşırı
yeme ve kilo alma nöbetleri olabilir. Fakat temel patoloji yemeyi
kısma ve kesme doğrultusundadır ve beden ağırlığı normalde
olması gerekenin altındadır.
• Bulimiya hastalarının başlangıç yaşı daha geç ve vücut ağırlığı
normale yakın, hatta biraz fazla Genellikle yeme davranışından
utanırlar.
• Bulimiya nervozada kusma, zayıflamak için çeşitli ilaçlar kullanma
görülür. Burada temel patoloji daha çok yemeyi durduramama
doğrultusundadır.
TIKANIRCASINA
YEME
BOZUKLUĞU

Tıkanırcasına yeme bozukluğu
(DSM-V)
A. Tekrarlayan aşırı yeme nöbetlerinin olması. Tekrarlayan aşırı yeme nöbeti aşağıdaki 2 maddeyi de
içermelidir:
1. Benzer koşullarda, benzer sürede çoğu kişinin yiyebileceğinden açıkça daha çok yiyeceği, ayrı bir zaman biriminde (örn. Herhangi
iki saatlik bir sürede) yeme.
2. Bu dönem sırasında yemek yemeyle ilgili denetiminin kalktığı duyumunun olması (Örneğin, yemeyi durduramayacağı veya ne
yediğini ya da ne kadar yediğini kontrol edememe duygusu).
B. Tıkınırcasına yeme nöbetleri aşağıdaki maddelerden en az üçü (ya da daha çoğu) ile ilişkilidir:
1. Normalden çok daha hızlı yeme.
2. Rahatsızlık verecek düzeyde tokluk hissedene dek yeme.
3. Bedensel açlık duymuyorken aşırı ölçülerde yeme.
4. Ne denli yediğinden utandığı için kendi başına yeme.
5. Yeme sonrası kendinden iğrenme, çökkünlük yaşama ya da büyük bir suçluluk duyma.
C. Tıkınırcasına yeme stres artışına neden olur.

D. Tıkınırcasına yeme ortalama 3 ay boyunca haftada en az 1 kez görülür.
E. Tıkınırcasına yeme, BN olduğu gibi yineleyen uygunsuz ödünleyici davranışlar eşlik etmez ve tıkanırcasına
yeme yalnızca AN veya BN gidişi sırasında ortaya çıkmamaktadır.
Şiddeti
• Hafif: Tıkınırcasına yeme epizodunun haftada 1-3 kez olması.
• Orta: Tıkınırcasına yeme epizodunun haftada 4-7 kez olması.
• Şiddetli: Tıkınırcasına yeme epizodunun haftada 8- 13 kez olması.
• Çok şiddetli: Tıkınırcasına yeme epizodunun haftada 14 kez ve üstü
olması.

BN ile Tıkanırcasına Yeme Bozukluğu
Arasındaki Fark?
• BN’daki gibi yeme atakları olur ancak BN’dan farklı olarak çıkarma
davranışları görülmez.
• BN’deki gibi kalorilerinden kurtulmaya çalışmazlar.
• TYB normal kiloda olabilirler, bu kişiler yardım aramazlar
• TYB’na obezite eşlik edebilir, obezite ameliyatları için yardım arayışı
EMOSYONEL YEME: Emosyonel yeme açlık hissi nedeniyle ya da öğün

zamanı geldiği için ya da sosyal gereklilik olduğu için değil de sadece
ve sadece duygulanıma cevaben ortaya çıktığı varsayılan yeme
davranışı
YEME
BOZUKLUKLARINDA
HEMŞİRELİK BAKIMI

Değerlendirme
• Öyküsü: hastalığı, diyete başlamasındaki çevre koşulları, hastalığın
gidişatı, tıkınma ve çıkarmanın başlangıcı ve nasıl yaptığı, amenore olup
olmadığı, açlık belirtileri, kişilik özellikleri, aile dinamikleri, geçmiş tedavi
girişimleri, ailede yeme bozukluğu öyküsü olup olmadığı..
• Genel görünüm ve motor davranışları: Kıyafeti (salaş ya da kat kat
giyinmiş olabilir), yavaş hareket etme, güçsüzlük, yavaş konuşma, fiziksel
aktivite
• Mood ve affekt: labil duygu durumu. Üzgün, kaygılı, endişeli olabilirler.
• Düşünce süreci ve yapısı: genellikle yemek, yeme davranışı ve yemeyle
ilişkili durumlarla meşguldür.

• Bilişsel işlev: Genellikle alert ve oryantedir. AN hastalarında
genellikle içgörü zayıftır. Bir sorunları olduğunu kabul etmezler. BN
hastaları daha çok sorunlarına yardım arayışı içindedir.
• Kendilik algısı: Benlik saygısı!
• Rol ve ilişkiler: Okul başarısı, sosyal ilişkiler
• Fizyolojik durum ve öz bakım

Beden imgesinde
Beslenmede Gereksinimden az
rahatsızlık/Benlik
Dengesizlik: beslenme
saygısında azalma
Gereksinimden
Sıvı volüm eksikliği Etkisiz inkâr
fazla beslenme
Hemşirelik
tanıları Beslenmede
dengesizlik: Etkisiz bireysel
Anksiyete
gereksinimden başetme
fazla
Konstipasyon Yorgunluk Aktivite intoleransı

Hemşirelik bakımında örnek hedefler
• Hasta günlük almış olduğu besin ve kalori miktarını arttıracak
• Hasta uygun stabil vücut ağırlığını kabul edecek
• Hasta düzenli bir yeme örüntüsü geliştirecek
• Hasta değersizlik, suçluluk, öfke ya da kaygı gibi duygularını ifade edecek
• Hasta sosyalleşme odaklı davranışlar sergileyecek
• Hasta egzersiz yapma, laksatif kullanma gibi kompanse edici davranışları
devam ettirmeyecek
• Hastanın vital ve lab bulgularının normal sınırlarda seyredecek
• Hasta yeterli beslenmenin önemini açıklayabilecek
• Hasta anksiyetesini tetikleyen etmenleri bilecek ve anksiyetesini
azaltmak için uygun teknikleri kullanabilecek

Hemşirelik girişimleri
• Hastanın günlük aldığı çıkardığı takibi yapmak (AN, BN)
• Ana ve ara öğünlerde hasta ile birlikte oturmak (AN, BN)
• Yemeğini bitirememesi durumunda sıvı protein besinleri önermek
(AN)
• Tedavi programının sınırlarına uymak (hepsinde geçerli)
• Yemekten sonraki 1-2 saat hastayı yakından gözlemek (AN, BN)
• Hastayı günlük olarak aynı kıyafetlerle tartmak (AN, BN)

• Hastanın yiyecekleri saklama, yok etme, ya da kilosunu fazla
gösterme gibi hilelerine karşı uyanık olmak (AN, BN)
• Hastanın yemek öncesi ve sonrası ağız hijyeni sağlanacak (AN, BN)
• Hastanın duygularını ifade etmesine ve yemekle ilgili olmayan baş
etme mekanizmalarını kullanmasına yardım etme (yeme
bozukluklarının hepsinde)
• Hastaya duygularını sormak
• Günlük yazmayı önermek
• Gevşeme tekniklerinin öğretilmesi,
• Hastanın dikkatini dağıtıcı aktiviteler planlama
• Hastanın sterotipik düşüncelerini değiştirmesine yardımcı olmak

• Hastaya beden imgesi sorununda yardımcı olmak (AN, BN)
• Normale yakın beden ağırlığı inancını onaylamak
• Beden imgesi dışındaki kendi ile ilgili görüşlerde bulunmasına yardım
etmek
• Kişisel güçleri, ilgileri ve amaçlarını tanımlamasını sağlamak
• Çay, kahve gibi diüretikleri sınırlandırılacak (AN, BN)
• Bireylerin ağır egzersiz yapabileceği saatler göz önünde
bulundurularak kontrol edilmeli (AN, BN)
• Bireyin beslendiği ortamın hoş olması sağlanmalı (AN, BN)
• Yemek öncesi rahatlama ve gevşeme egzersizleri yaptırılabilir (AN,
BN)

• Temel beslenme gereksinimi
• Yetersiz beslenme, diyet ve
purgatif davranışların zararlı
etkileri
Hasta eğitimi • Yemenin gerçekçi amaçları
konuları • Kabul edilebilir vücut ağırlıkları

• Duygusal destek sağlama
• Hastanın sağlık durumu
• Hastanın profesyonel yardım için
cesaretlendirilmesi
Hasta ailesi • Yiyecekler, vücut ağırlığı, kaloriler
gibi konulardan bahsetmekten
eğitimi konuları kaçınılması
• Yeme bozuklukları konusunda
bilgilendirme
• Profesyonel yardımın gerekliliği

COVİD-19
SÜRECİNDE
BESLENME VE YEME
BOZUKLUKLARI

Yalnız olduğunuzda,
istediğiniz şekilde yiyebilir
veya yemeyebilirsiniz.
• İzolasyon, yeme bozukluklarının
gelişmesi için zemin hazırlıyor
• İşe gitmek ve planlı bir öğle
yemeği yemek yerine evde
yemek
• Stresi yenmek için yiyeceklere
yönelmek
• Covid-19 döneminde daha çok
yeme ataklarının çoğaldığı ve
tıkınırcasına ve atipik yeme
bozukluğu oranında ciddi derece
artışlar olduğu belirtilmektedir.

KAYNAKLAR
1. Erdoğan, A. F., Abacı, K., & Asma, S. (2009). Demir eksikliği anemisi ve farklı bir pika maddesi: Olgu sunumu. Türkiye Aile
Hekimliği Dergisi, 13(3), 159-161.
2. American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5th ed.). Arlington, VA:
American Psychiatric Publishing. Türkçe çevirisi: E Köroğlu, Ankara: Hekimler Yayın Birliği
3. Gorman LM., Sultan DF., ( 2004) Psikososyal Hemşirelik. ( Çeviri eds: Öz. F., Demiralp M.). 3. Baskı. Özyurt Matbaacılık.
Akademisyen Kitabevi. Ankara. 157-176
4. Öztürk MO., Uluşahin A. (2014) Ruh Sağlığı ve Bozuklukları. 12. Baskı. Tuna Matbaacılık, Nobel Tıp Kitabevleri, Ankara, Cilt II,
642-683
5. Çam O, Engin E. (2015) Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği Bakım Sanatı, İstanbul Tip Kitabevi
6. Gürhan N. (2016) Ruh Sağlığı ve Psikiyatri Hemşireliği, Nobel Tıp Kitapevleri
7. Öyekçin Güleç D, Şahin EM. Yeme bozukluklarına yaklaşım. TürkAile Hekimliği Dergisi 2011;15(1):29-35.
8. NICE guideline (2017) Eating disorders: recognition and treatment. Erişim adresi:
https://www.nice.org.uk/guidance/ng69/resources/eating-disordersrecognition-and-treatment-pdf-1837582159813
9. Erbay, L. G., & Seçkin, Y. (2016). Yeme bozuklukları. Güncel gastroenteroloji, 20(4), 473-477.
10. Toker, D. E., & Hocaoğlu, Ç. (2009). Yeme bozuklukları ve aile yapısı: Bir gözden geçirme. Düşünen Adam, 22(1-4), 36-42.

TEŞEKKÜRLER

Beslenme ve Yeme Bozuklukları

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Beslenme ve Yeme Bozuklukları

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

BESLENME VE

Çıktıları • Yeme bozukluğu hastalarına uygun

Yeme bozukluklarının sınıflandırılması

Dersin 2.Geri çıkarma/geviş getirme

İçeriği 4.Anoreksiya nervoza

Yeme bozukluklarında tedavi yaklaşımları

Yeme bozukluklarında hemşirelik bakımı

Tedavi fizyolojik uyaranları azaltmak için

dikkati farklı yöne çekme

• Hastalar strese ya da travmaya, kendilerine göre yiyeceklere ya da

Anahtar Beden imajı; bireyin fiziksel

Ayrıca aşırı egzersiz yapabilirler.

• Hasta sadece rejim uyguluyor • Kontrolün kaybedildiği yeme

Anoreksiya nevroza hastalarında ise şiddeti şu

Şiddeti Orta: BKİ 16 16.99 kg/ m2

Şiddetli: BKİ 15 15.99 kg/m2

Çok şiddetli: BKİ<15 kg/m2

Sindirim Sistemi Bulguları: Midenin

Hematolojik Bulgular: Lökopeni

Nöropsikiyatrik bulgular: Apatik depresyon,

İskelet Sistemi Bozuklukları: Osteoporoz,

Sindirim sistemi bulguları: Tükrük bezleri ve pankreasta

Nöropsikiyatrik: Elektrolit dengesindeki bozulmaya ve aşırı

Kilo kaybı ve beslenme sorunları ile birlikte

Anksiyete bozuklukları (%65),

Maddeyi kötüye kullanım ( )

İkinci amaç :Hastanın zayıflamayla uğraşısının

Üçüncü amaç: Beden ağırlığının düzeltilmesidir.

Dördüncü amaç: hastalığın tekrarlamasının

Kusma, aşırı egzersiz yapma, lavman uygulama

Yemek yerken farklı aktivite yapmasına izin

Abur cubur gibi yiyecekleri evde

Alışverişe tok karnına ve listeyle çıkması

Aile ile işbirliği içerisinde olunarak süreç

II. Yatıştan Sonra 1. Psikiyatrik Öykü

HASTANEDE III. Hastaneye Yatış ve Yatarak Tedavinin

IV. Hastane Tedavisinin İdame Dönemi

"Size yardım edecek, destek

Yeme bozuklukları yada depresif

RUHSAL DURUM Şişmanlık korkusu.

• Dişlerde çürüme, • Kolon motilite bozukluğu

Maddeyi kötüye kullanım

H. Ü. H. F. PSIKIYATRI HEMŞIRELIĞI AD 101

H. Ü. H. F. PSIKIYATRI HEMŞIRELIĞI AD 102

H. Ü. H. F. PSIKIYATRI HEMŞIRELIĞI AD 103

H. Ü. H. F. PSIKIYATRI HEMŞIRELIĞI AD 104

H. Ü. H. F. PSIKIYATRI HEMŞIRELIĞI AD 105

H. Ü. H. F. PSIKIYATRI HEMŞIRELIĞI AD 107

C. Tıkınırcasına yeme stres artışına neden olur.

H. Ü. H. F. PSIKIYATRI HEMŞIRELIĞI AD 109

EMOSYONEL YEME: Emosyonel yeme açlık hissi nedeniyle ya da öğün

H. Ü. H. F. PSIKIYATRI HEMŞIRELIĞI AD 111

H. Ü. H. F. PSIKIYATRI HEMŞIRELIĞI AD 112

H. Ü. H. F. PSIKIYATRI HEMŞIRELIĞI AD 113

Konstipasyon Yorgunluk Aktivite intoleransı

H. Ü. H. F. PSIKIYATRI HEMŞIRELIĞI AD 114

H. Ü. H. F. PSIKIYATRI HEMŞIRELIĞI AD 115

H. Ü. H. F. PSIKIYATRI HEMŞIRELIĞI AD 116

H. Ü. H. F. PSIKIYATRI HEMŞIRELIĞI AD 117

H. Ü. H. F. PSIKIYATRI HEMŞIRELIĞI AD 118

H. Ü. H. F. PSIKIYATRI HEMŞIRELIĞI AD 119

H. Ü. H. F. PSIKIYATRI HEMŞIRELIĞI AD 120

H. Ü. H. F. PSIKIYATRI HEMŞIRELIĞI AD 121

H. Ü. H. F. PSIKIYATRI HEMŞIRELIĞI AD 122