Conde, Mary Anne L.

Modyul 2: Talakayan 2

Patalatang Pasalaysay:

Teoryang Pampanitikan: Isang Pagsasalaysay

Si G. Merland Alvarez Mabait, isang guro sa Philippine Science High School-Main Campus, ay
nagturo ng isang aralin tungkol sa teoryang pampanitikan. Ang teorya ay isang sistematikong
pormulasyon ng mga simulain na naglalarawan sa mga tiyak na kaisipan upang makalikha ng
malinaw at sistematikong paglalarawan o pagpapaliwanag. Ito ay isang sistema ng mga
kaisipan na may kahalagahan sa pag-aaral ng panitikan, at naglalarawan sa tungkulin ng
panitikan, layunin ng may-akda sa pagsulat, at layunin ng tekstong panitikan na ating binabasa.

Mga Pagdulog

Bilang guro, si G. Mabait ay nagtuturo ng iba't ibang pagdulog sa teoryang pampanitikan. Bawat
isa ay may partikular na pinagmulan, layunin, halimbawa, at katangian. Ang mga pagdulog na
ito ay mahalaga sapagkat nagbibigay sila ng iba't ibang perspektiba sa pagsusuri ng panitikan.
Ang ilan sa mga pangunahing pagdulog ay ang Bayograpikal, Historikal, Klasismo, Humanismo,
Romantisismo, Realismo, Pormalistiko, Siko-Analitiko, Eksistensyalismo, Istrukturalismo,
Dekonstruksyon, at Feminismo.

Bayograpikal

Ang teoryang bayograpikal ay nagpapakita ng mga karanasan o kasagsagan sa buhay ng

may-akda. Ipinapakita nito ang mga bahagi sa buhay ng may-akda na pinakamasaya,
pinakamahirap, pinakamalungkot, at iba pa. Mahalaga na ang akda mismo ang sinusuri, at hindi
ang buhay ng may-akda. Ilan sa mga halimbawa ng akdang bayograpikal ay ang "Si Boy
Nicolas" ni Pedro L. Ricarte, "Utos ng Hari" ni Jun Cruz Reyes, at "Florante at Laura" ni
Francisco Balagtas.

Historikal

Ang layunin ng teoryang historikal ay ipakita ang karanasan ng isang lipi ng tao na
masasalamin sa kasaysayan. Ipinapakita nito na ang kasaysayan ay bahagi ng buhay ng tao at
ng mundo. Mahalaga ang papel ng institusyon sa pagbubukas ng daan sa uri ng panitikang
dapat sulatin ng may-akda. Ang akdang susuriin ay dapat na epekto ng kasaysayan.
Halimbawa ng mga akdang historikal ay "Noli Me Tangere" at "El Filibusterismo" ni Dr. Jose P.
Rizal.

Klasismo

Ang layunin ng teoryang klasismo ay maglahad ng mga pangyayaring payak, karaniwan, at may
kaayusan. Nakatuon ito sa mga dulang itinatanghal tulad ng komedya at trahedya.
Conde, Mary Anne L.

Pinapahalagahan ng mga klasista ang pagkamalinaw, pagkamarangal, at pagkapayak ng wika.

Ang "Florante at Laura" ni Francisco Balagtas ay isang halimbawa ng akdang klasiko.

Humanismo

Ang teoryang humanismo ay nagpapakita na ang tao ang sentro ng mundo. Binibigyang-tuon
nito ang kalakasan at mabubuting katangian ng tao gaya ng talino at talento. Ang mga
humanista ay nagsusulat sa wikang angkop sa akda, na may buong kaisipan at pagpapahalaga
sa katotohanan.

Romantisismo

Ang layunin ng teoryang romantisismo ay ipakita ang iba't ibang paraan ng tao sa pag-aalay ng
kanyang pag-ibig sa kapwa, bansa, at mundo. Dalawang uri ng romantisismo ang tradisyunal at
rebolusyonaryo. Ang mga romantiko ay naniniwala sa lipunang makatao, demokratiko, at
patuloy sa pag-unlad.

Realismo

Ang teoryang realismo ay nagpapakita ng mga karanasan at nasaksihan ng may-akda sa

kanyang lipunan. Mahalaga ang katotohanan kaysa kagandahan. Ang mga paksang tinatalakay
ng mga realista ay ang kahirapan, kamangmangan, karahasan, krimen, at iba pa. Halimbawa
ng mga akdang realistiko ay "Noli Me Tangere" at "El Filibusterismo" ni Dr. Jose P. Rizal.

Pormalistiko

Ang layunin ng teoryang pormalistiko ay iparating sa mambabasa ang nais ipaabot ng

may-akda sa kanyang panitikan. Ang pisikal na katangian ng akda ang pinakabuod ng pagdulog
na ito. Kailangang masuri sa akda ang tema, sensibilidad, istruktura ng wika, metapora, at iba
pang elemento ng akda.

Eksistensyalismo

Ang layunin ng teoryang eksistensyalismo ay ipakita na may kalayaan ang tao na pumili o
magdesisyon para sa kanyang sarili. Ang teoryang ito ay walang simulain, ngunit may
pagkakahawig sa romantisismo at modernismo.

Istrukturalismo

Ang teoryang istrukturalismo ay nagpapahalaga sa wika dahil hinuhubog nito ang kamalayang
panlipunan. Mahalaga ang diskurso sa paghubog ng kamalayang panlipunan.

Dekonstruksyon

Ang layunin ng teoryang dekonstruksyon ay ipakita ang iba't ibang aspekto na bumubuo sa tao
at mundo. Walang permanenteng kahulugan ang teksto dahil ang wika ay di-matatag at
Conde, Mary Anne L.

nagbabago. Higit na mahalaga ang mambabasa kaysa sa may-akda sa pagtiyak ng kahulugan

ng teksto.

Feminismo

Ang teoryang feminismo ay naglalayong magpakilala ng mga kalakasan at kakayahang

pambabae at iangat ang pagtingin ng lipunan sa mga kababaihan. Ang mga akdang feminista
ay nagpapakita ng mga mabubuti at magagandang katangian ng tauhang babae.

Konklusyon

Ang teoryang pampanitikan ay isang mahalagang aspeto ng pag-aaral ng panitikan. Sa

pamamagitan ng iba't ibang pagdulog, mas nagiging malalim at makabuluhan ang pagsusuri ng
mga akda. Bilang guro, patuloy na itinuturo ni G. Merland Alvarez Mabait ang mga teoryang ito
upang mahubog ang kamalayan ng mga mag-aaral sa mas malalim na pag-unawa sa panitikan.