MỞ BÀI

SAU ĐỔI MỚI

Dưới cái vẫy máu của một vùng xứ sở, là khúc hoan ca về sự can trường dũng cảm nơi
người lính tinh anh; dưới sự đau thương chia cách một mảnh gia đình, là bản tình ca về
nỗi nhớ xôn xao của những con người yêu nhau giữa thời bom đạn; và dưới cái kiệt cùng
trí lực của một ngòi bút tài ba, là một khát vọng dài hơi hướng tới chốn biên thùy để cất
khúc anh hùng ca – hiển hiện rằng cách mạng và chủ nghĩa dân tộc đã định hình nên một
cốt cách cao thiên cho văn chương dân tộc. Thế nhưng xuôi theo lưu tốc của thời đại, sắc
diện của thời cuộc đã không chỉ là gam màu của đạn bom, hi sinh, nổi nhớ,… mà nó là
thứ gam màu được đan cấu nên bởi muôn vàn ảnh diện đời thượng mà ở đó ngòi bút
không còn là ngòi súng mà ắt hẳn đã thành mũi kim khâu nối kết những miền đời, những
ý niệm mới, những đối tượng mới, những nét bình dị mới, những giác độ mới, của quê
hương, đất mẹ và cả con người.

NLĐSĐ: Và rồi trong cái thở dài khát khao được chuyển mình ấy của văn học, Nguyễn
Tuân đã dám một lần vượt thoát khỏi bản thể cá nhân đã là hồi ức mà đội lên cho mình
một lớp vỏ của sự đổi mới. “Người lái đò song Đà” hiện lên như một sự tháo gỡ lớp vỏ
bọc khô khốc trong tính đặc thù của tạo hóa mà khơi tạo nên một nhân vật, một linh hồn
của non nước. Và rồi từ đó… (dẫn đề)
CTNX: Sâu sắc trên con đường thâu nạp chữ nghĩa, đồng cảm với những tận cùng bất
lực, bày tỏ một góc nhìn kiến giải cho hiện thực sở tại đầy đau thương - Nguyễn Minh
Châu trong cái dáng vẻ nhỏ nhắn chậm chạp, nhưng mang cho mình cái đầu bốc lửa khát
khao tìm đường đổi mởi đã trở thành kẻ mở đường tinh anh và tài ba nhất. “Chiếc thuyền
ngoài xa” chính là một trong số ấy, với một thế giới nghệ thuật của riêng ông mà ở đó ý
niệm về việc đổi mới trong nhãn quan nghệ thuật vị nhân sinh, hình thức diễn ngôn đi sâu
vào vỉa tầng còn lấp khuất của cuộc đời chính là một điệu hồn riêng, một tiết điệu riêng…
CHỦ NGHĨA ANH HÙNG
Những hồi đạn vẫy máu một vùng xứ sở, những giọt máu tưới tắm lên đất mẹ thân yêu,
những dòng nước mắt quặn thắt cõi lòng của người ở lại, những đớn đau của sự mất mát
cả một miền trời, và cả là những khát khao liệt mãnh trong cơn đói hòa bình đang cồn cào
bên trong từng con người, từng cá thể - có lẽ hơn bao giờ hết, thời đại đang dệt nên bức
màn văn chương một lời thỉnh cầu tha thiết nhất trong việc trao cho nó một khoảnh khắc,
một niềm tin và một tình yêu chừng như để giữ cho ngọn lửa chiến đấu vì dân tộc mãi rực
tỏ bên trong tận cùng cá thể. Tri nhận chủ nghĩa dân tộc, viết đến kiệt cùng trí lực cho
khúc anh hùng ca, phả vào bản đại phong cầm một tiết điệu thanh trong, những người
nghệ sĩ cứ thể tạo nên một cốt cách cao thiên cho nghề cầm bút.
Tây Tiến: Và rồi trong cái thở dài khát khao một sự cứu cánh ấy của thời đại, Quang
Dũng đã thức gợi cả một xứ sở tâm tưởng trong tiềm thức để rồi từ đó cất tiếng diễn ngôn
cho sự can trường, tạo nên hệ hình thi ngữ của tinh thần lạc quan và dung chứa trong điệu
thơ là sức sống trường cữu của người lính nơi thi phẩm “Tây Tiến”. Đằm mình vào thế
giới nghệ thuật ấy của tài thơ,… (dẫn đề)

Sóng: Một nỗi niệm sinh tạo sai thời thế, một nguồn cơn bắt nhịp chệch khung đời, một
tiết điệu bị dội ra khỏi nhạc lý - ấy là những gì người ta bảo về Xuân Quỳnh. Nhưng
không phải thế, mấy ai hiểu rằng nếu không có những chất liệu cảm xúc đời thường như
cách Xuân Quỳnh gửi gắm thì có lẽ văn chương lúc bấy giờ có chăng chỉ là một sự vĩ mô
bứt thoát ra khỏi những bản diện đời thường. “Sóng” chính là một trong số ấy, nó đến
như để bổ sung vào bản đại tấu phong cầm một tiết điệu riêng, một thanh điệu độc lập.
Ấy là tình yêu, nổi nhớ, sự thủy chung và niềm tin để duy trì cho sự vận hành của xã hội.

TINH THẦN NHÂN ĐẠO

Và ở khắp nơi, lòng nhân ái vẫn rất cần được thức tỉnh, và ở khắp mọi miền những “kẻ sa
cơ” vẫn hy vọng được nắm lấy một đôi bàn tay từ tâm cứu giúp, và ở mọi tiến trình phát
triển của nhân sinh, cuộc đời vẫn kiệt cùng đòi hỏi những cá thể văn chương hơn một lần
chịu đặt mình trong thế giằng xé đau đớn nhất để viết cho hiện thực trùng sinh và cải tạo
cho tương lai mai hậu. Chừng như khi tất cả được ươm tạo trên vườn địa đàng văn học thì
lúc ấy tinh thần nhân đạo mới có thể được phác họa một cách tường tận.
VCAP: Sâu sắc trên con đường thâu nạp chữ nghĩa, đồng cảm với những tận cùng bất
lực, bày tỏ một góc nhìn kiến giải cho hiện thực sở tại đầy đau thương - ấy chính là
những hạt nhân đã ươm mầm lên địa hạt nội tại văn chương Tô Hoài một thanh điệu
riêng, một tiết điệu độc lập. Ở đó văn nhân hiện lên là một kẻ đào sâu từ quá khứ, gắn kết
hiện tại và mở ra tương lai cho những kiếp người khốn khổ trong cái vỏ bọc văn chương
“kẻ chợ” đầy tình yêu. Và VCAP chính là một trong số ấy…
VN: Sâu sắc trên con đường thâu nạp chữ nghĩa, đồng cảm với những tận cùng bất lực,
bày tỏ một góc nhìn kiến giải cho hiện thực sở tại đầy đau thương - ấy chính là những hạt
nhân đã ươm mầm lên địa hạt nội tại văn chương Kim Laan một thanh điệu riêng, một
tiết điệu độc lập. Ở đó văn nhân hiện lên là một kẻ đào sâu từ quá khứ, gắn kết hiện tại và
mở ra tương lai cho những kiếp người khốn khổ trong cái vỏ bọc văn chương “nông dân
chân chất” nhưng đầy tình yêu. Và VCAP chính là một trong số ấy…
TÁC GIẢ
Thơ: Thi sĩ, người làm ra lửa như Prométhée là kiểu ban đầu
Kiểu về cuối là kiểu Mo-ri-xơn hay Thích Quảng Đức (đốt thân mình hóa thành ngọn
lửa)

(Chế Lan Viên – Giàn hỏa)

Sẽ là ai nếu không phải… hơn một lần đốt lòng mình giữa những (quặng đau/ tình yêu)
của lớp trầm tích cuộc đời mà dự phóng nên những tác phẩm văn chương trác việt? Và sẽ
là ai nếu không phải… đã bằng những suy tư sâu sắc trong tâm khảm mà phả vào hương
gió thời cuộc một sự thanh lọc tươi đẹp bằng văn chương?

Văn: Nguyễn Đăng Điệp từng đồng cảm với Nguyễn Minh Châu rằng: Nghề văn là nghề
giời đày, biết là bị đày bị hành nhưng vẫn đam mê, hướng tới sự cao đẹp của nghề. Người
nghệ sĩ là gì mà kì diệu đến thế, có chăng đó là cái cá thể được tạo ban để khóc cho nổi
đau của con người, để cười cho niềm vui của hậu thế và trao ban yêu thương đến muôn
ngã. … chính là như thế.

TÁC PHẨM