Post-Traumatic Stress Disorder (PTSD)

Tanım ve Temel Özellikler

Post-Traumatik Stres Bozukluğu (PTSD), kişinin yaşadığı veya şahit olduğu ciddi bir travmatik olay
sonrası ortaya çıkan ve kalıcı duygusal ve fizyolojik etkilerle karakterize bir bozukluktur. Bu travmatik
olaylar arasında savaş, doğal afetler, ciddi kazalar, saldırılar veya cinsel şiddet yer alabilir.

Belirtiler

1. İstila (Intrusion) Belirtileri

o Flashbackler: Kişinin travmatik olayı tekrar yaşadığına dair yoğun ve rahatsız edici
anılar.

o Rüyalar ve Kabuslar: Travmatik olayla ilgili tekrar eden rüyalar.

o Rahatsız Edici Düşünceler: Travmayla ilgili istemsiz ve rahatsız edici düşünceler.

2. Kaçınma (Avoidance) Belirtileri

o Durumlardan Kaçınma: Travmayı hatırlatan yerler, insanlar veya aktivitelerden

kaçınma.

o Duygusal Uyuşukluk: Travmayı hatırlatan düşünce ve hislerden kaçınma eğilimi.

3. Olumsuz Değişiklikler (Negative Alterations)

o Olumsuz Duygusal Durum: Sürekli olarak korku, öfke, suçluluk veya utanç gibi
olumsuz duygular yaşama.

o Bellek ve Konsantrasyon Sorunları: Travmatik olayın bazı bölümlerini hatırlamakta

zorluk veya genel bellek sorunları.

4. Uyarılma ve Tepkisel Olma (Arousal and Reactivity)

o Hiper-uyanıklık: Sürekli olarak tetikte olma hali, kolayca irkilme veya uyuma
zorlukları.

o Sinirlilik ve Öfke Patlamaları: Sık sık sinirlenme ve kontrol edilemeyen öfke

patlamaları.

Epidemiyoloji

• Genel Popülasyon: PTSD'nin genel popülasyonda prevalansı %1-3 arasındadır.

• Travma Mağdurları: Travma mağdurları arasında prevalans %20-25 arasındadır.

• Akut Stres Bozukluğu (ASD): Örneğin, tecavüz kurbanlarının %90'ı ASD belirtileri
göstermektedir.

Etiyoloji ve Risk Faktörleri

• Genetik Faktörler: Genetik yatkınlık, PTSD gelişiminde önemli bir rol oynayabilir.

• Çocuklukta Travma: Erken yaşlarda yaşanan travmatik olaylar, PTSD riskini artırabilir.

• Şiddet ve Travma Türü: Travmanın şiddeti ve türü, PTSD gelişme riskini etkileyen kritik
faktörlerdir.
 • Kaçınma ve Sosyal Destek: Travmatik olay sonrası kaçınma stratejileri ve sosyal destek
seviyeleri de PTSD gelişimini etkileyebilir.

DSM-5 Değişiklikleri

• Travmatik Olayların Tanımı: DSM-5'te travmatik olayların tanımı daha daraltılmıştır; medya
hesapları travma olarak nitelendirilmez.

• Nörotikizm ve Olumsuz Duygular: DSM-5’te, kaçınma ve uyuşma belirtileri bilişsel ve

duygusal değişiklikler olarak sınıflandırılmıştır.

Travma Sonrası Büyüme

• Olumlu Değişiklikler: Bazı insanlar, travmanın ardından daha iyi başa çıkma becerileri
geliştirebilir ve hayata olan bakış açıları olumlu yönde değişebilir.
Dissociative Disorders

Tanım ve Temel Özellikler

Dissosiyatif bozukluklar, kişinin bilinç, kimlik, hafıza ve algısında kopukluk yaşadığı, genellikle
travmatik deneyimlere bağlı olarak gelişen bir grup psikiyatrik bozukluktur.

Belirtiler

1. Dissociative Amnesia

o Kişisel Bilgilerin Unutulması: Travma veya stresle ilişkili kişisel bilgilerin

hatırlanamaması.

2. Depersonalization/Derealization Disorder

o Kendini Gerçek Dışı Hissetme: Kişinin kendi bedeni veya düşünceleri üzerinde kontrol
kaybı yaşaması.

o Çevrenin Tuhaf veya Hayal Gibi Görünmesi: Çevresindeki nesnelerin veya insanların
gerçek dışı gibi algılanması.

3. Dissociative Identity Disorder (DID)

o Farklı Kimlik Durumları: İki veya daha fazla farklı kimlik veya kişilik hali, her biri farklı
düşünce, duygu ve davranışlar sergiler.

o Bellek Kopuklukları: Günlük olaylar, önemli kişisel bilgiler ve travmatik olayların

hatırlanamaması.

Etiyoloji

• Çevresel Faktörler: Fiziksel ve cinsel istismar, interpersonal şiddet gibi çocukluk travmaları.

• Psikodinamik Mekanizma: Travmatik olayların bilinçaltına bastırılması.

• Sosyokültürel Faktörler: Kırsal bölgelerde ve düşük sosyoekonomik statüde daha yaygın.

DSM-5 Tanı Kriterleri

• Kimlik Bozukluğu: Kişinin iki veya daha fazla farklı kimlik durumu göstermesi.

• Bellek Kopuklukları: Günlük yaşam olayları ve kişisel bilgilerde hafıza kayıpları.

Benlik Karmaşası ve Kontrol Yitimi

• Benlik Karmaşası: Kişinin kendini birden fazla kişi olarak hissetmesi veya çevresindeki
nesnelerin gerçek olmadığını düşünmesi.

• Kontrol Yitimi: Kişinin kendi bedeni veya hareketleri üzerinde kontrol kaybı yaşaması.

Bellek ve Stres

• Psikodinamik Mekanizma: Travmatik olaylar bastırılarak unutulabilir.

• Bilişsel Mekanizma: Aşırı stres altında bellek oluşumu bozulabilir ve hatırlama zorlaşabilir.
Somatoform Disorders

Tanım ve Temel Özellikler

Somatoform bozukluklar, fiziksel belirtilerin tıbbi bir açıklama olmaksızın var olduğu, kişinin fiziksel
sağlık durumu hakkında aşırı endişe duyduğu ve sürekli tıbbi yardım arayışında olduğu psikiyatrik
bozukluklardır.

Belirtiler

1. Somatic Symptom Disorder (SSD)

o Aşırı Fiziksel Belirti Kaygısı: Kişinin bir veya daha fazla fiziksel belirti hakkında sürekli
kaygı duyması.

o Sağlıkla İlgili Aşırı Düşünceler: Fiziksel belirtilerle ilgili sürekli düşünce ve duyguların
varlığı.

2. Illness Anxiety Disorder

o Ciddi Hastalık Endişesi: Kişinin ciddi bir hastalığı olma konusunda sürekli endişe
duyması.

o Tıbbi Yardım Arayışı veya Kaçınma: Sürekli doktor kontrolleri veya tıbbi yardımdan
kaçınma.

3. Functional Neurological Symptom Disorder (Conversion Disorder)

o Motor veya Duyusal Bozukluklar: Felç, konuşma bozuklukları gibi motor veya duyusal
işlevlerde bozukluklar.

o Tıbbi Açıklama Bulunmaması: Belirtilerin tıbbi bir açıklaması bulunmaması.

Etiyoloji

• Temperamental Faktörler: Nörotisizm ve düşük stres toleransı.

• Çevresel Risk Faktörleri: Düşük sosyoekonomik statü, yaşam stresi, çocuklukta ciddi hastalık.

DSM-5 Tanı Kriterleri

• Fiziksel Belirtiler: Bir veya daha fazla fiziksel belirti ve bu belirtilerin ciddiyeti hakkında sürekli
düşünceler.

• Aşırı Endişe ve Davranışlar: Sağlıkla ilgili sürekli endişe ve aşırı sağlıkla ilgili davranışlar.

Sosyokültürel Faktörler

• Kültürel Etkiler: Kırsal bölgelerde ve düşük sosyoekonomik statüde daha yaygındır.

• Tarihsel Değişiklikler: 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren konversiyon bozukluklarının

görülme sıklığında azalma yaşanmıştır.

Önemli Kavramlar ve Durumlar

• Histeri ve Konversiyon: Tarihsel olarak histeri olarak adlandırılan ve Freud tarafından

konversiyon olarak tanımlanan, günümüzde DSM-5'te fonksiyonel nörolojik belirti bozukluğu
olarak adlandırılan durumlar.
• La Belle Indifference: Kişinin ciddi belirtilere rağmen kaygısız veya ilgisiz bir tutum
sergilemesi.