Dr.

Ayşin Çetiner Kale

 OTONOM SİNİR SİSTEMİ- SEMPATİK
 Fight or flight
 GİS’in çalışmasını
yavaşlatır
 Kalp atım hızını ve
solunum sayısını
arttırır
 Periferik
damarlarda
vazokonstrüksiyon
OTONOM SİNİR SİSTEMİ- PARASEMPATİK
 GİS’in
çalışmasını
hızlandırır
 Kalp atım hızını
ve solunum
sayısını azaltır
 Periferik
damarlarda
vazodilatasyon
 OTONOM SİNİR SİSTEMİ
 Sempatik Sistem
(Torakolumbar Sistem):
T1-L2 medulla spinalis
segmentlerindeki
nucleus
intermediolateralis’ler)

 Parasempatik Sistem
(Kraniosakr al Sistem):
Kranial parasempatik
nükleuslar + S2-4
medulla spinalis
segmentlerindeki
parasempatik
nükleuslar)
Sempatik Sistem
(Adrenejik sistem)
 Presinaptik nöron ile
postsinaptik nöron
arasındaki sinapsta
nörotransmitter
madde asetilkolin
 Postsinaptik nöron ile
hedef organ arasında
açığa çıkan
nörotransmitter
madde noradrenalin
Sempatik Sistem
(Adrenejik sistem)
 Terbezleri sempatik
sistem tarafından
innerve edilir
 Genel kuraldan farklı
olarak, postsinaptik
nöron ile hedef organ
arasında açığa çıkan
nörotransmitter
madde asetilkolin
Parasempatik Sistem
(Kolinerjik sistem)
 Hem presinaptik
nöron ile
postsinaptik nöron
arasındaki sinapsta,
hem de postsinaptik
nöron ile hedef
organ arasında açığa
çıkan
nörotransmitter
madde asetilkolin
 Sempatik & Parasempatik Sistem
 Sempatik ve parasempatik sinir
sistemlerinde, bir presinaptik lif
birden fazla postsinaptik nöron
ile sinaps yapar.
 Sempatik sinir sisteminde bir
presinaptik lif, yaklaşık olarak
on kadar postsinaptik nöron ile
sinaps yaparken, parasempatik
sinir sisteminde bir presinaptik
lif, yaklaşık olarak üç
postsinaptik nöron ile sinaps
yapar.
 Bu nedenle sempatik sistemin
aktivasyonu vücutta daha yaygın
bir cevaba sebep olur;
parasempatik sistemde ortaya
çıkan cevaplar ise, stimule
edilen kısma bağlı olarak daha
sınırlı bir bölgede görülür.
Fasciculus longitudinalis dorsalis(posterior)
 Hypothalamus’tan
başlayıp, beyin
sapındaki presinaptik
parasempatik
nöronlara
(parasympathetic
nucleuslara) giden
impulsların içerisinde
seyrettiği düşünülen
yol
Tractus hypothalamospinalis
 Hypothalamus’tan
başlayıp, medulla
spinalis'teki
presinaptik
sempatik ve
parasempatik
nöronlara giden
impulsların
içerisinde
seyrettiği
düşünülen yol
 SEMPATİK SİSTEM
Sempatik presinaptik lifler
 Sempatik sinir
sistemine ait
presinaptik
nöronlar, medulla
spinalis’in T1-L2
segmentlerindeki
nucleus
intermediolatera
lis’te bulunur.
 Nucleus intermediolateralis’ten başlayan presinaptik
sempatik aksonlar, radix anterior’lar içerisinde
seyrederek medulla spinalis’i terk eder ve spinal sinirlere
katılır.
 Sempatik aksonlar daha
sonra spinal sinirlerden
ayrılarak ramus
communicans albus’ları
oluşturur
 14 çift ramus
communicans albus
 Columna vertebralis’in iki
tarafında uzanan truncus
sympatheticus’a ait olan
ganglionlara
(paravertebral
ganglionlar) giderler.
 SEMPATIK SISTEM
Ramus communicans albus, sadece
sempatik
hücrelerin yer aldığı medulla spinalis
segmentlerinde bulunur ve 14 çifttir
(T1-L2).
 Sempatik aksonlar daha
sonra spinal sinirlerden
ayrılarak ramus
communicans
albus’ları oluşturur
 Columna vertebralis’in
iki tarafında uzanan
truncus sympatheticus’a
ait olan ganglionlara
(paravertebral
ganglionlar) giderler.
 Presinaptik sempatik
aksonların bir kısmı
truncus
sympatheticus
içerisindeki
ganglionlarda
(paravertebral) sinaps
yapar; bir kısmı ise
burada sinaps
yapmadan geçerek n.
splanchnicus’ları
oluşturur.
 N. splanchnicus’lar
 İç organların
innervasyonuna katılan, çift
visseral sinirler
 Otonom sinir sisteminin
visseral efferent liflerini ve
iç organlardan gelen duyu
liflerini (visseral afferent
lifleri) taşır
 Pelvik splanknik sinirler
hariç tüm splanknik sinirler
sempatik lif taşır
 Pelvik splanknik sinirler
parasempatik lifler taşır
 N. splanchnicus’lar
içerisindeki presinaptik
sempatik aksonlar,
abdomende yer alan
prevertebral
ganglionlarda (ganglia
coeliaca, ganglion
mesentericum superius,
ganglion mesentericum
inferius, ganglia
aorticorenalia) veya
sekonder pleksusların
içerisinde yer alan
ganglionlarda sinaps
yapar.
 N. splanchnicus’lar
 Medulla spinalis'in 5-12
torakal segmentlerinden
çıkan presinaptik sempatik
liflerin bir kısmı kendi
segmentleri ile ilgili
paravertebral ganglionlara
girer, ancak sinaps
yapmadan geçer
 N. splanchnicus major
 N. splanchnicus minor ve
 N. splanchnicus imus'u
oluştururlar.
N. splanchnicus’lar
 N. splanchnicus major
Medulla spinalis’in 5-9. torakal segmentlerinden
 N. splanchnicus minor
Medulla spinalis’in 10-11. torakal segmentlerinden
 N. splanchnicus imus
Medulla spinalis’in 12. torakal segmentlerinden çıkan presinaptik
sempatik lifler yer alir
N. splanchnicus’lar
 Truncus sympathicus’un lumbal ve sakral bölümlerinden çıkan
presinaptik sempatik liflerin bir kısmı kendi segmentleri ile
ilgili paravertebral ganglionlara girer, ancak sinaps yapmadan
geçer
 Nn. splanchnici lumbales ve
 Nn. splanchnici sacrales‘i oluşturur
 Truncus
sympathicus
 Columna vertebralis'in her
iki yanında yer alan ve
sempatik sisteme ait olan
ganglionlara paravertebral
ganglionlar adı verilir.
 Paravertebral ganglionlar ile
bunları birbirine bağlayan
inen ve çıkan presinaptik
lifler truncus
sympathicus'u oluşturur
Sempatik ganglionlar
 Embriyolojik gelişim sırasında,
medulla spinalis'in her bir
segmentine karşılık gelen bir
çift sempatik ganglion var
 Gelişimin ileri dönemlerinde,
medulla spinalis'in üst ve alt
segmentlerinde bazı
ganglionlar birbirleri ile
birleşir.
 Erişkinlerde genellikle truncus
sympathicus içerisinde
servikal segmentlere ait üç,
torakal segmentlere ait on iki,
lumbal segmentlere ait dört,
sakral segmentlere ait dört
veya beş tane sempatik
ganglion bulunur.
Servikal sempatik ganglionlar
 Ganglion cervicale
superius: Servikal 1-4.
ganglion
 Ganglion cervicale
medius: Servikal 5 ve 6.
ganglion
 Ganglion
cervicothoracicum
(stellat gang): Servikal 7
ve 8. ganglion ve
genellikle 1. ganglion
 Truncus
sympathicus
 Sağ ve sol truncus
sympathicus,
coccyx’in önünde ve
orta hatta yer alan
ganglion impar’da
birleşir
 Presinaptik sempatik liflerin
sinaps yapabileceği yerler
1- Truncus sympathicus’taki
kendine ait segmentdeki
ganglionda
2- Truncus sympathicus’
içerisinde yükselerek veya
inerek, daha yukarı veya
aşağı bir segmentdeki
ganglionda
3- Truncus sympathicus’daki
ganglionlarda sinaps
yapmadan splanknik
sinirleri oluşturup,
prevertebral bir ganglionda
Presinaptik sempatik lifler

 Presinaptik sempatik
lifler yalnızca T1-L2
segmentler arasında
 Üst torakal
segmentlerden gelenler
servikal bölgeye yükselir
 L1-2 segmentlerden
gelenler alt lumbal veya
sakral ganglionlara iner
 SEMPATİK SİSTEM
 Truncus sympathicus’taki
sempatik gangliondaki
sinapstan başlayan
postsinaptik nöronların
büyük bölümü, ramus
communicans griseus
aracılığı ile spinal sinire
geçerek, derideki ter bezleri
ve kan damarlarına gider.
 Bu yüzden ramus
communicans griseus’ların
sayısı spinal sinir sayısı (31
çift) kadardır.
 SEMPATİK SİSTEM
 Truncus sympathicus’taki
sempatik gangliondaki
sinapstan başlayan
postsinaptik nöronların
büyük bölümü, ramus
communicans griseus
aracılığı ile spinal sinire
geçerek, derideki ter bezleri
ve kan damarlarına gider.
 Bu yüzden ramus
communicans griseus’ların
sayısı spinal sinir sayısı 31
çift’dir.
.
Ramus communicans griseus
Ramus communicans griseus
Ramus communicans griseus ile
 Ganglion cervicale
superius’dan ayrılan
postsinaptik lifler ilk 3 veya
4 spinal sinirlere
 Ganglion cervicale
medius’dan ayrılan
postsinaptik lifler 5.ve 6
spinal sinirlere
 Ganglion
cervicothoracicum (stellat
gang)’dan ayrılan
postsinaptik lifler alt
servikal ve üst torasik
spinal sinirlere katılır
 Truncus sympathicus’taki sempatik gangliondaki
sinapstan başlayan postsinaptik nöronların
küçük bölümü
 İnnerve ettikleri yapılara
ramus communicans
griseus'a katılmadan
giden postsinaptik lifler
ya thorax’da olduğu gibi
ganglionlardan çıkan
direkt dallar şeklinde ya
da damarlar çevresinde
pleksuslar oluşturarak
hedef yapılara gider.
 Ganglion cervicale superius
 Buradan çıkan postsinaptik
liflerin büyük bir kısmı n.
caroticus internus ve nn.
carotici externi’yi
oluşturur.
 N. caroticus internus, a.
carotis interna'nın
çevresinde; nn. carotici
externi ise a. carotis
externa'nın çevresinde
birer pleksus oluşturur
 Bu damarların uç dallarına
kadar devam ederek ilgili
yapıların sempatik
innervasyonunu sağlarlar
 Ganglion cervicale superius
 Buradan çıkan postsinaptik
liflerin büyük bir kısmı n.
caroticus internus ve nn.
carotici externi’yi
oluşturur.
 N. caroticus internus, a.
carotis interna'nın
çevresinde; nn. carotici
externi ise a. carotis
externa'nın çevresinde
birer pleksus oluşturur
 Bu damarların uç dallarına
kadar devam ederek ilgili
yapıların sempatik
innervasyonunu sağlarlar
 Ganglion cervicale superius
 Plexus caroticus
internus &
externus’dan
ayrılan bazı lifler
(örn. n. petrosus
profundus),
kranial sinir
dallarına
katılarak hedef
organların
sempatik
innervasyonunu
sağlarlar
 Ganglion cervicale superius

 Buradan çıkan
postsinaptik
sempatik lifler;
 n. cardiacus cervicalis
superior & rr.
laryngopharyngeales’i
oluşturur
 ilk 3 veya 4 servikal
spinal sinirlere katılır
 Ganglion cervicale medius

 Buradan çıkan
postsinaptik
sempatik lifler;
 n. cardiacus cervicalis
medius & gld.
thyroidea, oesophagus
ve trachea’ya giden
dallar oluşturur
 5. ve 6. servikal spinal
sinirlere katılır
 Ganglion cervicothoracicum (g.
Stellatum)
 Buradan çıkan
postsinaptik
sempatik lifler;
 n. cardiacus cervicalis
inferior’u oluşturur
 7. ve 8. ve T1. servikal
spinal sinirlere katılır
 Servikal sempatik ganglionlardan çıkan bu postsinaptik
dallar n. vagus’un presinaptik parasempatik lifleri ile birlikte
plexus cardiacus, plexus pulmonalis & plexus
oesophagealis’in oluşumuna katılır
 Adrenal
medulla modifiye
bir
sympathetic ganglio
n kabul edilir.
 Adrenal
medulla’daki
hücreler,
preganglionik
(presinaptik)
sempatik
nöronlarla innerve
edilir.
Horner Sendromu
 İnen otonomik
yolların hasarında
veya
 Nucleus
intermediolateralis’ te
yer alan ve ganglion
cervicale superius’a
presinaptik lifler
gönderen nöronların
lezyonunda,
 Ganglion cervicale
medium ve ganglion
cervicothoracicum
hasarında ortaya çıkar
Horner Sendromu: Sempatik sistemin
innerve ettiği yapıların çalışmamasına
bağlı semptomlar
 Myozis: M. dilatator
pupilla’nın
çalışmamasına bağlı
 Pseudoptosis: M.
tarsalis superior’ların
(düz kas- m. levator
palpebra superioris’e
yardım eder)
çalışmamasına bağlı
 Anhidrosis: Ter
bezlerinin
çalışmamasına bağlı
Horner Sendromu: Sempatik sistemin
innerve ettiği yapıların çalışmamasına
bağlı semptomlar
 Myozis: M. dilatator
pupilla’nın
çalışmamasına bağlı
 Pseudoptosis: M.
tarsalis superior’ların
(düz kas- m. levator
palpebra superioris’e
yardım eder)
çalışmamasına bağlı
 Anhidrosis: Ter
bezlerinin
çalışmamasına bağlı
Horner Sendromu
 Flushing (Yüzde
kızarma):
Vazodilatasyona bağlı
 Enophthalmos (göz
küresinin içine doğru
çökmesi): Orbita
içerisinde yer alan m.
orbitalis’in
çalışmamasına bağlı
diyen kaynaklar var