bölüm 7

YAŞAM BİLİMİ BİYOLOJİ

Nükleotitler ve DNA

Nükleik Asitler (Yönetici Molekillür) (DNA - RNA) Azotlu Organik baz P

5C

Pürin Primidin Pentoz Fosfat

Deoksiribo Ribo Adenin Sitozin (C) Riboz R Fosforik asit
-
Nükleik Nükleik Guanin Urasil Deoksiriboz D H3PO4
Asit Asit Timin P

2 zincir 1 zincir
(iplik) (iplik)
AOB çeşitleri A C T

G U 5 çeşit

Pantoz çeşitleri R D Fosfat P

h Organiktir. (CHONP)

h Yapıtaşı nükleotit.

h Bir nükleotit yapısında; D R

Azotlu organik baz, Pentoz şekeri, Fosfat bulunur. T A U
Glikozit Ester Sadece G Sadece
bağı bağı DNA’ da RNA’ da
bulunur C bulunur

P
Azotlu Organik baz P
5C Ortak
DNA RNA

AOB + 5C Nükleozit

deoksiribo
h DNA’da bulunan nükleotitlere
nükleotit
Nükleozit + P Nükleotit ribo
RNA’da bulunan nükleotitlere
nükleotit
40
 bölüm 7
Nükleotitler ve DNA

Adenin deoksiribo Deoksiribonükleik Asit (DNA)

A D P nükleotiti
h Yapıtaşı nükleotit.

A R P Adenin ribo nükleotiti h DNA nükleotit polimeridir.

Yani nükleotitlerin birbirine
bağlanmasıyla oluşur. (Heliks)
A Adenin bazı
h Çift zincirlidir. (İkili sarmal)

h Şekeri deoksiribozdur. D
A R Adenin nükleoziti
h A, G, C, T içerir. (U)

h Kendini eşleyebilir.
A R P AMP h Adenin ile Timin, A = T G S
Guanin ile Sitozin eşleşir.
Adenin P P P ATP
2 zayıf hidrojen bağı
Riboz
P D T A D P

İsimlerini oku. Hangileri doğru/yanlış verilmiş?

P D G C D P
C R P U D P
3 zayıf hidrojen bağı

T D P T R P
h Zayıf hidrojen bağı oluşurken su oluşmaz. Zayıf hidrojen

G C bağları, iki zincirdeki nükleotitleri karşılıklı olarak birbirine

R P D P
bağlar.

G D P A D P h Bir DNA’da G S oranı ne kadar çoksa DNA zincirlerini ayır-

mak için gereken enerji(ısı) o kadar fazla olur.

A R P U R P h Tüm canlı hücrelerde bulunur ve üretilir.

h 5 çeşit baz, 8 çeşit nükleotit vardır.

DNA
A A D P A R P
Plazmit
G G D P G R P DNA

C C D P C R P
Prokaryotlarda Ökaryotlarda
Halkasal yapıdadır. Doğrusal yapıdadır.
U U D P U R P Sitoplazmada çekirdekte bulunur.
bulunur. Mitokondri ve plastitlerde ise
T halkasal yapılı DNA vardır.

41
 bölüm 7
Nükleotitler ve DNA

h Kalıtım bilgisinin taşınması ve yavru hücrelere aktarılması,

Azotlu Organik 5C P
protein sentezi gibi olayları kontrol eder.
Baz = Pentoz = Fosfat
h Sentezlenmesinde DNA polimeraz, yıkımında
sayısı sayısı sayısı
DNAaz enzimi görev yapar.

h Nükleotidler alt alta fosfodiester bağı ile bağlanarak

polinükleotit zincirlerini oluştururlar.
200 nükleotitten oluşan bir DNA molekü-
A lünde;
D P
Fosfodiester Fosfat sayısı: ......................................
bağı AOB sayısı: .........................................
A D P Pentoz sayısı: ....................................
dhd
(n)nükleotit Polinükleotit + (n - 1) su
hid
(n - 1) fosfodiester bağı

h Nükleotidler;
alt alta fosfodiester bağı ile, karşılıklı zayıf hidrojen bağı ile
bağlanır. Bir zincirde 700 fosfat bulunan DNA mo-
lekülünde;
P D T P D G
AOB sayısı: .........................................
A D C D Pentoz sayısı: ....................................
P P
Toplam
Serbest nükleotitler nükleotit sayısı: .................................

P D T
polinükleotit
zinciri
P D G

P D G
Toplam pentoz sayısı bilinen DNA molekülün-
de aşağıdakilerden hangisi hesaplanabilir?
P D A fosfodiester
bağlarını çiz! I- AOB sayısı
II- Toplam nükleotit sayısı
P D C
III- Fosfat sayısı

P D A

42
 bölüm 7
Nükleotitler ve DNA

P P h Hücre bölünmesi öncesi DNA molekülünün kendini

D T A D eşlemesine replikasyon (kopyalama) denir.

h DNA eşlenmesinde meydana gelen hatalar gelecek

P D G C D P nesillere aktarılabilir.

h DNA yapısında protein, yağ, aa bulunmaz.

P D G C D P

P D A T D P

Örn:
P D C G D P
h DNA’nın kendini eşlemesi sırasında,
A ...... C ...... Riboz .................. Fosfat ...... Su miktarı
P D A T D P G ...... T ...... Deoksiriboz ....... ATP .......... .................
moleküllerin miktarları nasıl değişir?
Pürin Pirimidin
pürin A : ....... G : .......
A: ......... C: ......... : ............
pirimidin T C
G: ......... T: ......... Deoksiriboz sayısı: .....................
Zayıf H bağı Fosfodiester bağı
: ................... : ................... Örn:
sayısı sayısı
h Toplam fosfat sayısı ve sitozin sayısı bilinen bir DNA
molekülünde;

I- zayıf hidrojen bağı sayısı

P D T A D P
II- A/G oranı
III- Bir zincirdeki Timin sayısı

P D G C D P hangileri bulunabilir?

P D G C D P

Doğru / Yanlış (D/Y)

P D C G D P
h DNA’da 3 çeşit pirimidin bazı bulunur.

h A, G, C bazları hem DNA’da hem RNA’da ortak

Pürin Pirimidin
pürin olarak bulunur.
A: ......... C: ......... : ............ A : ....... G : .......
pirimidin T C h DNA’da Pürin/pirimidin sayısı 1’e eşittir.
G: ......... C: .........
(2A + 3G) h Fosfodiester bağı DNA zincirlerini birbirine bağlar.
Deoksiriboz sayısı: .....................
Toplam zayıf
: ................... h Timin sadece Deoksiriboz ile, Urasil sadece
hidrojen bağı Fosfodiester bağı
: ...................
sayısı sayısı Riboz ile glikozit bağı oluşturur.

43