ΠΡΩΤΕΣ ΒΟΗΘΕΙΕΣ - ΠΕΡΙΔΕΣΗ

ΚΑΚΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΜΥΟΣΚΕΛΕΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

ΝΤΙΟΥΔΗ ΠΑΓΩΝΑ
 ΟΡΙΣΜΟΣ

Κάταγμα είναι η κάκωση του οστού κατά την οποία προκαλείται διακοπή της
συνέχειάς του, όταν σπάζει δηλαδή ή ραγίζει σε κάποιο σημείο του.

Παθογένεια
Κάταγμα προκαλείται συνήθως από σημαντική βία, αφού η αντοχή του οστού
είναι μεγάλη. Μπορεί όμως να προκληθεί κάταγμα και με τη δράση ασήμαντης
βίας σε οστά που έχουν μειωμένη αντοχή (π.χ. οστεοπόρωση) γι αυτό και το
κάταγμα αυτό χαρακτηρίζεται ως παθολογικό. Υπάρχουν βέβαια και τα
κατάγματα εκ κοπώσεως όταν η βία δρα κατ’ επανάληψη κατά συχνά χρονικά
διαστήματα και με την ίδια πάντα κατεύθυνση.
 ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ
Τα κατάγματα διαιρούνται και ταξινομούνται με διάφορα κριτήρια έτσι ώστε να
προσδιορίζεται η βαρύτητα τους, η σταθερότητά τους και να καθορίζεται ο
τρόπος θεραπείας τους.
Το ιστορικό, η κλινική εξέταση και ο ακτινολογικός έλεγχος σε δυο τουλάχιστον
επίπεδα 90 μοιρών μεταξύ τους οδηγούν τις περισσότερες φορές στη διάγνωση
του κατάγματος.
ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ
Τα κλασικά συμπτώματα είναι ο πόνος στην περιοχή της κάκωσης και η
δυσχέρεια ή αδυναμία για την χρησιμοποίηση του μέλους.

Τα κλινικά σημεία της βλάβης είναι η παραμόρφωση, το οίδημα, η μεγάλη

ευαισθησία της περιοχής και ο κριγμός μεταξύ των σπασμένων τμημάτων.
 ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η θεραπεία του κατάγματος μπορεί να είναι συντηρητική (γύψος, νάρθηκας,

συνεχής έλξη) ή χειρουργική (εσωτερική οστεοσύνθεση, εξωτερική
οστεοσύνθεση). Σε κάθε περίπτωση εφαρμόζεται η πιο κατάλληλη μέθοδος για
το συγκεκριμένο κάταγμα. Η θεραπεία του κατάγματος έχει βασικό σκοπό τη
πώρωση των τμημάτων του οστού στην κανονική θέση τους ή τουλάχιστον σε
μια κατάλληλη λειτουργική θέση, τέτοια δηλαδή που να μην εμποδίζεται η
λειτουργικότητα του μέλους.
 ΕΙΔΗ ΚΑΤΑΓΜΑΤΩΝ

 Ανοικτό - κλειστό
 Ατελές – Πλήρες
 Εγκάρσιο – λοξό – σπιροειδές
 Συντριπτικό - Ρωγμώδες
Ανοικτό: Το κάταγμα που συνοδεύεται από τραύμα μέσα από το οποίο
επικοινωνεί με το εξωτερικό περιβάλλον.
Κλειστό: Όταν δεν υπάρχει τέτοια επικοινωνία.
Άμεσο: Το κάταγμα που γίνεται στο σημείο όπου έδρασε η βία (άμεσο κτύπημα
στην κνήμη)
Έμμεσο: Όταν συμβαίνουν μακριά από τη θέση που εφαρμόζεται η βία
π.χ. στροφική δύναμη σε ποδοκνημική με εκτόνωση της δύναμης στην κνήμη
Ατελές: Το οστό δεν έχει σπάσει σε όλη την περίμετρό του και το περιόστεο
παραμένει σε συνέχεια (π.χ. σαν χλωρού ξύλου ή συμπιεστικό σπονδύλων)
Πλήρες: Το οστό είναι πλήρως διαχωρισμένο σε 2 ή περισσότερα τεμάχια
Ένα κάταγμα είναι συνήθως αποτέλεσμα πτώσης, χτυπήματος ή άλλου
τραυματισμού. Αν υποψιάζεστε κάταγμα, προστατεύσετε την προσβεβλημένη
περιοχή από περαιτέρω βλάβη. Μην προσπαθήσετε να βάλετε το σπασμένο
οστό στη θέση του.

Σημεία και συμπτώματα κατάγματος μπορεί να είναι:

 Πρήξιμο ή μελάνιασμα πάνω από οστό.
 Παραμόρφωση του προσβεβλημένου μέλους.
 Τοπικός πόνος που εντείνεται, όταν η προσβεβλημένη περιοχή κινείται ή
όταν ασκείται πίεση σ’ αυτή.
 Απώλεια λειτουργικότητας της περιοχής της κάκωσης.
 Ένα σπασμένο οστό που προβάλλει από το δέρμα.
 ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΚΑΙ ΠΡΩΤΕΣ ΒΟΗΘΕΙΕΣ

Για να βοηθήσετε στην προστασία από περαιτέρω τραυματισμό λόγω του

κατάγματος:
Ελέγξτε για σφυγμό. Ελέγξτε για σφυγμό κάτω από το κάταγμα. Βεβαιωθείτε
ότι το τραύμα βρίσκεται μεταξύ της καρδιάς του ατόμου και του σημείου όπου
ελέγχετε για σφυγμό. Αυτό θα σας βοηθήσει να καθορίσετε εάν υπάρχει ακόμα
κυκλοφορία του αίματος πέρα από το κάταγμα. Αν δεν υπάρχει σφυγμός, το
άτομο βρίσκεται σε κίνδυνο απώλειας του σπασμένου μέλους (άκρου).
Μεταφέρετε αμέσως τον τραυματία σε ένα νοσοκομείο.
Σταματήστε την αιμορραγία. Αν το σπάσιμο είναι ανοιχτό (επιπεπλεγμένο
κάταγμα), το σπασμένο οστό προβάλλει από το δέρμα ή αν υπάρχει άλλη
αιμορραγία που συσχετίζεται με την κάκωση, ασκήστε πίεση, για να
σταματήσετε την αιμορραγία. Ασκήστε πίεση απευθείας στο τραύμα με έναν
αποστειρωμένο επίδεσμο, ένα καθαρό ύφασμα ή ακόμα κι ένα καθαρό ρούχο.
Αν δεν υπάρχει τίποτα άλλο διαθέσιμο, χρησιμοποιήστε το χέρι σας. Διατηρήστε
την πίεση, ώσπου να σταματήσει η αιμορραγία. Ανυψώστε την περιοχή του
κατάγματος, για να μειωθεί η ροή του αίματος.
Αντιμετώπιση του σοκ. Αν το άτομο λιποθυμήσει, είναι ωχρό ή αναπνέει με
εμφανώς ρηχό, γρήγορο τρόπο, αντιμετωπίστε το σαν να βρίσκεται σε
κατάσταση σοκ. Ξαπλώστε το άτομο ανάσκελα με το κεφάλι λίγο χαμηλότερα
από τον κορμό και τα πόδια του.
Ακινητοποιήστε το οστό. Πριν μεταφερθεί το άτομο με το σπασμένο οστό στο
νοσοκομείο, το οστό πρέπει να τοποθετηθεί σε νάρθηκα, ώστε να εμποδίζεται η
κίνηση. Κρατήστε ακινητοποιημένες τις αρθρώσεις που βρίσκονται πάνω και
κάτω από το κάταγμα. Ο νάρθηκας θα σταθεροποιήσει την τραυματισμένη
περιοχή και θα εμποδίζει τις κινήσεις των σπασμένων οστών, οι οποίες θα
μπορούσαν να επιδεινώσουν την κάκωση των ιστών. Η σωστή τοποθέτηση του
νάρθηκα μπορεί να μειώσει τον πόνο.
Οι κακώσεις του αυχένα και της πλάτης απαιτούν ειδικές προφυλάξεις. Αν δεν
υπάρχει διαθέσιμη ιατρική βοήθεια και το τραυματισμένο άτομο πρέπει να
μετακινηθεί, ζητήστε τη βοήθεια αρκετών ατόμων. Οι τραυματισμοί στον
αυχένα και στην πλάτη μπορεί να οδηγήσουν σε μόνιμη παράλυση. Η σωστή
χρήση μιας σανίδας στην πλάτη ακινητοποιεί το κεφάλι, τον αυχένα και τη
σπονδυλική στήλη του θύματος.
Τοποθετήστε το νάρθηκα ή ακινητοποιήστε τα κατάγματα. Νάρθηκες μπορούν
να γίνουν από ξύλο, πλαστικό, μέταλλο ή κάποιο άλλο άκαμπτο υλικό. Τυλίξτε
το νάρθηκα με γάζες και μετά χρησιμοποιήστε τον στο άκρο. Ο νάρθηκας πρέπει
να είναι μακρύτερος από το οστό που θα σταθεροποιήσει και να εκτείνεται
κάτω και πάνω από την κάκωση. Δέστε το νάρθηκα στο άκρο με γάζες ή
λωρίδες υφάσματος, σχοινί ή άλλο υλικό. Αρχίστε να τυλίγετε από το άκρο και
προχωρείτε προς το σώμα.
Τοποθετήστε το νάρθηκα σφιχτά, για να εμποδίσετε τις κινήσεις, αλλά όχι τόσο
σφιχτά, ώστε να σταματήσει η ροή του αίματος.
Ο τρόπος που θα τοποθετήσετε το νάρθηκα εξαρτάται από τη θέση του
σπασίματος. Σε περίπτωση κάκωσης της σπονδυλικής στήλης ή κατάγματος
του ισχίου ή της πυέλου δεν μπορεί να τοποθετηθεί νάρθηκας, αλλά πρέπει να
ακινητοποιηθούν με κάποιο άλλο τρόπο.
Κατάγματα χεριών. Τυλιγμένα περιοδικά ή εφημερίδες μπορούν να δεθούν
γύρω από ένα σπασμένο αντιβράχιο. Ένα μαντίλι δεμένο πάνω από τον ώμο και
γύρω από τον κορμό μπορεί να βοηθήσει στην ακινητοποίηση του αγκώνα.
Κατάγματα ποδιών. Αν έχει σπάσει το πόδι στο κάτω μέρος του, τοποθετήστε
ολόκληρο το πόδι ανάμεσα σε δύο νάρθηκες. Αν δεν υπάρχουν νάρθηκες διαθέσιμοι,
μπορεί να χρησιμοποιηθεί το υγιές πόδι ως νάρθηκας, για να περιορίσει την κίνηση
του σπασμένου άκρου. Ένα κάταγμα στο μηριαίο οστό απαιτεί ακινητοποίηση και
της κατ’ ισχίου άρθρωσης.

Κακώσεις της σπονδυλικής στήλης. Αν υποψιάζεστε κάκωση του αυχένα ή της

σπονδυλικής στήλης, μη μετακινήσετε το τραυματισμένο άτομο. Η μετακίνηση ενός
ατόμου με κάκωση της σπονδυλικής στήλης μπορεί να οδηγήσει σε μόνιμη
παράλυση και άλλες σοβαρές επιπλοκές. Μία σπασμένη σπονδυλική στήλη, αν
κινηθεί, θα μπορούσε να προκαλέσει διατομή του νωτιαίου μυελού.
Θεωρήστε ότι το άτομο έχει υποστεί κάκωση στη σπονδυλική στήλη αν:

 Υπάρχουν ενδείξεις τραυματισμού στο κεφάλι.

 Ο τραυματισμός έχει ασκήσει σημαντική δύναμη στην πλάτη ή στον
αυχένα.
 Το άτομο παραπονιέται για έντονο πόνο στον αυχένα ή στην πλάτη.
 Το άτομο παραπονιέται για αδυναμία, μούδιασμα, παράλυση ή έλλειψη
ελέγχου των άκρων, της ουροδόχου κύστεως ή του εντέρου.
 Ο αυχένας ή η πλάτη έχουν εξαρθρωθεί ή είναι σε περίεργη θέση.
 Το άτομο έχει χάσει τις αισθήσεις του και δεν μπορεί να περιγράψει τον
πόνο.
Καλέστε επειγόντως ιατρική βοήθεια. Κρατήστε το θύμα ακίνητο και μην
προσπαθήσετε να το μετακινήσετε, εκτός κι αν πνίγεται ή διατρέχει άμεσο
κίνδυνο. Αν χρειαστεί να μετακινήσετε το άτομο, τοποθετήστε το απαλά σε μια
σκληρή σανίδα, στην επιφάνεια ενός τραπεζιού ή σε μια βγαλμένη πόρτα.
Ζητήστε τη βοήθεια αρκετών ατόμων και φροντίστε να παραμένουν σταθερά
σε ευθεία ο αυχένας, το κεφάλι και η σπονδυλική στήλη του ατόμου.
Βεβαιωθείτε ότι ο αυχένας είναι σταθεροποιημένος. Χρησιμοποιήστε μία βαριά
πετσέτα ή ένα φουλάρι, ένα βιβλίο τσέπης ή ένα άλλο μαλακό ογκώδες
αντικείμενο, για να εμποδίσετε την περιστροφή του κεφαλιού την ώρα που
μετακινείται το άτομο.
Κατάγματα του ισχίου ή της πυέλου. Κατάγματα ισχίου ή πυέλου συμβαίνουν
συνήθως μετά από πτώση ή ατύχημα. Σε κάποια άτομα των οποίων τα οστά
είναι εξασθενημένα από την οστεοπόρωση ή από καρκίνο των οστών τέτοια
κατάγματα μπορεί να συμβούν ξαφνικά.

Θα πρέπει να υποψιαστείτε σπασμένη πύελο ή ισχίο, αν το άτομο παραπονιέται

για:

 Πόνο στο ισχίο, στο κάτω μέρος της πλάτης ή στη βουβωνική χώρα.
 Πόνο στις περιοχές αυτές, που επιδεινώνεται με την κίνηση του ενός ή και
των δύο ποδιών.
Όπως και στην κάκωση της σπονδυλικής στήλης, καλέστε αμέσως ιατρική
βοήθεια και μη μετακινήσετε ένα άτομο και κάταγμα ισχίου ή πυέλου. Αν
χρειαστεί να το μετακινήσετε, τοποθετήστε το απαλά σε μία σκληρή σανίδα
ή στην επιφάνεια ενός τραπεζιού, έτσι όπως θα κάνατε για ένα άτομο με
κάκωση της σπονδυλικής στήλης. Μην προσπαθήσετε να ισιώσετε το
τραυματισμένο πόδι ή το ισχίο που φαίνεται να βρίσκεται σε περίεργη
θέση.
Άλλα σπασμένα οστά. Όταν ένα κάταγμα συμβαίνει σε οστό ενός δακτύλου
του χεριού ή του ποδιού, του πλευρού ή του προσώπου, ο νάρθηκας
κρίνεται συνήθως περιττός. Σταματήστε πιθανή αιμορραγία και ζητήστε
επειγόντως ιατρική βοήθεια.
 ΕΞΑΡΘΡΗΜΑ

Εξάρθρημα χαρακτηρίζεται η κάκωση μιας άρθρωσης κατά την οποία έχουμε

πλήρη παρεκτόπιση μεταξύ των αρθρικών επιφανειών. Η θεραπεία
περιλαμβάνει την ανάταξη του εξαρθρήματος δηλ. την επαναφορά των
αρθρικών επιφανειών στη θέση τους και εν συνεχεία την ακινητοποίηση της
άρθρωσης για να επανέλθουν τα μαλακά μόρια αυτής ώστε να μην
υποτροπιάσει το εξάρθρημα. Η ανάταξη πρέπει να γίνεται όσο το δυνατό
συντομότερα και καλύτερα με γενική νάρκωση για να μην υπάρχει πόνος και
μυϊκός σπασμός. Συνήθως γίνεται με χειρισμούς και σπάνια χειρουργικά.
Η ακινητοποίηση της άρθρωσης γίνεται συνήθως με γύψο, έλξη (π.χ. άρθρωση
του ισχίου) ή και απλή επίδεση (π.χ. το εξάρθρημα του ώμου) συνήθως για 3
εβδομάδες, διάστημα αρκετό για την επούλωση των μαλακών μορίων της
άρθρωσης.
 ΔΙΑΣΤΡΕΜΜΑ

Διάστρεμμα είναι κάκωση ή ρήξη των συνδέσμων ή του αρθρικού θύλακα.

Θλάση είναι κάκωση ή ρήξη του μυός.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι τα συχνά κατάγματα της ποδοκνημικής
συνοδεύονται πάντα και από ρήξεις συνδέσμων (διάστρεμμα). Η ταξινόμηση
των διαστρεμμάτων έχει ως εξής:
1ου βαθμού διαστρέμματα: Ελαφρά ρήξη, διάταση των συνδέσμων
(Ankle Strain)
2ου βαθμού διαστρέμματα: Μερική ρήξη των συνδέσμων (Ankle Sprain) και
3ου βαθμού διαστρέμματα: Πλήρης ρήξη των συνδέσμων
(Ankle Ligament Tear, or Sprain).
 ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ

 Ανάπαυση
 πάγο για 48 ώρες
 περίδεση με ελαστικό επίδεσμο και
 ανάρτηση του διαστρέμματος ή της θλάσης ψηλότερα
από το επίπεδο της καρδιάς.
 ΔΙΑΣΤΡΕΜΜΑ ΚΑΙ ΘΛΑΣΗ

 Τα διαστρέμματα προκαλούνται κυρίως

από πτώσεις, με περιστροφή του άκρου ή
και από υπερέκταση σε ένα σύνδεσμο του.
 Η θλάση εμφανίζεται από υπερέκταση
μυός ή τένοντα.
 Και τα δύο οδηγούν σε πόνο και οίδημα.
 ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ

Σταθεροποίηση – υποστήριξη του

τραυματισμένου μέλους, σε άνετη θέση
για τον τραυματία

Τοποθέτηση πάγου (όχι απευθείας) ή κρύες

κομπρέσες

Τυλίξτε με μαλακά επιθέματα – στερεώσετε

Ανυψώστε και υποστηρίξτε το τραυματισμένο

άκρο