NGUYÊN LÝ HOẠT ĐỘNG CỦA BÓNG ĐÈN HUỲNH QUANG

Cách mắc dây đèn huỳnh quang

 Bước 1: Hai đầu dây nguồn từ ngoài: 1 đầu sẽ qua tăng phô từ tăng phô đó
lại đi lên 1 chân của đầu đèn ( 1 đầu có 2 chân).

 Bước 2: Đầu dây thứ 2 của dây nguồn sẽ vào trực tiếp 1 chân ở đầu bên kia
của đèn.

 Bước 3: Còn dư ra 2 chân ở hai đầu đèn: Lúc này bạn sẽ nối với nhau thông
qua con chuột (con mồi) ở giữa 2 chân đèn.
Tóm lại, mạch mắc nối tiếp 3 phần tử: tăng phô – đèn ống – tắc te theo trình
tự mắc như trên. Nghĩa là mắc nối tiếp.

Sơ đồ mạch điện của bóng đèn Huỳnh quang :

Thông thường khi sử dụng một bóng đèn huỳnh quang gồm có các thiết bị như sau :

1. Cầu chì : Là thiết bị đảm bảo hiện tượng không bị đoản mạch.
2. Công tắc : Là thiết bị dùng để tắt hay mở nguồn điện trong mạch điện của bóng
đèn.
3. Tăng phô ( Chấn lưu ) : Là thiết bị giúp ổn định nguồn điện hoạt động bên
trong bóng đèn. Giúp làm tăng tuổi thọ khi sử dụng bóng đèn. Đồng thời giúp
cho bóng đèn không bị nhấp nháy khi sử dụng.
4. Tắt te : Tự động ngắt mạch khi điện áp giảm và nối mạch khi điện áp cao.
Bóng đèn huỳnh quang : Là thiết bị quan trọng nhất trong sơ đồ mạch điện
Dùng đề phát sáng
5. Bóng đèn huỳnh quang : Là thiết bị quan trọng nhất trong sơ đồ mạch điện
dùng để phát sáng

Sơ đồ mạch điện bóng đèn huỳnh quang

 Chấn lưu

Một trong những ứng dụng phổ biến nhất của chấn lưu là trong đèn huỳnh
quang, dùng để giới hạn dòng điện không quá cao đến mức có thể làm hỏng bóng
đèn.
Dòng điện tăng một cách nhanh chóng và ào ạt như thác đổ. Cho tới khi các
dòng điện của hai đầu này đạt tới cực đỉnh ( Khí trơ lúc này giảm xuống mức
thấp nhất có thể ).
Trong lúc này ta không cần duy trì mức điện áp cao ở hai cực đèn ống nữa mà
nó vẫn có thể tự duy trì được.
Tuy nhiên phải lưu ý một điểm là phải tắt ngay mức điện áp kịp thời. Nếu
không quá trình ION hóa diễn ra sẽ làm bóng đèn huỳnh quang bị cháy.
Sơ đồ nguyên lý đi dây dẫn sai
Làm thế nào để tạo ra điện áp cao giữa hai cực đèn ống? Để cắt điện áp cao
đúng lúc cần phải làm gì?
Để mà làm được điều khiển này thì cần dùng một cuộn dây có điện kháng L rất
lớn. Nó có tên gọi khác là cuộn tăng phô hay tăng áp. Do cuộn này được mắc
nối tiếp với tắc te ( một tiếp điểm nhiệt ). Do đó, khi bạn cắm mạch điện trên
vào nguồn điện thì quá trình này quá độ. Nó sẽ xảy ra hiện tượng ngắt mạch
điện, do khi đóng thì dòng điện sẽ chạy qua mạch tiếp nối, tiếp điểm nhiệt nóng
lên và dãn nỡ.
Dòng điện qua cuộn L đột ngột bị cắt, trong cuộn này nó sẽ sinh ra một sức
điện tự cảm có chiều tạo ra một dòng điện tự cảm cùng chiều với dòng điện của
mạch lúc ngắt. Chính vì thế, điện cảm L càng lớn thì hiện tượng cắt mạch đột
ngột càng lớn.
Cuối cùng thì tắc te =0, tức là nó không hè bị đốt nóng nữa. Chính vì vậy, sẽ
không còn đóng cắt.
Đây là các nguyên lý cơ bản về hoạt động của bóng đèn huỳnh quang mà hầu
như hiện nay được sử dụng cho nhiều căn hộ.
Chấn lưu có hai loại là chấn lưu điện cảm và chấn lưu điện tử.

Chấn lưu điện cảm

 Chấn lưu điện tử

Chấn lưu điện cảm thực chất là một cuộn dây có độ tự cảm lớn[1], cấu tạo gồm một
cuộn dây quấn quanh một lõi sắt.

Cấu tạo chấn lưu điện cảm

Khác với chấn lưu điện cảm, chấn lưu điện tử sử dụng linh kiện điện tử, trong mạch
chấn lưu điện tử vẫn có cuộn dây nhưng nhỏ hơn rất nhiều.
 Cấu tạo chấn lưu điện tử

Chấn lưu điện cảm

Khi đóng khóa điện, lúc này chưa có dòng chảy qua mạch đèn ống, mức áp 220V
của nguồn AC sẽ áp lên starter và tạo hiện tượng phóng điện trong starter. Dòng
điện chảy qua mạch starter có 2 tác dụng:

Nó qua sợi nung trong ống và làm nóng khí thủy ngân trong đèn, tạo điều kiện kích
mồi ở mức volt thấp.
Nó chảy qua cuộn chấn lưu và nạp một điện lượng dự trữ trong cuộn chấn lưu.
Ngay khi 2 lá kim giãn nở chạm vào nhau,lúc này ngưng hiện tượng phóng điện sẽ
làm cho 2 lá kim nhả ra, nó tác dụng như sự ngắt nguồn nhanh và ngay lúc này từ 2
đầu của cuộn chấn lưu sẽ phát ra điện áp ứng có mức áp vài trăm volt, mức áp này
đủ cao này và sẽ làm sáng đèn huỳnh quang. Khi khí thủy ngân trong đèn huỳnh
quang đã ở trạng thái plasma thì nó liên tục tạo ra dòng ion chảy qua đèn và đèn có
tính ổn áp, nó giữ khoảng 120V và điều này sẽ làm tắt hiện tượng phóng điện trong
starter. Trạng thái Plasma của hơi thủy ngân trong ống sẽ phát ra rất giàu tia cực
tím, tia cực tím tác kích vào lớp bột trên vách đèn, nó được đổi ra dạng ánh sáng
trắng.

Chấn lưu điện tử

Đối với chấn lưu điện tử, nó hoạt động theo cách khác. Đầu tiên, dòng điện xoay
chiều được chỉnh lưu thành điện một chiều, sau đó được lọc san phẳng bởi tụ
điện.Dòng điện được san phẳng này sẽ được đưa đến phần tạo dao động do
transistor hoặc IC đảm nhận, sau khi qua mạch này sẽ tạo ra dòng điện có xung tần
số khá cao khoảng vài chục kHz. Cuối cùng, dòng điện tần số cao này được nối với
một cuộn dây (đóng vai trò như một chấn lưu), rồi tới bóng đèn.
Chấn lưu có ba công dụng chính:

Cung cấp điện thế khởi động một cách chính xác bởi vì đèn cần điện thế khởi động
lớn hơn điện thế làm việc.
Làm hợp điện thế nguồn về giá trị điện thế làm việc của đèn.
Hạn chế dòng để tránh đèn bị hỏng bởi vì khi hồ quang xuất hiện thì tổng trở của
đèn sẽ giảm (hiệu ứng điện trở vi phân âm).
Đối với chấn lưu điện tử thì tốt hơn so với chấn lưu điện cảm: tiết kiệm điện hơn,
tuổi thọ của bóng đèn lâu hơn, ổn định hơn nên nó đã được ứng dụng rộng rãi.

Chấn lưu điện tử thường cung cấp điện cho bóng đèn với tần số từ 20.000 Hz trở
lên, thay vì tần số nguồn 50–60 Hz. Điều này làm giảm đáng kể hiệu ứng
stroboscopic của flicker. Tần số đầu ra cao của chấn lưu điện tử tác động vào lớp
phosphor trong bóng đèn huỳnh quang rất nhanh đến mức gần như không có nhấp
nháy. Chỉ số flicker được sử dụng để đo sự nhấp nháy của ánh sáng nhìn thấy,
khoảng từ 0,00 đến 1,00 với mức 0 cho thấy khả năng nhấp nháy thấp nhất và 1 cho
thấy cao nhất. Đèn chạy bằng chấn lưu điện cảm có chỉ số nhấp nháy từ 0,04-0,07
trong khi chấn lưu điện tử có chỉ số nhấp nháy dưới 0,01[2]. Do nhiều khí vẫn còn
ion hóa trong dòng hồ quang, đèn hoạt động hiệu quả cao hơn khoảng 9% trên tần
số 10 kHz. Hiệu quả của đèn tăng nhanh ở khoảng 10 kHz và tiếp tục cải thiện cho
đến khoảng 20 kHz[3].