Professional Documents
Culture Documents
क्षेप्यास्त्र साप्ताहिक, २३ असार, २०८१
क्षेप्यास्त्र साप्ताहिक, २३ असार, २०८१
क्षेप्यास्त्र साप्ताहिक, २३ असार, २०८१
e]6nfO{ lta|tf lbPsf] 5 . o;}qmddf lalxaf/ laxfg ;a} qmflGtsf/L, k|ultzLn, ;Rrfnf]stGqjfbL / /fi6«jfbL
g]kfn sDo'lgi6 kf6L{sf k|jQmf k|sf08 ;L / hgtf bn / g]tfx¿ Psh'6 eP/ g]kfnL ljz]iftfsf] ;dfhjfbL
;dfhjfbL kf6L{ -h;kf_sf cWoIf pk]Gb| ofbaaLr Jojyfsf] nflu h'6\g'sf] lasNk gePsf] laifodf ;d]t
e]6jftf{ ePsf] 5 . hgtf ;dfhjfbL kf6L{sf] s]Gb|Lo 5nkmn ePsf] atfOPsf] 5 .
sfof{no afns'df/Ldf ePsf] pQm e]6jftf{df kl5Nnf] o;}u/L, pQm e]6jftf{df kl5Nnf] ;do ;dfhjfbL
;do ;/sf/L u7aGwgdf ePsf] kl/jt{g / To;n] /fli6«o df]rf{df b]lvPsf] hl6ntf / To;sf] ;dfwfgsf ;fy}
/fhgLltdf kf/]sf] ;sf/fTds / gsf/fTds k|efjsf] ;dfhjfbL df]rf{nfO{ /Iff ub}{ ;sf/fTds lbzf k|bfg
w| ' j Ls[ t /fhgLlt, g] k fnsf] ;DkGg klg ePsfn] cfh ;Dk"0f{ km} n fPsf] xNnf ePsf] atfpb} ljifodf ;d]t 5nkmn ePsf] atfOPsf] 5 . ug]{ ljifodf ;d]t 5nkmn ePsf] atfOPsf] 5 .
e"/fhgLltsf sf/0fn] lgs} 7"nf] s'tTjx¿sf] cfFvf g]kfnsf ;|f]t clxn] s f] Joj:yfaf6 ;dfhjfb pQm e]6jftf{df ;/sf/L u7aGwgdf ePsf] kl/jt{g o;}u/L, pQm e]6jftf{df b]zsf] /fli6«o /fhgLltdf
bafadf /x]sf] atfP . pgn] g]kfn ;fwg sAhf ug]{ xf]8afhL tLj| gcfpg] eGb} sf+u;
]| / /f:jkfn] rfx]sf] ;+;bLo Joj:yfsf] pkh ePsf] / b]zsf tdfd ;d:of cfPsf] hl6ntf / To;sf] ;dfwfgsf nflu b'O{ kf6L{
;'Gb/ / ;|f]t ;fwgn] k"0f{ /x]sfn] ultn] rln/x] s f] 5 . g] k fnsf ;dfhjfb s] xf] eGg] k|Zg klg u/] . ;dfwfg g]kfnL ljz]iftfsf] ;dfhjfblagf ;Dej gx'g] -af“ s L clGtd k] h df_
;a}sf] cfFvf g]kfndf /x]sf] pNn]v dhb' / ls;fgx¿, hflt pgn] eg] – …hgtfdf b] l vPsf]
g]skf nlntk'/åf/f j]kQf of]4f kl/jf/sf] v]tdf >dbfg
;+;bjfbL bn ;fd|fHojfbsf v]tfnf sf7df8f}F . g]kfn sDo'lg:6 kf6L{
nlntk'/n] j]kQf of]4f kl/jf/sf]
lhNnf ;lrj ljsf; ;L clvn -
;dfhjfbL_ sf s]Gb|Lo ;lrjfno
PsfPs g]kfndf ;Qf ;+s6sf] ;Qf /fhgLltdf /fli6«o ;xdltsf] ;/sf/df /x]sf bnsf k|d'vx¿sf] ;/sf/df hfg] s'g} ;+efjgf b]lvPsf] v]tdf >dbfg u/]sf] 5 . g]kfn ;b:o lgud ;L, nufot lhNnfsf
cj:yf b]lvPsf] 5 . g]sf+ / Pdfn]n] jftfj/0f yk efFl8g k'us ] f] :ki6 e]nfsf] cfof]hgf u/L b]zsf] ;du| 5}g . PsLs[t ;dfhjfbL / czf]s sDo'lg:6 kf6L{n] lnPsf] pTkfbgsf] g]tfx¿ dx]z ;L, cg'k ;L, /Tg ;L,
/fli6«o ;/sf/sf] gf/fsf;fy gofF 5 . To;}n] pgLx¿n] /fli6«o ;/sf/ /fhgLltsf af/]df 5nkmn rnfP/ /fO{ g]t[Tjsf] h;kf klg 9'nd"n gLlt cg'¿k v]tdf d+unaf/ wfg rGb| ;L, df]xg ;L, ;dfhjfbL 6«8]
u7gsf] h'g gf/f lbPsf 5g\, Tof] lgZsif{ lgsflnPsf] ePklg km/s kg]{ cj:yfd} /x]sf] b]lvG5 . h;kf g]kfn /f] k fO{ ul/Psf] xf] . uf] b fj/L o'lgogsf cWoIf 6]s ;L, ljBfyL{ /
cfkm}df unt 5 . pgLx¿n] ca u7g s'/f lyPg . Tof] klg gx'Fbf k|foM ;/sf/df hfg] ePsfn] hgdt kf6L{
ug]{ ;/sf/ klg o;cl3sf]h:t} s]xL lbglbg} uf]Ko a}7s ub}{ cfPsf k|dv ' ghfg] ;+efjgf /xG5 . To;}n] xfn
bnx¿aLrsf] ;+o'Qm ;/sf/ x'g]5 . tLg bnsf zLif{ g]tfx¿n] 5nkmnu/L ;/sf/df hfg] eg]sf g]sf+, Pdfn],
To;df klg bnx¿sf aLrdf …gofF ;xdltd} /fli6«o ;/sf/sf] vfsf h;kf g] k fn, nf] ; kf / /fli6« o
u7aGwgÚ aGg] lglZrt 5 . To;}u/L tof/ u/]/ gofF ;/sf/ u7gsf] tof/L hgd'lQm kf6L{dfq b]lvPsf 5g\ .
g] k fnL ;dfhn] /fhgLlts u/]sf] ePklg /fd|} x'GYof] . t/ k|d'v k|ltlglw ;efdf sf+u|]; / Pdfn]sf]
las[ltsf¿kdf lng]u/]sf] …cfnf]kfnf] tLg bnn] tLglt/ tfgftfg ul//x]sf ;fdfGo ax'dt 5 . :ki6 ax'dtsf
k|0ffnLÚ klg sfod} /xg] :ki6 5 . a]nf b'O{ bn ldn]kl5 t]>f] bn tLg nflu !#* hgf ;f+;b cfjZos kg]{
To;}n] g]sf+ / Pdfn] ;lDdlnt aN8\ofª vfg k'u]sf] 5 . o:tf] xf] . sf+u|];sf] ** / Pdfn]sf] &*
;/sf/n] ;d]t gofF gf}nf] s]xL klg cj:yfdf km]/L t]>f] bn ;xdltdf dt hf]8\bf !^^ dt x'G5 . t/ b'O{
ug{g;Sg] lglZrt h:t} 5 . vf;df cfP/ g] s f+ / Pdfn] s f] ;Qf ltxfOsf nflu !*$ dtsf]
;+;b\df /x]sf / g/x]sf lqmofzLn u7aGwgdf ;xeflu x'g] s'/} x'Fb}g . cfjZostf kb{5 . !^^ af6 !*$
8f= s]zj b]jsf]6f bnx¿sf] ;j{bnLo / ;j{kIfLo Tof] ck]Iff ug'{g} unt 5 . g]sf+ / k' ¥ ofpg dfcf] j fbL s] G b| s f #@,
5nkmnsf] cfof]hgf u/]/ b]zsf] Pdfn]n] rfn]sf] sbdsf sf/0f ca /f:jkfsf @!, /fk|kfsf !$, PsLs[t
;/sf/ u7gsf] kxn ul//x]sf 5g\ . /fhgLlts Joj:yf s:tf] agfpg] / dfcf]jfbL s]Gb|, /fhdf] / g]dlskf ;dfhjfbLsf !), hgtf ;dfhjfbLsf gu/kflnsf !@ df /x]sf] 7]rf]l:yt dlxnf ;+u7gsf lhNnf g]tfx¿ ;fy}
t/ gofF ;/sf/ slxn] / s;/L u7g ca s;/L cufl8 a9\g]eGg] ljifodf lakIfdf /xg] :ki6 ePsf] 5 . ;ft, h;kf g]kfnsf kfFr, hgdtsf a]kQf of]4f /fh]Gb| dfnLsf] v]tdf 3/kl/jf/ Pj :yfgLo hgtfx¿sf]
x'G5eGg] s'/fx¿ Plsg x'g ;s]sf :ki6 vfsf tof/ ul/Psf] x'g'kg]{ /fk|kfn] g]sf+ / Pdfn]sf] sbdnfO{ 5, gfpkfsf rf/, nf];kfsf rf/, wfg /f]kfO{ ul/Psf] lyof] . ;xeflutf /x]sf] lyof] .
5} g g\ . g] s f+ / Pdfn] n ] lyof] . o;cl3 …uf]nd]r ;Dd]ngÚsf] ;dy{ g u/] k lg ;/sf/df hfg] /fli6« o hgdf] r f{ , g] d lskf / g]kfn sDo'lg:6 kf6L{sf s]Gb|Lo >d ;+ : s[ l tsf] ljsf; ug] { ,
ck|Toflzt¿kdf lg0f{o u/]/ ;/sf/ dfuug]x{ ¿n] klg cfk"mn] ;Qf k|fKt ;+efjgf sd 5 . /f:jkf cfGtl/s cfhkfsf Ps, Ps ;f+;b tyf s]xL ;b:o tyf nlntk'/ lhNnf OGrfh{ kf6L{nfO{ cfTdlge{/ agfpg], s[lif
9fNg] h'g sfd u/] To;n] g]kfnsf] u/]kl5 To;nfO{ lal;{P . Tof] gePklg ljjfbdf /x]sfn] ;f] kf6L{ klg tTsfn -af“ s L clGtd k] h df_ ljlkg ;L, s]Gb|Lo ;b:o hLjGt ;L, -af“ s L clGtd k] h df_
2 @)*! ;fn c;f/ @# ut] cfOtaf/
ltdL ltd|f] tl/sfn] n8, xfdL xfd|f] tl/sfn] n8\5f}
✍ ;DkfbsLo
– s= dfcf]T;] t'ª
e|i6frf/Lx¿sf] ;DklQ /fli6«os/0f u/f}+
b]zdf e|i6frf/ df}nfPsf] 5 . e|i6frf/ u/]sf 5g\, /fHonfO{ n'6s ] f Nofpg] clg vNtLdf xfNg] sfo{n] le/]sf 5g\ . of] sxfFaf6 cfof] <
x/]s If]q e|i6frf/sf] bnbndf km:b} 5g\ . ;/sf/ lg/Lx x'Fbf ;/sf/L k|fyldstf kfPsf] 5 . lghL af]l8{ª pgsf] cGo If]qdf klg nufgL ePsf]
;+;bLo Joj:yf c;kmn k|dfl0ft uPsf] 5 . b] z vf] q mf] agfP/
e|i6frf/ ul/Psf] 5 . ;/sf/nfO{
sd{rf/Lsf] dgf]dfgL a9\of] . ;/sf/
s]xL ug{ ;Sb}g\, xfdLn] h] ubf{klg
;~rfnsx¿sf] ;DklQ klg 5fglag
ul/g'kb{5 . dgnfUbL k};f lnP/
atfOG5 . ef6e6]gLdf pgsf] nufgL
/x]sf] atfOPsf] 5 . b]z s+ufn
olta]nf ;Qf ;dLs/0fdf cfPsf] km]/abnsf sf/0f b]zsf] n'6]/ ;Lldt JolQm df]6fPsf 5g\ . x'G5 eGg] efj pgLx¿df knfPsf] pgLx¿n] ljBfyL{sf cleefjsnfO{ agfpg] cfk"m dfnfdfn ug]{ dfq 5g\,
/fhgLlt k'gM t/+lut ePsf] 5 . ;Qfsf] nflu ;+;åjfbL /fhgLlts To;}n] ca ;/sf/ …PS;gÚ df cfpg 5 . sfd gug]{ e|i6frf/ dfq ug]{ . n'6]sf 5g\ . oxfF t ;a}sf] …b]vfpg] / oxfF . /fHosf] ;DklQ bf]xg ug{ ;a}
h?/L b]lvPsf] 5 . ;/sf/L sd{rf/L, ;/sf/L hflu/ vfg] x/]ssf] rkfpg] bfFtÚ 5'66\ f5'66\ } 5 . hgf lgs} l;kfn' eP .
bn / g]tfx¿n] u/]sf]] 3[l0ft sfo{ cfd hgtf;fd" 5n{+u ePsf] sf7df8f}+df dxn 5 . ;/sf/n] b]z / hgtfsf] ;]jf eg]/ n'6g\ ] g] t f, Jofkf/L, sd{ r f/Ln]
5 . o; 36gfjf6 ;+;åjfbL /fhgLlts bn / g]tfx¿n] cfˆgf] 5fglag ubf{ …b"wsf] b"w, kfgLsf] kfgLÚ sfd eO/x]sf] 5 . g]tf / ;/sf/L e|i6frf/ u/]sf] k};f nu]/ ljb]zL
eOxN5 . h;n] e|i6frf/ u/]sf] 5, sd{ r f/Ln] e| i 6frf/ n' s fpg a}+sdf n'sfPsf 5g\ . Jofkf/Lx¿
bnut / JolQmut :jfy{sf nflu b]z / hgtfnfO{ bfpdf p;sf] ;DklQ /fli6«os/0f ug{'k5{ . kl/jf/nfO{ Jofkf/–Joj;fodf nufPsf] oxfF /fhZj 5Ng] clg ljb]zL a}s + df
nufO/x]sf] k'li6 x'G5 . ;+;åjfbL /fhgLlts bn / g]tfx¿n] p;nfO{ sf/afxL ug{k' 5{ . lxhf] p;sf] x'G5g\ . clg ToxfFaf6 sdfPsf] eg]/ nu]/ /fVg] . ef]ln cfk"mdfly cK7]/f]
bnut :jfy{ k"lt{sf nflu ;+3Lo ;+;b\nfO{ g} aGws agfpg] sfo{ k'{Vof}nL ;DklQ slt lyof] < clxn] hgtf / ;~rf/sdL{sf] cfFvfdf w'Fnf] cfof] eg] ljb]zdf uP/ ;]6n x'g]
p;sf] ;DklQ slt 5 < emf]S5g\ . k"j{k|wfgdGqL z]/axfb'/ of]hgf klxn] g} agfP/ /fv]sf 5g\ .
lbgk|ltlbg rs{+b} uPsf] 5 . b]zdf j}b]lzs x:tIf]k, dxFuL, p;sf] 5f]/f5f]/L sxfF k9\5g\ . b]pjf cfk"m;Fu ePsf] ;DklQ >LdtLsf] b'O{ lha|]x¿n] b]z ;sfPsf 5g\ .
e|i6frf/ / clgoldttfn] ;Ldf gf3]sf] 5 eg] ljsf; lgdf{0fsf dfl;s cfDbfgL / vr{ slt 5 < xf] eG5g\ . cfkm}+ e|i6frf/ ug]{ clg cfkm}+
sfo{ 7Kk ePsf 5g\ . ;+;b\, b]zL–ljb]zL bnfn, k|ltlqmofjfbL p;sf] cfDbfgLeGbf w]/} vr{ 5 . Tolt eg] ;lsof] . t/, dfOtL;Fu e|i6frf/ ug{x' G' g eGg] . cfDbfgLeGbf
tTj / bnLo g]tfnfO{ kmfObf lng] cv8f ePsf] 5 . sfo{kflnsf, cg';f yfkf t}klg ;DklQ hf]8]sf] 5 eg] Tof]
e|i6frf/ ePsf] k'li6 eOxfNof] .
Tolt ;DklQ lbg] x}l;ot lyof] ls
lyPg\ < lbPsf] eP slxn] lbof] <
a9L vr{ x'g]lalQs} …bfndf s]xL
sfnf]Ú ePsf] a'lemG5 . ljsl;t
Gofokflnsf e|i6frf/sf] cv8f ag]sf] 5 . ;+;bLo Joj:yf s} /fhgLlts bn, Jofkf/L, pBf]uL, e|i6rf/ ug]n { fO{ h]n sf]Rg] / p;sf] slt lbof] < Tolt ulx/fOdf b]zdf e|i6frf/ /f]Sg ;/sf/ ;zQm
;+3;+:yfsf kbflwsf/Lx¿sf] ;DklQ ;DklQ /fli6« o s/0f ug] { lg0f{ o ;~rf/sdL{ hfFbg} \ . pgn] eg]s} e/df eP/ nfu]sf] 5 . t/, xfd|f] b]zdf
sf/0f b]z / hgtf k|tfl8t x'gs ' f ;fy} !) jif]{ hgo'4 / !( lbg] 5fglag x'g'k5{ . ;/sf/n] u/f];,\ oxfF s;}n] e|i6frf/ ;a}sf] d'v 6flnof] . sfFu;
]| sf dxfdGqL e|i6frf/Lsf gfOs]x¿ g} ;/sf/df
hgcfGbf]ngaf6 k|fKt u0ftGqsf] pkxf; ePsf] 5 . ;+ljwfg To;sf nflu ;/sf/n] Pp6f ug]{ cfF6 ub}{g\ . uug yfkfdfly :jf:YodGqL x'bF f w]/} 5g\ . clg s;/L ;'wf/ x'G5 <
sfuhsf] vf]:6f]df kl/0ft ePsf] 5 . Pd;L;L ;Demf}tf ;+;bV:\af6 zlQmzfnL cfof]u ug{'kg]{ b]lvPsf] pBf]uL, Jofkf/Lx¿n] /fhZj e|i6frf/ u/]sf] cf/f]k 5 . clwsf+zsf 5f]/f5f]/L cd]l/sf,
5 . Tof] cfof]un] /fhgLlts bn, 5n] s f 5g\ . Psflt/ /fHonfO{ Affv| f kfngsf] gfddf klg ci6]l« nof, Sofg8fnufotsf ljsl;t
kfl/t ePsf] 5 eg] P;kLkLkL ;Demf}tf nfu" ug{ ljleGg k|kGrx¿ e"k" tyf axfnjfnf ;/sf/L sd{rf/L, /fhZj gltg]{ csf]{lt/ ;fdfgsf] e|i6frf/ u/]sf] atfOG5 . pgnfO{ d'n's k'u]sf 5g\ . uPsf] s]xL
eO/x]sf 5g\ . ;+;bLo Joj:yf, ;+;åjfbL bn / g]tfsf sf/0f Jofkf/L, pBf]uL, ;+3;+:yfsf] ;DklQ dFxuf] d"No lnP/ pkef]Qmf 7Ug] . s;}n] ;DklQsf] af/]df ;f]Wof] eg] dlxgfd} pgLx¿n] ToxfF 3/hUuf,
5fglag u5{ . ;/sf/ lgodg gug]{ pgLx¿sf] klg ;DklQ 5fglag cfdfafa'n] hf]8]sf] eG5g\ . pgsf] uf8L lsG5g\ . Tof] e|i6frf/sf] k};fn]
j}b]lzs x:tIf]kn] ;Ldf gf3]sf] 5, Pskl5 csf]{ /fi6«3ft / clg ;a} b]znfO{ n'6\g] . Pp6f x'gk' 5{ . cfk"m sdfpgsf nflu /fHo cfdf ;/sf/L sd{rf/L x'g\ . ;/sf/L lsg]sf] xf]Og\ < afa'cfdf oxfF
hg3ftL sfo{ eO/x]sf 5g\ . ;/sf/L sd{rf/Ln] 5f]/f5f]/L /fd|f] / hgtf n'6\g] clwsf/ s;};Fu klg sd{rf/Lsf] slt g} tna x'G5 < e|i6frf/ ug]{, 5f]/f5f]/L Totf nu]/
;+;bLo bn / To;sf g]tfx¿ b]z / hgtfsf] Ph]G8feGbf klg :s'ndf k9fP/, vfP/, nfP/, sf]7f 5}g\ . dfnkf]t, oftfoftnufotdf cfdfn] hflu/ vfg] a]nfdf tna slt 3/hUuf, uf8L lsGg] . ljb]zL C0f
ef8f lt/]/nufot cGo vr{ u/]/ a;]sf n]vgbf;x¿sf] klg ;DklQ lyof] < vr{ slt lyof] < a9]sf] a9\o} 5 .
s;/L ;/sf/sf cËdf cfˆgf] bn / g]tfsf] jr{Zj ;'lglZrt ug]{ 3/hUuf hf]8\g ;S5 < 5fglag x'g cfjZos 5 . vr{ s6fP/ Toqf] ;DklQ hf]8\g /fHosf] 9's6' Ldf /fhZj p7\g
eGg]df s]lGb|t ePsf 5g\ . pgLx¿ b]z / hgtfsf] kIfdf v8f lkpmgsf] hflu/ vfg]x¿n] c+st' sfg"gsf] ljifodf ;fdfGo 1fg ;Dej lyof] < oxfFaf6 klg e|i6frf/sf] 5f]l8;s]sf] 5 . ca b]z arfpg] Pp6}
ePsf /fhgLlts bn / zlQmnfO{{ d"nwf/df NofP/ b]znfO{{ ;DklQ hf]8s ] f 5g\ . of] s;/L ;Dej ePsf n]vgbf;x¿n] w]/} ;/sf/L, uGw cfPsf] 5 . yfkfn] e|i6frf/ pkfo e|i6frf/Lx¿sf] ;DklQ vf]tfnf}+ .
5 < e|i6frf/ xf]Og\ < klxn]klxn] ;fj{hlgs / u'7Lsf] hUuf lxgfldgf u/]gg\ xf]nf . t/, pgsf] cfdfn] t /fli6«os/0f u/f}+ . ToxLaf6 ljb]zL C0f
cu|udgtkm{ n}hfg'sf] ;§f bnut / JolQmut :jfy{sf] n'5fr'8F Ldf ;/sf/L sd{rf/Lsf] tna slt x'GYof] u/]sf 5g\ . ;/sf/L ;DklQ bf]xg e| i 6frf/ u/] s f] b] l vof] . k" j { klg ltl/G5, b]z klg ljsf; ul/G5 .
tlNng /x]sf 5g\ . h;sf sf/0f /fi6« / hgtfsf] Ph]G8f cf]em]ndf < Ps–8]9 ;o . 5f]/f5f]/L k9fP/, ug{df pgLx¿sf] xft 5 . dfnkf]tsf k|wfgdGqL4o s]kL zdf{ cf]nL / dfwj /fhgLlts bn, ;/sf/L
vfg lbP/, cGo vr{ u/]/ 3/hUuf sd{rf/L;Fu ldn]/ pgLx¿n] ;/sf/L, g]kfn ;a} ;DklQ >LdtLn] hf]8]sf] sd{rf/Lx¿NffO{ h;/L x'G5 e|i6frf/
k/]sf 5g\ . ;+;åjfbL bn / g]tfx¿sf] o:t} xs{tsf sf/0f hf]8\g ;Dej 5 < Tolt k};fn] t ;fj{hlgs / u'7Lsf] hUuf btf{ u5{g\ . atfpF5g\ . b'j}sf] >LdtL a}+ssf] u/]sf] ;DklQ n'sfpg] / sfg"gsf]
pgLx¿k|lt hgljZjf; lbgk|ltlbg u'Db} uPsf] 5 . o; 36gfn] dfl;s 3/vr{ wfGg k'Ub}GYof] . clg a]R5g\ . sd{rf/L xf] . bfo/faf6 aRg] eGg] dfq 5 .
;+;åjfbL bn / g]tf ;Qf / ;/sf/df k'Ug h:tf];s ' } hfnem]n clg ltgn] s;/L s/f]8f}+sf] Tof] k};fn] cGoq hUuf hf]85 \ g\ . Pp6L ;/sf/L sd{rf/Ln] 3/vr{ 6fn6'n] dlGqkl/ifb\sf] lg0f{o /
;DklQ hf]8] < of] vf]htnf; x'gk' 5{ . n]vgbf;x¿ df]6fpg'sf] k|dv ' sf/0f wfg]/, 5f]/f5f]/L k9fP/ Toqf] ;DklQ pvfg6'Ssfn] slxn];Dd b]z rN5
u5{g,\ pgLx¿nfO{{ cfk"m / cfˆgf] bnafx]s /fi6« / hgtfsf] s'g} ;/sf/L ;]jfdf l5/]sf] Psfw jif{d} g} oxL xf] . csf]l{ t/ a}s
+ tyf ljlQo hf]8\g ;S5 < of] ;~rf/sdL{ / < b]z eF8vfnf]df k'lu;Sof] . o:tf
lrGtf / rf;f] /xFbg} eGg] cfdhgtf;fd' 5n{Ë ePsf] 5 . oL ;a} 3/ agfpF5g\ . ;/sf/L ;]jf k};fsf] ;+:yfsf ;~rfnsx¿sf] klg ;DklQ hgtfnfO{ e'mSsfPsf] xf]Og\ < jt{dfg g]tf sd{rf/Laf6 hgtfn] s] cfz
af]6 t xf]Og\ . t/, sd{rf/Ln] ;/sf/L 5fglag ul/g'k5{ . ;Lwf;fwLnfO{ k|wfgdGqL k'iksdn bfxfn …k|r08Ú ug] { < /fhgLlts bnx¿ ;a}
36gfn] ;/sf/, ;+;åjfbL bn / g]tf dfq geO{ ;du| ;+;bLo ;]jfn] k};f kmNg] af]6 g} agfPsf km;fP/ pgLx¿n] hf]8g\ ;Dd ;DklQ cfˆgf] 3/ gePsf] atfpF 5 g\ . bnfnL x'g\ . logLx¿af6 ljsf;
Joj:yf g} c;kmn ePsf]] k|dfl0ft u/]sf] 5 . 5g\ . ;/sf/L ;]jfdf l5g{'sf] p2]Zo hf]8s ] f 5g\ . Pglhcf]–cfOPglhcf]sf lrtjgdf ePsf] k'Vof{n } L ;DklQdf 3/ klg x'Fb}g\, b]zsf] cy{tGq klg
t;y{M ;+;bjfbL bn / g]tfx¿sf] ;Qf s]lGb|t /fhgLltlj?4 g} e|i6frf/ ug{' ePsf] 5 . ;~rfnsx¿n] ul/asf] gfd a]r/] cfk"m agfPsf] pgsf] egfO 5 . ;'lw|Fb}g\ . 7"nfn] h] u/]klg sfg"g
;/sf/n] 5fglag dfq u/f];\ g sdfPsf 5g\ . pgn] sf7df8f}+df 3/ agfPgg\ gnfUg] /x]5 . oxfF t …hf] rf]/ 5,
ca cfdqmflGtsf/L, b]zeQm / k|ultzLn nf]stGqjfbL bn, g]tf / s'g} sd{rf/L rf]vf] e]l6Fbg} g\ . ;an] ul/asf] gfddf ljb]zL 8n/ xf]nfg\ . t/, xftdf &* nfvsf] 38L p;}sf] 7"nf] :j/Ú 5 .
;Dk"0f{ tx / tKsfsf a'l4hLljx¿ Psh'6 x'gk' g]{ ;do cfPsf]
5 . ha;Dd b]zdf ;+;bLo Joj:yf /xG5, ta;Dd b]z / hgtfn]
d'lQm kfpg] ;Defjgf 5}g .
To;}n] ca g]kfn sDo'lg:6 kf6L{n] eg]sf] h:tf] s:tf] zf;g
aLdf k|flws/0fåf/f aLdf bfaL e'QmfgL dfu{bz{g, @)*! hf/L
sf7df8f} F . g] k fn aLdf 5 . cyf{t o; If]qsf] %) xhf/ lgwf{/0f ul/Psf] 5 . h;df kl/kSj e' Q mfgL ug{ ' k g] { 5 . / aLdsn]
Joj:yf / zf;g k|0ffnL b]zn] cËLsf/ ug]{ eGg] ljifosf] l5gf]kmfgf] k| f lws/0fn] aLdf bfaL e' Q mfgL ¿k} o fF ; Ddsf] bfaL e' Q mfgL !% ePsf] aLdfn]vsf] bfaL e'QmfgLsf] xsdf ljj/0fx¿ 5fgljg u/L bfloTj
dfu{bz{g, @)*! hf/L u/]sf] 5 . lbgleq ug{k' g]{ pNnv dfu{bz{gdf aLdf sDkgLn] aLdfn]v kl/kSj ePsf] lgwf{/0f ubf{ aLdf e'QmfgL ug{' gkg]{
ug]{ clwsf/ hgtfnfO{ lbg'k5{ . To;sf] nflu tTsfn ;+3Lo pQm dfu{bz{g cg';f/ ca aLdsn] /x]sf] 5 . aLdsn] bfaL e'QmfgL ldltn] !% lbgleq ;Ssn aLdfn]v tyf ePdf ;f] sf] sf/0f vf]nL To;sf]
;+;b\ la36g u/L k|ultzLn ;+oQ' m ;/sf/ u7g ug{k' 5{ / Tolx hLjg / lghL{jg tkm{sf] @ nfv;Ddsf] sfo{ljlw hf/L ug{'kg]{ 5 . /, ;f] kl/ro v'Ng] sfuhftx¿ lnO{ e'QmfgL lnlvt hjfkm lgj]bsnfO{ lbg'kg]5 { .
;/sf/sf] g]tT[ jdf zf;g Joj:yf / zf;g k|0ffnLsf laifodf bfaL e'QmfgLnfO{ ;fgf] bfaL dfGg' sfo{ljlwdf ;fgf bfaL /sd e'QmfgL lng cfpg ;"rgf hf/L ug{k' g]5 { . o;sf aLdsn] lgj]bsnfO{ hfgsf/L lbbf
kg]{5 . /, ;f] /sd ;Ddsf] bfaL ;DaGwL Joj:yf ug{k' g]{ 5 . ;fy} aLldtn] aLdf bfaL e'QmfgLsf nflu ;f] lg0f{o pk/ lrQ ga'em]df g]kfn
hgdt;+ux| ug{s ' f] ljsNk 5}g . cGoyf b]z / hgtfsf] dfq xf]Og e'QmfgL sDkgLn] bfaLsf] ljj/0f kq k|flws/0fn] hLjg / lghL{jg aLdf sfuhftx¿ k]z u/]df aLdsn] cfjZos aLdf k|flws/0fdf ph'/L ;d]t lbg
:jod\ ;+;åjfbL bn / g]tfx¿sf] eljio;d]t rf}k6 x'g] lglZrt kfPsf] hfFra'em u/L lgj]bg btf{ ePsf] & ;lsg]5 .
5, ;+;åjfbL bn / g]tfx¿sf] 3}6f]df a]nd} f 3fd nfuf];\ . lbgleq bfaL e'QmfgL lbg'kg]5 { . To:t}, o;}u/L, lghL{jg aLdfsf] bfaL
d[To' bfaL e'QmfgL ;DaGwdf aLdfn]vsf] e'QmfgLsf] nflu aLldtn] aLdsnfO{
d]l8sn sfplG;nn] :gftsf]Q/ egf{sf] z'Ns glng] cjlw ;dfKt x'g' cufj} aLldtsf] d[To'
ePdf lghn] OR5fPsf] JolQm eP /
lnlvt ¿kdf hfgsf/L u/fPdf jf
lgj]bg k|fKt ePdf aLdsn] cfjZos
sf7df8f} F . g] k fn d] l 8sn ;qb]lv sfof{Gjog ug]{ ePsf] xf] . s;}nfO{ klg OR5fPsf] geP aLdf P]gsf] hfFra'em k|f/De ug{'kg]{5 . aLdf
sfplG;nn] :gftsf]Q/ egf{sf] z'Ns :gftsf]Q/sf Pd8L, PdP;, bkmf !@& sf] pkbkmf (@) tyf (#) bfaLsf ;DaGwdf ;e]o{ / lgo'Qm ug{k' g]{
glng] ePsf] 5 . lrlsT;f lzIff Pd8LP; jf ;f] ;/xsf] txdf ljBfyL{ df plNnlvt JolQmx¿dWo] ;a}eGbf ePdf tTsfn aLldtsf] gfd 7]ufgf
glhssf] xsjfnf jf clVtof/k|fKt / bfaLsf] ljj/0f ;lxt lnlvt
JolQmn] To:tf] aLdf /sd lngsf] nflu ¿kdf ;e]{o/ lgo'Qm ug{'kg]{5 .
ljleGg ljj/0fx¿ v'nfO bfaL e'QmfgLsf] aLdsn] ;e]{o/ lgo'Qm u/]kl5
nflu lgj]bg lbg'kg]5 { . h;df bfaL ;e]o{ /sf] gfd, 7]ufgf, ;Dks{ ;d]t
;DaGwL ljj/0f, aLldtsf] d[To' k|df0fkq, aLldtnfO{ kqdfkm{ t \ pknAw
b'36{ gfaf6 aLldtsf] d[To' ePsf] eP u/fpg'kg]5 { . aLdsn] ;e]o{ / lgo'Qm
aLldtsf] d[To'sf] sf/0fsf ;DaGwdf ubf{ k|flws/0faf6} ;e]o{ / Ohfhtkq
;/sf/L lrlsT;såf/f ul/Psf] zj k|fKt u/L Ohfhtkq axfn /x]sf]
kl/If0fsf] k|ltj]bg / ;f] geP k|x/L JolQm jf ;+:yfnfO{ dfq lgo'lQm
k|ltj]bg / aLldt;Fusf] gftf k|df0fkq ug{k' g]5
{ .
k]z ug{k' g]5
{ . ;e] { o /n] ;e] { k| l tj] b g
aLldtsf] xsjfnfn] oL vfnsf] aLds;dIf k]z u/]sf] ;fwf/0ftof
sfuhftx¿ a'emfPkZrft\ aLdsn] @! lbgleq aLdsn] bfloTj 7x/ u/L
cfjZos 5fgljg u/L / cfjZos eP aLldtnfO{ lghL{jg aLdfsf] bfaL
cGo s'/fx¿ ;d]t a'emL To:tf e'QmfgL ug{'kg]{5 . @! lbgleq
sfuhftx¿ k|fKt ePsf] ldltn] !% aLdsn] bfaL e'QmfgL ug{ g;s]df
lbgleq bfloTj lgwf{/0f u/L bfaL e'QmfgL jf ug{' gkg]{ ePdf ;f] sf] sf/0f
:gftsf] Q / k9fpg] sn] h tyf egf{ jfktsf] z'Ns glng] sfplG;nn] lng cfpgsf] nflu lgj]bgsf] gfddf ;lxtsf] hfgsf/L / ;f] lj?4 g]kfn
k| l ti7fgx¿n] ca egf{ j fkt\ hgfPsf] 5 . ljb]zL ljBfyL{sf] xsdf !% lbgleq ug{'kg]{ ePsf] 5 . t/, sDkgLsf] aLdf bfaL e'QmfgLdf 5'§f5'§} bfaL bfaL km5{o\ f}6 k"hf{ hf/L ug{k' g]5
{ . aLdf k|flws/0fdf ph'? ug{ ;lsg]
sfplG;nnfO{ z'Ns a'emfpg' gkg]{ :gftsf]Q/ jf ;f]eGbf dflysf] btf{ s[ l if, kz' k + I fL tyf hl/a' l 6 dfu{bz{g to u/]sf] 5 . hLjgaLdftkm{ pQm bfaL km5{o\ f}6 k"hf{df lgj]bsn] Joj:yfsf] af/]df ;d]t aLldtnfO{
ePsf] 5 . sfplG;nn] @)*! h]7 z'Ns …kLhL Ogf]Nd]G6Ú eg] lnOg] aLdftkm{sf] eg] %) xhf/;Ddsf] kl/kSj ePsf] aLdfn]v / d[To' bfaL ;xL5fk u/L k|fKt ePsf] ldltn] !% lnlvt hfgsf/L u/fpg' k g] {
@! ut] u/]sf] lg0f{o cfufdL z}lIfs sfplG;nn] hgfPsf] 5 . bfaLnfO{ ;fg] bfaL dfGg'kg]{ pNn]v e'QmfgLdf klg km/s–km/s dfu{bz{g lbgleq aLdf sDkgLn] aLdfsf] bfaL k|flws/0fn] hgfPsf] 5 .
@)*! ;fn c;f/ @# ut] cfOtaf/ 3
bz{gsf]
k[ i 7e" l d
bz{gsf] pTkltsf] Oltxf;sf] r]tgfsf ljljw ¿kx¿ kb{5g\ . oxfF
ljsf;
h:t}M as{ns
] f] lghL ljrf/, lkm:6]sf] tyf kl/jt{g / clwe"tjfbnfO{
Oltxf;
cfˆg} ljlzi6 :jTjsf ¿kdf juL{o ;dfhdf bz{gsf] juL{o
cWoogaf6 s] kfOPsf] 5 eg] ;Qf eg]sf] cl:tTj xf], ljZj xf] . cxd\ , lgT;] s f] ;+ s Nk, dfvsf] l:y/tfsf] ;+jfxs kbfjnLsf cy{df bz{ g zf:qnfO{ cfbz{ j fb / cy{ / dxTj x'G5 . juL{o ;dfhdf
pTkfbgsf] lglDt ;+3if{, j}1flgs o; cGtu{t k|sl[ t / ;dfh kb{5g\ . ;dj]bgf cflb . a'e\mg ;S5f}+ . ef}ltsjfb, clwe"tjfb / åGåjfbsf] bz{ g n] ju{ x} l ;ot, lxt /
k|of]u / ju{;3+ if{sf aLraf6 bz{gsf] ctM lrGtg / ;Qfsf] ;DaGwsf] k|Zg -v_ ca ef}ltsjfbsf] rrf{ u/f}+ . oxfF g ] / ;+ l IfKtdf eGg' k bf{ cWoog ug]{ zf:qsf ¿kdf lng'ePsf] ljrf/sf] k|ltlaDjg tyf
hGd ePsf] lyof] / bf;:jfdL ljZjb[li6sf]0fsf] k|Zg aGg k'Ub5 / cfbz{jfbsf] pN6f] l;4fGtdf O{Zj/ clwe"tjfb / åGåjfbn] ljZjaf/] k"/} 5 . bz{ g zf:q ;DaGwdf dfcf] k| l tlglwTj ub{ 5 . ju{ ; dfhdf
;dfhsf] ljsf; k|lqmofsf aLraf6 ljk/Lt tl:j/ k] z ub{ 5 g\ . eGg'xG' 5– æju{;dfhsf] pbo ePb]lv s' g bz{ g ;Tosf] ;lGgs6 /
k|frLg o'gfg, ef/t / rLgdf bz{g clwe"tjfbn] x/]s j:t' / k|lqmofnfO{ b'O{ y/Lsf] 1fg b]lvPsf] 5– pTkfbg– j} 1 flgs 5, To; s' / fsf] 6' + u f]
ljsl;t x'bF } cfPsf] kfOG5 .csf]{ s'/f l:y/tf, cnufp, PskIfLotf / ;+3if{sf] 1fg / ju{;+3if{sf] 1fg . ;DalGwt ;dfhsf] ef}lts cj:yf
ljZj cyf{t\ k|s[lt / ;dfhsf] hGd kl/jt{gxLgtfsf] cj:yfdf b]Vt5 . k|fs[lts lj1fg / ;fdflhs lj1fg / ;fdflhs Jojxf/åf/f nufOG5 .
s;/L eof] < oL cfkm} hlGdP ls o;sf] 7Ls pN6f] åGåjfbn] x/]s log} b'O{ yl/sf] 1fgsf lgrf]8 x'g\ / oxfF bz{gsf] jf:tljs d"No /
lognfO{ hGdfpg] s'g} O{Zj/ jf j:t', k|lqmof / ljZjnfO{ ult, bz{gzf:q rfxLF k|sl[ t;DaGwL 1fg dxTj s'g s'/fdf 5 eg] To;n]
cnf}lss zlQm 5 < kf/:kl/s cGtM;DaGw, ax'ljwtf / / ;dfh;DaGwL 1fgsf] ;fdfGoLs/0f k|s[lt / ;dfhsf] ;Tok"0f{ of e"m6
k|s[lt / ;dfhsf] pTklQ / kl/jt{gsf] cj:yfdf x]b{5 . ctM / PsqLs/0f xf] .Æ tl:j/ k]z ub{5 . To;n] x/]s
ljsf; s;/L eof] < s] k|s[lt / clwe"tjfbn] ljZjsf] unt tl:j/ dfcf]sf oL egfOaf6 1fg lj1fgnfO{ ju{sf dfG5]nfO{ h'g;'s} ¿kdf xf];\
;dfhdf s'g} Joj:yf / lgod ;+ult k]z ub{5 eg] o;sf] 7Ls pN6f] d"ntM tLg efudf ljeflht ug{ ;d:of a'e\mg / ltgsf] ;dfwfg
5 < dfgj hLjgsf p2]Zo, cfbz{, åGåjfbn] ljZjsf] ;xL tl:j/ k]z ;lsG5– k|fs[lts lj1fg, ;fdflhs k|:t't ug{ d2t k'¥ofpF5 . ;a} bz{g
st{Jo / d"No s] x'g\ < s] dfG5]n] ug] { sfd ub{ 5 .bz{ g zf:qsf] lj1fg / ;+Zn]if0ffTds 1fgsf] lj1fg . ;Tok"0f{ x'G5g\ eGg] xf]Og . o;nfO{
k|sl[ t / ;dfhaf/] ;Tok"0f{ 1fg k|fKt ljifoj:t' oxfF bz{ g zf:qsf] oL tLg lj1fgdWo] bz{g ;+Zn]if0ffTds ;dfh ljsf;sf] ;fk]Iftfdf x]gk{' b{5
ug{;qm5 < s] dflg; cfˆgf] 1fg / ljifoj:t'cGtu{t bz{gsf] ljlzi6 1fgsf] lj1fg xf] . t/ o;sf] cy{ bz{g / ;xL lrGtgsf] ljsf; klg
Jojxfl/s lqmofzLntfsf cfwf/df :jTj / kl/lwsf] lgwf{/0f ul/G5 . k|fs[lts lj1fg / ;fdflhs lj1fgaLr P] l txfl;s ljsf; k| l qmof;F u }
k|s[lt / ;dfhnfO{ abNg ;dy{ 5 nfdf] P]ltxfl;s ljsf; k|lqmodf ;dGjo sfod ug]{ lj1fg xf]Og . lsgls ufFl;Psf] x'G5 . o; kl/k|Iodf x]bf{
< oL / o:t} cg]sf}+ k|Zgx¿sf] ;xL bz{gsf] ljifoj:t' w]/} kl/dflh{t aGb} bz{gsf] cfˆgf] :jtGq df}lns ljifoj:t' cfbz{jfb / clwe"tjfbn] ;+;f/sf]
hjfkm vf]Hg] dfG5]sf] lh1f;fj[lQsf] cfPsf] 5 / cfh o;sf] ljlzli6s/0f 5, Tof] bz{gzf:qsf] df}lns k|Zg xf] unt jf PskIfLo t:jL/ k] z
pkh / cleJolQm g} bz{g xf] eGg] x'g uPsf] 5 . h;n] bz{gzf:qnfO{ cGo lj1fgeGbf u5{g\ . t/ ;+;f/sf] ;Rrf tyf
s'/f k|i6 ePsf] kfOG5 . bz{ g eg] s f] ljZjsf] :jfoQ x}l;ot k|bfg ub{5 . ;du| tl:j/ k|:t't ug{ åGåfTds
xfdLn] s] kfpF5f}+ eg] bz{g zAbsf] ljZjb[li6sf]0f xf] . bz{gsf] ljifoj:t' bz{ g nfO{ df} l ns k| Z g, ef}ltsjfbL bz{g g} ;dy{ 5 .
klxnf] k|of]ustf{ o'gfgL bfz{lgs klg o;} ljZjb[li6sf]0fsf] cWoogdf ljZjb[li6sf]0f / :jtGq ljifoj:t'af6 ;fdflhs r]tgfsf /fhgLlt,
kfOyfuf]/; x'g\ . pgn] bz{gnfO{ cfwfl/t /x]sf] 5 . bz{gsf] d"n jlGrt u/L To;nfO{ k|sl[ t lj1fg / sfg" g , gLltzf:q, ;f} G bo{ a f] w ,
a'emfpg] lkmnf];f]kmL (Philosophy) ljifoj:t' bz{gsf] df}lns k|Zg efiffzf:qdf lu/fpg] of] k|jl[ Q j:t'tM k|sl[ tlj1fg h:tf c? ljlwGg ¿k /
zAbsf] k|of]u u/] lkmnf]; -k|]d_ / cyf{t lrGtg / ;Qfsf] ;DaGwsf] Wj+;jfbL, ax'njfbL / cfbz{jfbL ltgdf cfwfl/t zf:qn] dfG5]sf]
;f] l kmof -ljj] s _ h:tf zAbsf] k|Zg xf] . ;Qfsf] csf]{ cy{ ljZj xf], k| j [ l Q afx] s c? s] x L xf] O g . dgdf k|sl[ t, ;dfh / lrGtgsf] Pp6f
ldngaf6 lkmnf];f]kmL aGof], h;sf] ljZj cGtu{ t k| s [ l t / ;dfh bz{gzf:qsf] df}lns k|Zg, j}1flgstf ljlzi6 kIfsf] dfq hfgsf/L lbG5g\,
cy{ ljj]s k|d ] jf ljBfg'/fu x'G5 .
bz{g zAb ;+:s[t efiffsf] æb[z\Æ
x:taxfb'/ s];L kb{5g\ . o;/L x]bf{ k|s[lt, ;dfh /
lrGtgsf ;fdfGo lgodsf] cWoog
/ jf:tljs ljifoj:t'nfO{ lgif]w ug]{
csf]{ k|j[lQsf] gfd cts{ a'l4jfb xf] .
t/ bz{gn] tL ;a}sf] ;fdfGoLs/0f
ub}{ ltgnfO{ PsLs[t ljZjb[li6sf]0fsf
wft'af6 ag]sf] 5 . b[z\sf] cy{ x]g'{, oxL g} bz{gzf:qsf] df}lns k|Zg xf] jf s'g}klg ;l[i6stf{sf] lgif]w ub}{ g} bz{gzf:qsf] ljifoj:t' aGg o;sf k|dv ' k|0f]tf lgT;] x'g\ / pgn] ¿kdf ;d]6g\ ] ub{5 .
hfFRg' / a'em\g' x'G5 . k|frLg tyf eGg] s'/f a'‰g h?/L 5 . ;Qf cyf{t\ ljZj cyf{t\ k|sl[ t, kbfy{ hfG5 . s'g}klg bfz{lgs k|0ffnLdf bz{ g nfO{ ;+ 1 fgfTds tyf t;y{ cfhsf] o'udf ;j{xf/f
dWosfn x'Fb} cfw'lgs sfn;Dd d'Vou/L bz{gzf:qsf] df}lns jf j:t'ut ;+;f/nfO{ k|fylds bhf{df d" n tM tLg tTj x' G 5g\ – juL{ o ljZjb[li6sf]0fd"ns e"ldsfaf6 jlGrt ju{sf] bz{g cyf{t\ dfS;{jfbL bz{gg}
cfpFbf bz{g lgs} ljsl;t Pj+ k|Zgsf b'O{ dxTjk"0f{ kxnx¿ 5g\ . /fVg] / To;}af6 lrGtgsf] hGd x'g] kIfw/tf, l;4fGt / k4lt . juL{o ub}{ cfj]u, cn+sf/ / ;xhj[lQsf] zf:qdf ;';u+ t, qmflGtsf/L / j}1flgs bz{g
kl/dflh{t aGg k'u]sf] 5 . oBlk klxnf] kxn' cGtu{ t lrGtg / s'/f :jLsf/ ul/G5 . To;sf] gfd kIfw/tf /fhgLlts ljrf/wf/f, k|jl[Q lu/fpg] sfd u/]sf 5g\ .ctM cfh xf] . o; bz{gn] g} ;j{xf/f ju{ /
klxn] bz{g w]/} Jofks cy{df k|of]u ;QfaLr k|fyldstf qmd lgwf{/0f ug]{ ef}ltsjfb xf] . kbfy{ (Matter) nfO{ / /fHo;Qf;Fu ;DalGwt /x]sf] x'G5 . cfk" m nfO{ pQ/–cfw' l gstfjfbL >lds hg;d' b fonfO{ b' Z dgsf
ul/GYof] / o; cGtu{t 1fg–lj1fgsf s'/f cfp5F . bf];|f] kxn' cGtu{t k|fylds bhf{df /fv]sf]n] o;sf] gfd of] ;fdGtjfb, k'FhLjfb, j}1flgs egfpg]x¿n] pQm k|ToIfjfbnfO{ c+ufNb} lj?4sf] ;+ 3 if{ / d' l Qmsf]
k|fozM ;a} zfvf kg]{ ub{y] . t/ lrGtg / ;QfaLrsf] cfk;L ef}ltsjfb (Materialism) /xg ;dfhjfb h:tf ljrf/k| 0 ffnL, tyf To;df ljv08gjfbnfO{ hf]8b\ } lbzfdf,k'/fgf]sf] Wj+z / gofFsf]
bz{gsf] cGtj{:t'sf] d"n cfwf/ cGt/lqmof pb\3fl6t ug]{ s'/f kb{5 . uPsf] xf] . h:t}M k[YjL, hn, t]h, Joj:yf / k|j[lQ;Fu ufFl;Psf] x'G5 . bz{gsf] df}lns k|Zg, ljifoj:t', ;}4flGts lgdf{0fdf tyf ;+;f/nfO{ a'e\mg /
;Tosf] vf]h /xL cfPsf] 5 . dxfg\ df}lns k|Zgsf] klxnf] kxn'sf] pNn]v jfo', cfsfznfO{ k|fyldstf lbg] lrGtg / ;QfaLrsf] ;DaGwsf] k|Zg :j¿k / ljZjb[li6sf]0fk/s dfGotfnfO{ abNg Pjd\ ef}lts, j}rfl/s /
bfz{lgs x]u]nsf b[li6df bz{gsf] ug]{ ;Gbe{df d"ntM tLg k|j[lt rfjf{s, k|s[ltnfO{ k|fyldstf lbg] bz{gsf] ;}4flGts kIf xf] . o; clwe"tjfbL egL nTofpFb} bz{gnfO{ ;f+ : s[ l ts ¿kfGt/0f ub} { cl3
ljifo ;Tosf] ;+1fg xf] . dfS;{n] kfOG5g\ . cfbz{jfb, ef}ltsjfb / k|f/lDes sfnsf] ;fª\Vo bz{g, cGtu{ t cfbz{ j fb, ef} l tsjfb ;flxTozf:q cnsf/zf:q / efiffzf:qdf a9\gdf /fd|f] d2t k'¥ofpF5 . ;fy},
bz{gnfO{ cfˆgf] ;dosf] ljZjsf] aLrsf wf/f . aLrs wf/f cGtu{t cfuf]nfO{ k|fyldstf lbg] x]/S] nfO6;, ;lxtsf] ljljw bfz{lgs k|jl[ Qx¿sf] lu/fpg] sfd ub}{ cfPsf 5g\ . o; wf/fsf dfS;{jfbL bz{gn] k|s[lt lj1fg /
af}l4s ;f/tTj atfpg'ePsf] 5 . å}tjfb, t6:ytfjfbjf ;dGjojfb k/df0f' n fO{ k| f yldstf lbg] cWoog ul/G5 . ;Qf / lrGtg d'Vo k|jt{s 8]l/8f x'g\ . ;dfh lj1fgsf ljljw zfvfx¿df
oxfF ljZj eg]sf] k|s[lt / ;dfh cfp5Fg\ . ;fy} bz{gzf:qsf] df}lns 8]df]qmfO6;, tfcf] cyf{t\ k|s[ltnfO{ cyf{t\ k|s[lt, ;dfh tyf lrGtgsf] bz{ g sf] ljlzi6tf j}1flgs ljZjb[li6sf]0f k|bfg ub{5 .
xf] . dfG5]n] ;d;fdlos ljZj;uF k|Zgsf] bf];f| ] kxn'sf] rrf{ ubf{ s] k|fyldstf lbg] nfcf] T;] / kbfy{nfO{ ljsf; k|lqmof / ltgsf] kf/:kl/s
cGt/lqmof ub{ 5 / o;} q mddf
ljZjsf] af}l4s ;f/tTjsf ¿kdf
kfOG5 eg] lrGtg / ;Qfsf]
tfbfTDotfsf] o; k|Zgdf h;n]
k|fyldstf lbg] a]sg, kmfo/jfv,
dfS;{, cflb .
;DaGwnfO{ k4ltsf b[li6n] klg
cWoog ul/G5 . of] bz{ g sf] clvn -;dfhjfbL_ ¿kGb] x Låf/f
bz{gsf] k|fb'ef{j x'G5 eGg] xf] . ;fy}
P+u]N;n] bz{gnfO{ ljZjb[li6sf]0f
eGg'ePsf] 5 .
;sf/fTds pQ/ lbg] ub{5g\ tL
ef}ltsjfb / gsf/fTds pQ/ lbg]x¿
c1]ojfbsf] >]0fLdf kb{5g\ . lrGtg
jf:tjdf ljZjnfO{ 1]o cyf{t\
af]wuDo dfGg] lrGtgsf] ;DaGw
ef}ltsjfb / c1]ojfbsf] ;DaGw
k4ltut cWoogsf] ljifo xf] . o;
cGtu{ t åGåjfb / clwe" t jfb
;lxtsf ljljw k4ltx¿sf] cWoog
a' 6 jn pkdxfgu/kflnsf 3] / fp
sf7df8f} F . g] k fn sDo' l gi6 lai0f'axfb'/ ;Ln] atfP .
vf;df bz{g ;fdflhs r]tgfsf] / ;Qfsf] tfbfTDotf;uF ;DalGwt cfbz{jfb;Fu /x]sf] 5 . oBlk x]un ] ul/G5 . bz{gdf juL{o kIfw/tf kf6L{lgs6 clvn -;dfhjfbL_ ¿kGb]xLn] pgn] /fHosf]ifsf] ah]6 ;b'kof]u
Pp6f ljlzi6 ¿k xf] . juL{o ;dfhdf k|Zg ljZj, To;sf] ;f/tTj / To;sf h:tf cfbz{jfbLx¿n] ljZjnfO{ 1]o lglZrt ju{ s f] /fhgLlts dfWolds ljBfnodf cWoog/t gx'bF f k|mLh eP/ hfg] / o; jif{ klg
;fdflhs r]tgfsf] ¿k klg juL{o lgodx¿nfO{ a'em\g] / tbg';f/ cyf{t\ af]wuDo dfg]/ ef}ltsjfbsf] ljrf/wf/fåf/f lgb]{lzt /x]sf] x'G5 . 5fqfx¿sf] lglDt lgMz'Ns ;]lg6/L Kof8sf] ljBfnox¿n] jflif{s ?= ^ nfvsf
x'G5 . 7Ls To;}u/L bz{gsf] :j¿k ljZjnfO{ abNg] ljifo;uF ;DalGwt glhs k'Ub5g\ . t/ tdfd\ k|sf/sf o; cy{ d f bfz{ l gs l;4fGt / dfu ub}{ a'6jn pk–dxfgu/kflnsf b/n] vl/b u/]sf 5g\ t/ :yfgLotx
klg juL{o x'G5 . juL{o ;dfhdf x/]s k|Zg xf] . of] k|Zgsf]hjfkm lbg]df z+sfjfbL / c1]ojfbLx¿ ljZjnfO{ c1]o k4ltsf] lgdf{0fdf juL{o /fhgLlts
sfof{no 3]/fp u/]sf] 5 . u}/lhDd]jf/ x'bF f xhf/f}+ ljBfyL{n] b'Mv
ju{n] cf–cfkm\gf] ljrf/, p2]Zo, dt, ef}ltsjfb, cfbz{jfb / ljleGg dfGb5g\ . Xo'd / sf06n] ljZjnfO{ k|j[lQsf] e"ldsf lg0ff{os x'G5 .
gofF z}lIfs ;q ;'? x'g' cufj} kfO/x]sf] eGb} cfqmf]z JoQm u/] .
;+sNk, efjgf Pjd\ lqmofsnfksf] aLrsf wf/fx¿sf cf–cfˆg} dfGotf c1]o dfGb5g\ . ef}ltsjfbL / ljz]iftM dfS;{jfbL dfGotf cg';f/ bz{gsf]
cf}lrTo k'li6 ug{ h?/L x'G5 / /x]sf 5g\ . dfS;{åf/f ljZjnfO{ af]wuDo dflgPsf] ljifoj:t' klg 7Ls o;} s'/fdf g} clvn -;dfhjfbL_ ¿kGb]xLn] !$ pgn] clvn -;dfhjfbL_ n] k]z
bz{gn] 7Ls o;} cf}lrTo k'li6sf] sfd bfz{ l gs l;4fGt 5 . ;+;f/nfO{ 1]o / c1]o dfGg] lrGtg cfwfl/t /x]sf] 5 . a'Fb] dfu a'6jn pkdxfgu/ k|d'v u/]sf !$ a'bF ] dfu tTsfn ;Daf]wg
ub{5 . ctM x/]s bfz{lgs k|0ffnLleq -s_ cfbz{jfb / -v_ ef}ltsjfb 1fg l;4fGt;uF bz{gzf:qsf] k4lt bz{ g sf] kl/lw cyf{ t \ ;Ldf v]n/fh kf08];dIf k]z u/]sf] lyof] . ug{ dfu ub}{ k6s–k6s dfukq a'emfO{
d"ntM tLg tTjsf] ;du|tfsf] gfd -s_ oxfF cfbz{jfbsf] rrf{ u/f}+ . ;DalGwt /x]sf] 5 . To;sf] ljifoj:t'åf/f lgwf{l/t x'G5 .
g} bz{g cyf{t\ ljZjb[li6sf]0f xf] . cfbz{jfb Ps o:tf] bfz{lgs l;4fGt -s_ åGåjfb -v_ clwe" t jfb bz{gsf] d"n ljifoj:t' To;sf] df}lns
oxf“ bz{g s] xf] < o;nfO{ s;/L xf] h;n] r]tgf, cfTdf, ;+sNk, ljrf/ oxfFg]/ s] s'/f a'e\mg h?/L 5 k|Zg xf] . bz{gn] lrGtg / ;Qfsf]
a'‰g] / kl/eflift ug]{ < jf O{Zj/nfO{ k|fylds dfGb} To;}af6 eg] ljZjsf] ljsf; k|lqmof / To;sf ;DaGwsf] ub{5, bz{gn] k|s[lt,
bz{gsf] ljifoj:t' cy{ / dxTj ljZj, kbfy{ jf k|sl[ tsf] hGd ePsf] lgodx¿sf] cWoog ug] { ;dfh / lrGtgsf ;fdfGo
s] xf] < bz{gdf s] s:tf k|jl[ Qx¿ xf] eGg] s'/f :jLsf/ u5{ . ljrf/, lrGtgk|0ffnLnfO{ bz{gzf:qsf] k2lt lgodx¿sf] cWoog ub{5 / bz{g
5g\ / ltgsf aLr s;/L ;+3if{ rNb} cfTdf jf cfbz{ (Ideal) h:tf] elgG5 . of] 1fgl;4fGtsf] k|Zg;Fu juL{o ljrf/k|0ffnLåf/f lgwf{l/t x'G5 .
cfPsf] 5 < oL k|Zgx¿af/] cfjZos cef}lts tTjnfO{ k|fylds dfg]sf]n] cleGg ¿kn] hf] l 8Psf] 5 . lrGtg / ;Qf, ;fdflhs lrGtg /
hfgsf/L k|fKt ug{sf nflu d'VotM To; l;4fGtsf] gfd cfbz{ j fb bz{ g zf:qsf] Oltxf;df ;fdflhs ;Qf, ljifo /ljifoL aLrsf]
bz{gzf:qsf] df}lns k|Zgaf/] cWoog (Idealism) /xg uPsf] xf] . ljZjb[li6sf]0fsf b'O{ cfwf/e"t k2lt ;DaGwsf] k|Zg dfG5]sf] ljZjl;tsf]
ug{ h?/L x'G5 . cfbz{jfbsf klg b'O{ xfFuf 5g\– /lxcfPsf 5g\ tL x'g\ ljljw k|sf/sf] cGt/lqmofsf] k|Zg
bz{ g zf:qsf] df} l ns k| Z g j:t'lgi7 cfbz{ / JolQmlgi7 cfbz{ . -!_ åGåjfb / -@_ clwe"tjfb xf] . bz{gsf] ljifoj:t' / kl/lw o;}
bz{gzf:qsf] df}lns k|Zgaf/] P+uN] ; dflg;sf] cfTdf jf r]tgfeGbf aflxsf] åGåjfb k|frLg o'gfgL lbPn]uf] cGt/lqmofdf cfwfl/t /x]sf] 5 .
eGg'xG' 5– æ;du| bz{gsf] / ljz]iftM s'g} ;fdfGo cfTdf, r]tgf jf O{Zj/sf] (Dialogo) kbfjnLaf6 ljsl;t k|s[lt ;dfh / lrGtgsf] If]qsf t/ pkdxfgu/kflnsfdf k6s–k6s 5nkmn ubf{ klg pkdxfgu/n] a]jf:tf
gofF bz{gsf] dxfg\ df}lns k|Zg cl:tTjnfO{ k|fylds dfGg' j:t'lgi7 ePsf] xf] . o;sf] cy{ xf] ax;sf] ;fdfGo lgodx¿sf] cWoog ub{5 . 5nkmn rnfpFbf klg cg]sf}+ afxgf u/]sf]kl| t v]b k|s6 ug{s
' f] ;fy} tTsfn
lrGtg / ;Qfsf] ;DaGwsf] k|Zg xf] .Æ cfbz{jfb (Objective Idealism) snf . To:t} clwe"tjfb klg k|frLg o;/L x]bf{ bz{gsf] ljlzi6 :j¿k ub}{ lglh ljBfnonfO{ Kof8 pknAw lgMz'Ns ;]lg6/L Kof8sf] Joj:yf gu/]
P+uN] ;n] eGg'eP em}+ lrGtg / ;Qfsf] xf] . h:t}M Kn]6f]sf] k/dtTj jf o' g fgL d] 6 f–lkmlhsf (Meta- ;+Zn]if0ffTds /x]sf] 5 . u/fpg]–gu/fpg] aLr ljjfb x'Fbf xhf/f}F ljBfyL{x¿ cfGbf]lnt x'g] /
;DaGwsf] k|Zg bz{gzf:qsf] df}lns cfs[lt (Form) cå}t j]bfGtsf] physica) kbfjnLaf6 ljsl;t x/]s rLhsf] df}lnstf, ljlzi6 cg]sf}+ afxgf;lxt c;f/;Dd s'g} tfnfaGbL;Ddsf] r]tfjgL lbPsf 5g\ .
k|Zg xf] . oxfF lrGtg / ;Qf h:tf k/a|Dx, x]un
] sf] lg/k]If ljrf/ cflb . ePsf] xf] . o;n] ef}ltslj1fg eGbf :jTj jf 7f]; klxrfg To;sf] cfˆg} klg ;fd' b flos ljBfnosf a'6jnsf ljleGg ljBfnoaf6 ;of}s + f]
b'O{ dxTjk"0f{ zAbx¿sf] pNn]v h'g bz{gdf JolQmut cfTdf, dg, k/ eGg] cy{ a'emfpF5 . bz{gzf:qsf] ljlzi6 cGtlj{/f]wdf cfwfl/t x'G5 . 5fqfx¿nfO{ lgz'Ns Kof8 pknAw ;+Vofdf ljBfyL{x¿sf] h'n; ' n] ljleGg
ul/Psf] 5 . oxfF k|of]u ul/Psf] ;dj]bgf, ;+sNk, cg'ej, ljrf/ ljsf;sf] Oltxf;df oL zAb 1fglj1fgsf ljlzi6 zfvfx¿sf] gu/]sf]k|lt cfqmf]z kf]Vb} tTsfn gf/fafhL;lxt kflnsf 3]/fp u/]sf]
lrGtg cGtu{t\ ;dj]bgf, cg'ej, cflbnfO{ k|fyldstf lbOG5 To;sf] kl/dflh{t aGb} cfPsf 5g\ / cfh juL{s/0f / ltgsf] ljlzi6 ;fk]Iftf Kof8 pknAwLsf] dfu;lxt k|bz{g lyof] eg] 3]/fp kZrftsf] sfo{qmdsf]
OR5f, ;+ s Nk, efjgf, ljrf/, gfd JolQmlgi7 cfbz{ j fb logn] lglZrt cy{ axg ub{5g\ . jf :jfoQttf klg o;}åf/f lgwf{l/t ul/Psf] clvn -;dfhjfbL_ sf ;~rfng lhNnf ;+of]hs kbd ;Ln]
cjwf/0ff, l;4fGt, b[li6sf]0f h:tf (Subjective Idealism) xf] ;fdfGotM xfdLn] åGåjfbnfO{ ult x'G5 . o;} s'/fdfly Wofg lb+b} dfcf]n] n' l Dalg k| b ] z ;x–OGrfh{ u/]sf lyP .– ljgf]b vgfn
8 sf= lh= k|= sf= b= g+= !^#÷@)^#÷^$ @)*! ;fn c;f/ @# ut] cfOtaf/
g]skfsf k|jQmf k|sf08 ;L >ddf Jo:t slknj:t' l8lehg jg sfof{nonfO{ hglj/f]wL sfo{ aGb ug{ cfu|x
sf7df8f}F . g]kfn sDo'lg:6 kf6L{sf u/L kf]N6L kmfd{sf] ;+/rgf lgdf{0f atfP . of] sfo{ ;dflKt;Fu} !)))
sf7df8f}F . g]kfn sDo'lg:6 kf6L{ jg ;+/If0fsf] gfddf af0fu+uf g=kf= ;fy} kf6L{ n ] pQm If] q df jg
:yfoL sld6L ;b:o tyf kf6L{ k|jQmf ul/Psf] / pQm kf]N6L kmfd{df Ps Ifdtf a/fa/sf] gofF kf]N6L kmfd{ k'gM
slknj:t'n] slknj:t' l8lehg jg j8f g+=–# / j8f g+= !) k6gfdf sfof{nonfO{ lhDd]jf/ 9Ën] k|:t't
sfof{nosf] u}/lhDd]jf/ tyf cg'lrt a;f]af; ul//x]sf hgtfnfO{ lagf x'g tyf ;f]xL cg'¿k cfk"mgf of]hgf
lgdf0f{ ug{ ; d] t uDeL/tfk" j { s
;'emfj lbPsf] 5 .
o; ljifodf g]kfn sDo'lg:6
kf6L{ slknj:t' n ] hf/L u/] s f]
lj1lKt o;k|sf/ /x]sf] 5– …af0fu+uf
g=kf= j8f g+=–# / j8f g+=–!)
k6gfdf dfofb]jL ;fEg]bf/L ag /
/fhfkfgL ;fd'bflos jg ;+/If0fsf]
gfddf af0fu+uf g=kf= j8f g+=–# /
j8f g+ = !) k6gfdf a;f] a f;
ul//x]sf hgtfnfO{ lagf ljsNk
af;} p7g] u/L slknj:t' l8lehg
jg sfof{nosf] u}/lhDd]jf/ tyf
cg'lrt of]hgf cGtu{t k6gf;j
l8lehg sfoof{non] vfN8f] 6«]Gr_
vGg] gfddf u/]sf] hglj/f]wL sfo{
cGoGt} lgGblgo 5 . pko'Qm ljsNk
ljgfsf] lqmofsnfksf] 3f]/ eT;{gf
Pjd\ lgGbf ub}{ pQm If]qdf jg
sfof{nonfO{ lhDd]jf/ 9Ën] k|:t't
x'g tyf ;f]xL cg'¿k cfk"mgf of]hgf
lgdf0f{ ug{ klg xfdL uDeL/tfk"j{s
;'efj lbg rfxG5f}+ .
k|sf08 ;Lsf] pkl:yltdf kf]N6L kmfd{ xKtfleqdf *))–!))) s'v'/faf6 lgdf{0f ul/g] 5 . hgtfsf] GofoLs ;+3if{df xfd|f]
lgdf{0f ul/Psf] 5 . g]skf s]lGb|o Joj;fo ;'? ul/g] kf6L{ k|jQmf k|sf08 pQm kf]N6L kmfd{ lgdf{0f sfo{df of]hgf cGtu{t k6gf;j l8lehg ljsNk af;} p7g] u/L slknj:t'
kf6L{sf] b[9tfk"j{s ;fy /xg] 5 .
sfof{ n o tyf afudtL k| b ] z sf] ;Ln] hfgsf/L lbPsf 5g\ . pQm >d #)–#% hgfsf] k|ToIf ;xeflutf /x]sf] sfoof{non] vfN8f] -6«]Gr_ vGg] l8lehg jg sfof{nosf] u}/lhDd]jf/
gfddf u/]sf] hglj/f]wL sfo{ cGoGt} tyf cg'lrt of]hgf cGtu{t k6gf cGoyf eO{k/L cfpg] kl/l:yltsf]
cfof]hgfdf kf6L{sf] cfly{s gLlt cg';f/ sfo{df kf6L{ k|jQmf k|ToIf ¿kdf lyof] . nueu b'O{ 306fsf] >d sfo{df
g]skf sf7df8f}Fsf lhNnf ;lrj lgGblgo ePsf] atfPsf] 5 . ;f] ;j l8lehg sfof{non] vfN8f] 6«G] r_ lhDd]jf/ :jod\ /fHo kIfg} x'g]5 .
s[lif / pTkfbgnfO{ hf]8 lbb} c;f/ lkmN8df vl6P/ sfd u/]sf 5g\ . o; ;DaGwdf hgkIfLo kxn sbdLsf
!% ut] zlgaf/ sf7df8f}s F f] sfe|:] ynLdf b]zs} d'Vo /fhwfgL cyjf d'Vo lr/~hLjL ;L, clvn -;dfhjfbL_ sf kf6L{n] a'waf/ Ps lj1lKt hf/L vGg] gfddf u/]sf] hglj/f]wL sfo{
k|jQmf k|sf08 ;Lsf] k|dv ' pkl:yltdf s]Gb|laGb', ahf/ / oftfoftsf] ;xh cWoIf g/]Gb| ;L, >lds df]rf{sf cWoIf ub}{ af0fu+uf g=kf= j8f g+=–# / cGoGt} lgGbgLo ePsf] pNn]v ub}{ nflu gful/s ;dfh, dfgj
kf]N6L kmfd{ lgdf{0f ul/Psf] xf] . / ;/n kx'r F x'g] x'gfn] / nf]sn s'v/' f /fdnfn ;L, o'jf ;+u7g g]kfnsf j8f g+ = –!) k6gfdf dfofb] j L pko'Qm ljsNk ljgfsf] lqmofsnfksf] clwsf/jfbL tyf kqsf/x¿nfO{ o;}
g]skf afudtL k|b]zn] hUuf kfngsf] nflu pko'Qm :yfg ePsf] cWoIf lbg]z ;Lsf] l6d;lxt :yfgLo ;fEg]bf/L ag / /fhfkfgL ;fd'bflos 3f]/ eT;{gf Pjd\ lgGbf u/]sf] 5 . k|;
] lj1KtLdfkm{t\ hfgsf/L ub{5f}+ .Ú
ef8fdf lnP/ nueu @))) x'bF f kmfd{ oxfF ;~rfngdf Nofpg hgtfsf] ;xsfo{ tyf dxTjk"0f{
Ifdtfsf] nf]sn s'v'/f kfng ug]{ nfu]sf] kf6L{ k|jQmf k|sf08 ;Ln] pkl:ylt /x]sf] lyof] . hgtfx¿nfO{ s[lif pTkfbg sfo{df geO{ e| i 6frf/ ug] { lgsfodf o;}u/L, dxf;lrj ljKnj ;L n]
kf6L{sf] tkm{af6 ;xof]u k'¥ofpg] abln/x]sf 5g\ .Ú g] k fnL sDo' l g:6 cfGbf] n gnfO{
;+ ; bjfbL===== pgLx¿n] ;+ljwfgsf] wf/f &^=# ljZjJoflk Ph]08f x'g\ . t/ g]kfnsf]
p2]Zon] pQm sfo{qmd ePsf] s]Gb|Lo dxf;lrj ljKnj ;L n] hgtfn] clxn] s f] cj:yf;Dd Nofpg
:jtGq ;f+;bx¿af6 !* dt lng'kg]{ cGtu{tsf] g]sf+sf] cNkdtsf] Psdgf ;Gbe{df To;nfO{ ;fd|fHojfbL zlQmn]
x'G5 . xfn;Ddsf] cj:yfdf sf+u; ]| – ;/sf/df hf] 8 lbg] / ;3fpg] ;b:o ljlkg ;Ln] atfP . o;k|sf/sf] cfzf u/] s f g] t fx¿n] b] z sf] PsLs[t ;dfhjfbLsf] dxTjk"0f{
k|of]u u/]/ ljs[t agfPsf 5g\ .
Pdfn] u7aGwgn] !$ ;f+;b ePsf] ;+efjgfx¿ klg /x]sf 5g\ . g]sf+ / of]hgf c;f/ dlxgfe/L cufl8 a9fOg] cy{ t Gqdf n' 6 kf6 dRrfO/x] s f] e" l dsf /x] s fn] dxflwj] z gkl5
;dfg'kflts lgjf{rg k4lt ;xL
/fk|kf / !) ;f+;b ePsf] PsLs[t Pdfn] s f] ;xdltsf] k| f /lDes / c;f/ @) ut] xl/l;l4df /x]sf] atfpb} eg]– …o;sf] cGTo u/L ;' : ki6 ;dfhjfbL gLlt tyf
sDo' l gi6 kf6L{ n ] d fq ljlw / pTkLl8t, >dhLjL hgtfx¿sf] sfo{qmd cfpg] ljZjf; JoQm u/] .
;dfhjfbLnfO{ ;fy lnP/ cl3a9\g] vfsfcg';f/ k|bz ] ;/sf/x¿df klg k4ltcg' ; f/ k| o f] u ug{–u/fpg kf6L{ sDo'gsf] hUuf -v]t_ df /f]kfOF
k|of; ul//x]sf] b]lvG5 . kfFrl;6 tLg, tLgj6f g]sf+ / Pdfn] tyf ul/g] hfgsf/L lhNnf ;]qm]6/L ljsf; kIfdf ;a} ldn]/ sfd ug{'k5{ .Ú g]skfsf=====
;Sb5g\ . xfn g]kfndf To;nfO{ cfˆgf dxf;lrj ljKnj ;Ln] g]tfx¿n]
ePsf] h;kf g]kfnn] eg] g]sf+Pdfn]sf] dw]z k|bz ] df dw]z s]lGb|t bns} gftfuf]tfnfO{ ;w} ljleGg kbdf ;Ln] u/fP . – sdn ljZjsdf{ / g] t fx¿aLr uDeL/ 5nkmn
kl/jt{g kl5 klg sfd ug{ g;s]
u7aGwgnfO{ ;fy lbg] :ki6
ul/;s]sf] cj:yf 5 . To;}u/L
g]tT[ j x'gk' g]{ h'g elgPsf] 5, Tof]
lat/0f klg c3]{NofOFk"0f{ /x]sf] 5 .
/flv/fVg / kf6L{x¿n] s/f]8f}+ sdfpg g]kfnsf] Joj:yf / g]tfnfO{ hgtfn] kmfNg] x'g'sf ;fy} b]zsf] /fhgLlt lgs}
To;sf] k|of]u u/]sf 5g\ . …hgtfdf b]lvPsf] ps';d's';sf] kl/l:ylt cfpg] r]tfjgL lbP . pgn] hl6n df]8df k'u]sf] lgisif{ lgsfNb}
/fli6«o ;efdf %( l;6 5 . h;sf] To;}n] k|b]zx¿sf] emu8f emg To;}u/L wd{ lg/k]Iftfsf] cf8df c;/ ;/sf/, /fhgLlts bnx¿df
g]kfndf sDo''lgi6x¿sf] Pstfn] o;sf] cu| u fdL / bL3{ s fnLg
b'O{ ltxfO eg]sf] $) l;6 x'G5 . ulxl/P/ hfg] b]lvPsf] 5 . g]sf+ / cfofltt wd{nfO{ ;xh} ufpF ufpF;Dd kl//x]sf] 5 . cfzf u/]sf g]tf /
Pdfn] / sf+u|];sf]dfq} $) l;6 dfq ;dfhjfb;Dd k'lug] ljZjf; ;dfwfgsf] nflu 5nkmnnfO{
Pdfn]n] ;+ljwfg ;+zf]wgsf nflu k'¥ofpg / g]kfnLxsfaLrdf kmf6f] tLgsf 5f]/fx¿ e|i6frf/df ;+nUg
k'Ub}g . /fli6«o ;efdf dfcf]jfbL JoQm ub} { ;a} sDo' l gi6x¿ 3lge" t 9+ u n] cuf8L a9fpg]
k|f/lDes ;xdltsf] vfsf;d]t tof/ l;h{gf u/fpg k|of]u ul/Psf] 5 . ePsf s'/f ;'Gg kl//x]sf] 5 .
s]Gb|sf cWoIf;lxt !&, sf+u; ]| sf !^, ul/;s]sf] atfOG5 . h;df g]kfns} /fhgLlt sfo{stf{ >dhLjL oGqdf Pstfa4 x'g'kg]{ atfP . ;xdlt ;d]t ePsf] atfOPsf] 5 .
g]kfndf )^# sf] kl/jt{gkl5 em08}
Pdfn]sf !), PsLs[t ;dfhjfbLsf d'Vo ;d:ofsf ¿kdf /x]sf] …;+3Lo
af9Lklx/f]af6 hf]lucf}“
!) jif{ nufP/ ;+ljwfg agfOPsf]
cf7, hgtf ;dfhjfbL kf6L{ g]kfnsf zf;gsf] cGTo ug]Ú{ s'/f pNn]v 5}g . lyof] . h;sf nflu /fi6«n] vaf}{ ¿k}ofF
tLg, nf]stflGqs ;dfhjfbL kf6L{, olb ;+3Lo zf;gsf] cGTo gu/L vr{ u/]sf] 5 . hasL ;+;f/df
/fli6« o hgdf] r f{ s f Ps, Ps / ;+ljwfg ;+zf]wgug]{ xf]eg] To;sf] s'g}
tLghgf dgf]lgt ;f+;b /x]sf 5g\ . xfn;Dd ;+ljwfg a9Ldf 5dlxgfdf
cy{ /xFb}g . lsgsL xfn b]zdf Go'g vr{n] aGb}cfPsf 5g\ . To;/L
;+ljwfg ;+zf]wgsf nflu b'O{ltxfO
k'¥ofpg sf+u|];–Pdfn] u7aGwgn]
b] l vPsf cfly{ s , ;fdflhs /
/fhgLlts ;d:ofsf] h8 eg]s} ;+3Lo
!) aif{ nufP/ agfO{Psf] )&@ sf]
;+ljwfg 3f]if0ff ub}{ …cflw vfnL /x]sf]Ú
hyfefjL ;8s lgdf{0f / jg ljgfzn] af9Lklx/f]
cf7hgf ;f+ ; b /x] s f] PsLs[ t
;dfhjfbL / nf] ; kf;lxtsf
zf;g xf] . pgLx¿n] ;dfg'kflts
k|ltlglwTjsf cfwf/df r'lgP/ cfpg]
elgPsf] lyof] . ;f] ;+ l jwfg
/fhgLltk|lt rf;f] /fVg]x¿n] ;/;lt{
lgDTofpg] x'“bfM
bnx¿nfO{ klg ;d]6g\ k' g]{ b]lvPsf]
5 . To;}n] ca aGg] elgPsf] g]sf+ /
;f+;bnfO{ /fli6«o ;efdf n}hfg],
pk/fi6«kltnfO{ ;f] ;efsf] cWoIf
k9\g;d]t gkfpFb} rf/ dlxgf leq}df Ø j[Iff/f]k0f u/f},F jgh+un hf]ufcf},F af9Lklx/f] lgoGq0f u/f}+ .
Pdfn]sf] u7aGwg ;/sf/n] ;xh} klxnf] ;+zf]wg ul/Psf] lyof] . To;df
;+ljwfg ;+zf]wg ug]{–u/fpg] s'g}
agfpg], k|ltlglw;ef / /fli6«o ;ef klg clwsf+z PghLcf]sf Ph]08fx¿ Ø klx/f]sf] hf]lvd ePsf If]q tyf gbL lsgf/df ?v, afF;, lgufnf]h:tf
b'js } f] l;6 ;+Vofaf/] klg k'glj{rf/ /x]sf lyP . g]sf+sf tTsfnLg ;efklt
;+efjgf /x]sf] 5}g . sf+u|]; / Pdfn]
;dem\bf/Lsf] k|f/lDes d:of}bfdf s]kL ug{ ;lsg] / kflnsfsf] ;+Vof &%# tyf k|wfgdGqL ;'zLn sf]O/fnfn]
e'–Ifo /f]Sg] vfnsf lj?jf /f]kf}+ / ;+/If0f u/f}+ .
cf]nL b'O{jif{ k|wfgdGqL, z]/axfb'/ af6 cem} 36fP/ j8fsf] ;+Vof j[l4 k|:tfj u/]sf] ;+ljwfg ;+zf]wgnfO{ Ø cfˆgf] a:tL tyf ;d'bfosf] /Iff u/f}+ .
b] p jf afF s L cjlw r' g fj;Dd ug{] eg]sf 5g\ . vf;df of] :yfgLo ;+;b\df /x]sf ;a} bnsf k|ltlglwn]
k|wfgdGqL aGg] eGg] /x]sf] 5 . t/ :jfot zf;gnfO{ yk lg?T;flxt ug]{ h:tfsf] t:t} kfl/t ug'{k5{ eGb} Ø af9L tyf klx/f] uPsf] ;"rgf tNnf] t6Lo If]qdf lbcf}+ .
/fli6«o ;xdltsf] ;/sf/ elgPsfn] s'/f xf] . ;+ljwfg k'g/fjnf]sg ug{ x:tfIf/ u/] s f lyP . ca klg
cGo bnx¿nfO{ ;/sf/df Nofpg k"j{k|wfgGofofwLz sNof0f >]i7s} PghLcf]–cfOPghLcf] dfkm{t\ ljb]zLsf af9Lklx/f]af6 cfk"m klg arf}+ c?nfO{ klg arfcf}+ .
dxTjk" 0 f{ dGqfnox¿ / g]tT[ jdf ;ldlt agfpg] pgLx¿sf] afFsL Ph]08f yKgsf nflu ;+ljwfg
;f]xLcg';f/sf] ;+Vof lbg'kg]{ x'G5 . k"j{ ;xdltn] )&@ sf] ;+ljwfgnfO{ ;+zf]wg ug{ nfluPsf] :ki6 5 .
o;cl3sf] glh/nfO{ x]bf{ Pdfn]n] yk c:tJo:t agfpg / PghLcf]– g]kfnaf6 sDo'lgi6x¿nfO{ ;dfKt
b'Oa{ if{kl5 ;xh} ;Qf x:tfGt/0f ug]{ cfOPghLcf]s/0f ug{ vf]lhPsf] :ki6 kfg]{ / g]kfneGg] b]zsf] gfdf]lgzfg
;+efjgf sd 5 . ;+ljwfgsf] wf/f ePsf] 5 . k| b ] z ;efdf d] 6 fpg] u /L ljb] z L ;fd| f HojfbL
&^=@ cGtu{ts} ;/sf/ agfpg] ;dfg'kfltstkm{sf] k|fjwfg x6fP/ x:tIf]k e}/x]sf] 5 . xfn ;+;b\df
zf] r df /x] s f g] s f+ / Pdfn] n ] k|ToIf lgjf{lrtdfq} /fVg] lasNkaf/] /x]sf clwsf+z bn pgLx¿s} v]tfnf
;+ l jwfgsf] JofVofaf/] /fi6« k lt klg g]sf+ / Pdfn]n] 5nkmn u/]sf] ePsfn] pgLx¿af6 cfzf ug]{ 7fpF
elgG5 . b]pjf / cf]nLn] x:tfIf/
sfof{nosf] :ki6tf rfx]sf] b]lvPsf] 5}g . To;}n] ca gofF ;/sf/ aGg' g] k fn ;/sf/
lj1fkg af]8{
5 . t/ To;df sltko lålawf / u/]/ ;xdltnfO{ k"0f{tf;d]t lbO;s]sf] klg g]kfnL hgtfsf nflu …sfunfO{
sfg"gL hl6ntfx¿ /x]sf 5g\ . To;}n] cj:yf 5 . t/ g]kfndf ldl>t a]n kfs] ;/xÚ xf] .
;/sf/ u7gsf] s'/f cbfnt;Dd
k'Ug] ;+efjgf 5 . ca k|ltkIfdf k'Ug]
lgjf{rg k|0ffnL /x];Dd efF8e}nf]sf]
cGTo x' g ] s' g } ;+ e fjgf 5} g .
g]skf=====
pTkfbgnfO{ a9fjf lbFb} b]znfO{
sltko bnn] )*) kmfu'g @! cl3s} ;dfg' k flts lgjf{ r g k4lt / cfTdlge{/ agfpg] / ;lxb, a]kQf,
u7aGwg Ao'Ftfpg k|of; ul//x]sfn] wd{ l g/k] I ftf sDo' l gi6 kf6L{ s f 3fOt], sfo{stf{ kl/jf/ / ul/a
If]Kof:q k|sfzg s]Gb|åf/f k|sflzt, ;Dkfbs M /fh]Gb|k|;fb lrdf}l/of, sfof{no M yfkfufpF, sf7df8f}F, df]afOn M (*$!$)#*%!,
| M lwDn] ckm;]6 k|;
E-mail : chhepyastra@gmail.com,website: www.janakhabar.com d'bs ] , b]jLgu/, kmf]gM %!&@^%%