DAHIMATIK_5.SINIF_ÇÖZÜM_KİTAPÇIĞI

2 5.
Sınıf Dahimatik Çözüm Kitapçığı Mustafa Özdemir
2023
DAHİMATİK 5. SINIF
ALIŞTIRMA VE PROBLEM ÇÖZÜMLERİ
5. Sınıf Dahimatik Çözüm Kitapçığı Mustafa Özdemir 3
İçindekiler
1 Doğal Sayılar 5
1.1 Doğal Sayılarda İşlemler 9
1.2 Tek ve Çift Sayılar 13
1.3 Problemler (Doğal Sayılar ve Doğal Sayılarla İlgili Problemler) 14
2 İşlem Önceliği 20
2.1 Problemler (İşlem Sırası) 21
3 Aritmetik Periyodik ve Yinelemeli Örüntüler 24

3.1 Örüntülerde Terim Sayısı 28
3.2 Problemler (Örüntüler ve Terim Sayıları) 31
4 Bir Sayının Böleni ve Katı Kavramları 33

4.1 Problemler (Bir Sayının Böleni, Katı ve Basit denklemler) 35
5 Bir Sayının Karesi Küpü Kuvveti 37

5.1 Geometrik Örüntü 40
5.2 Problemler (Bir Sayının Karesi, Küpü ve Geometrik örüntüler) 40
6 Asal Sayı 42
6.1 Bir Sayının Asal Çarpanları 43
6.2 Problemler (Asal Sayılar Asal Bölenler) 44
7 Zeka ve Akıl Yürütme Soruları 46

7.1 Sihirli Kareler 46
7.2 Sihirli Üçgenler 47
7.3 Yalancılar ve Doğrucular 48
7.4 Güvercin Yuvası ve Garantileme 49
7.5 İlişki Belirleme Soruları 49
7.6 Aynadaki Yansıma 50
7.7 Dönme İçeren Zeka Soruları 51
7.8 Ortak Alan Kavrama Soruları 53
7.9 Küp Sayma, Açma ve Döndürme Soruları 54
7.10 Problemler (Zeka ve Akıl Yürütme Soruları) 56
8 Yeni İşlem Tanımlama ve Kullanabilme Yeteneği 62

8.1 Problemler (Yeni İşlem Tanımlama) 65
9 Kesirler ve Ondalık Sayılar 67

9.1 Kesirlerde İşlemler 71
9.2 Kesir Problemleri 74
9.3 Problemler (Kesirler) 75
10 Ondalık Gösterim 81
10.1 Devirli Ondalık Sayı Kavramı 82
4 5. Sınıf Dahimatik Çözüm Kitapçığı Mustafa Özdemir
10.2 Ondalık Sayılarda İşlemler 84

10.3 Ondalık Sayıların Çözümlenmesi 86
10.4 Problemler (Ondalık Sayılar) 87
11 Yüzdeler 89
11.1 Problemler (Yüzde Problemleri) 91
12 Geometriye Giriş 93
12.1 Açılar 94
12.2 Üçgen ve Üçgenin Elemanları 95
12.3 Geometri Problemlerini Görsel Hale Getirme 99
12.4 Dörtgenler 100
12.5 Çokgenler 104
12.6 Problemler (Geometriye Giriş) 105
13 Çevre, Alan ve Hacim Kavramları 111

13.1 Bir Geometrik Şeklin Alanı 113
13.2 Pick Alan Formülü 119
13.3 Hacim Kavramı 119
13.4 Problemler (Çevre Alan Hacim) 121
14 Harfli İfade ve Denklemlere Giriş 128

14.1 Denklemlerde Sadeleştirmeler ve Genişletmeler 132
14.2 Oran Kavramı 133
14.3 Aritmetik Ortalama 135
14.4 Problemler (Harfli İfadeler ve Denklemlere Giriş) 136
15 Bölünebilme Kuralları 140

15.1 Problemler (Bölünebilme) 146
16 Saymaya Giriş 149

16.1 Saymada Toplam Kuralı 149
16.2 Saymada Çarpım Kuralı 150
16.3 Problemler (Saymaya Giriş) 152
Doğal Sayılar
Alıştırma_ 1.1. Alıştırma_ 1.5.
a) Rakamları 4’ten küçük ve birbirinden farklı olan en Rakamları toplamı 15 olan en büyük üç basamaklı
küçük 4 basamaklı sayı kaçtır? palindrom sayı, rakamları toplamı 15 olan en küçük üç
Çözüm : a) 1023 basamaklı palindrom sayıdan ne kadar büyüktür?
b) Rakamları çift ve birbirinden farklı olan en küçük beş Çözüm :
basamaklı sayı kaçtır? 717
Çözüm : ¡393
20468 324
c) Rakamlarının çarpımı sıfırdan farklı bir çift sayı olan en Yanıt : 717 ¡ 393 = 324
küçük 3 basamaklı sayı kaçtır?
Çözüm :
123
Yanıt : a) 1023 b) 20468 c) 123.
Alıştırma_ 1.6.
Rakamları birbirinden farklı iki basamaklı 5 farklı
doğal sayının toplamı 155’tir.
Alıştırma_ 1.2. a) Bu sayılardan en küçüğü en fazla kaçtır?
5, 7, 4 rakamlarını en az bir kez kullanarak oluşturulan Çözüm :
en büyük beş basamaklı palindrom sayı, aynı rakamlar 155 ¥ 5 = 31 olduğundan, rakamları birbirinden farklı beş
kullanılarak elde edilen en küçük beş basamaklı sayı birbirine en yakın olarak seçilirse,
palindrom sayıdan ne kadar büyüktür? 28 + 30 + 31 + 32 + 34 = 155
Çözüm : olduğundan 28 en küçüğü olur.
75457 b) Bu sayılardan en büyüğü en fazla kaçtır?
¡45754 Çözüm :
29703
İki basamaklı rakamları birbirinden farklı en küçük 4
sayıyı alırsak beşincisi en büyük olur. Fakat bu durumda
Yanıt : 75457 ¡ 45754 = 29703
hesaplanırsa,
155 ¡ (10 + 12 + 13 + 14) = 155 ¡ 49 = 106
olur ve bulunan sayı üç basamaklı elde edilir. O halde,
en büyük iki basamaklı sayıyı 98 elde etmek her zaman
mümkün. Örneğin
Alıştırma_ 1.3.
14941 palindrom sayısından büyük olan en küçük 98 + 10 + 12 + 14 + 21 = 155
palindrom sayı kaçtır? olacaktır.
Çözüm : Yanıt : a) 28, 28 + 30 + 31 + 32 + 34 = 155 b) 98,
15 ile başlayacağı açıktır. Buna göre 15051 olur. 98 + 10 + 12 + 14 + 21 = 155
Yanıt : 15051

2, 3 ve 4 rakamlarının en az bir kez kullanılması Rakamları toplamı 10 olan üç basamaklı en büyük beş
koşuluyla beş basamaklı kaç palindrom sayı farklı sayının toplamı kaçtır?
yazılabilir? Çözüm : Rakamları toplamı 10 olan üç basamaklı en büyük
Çözüm : beş farklı sayının toplamı
23432, 24342, 32423, 34243, 43234, 42324 910 + 901 + 820 + 811 + 802 = 4244
olmak üzere 6 tane yazılabilir. bulunur.
Yanıt : 6 tane : 23432, 24342, 32423, 34243, 43234, 42324 Yanıt : 910+901+820+811+802 = 4244

Rakamları toplamı 10 olan üç basamaklı tüm Berkay’ın 11 rakamdan oluşan bilet numarası
palindrom sayıların toplamı kaçtır? 90563161467
Çözüm :
dir. Berkay bilet numarasının yazılı olduğu bir kağıdı
İlk rakam 6 olamaz. İlk rakam 5 ise 505, 4 ise 424, 3 ise 343, makasla 3’e kesiyor ve her kağıtta bu sayının bir kısmı
2 ise 262 ve 1 ise 181 olabilir. Bunların toplamı da :
yer alıyor. Bu üç kağıttaki sayıların toplamı en az
505 + 424 + 343 + 262 + 181 = 1715 kaçtır?
bulunur. Çözüm : Sayıların basamak sayısı en fazla 4 olması gerekir.
Yanıt : 505 + 424 + 343 + 262 + 181 = 1715 9 ile başlayan sayıyı üç basamaklı almamız gerekir. Aksi
halde sayı çok büyük olur. Biz en azını arıyoruz. Buna göre,
sayıyı 905_6316_1467 biçiminde parçalayıp toplamlarını
1467 + 6316 + 905 = 8688 buluruz.
Yanıt : 1467 + 6316 + 905 = 8688
Alıştırma_ 1.9.
ABCD sayısının birler, onlar ve yüzler basamağında
rakamları arttırılıyor. Yeni elde edilen AKLM sayısı,
ABCD sayısından 952 daha fazlaysa ABCD sayısının
rakamları çarpımı kaçtır?
Çözüm : Toplam artış 952 olduğundan 9 tane 100’lük, 5
tane 10’luk ve 2 tane 1 lik artmıştır. Artıştan sonra binler
basamağındaki A rakamı değişmediğine göre B sayısınn 9
arttırlabilmesi için B = 0 olması gerekir. O halde,
ABCD = A0CD
şeklinde bir sayı olmalıdır ve rakamları çarpımı 0 olur.
Yanıt : ABCD, A(B+9)(C+5)(D+2), B=0 ve çarpım 0’dır.

10 basamaklı üç sayının her birinin, birler basamağı Tüm rakamları sıfırdan farklı olan 8 basamaklı bir
3 arttırılıyor, binler basamağı 1 arttırılıyor ve yüzler sayının, baştan ve sondan aynı sırada olan iki tane
basamağı da 4 azaltılıyor. Yeni elde edilen üç sayının rakamı, sırasına uygun olarak yan yana yazılıp dört
toplamı, ilk verilen üç sayının toplamından ne kadar tane iki basamaklı sayı elde ediliyor. Bunların toplamı
fazladır? 169’dur. Sonra, 8 basamaklı sayının tüm rakamları 1
Çözüm : arttırılıp yine 8 basamaklı bir sayı elde ediliyor ve bu
Üç sayının her birinin birler basamağı 3 arttılırsa toplamları sayıya aynı işlem yapılıyor. Yeni toplam kaç olur?
3 ¢ 3 = 9 artar. Binler basamakları 1 arttırılırsa toplamları Çözüm :   ise
3 ¢ 1000 artar. Yüzler basamakları 4 azaltılırsa sayı toplam
3 ¢ 400 = 1200 azalır. Sonuç olarak, yeni sayı önceki  +  +  +  = 169
sayıdan iken   sayısının tüm rakamları 1 arttırılıp tekrar
toplanınca  yerine  + 11  yerine  + 11 
9 + 3000 ¡ 1200 = 1809
yerine  + 11 ve  yerine  + 11 elde edilir. Bunların
fazla olur. toplamı da 169 + 4 ¢ 11 = 169 + 44 = 213 bulunur.
Yanıt : 9 + 3000 ¡ 1200 = 1809 Yanıt : 169 + 44 = 213

Aşağıdaki çarpma işlemlerini hesaplayınız. Berk abisinin defterinde
a) 45 £ 100 = 234 000 000 = 234 £ 106
Çözüm : Çarpılan sayıların sağında kaç sıfır varsa, sıfırsız 3 400 000 = 34 £ 105
olarak çarpılıp bulunan sayının sağına o kadar 0 eklenmeli.
biçiminde 10’un üstüne yazılan sayıların olduğu
4500
eşitlikler görüyor. Eşitlikteki ilişkiyi anlayarak
b) 405 £ 10000 = aşağıdakileri yazınız.
Çözüm : a) 780000 = 78 £ 10 şeklinde yazarsa k nedir?
4050000 Çözüm : 10’un üstündeki sayı kaç sıfı eklenmesi gerektiğini
c) 45 £ 100 £ 10 = göstermektedir. Buna göre,
Çözüm : 78 £ 104
450000 b) 1200000 = 1200 £ 10 şeklinde yazarsa  nedir?
d) 10 £ 100 £ 100 = Çözüm :
Çözüm : 1200 £ 103
100000 c) 230 £ 107 sayısı kaç basamaklıdır?
e) 30 £ 40 = Çözüm :
Çözüm : 230 sayısının sonuna 7 sıfır daha yazılacak. Yani,
1200 3 + 7 = 10 basamaklıdır.
f) 30 £ 20 £ 200 = Yanıt : a)  = 4 b)  = 3 c) 10 basamaklıdır.
Çözüm :
120000
Yanıt : a) 4 500 b) 4 050 000 c) 45 000 d) 100 000 e) 1200
f) 120 000
Alıştırma_ 1.16.
Aşağıda şekil içerisinde verilen rakamların sayı
değerlerinin nasıl hesaplandığı gösterilmiştir.
5 3×(2×2×2×2) = 48
6
5×(2×2×2) = 40
3 6
+
= 6
94
Buna göre, aşağıdaki şekle karşılık gelen sayı kaçtır?
Alıştırma_ 1.14. 5
A = 1 500 000 000 sayısı 10 basamaklı,
B = F0000 ise beş basamaklı bir sayıdır. Buna 1
göre, A £ B çarpımı 15 basamaklı ise F hangi
3
?
rakamlar olabilir?
Çözüm :
Çözüm : Sayı üçgen içinde olunca üç kez 2 ile, dörtgen
 sayısının sağında 8 sıfır var. B sayısının sağında ise 4 sıfır içinde olunca dört kez 2 ile çarpılıyor. Sayı bir şeklin içinde
var. O halde, F rakamı ile 15 çarpıldıktan sonra toplam değilse doğrudan hesaplanıyor. Buna göre, 3 beşgen içinde
8 + 4 = 12 tane sıfır sağa ekleyeceğiz. 15 rakamlı olması olduğundan beş kez 2 ile çarpılacaktır. Böylece,
için 15 £ F sayısı 3 basamaklı olmalıdır. F = 6 ve daha
küçük olursa iki basamaklı olur. O halde, F rakamı 7 8 3 ¢ 2 ¢ 2 ¢ 2 ¢ 2 ¢ 2 + 5 ¢ 2 ¢ 2 ¢ 2 + 1 = 96 + 40 + 1 = 137
veya 9 olabilir. elde edilir.
Yanıt : F = 7 8 9 olabilir. Yanıt : 5 ¢ 23 + 3 ¢ 25 + 1 = 137

Aşağıda bir sayı tablosu hazırlanmıştır. Her karedeki Aşağıdaki tablodan her satır ve sütundan sadece bir
sayı, en soldaki ve en üstteki sayılarla ilişkili olarak sayı alınması koşuluyla, çarpımları en fazla olacak
oluşturulmuştur. şekilde 3 sayı seçiliyor. Hangi sayılar seçilmelidir?
10 20 30
F 1 2 5
5 10 15 30 40 50 60
10 20 30 60
15 30 45 A 70 80 90
Buna göre, A sayısını bulunuz.
Çözüm : İçteki bir sayı en solundaki sayı ile en üstündeki Çözüm : Farklı durumları deneyince 10’un alınmasının kötü
sayının bir fazlasının çarpılmasıyla elde edilmiştir. Buna bir fikir olduğunu görebilirsiniz. Buna göre,
göre, 90 ¢ 40 ¢ 20 = 72000
 = 15 £ (5 + 1) = 15 £ 6 = 90 80 ¢ 40 ¢ 30 = 96000
70 ¢ 50 ¢ 30 = 105000
elde edilir.
70 ¢ 60 ¢ 20 = 84000
Yanıt : 15 £ (5 + 1) = 90
olduğundan, 30 50 ve 70 seçilmelidir.
Yanıt : 30 £ 50 £ 70 = 105 000
Alıştırma_ 1.18.
Aşağıdaki tablodan her satırdan ve sütundan
sadece bir tane sayı alınıp bu sayılar çarpılıyor. Bu
kurala göre, Ayhan ve Gökhan sıfırdan farklı iki sayı
bulmuşlardır. Bu sayıları bulunuz.
0 0 0 3
0 4 0 5
2 9 1 7
3 0 1 8
Çözüm : Çarpımın sıfırdan farklı olması için en üst satırdan
sadece 3 alınabilir. Artık 3’ün bulunduğu sütundan eleman
alınamaz. Buna göre, sıfırdan farklı çarpım elde edilecek iki
durum aşağıdaki gibidir.
0 0 0 3
0 4 0 5
ise 3¢4¢3 = 36;
2 9 1 7
3 0 1 8
0 0 0 3
0 4 0 5
ise 3¢4¢2 = 24
2 9 1 7
3 0 1 8
Yanıt : 3 ¢ 4 ¢ 1 ¢ 3 = 36 ve 3 ¢ 4 ¢ 2 ¢ 1 = 24
Doğal Sayılarda İşlemler
Alıştırma_ 1.21.
Alıştırma_ 1.20. Aşağıdaki verilen işlemlerde, bazı rakamların yerine
Aşağıdaki soruları çözünüz. harfler yazılmıştır. Eksik olan harfleri bulunuz.
a)
a) Bir çıkarma işleminde fark 119, çıkan 204 ise A076B
eksilen kaçtır? 1D8C6
Çözüm :
76E08
A
¡204 ) A = 119 + 204 = 323 Çözüm : 14 ¡ 6 = 8 olduğundan  rakamı 4
119 olmalıdır. Böylece eksilen sayının onlar basamağında 5
kalır 5 ¡  = 0 ise  = 5 olmalıdır. 17 ¡ 8 = 9
b) Bir sayının 13’e bölümünde bölüm 11’dir. Bölme işlemi
olduğundan  = 9 binler basamağındaki 9’dan  çıkınca
kalanlı ise, bölünen en fazla kaçtır?
6 kalıyorsa  = 3 elde edilir. Bu işlemler sırasında ’dan
Çözüm : bir eksilmesi gerektiğinden, binler basamağındaki rakamı 7
A 13 olması için  = 9 olması gerekir. Böylece, =4, =5,
11 ise ’nın en büyük değeri için K = 12 alalım. =9, =3, A=9 elde edilir.
K b)
 = 13 £ 11 + 12 = 155 olur. 163
c) 11001 ¡ 3478 =? × AB
Çözüm : CD8
11001 EFG
¡3478
7523
912H
d) 131131 sayısının 13’e bölümünde bölüm ve kalanın Çözüm : H=8 olduğu hemen görülür. O halde, çarpım 9128
toplamı kaçtır? ve çarpan da 163 olduğundan,
Çözüm : 9128 ¥ 163
131131 13 işlemi yapılırsa, 9128 ¥ 163 = 56 olur. Yani, AB = 56
10087 olur. 163 ile 56 çarpılırsa,
00113 CDE = 6 £ 163 = 978 ve EFG = 5 ¢ 163 = 815
104 İlk 1’i indirince 13 olmadığından bir
91 bulunur.
91 Yanıt : a) B=4, C=5, E=9, D=3, A=9 b) AB=56, CD8=978,
0 EFG=815, H=8.
0, diğer biri indirdiğimizde 11’de 13 olmadığı için bir sıfır
daha attığımıza dikkat edinizzz
Yanıt : a) 323 b) 155 c) 7523 d) 10087+0=10087

Aşağıdaki bölme işleminde bölüm ve kalanın toplamı a) A; B; C; D dört farklı rakamı göstermektedir. Buna
kaçtır? göre AB ve CD iki basamaklı sayılarının toplamı en
fazla kaç olabilir?
ABAB5 AB Çözüm :
AB + CD = 97 + 86 = 183
b) A64B2 ve A28B4 beş basamaklı sayılarının farkı kaçtır?
Çözüm :
Çözüm : AB’de AB 1 defa var. Çıkardıktan yukarıdan ilk A64B2
A’yı indirince AB olmadığı için bölüme bir sıfır yazarız. ¡ A28B4
B’yi indirdikten sonra AB’de AB yine 1 kez var. Bölüme 1 3598
yazdıktan sonra 5’i indiririz. 5’te AB olmadığı için bölümün c) Aşağıdaki bölme işlemlerinde verilmeyenleri bulunuz.
sağına bir 0 daha atarız. i.
Bölünen 12
123
7

ÄÄ
 =
Çözüm :
Böylece bölüm1010 ve kalan 5 olduğundan toplamları 1015
bulunur. 
ÄÄ
 = 12 ¢ 123 + 7 = 1483
Yanıt : 1010 + 5 = 1015 ii.
25144 12
Bölüm
Kalan

ÄÄ
 :  :
Çözüm :

ÄÄ
 : 2095  : 4
iii.
25144 Bölen
13
Kalan

Ä :  :
Çözüm :

Ä : 1934  : 2
Yanıt : a) 97+86= 183 b) 3598 c) i) Bölünen : 1483 ii)
Bölüm : 2095, Kalan : 4 iii) Bölen 1934, Kalan : 2 iv) Bölüm
: 101, Kalan 5

Bir bölme işleminde bölen 43, bölüm 20 ise bölünen 1 + 2 + 3 + ¢ ¢ ¢ + 10 + 11 toplamını hesaplayınız.
en fazla kaç olabilir? Çözüm :
Çözüm : Bölen 43 ise, kalan en fazla 42 olabilir. ???
Yanıt : 66

ÄÄ
 = 
ÄÄ
 £  
Ä + 
= 20 ¢ 43 + 42
= 902
olur.
Yanıt : 43 ¢ 20 + 42 = 902 Alıştırma_ 1.28.
21 ¡ 19 + 17 ¡ 15 + 13 ¡ ¢ ¢ ¢ + 5 ¡ 3 + 1
işlemi yapılırsa kaç bulunur?
Alıştırma_ 1.25.
Çözüm :
Aşağıdaki bölme işlemlerine göre,
(2119) + (1715) + (1311) + (91) + (53) +1
, ve = 2+2+2+2+2+1
sayılarının toplamı en az kaçtır? = 11
elde edilir.
Yanıt : 5 £ 2 + 1 = 11
5 7
6 4
Çözüm : en az 5 olabilir. Buna göre, en az Alıştırma_ 1.29.

334 £ 335 £ 336 £ ¢ ¢ ¢ £ 2023 £ 2024 çarpımının
=7¢ + 4 = 7 ¢ 5 + 4 = 39
birler basamağı kaçtır?
olur. Buradan, = 5¢ 39 + 6 = 201 bulunur. O halde, Çözüm : Sadece birler basamaklarındaki rakamların
çarpımına bakmak yeterlidir. İlk ikisinin birler
+ + = 5 + 39 + 201 = 245 olur. basamağındaki rakamların çarpımı
Yanıt : 245 4 £ 5 = 20 ¡! 0
olduğundan geri kalanları hesaplamaya gerek kalmaz. Birler
Alıştırma_ 1.26. basamağındaki rakam daima 0 olur.
Yanıt : 0
Aşağıdaki bölme işlemine göre ve toplamı en
az kaçtır?
+5 3
6 Alıştırma_ 1.30.
11 tane 13 sayısı çarpılırsa birler basamağı kaç olur?
Çözüm :   ÄÄ
 =  
ÄÄ
 £  
Ä + 
eşitliğinden 13 £ 13 £ ¢ ¢ ¢ £ 13
+5= ( ¡ 3) + 6 Çözüm :
3 £ 3 £ 3 £ 3 £ 3 £ 3 £ 3 £ 3 £ 3 £ 3 £3
yazılabilir. Kalan  ¡ 3 olması gerektiğinden, en               
az = 10 olabilir. Buradan, = 9£9£9£9£9£3
        
+ 5 = 10(10 ¡ 3) + 6 = 76 81 81 27
= 1£1£7=7
eşitliğinden = 71 ve + = 81 bulunur.
Yanıt : 7
Yanıt : 81

Aşağıdaki çarpımın sonucunun birler basamağı kaç Aşağıdaki işlemin sonucunun rakamları toplamı
olur? kaçtır?
333 £ 55555 £ 666666 £ 7777777 1 + 10 + 100 + 1000 + ¢ ¢ ¢ + 100 000 000
Çözüm : Çözüm :
3 £ 5 £ 6 £ 7 =) 5 £ 2 = 10 1 + 10 = 11
     
15 42 1 + 10 + 100 = 111
olduğundan birler basamağı 0 olur. 1 + 10 + 100 + 1000 = 1111
Yanıt : 0 olduğundan, 1 + 10 + 100 + ¢ ¢ ¢ + 100 000 000 toplamı
111 111 111
olur ve rakamları toplamı 9 bulunur.
Yanıt : 9
Alıştırma_ 1.32.
3210000 ¡ 9999 işleminin sonucundaki sayının
rakamlarıyla, eksilen sayının rakamlarının kaçı
farklıdır?
Çözüm :
3210000
¡ 9999
3200 001
olduğundan eksilen sayı ile fark tamamen aynı rakamlardan
oluşmuştur.
Yanıt : 3200 001 tüm rakamlar aynıdır.
Alıştırma_ 1.33.
Dört basamaklı bir sayıdan 1 çıkarıldığında eksilen
sayının tüm rakamları değişiyor ve elde edilen sayının
rakamları toplamı 33 oluyor. Buna göre eksilen sayı
kaçtır?
Çözüm : Eksilen sayının tüm rakamlarının değişmesi için
sayının son üç basamağı 0 olmalıdır. A = B + 1 olmak
üzere
A000
¡ 1
B999
yazılabilir. Farkın rakamları toplamının 33 olması için
B = 6 olması gerekir. A = 7 ve eksilen sayı 7000 olur.
Yanıt : 7000
Tek ve Çift Sayılar Alıştırma_ 1.38.

Berkalp her gün bir önceki yürüdüğü adım sayısının 2
katının 10 fazlası kadar yürümektedir. Berkalp beşinci
Alıştırma_ 1.35. gün 1830 adım yürüdüğüne göre, ilk gün kaç adım
Aşağıdaki sayıları 2n veya 2n + 1 formunda yazınız. yürümüştür?
a) 29 =Çözüm : 2 ¢ 14 + 1 Çözüm : Geriye doğru gideceğiz.
4. Gün 1820 3. Gün 900
b) 37 =Çözüm : 2 ¢ 18 + 1 1830 ¡! = 910 ¡! = 450
2 2
2. Gün 440 1. Gün 210
¡! = 220 ¡! = 105
c) 54 =Çözüm : 2 ¢ 27 2 2
olduğundan ilk gün 105 adım yürümüştür.
d) 62 =Çözüm : 2 ¢ 31 Yanıt : 105
Alıştırma_ 1.39.
Aşağıdaki şekilde en alttaki daireler hariç her bir
dairenin içindeki sayı, hemen altındaki iki dairenin
içindeki sayıların toplamına eşittir. Buna göre A sayısı
Alıştırma_ 1.36. kaçtır?
Bir manavda birbirinden farklı 4 adet kütle vardır. A
Bu kütleleri ikişer ikişer toplayınca 5 farklı toplam
elde ediliyor. Kütleler küçükten büyüğe doğru 23
1 < 2 < A < 8 olduğuna göre, A kaçtır? a+b 11 13
Çözüm : İkişer ikişer toplayınca
a b 7 8
1+21+1+82+8+8
olduğu zaten belirlidir. Burada zaten 5 farklı toplam var. O Çözüm :
halde, 2 +  toplamı bunlardan biridir. 1 +   2 + 
ve 2 +   2 + 8 olduğundan, 2 +  = 1 + 8 olabilir.
Buradan  = 7 elde edilir. Yanıt : 7.
Yanıt : 81
Alıştırma_ 1.37.
21 < x · 91 eşitsizliğini sağlayan
a) kaç doğal sayı vardır?
b) 7’nin katı olan kaç doğal sayı vardır? (21’e dikkat)
Çözüm : a) 22 23 24  91 sayı örüntüsünde
91 ¡ 22 + 1 = 70
sayı vardır.
b) 92’den küçük 7’nin katlarından 22’den küçük 7’nin
katlarını çıkarmalıyız.
olduğundan 13 ¡ 3 = 10 olur. Yanıt : a) 70 b) 10.

Problemler (Doğal Sayılar ve Doğal Prob. 1.3 Keloğlan aşağıdaki örneklerdeki gibi yeni
bir gösterimle sayıları gösteriyor. Üçüncü şekildeki
Sayılarla İlgili Problemler) gösterim hangi sayıyı ifade eder?
Prob. 1.1 Keloğlan toplama işlemi alıştırması olarak,

dijital saatinin gösterdiği rakamları topluyor.
Çözüm : Çember sayısı içindeki bulunduğu sayının kaç kez

10 ile çarpıldığını göstermektedir.
548 = 5 ¢ 100 + 4 ¢ 10 + 8
5080 = 5 ¢ 1000 + 7 ¢ 10 = 5070
Örneğin, saat 10 : 33 iken 1 + 0 + 3 + 3 = 7 buluyor.
Buna göre, son şekil
Keloğlan’ın elde edebileceği en büyük toplam kaçtır?
Çözüm : En büyük toplam için 9 rakamı bulunması gerekir. 9 ¢ 1000 + 5 ¢ 100 + 1 ¢ 10 = 9510
O halde saat için en fazla 19, dakika için en fazla 59 alınabilir. elde edilir.
Böylece, Yanıt : 9510
19 : 59 ) 1 + 9 + 5 + 9 = 24
elde edilir.
Yanıt : 19 : 59 1 + 9 + 5 + 9 = 24
Prob. 1.4 20232022 sayısı 2023 sayısına bölünürse,

bölüm ve kalanın toplamı kaç olur?
Çözüm :
Yanıt : 10000 + 2022 = 12 022
Prob. 1.2 Aşağıdaki toplama işleminde her harf bir

rakamı göstermektedir. Buna göre, A + Y + V + Z
+ T toplamı kaçtır? Prob. 1.5 Aşağıdaki toplama işleminde her farklı
AYV harf, farklı bir rakamı göstermektedir. Buna göre, C
AZV kaçtır?
+ ATV
ABC
1324
AB
Çözüm : 3 tane V’nin toplamı 4 ile bitmesi gerekiyor. Bu + A
nedenle V=8 olabilir. 3 tane A’nın toplamı elde olmadan 13 600
olamaz. O halde, sağdan elde 1 gelmiş ve 3 tane A’nın toplamı
12’dir. Yani, A=4 olur. Böylece, Y + Z + T toplamının de 11 Çözüm : Toplama işlemine göre,
olması gerekir. Çünkü sağdan elde 2 gelir ve böylece toplam
A + B + C = 10
12 olur ve toplam kısmına 2 yazılır. Sonuç olarak,
ve elde 1 ile birlikte A + B + 1 = 10 olması gerekiyor ve
A + Y + T + Z + V = 4 + 10 + 8 = 22
buna göre C = 1 olur. Ayrıca, yüzler basamağından A = 5
elde edilir. ve dolayısıyla B = 4 olur.
Yanıt : 4 + 10 + 8 = 22 Yanıt : C=1.
Prob. 1.6 Aşağıdaki çarpma işleminde her harf farklı Prob. 1.8 Bir televizyon kanalında bir film 20 : 15’te
bir rakamı gösteriyorsa, A+F+S toplamı en fazla başlamış ve her biri 4 dakika süren 4 reklam arası ver
kaçtır? miştir. Film tam 22 : 11’de bitmiştir. Eğer, hiç reklam
olmasa bu film kaçta biterdi?
2AF Çözüm : Filmin reklamlarla birlikte toplam süresi
× F 21 : 71
22 : 11
SAF ) ¡20 : 15
¡20 : 15
01 : 56
Çözüm : F£F çarpımının birler basamağı yine F’dir. Buna olarak bulunur. Dört reklam arasının toplam süresi 4£4 = 16
göre, F=1, F=5 veya F=6 olabilir. Fakat, F=5 veya F=6 ol olur. Buna göre filmin süresi
ması durumunda çarpım 4 basamaklı olacağından F=1 olması 1 : 56 ¡ 0 : 16 = 1 : 40
gerektiği görülür. F=1 ise A+F+S toplamının en fazla olması
için A=9 alınırsa, S=2 bulunur ve A+F+S=12 bulunur. olur. 20:15’de başlayan film reklam olmasa reklam olmasa
Yanıt : F=1 olmalıdır. En fazla A=9 alınabilir. S=2 olacağın filmin bitiş saati
dan A+F+S en fazla 12 olabilir. 20 : 15 + 1 : 40 = 21 : 55
olurdur.
Yanıt : 21 : 55
Prob. 1.9
Alp masanın üstünde şekildeki gibi duran ve üzerinde

üç basamaklı sayılar yazan üç kağıt görüyor. Kağıtlar
Prob. 1.7 Aşağıdaki çarpma işleminde bazı rakamlar üst üste olduğundan bazı rakamlarını göremiyor. Öğret
harflerle gösterilmiştir. Aynı rakamı gösteren en fazla men bu sayıların toplamının 978 olduğunu söylediğine
kaç farklı harf vardır? göre, görülmeyen rakamların toplamı kaçtır?
Çözüm : Görünmeyen rakamları A ve B ile gösterelim.
FB Aşağıdaki gibi yazabiliriz.
× FB
KL4
+ M6
PRS
Çözüm : B£B çarpımının birler basamağı 4 olmalı. Buna
Buna göre, A=4 ve B=1 olması gerektiğini buluruz.
göre B=2 veya B=8 olabilir. Diğer yandan B ile F’nin çarpımı
Yanıt : 378 + 165 + 435 = 978
da iki basamaklı olmalıdır. İkinci toplanana göre F ile B’nin
çarpımının sonu 6 olması gerekir. Buna göre inceleyelim.
B=2 ise F=8 olması gerekir ama bu durumda F£  üç
basamaklı olur ki, burada ikinci toplanan iki basamaklıdır.
O halde, B=8 ve F=2 olması gerekir. Böylece, Prob. 1.10 123123123123 ¥ 123 işleminin sonucu
kaç basamaklıdır? (UKMT 2018)
Çözüm : 123’te 123 1 kez var. Sonra indirilen 1’de ve 12’de
123 olmayacağından 2 kez sıfır yazılır ve sonra 12’nin yanına
3 indirilince 123’te 123 yine 1 kez vardır.
123123123123 123
1001001001
çarpımından F=2, B=8, K=2, L=2, M=5, P=7, R=8, S=4 olur. Bu şekilde devam edilirse, bölüm 1001001001 bulunur ve bu
3 tanesi 2 olduğundan yanıt 3’tür. sayı 10 basamaklıdır.
Yanıt : 3 tane. Yanıt : 10
Prob. 1.11 Alp 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 rakamlarından Prob. 1.13 On basamaklı bir sayının rakamları
beş tanesini seçerek beş basamaklı bir sayı oluşturuyor. toplamı 9’a eşittir. Bu sayının rakamlarının çarpımı
Bumin’de Alp’in seçmediği geri kalan 5 rakamla bir kaçtır?
sayı oluşturuyor. Çözüm : 10 basamaklı bir sayının tüm rakamları 1 olsa bile
a) İkisinin oluşturduğu beş basamaklı sayılar arasındaki toplam 10 olur. O halde, toplamın 9 olması için rakamlarından
fark en fazla kaçtır? en az bir tanesi 0 olması gerekir. Buna göre de rakmlarının
b) İkisinin oluşturduğu beş basamaklı sayılar arasındaki çarpımı 0 olur.
Yanıt : 0
fark en az kaçtır?
Çözüm :
a) En fazla fark için eksilen sayı en büyük, çıkan sayı en küçük
alınmalıdır. Buradan,
98765
¡10234
88 531
olur. Prob. 1.14 20 + 18 sayısından büyük 2018 sayısından
b) Farkın en az olması için sayılar birbirlerine çok yakın küçük kaç doğal sayı vardır? (UKMT 2018)
seçilmelidir. O halde, büyük olan 5 ile küçük olan 4 ile Çözüm : 20+18’den büyük, 2018’den küçük doğal sayılar
başlamalıdır. 5’in yanına 0’ı 4’ün yanına 9 yazarak devam 39 40 41  2017
edebiliriz. Buna göre
olacaktır. Bunların sayısı da 2017¡39+1 = 1979 elde edilir.
50123
¡49876
Yanıt : 1979
247
elde edilebilir.
Yanıt : a) 98765 ¡ 10234 = 88 531 b) 50123 ¡ 49876 =
247
Prob. 1.15 A ve V farklı rakamları göstermektedir.

Yandaki toplama işlemine göre A+V değeri kaçtır?
AVV
AAV
+ VVV
1701
Prob. 1.12 Aşağıdaki toplama işleminde her harf
farklı bir rakamı göstermektedir. Çözüm : V+V+V toplamının son rakamı 1 ise V=7 olmalıdır.
Buradan, A=4 olması gerektiği görülür. Yani, A+V toplamı
FB 11 bulunur.
FB Yanıt : 11, (477 + 447 + 777 = 1701)
+ FB
AF
AF + FB = CD ise, C + D toplamı hangi sayılar olabilir?
Çözüm : F en fazla 3 olabilir. Aksi halde bu toplam 3
basamaklı olurdu. Buna göre, F=1, F=2 ve F=3 için bakalım.
F=1 olması için B=7 alınabilir. Böylece,
Prob. 1.16 15 49, 35, 17, 55, 24, 42, 11, 31, 51
FB+FB+FB=AF ise 17+17+17=51 ise sayıları herhangi iki tanesinin toplamı aynı olacak şek
eşitliğinden CD=17+51=68 olur. ilde eşleştiriliyor. Buna göre, 31 sayısı ile eşleştirilen
F=2 olması için B=4 alınabilir. Buradan, sayı kaçtır?
FB+FB+FB=AF ise 24+24+24=72 ise Çözüm : Tamamını toplarsak
eşitliğinden CD=24+72=96 olur. 15 + 49 + 35 + 17 + 55 + 24 + 42 + 11 + 31 + 51 = 330
F=3 olması mümkün değildir. O halde C+D değeri 14 veya 15 olur. 10 sayı olduğundan 5 gruba ayırmalıyız. Her gruptaki
olabilir. sayı da 330 ¥ 5 = 66 olur. Böylece, 31 ile eşleştirilen sayı
Yanıt : 14,15 (AF + FB = 72 + 24 = 96 AF + FB 66 ¡ 31 = 35 bulunur.
=17+51=68 olduğundan C + D=15 veya 14 olabilir.) Yanıt : 35.
Prob. 1.17 Sadece 1, 2 ve 3 rakamları kullanılarak Prob. 1.19 Aşağıdaki çarpma işleminde her harf
yazılabilen 4 rakamlı sayılardan kaçının yanyana olan farklı bir rakamı göstermektedir. Buna göre, I harfi
rakamları arasındaki farkı 1’dir? Örneğin, bu sayılardan hangi rakamı gösterir?
bazıları 1232 2123 2323 3232 şeklindedir.
Çözüm : Birler basamağı 1 ise diğer basamakların kaç ola
bileceğini görelim.

2 1 2 1
1 ) 2 1 ) 
2 3 2 1 (İpucu : 4 basamaklı bir sayıyı 9 ile çarparsanız yine 4
Birler basamağı 2 ise basamaklı sayı elde etmeniz neyi gerektirir?)
  Çözüm : K rakamı 2 olsa çarpım 5 basamaklı olur. O halde,
 1 2 1 2

 1 2 ) K=1 olmalıdır. Harfler farklı olduğundan I harfi 1 dışında bir
3 2 1 2
2  rakam olmalıdır. 2 olsa 1200 £ 9 = 10 800 beş basamaklı

 1 2 3 2
 3 2 ) olur. Buna göre, I=0 olması gerekir. Böylece,
3 2 3 2
Birler basamağı 3 ise
 
2 1 2 3
3 2 3 )
2 3 2 3
olduğundan 8 sayı vardır.
yazılırsak S=2 olacaktır. 1029 £ 9 = 9261 olur.
Yanıt : 8
Yanıt : K=1, I=0.
Prob. 1.20
4
4
+ ¤¤
Prob. 1.18 Aşağıdaki çarpma işleminde her harf °°°
farklı bir rakamı göstermektedir. Yukarıdaki toplama işleminde ° ¤ 4 figürlerinin her
AB £ CB = 93B biri bir rakamı göstermektedir. °+ ¤ + 4 toplamını
olduğuna göre, A+B+C kaçtır? hesaplayınız.
Çözüm : B ile B’yi çarptığınızda birler basamağının B olması Çözüm : Toplama sırasında birinci basamakların toplamından
gerekiyor. Buna göre B rakamı 1, 5 veya 6 olabilir. gelen eldeye göre, ¤+1 veya ¤+2 değeri iki basamaklı °°
değeri olmalıdır. Buna göre, ° = 1 olması gerekir.
B = 1 ise A1 £ C1 = 931
4
olması gerekir. Fakat bir kaç denemede bunun mümkün ol 4
madığı görülebilir. + ¤¤
B = 5 ise A5 £ C5 = 935 1 1 1
olması gerekir. 935 = 5£11£17 olduğundan 935 son rakamı eşitliğine göre ¤ = 9 olursa bu eşitlik sağlanabilir ki, bu bir
5 olan iki sayının çarpımı olarak yazamayız. Son olarak B=6 inci basamakların toplamından elde 2 gelmesi anlamına gelir.
için kontrol edelim. Böylece, 2 tane 4 ile 9’un toplamı da 21 olacaktır. Buradan,
4 = 6 olması gerektiği görülür. Sonuç olarak,
B = 6 ise A6 £ C6 = 936
4+¤ + ° = 16
olduğundan, 26£36 = 936 eşitliğinin sağlandığır görülebilir.
Yanıt A+B+C toplamı 2 + 3 + 6 = 11 olur. bulunur.
Yanıt : 26 £ 36 = 936 ise 2 + 3 + 6 = 11 olur. Yanıt : ° = 1 ¤ = 9 4 = 6 ise, 4+ ¤ + ° = 16
Prob. 1.21 Öğretmen tahtaya 4 sayı yazıyor. Sonra Prob. 1.23

bunları ikili ikili topluyor. Bu toplamlardan iki tanesi
eşittir ve elde edilen farklı toplamlar :
9 11 12 13 15
olduğuna göre, öğretmenin tahtaya yazdığı en büyük
sayı kaçtır?
Çözüm : 5 farklı toplam olduğuna göre tahtaya yazılan sayılar
birbirine eşit olamaz. Yani,        kabul edebiliriz.
Keloğlan ile Aykız kendi aralarında şifreli bir kodlama
Elde edilen toplamlardan sadece ikisi eşit ise
oluşturuyorlar. Buna göre, 29 harfi sırasıyla 1’den 29’a
+++++ kadar
olacağı zaten açık.  +  toplamı demekki bunlardan birine A= 1, B= 2, C= 3 Ç= 4, E= 6 Ğ= 9, J= 13,
eşit ki bu  +  olabilir. Buna göre, ...,Z= 29
 +  = 15 biçiminde numaralarla eşliyorlar. Bir mesaj atarken her
 +  = 13 harfe karşılık gelen sayının 2 katı alınıp 1 çıkarılıyor ve
 +  =  +  = 12 bu işlemi ardı ardına belirli bir sayıda ( defa) tekrar
 +  = 11 ediyorlar.
+=9 Ç = 4 için, 2 ¢ 4 ¡ 1 = 7 2 ¢ 7 ¡ 1 = 13 ....
olmalıdır. İlk iki eşitliğe göre  ¡  = 2 olmalıdır.  +  = 12 gibi. Örneğin, BAĞ kelimesini, 9 : 1 : 57 şeklinde
ise,  = 7 ve  = 5 bulunur. Buradan,  = 8 ve  = 4 elde kodluyorlar.
edilir.
Not : Sayılar farklı kabul etmesek 5 farklı toplam elde ede BAĞ ! 9 : 1 : 57
mezdik. Örneğin,      =  olsaydı,
Buna göre, aşağıdaki soruları yanıtlayınız.
++=++=++ a)  kaçtır?
olacağından sadece 4 farklı toplam elde edilirdi. Çözüm : BAĞ ! 9 : 1 : 57 verilmiş. B= 2 den kaç adımda,
Yanıt : 8, tahtadaki sayılar : 4,5,7,8 yani kaç defa 2 katı alınıp 1 çıkarılarak 9 elde edileceğini
görelim.
B = 2 ¡! 2 ¢ 2 ¡ 1 = 3 ¡! 2 ¢ 3 ¡ 1 = 5 ¡! 2 ¢ 5 ¡ 1 = 9
olduğundan 3 adımda 9 elde edildir. Ğ için de üç adımda 57
olduğunu görebilirsiniz. O halde,  = 3 olacaktır.
b) Keloğlan, Aykıza 17:1:129 şeklinde bir kod gönderiyor.
Buna göre, bu kodda ne yazmaktadır?
Çözüm :
Bu kez üç kez ters işlem yapmalıyız.
17 + 1 9+1 5+1
17 ¡! = 9 ¡! = 5 ¡! = 3 ) C
2 2 2
129 + 1 65 + 1 34
129 ¡! = 65 ¡! = 33 ¡! = 17
2 2 2
olur. 17’nin hangi harfi gösterdiğini bulalım.
A,B,C,Ç,D,E,F,G,Ğ,H,I,İ,J,K,L,M olduğundan N=17 bulunur.
1 için A olduğu göz önüne alınırsa, 17:1:129 ¡! CAN olur.
c) Aykız da, Keloğlana KEL yazıyor. Bunu nasıl kodlar?
Çözüm :
Prob. 1.22 Rakamları toplamı 101 olan en küçük  = 14 ¡! 2 ¢ 14 ¡ 1 = 27 ¡! 53 ¡! 105
sayının en soldaki rakamı kaçtır?
 = 6 ¡! 2 ¢ 6 ¡ 1 = 11 ¡! 21 ¡! 41
Çözüm : En küçük sayı için mümkün olduğu kadar az
basamaklı olması gerekir. O halde, ne kadar 9 kullanabile  = 15 ¡! 2 ¢ 15 ¡ 1 = 29 ¡! 57 ¡! 113
ceğime bakalım. olduğundan, KEL = 105 : 41 : 113 elde edilir.
9 ¢ 11 + 2 = 101 Yanıt : a)  = 3 b) CAM. (17 + 1)¥2 = 9 (9 + 1)¥2 = 5
(5 + 1) ¥ 2 = 3 !  olduğundan, şifredeki 17 C harfini
olduğundan 11 tane 9 ve 1 tane 2 kullanılabilir. En küçük sayı göstermektedir. Benzer şekilde, 1 ile A, 121 ile ise, 122¥2 =
için 2’yi en başa yazarız ve 61 62 ¥ 2 = 31 32 ¥ 2 = 16 !M gösterilir. c) K=14 ise,
2999999999 2 ¢ 14 ¡ 1 = 27 2 ¢ 27 ¡ 1 = 53 2 ¢ 53 ¡ 1 = 105 E=6 ise,
2 ¢ 6 ¡ 1 = 11 2 ¢ 11 ¡ 1 = 21 2 ¢ 21 ¡ 1 = 41 ve L= 15
buluruz. olduğundan 29 2 ¢ 29 ¡ 1 = 57 2 ¢ 57 ¡ 1 = 113 olur. Yani
Yanıt : 2, Sayı : 2999999999 KEL şifreli olarak 105 : 41 : 113 olarak kodlanır.
Prob. 1.24 Göksu elindeki kibrit çöpleriyle sadece

aşağıdaki rakamları kullanarak rakamları farklı 4
basamaklı bir sayı oluşturmak istiyor. Göksu’nun elinde
sadece 17 kibrit çöpü varsa oluşturabileceği en büyük
sayı kaçtır?
Çözüm : Sadece 0 5 7 1 6 8 rakamlarını kullanabileceğine

göre en büyük dört basamaklı sayı için binler basamağı 8 ve
yüzler basamağı 7 alınmalıdır. Böylece,
87 ¤ ¤
sayısını oluşturmak için toplam 7 + 3 = 10 kibrit çöpü kul
lanılmış olur. Geriye 7 kibrit çöpü kullanma hakkı kaldı.
876¤
olsaydı 10 + 6 = 16 kibrit çöpü kullandığı için sonr rakam
için sadece 1 kibrit çöpü kalır. Fakat, 1 sayısı bile 2 tane kibrit
çöpüyle yapılıyor. Yani kibrit çöpü eksik olur. O halde, onlar
basamağı için 5 alınırsa,
875¤
durumunda 10 + 5 = 15 kibrit çöpü kullanır ve so rakamı da
2 kibrit çöpünü kullanarak 1 yazabilir. Yanıt : 8751 olur.
Yanıt : 8751
İşlem Önceliği
(6 + 3 £ 2 + 1) + (7 + 4 £ (4 ¡ 2)) ¥ 3 ¡ 1 3, 4, 5, 6 rakamlarının tamamını 1 kez kullanarak dört
işlem yardımıyla
işleminin sonucu kaçtır?
a) 30 elde ediniz ve tüm işlemleri tek satırda yazınız.
Çözüm : Önce parentez içi, sonra çarpma yapılmalıdır.
b) 28 elde ediniz ve tüm işlemleri tek satırda yazınız.
(6 + 6 + 1) + (7 + 4 £ 2) ¥ 3 ¡ 1
Çözüm : a)
= 13 + (7 + 8) ¥ 3 ¡ 1
(6 £ 5) = 30 ve 4 ¡ 3 = 1
= 13 + 15 ¥ 3 ¡ 1
= 13 + 5 ¡ 1 yazılırsa, (6 £ 5) £ (4 ¡ 3) = 30 olur.
= 17 b) 4 ¢ 7 = 28 olduğundan 3 5 ve 6’dan 7 elde etmeye
çalışalım.
olur.
5 + (6 ¥ 3) = 2
Yanıt : 17
olduğundan, 28 = 4 £ (6 ¥ 3 + 5) yazılabilir.
Yanıt : a) (6 £ 5) £ (4 ¡ 3) = 30 b)
(6 ¥ 3 + 5) £ 4 = 28
Alıştırma_ 2.2.
(((6 + 1) ¢ 2) ¡ 2) ¢ (4 + (4 ¥ 4) ¢ (11 ¡ 8)) + 3
Çözüm : Önce, en iç parantezlerdeki işlemleri yapalım.
((7 ¢ 2) ¡ 2) ¢ (4 + 1 ¢ 3) + 3
= ((7 ¢ 2) ¡ 2) ¢ (4 + 1 ¢ 3) + 3
= (14 ¡ 2) ¢ 7 + 3
= 84 + 3
= 87 Alıştırma_ 2.5.
olur. Aşağıdaki ifadeleri ortak çarpan alarak hesaplayınız.
Yanıt : 87 a) 43 £ 67 + 43 £ 33
Çözüm : 43 parentezine alırsak
= 43 £ (67 + 33) = 43 £ 100 = 4300
olur.
b) 111 £ 111 ¡ 111 £ 11
Çözüm : 111 parentezine alırsak
Alıştırma_ 2.3. = 111 £ (111 ¡ 11) = 111 £ 100 = 11100
(6 + 6 ¥ 2 + 1) (7 + 4 (4 ¡ 2)) ¡ 1 olur.
işleminin sonucu kaçtır? c) 25 £ 49 ¡ 49 £ 15
Çözüm : Çözüm : 49 parentezine alırsak
(6 + 6 ¥ 2 + 1) (7 + 4 (4 ¡ 2)) ¡ 1 25 £ 49 ¡ 49 £ 15 = 49 £ (25 ¡ 15) = 490

= (6 + 3 + 1) (7 + 4 ¢ 2) ¡ 1 olur.
= (10) (7 + 8) ¡ 1 d) 2023 £ 12 + 2023 £ 67 + 2023 £ 21
= 10 ¢ 15 ¡ 1 Çözüm : 2023 parentezine alırsak
= 150 ¡ 1 = 149 = 2023 £ (12 + 67 + 21) = 2023 £ 100 = 202300
olur. olur.
Yanıt : 149 Yanıt : a) 4300 b) 11100 c) 490 d) 20230
Alıştırma_ 2.6. Problemler (İşlem Sırası)

Aşağıdaki ifadeleri dağılma özelliğini kullanarak
hesaplayınız. Prob. 2.1 Aşağıda verilen işlemlerde her tavuk, ördek
a) 27 £ (1000 ¡ 3) + 3 £ 27 = :::::::::::::::::::::::: ve kartal bir sayıyı göstermektedir. Buna göre ver
ilmeyen değer kaçtır?
Çözüm : İlk parantezi dağıtırsak
27 £ (1000 ¡ 3) + 3 £ 27
= 27000 ¡ 27 £ 3 + 3 £ 27
= 27000
olur.
b) 23 £ (100 + 19) ¡ 19 £ 23 = 
Çözüm : İlk parantezi dağıtırsak
23 £ (100 + 19) ¡ 19 £ 23
= 2300 + 23 £ 19 ¡ 19 £ 23
= 2300 Çözüm : Üç tavuk 15 ise 1 tavuk 5 demektir. 2 ördek ve 1
tavuk 25 ise 2 ördek 20 ve 1 ördek 10 demektir.
olur.
Yanıt : a) 27000 b) 2300
Kartal ile tavuğun (5) toplamından ördek yani 10 çıkarılınca

10 elde ediliyorsa, kartal 15 bulunur. Böylecei bizden istenen
30 + 5 £ 10
değeridir ki hesaplanırsa 30 + 50 = 80 bulunur.
Yanıt : 30 + 5 £ 10 = 80
Prob. 2.2
222 ¡ 333 + 444 ¥ 2
Çözüm :
222 ¡ 333 + 444 ¥ 2 = 222 ¡ 333 + 222
= 444 ¡ 333
= 111
Yanıt : 111
Alıştırma_ 2.7.
11 (12 ¥ 3 + 9) ¡ 2 ¢ 5 =?
Prob. 2.3 F = 5 ve Ä = 4 ise F + Ä £ 3 + Ä ¥
Çözüm : (F ¡ 1) değerini hesaplayınız.
11 (12 ¥ 3 + 9) ¡ 2 ¢ 5 = 11 (4 + 9) ¡ 10 Çözüm :
= 11 ¢ 13 ¡ 10 F + Ä £ 3 + Ä ¥ (F ¡ 1) = 5 + 4 £ 3 + 4 ¥ (5 ¡ 1)
= 143 ¡ 10 = 5 + 12 + 4 ¥ 4
= 133 = 5 + 12 + 1
olur. = 18
Yanıt : 133 Yanıt : 18
Prob. 2.4 Aşağıdaki değerleri küçükten büyüğe doğru Prob. 2.7

sıralayınız.  = 1000 £ 71 ¡ 999 £ 62 + 998 £ 31
 = 1 £ (2 + 3) + 4 + 5 £ 6
 = 1 £ (2 + 3) + 4 £ 5 + 6 sayısının sonunda kaç sıfır vardır?
Çözüm : Önce ilk ikisini hesaplayalım.
 =1£2¡3£4+5£6
 = 1 £ 2 £ (3 + 4 ¡ 5) £ 6 (999 + 1) £ 77 ¡ 999 £ 62 = 999 £ 77 + 77 ¡ 999 £ 62
Çözüm : = 999 £ (77 ¡ 62) + 77
 = 1 £ (2 + 3) + 4 + 5 £ 6 = 999 £ 15 + 77
= 1 £ 5 + 4 + 30 = 5 + 4 + 30 = 39 olur. Şimdi geri kalan 998 £ 31 ifadesini de (999 ¡ 1) £
 = 1 £ (2 + 3) + 4 £ 5 + 6 31yazarak devam edelim. Böylece,
= 1 £ 5 + 20 + 6 = 5 + 20 + 6 = 31 999 £ 15 + 77 + (999 ¡ 1) £ 31
 = 1£2¡3£4+5£6 = 999 £ 15 + 77 + 999 £ 31 ¡ 31
= 2 ¡ 12 + 30 = 20 = 999 £ (15 + 31) + 46
 = 1 £ 2 £ (3 + 4 ¡ 5) £ 6 = 999 £ 46 + 46
= 1 £ 2 £ 2 £ 6 = 24 = 46 (999 + 1)
olduğundan        olur. = 46 (1000) = 46000
Yanıt :        elde edilir.
2. Yol : Tamsayılarda işlemleri bilen bir öğrenci bu soruyu
çok daha kolay çözebilirdi. Bu konu Dahimatik 6’da anlatıla
caktır.
 = 1000 ¢ 71 ¡ 999 ¢ 62 + 998 ¢ 31
= 1000 ¢ 71 ¡ (1000 ¡ 1) ¢ 62 + (1000 ¡ 2) ¢ 31
= 1000 ¢ 71 ¡ (1000 ¢ 62 ¡ 62) + 1000 ¢ 31 ¡ 2 ¢ 31
= 1000 (71 ¡ 62 + 31)
Prob. 2.5 Aşağıdaki ifadeyi hesaplayınız. = 1000 (40)
126 ¡ 2 123 ¡ 3 = 40000
+ £3
4 10 elde edilir. Sayının sonunda 4 sıfır vardır? Yanıt : 4 sıfır
Çözüm :
vardır. S= 40000
126 ¡ 2 123 ¡ 3 124 120
+ £3 = + £3
4 10 4 10
= 31 + 12 £ 3
= 31 + 36
= 67
Yanıt : 67
Prob. 2.6
 = 88 £ 8 + 88 £ 88 + 4 ¢ 88 Prob. 2.8
değerini ortak çarpana alarak hesaplayınız. 11 (2 + 2 ¥ 2 + 2 £ 2)
Çözüm : 88 parantezine alırsak değerini hesaplayınız.
 = 88 (8 + 88 + 4) Çözüm : Önce parantez içindeki çarpma ve bölmeyi yapalım.
= 88 £ 100 11 (2 + 2 ¥ 2 + 2 £ 2) = 11 (2 + 1 + 4)
= 8800 = 11 (7) = 77
elde edilir. elde edilir.
Prob. 2.9 Aşağıdaki sayılar arasında + ¡ ¥ £ Prob. 2.11 "F sayısının 3 fazlasının 4 katından, F
işaretlerinden birer tane bulunmaktadır. İşaretleri farklı sayısının 2 eksiğinin 5 katı çıkarılırsa 11 elde edilir."
yerlere koyabilirsiniz. Bu ifadenin değeri en fazla hangi cümlesini parantezli işlemlerle ifade ediniz. F kaçtır?
doğal sayıya eşittir? Çözüm :
F sayısının 3 fazlası (F + 3)
4¤3¤11¤1¤12 F sayısının 3 fazlasının 4 katı 4 £ (F + 3)
Çözüm : İlk başta rasgele koyalım. F sayısının 2 eksiği (F ¡ 2)
4 + 3 £ 11 ¥ 1 ¡ 12 = 25 F sayısının 2 eksiğinin 5 katı 5 £ (F ¡ 2)
olduğundan soruda verilen ifadeyi
olur. Bu değerden daha büyük değer elde edebiliriz. Öncelikle
11 ile 12’yi çarpmanın yolunu bulalım. Bunun için 11¥1£13 4 £ (F + 3) ¡ 5 £ (F ¡ 1) = 11
yazılabilir. Geriye + ve ¡ işaretlerini koymak lazım. biçiminde yazabiliriz. Bu eşitliği sağlayan F değerinin nasıl
4 ¡ 3 + 11 ¥ 1 £ 12 = 133 bulunacağı daha sonra anlatılacaktır. Bir kaç denemeyle F =
6 yazılırsa,
şeklinde yerleştirilirse en fazla 133 elde edilir. Yanıt :
4 ¡ 3 + 11 ¥ 1 £ 12 = 133 4 £ 9 ¡ 5 £ 5 = 11
eşitliğinin sağlandığı görülebilir.
Yanıt : 4 £ (3 + F) ¡ 5 £ (F ¡ 1) = 11, F = 6
Prob. 2.10 "30’un yarısının 2 fazlasının 3 katıyla,
30’un 2 katının 3 fazlasının 3’te 1’i toplanırsa kaç elde
edilir?" ifadesini matematiksel olarak yazınız. Yanıtı
bulunuz.
Çözüm : Adım adım yazalım.
30’un yarısı : 30 ¥ 2
30’un yarısının 2 fazlası : 30 ¥ 2 + 2
30’un yarısının 2 fazlasının 3 katı : 3 £ (30 ¥ 2 + 2) 
Şimdi virgülden sonraki ifadeye bakalım.
30’un 2 katı : 2 £ 30,
30’un 2 katının 3 fazlası : 2 £ 30 + 2,
30’un 2 katının 3 fazlasının 3’te 1’: (2 £ 30 + 2) ¥ 3
Buna göre, cümleyi tam olarak yazarsak
(30 ¥ 2 + 2) £ 3 + (2 £ 30 + 3) ¥ 3
olur. Hesaplayalım. Önce parantez içindeki çarpma ve
bölmeleri yapacağız.
= (15 + 2) £ 3 + (60 + 3) ¥ 3
= 17 £ 3 + 63 ¥ 3
= 51 + 21
= 72
elde edilir.
Yanıt : (30 ¥ 2 + 2) £ 3 + (2 £ 30 + 3) ¥ 3 =? 72.
Aritmetik Periyodik ve Yinelemeli Örüntüler

17; 24; 31; 38; 45; ::: sayı örüntüsüne göre boşlukları 15 cm boyundaki bir fidan hergün 3 cm uzamaktadır.
doldurunuz. 5 hafta sonra boyu kaç cm olur?
a) Bu örüntü aritmetik olarak artanbir örüntüdür. Çözüm : 5 hafta 7 £ 5 = 35 gündür. 35 gün sonraki boyu
b) İlk terim : 17 hesaplamak için 35 ¡ 1 = 34 kez 3 cm artış yapılmalıdır.
Buna göre,
c) 5inci terim : 45
d) Artış Miktarı : 7 15 + 34 ¢ 3 = 117
e) 5inci terime kadar 4 kez artış olmuştur. elde edilir.
f) 10uncu terime kadar 9kez artış olacaktır. Yanıt : 15 + 3 £ (7 £ 5 ¡ 1) = 117 cm.
Yanıt : a) artan b) 17 c) 45 d) 7 e) 4 f) 9
Alıştırma_ 3.2.
101; 92; 83; 74; 65; ::: sayı örüntüsüne göre
boşlukları doldurunuz.
a) Bu örüntü aritmetik olarak azalan örüntüdür.
b) İlk terim : 101
c) 7nci terim : 47
d) Azalış Miktarı : 9
e) 9uncu terime kadar 8 kez azalış olacaktır.
Yanıt : a) azalan b) 101 c) 47 d) 9 e) 8
Alıştırma_ 3.3.
678; 697; 716; 735; ::: sayı örüntüsünün 11inci
adımındaki sayı kaçtır?
Çözüm : 11inci adımdaki sayıyı elde etmek için birinci
terimden sonra 11 ¡ 1 = 10 kez artış yapılmalıdır. Artış
miktarı 19 olduğundan,
678 + 10 £ 19 = 868
elde edilir
Yanıt : 678 + 10 £ 19 = 868
Alıştırma_ 3.4.
Aşağıdaki sayı örüntüsünün 101’inci terimi kaçtır? Alıştırma_ 3.6.
7; 13; 19; 25; 31; ::: Bumin 1001’den itibaren 45’er 45’er ileri doğru
Çözüm : 101inci adımdaki sayıyı elde etmek için birinci sayıyor. 1001inci saydığı sayı kaçtır?
terimden sonra 101 ¡ 1 = 10 kez artış yapılmalıdır. Artış Çözüm : 1001inci sayıyı sayarken 1001 ¡ 1 = 1000 kez
miktarı 6 olduğundan, 45 artış yapılmalıdır. Buna göre,
7 + 100 £ 6 = 607 1001 + 1000 ¢ 45 = 46001
elde edilir elde edilir.
Yanıt : 7 + 100 £ 6 = 607. Yanıt : 1001 + 1000 £ 45 = 46 001.

Aşağıda iç içe geçirilen çemberler yardımıyla bir şekil Tuğberk aşağıdaki şekilde kibrit çöpleriyle her
örüntüsü oluşturulmuştur. adımda yeni bir eşkenar üçgen oluşturarak bir örüntü
a) 20nci adımdaki şekilde kaç çember vardır? oluşturuyor. 20nci adımda elde edilecek 20 eşkenar
üçgen için kaç kibrit çöpü gereklidir?
b) 27nci adımdaki çember sayısı 21inci adımdaki
çember sayısından ne kadar fazladır?
Çözüm : Kibrit sayılarına bakarsak 3 5 7  biçiminde

devam etmektedir. Yani ilk üçgenden itibaren her bir adımda
2 tane fazla kibrit çöpü kullanılıyor. Buna göre, 20nci
adımdaki şekil için birinci şekildeki kibrit sayısına 19 kez 2
kibrit çöpü artışı olması gerekir. Buradan,
Çözüm : Çember sayılarına bakacak olursak 3 + 19 £ 2 = 41
3 7 11 15 elde edilir.
şeklinde devam etmektedir. Yani, her adımda bir önceki Yanıt : 3 + 19 ¢ 2 = 41

adımdan 4 fazla çember var.
a) 20nci adımda bulunan şekildeki çember sayısı için ilk
baştaki çember sayısını 20 ¡ 1 = 19 kez 4 çember artışı
yapılması gerekir. Buna göre,
3 + 19 £ 4 = 79
çember elde edilir.
b) 27nci adımdaki çember sayısını elde etmek için 21inci
adımdaki çember sayısına 27 ¡ 21 = 6 kez 4 çember artışı
yapılması gerekir.Buradan,6 £ 4 = 24 daha fazla çember
olur.
2. Yol. 27nci adımda 3 + 26 £ 4 = 107 21inci adımda
3 + 20 £ 4 = 83 çember vardır. 107 ¡ 83 = 24 çember
daha fazladır.
Yanıt : 3,7,11,15, ... a) 3 + 19 £ 4 = 79 b) 27 ¡ 21 = 6
6 £ 4 = 24 fazladır.

Aşağıdaki sayı örüntüsünde 100’üncü terim kaçtır? Tolga, 1000’den başlayarak 8’er 8’er geriye doğru
4; 11; 18; 25; 32; ::: sayıyor. Buna göre, 101inci söylediği sayı kaçtır?
Çözüm : Her adımda 8 azalış var ve 101–nci terim için ilk
Çözüm : Her adımda 7 artış var ve 100üncü terim için ilk terimden sonra 101 ¡ 1 = 100 kez 8 azalışı yapılmalıdır.
terimden sonra 100 ¡ 1 = 99 kez 7 artışı yapılmalıdır.
1000 ¡ 100 ¢ 8 = 200
4 + 99 ¢ 7 = 697
elde edilir.
elde edilir.
Yanıt : 200
Yanıt : 697
Alıştırma_ 3.10.
Aşağıdaki sayı örüntüsünde 20’nci terim kaçtır?
126; 123; 120; 117; 114; :::
Çözüm : Her adımda 3 azalış var ve 20–nci terim için ilk
terimden sonra 20 ¡ 1 = 19 kez 3 azalışı yapılmalıdır.
126 ¡ 19 ¢ 3 = 69
elde edilir.
Yanıt : 69
Alıştırma_ 3.13.
Aşağıda iki ışın arasındaki açı arttırılarak bir örüntü
oluşturuluyor.
Alıştırma_ 3.11.
Tomris’in oturduğu sokaktaki evlerin numaraları 9 ile
başlayıp, 15, 21, 27 şeklinde devam etmektedir. Bu Buna göre, aşağıdaki şekildeki açıyı kaçıncı adımda
sokakta 51 ev varsa, en sondaki evin numarası kaçtır? elde ederiz?
9 15 21 ?
…
Çözüm : Her adımda 11± artış var. inci adım için, birinci
terime ( ¡ 1) kez 11± artış yapılır. Buna göre,
Çözüm : Her adımda ev numaralarında 6 artış var ve 51–inci
evin numarası için ilk numaradan sonra 51 ¡ 1 = 50 kez 6 27± + ( ¡ 1) £ 11± = 170±
artışı yapılmalıdır. olmasını istiyoruz. 170 ¡ 27 = 143 ve 143 ¥ 11 = 13
9 + 50 ¢ 6 = 309 olduğundan  ¡ 1 = 13 ve  = 14 olması gerekir.
elde edilir. Yanıt : 14. adımda. (27 + 11 ¢ 13 = 170)
Yanıt : 9 + 50 ¢ 6 = 309
Periyodik Örüntü Alıştırma_ 3.17.

Saat 15 : 00’de çalan aşağıdaki saat, sonraki her 6
Alıştırma_ 3.14. saatte bir tekrar çalmaktadır. Buna göre, 102nci kez
Aşağıdaki sayı örüntüsünde 99’uncu terim kaçtır? çaldığında saat kaçtır?
7; 5; 1; 8; 0; 7; 5; 1; 8; 0; 7; 5; 1; :::
Çözüm : 7 5 1 8 0 sayıları periyodik olarak sürekli beşer
beşer tekrar ediyor. O halde, 19 kez tekrar edince 96ncı
terim 7, 97inci terim 5, 98uncu terim 1 ve 99uncu terim 8
bulunur.
Yanıt : 8
Çözüm : 102nci kez çalması için 102 ¡ 1 = 101 kez 6
saatlik artış olması gerekir. Buna göre;
101 £ 6 = 606
saat sonra 102nci kez çalar. Şimdi, her 24 saatte saat tekrar
15:00 olacağından, 606’yı 24’e bölelim.
606 = 25 £ 24 + 6
olduğundan, 25 kez 15:00 olduktan sonra geriye 6 saat kalır.
Buradan : 15 : 00 + 6 : 00 = 21 : 00 elde edilir.
Yanıt : 15, 21, 03, 09, (4’lü tekrar) 102 = 4 ¢ 25 + 2
olduğundan, 102nci kez çaldığından 21 olur.
Alıştırma_ 3.15.
Aşağıdaki sayı örüntüsünde 25’inci terim kaçtır?
11; 12; 13; 21; 22; 23; 31; 32; 33; :::
Çözüm : Birler basamağındaki rakamlar sadece 1, 2, 3
oluyor. Onlar basamağındaki rakamda bir artıyor. Yani,
onlar basamağındaki her rakam 3 kez oluyor.
25 = 3 ¢ 8 + 1
olduğundan, onlar basamağı 8 artacak. Yani son üçlü
81 82 83 olur. Fakat, burada 24 terim var. 25inci terim
91 olur.
Yanıt : 24 ¥ 3 = 8 22nci, 23üncü ve 24–üncü terimler
81 82 83 olur. 25inci terim de 91 olur.
Alıştırma_ 3.16.
Bugün günlerden salı ise 300 gün sonra hangi gün
olur?
Çözüm : Her yedi gün sonunda yine aynı gün olur. 300’ü
7’ye bölersek 42 bulunur.
300 = 42 £ 7 + 6
olduğundan, sadece kalan altıyı saymak yeterli. O halde
pazartesi olur.
Yanıt : Pazartesi.
Yinelemeli Örüntü Örüntülerde Terim Sayısı

1; 3; A; 6; 14; B; C; D Ardışık üç tek sayının toplamı 123 ise en büyüğü
örüntüsünde her terim kendisinden önceki dört terimin kaçtır?
toplamıdır. Buna göre, D kaçtır? Çözüm : Ardışık üç tek sayının en küçük  olsun. Bir
Çözüm : sonraki  + 2 en büyüğü  + 4 olur.
14 = 1 + 3 +  + 6 )  = 4  +  + 2 +  + 4 = 123
olmalıdır. Buradan, olur. 3 + 6 = 123 ise 3 = 123 ¡ 6 = 117
 = 3 + 4 + 6 + 14 = 27 olur.  = 117 ¥ 3 = 39 bulunur. En büyüğü
 + 4 = 39 + 4 = 43 elde edilir.
 = 4 + 6 + 14 + 27 = 51
Yanıt : 43
 = 6 + 14 + 27 + 51 = 98
elde edilir.
Yanıt :  = 98
Alıştırma_ 3.21.
9’ar 9’ar artan bir örüntüde ardışık üç sayının toplamı
123 ise en büyüğü kaçtır?
Çözüm : 9’ar artan üç ardışık sayıyı   + 9  + 18
biçiminde yazalım.
 +  + 9 +  + 18 = 123
verilmiş. 3 ¢  = 123 ¡ 27 = 96 olması gerekir. Buradan,
 = 96 ¥ 3 = 32 olur. En büyüğü, 32 + 18 = 50
bulunur.
Yanıt : 50
Alıştırma_ 3.19.
Bir sayı örüntüsündeki ilk ikisi hariç her bir eleman
kendisinden hemen önce gelen iki sayının toplamı ile
oluşturulmuştur. Eğer bu sayı örüntüsünün yedinci
elemanı 100 ve ikinci elemanı 10 ise beşinci elemanı
kaçtır?
Çözüm : Birinci eleman  olsun. İkinci eleman 10 verilmiş.
Buna göre devam edelim. Alıştırma_ 3.22.
2. eleman 10 Aşağıdaki soruları yanıtlayınız.
3. eleman 10 + 
a) Ardışık 5 tek sayı yazınız.
4. eleman 20 + 
5. eleman 30 + 2 Çözüm : 3,5,7,9,11
6. elaman 50 + 3 b) 11’in katı olan ardışık 5 sayı yazınız.
7. eleman 80 + 5 = 100 Çözüm : 22,33,44,55,66
olduğundan, 5 = 20 ise  = 4 olur. Beşinci eleman c) 3’ün katı olan 5 ardışık sayıyı nasıl gösterebiliriz?
30 + 2 ¢ 4 = 38 elde edilir.
Çözüm : 3 3 + 3 3 + 6 3 + 9 3 + 12
Yanıt : 38

28; 30; 32; :::; 192 örüntüsünde kaç sayı vardır? 100’den büyük 7’nin katı olan 3 basamaklı kaç sayı
Çözüm : Artış miktarı 2 olan bir örüntüdür. vardır?
Son sayı İlk Sayı Çözüm : Bu sayılar
Terim Sayısı = +1
Artış Miktarı 105 112  994
192 ¡ 28 sayılarıdır.
= +1
2
164 994 ¡ 105
= + 1 = 82 + 1 = 83 + 1 = 128
2 7
sayı vardır.
Yanıt : 83 994 ¡ 105
Yanıt : + 1 = 128
7
Alıştırma_ 3.24.
19; 26; 33; 40; :::; 173 örüntüsünde kaç sayı vardır?
Çözüm : Artış miktarı 7 olan bir örüntüdür.
Son sayı İlk Sayı
Terim Sayısı = +1
Artış Miktarı Alıştırma_ 3.28.
173 ¡ 19
= +1 5’e bölündüğünde 1 kalanını veren 2 basamaklı kaç
7
154 sayı vardır?
= + 1 = 23 Çözüm : 5’e bölündüğünde 2 kalanını veren iki basamaklı
7
sayılar
Yanıt : 23 11 16 21  96
sayılarıdır. Bunların sayısı
96 ¡ 11
Alıştırma_ 3.25. + 1 = 18
5
Aşağıdaki soruları yanıtlayınız. elde edilir.
96 ¡ 11
a) 13; 14; 15; :::::; 45; 46 sayı örüntüsünde Çözüm : Yanıt : + 1 = 18
5
46 ¡ 13 + 1 = 34sayı vardır.
b) 12 14 16  96 98 sayı örüntüsünde Çözüm :
98 ¡ 12
+ 1 = 44sayı vardır.
2
c) 11 17 23  77 83 sayı örüntüsünde Çözüm :
83 ¡ 11
6
d) 1017 1027 1037  7767 7777 sayı örüntüsünde
Çözüm :
7777 ¡ 1017
Alıştırma_ 3.29.
10 Sırasıyla 4 ve 5’er arttırarak oluşturulan
Yanıt : a) 34, b) 44, c) 13, d) 677
3; 7; 12; 16; 21; 25; 30; 34; 39; :::; 894; 898; 903
sayı dizisinde kaç sayı vardır?
Çözüm : İkiye ayıralım.
Alıştırma_ 3.26.
3 12 21 30  894 903
100’den büyük 3 basamaklı ve 3’ün katı olan kaç sayı
vardır? (En küçüğü 102, en büyüğü 999) 7 16 25 34  898
Çözüm : Bu sayılar : Şimdi her ikisinde de kaç terim olduğunu bulalım. İlkinde,
102 105 108  999 903 ¡ 3
+ 1 = 101
9
sayılarıdır. ikincisinde ise
999 ¡ 102 898 ¡ 7
+ 1 = 300 + 1 = 100
3 9
sayı vardır. terim vardır. Toplam 201 terim olur.
Yanıt : 300 Yanıt : 101 + 100 =201 sayı vardır.
Alıştırma_ 3.30.
İki tane üç basamaklı birbirinden farklı doğal sayının
toplamının alabileceği kaç farklı değer vardır?
Çözüm : İki tane üç basamaklı birbirinden farklı doğal
sayının toplamı en küçük
100 + 101 = 201
olur. İki tane üç basamaklı birbirinden farklı doğal sayının
toplamı en büyük
999 + 998 = 1997
olur. O halde, bu toplam
201 202  1996 1997
sayıları olabilir. Bunların sayısı da 1997 ¡ 201 + 1 =
1797 bulunur.
Yanıt : (999 + 998) ¡ (100 + 101) + 1 = 1797
Alıştırma_ 3.31.
13 ile 93 arasındaki tüm çift sayılar yanyana yazılırsa
elde edilen sayı kaç basamaklı olur?
Çözüm :
141618209092
sayısının kaç basamaklı olduğu soruluyor. Burada kaç tane
çift sayı kullanılmıştır.
92 ¡ 14
+ 1 = 40
2
sayı kullanılmıştır. Her biri iki basamaklı olduğundan bu
sayı 2 £ 40 = 80 basamaklıdır.
92 ¡ 14
Yanıt : + 1 = 40 £ 2 = 80 basamaklı olur.
2
Alıştırma_ 3.32.
Terimleri sürekli artan bir doğal sayı örüntüsünde, ilk
üç terim dışındaki her bir terim kendinden önceki üç
terimin toplamıyla oluşturulmuştur. Bu örüntüde ikinci
terim 3, dördüncü terim 17’dir. Bu koşulu sağlayan bir
örüntünün beşinci terimi en az kaç olabilir?
Çözüm : 5. terimin en az olması için birinci terim en fazla
alınmalıdır. Fakat, artan dediği için en fazla 2 alabiliriz. Bu
durumda 3. terim 12 olabilir.
1. terim 2
2. terim 3
3. terim 12
4. terim 17
5. terim 3 + 12 + 17 = 32
elde edilir.
Yanıt : 32, (F 3 N 17  olsun. N + 3 + F = 17
ise F en fazla 2 olur. Bu durumda, N = 12 ve
 = 3 + 12 + 17 = 32 olur.)
Problemler (Örüntüler ve Terim Prob. 3.4 İlk iki terim hariç her bir terimi kendin
den önceki iki terimin toplamıyla oluşturulan, bir doğal
Sayıları) sayı örüntüsünde dördüncü terim 19’dur. Her terim bir
önceki terimden büyüktür. Buna göre, ilk terim kaç
Prob. 3.1 2,11,20,29,.... örüntüsünde 101inci terim farklı sayı olabilir?
kaçtır? Çözüm : İlk iki terim  ve  olsun. Üçüncü terim  +  olur.
Çözüm : Artış miktarı 9 olduğundan 101inci terim için bir Dördüncü terim ise
inci terimden sonra 101 ¡ 1 = 100 kez artış yapmalıyız.  +  +  =  + 2
Buradan
olur. Yani,
2 + 100 ¢ 9 = 902
   +   + 2 = 19
olur.
olacaktır.
Yanıt : 2 + 100 ¢ 9 = 902
 + 2 = 19 ) =1)=9
) =3)=8
) =5)=7
)  = 7 )  = 6 (artan olmaz)
Buna göre, ilk terim  = 1  = 3 ve  = 5 olabilir.
Yanıt : İlk terim 1 3 veya 5 olabilir. (1 9 10 19 );
(3 8 11 19 )  (5 7 12 19 )
Prob. 3.2 Alp tahtaya bir kurala göre sırayla 6 doğal

sayı yazıyor. Kural ise, her sayının kendinden önce ge
len 3 sayının toplamı olmasıdır. Yazdığı sayılar,
F ¥ N 8 13 25 Prob. 3.5 23’ten 99’a kadar tüm iki basamaklı
sayılar yazılarak elde edilen 23242526...99 sayısı kaç
ise, F kaçtır? (UKMT 2019) basamaklıdır?
N + 8 + 13 = 25 ) N=4
23 24 25  99
¥ + N + 8 = 13 ) ¥ + 4 + 8 = 13 ) ¥ = 1
örüntüsünde
F+¥+N=8 ) F+1+4=8)F=3
olur. 99 ¡ 23 + 1 = 77
Yanıt : F = 3 sayı vardır. Her biri 2 basamaklı olduğundan oluşan sayı
77 ¢ 2 = 154 basamaklıdır.
Yanıt : 99 ¡ 23 + 1 = 77 77 ¢ 2 = 154
Prob. 3.6 20 sayfadan oluşan bir derginin sayfa

numaralarında kaç rakam kullanılmıştır?
Çözüm : Bir basamaklı sayfa numaraları 9 tanedir. Sayfa
Prob. 3.3 Aşağıdaki periyodik (yinelenen) sayı örün numaraları iki basamaklı olan sayılar
tüsüne göre 100’üncü sayı kaçtır?
10 11  20
1 3 4 1 5 7 0 1 3 4 1 5 7 0 1 3 
’dir ve bunların sayısı
Çözüm : Sürekli yedişerli 1 3 4 1 5 7 0 sayıları tekrar
20 ¡ 10 + 1 = 11
ediyor.
olur. Böylece,
7 ¢ 14 = 98
9 + 2 ¢ 11 = 31
olduğundan 14 kez bu yedili sayı tekrar eder. 99uncu sayı 1,
100üncü sayı 3 olur. rakam kullanılır.
Yanıt : 3, (7 ¢ 14 = 98 kez tekrar eder.) Yanıt : 9 + 2 ¢ (20 ¡ 10 + 1) = 31
Prob. 3.7 11 6 21 16 31 26  496 501 örün Prob. 3.9 2’den fazla terimin olduğu 22’den başlayıp
tüsünde kaç sayı vardır? 99’da biten artış miktarı aynı olan bir doğal sayı örün
Çözüm : Burada iki farklı sayı örüntüsü verilmiştir. tüsünde en az kaç terim olabilir?
11 21 31  501 ve 6 16 26  496 Çözüm : Terim sayısını
99 ¡ 22 77
Bunların her birinde kaç sayı olduğunu bulalım. Her ikisinde +1= +1
de artış miktarı 10’dur. Buna göre, Artış Miktarı Artış Miktarı
501 ¡ 11 496 ¡ 6 formülüyle bulabiliriz. En az terim için ve terim sayısı 2’den
+ 1 = 50; + 1 = 50 fazla olması gerektiği için artış miktarını 77’nin bölenlerinden
10 10
en 77’den sonra en büyük olan 11 seçmeliyiz. Böylece,
olduğundna toplam 100 sayı vardır.
496 ¡ 6 501 ¡ 11 77
Yanıt : 100 sayı vardır. +1=50 +1=50 +1=8
10 10 11
terim olur.
99 ¡ 22 77
Yanıt : 8, ( +1= + 1 = 8)
Artış Miktarı 11
Prob. 3.10 Berk 1’den itibaren saymaya başlıyor.

Fakat, 1 2 4 5 7 8  şeklinde sayarak 3’ün katlarını
hep atlıyor. Bu durumda, Berk’in saydığı 51’nci sayı
kaçtır?
Çözüm : Her üç sayıdan birini atlayacağı için ilk 75 sayıdan
sadece 50 tanesini saymış olur ve 25 tanesini atlar. Böylece,
51inci sayı 76 bulunur.
Yanıt : 76
Prob. 3.8 111 ile 999 arasındaki 10’a tam bölünen Prob. 3.11 Birinci terimi 11 olan bir aritmetik örün
tüm üç basamaklı sayılar yanyana yazılırsa elde edilen tünün 101inci terimi 311 ise, bu örüntünün 11inci ter
sayı kaç basamaklı olur? imi kaçtır?
Çözüm : 111 ile 999 arasındaki 10’a tam bölünen tüm üç Çözüm : 101inci terim için birinci terime 101 ¡ 1 = 100
basamaklı sayılar kez artış yapılmalıdır. Artış miktarı  olsun. Bu durumda,
120 130 140  990 101inci terim
olduğundan, 11 + 100 ¢  = 311
990 ¡ 120 olacaktır. Buradan,  = 3 olmalıdır. Yani, bu örüntü 3er 3
+ 1 = 88
10 er artmaktadır. O halde, bu örüntünün 11inci terimi, birinci
tane üç basamaklı sayı kullanılır. O halde, bu sayıların terime 10 kez artış yapılarak
yanyana yazılmasıyla elde edilen sayı 3 ¢ 88 = 264 basamak 11 + 10 ¢ 3 = 41
lıdır.
990 ¡ 120 elde edilir.
Yanıt : + 1 = 88, 88 ¢ 3 = 264
10 Yanıt : 41
Bir Sayının Böleni ve Katı Kavramları

a) 13 sayısının kaç doğal sayı böleni vardır? Alp bir önceki örnekteki gibi alfabenin her bir harfini
b) 25 sayısının kaç doğal sayı böleni vardır? bir sayı ile gösterip, bir kelimeyi oluşturan harflere
Çözüm : a) 13’ün doğal sayı bölenleri 1 ve 13’tür. karşılık gelen sayıları çarparak kelimenin değerini
b) 1, 5, 25 olmak üzere üç tanedir. buluyor. Aşağıda bazı kelimelerin değerleri verilmiştir.
Yanıt : a) 2 tane 1 ve 13 b) 3 Kelime Değer
TIRAŞ 1680
ISI 12
SOS 9
AŞ 42
a) TIR kelimesinin değerini bulunuz.
Çözüm : a) TIRAŞ = 1680 ve AŞ=42 ise
TIR=1680 ¥ 42 = 40 olur.
Alıştırma_ 4.2.
60 sayısının kaç doğal sayı böleni vardır? b) ŞART kelimesinin değerini bulunuz.
Çözüm : Çözüm : b) Verilenlerden bazı harfleri aşağıdaki gibi
belirleyebiliriz.
1 2 3 4 5 6 10 12 15 20 30 60
Kelime Değer
olmak üzere 12 tanedir.
TIRAŞ 1680
Yanıt : 12 ISI 12 = 2 ¢ 2 ¢ 3 I=2, S=3
SOS 9=3¢3¢1 S=3, O=1
AŞ 42
I=2 ve TIRAŞ=1680 ise ŞART kelimesinde sadece
TIRAŞ’taki I harfi yok. I=2 olduğundan
1680 ¥ 2 = 840
olur.
Alıştırma_ 4.3. c) AŞI kelimesinin değerini bulunuz.
Sadece 2 tane doğal sayı böleni olan iki basamaklı en Çözüm : c) AŞ=42 ve I=2 olduğundan, AŞI;
küçük sayı kaçtır? 42 £ 2 = 84
Çözüm : Yani, iki basamaklı en küçük asal sayı sorulmuş : olur.
11 Yanıt : a) 40 b) 840 c) 84.
Kelime Değer
Yanıt : 11, (1 ve 11) TIRAŞ 84 5 £ 2 £ 4 £ 6 £ 7 = 1680
ISI 12 2 £ 3 £ 2 = 12
SOS 30 3£1£3=9
AŞ 47 6£7

Üç basamaklı bir sayının rakamları çarpımı 105 ise, bu Hem 6 hem de 7’nin katı olan en küçük pozitif doğal
sayı en fazla kaç olabilir? sayı kaçtır?
Çözüm : 105 = 5 ¢ 21 = 5 ¢ 3 ¢ 7 olduğundan rakamları Çözüm :
5 3 ve 7 olmalıdır. Bu sayı en fazla 6 12 18 24 30 36 42 
753 7 14 21 28 35 42 
olabilir. olduğundan yanıt 42’dir.
Yanıt : 753, 7 £ 3 £ 5 = 105 Yanıt : 42.

Hem 4 hem de 6’nın katı olan en küçük pozitif doğal 50’den büyük ve 150’den küçük olan 11 ile tam
sayı kaçtır? bölünen kaç doğal sayı vardır?
4 8 12  55 66  143
6 12 
sayıları vardır. Bunların sayısı da
olduğundan yanıt 12’dir. 143 ¡ 55
+1=9
Yanıt : 12 11
olur. Veya 1’den 50’ye kadar 11’in katı olan 50 ¥ 11 ' 4
150 ¥ 11 ' 13 olduğundan 13 ¡ 4 = 9 sayı vardır.
Yanıt : 13 ¡ 4 = 9
Alıştırma_ 4.11.
Ayberk’in yaşları 1’den büyük 3 tane çocuğu vardır
ve çocuklardan ikisi ikizdir (yani yaşları aynı).
Alıştırma_ 4.8.
Çocukların yaşlarının çarpımı
a) 7’nin katı olan ama 5 ile bölündüğünde 1 kalanını
veren en küçük sayı kaçtır? 72; 36; 50; 27; 30; 100
Çözüm : sayılarından hangileri olamaz?
7  14  21   Çözüm :
Kalan : 2 Kalan : 4 Kalan : 1
72 = 2 ¢ 6 ¢ 6 ) olabilir.
olduğundan yanıt 21’dir.
36 = 9 £ 2 £ 2 = 3 £ 3 £ 4 ) olabilir.
b) 7’nin katı olan ama 5 ile bölündüğünde 2 kalanını veren
50 = 2 £ 5 £ 5 ) olabilir.
en küçük sayı kaçtır?
27 = 3 £ 3 £ 3 ) olamaz. Üçüz olurlar.
Çözüm :
30 = 2 £ 3 £ 5 ) olamaz. (İkiz yok)
7  14  21  
Kalan : 2 Kalan : 4 Kalan : 1 100 = 4 £ 5 £ 5 ) olabilir.
olduğundan yanıt 21’dir. Sadece 27 ve 30 olamaz.
c) 7’nin katı olan ama 5 ile bölündüğünde 3 kalanını veren Yanıt : 27 = 3 £ 3 £ 3 ve 30 = 2 £ 3 £ 5 olamaz.
en küçük sayı kaçtır?
Çözüm :
7  14  21  28 
Kalan : 2 Kalan : 4 Kalan : 1 Kalan : 3
Alıştırma_ 4.12.
olduğundan yanıt 28 olur.
İki doğal sayının çarpımında, çarpım 110 ise çarpanlar
kaç farklı ikili olabilir?
Yanıt : a) 21 b) 7 c) 28
Çözüm :
110 = 2 £ 55 = 11 £ 10 = 22 £ 5 = 1 £ 110
olmak üzere dört tanedir.
Yanıt : 4: 110 ¢ 1 = 11 £ 10 = 22 £ 5 = 55 £ 2.
Alıştırma_ 4.13.
Alıştırma_ 4.9. Rakamları çarpımı 12 olan iki basamaklı kaç sayı
60’dan küçük olan ve 3’e tam bölünen kaç doğal sayı vardır?
vardır? Çözüm : Rakamları çarpımı 12 ise rakamları f3 4g veya
f2 6g olabilir.
Çözüm :
f3 4g ) 34 veya 43
0 3 6 9  57
f2 6g ) 26 veya 62
57 ¡ 0
sayı örüntüsünde + 1 = 20 sayı vardır. olur. Dört tanedir.
3
Yanıt : 60 ¥ 3 = 20 Yanıt : 4 (62 26 34 43)
Problemler (Bir Sayının Böleni, Katı Prob. 4.5   ve  farklı doğal sayıları için,
ve Basit denklemler) (10 ¡ ) £ (10 ¡ ) £ (10 ¡ ) = 10
ise,  +  +  kaçtır?
Çözüm :
Prob. 4.1 12’nin 50’den küçük doğal sayı katlarının
(10 ¡ ) £ (10 ¡ ) £ (10 ¡ ) = 1 ¢ 2 ¢ 5
toplamı, 12’nin tüm pozitif bölenlerinin toplamına 1 2 5
bölünürse kalan bölümün kaç katı olur? olmalıdır. Buradan,  = 9  = 8 ve  = 5 alınabilir.
Çözüm : 12’nin 50’den küçük doğal sayı katları Toplamları da 22 olur. (Not :  = 5  = 9 ve  = 8 gibi
0 12 24 36 48 farklı şekilde alınabilir.)
Yanıt : 22.  = 9  = 8 ve  = 5
olduğundan bunların toplamı
12 + 24 + 36 + 48 = 12 (1 + 2 + 3 + 4) = 120
olur. 12’nin tüm pozitif bölenlerinin toplamı ise
1 + 2 + 3 + 4 + 6 + 12 = 28
Prob. 4.6 F ve N doğal sayılar olmak üzere
olduğundan, 120 ¥ 28 işlemi yapılırsa bölüm 4 ve kalan 8
olduğundan kalan bölümün 8 ¥ 4 = 2 katıdır. 4 £ F + 3 £ N = 17
Yanıt : 2 ise, N kaçtır?
Çözüm :
4 £ F + 3 £ N = 17
Prob. 4.2 217 ile 466 arasında 23’in katı olan kaç sayı
vardır? eşitliğinde, F en fazla 4 olabilir.
Çözüm : F = 4 olursa N doğal sayı olamaz.
230 253  460 F = 3 olursa 3 £ N = 5 olmalı. Bu da olamaz.
sayılarının kaç tane olduğunu bulacağız. F = 2 olursa 3 £ N = 9 olmalı. N = 3 olur.
460 ¡ 230 F = 1 olursa 3 £ N = 13 olmalı. Bu da olamaz.
+ 1 = 11
23 O halde, N = 3’tür.
elde edilir. Yanıt : N=3
Yanıt : 11
Prob. 4.3 Dört farklı sayının çarpımı 36 ise bu

sayıların toplamı kaçtır? Prob. 4.7 Zümrütiye ülkesinde 3 adet metal para bu
Çözüm : lunmaktadır ve hiçbiri diğerinin bir katı değildir. Bun
36 = 2 ¢ 3 ¢ 6 lardan biri 2 tor, diğer 9 tor’dur.
yazılabilir. Dmrt farklı denildiği için 1’de çarpan olarak alın

abilir. 36 = 1 ¢ 2 ¢ 3 ¢ 6 yazılırsa yanıt 1 + 2 + 3 + 6 = 12
olur.
Yanıt : 1 + 2 + 3 + 6 = 12
Ataman, hem 31 toru hem de 33 toru 4 metal para ile

Prob. 4.4 A, B, C ve D rakamlar olmak üzere, verebiliyor. Buna göre, Zümrütiye ülkesindeki üçüncü
metal para kaç tordur?
A £ B = 7 Çözüm : Üçüncü para F tor olsun. 31 toru ve 33 toru 4 metal
B £ C = 14 para ile verebiliyormuş. Üçüncü metal para kesinlikle 9 tor
C £ D = 10 dan fazla olması gerekir. Çünkü 4 metal para kullanmalıyız.
F = 10 tor olsa,
ise, ABCD sayısı kaçtır?
10 + 10 + 9 + 2 = 31
Çözüm : B£C ve A£B sayılarının her ikisinde de 7 çarpanı
var. O halde B=7 olmalıdır. 10 + 10 + 10 + 2 = 32
A£B = 7 ) A=1 B=7 verilebilir ama 33 tor dört para ile verilemez. F = 11 tor olsa
B£C = 14 ) C=2 B=7 11 + 11 + 9 + 2 = 33
C£D = 10 ) C=2 D=5 11 + 9 + 9 + 2 = 31
olduğundan yanıt ABCD=1725 olur. olduğundan F = 11 olur.
Yanıt : 1725 Yanıt : 11, 11 + 11 + 2 + 9 = 33 ve 9 + 9 + 11 + 2 = 31
Prob. 4.8  sayısı rakamlarının çarpımı 120 olan en Prob. 4.10 A sayısının 4 katı, B sayısının 10 katı ve C
büyük beş basamaklı sayıdır.  sayısının rakamları sayısının 25 katı toplanırsa 93 bulunuyor. Bu üç doğal
toplamı kaçtır? (AMC82018) sayının toplamı en az kaçtır?
120 = 2 ¢ 60 = 2 ¢ 2 ¢ 30 = 2 ¢ 2 ¢ 2 ¢ 3 ¢ 5 4 + 10 + 25 = 93
yazılabilir. En büyük basamaklı sayı olmalıdır.  en fazla 3 olabilir.
53222  = 3 ) 4 + 10 = 18 )  = 1  = 2 olur.
şeklinde düşünülebilir. Fakat bu hata olur. ve  +  +  = 6 olur.
120 = 8 ¢ 3 ¢ 5 ¢ 1 ¢ 1  = 2 ) 4 + 10 = 43 ) 
şeklinde yazarsak Çünkü dol taraf her zaman çift sayı sağ taraf tek sayıdır.
85311  = 1 ) 4 + 10 = 68 )  = 6  = 2
daha büyük bir sayı olur. Yanıt : 8 + 5 + 3 + 1 + 1 = 18 elde )  = 4  = 7
edilir. )  = 2  = 12
Yanıt : 8 + 5 + 3 + 1 + 1 = 18
olabilir. Fakat buradakilerin tamamında  +  +  zaten
6’dan büyük olacaktır. Yanıt 6.
Yanıt : 6
Prob. 4.9 2 + 4 + 6 + 8 + 10 + ¢ ¢ ¢ + 38 + 40 sayısı
1 + 2 + 3 + ¢ ¢ ¢ + 19 + 20 sayısına bölünürse bölüm ve
kalan kaç olur? (İpucu : İlk ifadede 2 ortak parantezine
alırsanız ne olur?)
Çözüm :
2 + 4 + 6 + 8 + ¢ ¢ ¢ + 38 + 40 = 2 (1 + 2 + 3 + ¢ ¢ ¢ + 20)
olduğundan, 2 + 4 + 6 + 8 + ¢ ¢ ¢ + 38 + 40 sayısı
(1 + 2 + 3 + ¢ ¢ ¢ + 20) sayısının tam 2 katıdır. O halde,
bölüm 2 kalan 0 olur.
Yanıt : Bölüm 2Kalan 0.
Bir Sayının Karesi Küpü Kuvveti

Aşağıdaki üslü sayıları hesaplayınız. 20100000 sayısı A £ 10 sayısına eşittir. A ve B
a) 25 = ::::::::::::::::::::: Çözüm : 32 doğal sayılarının toplamı en az kaç olur?
b) 34 = ::::::::::::::::::::: Çözüm : 81 Çözüm :
c) 112 = :::::::::::::::::::: Çözüm : 121 20100000 = 201 ¢ 105
d) 132 = ::::::::::::::::::: Çözüm : 169
e) 63 = ::::::::::::::::::::: Çözüm : 216 yazılabilir. Bna göre  = 201 ve  = 5 en küçük
f) 44 = ::::::::::::::::::::: Çözüm : 256 durumdur ve toplamları 206 olur.
g) 28 = :::::::::::::::::::: Çözüm : 256 Yanıt : 201 £ 105 ise  = 201 ve  = 5 ise
 +  = 206 olur.
Yanıt : a) 32, b) 81 c) 121 d) 169 e) 216 f) 256 g) 256
Alıştırma_ 5.2.
Aşağıdaki sayıları üslü olarak yazınız.
a) 2 ¢ 2 ¢ 2 ¢ 2 = :::::::: Çözüm : 24
b) 64 = :::::::::::::::::: Çözüm : 82 = 43 = 26
c) 49 = :::::::::::::::::: Çözüm : 72
e) 81 = ::::::::::::::::::: Çözüm : 92 = 34 Alıştırma_ 5.7.
f) 3 ¢ 3 ¢ 3 ¢ 3 = :::::::: Çözüm : 34 Aşağıdaki üslü olarak verilen sayıları hesaplayınız.
g) 10 000 000 = ::::::::: Çözüm : 107
a) 105 = :Çözüm : 100000
Yanıt : a) 24 b) 26 c) 72 d) 34 = 92 e) 34 f) 107 b) 12 £ 102 =Çözüm : 1200
c) 120 £ 103 =Çözüm : 120000
d) 30 £ 23000 =Çözüm : 690000
Yanıt : a) 100 000 b) 1200 c) 120 000 d) 690 000
Alıştırma_ 5.3.
23 £ 104 sayısı kaç basamaklıdır?
Çözüm : 23 sayısının yanına 4 sıfır eklenecek.
230000
olduğundan 6 basamaklıdır.
Yanıt : 6

Aşağıdakileri hesaplayınız. Hangisinin basamak sayısı
13 £ 107 + 104 sayısı kaç basamaklıdır? farklıdır? Bunların tamamını ezberleyiniz.
Çözüm : 13 £ 107 sayısı 13 yanına 7 sıfır yazılarak a) 112 =Çözüm : 121 j) 222 =Çözüm : 484
bulunarak 9 basamaklı bulunuz. 104 zaten dört basamaklı ve
b) 122 =Çözüm : 144 k) 232 =Çözüm : 529
9 basamaklı ile toplanırsa basamak sayısı değişmez.
c) 132 =Çözüm : 169 l) 242 =Çözüm : 576
Yanıt : 9 ç) 142 = Çözüm : 196 m) 252 =Çözüm : 625
d) 152 =Çözüm : 225 n) 262 =Çözüm : 676
e) 162 =Çözüm : 256 o) 272 =Çözüm : 729
f) 172 =Çözüm : 289 ö) 282 =Çözüm : 784
Alıştırma_ 5.5.
g) 18 =Çözüm : 324 p) 292 =Çözüm : 841
2
25 £ 103 £ 102 sayısı kaç basamaklıdır?
h) 192 =Çözüm : 361 r) 302 =Çözüm : 900
Çözüm : 25’in sağına önce 3 sonra 2 sıfır eklenirse ı) 202 =Çözüm : 400 s) 312 = Çözüm : 961
2500000 i) 21 = Çözüm : 441 ş) 322 =Çözüm : 1024
2
olduğundan 7 basamaklıdır. Yanıt : ş) haricinde tamamı üç basamaklıdır. ş) dört

Yanıt : 7 basamaklıdır.

Aşağıdakileri eşleştiriniz. Karesi 4 basamaklı olan ve karesinin birler basamağı
9 olan en küçük iki basamaklı sayı kaçtır?
Çözüm : Karesinin birler basamağı 9 olduğu için sayının
birler basamağı 3 olması gerekir. 322 = 1024 ve dört
basamaklı en küçük tamkaredir. Buna göre,
332 = 1089
elde edilir.
Yanıt : 332 = 1089
Alıştırma_ 5.13.
Aşağıdaki örneklerdeki mantığı anlayarak,
11000
sayısının karesini bulunuz.
i. 502 = 2500
ii.4002 = 160000
Alıştırma_ 5.10. iii. 60002 = 36000000
Aşağıdakileri hesaplayınız.
iv. 1202 = 14400
a) 23 =Çözüm : 8 f) 83 = Çözüm : 512
3 Çözüm :
b) 3 =Çözüm : 27 g) 93 = Çözüm : 729
3
c) 4 =Çözüm : 64 h) 103 =Çözüm : 100 11000 £ 11000 = 121000000
ç) 5 =Çözüm : 125 ı) 113 = Çözüm : 1331
3 olur.
d) 63 =Çözüm : 216 i) 123 =Çözüm : 1728 Yanıt : 121000000
e) 73 =Çözüm : 343 j) 203 = Çözüm : 8000
Yanıt : a) 8 b) 27 c) 64 ç) 125 d) 216 e) 343 f) 512 g) 729 h)

1000 ı) 1331 i) 1728 j) 8000
Alıştırma_ 5.14.
a) 130002 sayısı kaç basamaklıdır?
Çözüm :
130002 = 169 000 000
Alıştırma_ 5.11. olduğundan 9 basamaklıdır.
Aşağıdakileri eşleştiriniz.
b) 130002 £ 103 sayısı kaç basamaklıdır?
Çözüm :
130002 £ 103 = 169 £ 106 £ 103 = 169 £ 109
olduğundan 3 + 9 = 12 basamaklıdır.
c) 130002 + 109 sayısı kaç basamaklıdır?
Çözüm :
130002 + 109 = 169 £ 106 + 109
ifadesinde 130002 sayısı 9, 109 sayısı 10 basamaklıdır.
Bunların toplamı da 10 basamaklı olur.
Yanıt : a) 9 b) 12 c) 10

Aşağıdaki sayıların tamkare veya tamküp olup Bir sayının karesi, son rakamı 6 olan, rakamları
olmadıklarını belirleyiniz. birbirinden farklı üç basamaklı bir sayıdır. Bu koşulu
a) 144 = tamkare : 122 tamküp değil sağlayan kaç sayı vardır?
b) 169 = tamkare : 132 tamküp değil Çözüm : Karesi üç basamaklı ve karesinin son rakamı 6 ise
c) 100 = tamkare : 102 tamküp değil bu sayı iki basamaklı ve birler basamağı 4 veya 6 olan sayılar
d) 27 = tamkare değil. tamküp : 33 olabilir.
e) 8 = tamkare değil. tamküp : 23 142 = 196 koşulu sağlar.
2
f) 216 = tamkare değil. tamküp : 63 16 = 256 koşulu sağlar.
g) 125 = tamkare değil. tamküp : 53 242 = 576 koşulu sağlar.
h) 441 = tamkare : 212 tamkü değil. 26 2
= 676 sağlamaz. Rakamları farklı değil.
Yanıt : a) 122 b) 132 c) 102 d) 33 e) 23 f) 63 g) 53 h) 212 Buna göre üç sayı bulunur.
Yanıt : 3 tane, 142 = 196 162 = 256 242 = 576
Alıştırma_ 5.16.
Aşağıdaki bölme işleminde kalp "~" ve yıldız "F"
birer sayıyı göstermektedir. F2 ifadesi de F’ın
karesidir. Buna göre, ~ değerinin olabileceği en küçük
değer kaçtır?
2
16
Çözüm : F2  16 olmalıdır. En küçük ~ değeri için,

F = 5 alınabilir. Buradan, Alıştırma_ 5.19.
~ = 25 £ 5 + 16 = 141 Bir sayı pozitif iki tamkarenin toplamıysa ve kendisi
bulunur. de bir tamkareyse bu sayıya Pisagor sayısı diyelim.
Yanıt : 141 Örneğin, 25 = 52 sayısı bir Pisagor sayısıdır. Çünkü,
32 = 9 ve 42 = 16 tamkarelerinin toplamıdır.
Buna göre, 100 = 102 , 169 = 132 ve 81 = 92
sayılarından hangisi Pisagor sayısı değildir?
Çözüm :
100 = 36 + 64 ) 102 = 62 + 82
olduğundan 100 bir pisagor sayısıdır.
169 = 144 + 25 ) 132 = 122 + 52
olduğundan 169 da bir pisagor sayısıdır.
Alıştırma_ 5.17.
Bir tamkare sayının 1 fazlası da bir tamkare sayıysa, 81 = 1 + 80 = 4 + 77 = 9 + 72 = 16 + 65
bu iki tamkare sayının çarpımı kaçtır? = 25 + 56 = 36 + 45 = 49 + 32 = 64 + 17
Çözüm : Bir tamkare sayının 1 fazlasının tamkare olduğu şeklinde tüm durumlar görülebilir ve iki tamkarenin toplamı
tek durum 0 ve 1 sayılarıdır. Çarpımları da 0 olur. olarka yazılamadığından 81 Pisagor sayıso değildir.
Yanıt : Bir tamkare sayının 1 fazlasının tamkare olduğu tek Yanıt : 102 = 62 + 82  132 = 52 + 122 olduğundan
durum 0 ve 1 sayılarıdır. Çarpımları da 0 olur. sadece 81 Pisagor sayısı değildir.
Alıştırma_ 5.20. Problemler (Bir Sayının Karesi,

Yandaki tabloda A ve B arasında bir ilişki vardır. Küpü ve Geometrik örüntüler)
Buna göre, A = 13 olursa B kaç olur?
A B
Prob. 5.1 15’ten küçük olan ve üç tamkarenin toplamı
2 3 olarak yazılamayan kaç doğal sayı vardır? Örneğin,
3 5
02 + 12 + 22 = 5 02 + 02 + 22 = 4
4 7
6 11 olduğundan 4 ve 5 yazılabilir.
10 19 Çözüm : Bütün tamkareler yazılabilir. 02 + 02 + 2 = 
Diğerlerini kontrol edelim.
Çözüm :
2 = 12 + 12 + 02  3 = 12 + 12 + 12
  6 = 22 + 12 + 12  8 = 22 + 22 + 02
2 3 = 22 ¡ 12 10 = 32 + 12 + 02  11 = 32 + 12 + 12
3 5 = 32 ¡ 22
12 = 22 + 22 + 22  13 = 32 + 22 + 02
4 7 = 42 ¡ 32
6 11 = 62 ¡ 52 14 = 32 + 22 + 12
10 19 = 102 ¡ 92 olduğundan sadece 7 yazılamaz.
Yanıt : 1 (Sadece 7 yazılamaz)
olduğundan,
13 için 132 ¡ 122 = 169 ¡ 144 = 25
elde edilir.
Prob. 5.2 12  22  32  42  52  62  72  82   biçiminde
Yanıt : A’daki sayının karesinden, bu sayının 1 eksiğinin oluşturulan sayı örüntüsündeki her bir sayının 4’e
karesi çıkarılmıştır. 132 ¡ 122 = 25.
bölümünden elde edilen kalanlar sırasıyla yazılarak
yeni bir sayı örüntüsü oluşturuluyor. Buna göre, yeni
oluşan sayı örüntüsünde 1001’inci adımdaki sayı
kaçtır?
Çözüm : Kalanların oluşturduğu sayı örüntüsüne bakalım.
12  22  32  42  52  62  72  82  
# # # # # # # #
1 0 1 0 1 0 1 0
olduğundan tek sayıların karelerinde 1 çift sayıların
karelerinde 0 olur. Bu örüntüde tek adımlarda 1, çift
adımlarda 0 vardır. O halde, 1001inci adımdaki sayı 1 olur.
Yanıt : 1
Prob. 5.3 Aşağıdaki şekil örüntüsünde 10. adımda

kaç küp kullanılır?
Geometrik Örüntü
1.Adım 2.Adım 3.Adım
Alıştırma_ 5.21. Çözüm :

Tantana şehrinde çıkan bir virus yüzünden 512 kişi 1. adımda 12 küp var.
hastalanıyor. Sonraki her gün hasta olanların yarısı 2. adımda 12 + 22 = 5
iyileşiyor. 6ncı günde hasta olan kaç kişi kalır? 3. adım 22 + 32 = 13
Çözüm : 512=29 demektir. 4. adımda 32 + 42 = 25
29 ¡! 28 ¡! 27 ¡! 26 ¡! 25 ¡! 24 ¡! 23 şeklinde
=8 devam edilirse 10. adımda
1Gün 2Gün 3Gün 4Gün 5Gün 6Gün
92 + 102 = 181
Yanıt : 8 kişi : 29 ¡ 28 = 28 ! 27 ! 26 ! küp kullanılır.
25 ! 24 ! 23 = 8 Yanıt : 92 + 102 = 181
Prob. 5.4 , ,  birbirinden farklı asal sayılar olmak Prob. 5.8 5 basamaklı bir sayının yan yana iki
üzere,  = 3 ¢ 2 ¢ 1 şeklinde yazılabilen en küçük  rakamının oluşturduğu sayılar tamkare ise bu sayı kaç
sayısı kaçtır? olabilir?
Çözüm :  = 2  = 3 ve  = 5 alınırsa Çözüm : İlk iki rakamı 16 olsa 1649 olduğundan sayı dört
 = 3 ¢ 2 ¢ 1 = 23 ¢ 32 ¢ 5 = 360 basamaklı olur. Ama beş basamaklı denilmiş.
İlk iki rakam 25 olamaz.
olur. İlk iki rakam 36 ise, 3649 olur ve yine dört basamaklı.
Yanıt :  = 23 ¢ 32 ¢ 51 = 360 İlk iki rakam 49 olamaz.
İlk iki rakam 64 ise, 649 olur ve sayı üç basamaklı olur.
İlk iki rakam 81 ise sayı 81649 olur ve koşulumuz sağlanır.
Yanıt : 81649
Prob. 5.5 1710 sayısı hesaplanırsa birler basamağı kaç

olur?
Çözüm :
17 ¡! 7
2
17 ¡! 9 Prob. 5.9 Aşağıdaki çarpma işleminde her harf farklı
173 ¡! 7 ¢ 9 ¡! 3 bir rakamı göstermektedir.
174 ¡! 3 ¢ 7 ¡! 1 FB £ FB = 6AB
4
olduğundan 17 olunca birler basamağı 1 oluyormuş. Buna göre, FB hangi sayılar olabilir?
   
1710 = 174 174 172 ¡! 1 ¢ 1 ¢ 9 ¡! 9 Çözüm : Yani iki basamaklı sayının karesinin 6 ile başla
elde edilir. masını istiyoruz.
Yanıt : 9 25 £ 25 = 625
meşhur tamkareyi göz önüne alalım. Bu sayının koşulu
sağladığını görebiliriz. BU sayının bir önceki ve bir sonrakine
bakalım.
Prob. 5.6 Aşağıdaki sayılardan kaç tanesi 24 £ 24 = 576 olmaz.
tamkaredir? (UKMT 2016) 26 £ 26 = 676 koşul sağlanır.
a) 13 + 23
27 £ 27 = 729 olmaz.
b) 13 + 23 + 33
c) 13 + 23 + 33 + 43 O halde sadece 2 tane FB sayısı vardır.
d) 13 + 23 + 33 + 43 + 53 Yanıt : B rakamı 1, 5 veya 6 olabilir. Çarpımın sonucunun 6
Çözüm : a) 13 + 23 = 9 = 32 olduğundan tamkaredir. ile başlaması için, F en fazla 2 olabilir. 212 = 441 152 =
b) 13 + 23 + 33 = 36 = 62 olduğundan tamkaredir. 225 252 = 625 *, 162 = 256 262 = 676 * olduğundan FB
c) 13 + 23 + 33 + 43 = 100 olduğundan tamkaredir. sayısı 25 veya 26 olabilir.
d) 13 +23 +33 +43 +53 = 225 = 152 olduğundan tamkaredir.
Tamamı tamkaredir.  2
 ( + 1)
İpucu : 13 +23 +33 +¢ ¢ ¢ +3 = ile bulunur.
2
Yanıt : Tamamı tamkaredir. a) 9 b) 36 c) 100 d) 225
Prob. 5.10 Tek sayılar aşağıdaki gibi gruplanıyor ve

her birindeki elemanların toplamıyla bir örüntü oluştu
ruluyor.
Prob. 5.7 İlk  doğal sayının küplerinin toplamı f1g  f3 5g  f7 9 11g  f13 15 17 19g  ...
daima bir tamkaredir. Örneğin,
Buna göre, 11’inci gruptaki tek sayıların toplamı kaç
13 + 23 + 33 + 43 + 53 = 152  olur?
Buna göre, 43 + 53 + 63 + ¢ ¢ ¢ + 193 sayısına en küçük Çözüm :
hangi tamkareyi eklersek bir tamkare elde edilir? f1g f3 5g f7 9 11g f13 15 17 19g ...
Çözüm : # # # #
1 8=23 27=33 64=43
 2
 3  19 ¢ 20 olduğundan 11’inci gruptaki tek sayıların toplamı
1 + 23 + 33 + 43 + 53 + 63 + ¢ ¢ ¢ + 193 =
2
113 = 1331
her zaman tamkare olduğu belirtilmiştir. Demek ki, en küçük
13 + 23 + 33 = 36 tamkare toplanması yeterlidir. olur.
Yanıt : 13 + 23 + 33 = 36 eklersek tamkare olur. Yanıt : 113 = 11 £ 11 £ 11 = 1331
Asal Sayı Alıştırma_ 6.4.

a; b; c ve d farklı asal sayılarının toplamı 35 ise bu
sayıların en büyüğü kaç olabilir?
Alıştırma_ 6.1.
Çözüm : Hepsi tek asal olamaz. Yoksa toplamları çift
olurdu. O halde biri kesinlikle çift yani 2 olmalı. Geriye
a) Çift sayı olan asal sayıyı yazınız. kalan üç asal sayının toplamı 33 olması lazım.
Çözüm : 2 3 5 alınırsa sonuncu 33 ¡ 8 = 25 asal değil.
b) 11’in katı olan kaç asal sayı vardır? 3 7 alınırsa, 33 ¡ 10 = 23 asal.
Çözüm : 1 tanedir. 11 O halde, bu sayıların en büyüğü 23 olur.
c) 100’den büyük en küçük asal sayıyı yazınız. Yanıt : 23 (2 3 7 23)
Çözüm : 101
Yanıt : a) 2 b) Sadece 11. c) 101
Alıştırma_ 6.5.
Bir sayı, rakamları yer değiştirilerek elde edilen
iki basamaklı iki asal sayının çarpımı olarak
Alıştırma_ 6.2. yazılabiliyorsa, Keloğlan bu sayıya KEL SAYI diyor.
Örneğin,
a) İki asal sayının toplamı 15 ise, bu asal sayıları 11 £ 11 = 121; 13 £ 31 = 403
bulunuz.
sayıları birer kel sayıdır. Buna göre, 1000’den büyük
Çözüm : 13 ve 2 en küçük kel sayı kaçtır?
b) Aralarındaki fark 2 olan en küçük ardışık 3 asal sayıyı Çözüm : 17 £ 71 = 1207 sayısı 1000’den büyüktür ve
yazınız. her iki çarpan da iki basamaklı asal sayıdır. Daha küçüğü
Çözüm : 3, 5, 7 bulunabilir mi? Çarpanların içinde çift rakam ve 5 olamaz.
c) 17 asal sayısını 4 + 1 veya 4 ¡ 1 formlarının Rakamları yer değişince de asal olması için rakamları 1, 3, 7,
hangisiyle nasıl yazarız? 9 olabilir. Buna göre, tüm kel sayıları bulabiliriz.
Çözüm : 4 ¢ 4 + 1 = 17 olduğundan 4 + 1 formunda 11 £ 11 = 121
yazılabilir. 13 £ 31 = 403
d) Tüm rakamları asal ve birbirinden farklı olan en büyük 17 £ 71 = 1207
sayı kaçtır?
19 £ 91 = 1729
Çözüm : Rakamları 23, 5, 7 olabilir. 7532
37 £ 73 = 2701
e) Bir sayının 4 + 1 biçiminde olması asal olması anlamına
79 £ 97 = 7663
gelmez. Bir tane örnek veriniz.
Bizden istenen 1000’den büyük en küçük kel sayıdır. Yanıt :
Çözüm :  = 5 yazarsak 21 asal değildir.
1207.
f) 12’yi tam bölen sayılardan kaç tanesi asaldır?
Yanıt : 1207 = 17 £ 71
Çözüm : 1,2,3,4,6,12 sayılarından asal olan sadece 2 ve
3’tür.
Yanıt : a) 2 ve 13 b) 3, 5, 7 c) 17=4¢4 + 1 (4n+1) d) 7532
e) 21=4¢5 + 1 asal değildir. f) İki tanesi asaldır. 2 ve 3.
Alıştırma_ 6.6.
12 ile aralarında asal olacak şekilde 50’den küçük kaç
pozitif doğal sayı vardır?
Çözüm : 12’nin asal çarpanları 2 ve 3’tür. O halde, 50’den
küçük olup 2 veya 3’ün katı olmayan sayıları bulmamız
Alıştırma_ 6.3. gerekir.
100 ile 110 arasında kaç asal sayı vardır?
1 5 7 11 13 17 19 23 25 29 31
Çözüm : 101 asal sayıdır. 103 asal sayıdır. 105 asal değildir
çünkü son rakamı 5 olduğundan 5 ile bölünürü. 107 sayısı da 35 37 41 43 47 49
asaldır. 109 sayısı da asaldır. Diğerler çift olduğu için zaten olmak üzere 17 sayı vardır.
asala olamazlar, çünkü hepsi 2 ile bölünür. Yanıt : 17 sayı vardır. 1 5 7 11 13 17 19 23 25
Yanıt : 101, 103, 107 ve 109 asaldır. 29 31 35 37 41, 43 47 49

Karesi 1’den büyük ve 1000’den küçük olan 288 sayısının asal çarpanlara göre yazılışını bulunuz.
sayılardan, herhangi ikisi aralarında asal olacak şekilde Çözüm :
en fazla kaç sayı seçilebilir? (İpucu : 312 = 961; 288 = 2 ¢ 144 = 2 ¢ 2 ¢ 72 = 2 ¢ 2 ¢ 2 ¢ 36
31’den küçük asal sayıların herhangi ikisi aralarında
= 2¢2¢2¢6¢6
asaldır.)
= 2 ¢ 2 ¢ 2 ¢ (2 ¢ 3) ¢ (2 ¢ 3)
Çözüm : Seçeceğimiz sayılar 22  32   312 arasından
seçilmelidir. Asal sayıların kareleri olanları seçelim. = 25 32
22  32  52  72  112  132  172  192  232  292  312
sayılarının herhangi ikisinin ortak böleni yoktur. O halde, Yanıt : 288 = 25 32 
en fazla 11 sayı seçilebilir. Diğer sayıların herhangi birini
ekleyemeyiz.
Yanıt : 11. (2, 3, 5, 7, 11, 13, 17, 19, 23, 29, 31).
Bir Sayının Asal Çarpanları
Alıştırma_ 6.8.
Yukarıdaki yöntemi önce öğreniniz ve 180 sayısının
asal çarpanlara göre yazılışını bulunuz.
Alıştırma_ 6.11.
m; n; k doğal sayıları için 1800 = 2 £ 3 £ 5
ise n + m + k kaçtır?.
Çözüm :
1800 = 18 £ 100
= 2 ¢ 32 £ 22 ¢ 52
= 23 ¢ 32 ¢ 52
olur.  +  +  = 3 + 2 + 2 = 7 bulunur.
Çözüm : 180 = 2 ¢ 2 ¢ 3 ¢ 3 ¢ 5 = 22 ¢ 32 ¢ 5 Yanıt : 7.
Yanıt : 180 = 22 ¢ 32 ¢ 5
Alıştırma_ 6.9.
90 sayısının asal çarpanlara göre yazılışını çarpan
ağacıyla bulunuz.
Çözüm :
Alıştırma_ 6.12.
m; n doğal sayıları için 480 = 2 ¢ m ise, n + m
en az kaç olur?
Çözüm :
480 = 4 ¢ 120 = 22 ¢ 2 ¢ 60
= 22 ¢ 2 ¢ 2 ¢ 30
olduğundan = 22 ¢ 2 ¢ 2 ¢ 2 ¢ 15
90 = 3 £ 3 £ 2 £ 5 = 32 ¢ 2 ¢ 5 = 25 ¢ 15
olduğundan  +  en az 5 + 15 = 20 olur.
2
Yanıt : 90 = 2 ¢ 3 ¢ 5 Yanıt : 480 = 25 ¢ 15  +  = 20
Alıştırma_ 6.13. Problemler (Asal Sayılar Asal

Aşağıdaki çarpan ağacına göre A + B + C + D Bölenler)
toplamını hesaplayınız.
Prob. 6.1 101, 103, 107, 109, 111 sayılarından kaç

tanesi asal sayıdır? (UKMT 2020)
Çözüm :
101 103 107 ve 109
asal sayıdır. 111 sayısı 3 ile bölünür. 111 = 3 £ 37 olduğun
dan asal değildir.
Yanıt : 101, 103, 107 ve 109 asaldır.
Çözüm : 6 = 2 ¢  olduğundan  = 3 olur.

108 ¥ 6 = 18
olduğundan  = 18 ve  = 9 olur.  = 9 ise  = 3
olur.
 +  +  +  = 3 + 9 + 18 + 3 = 33
elde edilir.
Yanıt : A + B + C + D=3+9 + 18 + 3 = 33.
Prob. 6.2 Üç tane asal sayının toplamı 30’dur. Bun

Alıştırma_ 6.14. ların en büyüğü en fazla kaç olabilir?
2 £ 3 £ 5 sayısının kaç tane doğal sayı böleni vardır? Çözüm : Üç tane asal sayının toplamı bir çift sayı ise bir
Çözüm : 1 ve 30 yani kendisi var. Şimdi tek asal çarpan tanesi mutlaka 2 olmalıdır. O halde, geriye kalan ikisinin
olanlara bakalım. toplamı 30 ¡ 2 = 28 olmalıdır. En büyüğünü en fazla almak
için birini en küçük alalım. İkincisini de 3 alırsak son kalan
25 olur ve asal olmaz. İkincisini 5 alırsak son kalan 23 olur
2 3 ve 5 ve asaldır. Yanıt : 23.
olur ve 3 tanedir. Sadece iki tane asal çarpan olanlar Yanıt : 23, (2 + 5 + 23 = 30)
2 £ 3 = 6 3 £ 5 = 15 ve 2 £ 5 = 10
olur ve 3 tanedir. O halde, toplam 2 + 3 + 3 = 8 doğal
sayı böleni vardır.
Ayrıca, 2 £ 3 £ 5 için üslerin 1 fazlalarının çarpımı alınarak
(1 + 1) (1 + 1) (1 + 1) = 8
pozitif tam böleni olduğu bulunabilir.
Yanıt : 8
Alıştırma_ 6.15.
Okul numaranın kaç tane doğal sayı böleni var? Kaç
tane asal sayı böleni var? Kaç tane tamkare böleni var?
Prob. 6.3 180 sayısının farklı asal bölenlerinin sayısı,
Çözüm : Öğrenciye bırakılmıştır. Örneğin 408 numaralı 108 sayısının farklı asal bölenlerinden kaç fazladır?
öğrenci için yapalım. Çözüm :
408 = 4 ¢ 102 = 4 ¢ 2 ¢ 51 = 4 ¢ 2 ¢ 3 ¢ 17 = 23 ¢ 3 ¢ 17 180 = 2¢2¢3¢3¢5
olduğundan 108 = 2¢2¢3¢3¢3
(3 + 1) (1 + 1) (1 + 1) = 16 olduğundan, 180’in 3 farklı asal böleni varken, 108’in sadece
doğal sayı böleni vardır. 3 tane asal böleni vardır : 2, 3 ve 17. 2 farklı asal böleni vardır ve farkları da 1 bulunur.
Sadece bir tane tamkare böleni vardır : 4 Yanıt : 32=1 fazladır. 180 = 22 32 5 108 = 22 33
Prob. 6.4 Yeşim bir kağıda dört farklı tamsayı Prob. 6.8 22 £ 3 £ 5 sayısını tam bölen kaç tane doğal
yazıyor. Yeliz ise bu sayıları ikişer ikişer topluyor ve sayı vardır? Bunları yazınız.
tahtaya Çözüm : Önce asal çarpanlara göre yazalım.
23 26 29 32 35 3£4£5=2£2£3£5
demektir. 1 ve 60 yani kendisi var. Şimdi tek asal çarpan
sayılarını yazıyor. Elde ettiği altıncı toplam bu sayılar
olanlara bakalım.
dan biri olduğu için tahtaya tekrar yazmıyor. Yeşim,
hangi toplamı ikinci kez elde etmiştir?
Çözüm : Yeşim’in tahtaya yazdığı sayılar     olsun. 2, 3 ve 5
Hatta,        olsun. olur ve 3 tanedir. Sadece iki tane asal çarpan olanlar
+ + + =+ +  + 2 £ 2 = 4 3 £ 2 = 6 3 £ 5 = 15 ve 2 £ 5 = 10
olacaktır. Buradan, olur ve 4 tanedir. Şimdi de üç tane asal çarpanı olanları bu
+ = 23 lalım :
+ = 26 2 £ 2 £ 3 = 12 2 £ 2 £ 5 = 20 2 £ 3 £ 5 = 30
+ =  +  = 29 olmak üzere 3 tanedir. O halde, toplam 2 + 3 + 4 + 3 = 12
+ = 32 doğal sayı böleni vardır.
 + = 35 Ayrıca, 3 £ 4 £ 5 = 3 ¢ 22 ¢ 5 için üslerin 1 fazlalarının çarpımı
alınarak
olacaktır. Yani 29’u ikince kez elde etmiştir.
Ayrıca,  = 3 +  ve  + 3 +  = 29 ) 2 = 26 )  = (1 + 1) (2 + 1) (1 + 1) = 12
13 ise  = 10  = 16 ve  = 19 olur. pozitif tam böleni olduğu bulunabilir.
Yanıt : 29 Yanıt : 12 (1,2,3,4,5,6,10,12,15,20,30,60)
Prob. 6.5 6 + 1 biçiminde olan fakat asal sayı ol

mayan 5’ten büyük en küçük doğal sayı kaçtır?
Çözüm :
 = 1 için 6 + 1 = 7 asal,
 = 2 için 6 + 1 = 13 asal,
Prob. 6.9 672 sayısı 2 asal çarpanının en fazla kaçıncı
 = 3 için 6 + 1 = 19 asal, kuvvetine bölünür? (2’ye kaç kez kalansız bölünebilir?)
 = 4 için 6 + 1 = 25 asal değil. Çözüm :
Yanıt : 25. 672 = 2 ¢ 336 = 2 ¢ 2 ¢ 168 = 2 ¢ 2 ¢ 2 ¢ 84
Yanıt : 25 = 2 ¢ 2 ¢ 2 ¢ 2 ¢ 42
= 2 ¢ 2 ¢ 2 ¢ 2 ¢ 2 ¢ 21
Prob. 6.6 Dört farklı pozitif doğal sayının çarpımı = 25 ¢ 21
110 ise, bu sayıların toplamı kaçtır? (UKMT 2020) olduğundan 2’nin en fazla 5inci kuvetine bölünür.
Çözüm :
Yanıt : 5
110 = 2 ¢ 55 = 2 ¢ 5 ¢ 11
olduğundan dört farklı pozitif sayının çarpımı olduğu için
dördüncü sayı 1 olmalıdır.
110 = 1 ¢ 2 ¢ 5 ¢ 11
şeklinde de yazılabilir. Bu sayıların toplamı : 1+2+5+11 =
19 bulunur. Prob. 6.10 1 £ 2 £ 3 £ 4 £ 5 £ 6 £ 7 £ 8 £ 9 £ 10
Yanıt : 19
sayısı 2’nin en fazla kaçıncı kuvvetine bölünür?
Çözüm : Bu sayıyı 10! ile de gösterebiliriz. 2’nin katı olanları
koyu yazalım ve bunları parçalayalım.
Prob. 6.7 120 ile 108 sayılarının asal çarpanlarından
kaçar tanesi ortaktır? 1 ¢ 2 ¢ 3 ¢ 4 ¢ 5 ¢ 6 ¢ 7 ¢ 8 ¢ 9 ¢ 10
Çözüm : = 2 ¢ 3 ¢ 22 ¢ 5 ¢ (2 ¢ 3) ¢ 7 ¢ 23 ¢ 9 ¢ (2 ¢ 5)
120 = 2 ¢ 60 = 2 ¢ 2 ¢ 30 = 2 ¢ 2 ¢ 2 ¢ 3 ¢ 5 = 21+2+1+3+1 ¢ 31+1+2 ¢ 51+1 ¢ 7
108 = 2 ¢ 54 = 2 ¢ 2 ¢ 3 ¢ 3 ¢ 3 = 28 34 52 7
olduğundan iki tane 2 asal çarpanı ve 1 tane 3 asal çarpanı olduğundan 2’nin en fazla 8inci kuvvetine bölünür.
ortaktır. Yanıt : 8
Yanıt : İki tane 2, bir tane 3 (120 = 23 3 £ 5 108 = 22 33 )
Zeka ve Akıl Yürütme Soruları

Sihirli Kareler Alıştırma_ 7.3.
Her bir satır, sütun ve köşegendeki sayının toplamının
eşit olduğu aşağıdaki tabloya göre A + B + C toplamı
Alıştırma_ 7.1. kaçtır?
Her bir satır, sütun ve köşegendeki sayıların toplamının
42 olduğu 3 £ 3 türünden bir eş toplamlı tabloda tam A 7
ortada bulunan karede hangi sayı bulunur?
B 11
? C 6
Çözüm : Sihirli toplam 42 ise tam ortadaki sayı bunun Çözüm : Üçüncü sütundaki sayıların toplamı 7 + 11 + 6 =
1
’idir. Yani 42 ¥ 3 = 14 olur. 24 olduğundan, sihirli toplam 24, ortadaki sayı 24 ¥ 3 = 8
3 olur.
A 7
14 B 8 11 ) B = 24 ¡ (8 + 11) = 5
C 6
Yanıt : 42 ¥ 3 = 14 Bizden istenen  +  +  =  + + 5’dir.

 +  + 8 = 24 ise  +  = 16 olduğundan,
 +  +  = 16 + 5 = 21 olur. Ayrıca, C=9 ve A=7
bulunabilir.
Yanıt :  +  +  = 7 + 5 + 9 = 21
Alıştırma_ 7.4.
Her bir satır, sütun ve köşegendeki sayının toplamının
34 olduğu aşağıdaki 4 £ 4 tabloya göre A + B + C
toplamı kaçtır?
13 C 1
Alıştırma_ 7.2.
Her bir satır, sütun ve köşegendeki sayıların toplamının 10 15
15 olduğu 3 £ 3 türünden bir eş toplamlı tablo 2 B 14
hazırlayınız.
A 5 9
Çözüm : Sihirli toplam 34 ise sağ alt köşe 4 olur ve A=16

olur. Bu şekilde devam edersek
13 C=8 1
3 10 6 15
2 11 B=7 14
A=16 5 9 4
Çözüm : Ortadaki sayı 15 ise sihirli toplam 45 olur. Sadece
Köşegenlerdeki sayıların 34 olmasından B=7 ve B’nin
5’in katlarıyla oluşturalım.
solundaki 11 olur. Böylece, C=34 ¡ 10 ¡ 11 ¡ 5 = 8
10 10 25 elde edilir. A+B+C=16+7+8= 31 olur.
30 15 0 13 8 12 1
5 20 20 3 10 6 15
Yanıt : A+B+C=16+7+8= 31,
Siz de 3’ün katlarıyla oluşturmaya çalışınız. 2 11 7 14
Yanıt : 16 5 9 4
Alıştırma_7.5. Sihirli Üçgenler

Önceki örnekte verilen 6 £ 6 tabloda sağ en üstteki
sayı 26 ve sol en alttaki sayı da 36’dır. Buna göre, sağ
en üstten sol en alta doğru çizilen köşegen üzerindeki Alıştırma_ 7.6.
sayılar küçükten büyüğe doğru dizilirse, oluşan 1’den 18’e kadar olan tek sayılar aşağıdaki üçgenin
örüntünün kuralı ne olur? 12 £ 12 bir tabloda sol en kenarlarında bulunan çemberlerin içine yazılıyor. Her
alttaki ve sağ en üstteki sayı kaçtır? bir kenardaki çemberlerin içindeki sayıların toplamı
30 olduğuna göre, geri kalan kısmı doldurunuz.
43 49 50
21 22 23 24 25 26
20 7 8 9 10 27
19 6 1 2 11 28
18 5 4 3 12 29
17 16 15 14 13 30
37 36 35 34 33 32 31
Çözüm : En büyük olan tek sayıyı 1 ve 3 ün olduğu kenara
Çözüm : Örüntü, yazalım.
2 4 10 16 26 36 50 64 
şeklinde devam etmektedir. İlk artış 2, sonra 2 kez 6, sonra 2
kez 10, sonra 2 kez 14 olacaktır. Veya
2  4  10  16 26  36 
12 +1 22 32 +1 42 52 +1 62
biçiminde devam ettiğini görebilirsiniz. Sol alta doğru hep

tamkareler var. Buna göre, 12 £ 12 tablo hazırlanırsa,
sol en alttaki sayı 122 = 144 olur. Sağ üstteki sayı da
112 + 1 = 122 olacaktır.
Yanıt : 2 = 12 + 1, 4 = 22  10 = 32 + 1 16 = 42  Yanıt :
26 = 52 + 1 olduğunu görebildiniz mi? Yani, sol alta
doğru çift sayıların kareleri, sağ üste doğru ise, tek sayıların
karelerinin 1 fazlası gelmektedir. Buna göre, 12 £ 12
tabloda sol en alttaki sayı 122 = 144, sağ en üstteki sayı da
112 + 1 = 122 olacaktır.
Yalancılar ve Doğrucular Alıştırma_ 7.8.

Sizce Keloğlan yalan mı söylüyor, yoksa doğru mu?
Alıştırma_ 7.7.
Alp : Bugün ne Pazartesi ne de Perşembe.

Can : Yarın Pazartesi veya Perşembe değil.
Deniz : Dün Cumartesi değildi. Yanıt : Yalan da olamaz, doğru da olamaz. Bu tür ifadelere
paradoks denir.
Esin : Dünden önceki gün ise Salı ya da Pazartesi
değildi.
Alp, Can, Deniz ve Efe’den sadece biri yalan söylüyor.
Bugün hangi gündür ve yalan söyleyen kimdir?
Çözüm : Bugün pazartesi olsun. Bu durumda Alp yalan
söylüyor, diğerlerini kontrol edersek tamamı doğru söylüyor.
Bu koşula uyar. Peki başka durum olamaz mı?
Bugün perşembe olsun. Alp yalan söyler. Fakat, Esin de
yalan söylemiş olur. perşembeden iki gün önce salıdır.
Bugün salı olsun. Tamamı doğru söylemiş olur. Bu durum
olamaz.
Bugün çarşamba olsun. Bu durumda hem Can hem de Esin
yalan söyler.
Diğer günleri de bu şekilde kontrol edebilirsiniz.
Yanıt : Alp yalan söylüyor. Yanıt : Pazartesi
Alıştırma_ 7.9.
Aşağıdaki boş kalan kısma uygun yazıyı yazınız.
Bu cümlede ...................... harf vardır.
Çözüm : Boşluklar dışında 19 harf vardır. Boşluktaki
sayının yazıyla yazılışını da hesaba katmamız lazım.
Yirmibeşten itibaren kontrol edelim.
Bu cümlede yirmibeş harf vardır. Yanlış : 19 + 8 = 27
Bu cümlede yirmialtı harf vardır. Yanlış : 19 + 9 = 28
Bu cümlede yirmiyedi harf vardır. Yanlış : 19 + 9 = 28
Bu cümlede yirmisekiz harf vardır. Yanlış : 19 + 10 = 29
Bu cümlede yirmidokuz harf vardır. Yanlış : 19 + 10 =
29
Yanıt : Yirmidokuz
Güvercin Yuvası ve Garantileme İlişki Belirleme Soruları

Bir sınıftaki öğrencilerin en sevdiği yemekler tavuk, Aşağıda bir üçgenin köşelerine yazılmış sayılarla,
balık, köfte ve makarnadır. Bu sınıfta az kaç öğrenci üçgenin merkezindeki sayı arasında bir ilişki vardır.
olmalıdır ki, aynı yemeği seven 6 öğrenci kesinlikle Buna göre üçüncü şekilde verilmeyen sayıyı bulunuz.
olsun?
Çözüm : 4 çeşit yemek var. En kötü durum herbirini seven 5
öğrenci var. Yani toplam 4 £ 5 = 20 öğrenci olursa, aynı
yemeği 6 kişi olmayabilir. 1 kişi daha olursa illa birini 6 kişi
sevemlidir. Yanıt 21
Yanıt : 4 £ 5 + 1 = 21
Çözüm : 64, alt köşedeki sayıların toplamıyla, tepe köşesini
çarpınız.
Yanıt : 64, alt köşedeki sayıların toplamıyla, tepe köşesini
çarpınız.
Alıştırma_ 7.11.
Bir okulda 10 spor dalı vardır ve her öğrenci sadece
1 spor dalını seçebiliyor. Okulda en az kaç öğrenci
olmalıdır ki, aynı spor dalını seçen 10 öğrenci Alıştırma_ 7.15.
kesinlikle bulunsun? Aşağıda soldaki verilen sayılarla, okla gösterilen
Çözüm : En kötü durum her bir sporu seçen 9 öğrenci sayılar arasında bir ilişki vardır. Buna göre, 88186
olmasıdır. Yani 90 öğrenci. 1 öğrenci daha olursa illaki bir sayısıyla ilişkili sayı kaçtır?
tane spor dalını seçen 10 kişi olmak zorunda kalır.
Yanıt : 10 ¢ 9 + 1 = 91.
Alıştırma_ 7.12. Çözüm : Bir sayıyı oluşturan rakamlardaki kapalı bölge

Bir torbada 10 kırmızı, 11 mavi, 12 yeşil bilye vardır.
sayısını hesaplayınız. Buna göre,
Alp en az kaç bilye çekmelidir ki 3 yeşil bilye mutlaka
olsun? 88186 ) 2 + 2 + 0 + 2 + 1 = 7
Çözüm : En kötü durum 10 kırmızı ve 11 mavi çekmesi elde edilir.
durumudur. 21 bilye çekerse hiç kırmızı olmayabilir. 3 Yanıt : 7, Soldaki sayılardaki kapalı bölge sayısını sayınız.
kırmızı olmasının garanti olması için 21 + 3 = 24 bilye
çekmelidir.
Yanıt : 10 + 11 + 3 = 24
Alıştırma_ 7.16.
Aşağıda karenin köşelerinde verilen sayılarla ortadaki
sayı arasında bir ilişki vardır. Buna göre son karedeki
Alıştırma_ 7.13. sayıyı bulunuz.
İçinde 13 kırmızı ve 8 mavi top bulunan bir torbadan
rasgele bir miktar top çekiliyor. Çekilen topların en az
6’sının kırmızı ve en az 4’ünün mavi olmasını garanti
etmek için en az kaç top çekilmelidir? (UAMO 2000)
Çözüm : En kötü durum 13 kırmızı ve 3 mavi top
çekmesidir. O halde, Çözüm : Her karenin üste köşesindeki sayıların farkı ile
alt köşesindeki sayıların toplamı çarpılmış. Buna göre, son
13 + 3 + 1 = 17
karenin değeri
top çekerse 6 sının kırmızı ve 4’ünün mavi olması kesindir.
(3 ¡ 2) £ (5 + 4) = 9
Yanıt : 13 + 3 + 1 = 17
elde edilir.
Yanıt : (3 ¡ 2) £ (5 + 4) = 9
Aynadaki Yansıma Alıştırma_ 7.19.

Aşağıda verilen şeklin doğruya göre simetriğini
çiziniz.
Alıştırma_ 7.17.
Bir aynada duvara yazılmış bazı kelimelerin görüntüsü
aşağıdaki gibidir. Duvardaki hangi kelimeler yanlış
yazılmıştır?
Çözüm : MİLİM kelimesinde L’nin aynadaki görüntüsü

yanlıştır. Yine ARA kelimesinde de R’nin aynadaki
görüntüsü yanlıştır.
Yanıt : MİLİM ve ARA kelimeleri yanlış yazılmıştır.
Çözüm :
Alıştırma_ 7.18.
AVAMAVA kabilesinin harfleri, Türk alfabesinde
olup, sadece aynadaki görüntüsü aynı olan harflerden
oluşmaktadır. Ayrıca, bu kabilenin sözlüğündeki
tüm kelimelerin aynadaki görüntüsü aynıdır ve
herhangi bir kelimesinde bir harf en fazla iki defa
bulunabilmektedir. Bu kabiledeki en uzun kelime kaç
harflidir?
Çözüm : Aynadaki görüntüsü aynı olan harfler, A, H, I, İ,

M, O, Ö, T, U, Ü, V, Y olmak üzere 12 tanedir. Herhangi
bir kelimede bir harf en fazla iki kez bulunabiliyorsa ve
aynadaki görüntüsü aynı ise en uzun kelime 24 harfli olabilir.
Yanıt : 12 harf vardır. En uzun kelime 24 harf olabilir.
Örnek : AHIMİOTUYÖVÜÜVÖYUTOİMIHA
Alıştırma_ 7.20. Dönme İçeren Zeka Soruları

Aşağıda verilen şekillerin simetri eksenlerini çiziniz.
Alıştırma_ 7.21
Aşağıdaki şekiller belirli bir kurala göre çizilmiştir.
Son kutunun içindeki şekli çiziniz.
Çözüm : Dikkat edilirse oklardan biri sabit iken diğeri her

adımda 45± sağa doğru ilerlemiştir. Buna göre, aşağıdaki
gibi olur.
Yanıt :
Çözüm :
Burada düzgün beşgenin simetri eksenini beş farklı şekilde

belirleyebilirsiniz. Alıştırma_ 7.22.
Aşağıdaki şekil 90 derece saat yönünde döndürülürse
ortaya çıkacak şekli çizebilir misiniz?
Çözüm :
Yanıt :

Aşağıdaki şekildeki kare sabit dururken, karenin Aşağıdaki A4 kağıdı önce köşelerindeki kırmızı
içindeki üçgen A köşesi etrafında saat yönünde 90 doğrular boyunca, daha sonra da tam ortasındaki
derece döndürülürse ortaya çıkacak şekli çizebilir mavi doğru boyunca katlanıyor. Buna göre, en son
misiniz? katlamadan sonra oluşacak şekli çiziniz. Sadece iki
kağıdın üst üste geldiği bölgeyi belirtiniz. Üç kağıdın
üst üste geldiği bölge var mıdır?
Çözüm :
Çözüm :
Yanıt :
Alıştırma_ 7.24.
Yanıt :
Çözüm :
Yanıt : C) seçeneğindeki şekil elde edilemez.

Alıştırma_ 7.26. Ortak Alan Kavrama Soruları

Aşağıdaki zarf köşegeninden katlanırsa nasıl bir şekil
oluşur? Çiziniz ve eşit olan kenarları gösteriniz.
Alıştırma_ 7.27.
Çözüm :
Yukarıdaki şekle göre aşağıdakileri yanıtlayınız.
a) Hem çember hem de üçgenin içinde olup,

dikdörtgenin içinde olmayan sayıların toplamı kaçtır?
Çözüm : a) Hem çember hem de üçgenin içinde olup,
dikdörtgenin içinde olmayan sayılar sadece 0 ve 9
olduğundan toplamları 9 olur.
Yanıt :
b) Hem dikdörtgen hem de üçgenin içinde olup, çemberin
içinde olmayan sayıların toplamı kaçtır?
Çözüm : Hem dikdörtgen hem de üçgenin içinde olan
sayılar 4, 2, 13, 15’tir ve bunlardan çemberin içinde olmayan
sayılar sadece 4’tür.
c) Çember veya üçgenin içinde olmayıp, dikdörtgenin içinde

olan sayıların toplamı kaçtır?
Çözüm : Çember veya üçgenin içinde olmayıp, dikdörtgenin
içinde olan sayılar 5 10 ve 14’tür. Bunların toplamı da
5 + 10 + 14 = 29 olur.
d) Çember ve dikdörtgenin içinde olup, üçgenin içinde

olmayan sayıların toplamı kaçtır?
Çözüm : Hem çember hem de dikdörtgenin içinde olan
sayılar 2, 1, 15, 12, 15, 11’dir. Bunlardan üçgenin içinde
olmayan sayılar 1, 15, 11’dir ve toplamları 27 olur.
Yanıt : a) 9 b) 4 c) 5+10+14=29 d) 1+15+11=27.
Küp Sayma, Açma ve Döndürme Alıştırma_ 7.30.

Soruları Bir zarın karşılıklı yüzlerindeki noktaların toplamı
7’dir. Şekildeki gibi duran bir zar zemindeki her
karede devrilerek A noktasına kadar götürülüyor. Zar
Alıştırma_ 7.28. A noktasına geldiğinde zarın üstünde hangi sayı olur?
Aşağıdaki küplerle oluşturulmuş olan yapıda kaç küp
vardır? En az kaç küp daha eklersek bu yapıdan daha
büyük bir küp elde ederiz?
Çözüm :
Çözüm : Zeminde 7, 1. katta 2, 2. katta 1 olmak üzere

toplam 9 küp vardır. Daha büyük bir küp elde etmek için en,
boy ve genişliği 3’er küp olacak şekilde küçük küplerden
eklemeliyiz. Yani, toplam 3 £ 3 £ 3 = 27 küp olmalı ki,
9 küp zaten var olduğundan 27 ¡ 9 = 18 küp eklemek
gerekir.
Yanıt : Burada, 9 küp vardır. 18 küp eklersek
3 £ 3 £ 3 = 27 küplük bir küp elde edilir.
Alıştırma_ 7.29.
Aşağıda 4 birim küpten oluşan bir oyuncak blok
verilmiştir. Bu blokların aynısından kullanılarak Yanıt : 2
küpler yapmak isteniyor. Fakat elimizde bu bloklardan
sadece 18 tane var. Elde edilebilecek en büyük küp
için bu bloklardan kaç tane kullanılmalıdır?
Çözüm : Bu bloklardan iki tanesi ile 2 £ 2 £ 2 biçiminde

bir küp elde edilir.
Daha büyük elde edilecek küpün bir kenarı 4 küçük küp

uzunluğunda olmalıdır. Yani, 4 £ 4 £ 4 = 64 tane birim
küp ve 64 ¥ 4 = 16 tane dörtlü şekildeki blok küplerden
olması gerekir.
Yanıt : Bu bloklardan iki tanesi ile 2 £ 2 £ 2 biçiminde bir
küp elde edilir. Daha büyük elde edilecek küpün bir kenarı 4
küçük küp uzunluğunda olmalıdır. Yani, 4 £ 4 £ 4 = 64
tane birim küp ve 64 ¥ 4 = 16 tane dörtlü blok küp olması
gerekir.
Alıştırma_ 7.31.
Aşağıda açılmış olan küp şeklindeki zarlar verilmiştir.

Bu zarlar tekrar kapatılırsa, 0’ın tam karşısındaki
yüzde hangi sayıların bulunduğunu belirleyiniz.
Çözüm : 0’ın tam karşısındaki yüz açıldığında karşısındaki

yüz ile aralarında sadece 1 yüz olması gerekir. 0 ve 2 yüz
olamaz. Buna göre aşağıdaki gibi olur.
Yanıt : a) 1 b) 7 c) 5 d) 3 e) 6 f) 1 g) 1 h) 8 i) 6
Problemler (Zeka ve Akıl Yürütme Prob. 7.2 Aşağıdaki her satırdaki ve kolondaki
sayıların toplamı oklarla gösterilmiştir. Buna göre, C
Soruları) hangi sayıyı gösterir? (UKMT 2020)
Prob. 7.1 Aşağıdaki karelerden iki tanesi siyaha boy

anacaktır. a) boyanan karelerin tam bir ortak köşesi
olacak şekilde kaç farklı şekilde boyayabilirsiniz? b)
boyanan kareler birbirine değmeyecek şekilde kaç farklı
boyayabilirsiniz?
Çözüm : Birinci satır ve ikinci sütuna bakalım
2 +  = 5
2 +  = 7
olduğundan  = 1,  = 3 her ikisini de sağlar. Üçüncü
Çözüm : a) En yukarıdan itibaren bir kareyi boyayıp aşağıya satıra göre  +  +  = 15 ise  = 7 olur.
doğru sayalım ki tekrara düşmeyelim. İlkini siyah sonra boy Yanıt : 7
ayabileceğimiz olan kareleri pembe ile gösterdik.
Prob. 7.3 Aşağıdaki her satırdaki ve kolondaki doğal

sayıların toplamı oklarla gösterilmiştir. Buna göre,
U+A+M+O kaçtır?
Çözüm : Birinci sütuna göre 3 +  = 18 ise  = 6

için  = 0 olursa, birinci satıra göre  = 0 olur. Fakat,
Böylece 7 boyama yapılabilir. ikinci sütuna göre 13 elde edilemez.  = 5 alınırsa,  = 3
b) 13 boyama yapabilir. Yine yukarıdan aşağıya doğru olur. Birinci satırdan  = 2 olur. İkinci sütun da doğru olur.
boyama durumlarını inceliyoruz. Devam edersek  = 7 olduğunu buluruz. O halde,
 +  +  +  = 17
elde edilir.
Yanıt : 17 O=7, M=2, A=3, U=5.
Prob. 7.4 Aşağıdaki sihirli karede her satır, sütun ve

köşegendeki elemanların toplamı birbirine eşittir. Buna
göre, X+Y toplamı kaçtır? (UKMT 2018)
Yanıt : a) 7 b) 13.
Çözüm : Ortadaki kare 7 olduğundan sihirli toplam 3¢7 = 21

olur. Buna göre,  = 10 ve sağ üst köşe 8 ve Y değeri de
21 ¡ (10 + 8) = 3 olur. O halde,  +  = 13 bulunur.
Yanıt : 13
Prob. 7.5 Aşağıdaki boş kutulara ilk sekiz tek asal Prob. 7.7 Aşağıdaki 4 £ 4 ölçüsündeki bir alan, L
sayıyı öyle yazınız ki, her kenardaki asal sayıların şeklindeki fayanslarla döşenirse en az kaç kaç kare ka
toplamı birbirine eşit olsun. planamaz?
Çözüm : İlk 8 tek asal sayıyı yani 3 5 7 11 13 17 19 23
sayılarını yerleştireceğiz. 23’ün yanlarına en küçük asal
sayıları yazmalıyız. decam edersek aşağıdaki gibi doldururuz.
Çözüm : Toplam 16 kare var. Döşeme fayansı ise 3 kareyi
kaplıyor. 16 sayısı 3 ile bölününce 1 kalanını verir. En az 1
kare kaplanamaz.
Yanıt :
Yanıt : 1
Prob. 7.8 Alp, merkezden başlayarak kenarlara doğru

CAN yazılarını bulmak istiyor. Ortak bir noktası olan
karelerden geçiş yaparak kaç farklı CAN yazısı bula
Prob. 7.6 1den 8’e kadar sayıları öyle yerleştirin ki, bilir?
ardışık iki sayının olduğu kareler birbirine değmesin
(1’den fazla çözüm var).
Çözüm :
Çözüm : Merkezden C harfini seçmesi gerekir. Sonra 8 tane

A’dan birini seçebilir. Tam köşelerdeki A’yı seçerse 5 tane N
seçebilir. Yani toplam 4 £ 5 = 20 CAN yazabilir. Ortalardaki
A’yı seçerse 3 tane N seçebilir. 4 £ 3 = 12 CAN yazabilir. O
halde, toplam 20 + 12 = 32 CAN yazabilir.
Yanıt : Yanıt : 20 + 12 = 32
Prob. 7.9 Aşağıdaki şekildeki tüm kenar uzunlukları Prob. 7.11 Aşağıdaki şekilde her satırda, kolonda ve
1 km mesafeyi göstermektedir. İstediği herhangi bir uç 6’lı koyu dikdörtgenler içerisinde 1, 2, 3, 4, 5, 6 rakam
veya köşeden başlayabilen bir araba, geçtiği bir köşeden larından birer tane bulunmaktadır. Buna göre,  hangi
tekrar geçmemek koşuluyla en fazla kaç km yol alabilir? rakamı gösterir? (UKMT 2019)
Çözüm : 12 km yol alabilir. L’den G’ye aşağıda göster Çözüm : Sağdan ikinci sütunu aşağıdaki gibi harflendirelim.
ilmiştir.
 ve  değerleri 2 ve 4 olamaz. Çünkü içindeki buldukları altılı

koyu dikdörtgenin içinde 2 ve 4 var. Diğer yandan,  değeri
de 2 olamaz. Çünkü son satırda 2 var. O halde,  = 2 olması
Yanıt : 12, L’den G’ye. gerekir.
Yanıt : x=2
Prob. 7.10 a) 49 kişi arasında aynı ayda doğan en az

kaç kişi kesinlikle bulunur?
b) Bir hastanede 2023 yılının Ocak ayında doğan be
beklerin en az 11 tanesinin doğum gününün aynı gün
olacağı kesindir. Buna göre, Ocak ayında bu hastanede Prob. 7.12 Aşağıda duvarda kibrit çöpleriyle yapılmıs
en az kaç bebek doğmuştur? bir sayının aynadaki görüntüsü bulunmaktadır. Buna
Çözüm : göre, aynadaki sayı duvardaki sayıdan ne kadar büyük
a) 12 ay var. 49’u 12 ile bölersek 4 olur ve 1 kalanı elde edilir. tür?
Güvercin yuvası ilkesine göre en kötü durumda bile her 4 kişi
aynı doğsa geriye kaln 1 kişi mutlaka 4’lü aynı ayda doğan
gruplardan biriyle ayda doğmuş olması gerekir. Yani, aynı
ayda doğan en az 5 kişi kesinlikle bulunur.
b) Ocak ayı 31 gün. En kötü durum her gün 10 bebeğin
doğması durumudur ve 31 £ 10 = 310 gün olursa en az 11
tanesinin aynı gün doğması kesin değildir. Ama 310 + 1 = Çözüm : Aynadaki sayı 5802 duvardaki sayı ise 5082’dir.
311 olursa en az 11 tanesi aynı gün doğmuştur denilebilir. Farkı da 720 bulunur.
Yanıt : a) 5 b) 10 ¢ 31 + 1 = 311. Yanıt : 5802 ¡ 5082 = 720
Prob. 7.13 Bir sınıftaki her 10 kişiden 8 tanesi sarışın, Prob. 7.14 Berkalp eni 1, boyu 2 ve genişliği 3 cm
7 tanesi Rus ve 7 tanesi de gözlüklüdür. Buna göre, bu olan tuğlalardan bir küp yapmak istiyor. En az kaç tuğla
sınıftan 10 kişiden en az kaçı hem sarışın, hem Rus, hem kullanmalıdır?
de gözlüklüdür?
1
Çözüm : 1. yol. En fazla 7 tanesi hem sarışın, hem gözlüklü
hem de Rus olabilir. Fakat biz en az sayıyı arıyoruz. 2
En az 1 kişinin hem sarışın, hem rus hem gözlüklü olduğunu 3
kabul edelim. Böylece, geriye kalan 9 kişiden 7 tanesi sarışın,
6 tanesi Rus ve 6 tanesi de gözlüklüdür. Çözüm : Küpün en boy ve genişliği aynı uzunlukta olması
gerektiği için 1 2 ve 3’ün katı olması gerekir. En az tuğla için
yapılacak küpün bir kenarının uzunluğu 6 br olması gerekir.
2
2 1
 +  = 7  +  = 6 ve  +  = 6 olması gerekir. Sadece
1
1 1
sarışın, sadece Rus veya sadece gözlüklü olanları 0 aldık ki 2 1
3 3 1
sounca ulaşabilelim. Yoksa 10 kişiyi geçecektir.  +  = 7
+ = 6 ve + = 6 eşitliklerini toplarsak 2+2+2 = 19
olur ve  +  +  = 9 5  9 olur ki, böyle bir durumun Görüldüğü gibi bize bakan tarafında 6 ve tamamında 36 küp
sağlanması için 10 kişiden fazla kişi olması gerekir. gerekir.
O halde, an az 2 kişinin hem sarışın, hem rus hem gözlüklü      
olduğunu kabul edelim. Böylece, geriye kalan 8 kişiden 5 6 6 6
£ £ = 36
tanesi sarışın, 4 tanesi Rus ve 4 tanesi de gözlüklüdür. Bu 1 2 3
duruma uygun bir durum aşağıdaki gibidir. biçiminde de bulunabilirdi.
Yanıt : 36
2. yol. 20 kişi seçelim.

Prob. 7.15 Hakan 3 farklı puanlı bir hedef tahtasının
8 + 7 + 7 = 22 olduğu bir yarışmada her yarışta 3 ok atarak, sırasıyla
23 puan, 25 puan ve 19 puanlarını topluyor. Hedef tah
olduğundan en az 22 ¡ 2 ¢ 10 = 2 kişi hem sarışın, hem rus tasındaki puanları bulunuz.
hem gözlüklü olması gerekir.
Yanıt : 2
Çözüm : Merkezdeki puan  ortadaki  en dıştaki  olsun.

++ = 23
 + 2 = 25
 + 2 = 19
eşitlikleri sağlanmalıdır. Demek ki,  = 25 ¡ 2 ve  =
19 ¡ 2 olmalıdır.
 +  +  = 23 ise 25 ¡ 2 +  + 19 ¡ 2 = 23
eşitliğinden 44 ¡ 3 = 23 olması gerekir ki  = 7 ve
 = 25 ¡ 2 ¢ 7 = 11 bulunur.
Yanıt : 11, 7, 5.
Prob. 7.16 Aşağıda 3£3 ölçülerinde ve tam ortasında Prob. 7.18 Bir karenin iç kenarlarına şekildeki gibi iki
havuz olan iki bölge iki tane birim kareyle birleştir üçgen çiziliyor. Daha sonra bu üçgenler ok yönlerinde
ilmiştir. 18 kareden oluşan bu bölge yandaki gibi 1 £ 2 A ve B köşeleri etrafında 90 derece döndürülüyor.
ölçülerindeki fayanslarla tamamen döşenecektir. Bu Oluşan şekli çiziniz.
döşeme işlemini kaç farklı şekilde yapabilirsiniz?
Eğer bölge aşağıdaki gibi olsa kaç farklı şekilde döşeye

bilirdiniz?
Çözüm :
Çözüm : a) Sol taraftaki havuz etrafı 2 farklı şekilde, sağ

taraftaki havuz etrafı da 2 farklı şekilde döşenebilir. Orta tek
şekilde döşenebilir. O halde, istenen şekilde 2£2 = 4 döşeme
vardır. Aşağıda gösterilmiştir.
Yanıt :
b) Öncekinde olduğu gibi her havu etrafı 2 şekilde döşenebilir.

O halde, toplam 2 £ 2 £ 2 = 8 farklı şekilde döşenebilir.
Yanıt : a) 4 b) 8
Prob. 7.19 Aşağıda bir küpün açılımı vardır ve üçgen

kulaklardan biri açılırken kopmuştur. Üçgen kulağı öyle
çiziniz ki, birleştirilince bir küp oluşsun.
Prob. 7.17 4 £ 4 biçimindeki tablonun her satırından

ve sütunundan sadece 1 tane kare boyanacaktır. Bu
boyamayı kaç farklı şekilde yapabilirsiniz?
Çözüm :
Çözüm : İlk satırda 4 kareden birini boyayabilirsiniz. İkinci

satırda birinci satırda boyadığınız sütunun olduğu kısım hariç
3 kareyi boyayabilirsiniz. Benzer şekilde, üçüncü satırda ve
dördüncü satırda 1 kareyi boyayabilirsiniz. Yanıt :
4 ¢ 3 ¢ 2 ¢ 1 = 24
Yanıt : 24 Yanıt :
Prob. 7.20 Aşağıdaki 5 £ 5 tabloda, her bir satır ve Prob. 7.22 Alp, Berk ve Deniz’in okuldaki arkadaş
her bir sütunda A, B, C, D ve E harfleri sadece birer kez sayıları aşağıdaki çemberlerle gösterilmektedir. Bir
bulunmaktadır. Buna göre, F hangi harftir? çemberin içindeki sayıların toplamı o kişinin okuldaki
arkadaş sayısını gösteriyor. Buna göre, Alp’in arkadaşı
D A olup, Berk’in arkadaşı olmayan kişilerden kaç tanesi
C B Deniz’in arkadaşıdır?
B C 
A D B
E A
Çözüm : Dördüncü satırda C ve E eksik, dördüncü satırdaki

soldan eksik ilk kare C olamaz, yukarısında C var. Yani, E
olmalı. O halde, dördüncü satır : A,D,E,C,B olur.
Çözüm : Alp’in arkadaşı olup, Berk’in arkadaşı olmayan
D A
C B 17 + 4 = 21
B C F kişi vardır. Bunlardan sadece 4 tanesi Deniz’in arkadaşıdır.
A D E C B Yanıt : 4.
E A
Dördüncü sütunda E ve D eksik. İlk sütunda D olduğu için
F = D olabilir.
Yanıt :
Prob. 7.21 Aşağıdaki şekil tablosuna göre, boş

kısımda olması gereken şekli çiziniz.
Çözüm : Her satırda boyalı kısımlar birer, ikişer ve üçer

tanedir. İlk sütunda aşağı kısımlar, ortadaki sütunlada sağ
kısım, son sütunda ise üst kısımlar boyalıdır. Buna göre aşağı
daki gibi olur.
Yanıt :
Yeni İşlem Tanımlama ve Alıştırma_ 8.3.

{ (n) ile n basamaklı ve rakamları birbirinden farklı
Kullanabilme Yeteneği en küçük doğal sayı gösteriliyor. Buna göre,
{ (2) + { (3) + { (4) + { (5)
Matematiksel bir çok problem formüller
yardımıyla kolayca hesaplanabilir. Bu nedenle toplamını hesaplayınız.
bir öğrencinin formülleri kullanabilmesi, yeni formüller Çözüm : { (2)  2 basamaklı rakamları farklı en küçük sayı
tanımlayabilmesi ya da daha önce görmediği bir formülü 10’dur. Benzer şekilde
yorumlayabilmesi oldukça önemlidir. Bu bölümde { (2) = 10
yeni tanımlanacak işlemler ve formüllerle fonksiyon { (3) = 101
kavramının temel bir altyapısı oluşturulacaktır. Ayrıca, { (4) = 1023
bazı önemli matematiksel formüller detaya girmeden
{ (5) = 10234
basitçe verilecek ve öğrencilerden bu formülleri
kullanması istenecektir. eşitliğinden { (2) + { (3) + { (4) + { (5) = 11369 olur.
Yanıt : 10 + 102 + 1023 + 10234 = 11 369
Alıştırma_ 8.1.
a}b=a+a¢b¡b
ise, aşağıdakileri yanıtlayınız.
a) 4 } 5 =Çözüm : 4 + 4 ¢ 5 ¡ 5 = 19
b) ((4 } 5) } (3 } 1)) = 19 } (3 + 3 ¢ 1 ¡ 1)
= 19 } 5
= 19 + 19 ¢ 5 ¡ 5 = 109Çözüm :
Yanıt : a) 19 b) 109
Alıştırma_ 8.2.
Keloğlan bir bilgisayar programı yapıyor ve kutunun
içine yazdığı iki basamaklı bir sayı dışarı rakamlarının
toplamı ile rakamları çarpımının toplamı olarak
çıkıyor. (Aşağıda gösterilmiştir.)
AB A+B+A×B
Buna göre, aşağıdakiler yanıtlayınız.

a) 53 = Çözüm : 5 + 3 + 5 £ 3 = 23
b) 53 = Çözüm : 53 = 23
olduğundan 23 = 2 + 3 + 2 ¢ 3 = 11
Yanıt : a) 23 b) 11.

¯ ¯
Dört uçlu bir yıldızın uçlarındaki sayılara göre değeri ¯a b ¯
¯ ¯
aşağıdaki gibidir. ¯ c d¯ = a £ d ¡ b £ c
şeklinde tanımlansın.
¯ ¯
¯a 10¯
¯ ¯
¯6 4 ¯ = 40
olduğuna göre, a kaçtır?
Çözüm :
 
 10
Buna göre, aşağıdakileri hesaplayınız.  =  £ 4 ¡ 6 ¢ 10 = 4 ¡ 60
6 4
değerinin 40 olması için,  = 25 olması gerekir.
Yanıt :  = 25
a)
Çözüm : 7 £ 5 + 3 £ 11 = 68
b)
Alıştırma_ 8.6.
Ã¡
F(n), n sayısının rakamlarının ters sırada dizilmesini
Ã
¡
Çözüm : ifade etmektedir. Örneğin, F(123) = 321,
Ã¡
F(30) = 3. Buna göre aşağıdakileri yanıtlayınız.
a)
Ã¡³Ã¡ ´
F F(234) + 1
değerini hesaplayınız.
olduğundan, Çözüm :
Ã¡Ã
¡  Ã
¡
F F(234) + 1 = F(432 + 1)
Ã
¡
= F(433) = 334
olur.
b)
Ã
¡ Ã
¡ Ã
¡ Ã
¡
F(101)  F(102)  F(103)   F(200)
elde edilir.
sayılarından kaçı değişmez?
Yanıt : a) 35 + 33 = 68 b) 7 ¢ 14 + 33 = 131
Çözüm : 101’den 200’e kadar olan sayılardan sadece 1B1
formunda olanlar değişmez.
101 111 121 131 141 151 161 171 181 191
olmak üzerede 10 tanesi değişmez.
Ã¡
c)  + F() = 77 ise  sayısı hangi sayılar olabilir?
Çözüm : AB+BA=77 olması gerekir. Buna göre, AB sayısı
16 61 25 52 34 43
Ã
¡
sayıları olabilir. Ayrıca, F(70) = 7 olduğundan  = 70
sayısı da olabilir.
Yanıt : a) 334 b) 10’u değişmez. 101,111,121,....,181,191 c)
16,61,25,52,34,43,70

¡ ¢
Rakamları birbirinden farklı olması gerekmeyen dört § n2 ile 12 ’den n2 ’ye kadar tüm tamkarelerin
basamaklı bir ABCD sayısı için, toplamı gösterilsin. Yani,
Ã¡¡ ! ¡ ¢
ABCD = DBCA § n2 = 12 + 22 + 32 + ¢ ¢ ¢ + n2
Ã! ¡ ¢
biçiminde tanımlanıyor. Örneğin, 3687 =7683. Buna olarak tanımlansın. Buna göre, § 52 kaçtır?
göre, Çözüm :
Ã¡¡ !  
ABCD = ABCD § 2 = 12 + 22 + 32 + 42 + 52
= 1 + 4 + 9 + 16 + 25
olacak şekilde kaç tane dört basamaklı sayı vardır?
= 55
Çözüm : Ortadaki iki sayı aynı kalıp sadece birler ve binler
basamağındaki rakamlar yer değiştiriyor. Buna göre, olur.
 
Ã ¡¡! Yanıt : § 2 = 12 + 22 + 32 + 42 + 52 =
ABCD = ABCD
1 + 4 + 9 + 16 + 25 = 55
olması için A=D olması gerekir. B ve C ise harhangi bir
rakam olabilir. Yani, BC sayısı 00,01,...,99 olmak üzere 100
sayı olabilir. A=D rakamı 9 farklı rakam olabileceğinden
istenen şekilde 9 £ 100 = 900 sayı vardır. Alıştırma_ 8.11.
¡ ¢
Yanıt : A=D olması gerekir. 9 tane rakam olabilir. Her § n3 ile 13 ’den n3 ’ye kadar tüm tamkarelerin
rakam için BC sayısı 100 sayı olabilir : 00,01,02,...,99. O toplamı gösterilsin. Yani,
halde, istenen şekilde 9 £ 100 = 900 sayı vardır. ¡ ¢
§ n3 = 13 + 23 + 33 + ¢ ¢ ¢ + n3
¡ ¢ ¡ ¢
olarak tanımlansın. Buna göre, § 33 + § 43
kaçtır?
Ardışık sayıların toplamını veren  
§ 33 = 13 + 23 + 33 = 36
n £ (n + 1)  
1 + 2 + 3 + 4 + ¢¢¢ + n = § 43 = 13 + 23 + 33 + 43 = 100
2
olduğundan
formülüne Gauss toplam formülü denir. Bu formülün    
doğru olduğunu 1 + 2 + 3 + 4 + 5 + 6 toplamını § 33 + § 43 = 36 + 100 = 136
hem doğrudan hem de formülle hesaplayarak görünüz. bulunur.
   
Bu formülü kullanarak Yanıt : 13 + 23 + 33 + 13 + 23 + 33 + 43 = 136
1 + 2 + 3 + 4 + ¢ ¢ ¢ + 49 + 50
toplamını hesaplayınız
Çözüm : Alıştırma_ 8.12.
1 + 2 + 3 + 4 + ¢ ¢ ¢ + 49 + 50 =
50 £ 51
= 1275
P

2 ile m’den n’ye kadar, m ve n dahil doğal sayıların

olur. . toplamı gösterilsin. Örneğin,
Yanıt : 1275
P8
= 5 + 6 + 7 + 8 = 26
5
olur. Buna göre,
Alıştırma_ 8.9. P

R(n) ile n sayısının rakamlarının tersten dizilimi, < 100

11
S(n) ile de n sayısının rakamları toplamı gösterilsin.
ise n sayısı en fazla kaç olabilir?
n sayısı rakamları birbirinden farklı iki basamaklı bir
sayı ise, S(n) + R(n) toplamı en fazla kaç olabilir? Çözüm :

Çözüm : R() sayısının en fazla olması için rakamları farklı  100 ) 11 + 12 + 13 + ¢ ¢ ¢ +   100
 sayısı 89 seçilmelidir. Buna göre,  (89) = 8 + 9 = 17 11
olduğundan olacak şekilde en büyük  sayısını bulacağız.

() + () = 17 + 98 = 115 11 + 12 + 13 + 14 + 15 + 16 + 17 = 98
elde edilir. olduğundan  en fazal 17 olabilir.
Yanıt :  = 89 ise 98 + 17 = 115 olur. Yanıt : 17 11+12+13+14+15+16+17=98.
Problemler (Yeni İşlem Tanımlama) Prob. 8.3
Prob. 8.1 F (),  sayısının rakamlarının ters sırada

dizilmesini ifade etmektedir. Örneğin, F (123) = 321 biçiminde bir işlem tanımlanıyor. Sol yarım dairenin
gibi. Buna göre, içindeki sayı bu işlemin kaç kez uygulanacağını göster
F (F (234) + ) = 554 mektedir. Örneğin,
ise  kaçtır?
Çözüm : F (234) = 432 olduğundan
F (432 + ) = 554
yazılabilir. F (455) = 554 olduğundan
F (432 + ) = F (455) Buna göre aşağıdakileri yanıtlayınız.
ise 432 +  = 455 eşitliğinden  = 23 bulunur.
a) değerini hesaplayınız.
Yanıt : 23
Çözüm :
b) değerini hesaplayınız.
Çözüm :
c) değerini hesaplayınız.
Çözüm :
olduğundan bir kural bulmaya çalışalım. Dikkat ederseniz

son bileşenler 2’nin daire içindeki sayının bir fazla kuvvetidir.
Diğer sayılar ise, daire içindeki sayının tek veya çift olmasına
Prob. 8.2 F (n) ile n sayısının rakam sayısı göster
göre ya 1 fazla ya 1 eksiktir. Hatta aşağıdaki gibi yazabiliriz.
ilmektedir. Buna göre,
¡ ¢ ¡ ¢ ¡ ¢ Dairenin içindeki bir  sayısı tek ise
F (10)  F 103  F 105  F 107  ...  +1 
2 + 1 2+1 ¡ 1 2+1
biçiminde bir sayı örüntüsü oluşturuluyor. Bu örün ve  sayısı çift ise
tünün 10’uncu terimi kaçtır?  +1 
2 ¡ 1 2+1 + 1 2+1
Çözüm : Örüntünün terimleri
olur.  
2 4 6 8 
Yanıt : a) (5 3 4) b) (25 24 23) c) 211 ¡ 1 211 + 1 211
biçiminde devam etmektedir. Buna göre, 10uncu terim 20
olur.
Yanıt : 20
Prob. 8.4 s () ifadesi toplamları  olan üç farklı Prob. 8.6  () ile  sayısını tam bölen doğal
asal sayının çarpımını göstersin. Örneğin, sayıların toplamı,  () ile de  sayısını tam bölen
s (19) = 3 ¢ 5 ¢ 11 = 165 farklı doğal sayıların sayısı gösterilsin. Aşağıdakiler
hesaplayınız.
Buna göre, aşağıdakileri yanıtlayınız. a)  () = 6 ise  değerini hesaplayınız.
a) s (27) kaç farklı değer olabilir? Çözüm :  () ile  sayısını tam bölen doğal sayıların
Çözüm : Toplamları 27 olan 3 farklı asal sayıları bulalım. toplamı olarak ifade edilmiş.  sayısını tam bölen doğal
Toplanan bir asal sayı en fazla 19 olabilir. sayılardan biri 1 diğeri  daima olacaktır.  () = 6 ise 
27 = 19 + 3 + 5 = 17 + 7 + 3 = 13 + 11 + 3 sayısı 5’ten küçk olmalıdır ve bölenleri toplamı 6 olmalıdır.
Buna göre,  = 5 olması gerekir.
olduğundan,
b)  () = 2 olacak şekilde 50’den küçük kaç sayı vardır?
s (27) = 19 ¢ 5 ¢ 3 = 285 Çözüm :  () ile  sayısını tam bölen farklı doğal sayıların
s (27) = 17 ¢ 7 ¢ 3 = 357 sayısı gösteriliyor.  () = 2 ise  sayısı asal sayı olması
s (27) = 13 ¢ 11 ¢ 3 = 429 gerekir. Çünkü,  sayısını 2 tane pozitif böleni varsa biri
kendisi diğeri 1’dir. Buna göre 50’den küçük asal sayılar 
olabilir. sayısı olabilir. 2 3 5 7 11 13 17 19 23 29 31 37 41
b) s (144) sayısı 101 ile bölünsün. s (144) kaçtır? 43 47 olmak üzere 15 tanedir.
Çözüm : s (144) sayısı 101 ile bölünüyorsa toplananlardan c)  (9) kaçtır?
biri 101 olmalıdır. O halde, geriye kalan iki asal sayının Çözüm : 9 = 32 sayısını bölen doğal sayılar 1 3 ve 9
toplamı olduğundan,
144 ¡ 101 = 43  (9) = 3
olmalıdır. İki tek asalın toplamı çift olduğundan asal sayıların elde edilir.
biri çift olmalıdır. Böylece, diğer iki asal sayı 2 ve 41 olacak d)  () = 3 olan 50’den küçük en büyük sayı kaçtır?
tır. Çözüm :  () = 3 ise  sayısının iki tane böleni 1 ve
s (144) = 101 ¢ 2 ¢ 41 = 8282  olduğundan üç tane olması için sayı bir tamkare olması
gerekir. Buna göre, 50’den küçük en büyük tamkare  =
bulunur. 72 = 49 olur. 49’un tam pozitif bölenleri 1 7 ve 49 olduğun
c) s () = 385 ise  sayısı kaçtır? dan  (49) = 3 olur.
Çözüm : s () = 385 = 5 £ 7 £ 11 olduğundan, Yanıt : a)  = 5 b) 50 den küçük asal sayılar : 15 tane c) 3
 = 5 + 7 + 11 = 23 d) 49.
olur.
Yanıt : a) 3 ¢ 13 ¢ 11 = 429 3 ¢ 7 ¢ 17 = 357 3 ¢ 5 ¢ 19 = 285
b) s (144) = 101 ¢ 2 ¢ 41 = 8282, c)  = 7 + 11 + 5 = 23
7 ¢ 11 ¢ 5 = 385 Prob. 8.7  () ile  sayısını tam bölen doğal
sayıların toplamı,  () ile de  sayısını tam bölen
doğal sayıların sayısı gösterilsin. Örneğin,
Prob. 8.5 | () ifadesi  sayısının rakamları
 (15) = 1 + 3 + 5 + 15 = 24  (15) = 4
toplamının 3 ile bölümünden kalanı göstersin. Buna
göre, olur. Buna göre,
| (1) + | (2) + | (3) + ¢ ¢ ¢ + | (25)  (30) +  (30)
toplamını bulunuz. değerini hesaplayınız.
Çözüm : Çözüm : 30 sayısını tam bölen doğal sayılar 1 2 3 5 6 10
15 30 olduğundan,
| (1) + | (2) + | (3) + | (4) + ¢ ¢ ¢ + | (25)
# # # # #  (30) = 1 + 2 + 3 + 5 + 6 + 10 + 15 + 30 = 72
1 2 0 1 1
 (30) = 8
olduğundan 1 4 7 25 için kalan 1’dir ve bunları toplamı
9 £ 1 = 9 olur. 2 5 8  23 için kalan 2’dir ve bunların olur. Buradan,
toplamı 8 £ 2 = 16 olur. Böylece,  (30) +  (30) = 72 + 8 = 80
| (1) + | (2) + | (3) + ¢ ¢ ¢ + | (25) = 25 bulunur.
bulunur. Yanıt : 80,  (30) = 1 + 2 + 3 + 5 + 6 + 10 + 15 + 30 =
Yanıt : 9 ¢ 1 + 8 ¢ 2 = 25 72  (30) = 8
Kesirler ve Ondalık Sayılar

Bir kare şekildeki gibi bölünmüştür. Karenin taralı Bir kare şekildeki gibi bölünmüştür. Karenin taralı
alanını hangi kesirle ifade edebiliriz? kısmının alanını hangi kesirle ifade edebiliriz?
Çözüm : Kareyi aşağıdaki gibi parçalarsak taralı kısım 3S

3 Çözüm : Küçük karenin içindeki bir üçgenin alanını S ile
olur. Tüm kare 16S olacağından kesir bulunur. gösterirsek taralı bölgenin alanı 6 kare ve 2 yarım üçgenin
16
toplamı olarak 14S olur. En büyük karenin alanı da 16 tane
2S S kareden yani 32 yarım üçgenden oluşduğu için 32S olur. O
S S 14 7
2S halde istenen oran = elde edilir.
S 32 16
2S S 2S
S S
2S S S S
S 2S
S
2S S S
3
Yanıt : 2S
16
7
Yanıt :
16
Alıştırma_ 9.2.
Bir kare şekildeki gibi bölünmüştür. Karenin taralı
alanını hangi kesirle ifade edebiliriz?
Alıştırma_ 9.4.
Çözüm : Üst kısımdaki üçgenin alanı S olsun. Buna göre
bir küçük karenin alanı 2S olur. Bir yarım dikdörtgenin Aşağıdaki kesirleri tam sayılı kesir olarak yazınız.
alanı da 4S olur. Aşağıdaki üçgen yarım dikdörtgenin yarısı
olduğundan 2S alanındadır. Böylece tüm karenin alanı 8S,
taralı bölgelerin alanı ise 3S bulunur. Taralı bölgeyi gösteren
19 3
a) =4
3 4 4
kesir de elde edilir.
8
111 1
b) = 10
S 11 11
S 2S
Aşağıdaki kesirleri bileşik kesir olarak yazınız.
1 13
2S c) 3 =
2S
4S 4 4
1 56
d) 5 =
11 11
3 3 1 13 56
Yanıt : Yanıt : a) 4 b) 10 c) d)
8 4 11 4 11

Aşağıdaki soruları çözünüz. 5 £ F + 11 £ F ¡ 2 £ F
360 kesrinin en sade halini
a) kesrinin en sadeleşmiş halini bulunuz. 3£F+5£F
405 yazınız.
360 ¥ 5 72 ¥ 9 8 Çözüm : F parantezine alırsak
Çözüm : = = .
405 ¥ 5 81 ¥ 9 9 5 £ F + 11 £ F ¡ 2 £ F 14 £ F 7
F = =
b) =
3
ise F = .............. 3£F+5£F 8£F 4
5 10 olur.
3 F 6 F 7
Çözüm : = ise = ise F = 6 olur. Yanıt :
5 10 10 10 4
2 4 6 8
c) Sayı doğrusunda    kesirlerinden sadece
5 10 15 18
........ aynı noktayı göstermez.
2 4 2 6 2 8 4
Çözüm :  =  =  = olduğundan
5 10 5 15 5 18 9
8
farklıdır.
3 101 £ 5 + 101 £ 13 ¡ 101 £ 2
d) kesrini paydası 10’un bir kuvveti olacak şekilde kesrinin en sade
8 202 £ 7 + 202
genişletiniz.
halini yazınız.
Çözüm : Payda 8 olduğundan125 ile genişletmeliyiz.
Böylece, Çözüm : 101 parantezine alırsak
101 £ (5 + 13 ¡ 2) 16 ¢ 101 2
3 375 = = =1
= 202 £ (7 + 1) 8 ¢ 202 2
8 1000
(125) olur.
elde edilir. Yanıt : 1
8 8 375
Yanıt : a) b) 6 c) d)
9 18 1000
Alıştırma_ 9.10.
Alıştırma_ 9.6. 104 £ 5 + 104 £ 3 ¡ 104 £ 2
kesirsel sayısının
1+2£3+4 104 £ 6 ¡ 104 £ 2 + 104 £ 8
kesrinin en sade halini yazınız. en sade halini yazınız.
5+6£7+8
Çözüm : Pay ve paydada toplama işlemleri olduğu için Çözüm : 104 parantezine alırsak
doğrudan sadeleştirme yapılamaz. 104 £ (5 + 3 ¡ 2) 6 ¢ 104 1
4
= =
1+2£3+4 1+6+4 11 1 10 £ (6 ¡ 2 + 8) 12 ¢ 104 2
= = =
5+6£7+8 5 + 42 + 8 55 5 olur.
olur. 1
Yanıt :
1 2
Yanıt :
5

105 £ 7 + 105 £ 3 ¡ 105 £ 2
11 + 2 £ 13 kesirsel sayısının
kesrinin en sade halini yazınız. 104 £ 4 ¡ 104 £ 2 + 104 £ 6
12 £ 13 ¡ 8 en sade halini yazınız.
Çözüm : Pay ve paydada toplama işlemleri olduğu için
Çözüm : Kesrin payında 105 parantezine, paydasında 104
doğrudan sadeleştirme yapılamaz.
parantezine alırsak
11 + 2 £ 13 11 + 26 37 37 1
= = = = 105 £ 7 + 105 £ 3 ¡ 105 £ 2 105 (7 £ 3 £ 2)
12 £ 13 ¡ 8 156 ¡ 8 148 2 ¢ 2 ¢ 37 4 =
104 £ 4 ¡ 104 £ 2 + 104 £ 6
olur.
1 olur.
Yanıt :
4 Yanıt : 10

µ ¶2 Aşağıdaki kesirleri sıralayınız.
a a a
= £ şeklinde hesaplanır. Buna göre, 11 7 6 16
b b b a) ; ; ;
µ ¶2 13 13 13 26
2 Çözüm : Tüm paydaları kesirleri genişleterek 26 yapalım.
+1
3 22 14 12 16
   
değerini hesaplayınız. 26 26 26 26
Çözüm : Payı büyük olan daha büyüktür.
 2 22 16 14 12 11 16 7 6
2 2 2 4 13    )   
+1= £ +1= +1= 26 26 26 26 13 26 13 13
3 3 3 9 9
Not : Son kesiri sadeleştirip paydasını 13 yaparak da
olur. sıralayabilirsiniz.
13 11 11 11 22
Yanıt : b)   
9 7 13 12 18
Çözüm : Son kesiri sadeleştirerek tüm payları 11 yapalım.
11 11 11 11
   
7 13 12 9
Paydası büyük olan daha küçüktür.
11 11 11 11 11 22 11 11
   )    
7 9 12 13 7 18 12 13
7 11 17 5
c)   
3 6 12 2
Çözüm : Tüm paydaları 12 olacak şekilde kesirleri
genişletelim.
28 22 17 30
   
12 12 12 12
Payı büyük olan daha büyüktür.
30 28 22 17 5 7 11 17
   )    
12 12 12 12 2 3 6 12
Alıştırma_ 9.13.
Şekildeki gibi dizilmiş 44 küpün alt ve üst kısmı 17 1 11 7 13
d)    
dışındaki görünen tüm yan yüzleri boyanacaktır. 13 2 7 3 9
Boyanan yüzlerin sayısı, küplerin tüm yüzlerinin 1
Çözüm : hariç tamamı 1’den büyüktür. 1’den büyük olan
sayısının kaçta kaçıdır? 2
tüm kesirlerde payda paydan 4 küçüktür. Pay ve paydası
arasındaki fark aynı olan bileşik kesirlerin paydası büyük
olan daha küçüktür. Buna göre,
1 17 13 11 7
   
2 13 9 7 3
olur.
6 7 16 11
Yanıt : a)    b)
13 13 26 13
11 11 22 11 17 11 7 5
   c)    d)
13 12 18 7 12 6 3 2
1 17 13 11 7
   
2 13 9 7 3
Çözüm : Küplerin tüm yüzlerinin sayısı 44 £ 6’dır. Alt
ve üst kısmı dışındaki görünen tüm yan yüzlerinin sayısını
bulalım. En üstteki iki küp dışındaki yan yüzlerin sayısı
6 + 3 + 6 + 3 = 18
olduğundan, en üstteki iki küpün yan yüzeri de dahil
18 £ 3 + 8 = 62 yüz boyanır. Böylece,
62 31 31
= =
44 £ 6 44 £ 3 132
elde edilir.
18 £ 3 + 8 31
Yanıt : =
6 £ 44 132

Aşağıdaki kesirleri sıralayınız. Sayı doğrusunda 12 ile 18’in arası 4 eşit kısma
4 2 5 1 ayrılmıştır. Şekilde gösterilen üçüncü parçanın bittiği
; ; ; noktayı hangi kesirle gösterebiliriz?
13 5 14 2
Çözüm : Tüm kesirlerin payını 20 yapalım.
20 20 20 20
  
65 50 56 40
olduğundan,
Çözüm : 12 ile 18 arasında 18 ¡ 12 = 6 birim vardır. 6
20 20 20 20 4 5 2 1 br 4 eşit kısmıa ayrılımış ve üçüncü kısmın bitiş noktasını
   )   
65 56 50 40 13 14 5 2 6
elde edilir. arıyoruz. Buna göre, 12 den sonra 3 kez artış olacaktır.
4
4 5 2 1 6 33
Yanıt :    12 + 3 ¢ =
13 14 5 2 4 2
olur.
6 33
Yanıt : 12 + 3 ¢ =
4 2
Alıştırma_ 9.16.
7
a) 624’ün ’si kaçtır?
12
Çözüm :
624 ¥ 12 = 52 ve 7 £ 52 = 364
elde edilir.
5
b) Hangi sayının ’si 20’dir?
12
Çözüm :
20 ¥ 5 = 4 ve 4 £ 12 = 48
elde edilir.
3 2
c) 180’in ’ünün ’i kaçtır?
4 5
3
Çözüm : 180’in ’ü
4
180 ¥ 4 = 45 45 £ 3 = 135
2
ve 135’in ’i
5
135 ¥ 5 = 27 27 £ 2 = 54
elde edilir.
2 3
2. yol. ¢ ¢ 180 = 54 olur.
5 4
3 2
d) Hangi sayının ’ünün ’i 24’tür?
Alıştırma_ 9.18.
4 5 Aşağıdaki eşitsizliği sağlayan kaç n doğal sayısı
2 vardır?
Çözüm : Ters işlemlerle bulacağız. Önce, ’i 24 olan sayıyı
5 3 n 5
bulalım. · <
24 £ 5 = 120 120 ¥ 2 = 60 5 15 6
3 Çözüm : Paydaları 30 da eşitleyelim.
olduğundan şimdi de ’ü 60 olan sayıyı bulalım.
4 3  5 18 2 25
60 £ 4 = 240 240 ¥ 3 = 80 ·  ) · 
5 15 6 30 30 30
(6) (2) (5)
elde edilir.
23 5 4 olduğundan, 18 · 2  25 olması gerekir. Buna göre, 
2. yol. n = 24 ise n = ¢ ¢ 24 = 80 olur. sayısı 9, 10, 11, 12 olabilir.
54 2 3
Yanıt : a) 364 b) 48 c) 54 d) 80 Yanıt : 4 tane,  sayısı 9,10,11,12 olabilir.
Kesirlerde İşlemler Alıştırma_ 9.21.

5 3 2 3
¥ + +1£ kesri hangi kesrin karesidir?
4 2 3 4
Çözüm : Önce çarpma ve bölme işlemlerini yapmalıyız.
5 3 2 3 5 2 2 3
¥ + +1£ = £ + +
4 2 3 4 4 3 3 4
10 2 3
= + +
12 3 4
10 8 9
= + +
12 12 12
 2
9 3
Alıştırma_ 9.19. = =
4 2
Aşağıdaki işlemleri yapınız. Sadeleşme gerekiyorsa 3
sadeleştiriniz. olduğundan yanıt olur.
2
3 5 3 5 9 + 10 19 3
a) + = + = = Yanıt :
8 12 8 12 24 24 2
(3) (2)
5 5 5 5 15 ¡ 10 5
b) ¡ = ¡ = =
8 12 8 12 24 24
(3) (2)
Alıştırma_ 9.22.
3 5 3 5 3£5 5 5 Aşağıdaki sihirli karede her satır sütun ve köşegendeki
c) £ = £ = = = 
8 12 8 12 8 £ 12 8£4 32 sayıların toplamı aynıdır. Buna göre, Tablonun geri
kalanını doldurunuz.
3 5 3 5 3 12 9
d) ¥ = ¥ = £ = 
8 12 8 12 8 5 10
6 3 6 3 7 21 7
e) 3 ¥ = ¥ = £ = =
7 1 7 1 6 6 2
Yanıt : a )19/24 b) 5/24 c)5/32 d)9/10 e)7/2
Çözüm : Sihirli toplam  olsun. Buna göre,

2 1
+ +  =  )  + 1 = 
3 3
2 1 7
++ =) + =
3 2 6
5 1 8
+ + =)+ =
6 2 6
olması gerekir. Bu üç eşitliği toplarsak,
7 8
Alıştırma_ 9.20.  +  +  + 1 + + = 3
6 6
µ ¶
5 2 21 olur. Diğer yandan köşegendeli sayıların toplamı da 
+ +1 ¥ =? olacağından,
4 3 3
Çözüm : 7 8 21
1 + + = 2 ) = 2
  6 6 6
5 2 1 21 15 + 8 + 12 21
( + + )¥ = ¥ 7
4 3 1 3 12 3 olması gerekir. Buradan sihirli toplam  = olur. Böylece,
(3) (4) (12) 4
35 21 7 3
= ¥  = ¡1= 
12 3 4 4
35 3 7 7 7
= £  = ¡ =
12 21 4 6 12
5 7 8 5
=   = ¡ =
12 4 6 12
elde edilir.
5 3 7 5
Yanıt : Yanıt : A) B) C)
12 4 12 12

µ ¶ 12 £ 5 + 6 (15 ¡ 3) £ 44
1 2 1 3 2 4 2 ¥
£ + ¥ ¥3+ ¥ =  4 + 5 £ 12 44 ¡ 3 £ 4
3 3 2 5 3 5 3 ifadesini hesaplayınız.
ise a + b kaçtır? Çözüm : Kesirlerin pay ve paydasındaki toplama ve çıkarma
Çözüm : Önce parantez içlerindeki çarpma ve bölme olduğundan işlemleri yapmalıyız.
yapılmalıdır. 12 £ 5 + 6 (15 ¡ 3) £ 44
  ¥
2 1 2 1 3 2 4 4 + 5 £ 12 44 ¡ 3 £ 4
= £ + ¥ ¥3+ ¥ 66 12 £ 44
3 3 3 2 5 3 5 = ¥
  64 32
2 1 5 2 5
= + £ ¥3+ £ 33 32
9 2 3 3 4 = £
  32 12 £ 44
2 5 10 33 3 £ 11
= + ¥3+ = =
9 6 12 12 £ 44 3 £ 4 £ 4 £ 11
19 10 1
= ¥3+ =
18 12 16
19 1 10 elde edilir.
= £ +
18 3 12 1
19 10 38 90 Yanıt :
= + = + 16
54 12 108 108
(2) (9)
128 32 25
= = = 3
108 27 3
olduğundan  +  = 8 elde edilir.
Yanıt : 8
Alıştırma_ 9.26.
F (n) ile en sadeleşmiş halinde paydası n olan ve
1’den küçük pozitif kesirlerin toplamı gösterilsin.
Örneğin,
1 2 4 5 7 8
F (9) = + + + + + = 3
9 9 9 9 9 9
olur. Buna göre,
F (10) ¡ F (8)
değerini hesaplayınız.
Çözüm : Önce F (10)’u bulalım. En sadeleşmiş halinde
Alıştırma_ 9.24. paydası 10 olan ve 1’den küçük pozitif kesirler
77 £ 5 21 £ 55 1 3 7 9
¥   
9 £ 39 54 £ 26 10 10 10 10
ifadesini hesaplayınız. kesirleri olduğundan,
Çözüm : 1 3 7 9
F (10) = + + + =2
10 10 10 10
77 £ 5 21 £ 55
¥ bulunur. Şimdi de F (8)’i bulalım. En sadeleşmiş halinde
9 £ 39 54 £ 26 1 3 5 7
77 £ 5 54 £ 26 paydası 8 olan ve 1’den küçük pozitif kesirler   
= £ 8 8 8 8
9 £ 39 21 £ 55 olduğundan
7 £ 11 £ 5 £ 6 £ 9 £ 13 £ 2 1 3 5 7
= F (8) = + + + = 2
9 £ 3 £ 13 £ 7 £ 3 £ 5 £ 11 8 8 8 8
4 bulunur. Yanıt F (10) ¡ F (8) = 2 ¡ 2 = 0 olur.
=
3 1 3 7 9
olur. Yanıt : 0, F (10) = + + + = 2
10 10 10 10
4 1 3 5 7
Yanıt : F (8) = + + + = 2
3 8 8 8 8

Aşağıdaki eşitliğe göre F ve ¥ doğal sayıları en az Bir kesirden küçük veya bu kesre eşit en büyük doğal
kaçtır? sayıya, bu kesrin taban tamdeğeri diyelim ve bir n
3¢F 120 sayısının taban tamdeğerini
= bnc
3¢¥+F 124
ile gösterelim. Aşağıdaki ifadeyi hesaplayınız.
Çözüm : En küçük değerler için sağ tarafı sadeleştirelim. ¹ º ¹ º ¹ º ¹ º
3¢F 120 30 3 7 3 5
= = + + +
3¢¥+F 124 31 12 4 100 1
olduğundan 3 ¢ F = 30 ve F = 10 olması gerekir. Çözüm :
3 ¢ ¥ + F = 31 ise 3 ¢ ¥ = 21 ve ¥ = 7 elde edilir.  
3
Yanıt : F = 10 ¥ = 7. = 0
12
 
7
= 1
4
 
3
Alıştırma_ 9.28. = 0
100
A ve B doğal sayılar olmak üzere, A + 11 ve  
5
2B + A sayıları aralarında asal ve = 5
1
A + 11 36        
= 3 7 3 5
2B + A 34 olduğundan + + + = 6 olur.
12 4 100 1
eşitliği sağlanıyorsa B kaçtır? Yanıt : 6
Çözüm :  + 11 ve 2 +  sayıları aralarında asal ise
sağ taraftaki kesiri de pay ve payda aralarında asal olacak
şekilde sadeleştirelim.
 + 11 18
=
2 +  17
olduğundan,
 + 11 = 18
2 +  = 17 Alıştırma_ 9.31.
eşitliklerinden  = 7 ve 2 + 7 = 17 ise  = 5 olur. Bir kesirden büyük veya bu kesre eşit en küçük doğal
Yanıt : 5 sayıya, bu kesrin tavan tamdeğeri diyelim ve bir n
sayısının tavan tamdeğerini
dne
ile gösterelim. Aşağıdaki ifadeyi hesaplayınız.
Alıştırma_ 9.29. » ¼ » ¼ »
3 7 3
¼ » ¼
5
+ + +
1313 12 4 100 1
13131313 Çözüm :
 
kesrini en küçük hangi doğal sayıyla çarparsak sonuç 3
= 1
bir doğal sayı olur? 12
 
Çözüm : Hem pay hem de payda 13 ile bölünebilir. 7
= 2
1313 13 £ 101 101 4
= =  
13131313 13 £ 1010101 1010101 3
= 1
elde edilir. Paydanın da 101 ile bölünebildiği görülüyor. 100
 
1010101 ¥ 101 = 10001 5
= 5
1
olduğundan,
eşitliğinden
1313 1        
= 3 7 3 5
13131313 10 001 + + + = 1+2+1+5 = 9
12 4 100 1
bulunur. Bu kesiri 10001 ile çarparsak sonuç 1 yani doğal
sayı olur. olur.
Yanıt : 10001 Yanıt : 9
Kesir Problemleri Alıştırma_ 9.34.

3 7
Berk parasının önce ’ini, sonra kalanın ’unu
Alıştırma_ 9.32. 5 9
harcıyor. Berk’in ilk başta 180 TL’sı varsa ne kadar
Kare şeklindeki bir kağıt önce 25 eş kareye ayrılıyor.
parası kalır?
Sonra eş parçalardan biri 4 eş kareye ayrılıyor, bu 4
3 2
eş parçadan biri 9 eş kareye ayrılıyor. Elde edilen en Çözüm : 180 liranın önce ’ini harcamış. O halde, ’i
5 5
küçük karelerden 5 tanesi alınıyor. Alınan beş karenin kalır.
ilk baştaki kağıt kareye göre kesirsel ifadesi kaçtır?
180 ¥ 5 = 36 2 £ 36 = 72
Çözüm : Kare şeklindeki bir kağıt önce 25 kareye sonra
7 2
karelerden biri 4 parçaya sonra bu dört parçadan biri 9 kareye lirası kalır. 72 liranın da ’unu harcarsa ’u kalır. 72’nin
ayrılıyorsa kağıt toplam 9 9
2
’u
25 £ 4 £ 9 = 900 9
tane en küçük kareden oluşur demektir. Bunlardan 5 tanesi 72 ¥ 9 = 8 8 £ 2 = 16
alınıyorsa, bu kağıdın ilk baştaki büyük kareye göre kesirsel elde edilir.
ifadesi
Yanıt : 16 TL
5 1
=
900 180
olur.
1
Yanıt :
180
Alıştırma_ 9.35.
3 a
Bir sınıfın ’si erkek ve ’i kız ise a kaçtır?
7 21
3 4
Çözüm : Bir sınıfın ’si erkek ise ’si kızdır. O halde,
7 7
4 
=
7 21
olur.
12 
=
21 21
olduğundan  = 12 elde edilir.
Yanıt :  = 12
Alıştırma_ 9.33.
Bir kare önce 36 eş parçaya ayrılıyor. Sonra eş
parçalardan biri 4 eş parçaya ayrılıyor, bu 4 eş
parçadan biri 9 eş parçaya ayrılıyor. Elde edilen en
küçük eş parçalardan dört tanesinin alanları toplamı Alıştırma_ 9.36.
bir doğal sayı ise, karenin alanı en az kaçtır? 3¢F 7
¡ = 5 olduğuna göre, F kaçtır?
Çözüm : Büyük kare 43 43
36 £ 4 £ 9 = 1296 Çözüm :
en küçük kareden oluşur. Bunlardan 4 tanesinin alanları 3¢F¡7
=5
toplamı en küçük doğal sayı 1 olduğundan 1 tanesinin alanı 43
1 yazalım. Eşitliğin her iki tarafını 43 ile çarparsak
olur. O halde, 1296 tanesinin alanı
4
3 ¢ F ¡ 7 = 215
1
1296 £ = 324 olur. Bu eşitliğe göre 3F = 222 ve F = 222 ¥ 3 = 74
4
bulunur. elde edilir.
Yanıt : 324 Yanıt : F = 74
Problemler (Kesirler) Prob. 9.5 12’yi yarıma bölersen kaç olur? (Yarım :
1/2)
µ ¶ µ ¶ Çözüm : Bizden istenen
3 1 3 1 12
Prob. 9.1 ¡ ¥ + işleminin sonucu
4 2 4 2 0 5
kaçtır? değeridir.
Çözüm :
    12 120
3 1 3 1 1 5 = = 24
¡ ¥ + = ¥ 0 5 5
4 2 4 2 4 4
olur.
1 4
= £ Yanıt : 24
4 5
1
=
5
elde edilir.
Yanıt : 1/5
Prob. 9.6 Bir sayının beşte birinin, çeyreğinin üçte
birinin yarısı 2 ise bu sayı kaçtır? (UKMT 2020)
Çözüm : Ters işlemlerle sonuca ulaşabiliriz.
yarısı Üçte biri çeyreği beşte biri
2 ¿ 4 ¿ 12 ¿ 48 ¿ 48 ¢ 5 = 240
21 ¢  42 2 katı 3 katı 4 katı 5 katı
Prob. 9.2 = eşitliği sağlanıyorsa  kaçtır?
52 26 elde edilir.
Çözüm : Yanıt : 240
21 ¢  42 21 ¢  84
= ) =
52 26 52 52
(2)
eşitliğinden 21 ¢  = 84 ve  = 4 elde edilir.

Yanıt :  = 4 2 2
Prob. 9.7 Tuğçe uzun kenarı 3 cm ve kısa kenarı 2
7 3
olan bir fotografı aynı oranda büyüterek duvara asmıştır.
Duvardaki resmin uzun kenarı 69 cm ise kısa kenarı kaç
cm olur?
   Çözüm : Fotografın uzun kenarının kısa kenarına oranı
Prob. 9.3 = 5 ise sayısı sayısının kaç
 10 100 2 23
katıdır? 3
7 = 7 = 23 ¥ 8 = 23 £ 3 = 69
Çözüm :  = 5 yazılabilir. Buna göre, bizden istenen 2 8 7 3 7 8 56
2
  5  3 3
¥ = ¥
10 100 10 100 olduğundan, uzun kenar 69 ise kısa kenar 56 olur.
değeridir. Yanıt : 56
5¤ 100 500
£ = = 50
10 ¤ 10
elde edilir.
Yanıt : 50 3
Prob. 9.8 Göktuğ ödevinin önce ’ini, sonra kalan
5
1
ödevinin ’ünü yapıyor. Yapması gereken 60 soru
3
kaldığına göre, Göktuğ’un ödevinde kaç soru vardır?
4 Çözüm : Göktuğ’un ödevinin ne kadarını yaptığını bulalım.
Prob. 9.4 5 kilogramlık bir şeker çuvalındaki şek 3
10 Önce ’ini yapıyor.
3 5
erlerin tamamından, kilogramlık şeker paketleri 2 1 1 2 2
5 Sonra kalan ’in ’ünü yani ¢ = ’ini yapıyor.
yapılıyor. Kaç paket yapılmıştır? 5 3 3 5 15
Böylece toplam
Çözüm :
3 2 9 2 11
4 54 + = + =
5 5 15 15 15 15
10 = 10 = 54 ¥ 3 = 54 £ 5 = 9 4 4
3 3 10 5 10 3 ’ini yapmıştır. Geriye de ’lik kısmı kalır. ’lik kısmı 60
15 15
5 5 soru ise, ödevin tamamı 60 ¥ 4 = 15 15 £ 15 = 225 olur.
elde edilir. 2 1 2
Yanıt : 225,  ¡ ¢  = 60
Yanıt : 9 5 3 5
4 2 3 1
Prob. 9.9 Bir sınıftaki öğrencilerin ’si erkektir. Prob. 9.12    olduğuna göre  değeri, 
7 7 7 4
Erkek öğrencilerin sayısı kız öğrencilerin sayısının 2 1 8 5 1
   değerlerinden kaçı olabilir?
katından 14 eksik olduğuna göre, bu sınıfta kaç öğrenci 2 21 14 14
vardır? Çözüm : Önce sağ ve soldaki kesirlerin paydasını 14 olacak
4 şekilde genişletelim.
Çözüm : Bir sınıftaki öğrencilerin ’si erkek ise, 4 erkek,
7 2 3 4 6
3 kız ve sınıf 7 olur. Erkek öğrencilerin sayısı kız öğrenci  ) 
lerin sayısının 2 katından 14 eksik ise, 7 7 14 14
5 1
4 = 2 (3) ¡ 14 olduğundan olabilir, olamaz. Şimdi de sağ ve soldaki
14 14
yazılabilir. Buradan, kesirlerin paydasını 21 olacak şekilde genişletelim.
2 3 6 9
4 = 6 ¡ 14 ) 4 + 14 = 6 ) 2 = 14  ) 
7 7 21 21
eşitliğinden  = 7 bulunur. Sınıf 7 ise 7 ¢ 7 = 49 kişi olur. 8 1 3 3
4 3 olduğundan kesiri de olabilir. Diğer yandan, = 
Yanıt : 49,  = 2 ¢ ¡ 14 21 2 6 7
7 7 1 2 2
olduğundan belirtilen aralıkta değildir. =  olduğun
4 8 7
1 8
dan dolayı da belirtilen aralıkta değildir. Yani, sadece 
4 21
5
kesirleri belirtilen aralıktadır.
14
8 5
1 1 1 1 1 Yanıt : ve 
Prob. 9.10    ve kesirlerinin dört tanesi 21 14
2 3 6 9 18
toplanarak 1 elde ediliyor. Hangi kesir kullanıl
mamıştır? (UKMT 2021)
Çözüm :
1 1 1
+ + = 1
2 3 6
olduğundan kullanılmayan sayı bu üç kesirden biridir.
1 1 1 1 2
+ + + = 
3 6 9 18 3
1 1 1 1 5
+ + + = 
2 6 9 18 6
1 1 1 1
+ + + = 1
2 3 9 18
1 Prob. 9.13 Aşağıdaki işlemin sonucunu bulunuz?
olduğundan kullanılmayan kesir bulunur.
6 (2022 UKMT)
1
Yanıt : 2 ¥ (4 ¥ (6 ¥ (8 ¥ 10)))
6
Çözüm : En içteki parantezden dışa doğru işlem yapacağız.
   
8
2 ¥ (4 ¥ (6 ¥ (8 ¥ 10))) = 2 ¥ 4 ¥ 6 ¥
10
  
10
= 2¥ 4¥ 6£
15 8
Prob. 9.11 kesrinde payda, kesrin payından 10  
25 60
büyüktür. Bu kesre eşit olan paydası payından 22 büyük = 2¥ 4¥
8
olan kesri bulunuz.  
8
Çözüm : Önce sadeleştirelim. = 2¥ 4£
60
15 3
= 8
25 5 = 2¥
15
olduğundan, en sade halinde kesrin paydası payından 2 fa 15
zladır. 22 fazla olması için en sade halini 11 ile genişletebili = 2£
8
riz. Böylece, 30
=
3 33 8
=
5 55 15
(11) =
4
33 15
Yanıt : Yanıt :
55 4
Prob. 9.14 Ali babanın çiftliğinde tavuk ve koyun Prob. 9.16 İnternetten indirilen bir dosyanın indirilen
ların sayısının toplamı 100’dür. Tavukların ayaklarının kısmı taralı olarak gösterilmektedir. İndirme oranı ise
8 %70 (yüzde 70) biçiminde gösterilmiştir. İnmeyen
sayısı, koyunların ayaklarının sayısının ’undan 20
29 kısmı, pay ve paydası arasındaki fark 42 olan bir kesirle
fazladır. Buna göre, bu çiftlikte kaç tavuk vardır?
Çözüm : Koyun sayısı  olsun. Tavuk sayısı 100 ¡  olur. nasıl ifade ederiz?
Tavukların ayaklarının sayısı
2 (100 ¡ ) = 200 ¡ 2
olur. Koyunların ayaklarının sayısı da 4 olur. Tavukların
8 30 3
ayaklarının sayısı, koyunların ayaklarının sayısının ’undan Çözüm : İnmeyen kısım %30 veya = olur. En
29 100 10
20 fazla ise, sadeleşmiş durumda pay ve payda arasındaki fark 7 ise, pay ve
8 paydası arasındaki fark 42 olması için bu kesiri 6 ile genişlet
200 ¡ 2 = (4) + 20 iriz.
29
yazılabilir. Bu eşitliği düzenleyelim. 3 18
=
32 10 60
180 ¡ 2 =  (6)
29
Her tarafı 29 ile çarpalım. elde edilir.
18 3
Yanıt : =  60 ¡ 18 = 42
180 ¢ 29 ¡ 58 = 32 ) 90 = 180 ¢ 29 60 10
180 ¢ 29
eşitliğinden  = = 58 elde edilir O halde, tavuk
90
sayısı 42 olur.
Yanıt : 42
Prob. 9.17 Aşağıda verilen karenin içine, karenin orta

noktalarından ve köşelerinden şekildeki gibi doğru
parçaları çiziliyor. Taralı kısmın alanı karenin alanının
ne kadarıdır?
210 6
Prob. 9.15 = olduğuna göre,
490 
  5 20
  
5 20  
sayılarını büyükten küçüğe doğru sıralayınız.
Çözüm :
Çözüm : En küçük üçgenin alanını S ile gösterip alanları
210 6 7 ¢ 3 ¢ 10 6 3 6 aşağıdaki gibi harflendirirsek
= ) = ) =
490  7 ¢ 7 ¢ 10  7 
eşitliğinden,
6 6
= )  = 14
14 
elde edilir. Buna göre,
  5 20 14 14 5 20
   )   
5 20   5 20 14 14 toplam alan 16 ve taralı alan 6 olur. Buna göre, taralı kıs
kesirlerini sıralarsak mın alanı karenin alanının
14 20 14 5 6 3
    =
5 14 20 14 16 8
elde edilir. kadarıdır.
 20  5 3
Yanıt :  = 14    Yanıt :
5  20  8
Prob. 9.18 Bir eşkenar üçgen, şekildeki gibi birbirine 1 11

Prob. 9.20  sıralamasında birbirini
eş olan dört eşkenar küçük üçgene ayrılıyor, ortadaki 2 4
eşkenar üçgen yine dört eş kısma ayrılıyor. Buna göre, izleyen sayılar arasındaki farklar eşittir. Buna göre, +
büyük üçgenin alanını ne kadarlık kısmı taranmıştır? toplamı kaçtır? (ÖSS2003)
(UKMT 2020) Çözüm : Her sayı bir önceki sayıdan  büyük olsun.
1 1 1 1
 +  ++  +++
2 2 2 2
biçiminde olduğundan,
1 11 1 11
+++ = ) 3 + =
2 4 2 4
yazılabilir.
11 1 9
3 = ¡ =
4 2 4
Çözüm : En küçük üçgenin alanını S ile gösterip alanları
aşağıdaki gibi harflendirirsek 3
olduğundan  = elde edilir. O halde,
4
1 3 5
 = + =
2 4 4
1 3 3
 = + + =2
2 4 4
5 13
olduğundan  +  = + 2 = bulunur.
4 4
2. yol. Soldaki kesirin paydasını da 4 yapalım.
2 11
en büyük üçgenin alanı 16 olur. Taralı alan 3 olduğundan  
3 4 4
büyük üçgenin ’sı taranmıştır. 2+3
16 Buna göre, 11¡2 = 9 ve 9¥3 = 3 olduğundan  = =
3 4
Yanıt : 5 2+3+3
16 ve  = = 2 bulunabilir. Böylece,  +  =
4 4
5 13
+2= olur.
4 4 
13 2 5 8 11
Yanıt :    
4 4 4 4 4
Prob. 9.19 bc ifadesi  sayısına eşit veya  sayısın

dan küçük olan en büyük tam sayıyı göstersin. Buna
göre, aşağıdaki değeri bulunuz.
¹ º ¹ º ¹ º ¹ º Prob. 9.21 Aşağıdaki çarpımı hesaplayınız. (AMC8
100 100 100 100
+ + + 2022)
31 32 33 34
 
100
Çözüm : ifadesi 1 2 3 4 18 19 20
3 ¢ ¢ ¢ ¢¢¢ ¢ ¢
  3 4 5 6 20 21 22
100
= 33 (100’ün içinde tam 33 tane 3 var.) Çözüm : Her bir kesrin payı kendisinden iki önceki kesirin
31 paydasındaki kesirle sadeleşebilir. Buna göre,
 
100
1½
8 1½9 2½
¢ ¢ ¢ ¢ ¢¢¢½ ¢ ½ ¢ ½
= 11 (100’ün içinde tam 11 tane 9 var.) 1 2 ¢ 3 4 0
32
  ¢3 ¢4 ¢5 ¢6 2½
½0 21 22
100 eşitliğinden
= 3 (100’ün içinde tam 3 tane 27 var.)
33
  1¢2 1 1
100 = =
= 1 (100’ün içinde tam 1 tane 81 var.) 21 ¢ 22 21 ¢ 11 231
34
elde edilir.
olduğundan istenen toplam 33 + 11 + 3 + 1 = 48 bulunur. 1
Yanıt :
Yanıt : 48 231
1 Prob. 9.24 Aşağıdaki kesirlerin en sadeleşmiş hal

Prob. 9.22 Bir kesrin değeri ’tür. Payından 1
3 lerini bulunuz.
3 20 + 10 £ 20 + 10
çıkarılıp paydasına 3 eklenirse kesrin değeri oluyor. a)
11 20 £ 10 + 10 £ 20
Bu kesrin payı kaçtır? (ÖSS1987)
1  Çözüm : Pay ve paydada toplama var o yüzden bu haliyle
Çözüm : Kesrin değeri ise bu kesir şeklinde bir kesirdir.
3 3 sadeleştirme yapamayız.
3
Payından 1 çıkarılıp paydasına 3 eklenirse kesrin değeri 20 + 10 £ 20 + 10 20 + 200 + 10
11 =
oluyormuş. Buna göre 20 £ 10 + 10 £ 20 200 + 200
230
¡1 3 =
= 400
3 + 3 11
23
yazılabilir. Yani,  ¡ 1 = 3 ve 3 + 3 = 11 olur. İkinci = 
40
eşitlikte  = 3 + 1 yazılırsa,
1£2+3£4+5£6
3 (3 + 1) + 3 = 11 ) 9 + 3 + 3 = 11 b)
1+2£3+4£5+6
) 6 = 2
) =3 Çözüm : Pay ve paydada toplama var o yüzden bu haliyle
sadeleştirme yapamayız.
)  = 3 ¢ 3 + 1 = 10
1£2+3£4+5£6 2 + 12 + 30
olur. O halde, kesrin payı  = 10 olur. =
1+2£3+4£5+6 1 + 6 + 20 + 6
2. yol. (Daha sonraki bölümde göreceğiz.) İçler dışlar çarpımı 44
yapabiliriz. =
33
¡1 3 4 ¢ 11 4
= ) 11 ¡ 11 = 9 + 9 = = 
3 + 3 11 3 ¢ 11 3
) 2 = 20
5 £ 101 + 7 £ 101 + 12 £ 101
)  = 10 c)
7 £ 101 + 13 £ 101 + 16 £ 101
elde edilir.
¡1 3 Çözüm : Hem pay hem de paydada 101 parantezine alacağız.
Yanıt : = ise  = 10
3 + 3 11 5 £ 101 + 7 £ 101 + 12 £ 101 101 ¢ (5 + 7 + 12)
=
7 £ 101 + 13 £ 101 + 16 £ 101 101 ¢ (7 + 13 + 16)
5 + 7 + 12
=
Prob. 9.23 Bir  doğal sayısına eşit ve bu sayıdan 7 + 13 + 16
küçük olan sıfırdan farklı tüm doğal sayıların çarpımını 24
=
! ile gösterelim ve bu değere  sayısının faktöriyeli 36
2
diyelim. Örneğin, = 
3
4! = 4 ¢ 3 ¢ 2 ¢ 1 = 24
1 3 2 1
olur. Buna göre, d) + £ ¡
2 4 3 3
6! 2! + 3! 2! ¢ 3! + 4!
a) =? b) =? c) =? Çözüm : Önce çarpma işlemini yapmalıyız.
5! 3! 3!
Çözüm : 1 3 2 1 1 1 1
+ £ ¡ = + ¡
6! 6 ¢ 5! 2 4 3 3 2 2 3
a) = = 6 olur. 1
5! 5! = 1¡
b) Toplama işlemini yapmamız gerekir. 3
2! + 3! 2¢1+3¢2¢1 2+6 8 4 2
= = = = = 
3! 3¢2¢1 6 6 3 3
olur. 23 4 2 2
c) Toplama işlemini yapmamız gerekir. Yanıt : a) b) c) d)
40 3 3 3
2! ¢ 3! + 4! (2 ¢ 1) ¢ (3 ¢ 2 ¢ 1) + 4 ¢ 3 ¢ 2 ¢ 1
=
3! 3¢2¢1
2 ¢ 6 + 24
=
6
36
=
6
= 6
elde edilir.
4
Yanıt : a) 6 b) c) 6
3
2F + 3N 12 µ ¶2 µ ¶2 ³  ´2
Prob. 9.25 kesriyle kesri birbirine denk 4 2
5F 21 Prob. 9.27 sayısı sayısının
5 3 
kesirlerdir. Buna göre, F ve N doğal sayılarının toplamı katıdır?  ve  doğal sayılarının toplamı en az kaçtır?
en az kaç olabilir? Çözüm : Soruya göre
Çözüm :  2
4
2F + 3N 12 4¢3 4 5   2
= = =
5F 21 7¢3 7  2 =
2 
olduğundan, 3
2F + 3N 4 20 verilmiş.
= =
5F 7 35 16
(5)  2
25 = 16 £ 9 = 4 £ 9 = 36 = 6
yazılırsa F = 7 ve 2F + 3N = 20 olur. 4 25 4 25 25 5
2 ¢ 7 + 3N = 20 ) 3N = 6 ) 3N = 2 9
 6
elde edilir. Böylece F + N = 7 + 2 = 9 olur. olduğundan = olduğundan  ile ’nin toplamı en az
 5
Yanıt : F + N = 7 + 2 = 9  +  = 11 olur.
Yanıt : 11
Prob. 9.26 F doğal sayısı N doğal sayısının 5 katıdır.

Buna göre,
5F + 3N
3F + 5N
Prob. 9.28 Aşağıdaki kesrin en sade halini bulunuz.
kesrine denk olan en sade kesri bulunuz.
Çözüm : F = 5N ise, F yerine 5N yazabiliriz. 23 + 32 £ 20 + 31
5F + 3N 5 (5N) + 3N 23 £ 32 + 20 £ 31
= Çözüm :
3F + 5N 3 (5N) + 5N
25N + 3N 23 + 32 £ 20 + 31 8+9£1+3
= =
15N + 5N 23 £ 32 + 20 £ 31 8£9+1£3
28N 8+9+3
= =
20N 72 + 3
28 20
= =
20 75
7 4
= =
5 15
7 4
Yanıt : Yanıt :
5 15
Ondalık Gösterim Alıştırma_ 10.5.

Aşağıdaki işleme göre F kaçtır?
Alıştırma_ 10.1. 10; 24
= 1; 6
F
Aşağıdaki ondalık kesirlere karşılık gelen ondalık Çözüm : 10,24’ü F sayısına bölünce 1 6 elde ediliyorsa,
sayıları yazınız. 10 24 sayısı F ve 1 6 sayılarının çarpımıdır ve F sayısını
345 bulmak için 10 24 sayısı 1 6 ile bölünebilir. Buna göre,
a) =Çözüm : 3 45 10 24 1024 1024 ¥ 16 64
100 F= = = = = 6 4
4568 1 6 160 160 ¥ 16 10
b) =Çözüm : 0,4568
10000 bulunur.
4568 Yanıt : F = 6 4.
c) =Çözüm : 456,8
10
Yanıt : a) 3,45 b) 0,4568 c) 456,8
Alıştırma_ 10.2.
Aşağıdaki ondalık kesirlere karşılık gelen ondalık

sayıları yazınız.
45
a) =Çözüm : 0,045
1000
8
b) =Çözüm : 0,0008
10000
2100 21
c) Çözüm : =0,021
100000 1000
Yanıt : a) 0,045 b) 0,0008 c) 0,021.
Alıştırma_ 10.3.
Aşağıdaki çarpma işlemlerini yapınız.

a) 2; 5 £ 100 =Çözüm : 250 Alıştırma_ 10.6.
b) 3 405 £ 100 =Çözüm : 340,5
0; 4 40; 2 10; 4
c) 0 52 £ 1000 =Çözüm : 520 + + =?
d) 2 03 £ 10000 =Çözüm : 20300 0; 02 2; 01 0; 2
Yanıt : a) 250 b) 340,5 c) 520 d) 20300 Çözüm : Hem pay hem de paydada virgülden sonra eşit
sayıda rakam olacak şekilde sayıların sağına 0 yazıp,
virgülden sonraki rakam sayısı kadar 10’un kuvvetiyle
çarpalım.
0 40 40 20 10 4
+ +
0 02 2 01 0 2
Alıştırma_ 10.4. (100) (100) (10)
Aşağıdaki işleme göre F kaçtır? 40 4020 104

= + +
02 201 2
10; 0005 £ F = 10000; 5 = 20 + 20 + 52
Çözüm : Virgül 3 kez sağa doğru kaydırılmış. Bu 1000 ile = 92
çarpılmış demektir. Yani F = 1000 olur. elde edilir.
Yanıt : F = 1000. Yanıt : 92.

Aşağıdaki kesirlerin ondalık yazımını bölme işlemi
Aşağıdaki kesirlere karşılık gelen ondalık sayıları yardımıyla bulunuz.
yazınız. 2 13 11 11 7 13
; ; ; ; ;
3 5 5 25 8 125 4
a) =
25 Çözüm :
3 12
Çözüm : = = 0 12
25 100
(4)
11
b) =
5
11 22
Çözüm : = = 2 2
5 10
(2)
11
c) =
2
11 55
Çözüm : = = 5 5
2 10
(5)
11
d) =
25
11 44
Çözüm : = = 0 44
25 100 Yanıt : a) 0,4 b) 2,6 c) 0,44 d) 1,375 e) 0,056 f) 3,25
(4)
3
e) 2 =
8
3 375
Çözüm : 2 =2 = 2 375
8 1000
(125)
Devirli Ondalık Sayı Kavramı
11
f) =
125
11 88
Çözüm :
125
=
1000
= 0 088 Alıştırma_ 10.10.
(8) Aşağıdaki kesirlerin hangileri devirli sayıdır? Devirli
Yanıt : a) 0 12 b) 2 2 c) 5 5 d) 0 44 e) 2 375 f) 0 088 olanları ondalık olarak yazınız.
7 3 2 1
; ; ;
9 5 7 11
Çözüm : En sadeleşmiş durumda paydasında 2 ve 5’ten
3
farklı asal çarpanı olan sayılar devirlidir. Buna göre,
5
dışındakilerin tamamı devirli ondalık sayıdır.
Alıştırma_ 10.8.
Aşağıdaki ondalık sayıları kesir olarak yazınız.

25
a) 2; 5 =Çözüm :
10
012 12
b) 0 012 =Çözüm : =
1000 1000
102
c) 1 02 =Çözüm :
100
02 2
d) 0 02000 =Çözüm : = 0 02 = =
100 100
75
e) 0 75000 =Çözüm : = 0 75 = = 0 75
100
4505
f) 45 05 =Çözüm :
100
25 12 102 2 75 4505 Yanıt : a) Devirli 0,7 b) Devirli değildir. c) Devirli

a) b) c) d) e) f) 0 285714 d) Devirli 0 09
10 1000 100 100 100 100

3
bir devirli sayıdır. Bu devirli sayının virgülden
Aşağıdaki ondalık sayıları kesir olarak yazınız. 7
25 ¡ 2 23 5 sonraki 100 rakamının toplamı kaçtır?
a) 2; 5 =Çözüm : = =2 3
9 9 9 Çözüm : Öncelikle devirli sayısınının devreden kısmını
12 ¡ 0 12 7
b) 0 012 =Çözüm : = bulalım.
990 990
105 ¡ 10 95 5
c) 1 05 =Çözüm : = =1
90 90 90
50 5
d) 0 050 =Çözüm : =
990 99
75 ¡ 7 68
e) 0 75 =Çözüm : =
90 90
205 ¡ 2 203
f) 45 205 =Çözüm : 45 =5
990 990
5 12 5 50 68 203
Yanıt : a) 2 b) c) 1 c) d) e) 45
9 990 90 990 90 990
Alıştırma_ 10.12.
Aşağıdaki toplamı hesaplayınız. 428571 kısmının sürekli tekrar ettiğini gördük. Bu altı sayı
16 kere tekrar ederse 96’ncı sayı olur. Fazladan 4285 daha
2; 3 + 3; 4 + 4; 5 + 5; 6
olmalıdır. Yani, virgünden sonra 16 kez 428571 tekrar eder
Çözüm : ve en son 4285 ile virgülden sonra 100 rakam olur. Buna
3 4 5 6 göre, virgülden sonraki 100 rakamın toplamı:
2 3 + 3 4 + 4 5 + 5 6 = 2 +3 +4 +5
9 9 9 9 16 (4 + 2 + 8 + 5 + 7 + 1)+4+2+8+5 = 432+19
3 4 5 6
= 14 + + + + eşitliğinden 451 bulunur.
9 9 9 9 3
3+4+5+6 Yanıt : = 0 428571 4 + 2 + 8 + 5 + 7 + 1 = 27
= 14 + 7
9 27 £ 16 = 432 432 + 4 + 2 + 8 + 5 = 451
= 14 + 2 = 16
elde edilir.
Yanıt : 16
Aşağıdaki toplamı hesaplayınız.
0; 3 + 0; 5
0; 5 + 1; 2
Çözüm :
3 5 8
0 3 + 0 5 +
= 9 9 = 9
0 5 + 1 2 5 12 ¡ 1 16
+
9 9 9
8 16 8 9 1
olur ki, bu ifade de ¥ = £ = = 0 5 olur.
9 9 9 16 2
Yanıt : 0 5
Ondalık Sayılarda İşlemler Alıştırma_ 10.15.
e) 2; 13 ¡ 0; 14 = ::::::::::::
Çözüm :
Aşağıdaki işlemleri yapınız.
5,559
7,74
a) 
…………….
Çözüm :
f) 45 05 + 12 3 = 
Çözüm :
14,58
_ 7,6
b)
_
……………. 3,03
0,6
Çözüm : 
………
g)
 ………
………
Çözüm :
20,3 3,5
c)
Çözüm :
5,23
2,7

………
3,03 h)
 ………
_ 0,6 ………
d)
_
……………. Çözüm :
Çözüm :

Bilge annesinden 28; 65 kg daha hafif, kardeşinden
ise 11; 35 kg daha ağırdır. Bilge’nin annesi 67; 5 kg
8,397 2,7
i) ise Bilge’nin kardeşi kaç kg’dır?
Çözüm : Bilge’nin annesi 67 5 kg ve Bilge annesinden
28 65 kg daha hafif ise, Bilge
Çözüm :
kilogram olur. Bilge kardeşinden 11 35 kg ağır ise, kardeşi

de,
28,75 2,3 olur.

j)
Yanıt : 67 5 ¡ 28 65 = 38 85 ¡ 11 35 = 27 5
Ardışık iki sayının çarpımı bir sonraki kutuya yazılarak
bir sayı örüntüsü oluşturuluyor. Buna göre, dördüncü
kutudaki terimi bulunuz.
1; 3 A 4; 42 B
Çözüm :  sayısını bulmak için 4 42 sayısı 1 3 sayısına
bölünmelidir.
Yanıt : a) 13 299 b) 6 98 c) 5 8 d) 2 43 e) 1 99 f)

57 35 g) 1 818 h) 14 121 i) 3 11 j) 12 5
Yanıt : 1,3 ; 3,4 ; 4,42 ; 15.028


Bir ondalık sayıdan küçük veya bu sayıya eşit en büyük
a, b, c birbirinden farklı birer rakam olmak üzere, doğal sayıya, bu ondalık sayının taban tamdeğeri
diyelim ve bir n sayısının taban tamdeğerini
11; 06 > 11; abc
bnc
eşitsizliği sağlanacak şekilde en büyük a, b ve c
rakamlarının toplamı kaçtır? ile gösterelim. Buna göre, aşağıdaki ifadeyi
Çözüm :
hesaplayınız.
b10; 3c+b1; 00003c+b0; 03c+b9; 99999c+b5c
11 060  11 
Çözüm :
olması için 060   olması gerekir. Buna göre,
 = 059 alınabilir. Yani,  = 0  = 5 ve  = 9 b10 3c = 10
olduğundan  +  +  = 14 elde edilir. b1 00003c = 1
Yanıt : 11 060  11 059 ise  +  +  = 14 b0 03c = 0
b9 99999c = 9
b5c = 5
Ondalık Sayıların Çözümlenmesi olduğundan toplam 25 bulunur.
Yanıt : 25
326; 459 ondalık sayısında 3 rakamının basamak
değeri, 4 rakamının basamak değerinin kaç katıdır?
Çözüm : 3 rakamının basamak değeri 300 4 rakamının
1 4
basamak değeri 4 £ = = 0 4 olur.
10 10
300 3000
= = 750
0 4 4
elde edilir.
Yanıt : 750
(0; 1 + 0; 2 + 0; 3 ¡ 0; 4) ¥ 0; 5
ifadesinin değeri kaçtır? (UKMT 2019)
Çözüm :
(0 1 + 0 2 + 0 3 ¡ 0 4) ¥ 0 5
= (0 6 ¡ 0 4) ¥ 0 5
= 0 2 ¥ 0 5
0 2
=
0 5
2 4
= = = 0 4
5 10
olur.
Yanıt : 0 4
Problemler (Ondalık Sayılar) Prob. 10.4 N bir ondalık sayı olmak üzere,
1
N+
25
Prob. 10.1 Bir sayıyı 0 125 ile bölmek kaç ile çarp
bir doğal sayıysa, N ondalık sayısının virgülden sonraki
mak demektir?
Çözüm : 1.yol. Bir  sayısının 0 125 ile bölünmesini
kısmını bulunuz.
1 4
Çözüm : = = 0 04 olduğundan
 25 100
0 125 1
N+ = N + 0 04
ile gösterebiliriz. Şimdi bu ifadenin paydasını virgülden kur 25
tarmak için 1000 ile çarparız. Bu durumda kesir olur. BU ifadenin doğal sayı olması için N sayısının virgülden
1000 sonraki kısmı 96 olması gerekir.
125 Yanıt : 96
olur. 1000 ¥ 125 = 8 olduğundan bu kesir de 8 demektir.
Yani, 8 ile çarpmak anlamına gelir.
2. yol.
   1000
= = £ = 8
0 125 125 1 125
1000
olur.
Yanıt : 8
Prob. 10.5 i. 7,09 ii. 6,918 iii. 7,17, iv. 6,7 v. 7,085
sayılarından 7’ye en yakın olan hangisidir? (UKMT
2019)
Çözüm : Hepsinin virgülden sonraki rakam sayısını eşit ya
parsak daha rahat görürüz.
i7 090 ) 0 090 uzaklığında
ii 6 918 ) 0 082 uzaklığında
Prob. 10.2 Bir sayıyı 0,25 ile çarpmak bu sayıyı kaç iii 7 170 ) 0 170 uzaklığında
ile bölmektir? (ÖSS1985) iv 6 700 ) 0 300 uzaklığında
Çözüm : Sayı  olsun. v 7 085 ) 0 085 uzaklığında
25 1 
0 25 £  = £= £= =¥4 Buradan, 7’ye en yakın olan ikincisidir. 7’ye en yakından en
100 4 4 uzağa ii, v, i, iii, iv olur.
olduğundan  sayısını 0,25 ile çarpmak bu sayıyı 4 ile Yanıt : 6,918.
bölmek demektir.
Yanıt : 4
0 2 ¡ 0 025
0 0038 Prob. 10.6 işleminin sonucu kaçtır?
Prob. 10.3 ifadesi hangi kesre eşittir? 0 5
0 19 (YGS2010)
Çözüm : Virgülden sonra en fazla rakam olan sayı kesrin Çözüm : Önce kesrin payını hesaplamalıyız.
payındadır ve virgülden sonra 4 rakam vardır. O halde bu 0 2 ¡ 0 025 0 200 ¡ 0 025
kesiri 10000 (4 sıfır) ile genişletelim. =
0 5 0 500
0 0038 0 0038 38 0 175
= = =
0 19 0 19 1900 0 500
(10000)
Şimdi, hem payı hem de paydayı 1000 ile genişletelim.
elde edilir. Şimdi bu kesiri sadeleştirelim.
Böylece her ikisi de doğal sayı olur.
38 2 ¢ 19 2 1
= = = 175 7 ¢ 25 7¢5 35
1900 19 ¢ 100 100 50 = = = = 0 35
500 5 ¢ 100 100 100
elde edilir.
1 elde edilir.
Yanıt :  Yanıt : 0 35
50
5 1 0 09 1 5
Prob. 10.7 + + işleminin sonucu Prob. 10.11  doğal sayısı için 0 01   0 1 ise
0 017 0 003 0 1 
kaçtır? (ÖSS1990)  en küçük kaçtır?
Çözüm : Önce her kesirde virgülden sonra rakam sayısını eşit Çözüm : Her tarafı 100 ile çarpsak eşitsizlik değişmez.
yapalım. 5 500
0 01   0 1 ) 1   10
 
5 100 0 090 1 0
+ + 500 500 500
0 017 0 003 0 1 )  
500  50
Şimdi ilk iki kesiri 1000 ile üçüncü kesiri 10 ile genişletelim. yazılırsa,  sayısı en küçük 51 olabilir.
5100 90 10 Yanıt : 51
+ + = 300 + 30 + 10 = 340
17 3 1
elde edilir.
Yanıt : 340
2 3 2 3
Prob. 10.8 + işleminin sonucu kaçtır?
0 23 0 1
(ÖSS2000)
Çözüm : Önce her kesirde virgülden sonra rakam sayısını eşit
yapalım. Prob. 10.12 3 075 sayısının kesirsel gösteriminin en
2 30 2 3 230 23 sadeleşmiş biçimini bulunuz. (ÖSS1989)
+ = + Çözüm :
0 23 0 1 23 1
= 10 + 23 = 33 3075 615 £ 5 615
3 075 = = =
1000 200 £ 5 200
olur.
Yanıt : 33 Kesrimizin hem pay hem paydası hala 5 ile tam bölünebiliyor.
Devam edelim. Böylece
615 5 £ 123 123
= =
200 5 £ 40 40
elde edilir.
123
Yanıt :
40
Prob. 10.9    pozitif sayılar olmak üzere,
  
= =
0 3 0 4 0 5
ise,    sayılarını küçükten büyüğe doğru sıralayınız.
(ÖSS1984)
Çözüm : Bu eşitlikten her bir paydayı 10 ile çarpsak eşitlik
değişmez. Bu durumda
  
= =
3 4 5
olur. O halde,      elde edilir.
Yanıt :     
Prob. 10.13 0 2 devirli ondalık sayısının karesini ke

sir olarak yazınız.
Çözüm :
2¡0 2
1 0 2 = =
9 9
Prob. 10.10 kesrinin ondalık gösterimini yazınız.
20 olduğundan
(ÖSS2007)  2
Çözüm :  2 2 4
0 2 = =
1 5 9 81
= = 0 05
20 100 bulunur. 
2
2 4
Yanıt : = 
Yanıt : 0,05 9 81
Prob. 10.14 Bir ondalık sayıdan büyük veya bu

sayıya eşit en küçük doğal sayıya, bu ondalık sayının
Yüzdeler
tavan tamdeğeri diyelim ve bir  sayısının tavan
tamdeğerini Alıştırma_ 11.1.
Aşağıdaki şekilin taralı kısmı hangi yüzdeyi ve ondalık
de sayıyı gösterir?
ile gösterelim. Buna göre, aşağıdaki ifadeyi
hesaplayınız.
d10 3e + d1 00003e + d0 03e + d9 99999e + d5e
Çözüm :
d10 3e = 11
d1 00003e = 2
d0 03e = 1 Çözüm : Toplam 100 birim kare vardır ve bunların 20 tanesi
d9 99999e = 10 taralıdır. Bu nedenle taralı kısım
20
d5e = 5 = %20 = 0 2
100
olduğundan sayısını gösterir.Yanıt : %20 = 0 2
11 + 2 + 1 + 10 + 5 = 29
elde edilir.
Yanıt : 29
Alıştırma_ 11.2.
Geçen yıl not ortalaması 60 olan Alp’in bu yıl not
ortalaması %15 daha iyidir. Alp’in bu yılki not
Prob. 10.15 Alp’in yaşı Berk’in yaşının 0 6 katının, ortalaması kaçtır?
14 4 Çözüm :
fazlasıdır. Berk’in yaşı ise Alp’in yaşının katının
5 5 15 15 90
4 fazlasıdır. Buna göre, Alp ve Berk’in yaşlarını bu 60 + ¢ 60 = 60 + ¢ 6 = 60 + = 69
100 10 10
lunuz. bulunur. Yanıt : 69
Çözüm : Alp ve Berk’in yaşlarını isimlerinin baş harfleriyle
gösterelim.
14
 = 0 6 £  + 
5
 = £+4 Aşağıdaki birinci dikdörtgenin uzun kenarı %80 ve
5
Önce bu iki ifadeyi düzenleyelim. kısa kenarı %100 artırılarak ikinci dikdörtgen elde
6 14 3 14 3 ¢  + 14 ediliyor. Dikdörtgenin alanı kısa ve uzun kenarlarının
= £+ = £+ =  çarpılmasıyla bulunur. Buna göre, ikinci dikdörtgenin
10 5 5 5 5
yani alanı birinci dikdörtgenin alanının kaç katıdır?
3 + 14
=
5
olur. Şimdi bunu ikinci denklemde yerine yazalım.
4 3 + 14
= £ +4 Çözüm : Uzun kenar 10, kısa kenar 5 cm olsun. Alanı 50
5 5
olur. Bu eşitliği düzenleyelim. olur. Uzun kenarı %80 arttırırsak
12 + 4 ¢ 14 80
= +4 10 + ¢ 10 = 18
25 100
elde edilir. Her tarafı 25 ile çarparsak kısa kenarı %100 arttırırsak
25 = 12 + 56 + 100 5 + 5 = 10
olur. Buradan da, 13 = 156 ve  = 156 ¥ 13 = 12 elde olur. Yeni alan 18 £ 10 = 180 bulunur. Yeni alan eski
edilir. alanın
3 + 14 3 ¢ 12 + 14 50 180 18 36
= = = = 10 = = = 3 6
5 5 5 50 5 10
bulunur. katı olur. Uzun kenar ve kısa kenarı farklı sayılar alsanız da
Yanıt : Alp :10, Berk 12. aynı sonucu bulacağınızı görünüz. Yanıt : 3 6 katıdır.

A; B; C ve D sıfırdan farklı doğal sayılar olmak Hangi ondalık sayının %60’ı 12; 3 ondalık sayısına
üzere, eşittir?
A£B Çözüm :  sayısının %60’ı 12 3 olsun.
C £D 12 3 60 123 3 123 123
= ) = ) =
 100 10 ¢  5 10 ¢  205
kesrinde, A ve B sayıları %40 arttırılır, C ve D (41)
sayıları %30 azaltılırsa, kesrin yeni değeri ilk kesrin olduğundan 10 ¢  = 205 olması gerekir ki, bu  = 20 5
kaç katı olur? Yeni kesir ilk kesirden % kaç fazladır? olması demektir.
140 14 Yanıt : 20 5
Çözüm :  sayısı %40 arttırılırsa = olur.
100 10
70 7
 sayısı %30 azaltılırsa = olur. Buna göre,
100 10
verilenlerden
14 14 Alıştırma_ 11.8.
£
Yeni Kesir = 10 10 150 liraya satılan bir futbol topu, 1 ay sonra 120
7 7 liraya satılıyorsa, % kaç indirim gelmiştir?
£
10 10 Çözüm : İndirim miktarı
14 £ 14 £  £ 
100 150 ¡ 120 = 30
=
7£7££ lira olduğundan 30 sayısının 150’nin yüzde kaçı olduğunu
100 bulmalıyız.
14 £ 14 £  £  100
= ¢ 30 1 20
100 7£7££ = = = %20
150 5 200
2£2££ (20)
=
£ elde edilir.
£ Yanıt : %20
=4¢
£
elde edilir. Yeni kesir eski kesirin 4 katıdır. Yani, eskisinden
3 katı fazladır. Bu %300 fazla olması demektir.Yanıt : 4,
%300 fazladır. Alıştırma_ 11.9.
125 cm uzunluğundaki bir fidan her yıl boyunun
%40’ı kadar büyümektedir. 3 yıl sonra, fidanın boyu
kaç cm olur?
Çözüm :
1. yıl sonunda
Alıştırma_ 11.5.
120 sayısı 750’nin yüzde kaçıdır? 40 4
125 + ¢ 125 = 125 + ¢ 125 = 175
100 10
Çözüm :
2. yıl sonunda
120 12 4 16
= = = = %16 40 4
750 75 25 100 175 + ¢ 175 = 175 + ¢ 175 = 245
(4) 100 10
olur. 3. yıl sonunda,
40 4
Yanıt : %16. 245 + ¢ 245 = 245 + ¢ 245 = 343
100 10
elde edilir.
Yanıt : 343 cm
Alıştırma_ 11.6.
2; 2 sayısı 27; 5 sayısının yüzde kaçıdır?
Çözüm :
2 2 22 2 ¢ 11 2 8
= = = = = %8
27 5 275 25 ¢ 11 25 100
(10) (4)
elde edilir.
Yanıt : %8.
Problemler (Yüzde Problemleri) (0 2)2 + (0 3)2

Prob. 11.3 değeri %  ile ifade
(0 5)2
Prob. 11.1 28 tane küpten 10 tanesi farklı renktedir.. edilebiliyorsa  kaçtır?
Çözüm :
Bu küplerle şekildeki gibi bir duvar yapılıyor. Bu du
varın üst ve alt kısımları hariç, küplerin dışta kalan (0 2)2 + (0 3)2 0 04 + 0 09
=
kısımlarının yüzde kaçı farklı renktedir? (Üst ve altlar (0 5)2 0 25
sayılmayacaktır.) 0 13
=
0 25
13
=
25
52
=
100
= %52
Yanıt : 52
Çözüm : Duvarın yanlarının kaç küpün yüzüyle oluştuğunu

sayalım. 4 katlı 12 yan yüz olduğundan 4 £ 12 = 48 yan küp
yüzü var. Bunlardan boyalı olanların sayısı da
1 + 4 + 3 + 3 + 2 + 2 + 2 + 1 = 18
olduğundan,
18 3 375 37 5 Prob. 11.4 Aşağıdaki 8 £ 8 dama tahtasının bazı
= = = = %37 5 kareleri boyanmıştır. Boyanan kareler tüm karelerin
48 8 1000 100
’lik kısmı farklı renktedir. yüzde kaçıdır?
3
Yanıt : = %37,5.
8
Çözüm : 64 karenin kaçının boyalı olduğunu bulmalıyız.

Şekildeki gibi kırmızı dikdörtgenlere parçalayalım.
Prob. 11.2 Asal sayı, kendisinden ve 1’den başka

tam böleni olmayan sayıdır. 12 13 14 15  35 36
sayılarının yüzde kaçı asal sayıdır?
Çözüm : Burada,
36 ¡ 12 + 1 = 25
sayı var. Bunlardan 13 17 19 23 29 31 olmak üzere 6
tanesi asaldır. O halde, Şekil simetrik olduğundan boyalı alan
6 24 2 ¢ 2 + 2 ¢ 2 + 2 ¢ 3 + 2 ¢ 2 + 14 = 32
= = %24’ü
25 100 32 1 50
asaldır. bulunur. O halde, = = = %50’si boyalıdır.
64 2 100
Yanıt : %24 Yanıt : 50
Prob. 11.5 Çayın kilogramı  TL’dir. Çaya %20 zam Prob. 11.7 Bir sınıftaki erkeklerin sayısının kızların
yapılırsa,  TL’ye kaç kilogram çay alınabilir? (ÖSS 3
sayısına oranı ’dir. Erkeklerin %20’si futbol oy
2001) (Sonuç bir kesirdir.) 7
Çözüm : Çaya %20zam yapılırsa çayın fiyatı nadığına göre, futbol oynamayan erkeklerin sayısı tüm
20  5  6
sınıfın yüzde kaçıdır? (2002YGS)
+ =+ = + = Çözüm : Sınıf 100 kişi olsun.
100 5 5 5 5
6  30
olur.  tl ye kaç kilo çay alabileceğimizi  ¥ işlemiyle =
5  70
buluruz. verilmiş. Erkeklerin %20’si futbol oyunuyorsa %80’i oy
5 5 namıyordur.
¢ £ 6 = 6
¢ 80
¢ 30 = 24
elde edilir. 100
5
Yanıt : bulunur. O halde 100 kişilik sınıfta futbol oynamayan 24
6
erkek öğrenci vardır. Yanıt : %24. Yanıt : 24
Prob. 11.8  sayısının %15’i,  sayısının %20’sine

eşittir.  sayısı  sayısının % kaçıdır? (2020AMC8)
Çözüm :
15 20
= 
100 100
yazabiliriz. Her tarafı 100 ile çarparsak
15 = 20
olur. Buradan,
Prob. 11.6 Bir gezi grubunda kadınların sayısı erkek 15 75
lerin sayısının %40’ıdır. Bu grupta bulunan kadınların = =
20 100
(5)
sayısı 20’den fazla olduğuna göre, erkeklerin sayısı en
az kaçtır? (2000ÖSS) elde edilir. Yani,  sayısı  sayısının %75’idir.
Çözüm : Yanıt : 75
 40
=
 100
olduğu verilmiş. Sadeleştirirsek Prob. 11.9 Bir  sayısının % ’si 4 ise  sayısı kaçtır?
 2 (AMC200512B)
= Çözüm :
 5
olur. Kadınların sayısı 20’den fazla ise bu kesiri en az 11 ile  2
¢=4) =4
genişletmeliyiz. Buradan, 100 100
 2 22 olur. Her tarafı 100 ile çarparsak
= =
 5 55
(11) 2 = 400 = 202
elde edilir. Erkeklerin sayısı en az 55’tir. olduğundan  = 20 bulunur.
Geometriye Giriş
Aşağıda BC doğrusuyla A noktası verilmiştir. Aşağıdaki şekilde başlangıç ve bitiş noktası harflerle
belirli olan kaç tane doğru parçası çizilmiştir? [CG],
[GD] ve [CD]’yi unutma!
A noktasından BC doğrusuna bir paralel doğru çiziniz.

A noktasından BC doğrusuna bir dik doğru çiziniz. BC
doğrusuna A noktasından geçen kaç tane paralel ve
kaç tane dik doğru çizilebilir?
Çözüm : Şekilde de görüldüğü gibi A noktasından BC Çözüm : Sayarken aynı doğru üzerinde olanlarda biraz daha
doğrusuna sadece 1 parelel ve 1 dik çizilebilir. dikkatli olmalıyız : [CG], [GD] ve [CD] olmak üzere 3 tane
ve ayrıca [AB], [BC], [AE], [ED], [AF], [FG] ve [BF] olmak
üzere 7 tane daha var. Toplam 10 tanedir.
Yanıt : 10
Alıştırma_ 12.4.
Aşağıda şekilde başlangıç ve bitiş noktaları şekildeki
Alıştırma_ 12.2. harflerden biri olan kaç doğru parçası vardır?
Aşağıdaki şekilde verilenlere göre boşlukları

doldurunuz.
Çözüm :
a) [AF] bir doğru parçası’dır.
Karenin kenar uzunluğunun yarısı uzunluğunda olanlar [AF],
b) [CE bir ışın’dır. [FB], [BG], [GC], [EF] ve [FG] (6 tane);
c) d3 ve d2 birbirine diktirve d3 ?d2 şeklinde gösterilir. Karenin kenar uzunluğunda olanlar. [AB], [BC], [CD], [DA]
d) d1 ve d2 birbirine pareleldirve d1 d2 şeklinde gösterilir. (4 tane);
e) [BC] doğru parçasının uzunluğu jBCjile gösterilir. Karenin köşegen uzunluğunda olanlar [AC], [BD] (2 tane);
f) jACj =8cm’dir. Karenin köşegen uzunluğunun yarısı kadar olanlar [AE],
g) [CEışınıile d2 doğrusubirbirine diktir. [EC], [EB], [ED] (4 tane).
h) 1 doğrusu EFile de gösterilebilir. O halde toplam :
i) jECj + jABj = jB*j ise * işareti Charfidir. 6 + 4 + 2 + 4 = 16
Yanıt : a) doğru parçası b) ışın c) diktir ve ? d) paraleldir doğru parçası vardır.
ve k e) jBCj f) 8 g) ışını ile doğrusu h) EF i) C Yanıt : 16
Açılar Alıştırma_ 12.6.

Aşağıdaki şekildeki en dıştaki karenin içinde kalan
bölgedeki dik, geniş ve dar açıların sayısını bulunuz.
Alıştırma_ 12.5.
Alp bir üçgen çiziyor ve açılarından birini ölçüyor.
Bu açının 3 katının 11 derece fazlası bir dar açı ise,
Alp’in ölçtüğü açı doğal sayı olarak en fazla kaç
derece olabilir?
Çözüm : Açıyı  ile gösterelim. Bu açının 3 katının 11
derece fazlası bir dar açı ise
3 ¢  + 11  90
yazılabilir. Buna göre,
3 ¢   90 ¡ 11 = 79
olacağından  en fazla 26 olabilir. a) Dik açı sayısı (9 değil) : .............
Yanıt : 26± . Çözüm : Aşağıda kırmızı renkle gösterilen dik açılar
sayılırsa 20 bulunur.
b) Geniş açı sayısı (2 değil) : ..........

Çözüm : Aşağıda kırmızı renkle gösterilen geniş açılar
c) Dar açı sayısı (2 değil) : ...........

Çözüm : Aşağıda kırmızı renkle gösterilen dar açılar
Yanıt : a) 19 b) 6 c) c) 6

Aşağıda 16 nokta verilmiştir. Tüm noktaları Aşağıdaki şekilde kaç tane üçgen vardır?
kullanarak elde edilecek birbirini kesmeyen tüm doğru (İpucu : Önce, tek üçgenden oluşan üçgenleri, sonra
parçaları arasında oluşacak dar açıların sayısı en fazla iki üçgenden oluşan üçgenleri, sonra üç üçgenden
kaç olabilir? Örnek olarak 11 dar açı, 3 geniş açıdan oluşan üçgenleri ve en sonunda en dıştaki ABC
oluşan bir çizim verilmiştir? üçgenini sayınız.)
Çözüm : Sadece 1 küçük üçgenden oluşan üçgenler 6

Çözüm : 14 dar açı olabilir. Aşağıda bir örnek verilmiştir. tanedir.
İki tane küçük üçgen içeren üçgenleri sayalım.
ABG, AGE, BGC
olmak üzere üç tane.
Üç tane küçük üçgen içeren üçgenleri sayalım.
ABD, ADC, ABE, AFC, BEC, BFC,
olmak üzere 4 tanedir.
Dörtten fazla küçük üçgen içeren sadece ABC üçgeni vardır.
O halde, 6 + 3 + 6 + 1 = 16 üçgen olduğu bulunur.
Yanıt : 14. Çizmeye çalışınız. Yanıt : 6 + 3 + 6 + 1 = 16
Aşağıdaki şekilde kaç tane üçgen bulunmaktadır?
Üçgen ve Üçgenin Elemanları
Alıştırma_ 12.8.
Aşağıdaki şekilde belirtilen noktalardan kaç tanesi bir Çözüm : Sadece 1 küçük üçgenden oluşan üçgenler 8
üçgenin köşesi değildir? tanedir.
İki tane küçük üçgen içeren üçgenler 4 tanedir.
Üç tane küçük üçgen içeren üçgen yoktur.
Dört tane küçük üçgen içeren 4 üçgen vardır.
Çözüm : A ve G noktalarının herhangi bir üçgenin köşesi

olmadığını kolayca görebilirsiniz. Diğer noktaların hangi
üçgenin köşegenleri olduğunu siz belirleyiniz. O halde, toplam 8 + 4 + 4 = 16 üçgen vardır.
Yanıt : A ve G noktaları bir üçgenin köşesi değildir. Yanıt : 8 + 4 + 4 = 16

Aşağıdaki şekilde kaç tane üçgen vardır? Aşağıdaki 7 kibrit çöpünün tamamını kullanarak 2
eşkenar üçgen elde edebilir misiniz?
Çözüm : Aşağıdaki şekilde üstteki ve en büyük iki üçgen

Çözüm : eşkenardır.
Sadece 1 küçük üçgenden oluşan üçgenler 7 tanedir.
İki tane küçük üçgen içeren üçgenleri sayalım. Bunlar içteki
dörtgenin içinde bulunan üçgenlerdir ve 4 tanedir.
Üç tane küçük üçgen içeren üçgenleri sayalım. Bunlar
aşağıdaki ikinci şekilde gösterilen iki üçgendir.
Dörtten fazla küçük üçgen içeren sadece en dıştaki üçgendir.

O halde, 7 + 4 + 2 + 1 = 14 üçgen olduğu bulunur.
Yanıt : 7 + 4 + 2 + 1 = 14
Sadece iki tane kibrit çöpünün yerini değiştirerek üç
tane üçgen elde edebilir misiniz?
Aşağıda verilen üçgenlerde x ve y değerlerini bulunuz.
Çözüm : Aşağıdaki şekilde oluşturulabilir.

Çözüm : İlk şekilde,
37 + 57 = 94  = 180 ¡ 94 = 86
ikinci şekilde \ açısı 180 ¡ 125 = 55 olduğundan,
55 + 53 = 108 ve  = 180 ¡ 108 = 72
bulunur.
Bir üçgende bir dış açı kendisine komşu olmayan iki iç
açının toplamı olduğundan, 125 ¡ 53 = 72 şeklinde de
hesaplayabilirdik.
Yanıt : Yanıt :  = 86  = 72

ABC ikizkenar üçgeninde \B açısının ölçüsünü Aşağıda yanyana birleştirilmiş üç ikizkenar üçgen
bulunuz. verilmiştir. \EBD açısının ölçüsünü bulunuz.
Çözüm : İkizkenar üçgen olduğu için \ = \ olur.

Buna göre,
180 ¡ 36 = 144 144 ¥ 2 = 72 Çözüm : ABE üçgeni ikizkenar olduğundan tepe açısı
elde edilir.  (\) = 180 ¡ 2 ¢ 75 = 30
Yanıt : (180 ¡ 36) ¥ 2 = 72 ve EDC üçgeni ikizkenar olduğundan tepe açısı
 (\) = 180 ¡ 2 ¢ 70 = 40
olur.  (\) = 120 ise  (\) =
120 ¡ 30 ¡ 40 = 50 elde edilir. EBD üçgeninde tepe
açısı 50± ise taban açıları
 = (180 ¡ 50) ¥ 2 = 65
olur.
Yanıt : 65
4ABC ve 4ECD ikizkenar üçgenleri ile bazı açılar
aşağıda verilmiştir. \BAC açısı kaç derecedir?
ABC ikizkenar üçgeninde \A açısının ölçüsünü
bulunuz.
Çözüm : ECD ikizkenar üçgeninde tepe açısı 50± ise taban

açıları
(180 ¡ 50) ¥ 2 = 65
Çözüm : İkizkenar üçgen olduğu için \ = \ = 36± olur. O halde,  (\) = 65 ise,
olur. Buna göre, \ düz açı olduğundan 180± dir ve
 (\) = 180 ¡ 60 ¡ 65 = 55 bulunur.
180 ¡ 2 ¢ 36 = 108 ABC üçgeni ikizkenar olduğundan diğer taban açısı da 55±
elde edilir. dir. O halde,  = 180 ¡ 2 ¢ 55 = 70 elde edilir.
Yanıt : 108 Yanıt : 70±

Şekildeki 4ABC ve 4BDC ikizkenar üçgenlerinin Şekilde 4ABC ve 4ECD ikizkenar üçgenlerdir.
tepe açıları sırasıyla 20± ve 50± olduğuna göre, jABj = jACj ve jEDj = jECj olmak üzere, \EDC
\ACD açısının ölçüsünü bulunuz. açısının ölçüsü \DEC açısının ölçüsünün 4 katıysa
\AFE açısının ölçüsünü bulunuz.
Çözüm : ABC üçgeni ikizkenar olduğundan taban açıları

(180 ¡ 20) ¥ 2 = 80±
olur. Diğer yandan, BDC ikizkenar üçgeninde de taban
açıları Çözüm : ECD üçgeni ikizkenar ve bir taban açısı 4 ise
diğer taban açısı da 4 olur. Tepe açısı da  olduğundan,
(180 ¡ 50) ¥ 2 = 65± ECD üçgeninin iç açıları  4 4 ve bunların toplamı
olur. (\DCB) = 65± ise  = 80 ¡ 65 = 15± 9 olur. İç açıların toplamı 180± olduğundan  = 20±
bulunur. bulunur. Böylece,
Yanıt : 15±  (\ECD) =  (\ACB) = 80±
olur. ABC üçgeni ikizkenar olduğundan diğer
taban açısı  (\ABC) = 80± olur. O halde,
(\FBE) = 180± ¡ 80± = 100± olduğundan
 (\ ) = 180± ¡ 20± ¡ 100± = 60±
olur.  açısı da 180± ¡ 60± = 120± bulunur.
Yanıt : 120±
4ABC ve 4BCD ikizkenar üçgenlerinde
jABj = jBCj = jDCj olarak veriliyor.
m(\BAC) = 55± ve m(\DCB) = 50± olduğuna
göre, m(\ABD) =?
Çözüm : BDC ikizkenar üçgeninde de taban açıları

(180 ¡ 50) ¥ 2 = 65±
olur. Yani,  (\CBD) = 65± ’dir. ABC üçgeninde bir
taban açısı 55± ise tepe açısı yani  (\ABC) açısı
180± ¡ 2 ¢ 55± = 70±
olur. O halde,  açısı 70± ¡ 65± = 5± bulunur.
Yanıt : 5±
Geometri Problemlerini Görsel Hale Alıştırma_ 12.24.

Getirme Bir 4ABC eşkenar üçgeninin [AC] kenarına, D
noktası [AC] kenarının orta noktası olmak üzere, eşit
olan kenarları ABC eşkenar üçgeninin kenarlarına eşit
Alıştırma_ 12.22. olan dışa doğru bir DCE ikizkenar üçgeni çiziliyor.
Bir ABC üçgeninin A köşesinden BC kenarına \EDC açısının ölçüsü 70± olduğuna göre, \AED
paralel bir doğru çiziliyor. Sonra, bu doğru üzerinde açısının ölçüsü kaç derecedir?
AD kenarı ile AC kenarı eşit olacak şekilde bir D Yukarıdaki geometri problemini sadece çiziniz.
noktası alınıyor. [DC] doğru parçasının orta noktası Çözüm :
E olmak üzere, jACj = jBCj oluyor. Bu anlatıma
uygun şekli çiziniz.
Çözüm :
Yanıt :
Yanıt :
Bir 4ABC üçgeninin A köşesinden [BC] kenarına
çizilen dik doğru parçası [AH] olsun. Bu doğru Alıştırma_ 12.25.
parçasıyla, B köşesinden [AC] kenarının orta noktası Aşağıdaki problemi görsel hale getiriniz.
olan D noktasını birleştiren doğru parçasının kesişimi Bir ABC üçgeninde [AB] kenarı üstündeki D noktası
noktası K ise [KC] doğru parçasını çiziniz. ve [AC] kenarı üstündeki E noktası için, m(\AED) =
Çözüm : m(\ABC), jAEj = 2; jADj = 5 ve jBDj = 3 ise
jCEj nedir? (UİMO2012)
Çözüm :
Yanıt : Yanıt :
Dörtgenler Alıştırma_ 12.28.

Aşağıda iki büyük karenin kesişimi ile oluşan bazı
kareler gösterilmiştir. Berk, aşağıdaki şekilde tam 17
Alıştırma_ 12.26. tane kare olduğunu iddia ediyor. Sizce iddiası doğru
Aşağıdaki dörtgenin verilmeyen açısını bulunuz. mu?
Çözüm : Dörtgenin iç açıları toplamı 360± dir.

55 + 85 + 75 = 215±
olduğundan
 = 360± ¡ 215± = 145±
elde edilir. Çözüm : En küçük kare sayısı 6’dır.
±
Yanıt : 145 Kenarı en küçük karenin iki katı olan bir büyük karelerin
sayısı 6’dır.
Kenarı en küçük karenin üç katı olan bir büyük karelerin

sayısı 3’tür.
Son olarak, kenarı en küçük karenin dört katı iki kareyle

birlikte toplam
6 + 6 + 3 + 2 = 17
kare olduğu görülür.
Yanıt : Doğru
Aşağıdaki dikdörtgenin verilmeyen açısını bulunuz.
Çözüm : EAB üçgeninin verilmeyen iç açısı

 
180± ¡ 32± + 108± = 40±
olur. \ABC açısı dik açı olduğundan ölçüsü 90± ’dir ve
 = 90± ¡ 40± = 50± bulunur.
Yanıt : 50±

Aşağıda kibrit çöpleriyle 5 kare oluşturulmuştur. Aşağıda verilen paralelkenarın bir kenarına içe doğru
Sadece 3 kibritin yerini değiştirerek 9 kare elde ediniz. bir eşkenar üçgen çizilmiştir. Buna göre \ADE = x
açısını bulunuz.
Çözüm : Sol üstteki üç kibriti aşağıdaki gibi taşırsak 9 kare

elde ederiz. Bu karelerden 7 tanesi küçük, iki tanesi büyük
karedir.
Çözüm : ABCD paralelkenar olduğundan karşı köşelerdeki

açılar eşittir ve  (\ADC) açısı da 70± olur. EDC üçgeni
eşkenar olduğundan  (\EDC) = 60± olduğundan
 = 70± ¡ 60± = 10± olur.
Yanıt :
Yanıt : 10± .
Aşağıda verilen paralelkenarlarda verilmeyen açıları
bulunuz.
Çözüm : İlk şekilde  = 70± dir, çünkü paralelkenarda

karşı köşelerdeki açılar birbirine eşittir.
İkinci şekilde  = 180± ¡ 110± = 70± dir, çünkü
paralelkenarda ardışık iki köşedeki açının toplamı 180± dir.
Yanıt : a) 70± b) 70±

Aşağıda verilen ABCD eşkenar dörtgeninde Aşağıda şekilde bazı doğruların kesişim noktaları
\ACB = x açısını bulunuz. harflendirilmiştir. ABCD bir dikdörtgen ve EFGH ise
bir yamuk olduğuna göre, şekilde birbirine paralel kaç
tane doğru çifti vardır?
Çözüm : Eşkenar dörtgende köşegenler birbirini dik açı ile

keserler. O halde,  (\BEC) = 90± olur. BDC üçgeni
ikizkenar olduğu için  (\DBC) = 50± olur. Böylece,
EBC üçgeninin iç açıları toplamının 180± olmasından
yararlanarak
 
 = 180± ¡ 90± + 50± = 40± Çözüm : ABCD dikdörtgen ise karşılıklı kenarlar paraleldir.
elde edilir. EFGH yamuk ise alt ve üst taban paraleldir. Yani, 3 paralel
doğru çifti vardır.
AD k BC AB k DC EF k GH
Yanıt :  = 40± .
Yanıt : 3, ADkBC, ABkDC, EFkGH.
Aşağıda verilen yamukta öyle bir doğru parçası çiziniz
ki, ortaya bir paralelkenar ve bir üçgen çıksın.
Çözüm : İki farklı şekilde yapılabilir. Sağ veya sol yan

kenarlara paralel çizerek yapabilirsiniz.
Yanıt :

Aşağıda verilen yamuğun yan kenarlarına paralel Aşağıda verilen yamukta, [AB] ve [ED] paraleldir.
doğru parçaları çizilmiştir. jADj = 3 cm ve jBCj = 8 [DC] ile de [AF] paraleldir. m(\ADE) = 30± ve
cm ise, jEFj uzunluğunu bulunuz. m(\BCD) = 60± ise x ve y açılarını bulunuz.
Çözüm : AFCD paralelkenar olduğundan karşı köşelerdeki

Çözüm : ABED ve AFCD paralelkenarlar olduğundan açılar eşittir. O halde, (\FAD) = 60± olur. Böylece,
karşılıklı kenarları eşittir ve jBEj = 3 ve jFCj = 3 olur. O AGD üçgeninin iç açılarından
halde, jEFj = 8 ¡ (3 + 3) = 2 bulunur.  
 = 180± ¡ 60± + 30± = 90±
bulunur.
Diğer yandan ABED dörtgeni de paralelkenar olduğundan

Yanıt : jEFj = 2 cm ardışık iki köşesindeki açıların toplamı 180± olur. Yani,
(\) + (\) = 180±
± ±
30 + (60 + ) = 180±
90± +  = 180±
olduğundan  = 90± bulunur.
Yanıt :  = 90±   = 90± 
Çokgenler Alıştırma_ 12.38.

Aşağıda bir karenin içine, şekildeki gibi köşeleri
dıştaki karenin üzerinde olan bir kare daha çizilmiştir.
Alıştırma_ 12.37. Çizilen şekilde kaç farklı beşgen bulunabilir?
Aşağıdaki yedi kenarlı çokgenin içine bir köşesi aynı
olmak şartıyla kaç üçgen çizilebilir? b) 100 kenarlı
bir çokgenin içine bir köşesi aynı olan kaç üçgen
çizilebilir?
Çözüm : Aşağıdaki biçimde 4 tane beşgen vardır. Bunları

görünüz.
Çözüm : a) A köşesinden diğer köşelere doğru parçaları

çizelim. Sadece komşu köşelere köşegen çizemeyiz. Yani 4
şekildeki gibi 4 doğru parçası çizeriz ve ortaya beş üçgen
ortaya çıkar. Aşağıdaki biçimde yine 4 tane beşgen vardır. Bunları
görünüz.
Aşağıdaki biçimde yine 4 tane beşgen vardır. Bunları

görünüz.
b) Eğer 100 kenarlı bir çokgen olsaydı. 98 köşeye toplam 97
köşegen çizerek 98 üçgen elde edilirdi.
Yanıt : a) 5 b) 98
O halde, toplam 12 beşgen vardır.

Yanıt : 12
Alıştırma_ 12.39. Problemler (Geometriye Giriş)

Aşağıda bir düzgün beşgenin köşegenleriyle
oluşturulan bir yıldız önce düzgün beşgensiz, sonra ise Prob. 12.1 Aşağıdaki doğru üzerinde uçları belirtilen
düzgün beşgenle birlikte verilmiştir. Her iki şekilde harfler olan kaç doğru parçası bulabilirsiniz?
de ortaya çıkan tüm üçgenlere altın üçgen denir. İlk
şekilde, 10 tane altın üçgen vardır. İkinci şekilde kaç
altın üçgen olduğunu bulunuz.
Çözüm : Soldan sağa doğru sayalım.
Sol ucu A olan 6 tane.
Sol ucu B olan 5 tane.
Sol ucu C olan 4 tane.
Sol ucu D olan 3 tane.
Sol ucu E olan 2 tane.
Sol ucu F olan 1 tane.
Böylece, toplam 6 + 5 + 4 + 3 + 2 + 1 = 21 doğru parçası
Çözüm : Sadece 1 üçgen içeren 10 tane altın üçgen bulunabilir.
vardır. Aşağıdaki şekilde gösterilmiştir. (5 sarı ve 5 pembe Yanıt : 21
üçgenler).
İki tane küçük üçgenden oluşan altın üçgenleri sayalım.

Kırmızı kenarlı olarak aşağıda belirttiğimiz 10 altın üçgen
elde edilir.
Üç tane küçük üçgenden oluşan altın üçgenleri sayalım.

Aşağıdaki biçimde 5 altın üçgen daha bulunabilir.
İki üçgen ve ortadaki beşgenden oluşan altın üçgenler. Prob. 12.2 Aşağıda verilenlere göre jBCj =?
Aşağıdaki biçimde 5 altın üçgen daha bulunabilir.
Son olarak üçden fazla küçük üçgen içeren altın üçgenler de Çözüm :
5 tanedir.
jACj + jBDj = 22 + 28 = 50
toplamında jBCj uzunluğu iki kez hesaplanmıştır. Yani, bu
uzunluk jADj uzunluğundan jBCj kadar fazladır. Buna göre,
jBCj = 50 ¡ 36 = 14
bulunur.
Yanıt : 14
Sonuç olarak 10 + 10 + 5 + 5 + 5 = 35 altın üçgen
vardır.
Yanıt : 35
Prob. 12.3 Aşağıdaki şekilde, \CAD açısının ölçüsü, Prob. 12.5 Aşağıda bir karenin kenarına bir eşkenar
\EAB açısının ölçüsünün 2 katının 30± eksiğidir. AE üçgen çizilmiştir. Buna göre (\ACE) =? (UKMT
? AD is, (\BAE) =? 2018)
Çözüm : Eşkenar üçgenin bir açısı 60± dir. ACD üçgeni de

Çözüm : ikizkenar dik üçgendir ve taban açısı 45± dir. Böylece, istenen
açı 60± + 45± = 105± olur.
 + (2 ¡ 30± ) = 90±

olmalıdır. Buna göre, Yanıt : 105
± ± ± ±
3 ¡ 30 = 90 ) 3 = 120 )  = 40
olur.
Yanıt : 40± .
Prob. 12.4 Aşağıdaki şekilde kaç tane geniş açı

vardır?
Prob. 12.6 Aşağıdaki 4ABC üçgeninin kenarlarına

A ve C noktalarından dik doğru parçaları çizilmiştir.
Verilen açılara göre, (\ACE) =?
Çözüm : Önce  açısını bulalım.

180± ¡ (55± + 45± + 25± + 20± ) = 35±
olur. Şimdi soldan sağa doğru geniş açıları belirleyelim.
Bir kolu [AB olan
\BAZ, \BAH, \BAD,
± ±
açıları 90 ile 180 arasında olduğundan geniş açıdır.
Bir kolu [AE olan sadece Çözüm : ADC bir dik üçgendir. İç açıları toplamından
\EAC, 15± + 90± + 55± +  = 180±
açısı geniş açıdır. O halde, sadece 4 geniç açı vardır. olduğundan,  = 20± bulunur.
Yanıt : 4 Yanıt : 20±
Prob. 12.7 Aşağıdaki 4ABC üçgeninin [BC] kenarı Prob. 12.8 Aşağıda 4ABC üçgeninin [BC] kenarında
üzerinde jBDj = jADj olacak şekilde bir  noktası bir D noktası alınarak iki tane ikizkenar üçgen oluştu
alınıyor. jACj = jBDj ve (\ABC) = 36± ise rulmuştur. (\ACD) = 34± ise (\ABD) =?
(\BAC) =?
Çözüm :  (\) = 36± ve ABD üçgeni ikizkenar olduğun

Çözüm :
dan  (\BAD) = 36± olur. \ADC açısı ABD üçgeninin
dış açısıdır ve kendisine komşu olmayan diğer iki iç açının
toplamı olduğundan 72± olur. ADC ikizkenar olduğundan
 (\ACD) = 72± olur. Buradan,
 (\DAC) = 180± ¡ 2 ¢ 72± = 36±
ve (\BAC) = 36± + 36± = 72± bulunur.
 = 180± ¡ 2 ¢ 68± = 44±

elde edilir.
Yanıt : 180 ¡ 2 ¢ 68 = 44
Yanıt : 72± Prob. 12.9 Şekilde ABCD bir dikdörtgen, CDF ise bir
eşkenar üçgendir. Verilen açılara göre, (\EDF) =?
Çözüm : DCF eşkenar olduğundan bir iç açısı 60± olur. Diğer

yandan, verilen açılardan (\AEB) = 45± ve (\DEC) =
70± olur. ECD üçgeninde (\EDC) = 20± olduğundan
(\EDF) = 60 + 20 = 80± olur.
Yanıt : 80±
Prob. 12.10 Aşağıda GBE ve ECF doğrusaldır. Ver Prob. 12.11 ABCD bir eşkenar dörtgendir. Şekilde
ilenlere göre (\GEF) =? (UKMT2020) verilenlere göre  =?
Çözüm : ABC üçgeninin verilmeyen iki iç açısını  ve  Çözüm : Eşkenar dörtgen de bir paralelkenardır ve karşı
cinsinden aşağıdaki gibi bulabiliriz. köşelerdeki açılar birbirin eşittir, ardışık komşu iki köşedeki
açının toplamı da 180± dir. Yani,  (\DAB) = 180± ¡
120± = 60± olur. Diğer yandan ADE VE ABF üçgenlerinin
verilemeyen açıları da
180± ¡ (120± + 35± ) = 25±
olduğundan,  = 60± ¡ 2 ¢ 25± = 10± bulunur.
Buna göre,
33 + 180 ¡ 2 ¡  + 180 ¡ 2 ¡  = 180
olduğundan
213 ¡ 3 ¡ 3 = 0 ) 3 ( + ) = 213
)  +  = 213 ¥ 3 = 71
elde edilir. Diğer yandan EBC üçgeninin iç açıları da
(\EBC) = 2 ve (\ECB) = 2 olduğundan, Yanıt : 10±
 (\BEC) + 2 + 2 = 180
 (\BEC) + 2 ( + ) = 180
 (\BEC) + 2 ¢ 71 = 180
eşitliğinden,  (\BEC) = 180 ¡ 142 = 38± elde edilir.
± ±
Yanıt : 38±
Prob. 12.12 4ABD, 4ADE ve 4AEC ikizkenar Prob. 12.14 Aşağıda tüm kenarları eşit bir altıgenin
üçgenlerdir. (\BAD) = 36± olduğuna göre, iç kısmında bir kenarı üzerine bir kare çiziliyor. Sonra
(\BAC) =? (UKMT 2021) bu karenin üstüne de bir eşkenar üçgen çiziliyor. Buna
göre, (\GID) =? (UKMT 2019)
Çözüm : ABD ikizkenar üçgeninin taban açıları

(180 ¡ 36) ¥ 2 = 72± olur. ADE iki kenarüçgenin
taban açıları da
(180 ¡ 108) ¥ 2 = 36± Çözüm : Tüm kenarları eşit altıgene düzgün altıgen denir ve
olur. Son olarak AEC ikizkenar üçgeninin taban açıları da düzgün altıgenin tüm iç açıları eşittir. Düzgün altıgenin iç
açılarının toplamı (6 ¡ 2) ¢ 180 = 720 dir. O halde, bir tane
(180 ¡ 144) ¥ 2 = 18±
iç açısı
olur.
720± ¥ 6 = 120±
olur. BCIH kare olduğundan ve bir kenarı altıgenin kenarına
eşit olduğundan jICj = jCDj olur. Yani, ICD ikizkenar üç
gendir. Altıgenin bir iç açısı 120± , karenin bir iç açısı 90±
olduğundan ICD üçgeninin tepe açısı 30± ve taban açıları da
(180 ¡ 30) ¥ 2 = 75± olur. GIH eşkenar olduğundan tüm
açıları 60± dir. Böylece I noktasındaki (\GID) dışındaki
tüm açıları bulmuş oluruz. I noktasındaki tüm açıların toplamı
Sonuç olarak 360± olduğundan,
(\) = 36± + 36± + 18± = 90± (\GID) = 360± ¡ (60± + 90± + 75± ) = 135±
bulunur. elde edilir.
Yanıt : 90± 
Prob. 12.13 Aşağıda aynı noktada kesişen üç doğru

parçasının bazı uçları birleştirilerek şekildeki gibi üç
üçgen oluşturuluyor. İşaretlenmiş açıların toplamını
hesaplayınız.
Çözüm : Açıları şekildeki gibi harflendirelim. Bir üçgende

bir dış açı kendisine komşu olmayan iki içi açının toplamına Yanıt : 135± 
eşittir. Bunu kullanırsak tam merkezdeki 360± lik açının
 +  +  +  +  +  olduğunu görürüz. Yani, işaretlenmiş
açıların toplamı 360± olur.
Yanıt : 360±
Prob. 12.15 BCDE bir kare, 4ABC ve 4FBE ise Prob. 12.16 Aşağıdaki üçgenlerde jABj = jCDj ise,
eşkenar üçgenlerdir. Buna göre,  açısını bulunuz. (\ADC) =?
(UKMT 2022)

Çözüm : ABC üçgeninden verilmeyen tek iç açı
Çözüm : Eşkenar üçgenin iç açıları 60± dir. Karenin iç açıları
da 90± dir. O halde B köşesindeki tüm açıların toplamı 360± 180± ¡ (74± + 32± ) = 74±
olduğundan, olduğundan, ABC üçgeninin iki açısı eşit olur ki, bu ABC
± ± ±
 (\ABF) = 360 ¡ (60 + 90 + 60 ) = 150 ± ± üçgeninin ikizkenar üçgen olması demektir. O halde, jABj =
jACj olur. jABj = jCDj olduğu soruda verilmiş. O halde,
bulunur. Diğer yandan, karenin kenarları aynı zamanda ACD üçgeni tepe açısı 74± olan bir ikizkenar üçgendir. bu
eşkenar üçgenlerin kenarları olduğundan ABF üçgeni de ik radan taban açıları
izkenardır ve tepe açısı 150± olduğundan taban açısı  =
(180± ¡ 150± ) ¥ 2 = 15± bulunur. (180± ¡ 74± ) ¥ 2 = 53±
olur ve (\ADC) = 53± bulunur.
Yanıt : 53±
Prob. 12.17 15 kenarlı bir çokgenin bir köşesinden

diğer köşelere köşegenler çizilerek üçgenler oluşturu
luyor. a) Kaç üçgen oluşturulur? b) 15 kenarlı çokgenin
iç açıları toplamı kaç tane üçgenin iç açısı kadardır?
Buna göre onbeşgenin iç açıları toplamı kaçtır?
Çözüm :
a) Bir köşeden sadece komşu köşelere köşegen çizilemez.
Yani, 14 ¡ 2 = 12 köşegen çizilebilir ve ortaya 13 üçgen
Yanıt : 15±  çıkar.
b) 13 üçgenin iç açıları toplamı kadardır.
c) Onbeşgenin iç açıları toplamı
13 £ 180 = 2340±
olur.
Yanıt : 13, 13 ¢ 180 = 2340± 
Çevre, Alan ve Hacim Kavramları

Şekilde kare şeklindeki fayanslarla oluşturulmuş Aşağıda 3 £ 5 ölçülerinde karton parçalarıyla
bölgenin çevresi, bir fayansın çevresinin kaç katıdır? oluşturulmuş bölgenin çevre uzunluğunu bulunuz.
Çözüm : Çevresi hesaplanırsa 28 birim bulunur. Bir fayansın

çevresi ise 4 birim olduğundan tüm çevre, bir fayansın
çevresinin 7 katıdır.
Çözüm : Aşağıdaki şekilden takip edilirse,

6¢ 5+10¢ 3++5¡ ++5¡ +2 5+2 5+2+2
toplamından
79
elde edilir.
Yanıt : 7.
Yanıt : 9 ¢ 5 + 10 ¢ 3 + 4 = 79

Aşağıdaki küçük eş üçgenlerle oluşturulmuş büyük Aşağıda eşkenar üçgen şeklindeki iki bölgenin
üçgensel bölgenin çevresi 52 cm ise, küçük koyu birleşimiyle oluşan büyük bölgenin çevresi kaç
boyanmış içteki tüm üçgenlerin çevreleri toplamı cm’dir? (UKMT 2022)
kaçtır?
Çözüm : Yan kenarlar  ve alt taban  uzunluğunda

olduğundan aşağıdaki gibi harflendirelim.
Çözüm : Aşağıdaki şekilden takip edilirse

8 + 8 + 5 + 3 + 3 +  + 6 ¡  = 33
elde edilir.
Böylece,
8 + 4 = 52
elde edilir. Sol tarafta 4 parantezine alırsak
4 (2 + ) = 52 ) 2 +  = 52 ¥ 4 = 13
bulunur. Yani bir küçük üçgenin çevresi 13’tür. Küçük
koyu boyanmış 6 üçgen olduğundan çevreleri toplamı
6 ¢ 13 = 78 elde edilir.
Yanıt : 52 ¥ 4 = 13 13 £ 6 = 78
Yanıt : 8 + 8 + 6 + 6 + 5 = 33
Alıştırma_ 13.5. Bir Geometrik Şeklin Alanı

Özdeş dikdörtgenler yardımıyla elde edilen aşağıdaki
iki şeklin çevreleri sırasıyla 58 ve 85 cm’dir. Buna
göre, bir dikdörtgenin çevresi kaç cm’dir? (UKMT Alıştırma_ 13.6.
Birim karelerle oluşturulmuş aşağıdaki şeklin alanını
2018)
bulunuz.
Çözüm : Kısa kenarı , uzun kenarı  ile gösterelim. Buna

göre, Çözüm :
2 + 4 = 58
6 + 2 = 85
olur. İlk eşitlikte 2 = 58 ¡ 4 olduğunu ikinci eşitlikte
kullanırsak
6 + 2 = 85 ) 6 + 58 ¡ 4 = 85
) 2 + 58 = 85
) 2 = 85 ¡ 58
) 2 = 27
Yukarıdaki şekildeki gibi kısımlara ayırıp alanlar
elde edilir. 2 = 27 olduğunu 2 + 4 = 58 eşitliğinde hesaplanırsa
kullanırsak
54 + 16 + 4 + 1 = 75
2 + 2 ¢ 27 = 58 = 2 = 4
elde edilir.
bulunur. Bir dikdörtgenin çevresi 2 + 2 olduğundan Yanıt : 6 ¢ 9 + 4 ¢ 4 + 2 ¢ 2 + 1 = 75
4 + 27 = 31 bulunur.
Yanıt : Kısa kenarı , uzun kenarı  ile gösterelim.
2 + 4 = 58 ve 6 + 2 = 85 ise 2 = 85 ¡ 58 =
27 ve 2 = 58 ¡ 2 ¢ 27 = 4 olur. Yani dikdörtgenin
çevresi 31 bulunur.

Aşağıda verilen büyük karenin alanı, içindeki taralı
Bir dikdörtgenden 5 dikdörtgen parçası kesilmiş karelerin alanının kaç katıdır?
ve kalan kısım şekilde gösterilmiştir. Kalan kısmın
alanını bulunuz.
Çözüm : Verilen şekili aşağıdaki gibi eşit üçgenlere

bölebiliriz. En küçük üçgenin alanı  ise, en büyük karenin
alanı 9 ¢ (8) = 72 olur.
Çözüm : Çıkarılan kısımlardaki dikdörtgenlerin kenar

uzunlukları ile alanları aşağıdaki gibi bulunur.
Taralı olan kısımların alanı ise 8 ¢ 4 = 32 olduğundan,

yanıt
72 9
=
32 4
9
bulunur. Yanıt : katı.
4
Böylece, geri kalan alan
14 £ 10 ¡ 12 ¡ 10 ¡ 6 ¡ 8 ¡ 6 = 98
elde edilir.
Yanıt : 14 £ 10 ¡ 12 ¡ 6 ¡ 10 ¡ 6 ¡ 8 = 98
Alıştırma_ 13.8.
Aşağıdaki en büyük düzgün altıgenin alanı, bu
altıgenin içindeki taralı bölgeleri alanları toplamının
kaç katıdır?
Çözüm : En küçük taralı üçgenin alanı  olsun. İçteki bir

altıgen 6 küçük üçgenden oluşur ve alanı 6 olur. Buna
göre, en büyük düzgün altıgenin alanı 7 tane küçük altıgen
ile 12 küçük üçgenden oluşur.

Aşağıdaki 2 £ 4 ölçülerindeki eş kartonlarla Aşağıdaki 2 £ 4 ölçülerindeki tuğlalarla çevrelenmiş
oluşturulmuş şeklin çevresinin alanına oranı nedir? yeşil bölgenin alanı nedir? (Bir karton alttakinin orta
(Bir karton alttakinin orta noktasından itibaren noktasından itibaren başlamıştır.)
başlamıştır.)
Çözüm : En üstten itibaren basamak basamak alanları

Çözüm : Bu şekilde
aşağıya doğru alanları hesaplayalım. En üstteki yeşil bölge
2 (4 + 3 + 2 + 1) = 20 2 £ 2 bir karedir ve alanı 4 olur. Bir alttakinde 2 £ 4 = 8
eş karton vardır ve alanları toplamı 20 £ (2 £ 4) = 160 olur. En alttaki yeşil bölge de 2 £ 2 bir karedir ve alanı 4
olur. Bu şeklin çevresini hesaplayalım. olur. Buna göre, yeşil bölgenin alanı
4 + 8 + 12 + 16 + 20 + 24 + 4 = 88
bulunur.
Yanıt : Alan : 24 + 20 + 16 + 12 + 8 + 4 + 4 = 88
Şekilden de takip edilirse çevresi :

2 ¢ 18 + 2 ¢ 16 + 6 ¢ 2 = 80
80 1
olur. Çevrenin alanına oranı da = bulunur.
160 2
Yanıt : Çevre : 16 £ 2 + 12 £ 4 = 80 Alan : 20 £ 8 =
80 1
160 =
160 2

Aynı ölçülere sahip dört dikdörtgen şekildeki gibi Aşağıdaki üçgenlerin alanını bulunuz.
birleştirilerek, orta kısımda bir kare oluşturulmuştur. a)
Ortadaki karenin alanı 16 cm2 , dıştaki karenin alanı
36 olduğuna dikdörtgenlerden birinin çevresini
bulunuz.
Çözüm : Üçgenin yüksekliği 5 cm ve tabanı 12 cm

olduğundan
12 ¢ 5
= 30
2
bulunur.
b)
Çözüm : Aşağıdaki gibi harflendirelim.
Çözüm : Yükseklik 5 cm, taban yine 12 cm olduğundan alan

30 cm2 olur.
c)
Buna göre,
( + ) ( + ) = 36 )  +  = 6
( ¡ ) ( ¡ ) = 16 )  ¡  = 4
olur. Çözüm : ABC üçgeninin [BC] kenarına ait yükseklik 5 ve
+ = 6 jBCj = 8 olduğundan alanı
5¢8
¡ = 4 = 20 cm2
2
eşitliklerini taraf tarafa toplarsak 2 = 10 ve  = 5 ve olur.
 = 1 bulunur. Çevresi de 2 ¢ (1 + 5) = 12 bulunur.
d)
Yanıt : 2 (1 + 5) = 12
6
Çözüm : ABC üçgeninin [BC] kenarına ait yükseklik ve
7
7
jBCj = olduğundan alanı
4
6 7 3
¢
7 4 = 2 = 3 cm2
2 2 4
olur.
3
Yanıt : a) 30 b) 30 c) 20 d)
4

Aşağıdaki verilenlere göre x kaçtır? (jBCj = 13) Aşağıdaki verilenlere göre taralı alanı hesaplayınız.
Çözüm : ABC üçgeninin [BC] kenarına ait yükseklik  ve

jBCj = 13 olduğundan alanı
13 ¢  Çözüm : [BC]= 5 cm ve [BE]= 12 cm olduğundan taralı
cm2
2 olan bölgelerin tabanlarının toplamı 12 ¡ 5 = 7 cm olur.
olur. Diğer yandan, ABC üçgeni dik üçgendir ve [AB] Bu iki bölgenin alanları toplamı yükseklikleri aynı ve 6
kenarına ait yükseklik 5 ve jABj = 12 olduğundan alanı olduğundan
5 ¢ 12 6¢7
= 30 cm2 = 21 cm2
2 2
olduğundan elde edilir.
13 ¢  Yanıt : 21
= 30
2
60
olmalıdır. Buradan, 13 = 60 ve  = 60 ¥ 13 =
13
bulunur.
60
Yanıt :  =
13
Aşağıdaki dikdörtgen içindeki taralı bölgenin alanını
bulunuz.
ALAN (4ABC)
değeri kaçtır?
ALAN (4ADE)
Çözüm : BU dikdörtgeni aşağıdaki parçalayıp ortaya çıkan

alanları S, T, P, R harfleriyle harflendirelim. Buna göre,
bizden istenen
+ + +
toplam alanıdır. Dikkat edilirse tüm dikdörtgenin alanı
5 ¢ 10 = 50 dir ve 2 + 2 + 2 + 2 olur. Yani
istenen alan 50 ¥ 2 = 25 bulunur.
Çözüm : ABC üçgeninin [BC] kenarına ait yükseklik 6 ve
jBCj = 24 olduğundan alanı
6 ¢ 24
= 72 cm2
2
olur. ADE üçgeninin [DE] kenarına ait yükseklik 6 ve
jDEj = 8 olduğundan alanı
6¢8
= 24 cm2
2
olur.
ALAN (4ABC) 72
= =3
ALAN (4ADE) 24
bulunur.

Aşağıdaki ABC üçgeninin [BC] kenarı 5 eşit parçaya Aşağıda verilenlere göre 4AED üçgeninin alanını
bölünmüş ve bu parçaların uç noktaları A köşesiyle bulunuz.
birleştirilmiştir. Oluşan 5 üçgenden alanı en büyük
olan hangisidir?
Çözüm : Beş küçük üçgen parçalarının her birinin tabanları Çözüm : Dikdörtgeni şekildeki gibi parçalayıp alanlara 
eşitmiş. Yükseklikleri de eşit ise her birnin alanı aynıdır.   ve  diyelim. Bizden istenen  +  alanıdır.
Yanıt : Hepsinin eşit olduğunu gördünüz mü?
Pembe kısımlardaki alanların toplamıyla, sarı kısımlardaki

Alıştırma_ 13.19. alanların toplamı eşit yani,  +  +  +  olduğundan,
Aşağıda birim karelerle oluşturulmuş şekilde taralı
kısmın alanının tüm alana oranı nedir? 12 + 17 = 7 +  ()
eşitliğinden  () = 22 cm2 bulunur.
Yanıt : 22 cm2
Çözüm : Tüm alan 5 £ 5 = 25’tir. Taralı alan ise

4 + 4 + 6 + 6 = 20
20 4
olduğundan istenen oran = bulunur.
25 5
4
Yanıt :
5
Pick Alan Formülü Alıştırma_ 13.22.

Aşağıda bir kenarı 7 cm olan bir küp şeklindeki
lokumdan bir kenarı 4 cm olan bir küp şeklinde
Alıştırma_ 13.21. bir lokum parçası kesilip çıkarılıyor. Geriye kalan
Aşağıda birim karelerden oluşan bir şeklin üzerine lokumun hacmini bulunuz.
şekildeki gibi bir M harfi çiziliyor. Bu harfin kapladığı
alanı bulunuz.
4 cm
7 cm
Çözüm : Büyük küpün hacmi 73 = 343 ve çıkarılan küpün

hacmi 43 = 64 olduğundan
73 ¡ 43 = 279
Çözüm : Pick formülünü kullanarak yapabiliriz. elde edilir.
Yanıt : 73 ¡ 43 = 279
Kenarlar üzerindeki köşe noktası sayısı 14, M harfinin

içindeki ızgara köşe noktalarının sayısı 11 olduğundan,
SINIR N
Alan = İÇ N + ¡1
2
14
= 11 + ¡1
2
= 17
elde edilir.
2. Yol. Sarı bölgenin dışındaki alanları hesaplayabiliriz.
Tüm alan 5 £ 8 = 40 olduğundan M harfinin kapladığı alan
40 ¡ (2 5 + 4 + 2 5 + 3 + 3 + 2 + 4 + 2) = 17
bulunur.
Yanıt : 17
Hacim Kavramı

Aşağıda cismin hacmini bulunuz. Aşağıdaki birim küplerle oluşturulmuş 3 £ 3 £ 3
türünden rübik küpün tüm köşelerindeki mavi küpler
2 cm
alınıp, geri kalan cismin alt, üst ve yanlardaki tüm dış
3 cm kısımları beyaza boyanıyor. Boyanan yüzeyin alanı
1 cm nedir?
2 cm
4 cm
2 cm
5 cm
2 cm
10 cm
Çözüm :
Çözüm : Köşelerdeki mavi küp dışında her yüzde 5 tane
2 cm birim kare vardır ve küpün 6 yüzü olduğundan bunların
alanları
3 cm
6 £ 5 = 30
II 1 cm
olur. Diğer yandan her bir köşeden çıkan mavi küp ile 3 tane
4 cm III 2 cm
birim karelik yüz ortaya çıkar. 8 köşe olduğundan bunların
2 cm 1024=4 cm toplamı da 3 £ 8 = 24 olur. Sonuç olarka boyanan yüzeyin
alanı 30 + 24 = 54 bulunur.
5 cm
I Yanıt : 54 cm2 
2 cm
10 cm
I numaralı dikdörtgenler prizmasının ölçüleri 10, 2 ve 5

olduğundan hacmi
10 £ 2 £ 5 = 100
olur. II numaralı dikdörtgenler prizmasının ölçüleri 4, 2 ve 5
olduğundan hacmi
4 £ 2 £ 5 = 40
olur. Son olarak III numaralı dikdörtgenler prizmasının
ölçüleri 4, 2 ve 1 olduğundan hacmi
4£2£1=8
olur. Bunların toplamı da 148 bulunur.
Yanıt : 10 ¢ 5 ¢ 2 + 5 ¢ 4 ¢ 2 + 1 ¢ 2 ¢ 4 = 148
Problemler (Çevre Alan Hacim) Prob. 13.2 Aşağıda 9£9 ölçülerinde birim karelerden
oluşan kareli bölgenin köşegenleri üzerindeki kareler
boyanmıştır. Taralı bölgenin alanının 17 br2 olduğu
Prob. 13.1 Aşağıdaki 3 £ 3 biçimindeki bölge, 9 kare görülebilir. Eğer 100£100 ölçülerinde bir bölge olsaydı
şeklindeki bahçeden oluşan bir bölgeyi göstermekte ve köşegenler üzerindeki karelerin alanları toplamı kaç
dir. Bahçelerin sınırları için toplam 240 metre tel kul olurdu
lanılmıştır.
Buna göre, aynı büyüklükteki karelerden oluşan 20£20

ölçülerindeki 400 bahçeden oluşan bir bölgede bahçe
sınırlarına tel çekmek istenirse kaç metre tele ihtiyaç Çözüm : Kenarın çift olması durumunda kenar sayısının iki
vardır? katı kadar kareli bölge taranır. Aşağıda 8 £ 8 için örnek ver
Çözüm : Önce her bir karenin bir kenar uzunluğunu bulalım. ilmiştir. Kenarın tek olması durumunda ise kenar sayısının 2
3 £ 3 biçimindeki bölge, 9 kare şeklindeki bahçeden oluşan katının 1 eksiği kadar kareli bölge taranır.
bir bölgedir ve
4 £ 3 enine ve 4 £ 3 boyuna
küçük kare kenarı uzunluğunda tel gereklidir. Yani 24 küçük
kare kenarı uzunluğunda tel gereklidir. 240 metre tel kul
lanılmışsa
240 ¥ 24 = 10
olduğundan bir kare bahçenin bir kenar uzunluğu 10 metre
olur.
Buna göre aynı büyüklükteki 20 £ 20 kare bahçesi için, Buna göre, 100 £ 100 ölçülerinde bir bölge olsaydı 200 kare
taralı olurdu.
21 £ 20 enine ve 21 £ 20 boyuna
Yanıt : 200 br2 (Kenarın tek veya çift olması farkeder mi?)
küçük kare kenarı uzunluğunda tel gereklidir. Toplam 21 £
20 + 21 £ 20 = 840 birim kare kenarı uzunluğundaki telin
metre olarak uzunluğu da, her bir karenin bir kenar uzunluğu
10 metre olduğundan
840 £ 10 = 8400
bulunur.
Yanıt : (21 + 21) £ 20 £ 10 = 8400.
Prob. 13.3 Taralı olmayan bölgenin alanı, taralı böl

genin alanınından kaç br2 fazladır?
Çözüm : Taralı olmayan bölgenin alanı 5 £ 5 = 25 ve taralı

bölgenin alanını
2 £ (2 + 2 + 2 + 2 + 3) = 22
olduğundna yanıt 25 ¡ 22 = 3 olur.
Yanıt : 3
Prob. 13.4 Aşağıda 10 £ 12 ölçülerinde verilen zarf Prob. 13.6 Kenarları 10 cm olan kutu şeklindeki bir
açılıyor. Açılmış haldeki zarfın bir yüzünün alanı ne küpün bir köşesi şekildeki gibi kesildikten sonra, küp
kadardır? açılıyor. Küpün açılmış halinin bir taraftaki yüzlerinin
alanını bulunuz.
Çözüm : Açıldıktan sonraki alan iki tane açılmamış zarfın

alanı kadardır. Açılmamış zarf bir dikdörtgendir ve alanı
10 £ 12 = 120
olduğundan açılmış zarfın alanı 240 olur.
Çözüm : Küp açılınca aşağıdaki gibi bir şekil elde edilir. Ke
Yanıt : 240
silmiş kısımlar koyu gösterilmiştir.
Buna göre, bir karenin alanı 100 olduğundan 6 ¢ 100 = 600

den çıkarılan koyu kısımların alanlarını çıkarmalıyız. Bu
radan,
 
4¢5 3¢5 3¢4 1153
600 ¡ + + = = 576 5
2 2 2 2
elde edilir.
Yanıt : 6 ¢ 100 ¡ 10 ¡ 6 ¡ 152 = 576 5
Prob. 13.5 1925 yılında Zgibniew Moron 9 farklı
kare yardımıyla aşağıdaki dikdörtgeni oluşturmuştur.
Karelerinin kenar uzunlukları, 1, 4, 7, 8, 9, 10, 14, 15
ve 18 ise bu dikdörtgenin alanı nedir? (UKMT 2020)
Çözüm : Dikdörtgenin alanı kendisini oluşturan karelerin

alanları toplamıdır.
1 + 16 + 49 + 64 + 81 + 100 + 196 + 225 + 324
= 50 + 80 + 81 + 325 + 520
ifadesi hesaplanırsa 1056 elde edilir.
Yanıt : 1056
Prob. 13.7 4 £ 6 ölçülerindeki bir dikdörtgenin her Prob. 13.8 Aşağıdaki bir kenarı 10 cm olan bir
adımda kenarları %50 arttırılıyor. Buna göre, 5’inci karenin dört köşesinden ikizkenar üçgen şeklinde dört
adımda elde edilen dikdörtgenin çevre uzunluğu en parça kesilerek bir sekizgen elde ediliyor. En küçük
yakın onluğa yuvarlanırsa kaç olur? ikizkenarın eşit kenarları 2 cm uzunluğunda ise, sekiz
genin alanını bulunuz.
Çözüm : İlk dikdörtgen 4 £ 6 ölçüsünde ve her adımda ke

3
narlar %50 arttırılıyor. %50 artırmak 1 5 = katını almak
2
demektir. Buna göre,
3 3
2. adımda dikdörtgenin ölçüleri ¢ 4 = 6 ¢ 6 = 9 olur. Çözüm : Kesilen ikizkenar üçgenlerin kenar uzunluklarını
2 2
3 3 27 şekildeki gibi harflendirelim.
3. adımda dikdörtgenin ölçüleri ¢ 6 = 9 ¢ 9 = olur.
2 2 2
3 27 3 27 81
4. adımda dikdörtgenin ölçüleri ¢ 9 =  ¢ =
2 2 2 2 4
olur.
3 27 81 3 81 243
5. adımda dikdörtgenin ölçüleri ¢ =  ¢ =
2 2 4 2 4 8
olur.
Böylece beşinci adımdaki dikdörtgenin çevresi
 
81 243 405
2 + = = 101 25
4 8 4
olur. En yakın onluğa yuvarlarsak 100 olur.
 4
3 405
Yanıt : 20 ¢ = ' 100
2 4
En küçük ikizkenarın eşit kenarları 2 cm uzunluğunda ise

 = 2  = 10 ¡ 5 ¡ 2 = 3
 = 4  = 5
bulunur. O halde mavi ile gösterilen sekizgenin alanı
 
2¢2 3¢3 4¢4 5¢5
102 ¡ + + +
2 2 2 2
4 + 9 + 16 + 25
= 100 ¡
2
= 100 ¡ 27 = 73
elde edilir.
Yanıt : 73
Prob. 13.9 Aşağıdaki çokgenlerin alanlarını bulunuz. Prob. 13.10 Aşağıdaki şekilde kenarları 1, 2 ,3 ,4, 5
Hangisinin alanı farklıdır? cm olan beş kare verilmiştir. Taralı bölgenin alanı, en
dıştaki karenin alanının yüzde kaçıdır? (2022 UKMT)
a) b)
c) d)
Çözüm : En dıştaki karenin alanı 25’tir. Taralı bölgelerin

alanını hesaplayalım.
Çözüm : Buradaki alanları Pick formülü yardımıyla da
hesaplayabilirsiniz. Fakat biz standart yöntemi kullanacağız.
3 £ 4 = 12 br2 alanından taralı bölgelerin kenarlarında kalan
taranmamış kare, dikdörtgen ve üçgenlerin alanını hesaplayıp
çıkaracağız.
1/2 1/2
1 2 1 2
1 1/2 1
1/2 Buna göre, taralı bölgenin alanı 7 + 3 = 10 olur.
1 1/2
2 1/2 3 10 40
= = %40
25 100
elde edilir.
1 3/2 1 3/2
1 1/2 Yanıt : %40
1 1/2 1/2
1 2
3 1/2 1 1/2
1
 
1 1 1 7
a) 12 ¡ + +1+ ¡ (1 + 1 + 2 + 2) =
2 2 2 dikdörtgen ve kareler 2
 üçgenlerin alanları

1 1 1 7
b) 12 ¡ + + + 1 ¡ (1 + 2 + 3) =
 2 2 2  2
3 1
c) 12 ¡ +1+1+1+ ¡ (1 + 3) = 3
2 2  Prob. 13.11 Aşağıda verilen iki dikdörtgenin alanları
3 1 1 1 1 7
d) 12 ¡ + + + + ¡ (1 + 1 + 1 + 2) = 25 cm2 ve 13 cm2 olduğuna göre  kaç cm’dir? (2018
2 2 2 2 2 2
7 7 7
UKMT)
Yanıt : a) b) c) 3 d) 
2 2 2
Çözüm : Sarı ile gösterilen küçük dikdörtgenin bir kenarı 4

ve alanı 13 olduğundan kısa kenarı
13
13 ¥ 4 =
4
olur. O halde, alanı 25 olan büyük dikdörtgenin kısa kenarı
13 25
+3=
4 4
bulunur.
25
¢  = 25
4
ise  = 4 elde edilir.
Yanıt :  = 4
Prob. 13.12 Aşağıdaki dikdörtgenin köşelerinden Prob. 13.13 Boyu 10 cm, genişliği 15 cm olan şek
çizilen [EC] ve [EB] doğru parçaları birbirine diktir ildeki tuğlalar üst üste koyularak 8 basamaklı bir merdi
ve uzunlukları sırasıyla 2 cm ve 4 cm’dir. Buna göre, ven oluşturulmuştur. Benzer şekilde yeterince tuğla kul
ABCD dikdörtgeninin alanı kaçtır? lanılarak oluşturulacak 100 basamaklı bir merdivende
kullanılacak tuğla sayısını ve görünen yüzünün alanını
bulunuz.
Çözüm : E noktasından BC ye bir dik çizerek pembe

kısımlardaki alanların toplamı ile sarı kısımdaki alanın eşit
olduğunu görebilirsiniz. Sarı kısım bir dik üçgendir ve alanı
dik kenarların çarpımının yarısıdır. Yani,
4¢2
=4 a) 100 basamaklı merdiven için, en alttan itibaren kul
2
olur. O halde, pembe kısmın alanı da 4 olur. Dikdörtgenin lanılacak tuğla sayısı 50,50,49,49,48,48,... şeklinde de
alanı de 8 cm2 bulunur. vam edecektir.
 ( + 1)
1 + 2 + 3 + ¢¢¢ +  =
2
olduğunu bilenler bu formülü kulananabilir. Ya da,
tuğla sayısını hesaplamak için
50 + 49 + 48 + ¢ ¢ ¢ + 3 + 2 + 1
1 + 2 + 3 + ¢ ¢ ¢ + 48 + 49 + 50
biçiminde önce düz sonra tersten yazıp alt alta toplarsak
2 kez toplanan aynı ifadenin
Yanıt : 8 cm2
50 ¢ 51
olduğu görülür. O halde,
50 ¢ 51
1 + 2 + 3 + ¢ ¢ ¢ + 50 = = 1275
2
elde edilir.
Çözüm : a) 100 basamaklı merdiven için, en alttan itibaren
kullanılacak tuğla sayısı 50,50,49,49,48,48,... şeklinde devam
edecektir. Ya da, tuğla sayısını hesaplamak için
50 + 49 + 48 + ¢ ¢ ¢ + 3 + 2 + 1
1 + 2 + 3 + ¢ ¢ ¢ + 48 + 49 + 50
biçiminde önce düz sonra tersten yazıp alt alta toplarsak 2 kez
toplanan aynı ifadenin
50 ¢ 51
olduğu görülür. O halde, tuğla sayısı
2 (1 + 2 + 3 + ¢ ¢ ¢ + 50) = 50 ¢ 51
elde edilir.
Not :
 ( + 1)
1 + 2 + 3 + ¢¢¢ +  =
2
olduğunu bilenler bu formülü kulananabilir.
b) Görünen yüzün alanı da tuğla sayısı ile bir tuğlanın alanı
çarpılarak bulunur.
50 ¢ 51 ¢ 10 ¢ 15 = 382 500
elde edilir.
Yanıt : 50¢51 tuğla kullanılır. Alan, 50 ¢ 51 ¢ 150 = 382 500.
Prob. 13.14 100 £ 100 £ 100 ölçülerindeki bir küpün Prob. 13.15 Öykü 12 £ 12 £ 12 ölçülerindeki kutusu
her adımda kenarları %50 azaltılıyor. Buna göre, 4 nun içini, hiç boşluk kalmayacak şekilde küçük küp
üncü adımda elde edilen küpün hacminin 125’te 8’i şekerlerle dolduruyor ve 64 şeker kullanıyor.
kaçtır?
12
12
12
Çözüm : Küpün her adımda kenarlarının %50 azaltılması
yarısının alınması demektir. a) Küp şekerlerin bir kenarının boyutu 6 ise toplam kaç
İlk adımda kenarlar 100 küp doldurulur?
100
2. adımda kenarlar = 50 Çözüm : 12 ¥ 6 = 2 olduğundan her kenara 2 şeker sığabilir.
2
50 O halde, toplam
3. adımda kenarlar = 25
2
25 2£2£2=8
4. adımda kenarlar 
2 küp doldurulur.
olur. O halde hacim
25 25 25 b) Küp şekerlerin bir kenarının boyutu 4 ise toplam kaç küp
£ £ doldurulur?
2 2 2
8 Çözüm : 12 ¥ 4 = 4 olduğundan her kenara 3 şeker sığabilir.
olur. Bu değerin ’i de O halde, toplam
125
8 25 25 25 25 £ 25 3 £ 3 £ 3 = 27
£ £ £ = = 125
125 2 2 2 5
küp doldurulur.
elde edilir.  3
1 25 8 c) Küp şekerlerin bir kenarının boyutu 5 ise boşluksuz doldur
Yanıt : 100 ¢ = ise Hacminin 125’te 8’i ¢ mak mümkün müdür?
2 2 125
Çözüm : 12 ¥ 5 bir tamsayı değildir. O halde boşluk mutlaka
253
= 125 kalır.
8
d) Küp şekerlerin bir kenarının boyutu 2 ise toplam kaç küp
doldurulur?
Çözüm : 12 ¥ 2 = 6 olduğundan her kenara 3 şeker sığabilir.
O halde, toplam
6 £ 6 £ 6 = 216
küp doldurulur.
e) Öykü’nün şekerlerinin bir kenarının boyutu nedir?
Çözüm : Öykü 64 şeker doldurduysa
64 = 4 £ 4 £ 4
olduğundan her kenara 4 şeker sığmıştır. Yani, şekerlerin bir
kenarının boyutu 12 ¥ 4 = 3’tür.
Yanıt : a) 7 b) 27 c) Hayır boşluk kalır. d) 63 = 216 e) 64
şeker varsa şekerlerin ölçüsü 3 £ 3 £ 3 olmalıdır.
Prob. 13.16 60 birim küp ile 3 £ 4 £ 5 ölçülerinde bir Prob. 13.17 1 £ 1 £ 1 küplerden 8 £ 8 £ n bir
dikdörtgenler prizması oluşturulmuştur. Bu prizmanın dikdörtgen prizma yapılıyor. A ile prizmanın yüzey
sadece dış yüzeyi sarıya boyanıyor. Daha sonra, boya alanını ve B ile de prizmayı oluşturan 1 £ 1 £ 1 küp
kuruyunca küpler dağıtılıyor. lerin tümünün toplam yüzey alanını gösterelim. B sayısı
a) Sadece bir yüzü sarı olan kaç küp vardır? A sayısının 6 katı ise  kaçtır?
Çözüm : Kenar ve köşede olmayan küplerin sadece 1 yüzü Çözüm : 8 £ 8 £ 1 dikdörtgen prizmasını oluşturmak için
boyalıdır. 64 tane 1 £ 1 £ 1 birim küp kullanılır. Her kat için 64 birim
küp daha kullanılacağından 8 £ 8 £ n dikdörtgen prizmasını
oluşturmak için 64 ¢  tane 1 £ 1 £ 1 birim küp kullanılacak
tır. Bunların tamamının yüzey alanı, her küpün yüzey alanı 6
olduğundan
 = 64 ¢  ¢ 6
olur. A ile de oluşan dikdörtgen prizmanın yüzey alanını gös
terdiğimiz için,
Buna göre,  = 64 ¢ 2 + 4 ¢ 8 = 128 + 32 = 32 (4 + )
2 (6 + 3 + 2) = 22 olur. B=6A ise
tanesinin sadece bir yüzü boyalıdır. 64 ¢  ¢ 6 = 6 ¢ 32 ¢ (4 + )
b) Hiçbir yüzü sarı boyalı olmayan kaç küp vardır? yazılabilir. Bu eşitliğe göre,
Çözüm : Kena olmayan göbek kısımda boya yoktur. Bunların
sayısı da 2 = 4 + 
olması gerekir ki bu  = 4 olması demektir.
(3 ¡ 2) £ (4 ¡ 2) £ (5 ¡ 2) = 6
Yanıt : 4.
olur.
c) En az iki yüzü boyalı kaç küp vardır?
Çözüm : Hiç bir yüzü boyalı olmayan 6 ve sadece 1 yüzü
boyalı olan 22 küp varsa,
3 ¢ 4 ¢ 5 ¡ (6 + 22) = 32
küpün en az iki yüzü boyalıdır.
Yanıt : a) 22 b) 6 c) 32.
Harfli İfade ve Denklemlere Giriş

Bir sayının 3 fazlasının 5 katı 20 ise bu sayı kaçtır? Aşağıdaki denklemlerden kaç tanesinin çözümü
(Bu ifadeyi harfli olarak yazınız ve sayıyı bulunuz.) x = 12’dir ? (UKMT 2020)
Çözüm : Sayı  i. x ¡ 2 = 10
Bir sayının 3 fazlası :  + 3 x
ii. = 24
Bir sayının 3 fazlasının 5 katı : 5 ( + 3)  2
iii. 10 ¡ x = 2
Bir sayının 3 fazlasının 5 katı 20 ise 5 ( + 3) = 20
Bu eşitliğe göre iv. 2x ¡ 1 = 25
Çözüm :
 + 3 = 4 ise  = 1
i.  ¡ 2 = 10 ise  = 12 olur.
olur. 
ii. = 24 ise  = 48 olur.
Yanıt : 5 ( + 3) = 20  = 1 2
iii. 10 ¡  = 2 ise  = 8 olur.
iv. 2 ¡ 1 = 25 ise  = 13 olur.
Yanıt : Sadece i) nin çözümü  = 12’dir.
Alıştırma_ 14.2.
Aşağıdaki harfli ifadeyi sadeleştiriniz.
11x ¡ y + 13y + 5 ¡ 2x + 3y + 4
Çözüm :
11 ¡  + 13 + 5 ¡ 2 + 3 + 4
= 9 + 12 + 9 + 3
= 9 + 15 + 9
olur.
Yanıt : 9 + 15 + 9
Alıştırma_ 14.5.
Bir sayının 3 katının 5 fazlası 5’e bölününce 2,2 elde
ediliyor. Buna göre, bu sayı kaçtır?
3 + 5 3 + 5 22 11
= 2 2 ) = =
Aşağıdaki ifadeleri sadeleştiriniz. 5 5 10 5
) 3 + 5 = 11
a) 5x + 3x + x ¡ 2 = 9 ¡ 2
) 3 = 6
b) 12 + 3 +  ¡ 2 = 16 ¡ 2
) =2
c) 3 + 4 ¡  ¡ 2 + 5 = 2 + 2 + 5
olur.
Çözüm : ??? 3 + 5 11
Yanıt : a) 9 ¡ 2 b) 16 ¡ 2 c) 2 + 2 + 5. Yanıt : = ise  = 2
5 5

Aşağıdaki denklemleri çözünüz.
a) 3x ¡ 7 = 17 Aşağıdaki ifadelerde parantezleri dağıtınız.
Çözüm : Örneğin, 5 (2x ¡ 3) = 10x ¡ 15 gibi.
3 = 17 + 7 ) 3 = 24 )  = 8 a) 3 (x + 4) =
Çözüm :

b) =5 3 ( + 4) = 3 + 3 ¢ 4 = 3 + 12
4
Çözüm :
 b) 5 (4 ¡ 2) =
= 5 )  = 4 ¢ 5 = 20
4 Çözüm :
5 (4 ¡ 2) = 5 ¢ 4 ¡ 5 ¢ 2 = 20 ¡ 10
c) 2 + 1 = 7
Çözüm :
c) 4 ( + 3 + 5) =
2 + 1 = 7 ) 2 = 6 )  = 3
Çözüm :
3 ¡ 2 4 4 ( + 3 + 5) = 4 + 4 ¢ 3 + 4 ¢ 5 = 4 + 12 + 20
d) =
12 3
Çözüm : Sağ tarafın paydasını 12 yapalım. Yanıt : a) 3 + 12 b) 20 ¡ 10 c) 4 + 12 + 20
3 ¡ 2 4 3 ¡ 2 16
= ) =
12 3 12 12
(4)
) 3 ¡ 2 = 16
) 3 = 18
) =6
Alıştırma_ 14.9.
olur.
Aşağıdaki ifadelerde bilinmeyenleri bulunuz.
Yanıt : a) 8 b) 20 c) 3 d) e) 6
a) 12x = 24 ) x = :::::
Çözüm :  = 2
b)  ¥ 4 = 5 )  = 
Çözüm :  = 5 ¢ 4 = 20

c) = 4 )  = 
3
Çözüm :  = 3 ¢ 4 = 12
Alıştırma_ 14.7. 2
d) = 4 )  = 
3
Aşağıdaki ifadelerde bilinmeyenleri bir tarafa Çözüm : 2 = 12 )  = 12 ¥ 2 = 6
sayıları diğer tarafa geçiriniz. 6
e) = 2 )  = 

a) 12x ¡ 5 = 25 Çözüm : 6 = 2 )  = 6 ¥ 2 = 3
Çözüm : Yanıt : a) 2 b) 20 c) 12 d) 6 e) 3.
12 ¡ 5 = 25 ) 12 = 25 + 5 ) 12 = 30
b) 11 = 24 ¡ 
Çözüm :
11 = 24 ¡  ) 11 +  = 24 ) 12 = 24 11x ¡ 5 = 39 denklemini çözünüz.
Çözüm :
c)  ¡ 7 = 5 ¡ 3 11 ¡ 5 = 39 ) 11 = 5 + 39
Çözüm : ) 11 = 44
 ¡ 7 = 5 ¡ 3 )  + 3 = 5 + 7 ) 4 = 12 ) =4
Yanıt : a) 12 = 30 b) 12 = 24 c) 4 = 12. Yanıt :  = 4


3 6 Aşağıdaki denklemi çözünüz.
Bir sayının ’si ise bu sayı kaçtır?
7 11 6 12
Çözüm : Bilinmeyenin çarpanı diğer tarafa bölen olarak
=
13 x
geçer.
Çözüm : İçler dışlar çarpımı yapılırsa
3 6 6 3
= ) = ¥ 12 ¢ 13
7 11 11 7 6 ¢  = 12 ¢ 13 ) =
6 7 6
) = £ )  = 2 ¢ 13
11 3
42 14 )  = 26
) = =
33 11
6 7 14 Yanıt :  = 26
Yanıt :  = ¢ = 
11 3 11
2021 2022
F¥ = eşitliğinin doğru olması için F
2022 2023
yerine hangi kesir yazılmalıdır?
Çözüm : Bölen diğer tarafa çarpan olarak geçer.
2021 2022 » »» 2021
2022
F¥ = ) F= £ »»
2022 2023 2023 »
2022
2021
) F=
2023
elde edilir.
2021
Yanıt :
2023
Aşağıdaki denkleme göre x kesrini bulunuz.
6x ¡ 1 3x + 2
=
5 4
Çözüm : İçler dışlar çarpımı yapılırsa,
4 (6 ¡ 1) = 5 (3 + 2)
7x ¡ 22 = 23 ¡ 2x denklemini çözünüz.
Çözüm : Bilinmeyenleri ve sayıları ayrı ayrı taraflarda bir olur. Parantezleri açalım.
araya getirelim. 24 ¡ 4 = 15 + 10
7 ¡ 22 = 23 ¡ 2 ) 7 + 2 = 23 + 22 Bilinmeyenleri bir tarafa sayıları diğer tarafa geçirelim.
) 9 = 45 24 ¡ 15 = 10 + 4 ) 9 = 14
)  = 45 ¥ 9 14
)  = 14 ¥ 9 =
) =5 9
olur.
14
Yanıt :  =
Yanıt :  = 5 9

1 Aşağıdaki problemleri matematiksel ifadeye
Sayı doğrusu üzerinde ile x kesirleri arasındaki dönüştürünüz.
2
1 a) Bir sayının 3 eksiğinin 2 katının 5 eksiği 17 ise bu
kısım 5 eş parçaya ayrılıyor. Bu parçalardan ’den
2 sayı kaçtır?
13
sonraki ikinci parçanın bittiği nokta olduğuna Çözüm :
6
göre, x kesrini bulunuz. 2 ( ¡ 3) ¡ 5 = 17
1
Çözüm : ile  kesirleri arasındaki kısım 5 eş parçaya
2
ayrılıyorsa her bir kısımın büyüklüğü Yanıt : 2 ( ¡ 3) ¡ 5 = 17
1 b) Bir sayının 3 katının 5 eksiğinin yarısı bu sayıya eşitse bu
¡
2 sayı kaçtır?
5
1 Çözüm :
olur. Bu parçalardan ’den sonraki ikinci parçanın bittiği 3 ¡ 5
2 =
13 2
nokta ise,
6
1 3 ¡ 2
1 ¡ Yanıt : =
+2¢ 2 = 13 2
2 5 6 c) Bir sayının 5 fazlasının yarısı, bu sayıdan 20 eksikse bu
yazılabilir. Bu denklemi çözelim. sayı kaçtır?
1 1 Çözüm :
¡ 13 1 10 ¡
2¢ 2 = ¡ = ) 2¢ 2 = 5
5 6 2 6 5 3 +5
(3)
=  ¡ 20
2
olur.
  +5
1 1 Yanıt : =  ¡ 20
¡ 2  ¡ 2
2 = 2 2 ¡ 1
2¢ = d) Bir sayının yarısının 5 eksiği, bu sayının 5 fazlasının üç
5 5 5
katına eşitse bu sayı kaçtır?
olduğundan denklemin son hali
2 ¡ 1 5 Çözüm :
= 
5 3 ¡ 5 = 3 ( ¡ 5)
olur. Buradan, 2
28 14
6 ¡ 3 = 25 ) 6 = 28 )  = = 
6 3 Yanıt : ¡ 5 = 3 ( ¡ 5)
2
bulunur.   e) Alp, Berk’ten 5 yaş büyüktür. Berk’in yaşının 3 katı,
1 Alp’in yaşının 2 katına eşitse Berk kaç yaşındadır?
2 ¡
14 1 2 13
Yanıt :  + = Çözüm : Berk  ise Alp  + 5 olur. Buradan
3 2 5 6
3 = 2 ( + 5)
olur.
Yanıt : 3 = 2 ( + 5)
Denklemlerde Sadeleştirmeler ve Alıştırma_ 14.20.

Genişletmeler 26 yaşındaki Ezgi’nin 4 yaşında Özge adında bir kızı
5
vardır. Kaç yıl sonra yaşlarının oranı olur?
3
Alıştırma_ 14.18. Çözüm :  yıl sonra yaşları oranı
5
olsun.
Bir sayı 12 ile çarpılıp 12 eklendikten sonra 15’e 3
bölünüyor. Elde edilen sayı, ilk sayının %20 fazlasıysa Ezgi’nin  yıl sonraki yaşı : 26 + 
bu sayı kaçtır? Özge’nin  yıl sonraki yaşı : 4 + 
Çözüm : Sayı  olsun. olduğundan
12 + 12 12 ( + 1) 4 ( + 1) 26 +  5
= = = ) 3 (26 + ) = 5 (4 + )
15 15 5 4+ 3
sayısı  sayının %20 fazlasıysa ) 3 ¢ 26 + 3 = 5 ¢ 4 + 5
20 120 12 6 ) 78 + 3 = 20 + 5
 + %20 =  + = = =
100 100 10 5 ) 78 ¡ 20 = 5 ¡ 3
değerine eşittir. ) 58 = 2
4 ( + 1) 6 )  = 29
= ) 4 + 4 = 6
5 5
) 4 = 2 elde edilir.
26 +  5
) =2 Yanıt : = )  = 29.
4+ 3
olur.
12 + 12 120
Yanıt : = )  = 2.
15 100
Aşağıda kesişen iki tane kare verilmiştir. Karelerin
ortak bölgeleri kesilip atılıyor. Kalan kısımlarının
arasındaki fark kaçtır?
Çözüm : Mavi bölgenin alanı  sarı bölgenin alanı 

ve kesişen beyaz bölgenin alanı da  olsun. Karelerin
alanlarından
+ = 81
+ = 64
olur. İlk denklemden ikinci denklemi çıkarırsak  ler
sadeleşir ve
 ¡  = 81 ¡ 64 = 17
bulunur.
Harfli ifadeler ve denklemler Dahimatik 6’da daha
Yanıt : 17. detaylı incelenecektir.
Oran Kavramı Alıştırma_ 14.22.

3
72 km’lik bir yolun önce ’ü asfaltlanıyor, daha
4
Alıştırma_ 14.21. 1
Aynı yol üzerinde bulunan A; B ve C şehirleri için, sonra kalan yolun ’i asfaltlanıyor. Asfatlanan yolun,
3
A ile B arasındaki uzaklığın, B ile C arasındaki asfaltlanmayan yola oranı nedir?
2
uzaklığa oranı ’tir. A ile C arasındaki uzaklık 42 Çözüm : Asfaltlanan yolun uzunluğunu hesaplayalım. Önce
5 3
km ise A ile B arasındaki uzaklık kaç km olabilir? ¢ 72 = 54 km’si
4
(İpucu : Şehirlerin ABC veya BAC sırasında
asfaltlanmış. Sonra 72 ¡ 54 = 18 km olan kalan yolun
olabileceklerini göz önüne alınız.)
1
Çözüm : jj ile  ve  şehirleri, jj ile  ve  ¢ 18 = 6 km’si
3
şehirleri arasındaki uzaklık gösterilsin.
daha asfaltlanmış. Asfaltlanan toplam yol 54 + 6 = 60
jj 2 asfaltlanmayan yol 72 ¡ 60 = 12 olduğundan asfatlanan
=
jj 5 yolun, asfaltlanmayan yola oranı
ve  ile  arasındaki uzaklık 42 km verilmiş. 60
=5
Şehirlerin hangisinin arada olduğuna göre çözüm 12
değişecektir. bulunur.
i. Şehirler  ¡  ¡  sırasında ise yani  şehri ortada ise Yanıt : 5.
jj =  ise jj = 42 ¡  olur ve
 2
=
42 ¡  5
denklemi elde edilir. Bu denklem çözülürse
5 = 84 ¡ 2 ) 7 = 84 )  = 84 ¥ 7 = 12
bulunur.
ii. Şehirler  ¡  ¡  sırasında ise yani  şehri ortada
ise jj =  ise jj = 42 +  olur ve
 2
=
42 +  5
denklemi elde edilir. Bu denklem çözülürse
5 = 84 + 2 ) 3 = 84 )  = 84 ¥ 3 = 28 Alıştırma_ 14.23.
bulunur. Sayı doğrusu üzerinde şekildeki gibi A, B ve C
Yanıt : ABC sırasında ise 12 km, BAC sırasında ise 28 noktaları verilmiştir. A ile C arasındaki uzaklığın, A
km. 7
ile B arasındaki uzaklığa oranı olduğuna göre, C
10
noktasını gösteren kesri bulunuz.
Çözüm : A ile C arasındaki uzaklığın, A ile B arasındaki

7
uzaklığa oranı ise
10

jACj 7 jACj = 7
= )
jABj 10 jABj = 10
yazılabilir. O halde, jCBj = 3 olacaktır. 11 ile 18 arasında
7 birim vardır ve bu kısım 10 ile gösterildiğine göre, 1 lık
7
kısım olur. O halde, C noktası 11’den 7 uzaklığından
10
olduğundan,
7 11 49 159
11 + 7 £ = + =
10 1 10 10
kesrine karşılık gelir.
49 159
Yanıt : 11 + = .
10 10

Bir çantada sarı, mavi, yeşil ve beyaz bilyeler Kare bir kağıdın dikey olarak ikiye katlandığını
bulunmaktadır. Mavi, yeşil ve beyaz bilyaların tüm varsayalım. Katlanmış kağıt daha sonra kesikli
bilyalara oranlarının sırasıyla çizgi boyunca ortadan ikiye kesilir. Böylece, biri
1 1 3 büyük, ikisi küçük olmak üzere üç dikdörtgen oluşur.
; ; Küçük dikdörtgenlerden birinin çevresinin büyük
3 4 8
olduğu biliniyor. En az kaç tane sarı bilya vardır? Bu dikdörtgenin çevresine oranı kaçtır? (AJHSME1989)
durumda, tüm bilyaların sayısı kaç olur?
Çözüm : Sarı, mavi, yeşil ve beyaz bilyelerin sayısını 
 ,  ve  ile gösterelim. Verilen oranlardan
 1 8
= = 
+ + + 3 24
 1 6
= =  Çözüm : Ortaya çıkan üç dikdörtgen aşağıda gösterilmiştir.
+ + + 4 24
Küçük olanlar sarı ile büyük olan pembe ile gösteirlmiştir.
 3 9 Küçük olanın bir kenarına  dersek, uzun kenarı kağıdın
= =
+ + + 8 24 tamamı kare olduğu için 4 olur.
yazılabilir. Buna göre, en küçük  = 8  = 6  = 9
ve  +  +  +  = 24 olabilir. Buradan,
 = 24 ¡ 8 ¡ 6 ¡ 9 = 1
bulunur.
Yanıt : En az 1 sarı bilya var, toplam 24 bilya var.
Böylece, küçük dikdörtgenin çevresi 2 ( + 4) = 10

ve büyük dikdörtgenin çevresi de
2 (2 + 4) = 12
olur. İstenen oran da
10 5
=
12 6
bulunur.
5
Yanıt : 
6
Alıştırma_ 14.26. Aritmetik Ortalama

Ela, Alp ve Can kitap okuma yarışması düzenliyorlar.
Ela’nın okuduğu kitap sayısı, Can’ın okuduğu kitap
sayısının ’sidir. Can’ın okuduğu kitap sayısının, Arda’nın gol ortalaması 0; 6 , Cenk’in gol
7
5 ortalamasıysa 0; 5’tir. Arda bu sezon 18 gol atmıştır.
Alp’in okuduğu kitap sayısına oranıysa ’dir. Toplam
7 Cenk’de Arda ile aynı sayıda maçta oynadığına göre
198 kitap okuduklarına göre Ela kaç kitap okumuştur? Cenk bu sezon kaç gol atmıştır?
Çözüm : Herkesin okuduğu kitap sayısını isimlerinin baş Çözüm : Her ikisi de  maç yapmış olsun. Arda 18 gol
harfleriyle gösterelim. atmış ve ortalaması 0 6 ise
 3  5 18
=  = = 0 6
 7  7 
yazılabilir. Her ikisinde de ’nin karşısına gelen sayı aynı eşitliği yazılabilir. Buradan,
olacak şekilde kesirleri genişletelim. Birinde 7 diğerinden 5 18 6 18 ¢ 10
olduğu için 35’te eşitleriz. Böylece = )= = 30
 10 6
 3 15  5 35 olur. Cenk’in 30 maçtaki ortalaması 0 5 ise
= =  = =
 7 35  7 49 Cenk’in attığı gol
(5) (7)
= 0 5
olur. 30
olacaktır. Buradan
 = 15  = 35 ve  = 49 Cenk’in attığı gol 1
=
denilebilir. Böylece, tamamı toplam 30 2
eşitliğinden Cenk’in attığı gol 15 bulunur.
 +  +  = 15 + 35 + 49 = 99
Yanıt : 15
kitap okumuş olurlar. 99 = 198 verilmiş o halde  = 2
olur. Ela 15 = 15 ¢ 2 = 30 kitap okumuştur.
Yanıt : 30
Bir asansör en fazla 6 yetişkin veya en fazla 10 çocuk
taşıyabilir. 3 yetişkinle birlikte asansöre en fazla kaç
çocuk binebilir?
Çözüm : Verilenlerden
Ä
 = 6Y = 10Ç
eşitliği vardır. Buna göre, 3Y= 5Ç demektir. Buradan,
Ä
 = 3Y + 3Y = 3Y + 5Ç
olacaktır.
Yanıt : 5 çocuk.
Problemler (Harfli İfadeler ve Prob. 14.4 Berke aklından bir sayı tutuyor. Bu
sayının yarısının 5 eksiği, aynı sayının 4 fazlasının 3’te
Denklemlere Giriş) biriyse, Berke’nin tuttuğu sayıyı bulunuz.
Çözüm : Bu sayı  olsun.
Prob. 14.1 Aşağıdaki denklemlere göre,  +  +   1
¡ 5 = ( + 4)
kaçtır? 2 3
yazılabilir. Sol tarafta da payda eşitlemesi yapalım.
3 + 1 = 13  ¡ 10 +4
=
2 + 3 = 31 2 3
5 + 2 = 33 İçler dışlar çarpımı yapılırsa
Çözüm : 3 ( ¡ 10) = 2 ( + 4)
3 + 1 = 13 ) 3 = 12 )  = 4 eşitliğinden
olur. Bunu son denklemde yerine yazarsak 3 ¡ 30 = 2 + 8 ) 3 ¡ 2 = 30 + 8
5 + 2 ¢ 4 = 33 ) 5 = 33 ¡ 8 = 25 )  = 5 )  = 38
olur. Bunu da ortadaki denklemde yerine yazarsak elde edilir.
 +4
Yanıt : ¡ 5 = )  = 38
2 + 3 ¢ 5 = 31 ) 2 = 31 ¡ 15 = 16 2 3
eşitliğinden  = 8 bulunur. Böylece,  +  +  = 4 + 8 + 5 =
17 bulunur.
Yanıt :  +  +  = 4 + 8 + 5 = 17
Prob. 14.5 Farkları 6 olan iki sayının toplamlarının
1
’ü, bu sayılardan küçük olanın 4 eksiğiyse bu sayıların
4
büyük olanı kaçtır?
Çözüm : Küçük olan sayı  ise büyük olan  + 6 olur. Bu iki
1
sayının toplamlarının ’ü
4
Prob. 14.2  = 2 ve  = 2 ise  +  +  ifadesi 
++6 2 + 6 2 ( + 3) +3
sayısının kaç katıdır? (AHSME1977) = = =
Çözüm : Tüm bilinmeyen harfleri  cinsinden yazalım. 4 4 4 2
olur. Bu değer küçük olanın 4 eksiğ ise,
 = 2
+3
=¡4
verilmiş. Bunu kullanarak 2
 = 2 = 2 (2) = 4 olur. İçler dışlar çarpımı yapılırsa
bulunur. O halde,  + 3 = 2 ¡ 8 ) 3 + 8 = 2 ¡  )  = 11
 +  +  =  + 2 + 4 = 7 bulunur. Büyük olan sayı da 11 + 6 = 17 olur.
Yanıt : 17
olur ki,  +  +  ifadesi  sayısının 7 katı bulunur.
Yanıt : 7
Prob. 14.6 Bir sınıftaki öğrenciler sıralara 3’erli otur

duğunda 7 öğrenci ayakta kalıyor, 4’erli oturduğun
daysa 2 sıra boş kalıyor. Sınıfta kaç öğrenci vardır?
Çözüm : Sıra sayısı  olsun. Öğrenciler sıralara 3’erli otur
Prob. 14.3  = 1  = 10  = 100 ve  = 1000 ise duğunda 7 öğrenci ayakta kalıyorsa
( +  +  ¡ ) + ( +  ¡  + ) + ( ¡  +  + ) + 3 + 7
(¡ +  +  + ) ifadesi kaçtır? (AHSME1978)
öğrenci var demektir. Yine öğrenciler sıralara 4’erli otur
Çözüm : ( +  +  ¡ ) + ( +  ¡  + ) + ( ¡  +
duğundaysa 2 sıra boş kalıyorsa,
 + ) + (¡ +  +  + ) ifadesinde parentezleri açıp aynı
olanları sadeleştirirsek 4 ( ¡ 2)
2 + 2 + 2 + 2 = 2 ( +  +  + ) öğrenci var demektir. Bu ikisinin eşitliğinden
elde edilir.  = 1  = 10  = 100 ve  = 1000 ise 3 + 7 = 4 ( ¡ 2) ) 3 + 7 = 4 ¡ 8
2 (1 + 10 + 100 + 1000) = 2222 )  = 15
bulunur. olur. Öğrenci sayısı da 3 ¢ 15 + 7 = 52 öğrenci vardır.
Yanıt : 2 ¢ 1111 = 2222 Yanıt : 3 + 7 = 4 ( ¡ 2) )  = 15
Prob. 14.7 51 yaşındaki Tuğrul’un iki çocuğunun 3

Prob. 14.9 Hakan’ın parasının ’i Çağla’nın parasına
yaşları toplamı 12’dir. Kaç yıl sonra Tuğrul’un yaşı 5
çocuklarının yaşları toplamının 3 katı olur? eşittir. Hakan, Çağla’ya 100 lira verirse paraları eşit
Çözüm :  yıl sonra Tuğrul’un yaşı çocuklarının yaşları oluyor. Hakan ve Çağla’nın paraları toplamı nedir?
toplamının 3 katı olsun. Buna göre,  yıl sonra her bir çocuğu Çözüm : Hakan’ın parası  lira olsun. Çağla’nın parası
 kadar artacağından iki çocuğu 2 kadar artar ve 3
Ç= 
51 +  = 3 (12 + 2) 5
olur. Hakan Çağla’ya 100 lira verirse paraları eşit oluyorsa
eşitliği yazılabilir. Buradan,
3
51 +  = 36 + 6 ) 51 ¡ 36 = 6 ¡  + 100 =  ¡ 100
5
) 15 = 5 olmalıdır. Buradan,
) =3 3 2
¡ = 100 + 100 ) = 200
5 5
elde edilir. )  = 500
Yanıt : 51 +  = 3 (12 + 2) )  = 3 3
ve Ç= ¢ 500 = 300 olur. Paraları toplamı da 800 bulunur.
5
Yanıt : 800.
2
Prob. 14.8 Bir su deposunun ’si doludur. Mevcut
3
1
suyun ’i kullanıldıktan sonra depoya 32 ton su daha
5
4
eklenince deponun ’i doluyor. Deponun tamamı kaç
5
ton su alır?
Çözüm : Deponun tamamı  ton su alsın. Başta,
2 Prob. 14.10 Bir gezi grubunda erkekler grubun
3 1
’üdür. Bu gruba 4 kız daha katılınca kızlar grubun
1 1 2 2 4
kadarı doluymuş. Bu suyun ’i yani = ’i kul 7
5 5 3 15 ’u oluyor. İlk durumda grupta kaç kız vardı?
4 9
lanıldıktan sonra depoya 32 ton su eklenince deponun ’i 1
5 Çözüm : Gruptaki kişi sayısı  olsun. Erkekler grubun ’ü
doluyor. Buradan, 4
2 2 4 3 3
¡ + 32 =  ise kızlar ’ü olur. Yani, kızların sayısı olur. Bu gruba 4
3 15 5 4 4
7
denklemi yazılabilir. Bilinmeyenleri sağ tarafa geçirelim. kız daha katılınca kızlar grubun ’u oluyorsa
9
4 2 2 20 ¡ 10 + 2 3 7
32 = ¡ + ) 32 = +4=
5 3 15 15 4 9
(5) (5)
olur. Buradan,
eşitliğinden
7 3 
4  ¡ =4) = 4 )  = 144
 = 32 ) = 8 )  = 120 9 4 36
15 15 3
elde edilir. elde edilir. Kızların sayısı ¢ 144 = 108 bulunur.
4
Yanıt : 120. Yanıt : 108. *** ???
Prob. 14.11 İçi dolu bir bidonun ağırlığı 35 kilodur. Prob. 14.13 Şekilde birbiriyle kesişen üç kare ver
2 ilmiştir. Sadece iki karenin üst üste geldiği kısımlar
Bidondaki suyun ’si boşaltılınca bidonun ağırlığı 29
7 kesilip atılıyor. Bu durumda, en büyük karenin sarı ***
kilo oluyor. Boş bidonun ağırlığı kaç kg’dır? ??? kısmının alanı, kenarı 8 cm olan karenin mavi ***
Çözüm : Bidonun içindeki suyun ağırlığı  kg olsun. O halde, ??? kısmının alanından ne kadar büyüktür? 
2
boş bidonun ağırlığı 35 ¡  kg olur. Bidondaki suyun ’si
7
5
boşaltılınca ’si kalır. Bu durumda bidonun su ile birlikte
7
ağırlığı 29 kg ise
5
+ 35 ¡  = 29
7
elde edilir. Buradan
5 2
35 ¡ 29 =  ¡ ) = 6 )  = 21
7 7
bulunur. Boş bidonun ağırlığı da 35 ¡ 21 = 14 olur.
2. Çözüm : Boş bidonun ağırlığı  kg olsun. O halde, içi dolu
bir bidonun ağırlığı 35 kilo ise bidonun içindeki suyun ağırlığı Çözüm : Alanları aşağıdaki gibi harflendirelim..
2 5
35 ¡  olur. Bidondaki suyun ’si boşaltılınca ’si kalır. Bu
7 7
durumda bidonun ağırlığı 29 kg ise,
5
(35 ¡ ) +  = 29 )  = 14
7
demektir.
Yanıt : 14.
En büyük karenin sarı kısmının alanı  ve kenarı 8 cm olan

karenin mavi kısmının alanı
+
olduğundan bizden istenen
¡¡
değeridir. Karelerin alanlarından
++ + = 81
++ = 64
+ = 9
yazulabilir. Büyük karenin alanından diğer iki küçük karenin
alanını çıkarırsak
 ¡  ¡  = 81 ¡ 64 ¡ 9 = 8
elde edilir.
Yanıt : 8.
Prob. 14.12 Bir satıcı 2 liradan aldığı yumurtaların
1
’ini kırıyor. Satıcı kalan yumurtaların tanesini en az
5 Prob. 14.14    pozitif *** ??? doğal sayıları
kaç liradan satmalı ki bu satıştan zarar etmesin?
için, 2 = 3 = 4 olduğuna göre, ++ toplamı
Çözüm : Satıcı  tane yumurta almış olsun. O halde 2 ¢  lira
1 4 en az kaçtır?
öder.  yumurtanın ’ini kırarsa geriye ’i kalır. Yani, Çözüm : 2 = 3 = 4 eşitliğinin her tarafını 12 ile
5 5
4 bölelim.
5 2 3 4   
= = ) = = =
yumurtasını satacaktır. Toplam 2 liraya satarsa zarar etmez. 12 12 12 6 4 3
O halde bir yumurtanın satış fiyatı olur.  = 6  = 4 ve  = 3 olacağından
4 5 5  +  +  = 6 + 4 + 3 = 13
2 ¥ = 2 £ = = 2 5
5 4 2 olur. BU değer en küçük  = 1 için 13 olur.
lira olmalıdır.  6  4
Yanıt : 13, =  = 
Yanıt : 2,5.  4  3
1 3
Prob. 14.15 Eray cebindeki paranın ’ünü Erol’a, Prob. 14.18 Bir okuldaki öğrencilerin ’i erkektir.
4 5
1 1
kalan parasının ’ini da Erdinç’e veriyor. Cebinde 300 Karne sonuçlarına göre kız öğrencilerin ’ü takdir bel
5 3
lira kaldığına göre başlangıçta kaç lirası vardı? gesi almış, 60 tanesi ise alamamıştır. Buna göre, bu
1 okulda kaç öğrenci vardır?
Çözüm : Eray’ın başta  lirası olsun. ’ünü Erol’a verince
4 3
Çözüm : Okuldaki öğrenci sayısı  olsun. Öğrencilerin ’i
1 3 5
¡ =  2 1 2
4 4 erkek ise ’i kızdır. Kızların ’ü takdir belgesi almışsa ’ü
1 5 3 3
lirası kalır. Kalan parasının ’ini da Erdinç’e verince alamamıştır. Buradan,
5
2 2
3 13 3 3 3 ¢ ¢  = 60
¡ = ¡ =  3 5
4 54 4 20 5
olmalıdır. Buradan  = 225 elde edilir.
lirası kalır. Bu para 300 lira ise
Yanıt : 225
3
 = 300 )  = 500
5
elde edilir. Prob. 14.19 Payı paydasından 3 eksik olan bir kesrin
Yanıt : 500 2
pay ve paydasına 1 eklenince değeri oluyor. Bu kesri
3
bulunuz.
Çözüm : Kesirn paydası  olsun. Payı paydasından 3 eksik
ise kesir
¡3
Prob. 14.16 Bumin her gün kumbarasına 10 veya 50

liralık bir kağıt para atıyor. 30 gün sonunda kum
2
baradaki para 1700 lira olduğuna göre, kumbarasına kaç olur. Kesrin pay ve paydasına 1 eklenince değeri oluyorsa
3
kez 50 lira atmıştır?
¡3+1 2 ¡2 2
Çözüm : Kumbarasına 30 gün içinde  kez 50 TL atmış ol = ) =
+1 3 +1 3
sun. O halde, 30 gün içinde 30 ¡  kez 10 TL atmış olur.
) 3 ¡ 6 = 2 + 2
Kumbaradaki toplam para 1700 TL ise
) 3 ¡ 2 = 2 + 6
50 + 10 (30 ¡ ) = 1700
) =8
olmalıdır. Buradan, 5
bulunur. O halde, kesir bulunur.
50 + 300 ¡ 10 = 1700 8
¡3+1 2 5
40 = 1400 Yanıt : = )=8) .
+1 3 8
eşitliğinden,  = 35 elde edilir.
Yanıt : 50 + 10 (30 ¡ ) = 1700 )  = 35.
Prob. 14.20 6 sayının aritmetik ortalaması 20’dir. Bu
sayıların her biri 11 artırılırsa yeni ortalama kaç olur?
Çözüm : Altı sayı       olsun.
+++++
= 20
6
Prob. 14.17 Bir düğün için bir otobüsle bir köye gi
ise bu altı sayının toplamı 120 olur. Bu sayıların her biri 11
den bir kafile, köydeki evlerde 4’er 4’er kalırsa 10 kişi
artırılırsa toplamları 6 ¢ 11 artar ve yeni ortalama
açıkta kalıyor. 7’şer 7’şer evlerde kalırlarsa da 2 ev boş
120 + 66
kalıyor. Buna göre köydeki ev sayısını ve kafilede kişi = 31
6
sayısını bulunuz. elde edilir.
Çözüm : Köydeki ev sayısı  olsun. Kafile köydeki evlerde
Yanıt : 31
4’er 4’er kalırsa 10 kişi açıkta kalıyorsa kafiledeki kişi sayısı
4 + 10
olur. 7’şer 7’şer evlerde kaldıklarında 2 ev boş kalıyorsa, Prob. 14.21 6 sayının aritmetik ortalaması 11’dir. Bu
kafiledeki kişi sayısı sayılara yeni bir sayı eklenince ortalama 20 oluyor. Bu
sayı kaçtır?
7 ( ¡ 2) = 7 ¡ 14
Çözüm : Altı sayı       olsun.
olur. Buradan, +++++
= 11
4 + 10 = 7 ¡ 14 ) 3 = 24 )  = 8 6
ev ve 4 ¢ 8 + 10 = 42 kişi vardır. ise bu altı sayının toplamı 66 olur. Bir  sayısı eklenince
Yanıt : 42 kişi, 8 ev. ortalama 20 oluyorsa
66 + 
= 20
7
yazılabilir. Buradan, 66 +  = 140 eşitliğinden  = 74 elde
edilir.
Yanıt : 140 ¡ 66 = 74
Bölünebilme Kuralları
İki basamaklı 5’e bölünen kaç asal sayı vardır?
Çözüm : 5 ile tam bölünen tek asal sayı 5’tir. İki basamaklı 2; 2 £ 2; 2 £ 2 £ 2; 2 £ 2 £ 2 £ 2; :::
bir sayı 5 ile bölünürse asal olamaz. Yanıt 0.
biçiminde devam eden sayı örüntüsünün 100’üncü
Yanıt:0
adımındaki sayının 3’e bölümünden kalan kaçtır?
Çözüm : Yüzüncü adımındaki sayı 100 tane 2 sayısının
çarpımıdır. İki tane iki sayısının çarpımının 3 ile bölümünden
Alıştırma_ 15.2. kalan 1’dir. O halde,
2£2 = 4 ¡! Kalan 1
Aşağıdaki soruları yanıtlayınız. 2£2£2£2 = 16 ¡! Kalan 1
a) 71158 sayısı 3 ile tam bölünür mü? 2£2£2£2£2£2 = 64 ¡! Kalan 1
Çözüm : Rakamları toplamı 7 + 1 + 1 + 5 + 8 = 22 olduğundan çift sayıda 2 sayının çarpımının 3 ile
’dir ve 22 3’ün katı değildir. O halde tam bölünemez. bölümünden kalan 1’dir. Aşağıdaki gibi de çözebilirdik.
b) 45682 sayısına en az ........ eklersek bu sayı 3 ile tam 2£ 2£ 2£ 2£ ¢¢¢ £ 2£ 2
bölünür?         
Kalan 1 Kalan 1 Kalan 1
Çözüm : 4 + 5 + 6 + 8 + 2 = 25 olduğundan 2 eklenirse = 1£ 1£ ¢¢¢ £ 1 = 1
rakamları toplamı 27 olur ve 3 ile tam bölünür.
elde edilir.
c) 357F8 sayısı 3’e tam bölünüyorsa F yerine hangi
Yanıt:1
rakamlar yazılabilir?
Çözüm : 3 + 5 + 7 + F + 8 = F + 23 olduğundan F
rakamı 1 4 ve 7 olabilir.
d) Elinizde ikişer tane 1, 5 ve 7 rakamları var. Bu rakamlar
kullanılarak yazılabilen 5 basamaklı 3’e tam bölünen en
büyük sayı kaçtır?
Çözüm : 77551 sayısı 3 ile bölünmez. O halde, yanıt 77511
olur.
e) 12346789 sayısının 3’e bölümünden kalan kaçtır?
Çözüm : 1 + 2 + 3 + 4 + 6 + 7 + 8 + 9 = 40 ve
4 + 0 = 4 olduğundan 4’ün 3 ile bölümünden kalan 1
bulunur.
f) 20 tane 4 rakamını yan yazarak elde edilen sayının 3’e
bölümünden kalan kaçtır?
Çözüm : 20 ¢ 4 = 80 ve 8 + 0 = 8 olduğundan 8’in 3
ile bölümünden kalan 2 elde edilir.
Yanıt:a) Bölünmez, b) 2 c) 1, 4, 7 d) 77511 e) 1 f) 2
Alıştırma_ 15.5.
Alıştırma_ 15.3. 148 £ 467 sayısının 3’e bölümünden kalan kaçtır?
13 tane 101 sayısının yanyana yazılmasıyla elde Çözüm : 148 ¡! 1 + 4 + 8 = 13 ¡! 1 + 3 = 4
edilen 39 basamaklı 101101:::101 sayısının 3’e ise 4’ün 3 ile bölümünden kalan 1 olduğundan, 148’in 3 ile
bölümünden kalan nedir? bölümünden kalan 1 olur.
Çözüm : 101 sayısının rakamları toplamı 2 dir. O halde, 467 ¡! 4 + 6 + 7 = 17 ¡! 1 + 7 = 8 ise 8’in 3 ile
13 tane 101 sayısının yanyana yazılmasıyla elde edilen 39 bölümünden kalan 2 olduğundan, 467’nin 3 ile bölümünden
basamaklı sayının rakamları toplamı kalan 2 olur.
13 ¢ 2 = 26 Sonuç olarak, 148 £ 467 sayısının 3’e bölümünden kalan
olur. 2 + 6 = 8 olduğundan 8’in 3 ile bölümünden kalan 2 1£2=2

bulunur. sayısının 3 ile bölümünden kalana eşittir ve 2 bulunur.
Yanıt:2 Yanıt:2

2222 £ 4444 + 3333 sayısının 3’e bölümünden 777F7 £ 444F4 çarpımı 3’e bölündüğünde 1
kalan kaçtır? kalanını veriyorsa F hangi rakamlar olabilir?
Çözüm : Çözüm : 777F7 £ 444F4 çarpımında kalan 1 ise iki
2222 ¡! 2 + 2 + 2 + 2 = 8’in 3 ile bölümünden kalan durum olabilir. Ya her iki çarpanda da kalan 1’dir ya da her
2 olduğundan, 2222’nin 3 ile bölümünden kalan 2 olur. iki çarpanda da kalan 2’dir. 3 ile bölünme kuralına göre
4444 ¡! 4 + 4 + 4 + 4 = 16’nın 3 ile bölümünden
kalan 1 olduğundan, 4444’ün 3 ile bölümünden kalan 1 olur. 777F7 £ 444F4 ) (28 + F) £ (16 + F)
3333 ¡! 3 + 3 + 3 + 3 = 12’nin 3 ile bölümünden ) (2 + 8 + F) £ (1 + 6 + F)
kalan 0 olduğundan, 3333’ün 3 ile bölümünden kalan 0 olur. ) (10 + F) £ (7 + F)
O halde, 2222 £ 4444 + 3333 sayısının 3’e bölümünden ) (1 + 0 + F) £ (1 + F)
kalan
) (1 + F) £ (1 + F)
2£1+0=2
yazabiliriz. Buna göre,
elde edilir. F=0
Yanıt:2 olursa her iki çarpan da 3 ile bölündüğünde 1 kalanını verir
ve çarpımlarının 3 ile bölümünden kalan da yine 1 olur.
F=1
olursa her iki çarpan da 3 ile bölündüğünde 2 kalanını verir
ve çarpımlarının yani 4’ün 3 ile bölümünden kalan da yine 1
olur. Sonuç olarak F = 0 veya F = 1 olabilir.
Yanıt:F = 0 veya F = 1
Alıştırma_ 15.9.
İki sayının çarpımının 3’e bölümünden kalan 1’dir.
Çarpanlardan birinin 3’e bölümünden kalan 2 ise,
diğer çarpanın 3’e bölümünden kalan kaçtır?
Çözüm : İki sayının çarpımının 3 ile bölümünden kalan 1
ise iki durum olabilir. Ya her iki çarpanda da kalan 1’dir ya
da her iki çarpanda da kalan 2’dir. Çarpanlardan birinin 3 ile
bölümünden kalan 2 denilmiş. O halde, diğer çarpanın 3 ile
bölümünden kalan da 2’dir.
Yanıt:2
Alıştırma_ 15.7.
55555 £ 77777 çarpımının 3’e bölümünden kalan
kaçtır?
Çözüm : Bir sayının karesinin 3’e bölümünden kalan kaç
55555 ¡! 5 + 5 + 5 + 5 + 5 = 25’in 3 ile bölümünden olamaz?
kalan 1 olduğundan, 55555’in 3 ile bölümünden kalan 1 Çözüm : Bir sayının karesinin 3 ile bölümünden hangi
olur. kalanlar elde edileceğini bulmak için sadece 0 1 ve 2
77777 ¡! 7+7+7+7+7 = 35’nın 3 ile bölümünden sayılarının karesinin 3 ile bölümünden kalanları incelemek
kalan 2 olduğundan, 77777’nin 3 ile bölümünden kalan 2 yeterlidir. Çünkü başka kalan elde edilemez.
olur.
02 = 0 ¡! 3 ile bölümünden kalan 0
O halde, 55555 £ 77777 çarpımının 3’e bölümünden
kalan 2
1£2=2
olduğundan sayı 3’ün katıysa karesinin 3 ile bölümünden
bulunur. kalan 0, diğer durumlarda 1’dir. Fakat 2 kalanı elde edilemez.
Yanıt:2 Yanıt:2

21’den küçük doğal sayılardan hiçbiri bir başka 6 basamaklı 10B3A6 sayısı 4’e tam bölünecek şekilde
sayının 3 katı olmayacak şekilde en fazla kaç sayı kaç farklı sayı yazılabilir?
seçilebilir? (İpucu : Tüm 3’e tam bölünenleri çıkarın. Çözüm : 4 ile bölünebilme sadece son iki rakam ile
Sonra, 3’e bölünenlerin içinden, 9’a tam bölünenleri ilgilidir. Yani, B rakamı tüm rakamları olabilir. 4 ile tam
ekleyin. Neden?) bölünebilmesi için A6 iki basamaklı sayısının 4’ün katı
Çözüm : olması gerekir.  rakamı 1 3 5 7 ve 9 olabilir. Yani, 5
rakam olur. A rakamı 10 farklı rakam olurken B rakamı 5
1 2 4 5 7 8 10 11 13 14 16 17 19 20 farklı rakam olabilir. Sadece B=0 iken
sayılarının hiçbir bir başka sayının 3 katı olamaz. Diğer 100316 100336 100356 100376 100396
yandan, bu sayılar arasında 3 olmadığından 3 £ 3 = 9, 6
olmadığından 3 £ 6 = 18 sayılarını da alabiliriz. Böylece, 5 tane sayı yazılabilir. B nin olabileceği diğer her rakam için
en fazla yine 5 sayı yazılabilir. Sonuç olarak
1 2 4 5 7 8 10 11 13 14 16 17 19 20 9 18 5 £ 10 = 50
sayıları seçilebilir. Başka bir sayı eklenemeyeceğini sayı yazılabilir.
görebilirsiniz. Yanıt:A=1,3,5,7,9 iken B tüm rakamlar olabilir. Yanıt :
Yanıt:206+2= 16, (1,2,4,5,7,8,10,11,13,14,16,17,19,20,9,18) 5 £ 10 = 50
a) 555 £ 777 çarpımının 4 ile bölümünden kalan

kaçtır?
Çözüm : 555 sayısının 4 ile bölümünden kalan 55 sayısının
4 ile bölümünden kalana eşittir ve 3 bulunur.
777 sayısının 4 ile bölümünden kalan 77 sayısının 4 ile
bölümünden kalana eşittir ve 1 bulunur.
O halde, 555 £ 777 çarpımının 4 ile bölümünden kalan,
kalanların çarpımının 4 ile bölümünden kalana eşittir. Yani :
3 £ 1 = 3 olur.
b) Beş basamaklı 777F7 £ 333F3 sayılarının çarpımı
4 ile bölündüğünde 1 kalanını veriyorsa F hangi rakamlar
olabilir?
Alıştırma_ 15.12. Çözüm : İki sayının çarpımının 4 ile bölümünden kalan 1
ise iki durum olabilir.
a) 34572 sayısı 4 ile tam bölünür mü? i. Her iki sayının da 4 ile bölümünden kalan 1’dir.
Çözüm : Bu sayının son iki rakamı 72’dir ve 72 = 4 ¢ 18 ii. Her iki sayının da 4 ile bölümünden kalan 3’tür.
olduğundan 4 ile bölünür. O halde, 34572 sayısı da 4 ile
777F7 £ 333F3 çarpımının 4 ile bölümünden kalan
bölünür.
b) 14755 sayısının 4 ile bölümünden kalan kaçtır? F7 £ F3
Çözüm : Bu sayının son iki rakamı 55’tir ve 55 sayısı çarpımının 4 ile bölümünden kalanına eşittir.
4 ile tam bölünemediğinden 14755 sayısı da 4 ile tam i. F7 sayısının 4 ile bölümünden kalan 1 olması için
bölünemez. 55 sayısının 4 ile bölümünden kalan 3 F rakamı tek rakam olmalıdır. F tek rakam olursa F3
olduğundan, 14755 sayısının da 4 ile bölümünden kalan sayısının da 4 ile bölümünden kalan 1 olur. O halde, F
3’tür. rakamı tüm tek rakamlar olabilir.
c) 23486777193 sayısı 4 ile bölünüyorsa  hangi ii. F7 sayısının 4 ile bölümünden kalan 3 olması için
rakamlar olabilir? F rakamı çift rakam olmalıdır. F çift rakam olursa F3
Çözüm : Son iki rakamının oluşturduğu 3 iki basamaklı sayısının da 4 ile bölümünden kalan 3 olur. O halde, F
sayısının 4 ile tam bölünmesi gerekir. Buna göre,  rakamı rakamı tüm çift rakamlar olabilir.
2 veya 6 olabilir. Sonuç olarak, F sayısı tüm rakamlar olabilir.
Yanıt:a) Bölünür. b) 3 c) 2 veya 6. Yanıt:a) 3 ¢ 1 = 3b) F tüm rakamlar olabilir.

Bir sayının karesi 4 ile bölündüğünde hangi kalanlar
bulunur? Hangi kalanlar asla bulunamaz. a) 123456789 sayısı 9 ile tam bölünür mü?
Çözüm : Bir sayının karesinin 4 ile bölümünden hangi Çözüm : Rakamları toplamını hesaplayalım. Bu toplam 9
kalanlar elde edileceğini bulmak için sadece 0 1 2 ve 3 ile tam böünürse sayı da tam bölünür.
sayılarının karesinin 4 ile bölümünden kalanları incelemek
1 + 2 + 3 + 4 + 5 + 6 + 7 + 8 + 9 = 45 sayısı 9’un
yeterlidir. Çünkü başka kalan elde edilemez.
katı olduğundan 123456789 sayısı 9 ile tam bölünür.
b) 911 sayısının 9 ile bölümünden kalan kaçtır?
2
Çözüm : 9 + 1 + 1 = 11 ve 11’in 9 ile böümünden kalan
22 = 4 ¡! 4 ile bölümünden kalan 0 2 olduğundan 911 sayısının 9 ile bölümünden kalan 2’dir.
32 = 9 ¡! 4 ile bölümünden kalan 1 c) 94 £ 85 sayısının 9 ile bölümünden kalan kaçtır?
olduğundan tek sayıların karesinin 4’e bölümünden kalan 1, Çözüm : 9 + 4 = 13 ve 13’ün 9 ile bölümünden
çift sayıların karesinin 4’e bölümünden kalan 0’dır. 2 ve 3 kalan 4 olduğundan 94 sayısının 9 ile bölümünden kalan
kalanı asla bulunamaz. 4’tür. (Toplam hesaplarken 9 ları doğrudan hesaplamadan
Yanıt:Tek sayıların karesinin 4’e bölümünden kalan 1, çift atabilirsiniz.)
sayıların karesinin 4’e bölümünden kalan 0’dır. 2 ve 3 kalanı 8 + 5 = 13 ve 13’ün 9 ile bölümünden kalan 4 olduğundan
asla bulunamaz. 85 sayısının da 9 ile bölümünden kalan 4’tür.
O halde, 94 £ 85 sayısının 9 ile bölümünden kalan
4 £ 4 = 16 sayısının 9 ile bölümünden kalan eşittir ve
1 + 6 = 7 bulunur.
Alıştırma_ 15.16. d) 92A üç basamaklı sayısı 9 ile tam bölünüyorsa A rakamı
39219248 ve 3233214 sayılarının 8’e tam bölünüp kaçtır?
bölünmediğini kontrol ediniz.
Çözüm : 9 + 2+A = 11+A toplamının 9’un katı olması
Çözüm : 8 ile tam bölünebilme için son üç rakamının gerekir. Bunun için A = 7 olması gerekir.
oluşturduğu 8 ile tam bölünüp bölünmediği kontrol
e) 555 £ 444 sayısının 9 ile bölümünden kalan kaçtır?
edilmelidir.
Çözüm : 5 + 5 + 5 = 15 ve 15’in 9 ile bölümünden kalan
39219248 sayısının son 3 rakamının oluşturduğu sayı
1 + 5 = 6 olduğundan 555 sayısının 9 ile bölümünden
248’dir ve 248 sayısı 8 ile tam bölündüğü için 39219248
kalan 6’dır.
sayısı da 8 ile tam bölünür.
4 + 4 + 4 = 12 ve 12’nin 9 ile bölümünden kalan 3
3233214 sayısının son 3 rakamının oluşturduğu sayı
olduğundan 444 sayısının da 9 ile bölümünden kalan 3’tür.
214’dir ve 214 sayısı 8 ile tam bölünemediği için 3233214
sayısı 8 ile tam bölünemez. O halde, 555 £ 444 sayısının 9 ile bölümünden kalan
6 £ 3 = 18 sayısının 9 ile bölümünden kalan eşittir ve 0
Yanıt:İlki bölünür, ikincisi bölünmez 6 kalanını verir.
bulunur.
f) 9 ile tam bölünen rakamları birbirinden farklı en büyük 5
basamaklı sayı kaçtır?
Alıştırma_ 15.17. Çözüm : Sayı 9876 olsaydı, 9 + 8 + 7 + 6 +  =
1023A2 sayısının 8’e tam bölündüğü biliniyorsa A  + 30 sayısının 9’un katı olması için  sayısı da 6 olması
rakamı kaçtır? gerekirdi. Ama bu koşulu sağlamaz. Benzer şekilde,
Çözüm : 8 ile tam bölünebilmesi için son üç rakamının 9875 ise  = 7 olur rakamları farklı değil.
oluşturduğu 8 ile tam bölünmelidir. 3A2 sayısının 8 ile tam 9874 ise  = 8 olur rakamları farklı değil.
bölünebilmesi için A = 1 veya A = 9 olması gerekir. 9873 ise  = 0 veya 9 olur. O halde, 98730 sayısı
Yanıt:A rakamı 1 veya 9 olabilir. istenen şekildeki en büyük sayıdır.
Yanıt:a) Evet. b) 2 c) 7 d) 7 e) 0 f) 98730
5 basamaklı rakamları birbirinden farklı 8’e bölünen
en büyük doğal sayı kaçtır?
Çözüm : İlk dört rakamı 9876 seçelim. Son rakamı öyle
seçelim ki 76* sayısı 8 ile tam bölünsün. 760 veya 768
olursa sayı 8 ile tam bölünür. Rakamları farklı denildiği için
istenen şekildeki en büyük sayı 98760 elde edilir.
Yanıt:98760

1023A4 sayısı 9 ile tam bölünüyorsa A kaçtır? 2 basamaklı bir sayının 9 katı AB0 ise bu sayı en
Çözüm : Rakamları toplamına bakalım. fazla kaç olabilir?
1 + 0 + 2 + 3 + A + 4 = A + 10 Çözüm : 0 = 90 olursa üç basamaklı bir sayının 9
katı olabilir. O halde, en fazla  = 8 olabilir.
olduğundan  sayısı 8 olursa toplam 18 yani 9’un katı olur
ve sayı 9 ile tam bölünür. 80
Yanıt:8. sayısının 9’un katı olabilmesi için  = 1 olması
gerekir. Böylece, 810 istenen şekildeki en büyük sayıdır.
810 ¥ 9 = 90 olduğundan 90 sayısının 9 katıdır.
Yanıt:810

7 £ 7 £ 7 £ 7 £ 7 = 75 sayısının 9 ile bölümünden Hem 9 hem de 5 ile tam bölünen, rakamları farklı
kalan kaçtır? en büyük 4 basamaklı sayı ile en küçük 4 basamaklı
Çözüm : 7 £ 7 = 49 sayısının 9 ile bölümünden kalan 4 sayının farkı kaçtır?
tür. O halde, Çözüm : Bir sayı hem 9 hem de 5 ile tam bölünüyorsa son
(7 £ 7) £ (7 £ 7) £ 7 rakamı 0 veya 5 olan ve rakamları toplamı 9’un katı olan bir
sayı olmalıdır. En büyük sayı için ilk iki rakam 98 en küçük
sayısının 9 ile bölümünden kalan
sayı için ilk iki rakam 10 alınmalıdır. En büyük sayı
(4 £ 4) £ 7
985 veya 980
sayısının 9 ile bölümünden kalana eşittir. 4 £ 4 = 16
formlarında, en küçük sayı da
sayısının 9 ile bölümünden kalan 1 + 6 = 7 olduğundan,
4 £ 4 £ 7 sayısının 9 ile bölümünden kalan da 105 veya 100
7 £ 7 = 49 formlarında olabilir. 985 sayısının 9 ile tam bölünebilmesi
için 9 + 8 +  + 5 =  + 22 olduğundan  = 5 olması
sayısının 9 ile bölümünden kalana eşittir ve 4 olarak bulunur.
gerekir ama rakamları farklı denildiği için bu durum olamaz.
O halde, en büyük sayı 980 formunda olacaktır ve  = 1
Yanıt:4 olmalıdır ve 9810 istenen şekildeki en büyük sayı olur.
100 sayısı 9 ile tam bölünebilmesi için  = 8 ve 105
sayısının 9 ile tam bölünebilmesi için  = 3 olması gerekir.
O halde, istenen şekildeki en küçük sayı 1035 elde edilir.
Böylece, aradaki fark 9810 ¡ 1035 = 8775 olacaktır.
Yanıt:9810 ¡ 1035 = 8775
F ve N sayıları göstermek üzere,
18 ¢ F + 19 (N + 1) + 8 (N + 1)
sayısının 9’a bölümünden kalan kaç olabilir? 5 basamaklı bir sayının 9 katının tamamı aynı
Çözüm : 18 ¢ F sayısı daima 9 ile tam bölünür ve kalan rakamlardan oluşuyorsa bu sayı en fazla kaç olabilir?
0’dır. O halde, sadece
Çözüm : 5 basamaklı bir sayının 9 katı ya 5 ya da 6
19 (N + 1) + 8 (N + 1) basamaklı olabilir. En büyük sayıyı aradığımız için altı
ifadesinin 9 ile bölümünden kalana bakmak yeterlidir. Bu basamaklı almalıyız. 6 basamaklı ve tüm rakamları aynı olan
ifadede parantezleri açalım. bir sayının 9’un katı olabilmesi için tüm rakamları ya 9, ya 6
ya da 3 olması gerekir.
19 (N + 1) + 8 (N + 1) = 19 ¢ N + 19 + 8 ¢ N + 8
333333 ¥ 9 = 37037
= 27 ¢ N + 27
666666 ¥ 9 = 74074
olur. 27 ¢ N + 27 ifadesi de 9’un katı olduğundan bu
ifadenin de 9 ile bölümünden kalan 0’dır. O halde, kalan 0 999999 ¥ 9 = 111111
bulunur. olduğundan beş basamaklı sayı en fazla 74074 olabilir.
Yanıt:0 Yanıt:74 074

4 £ 4 £ ¢ ¢ ¢ £ 4 £ 4 £ 4 = 412 sayısının 9’a Üçün katı olan ardışık üç sayının toplamı 54 ise en
bölümünden kalan kaçtır? küçüğü kaçtır?
Çözüm : 4 £ 4 = 16 sayısının 9 ile bölümünden kalan Çözüm : 3’ün katı olan üç ardışık sayıyı
1 + 6 = 7 olduğundan, 4 £ 4 £ ¢ ¢ ¢ £ 4 £ 4 £ 4 = 412 3 3 ( + 1) ve 3 ( + 2)
sayısının 9’a bölümünden kalan
şeklinde yazabiliriz. Bunların toplamı 54 verilmiş.
7£7£7£7£7£7
3 + 3 ( + 1) + 3 ( + 2) = 54
sayısının 9 ile bölümünden kalana eşittir. 7 £ 7 = 49
sayısının 9 ile bölümünden kalan 4 olduğundan, 3 + 3 + 3 + 3 + 6 = 54
7 £ 7 £ 7 £ 7 £ 7 £ 7 sayısının 9 ile bölümünden kalan da 9 + 9 = 54
4 £ 4 £ 4 = 64 9 = 45
sayısının 9 ile bölümünden kalana eşittir. Bu da 1 elde edilir.  = 5
olacaktır. O halde en küçüğü 15 olur.
Yanıt:1 Yanıt:3 + 3 ( + 1) + 3 ( + 2) = 54 ise  = 5 ve
en küçüğü 15 olur.
Bir sayı 153 ile bölündüğünde kaç farklı kalan elde
edilir?
Çözüm : Bir sayı 153 ile bölündüğünde Alıştırma_ 15.31.
0 1 2  152 Keloğlan rastgele 3 sayı seçiyor. Bunların her birinin
kalanları elde edilebilir. Yani 153 farklı kalan elde edilebilir. 3 ile bölündüklerinde kalan farklı bir sayıdır. Keloğlan
bu üç sayıyı toplarsa kesinlikle 3 ile tam bölünür.
Yanıt:153 Kanıtlayınız.
Çözüm : 3 ile bölündüklerinde kalan farklı ise bu üç sayının
biri 3 biri 3 + 1 ve biri de 3 + 2 formunda olmalıdır.
Buna göre,
3 + 3 + 1 + 3 + 2 = 3 + 3 + 3 + 3
Alıştırma_ 15.28. = 3 ( +  +  + 1)
147 sayısı 4n; 4n + 1; 4n + 2; 4n + 3
olduğundan, bu üç sayının toplamı daima 3 ile tam bölünür.
formlarından hangisine uygundur?
Yanıt:3 + 3 + 1 + 3 + 2 = 3 + 3 + 3 + 3
Çözüm : 147 sayısının 4 ile bölümünden kalan 47 sayısının
4 ile bölümünden kalana eşittir ve bu da 3’tür. O halde,
147 = 4 + 3
formundadır. 147 = 4 ¢ 36 + 3 biçiminde olduğunu
görebilirsiniz.
Yanıt:147 = 4 ¢ 36 + 3 (4 + 3)
8 ile tam bölünemeyen dört ardışık tek sayının
toplamının 32 ile bölümünden kalan kaç olabilir?
Çözüm :
Bir doğal sayı, 5 ile bölümünden kalana göre kaç farklı 1+3+5+7 = 16 ) Kalan = 16
şekilde sınıflandırılabilir? 3+5+7+9 = 24 ) Kalan = 24
Çözüm : Bir doğal sayının 5 ile bölümünden 5 farklı kalan 5 + 7 + 9 + 11 = 32 ) Kalan = 0
elde edilebilir. Bunlar 0 1 2 3 ve 4’tür. Buna göre, doğal 7 + 9 + 11 + 13 = 40 ) Kalan = 8
sayıları bu beş farklı kalana göre 9 + 11 + 13 + 15 = 48 ) Kalan = 16
5 5 + 1 5 + 2 5 + 3 5 + 4 şeklinde devam ettiği yani sadece 16 24 0 ve 8 kalanlarının
biçiminde sınıflandırabiliriz. elde edilebildiği görülebilir.
Yanıt:5 5 + 1 5 + 2 5 + 3 5 + 4 Yanıt:0 8 16 24
Problemler (Bölünebilme) Prob. 15.4 Rakamları birbirinden farklı beş

basamaklı 289 sayısının 9 ile bölümünden kalan 7,
aynı sayının 5 ile bölümünden kalan ise 1’dir.  6= 0
Prob. 15.1 123, 234, 345, 456, 567 sayılarından kaç olduğuna göre,  ¡  farkı kaçtır? (2001ÖSS)
tanesi 3 ile tam bölünür? (UKMT2011) Çözüm : 28A9B sayısının 5 ile bölümünden kalan 1 ise B
Çözüm : 123 sayısının rakamları toplamı 6’dır ve 3 ile tam rakamı ya 1 ya da 6 olması gerekir.
bölünür. O halde 123 sayısı 3 ile tam bölünür. 28A91 için inceleyelim. Bu sayının 9 ile bölümünden kalan 7
234 sayısının rakamları toplamı 9’dur ve 3 ile tam bölünür. O verilmiş.
halde 234 sayısı 3 ile tam bölünür.
345 sayısının rakamları toplamı 12’dir ve 3 ile tam bölünür. O 2 + 8 +  + 9 + 1 =  + 20
halde 345 sayısı 3 ile tam bölünür. olduğundan bu değer 18+7 = 25 olursa 9 ile bölündüğünde 7
456 sayısının rakamları toplamı 15’tir ve 3 ile tam bölünür. O kalanını verir. Bunun için de  = 5 olması gerekir. Buradan,
halde 456 sayısı 3 ile tam bölünür.
567 sayısının rakamları toplamı 18’dir ve 3 ile tam bölünür. O ¡ =5¡1=4
halde 567 sayısı 3 ile tam bölünür. elde edilir.
Buna göre, tamamı 3 ile bölünür. Şimdi de 28A96 için inceleyelim. Bu kez
Yanıt : 5 2 + 8 +  + 9 + 6 =  + 25
olduğundan  = 0 olması gerekir. Fakat, soruda  6= 0 ver
ilmiş. O halde, tek durum vardır  = 5 ve  = 1 ¡ = 4
olur.
Yanıt : 4
Prob. 15.2 Aşağıdakilerden kaç tanesi doğal sayıdır?
(UKMT2022)
1 11 111 1111 11111
   
1 1+1 1+1+1 1+1+1+1 1+1+1+1+1
Çözüm :
1 Prob. 15.5 Rakamları birbirinden farklı, 4 ile kalansız
= 1 sayısı doğal sayıdır. bölünebilen altı basamaklı en küçük sayının rakamları
1
11 11 toplamı kaçtır? (ÖSS2004)
= doğal sayı değildir.
1+1 2 Çözüm : En küçük sayıyı aradığımız için ilk beş rakamı
111 111
= = 37 doğal sayıdır. 10234 alabiliriz. Geriye son bir rakam kaldı. Sayının 4
1+1+1 3 ile kalansız bölünmesi için son rakam 0 4 veya 8 olabilir.
1111 1111
= ve 1111 sayısı 4 ile tam bölün Rakamları farklı denildiği için son rakam 8 olmalıdır. Yanıt
1+1+1+1 4
mediğinden bu sayı doğal sayı değildir. : 102348.
11111 11111 Yanıt : 18 (102348)
= ve 11111 sayısı 5 ile tam
1+1+1+1+1 5
bölünmediğinden bu sayı doğal sayı değildir.
Sonuç olarak sadece 2 tanesi doğal sayıdır.
Yanıt : 2
Prob. 15.6 7 basamaklı 74A52B1 ve 326AB4C

sayılarının her ikisi de 3 ile tam bölünüyorsa, C rakamı
en az kaçtır? (AMC8 2014)
Prob. 15.3 Rakamları birbirinden farklı olan üç Çözüm : 74A52B1 sayısı 3 ile tam bölünüyorsa
basamaklı 3KM sayısı hem 3 hem de 5 ile tam 7 + 4 +  + 5 + 2 +  + 1 =  +  + 19
bölünüyor. Buna göre, K kaç farklı değer alabilir? (ÖSS
sayısı da 3 ile tam bölünmelidir. Yani,  +  toplamı 2 5
2000)
veya 8 olabilir. Yani, 3 ile bölündüğünde 2 kalanını veren bir
Çözüm : 3KM sayısı 5 ile tam bölünüyorsa M rakamı ya 5 ya
değer olmalıdır. Diğer yandan, 3264 sayısı 3 ile tam
0 olmalıdır.
bölünüyorsa,
3K0 için inceleyelim. Bu sayı aynı zamanda 3 ile de tam
bölündüğünden K rakamı 0 3 6 ve 9 olabilir. Fakat sayının 3 + 2 + 6 +  +  + 4 +  =  +  +  + 15
rakamları farklı olması gerektiğinden  rakamı 6 veya 9 ola sayısı da 3 ile tam bölünmelidir.  +  toplamı 3 ile
bilir. bölündüğünde 2 kalanını veriyorsa,
3K5 için inceleyelim. Bu sayı aynı zamanda 3 ile de tam
bölündüğünden K rakamı 1 4 ve 7 olabilir. Üç durumda  +  +  + 15
da rakamları birbirinden farklı olur. Yani,  rakamı1 4 ve toplamının 3 ile tam bölünmesi için  + 17 nin 3 ile tam
7 olabilir. bölünmesi gerekir. Buna göre  rakamı 1 4 7 olabilir. En az
Sonuç olarak K rakamı 5 farklı değer alabilir. 1 olabilir.
Prob. 15.7 Bir sayı 1001 ¢  + 13 formundadır. Bu Prob. 15.11 23£34 34£45 45£56 56£67 67£78
sayının 13 ile bölümünden kalan kaçtır? sayılarından hangisi 1’den 10’a kadar (10 dahil) tüm
Çözüm : 1001 = 7¢11¢13 olduğundan, 1001¢+13 sayısında sayılarla tam bölünebilir? (UKMT2015)
hem 1001 ¢  terimi 13 ile tam bölünür, hem de 13’ün kendisi Çözüm : 23£34 56£67 67£78 sayıları zaten 10 ile bölün
13 ile tam bölünür. O halde, toplamları yani 1001 ¢  + 13 meyeceğinden doğrudan eleyebiliriz. Diğer yandan, 34 £ 45
sayısı da 13 ile tam bölünür ve kalan 0 olur. sayısı da 4 ile bölünmez. O halde, geriye sadece 45£56 sayısı
Yanıt : 0 kaldı.
45 £ 56 = 9 £ 5 £ 8 £ 7 olduğundan, bu sayı
2 3 4 5 6 7 8 9 10 sayılarının tamamı ile tam bölünür.
Yanıt : 45 £ 56
Prob. 15.8 3’ün katı olmayan ardışık iki sayının
toplamı 167 olabilir mi?
Çözüm : 3’ün katı olmayan ardışık iki sayı 3 + 1 ve 3 + 2
sayılarıdır. Bunların toplamı da
6 + 3
olur. Yani toplamları 3 ile tam bölünür. Fakat, 167 sayısı 3 ile
tam bölünemez. O halde, 3’ün katı olmayan ardışık iki sayının Prob. 15.12 45 ile bölünebilen beş basamaklı en
toplamı 167 olamaz. büyük palindrom sayı ile, beş basamaklı 45 ile
Yanıt : Olamaz. bölünebilen en küçük palindrom sayının arasındaki fark
kaçtır? (UKMT2015)
Çözüm : 45 ile bölünebilmesi için hem 5 hem de 9 ile tam
bölünebilmesi gerekir. O halde, ilk ve son rakam kesinlikle 5
Prob. 15.9 64 sayısı birler basamağındaki rakama tam olmalıdır. İstenen şekildeki beş basamaklı palindrom sayılar
bölünen bir sayıdır. 10 ile 50 arasında bu özelliğe sahip 5ABA5
kaç sayı vardır? (AMC8 2000) formatındadır. En büyük sayı için A = 9 alınırsa,
Çözüm : Birler basamağındaki rakama göre sayalım.
Birler basamağındaki rakam 1 ise koşul sağlanır. Buna göre, 59B95
11 21 31 ve 41 sayıları verilen özelliğe sahiptir. sayısının 9 ile de tam bölünebilmesi için B = 8 olması
Birler basamağındaki rakam 2 ise koşul sağlanır. Buna göre, gerekir. En küçük sayı için,  = 0 alınırsa
12 22 32 ve 42 sayıları verilen özelliğe sahiptir. 50B05
Birler basamağındaki rakam 3 ise rakamları toplamının 3’ün
katı olması gerektiğinden sadece 33 koşulu sağlar. sayısının 9 ile de tam bölünebilmesi için B = 8 olması
Birler basamağındaki rakam 4 ise sayının 4’ün katı olabilmesi gerekir. Böylece, en büyük 59895, en küçük 50805 olur ve
için 24 veya 44 olması gerekir. aralarındaki fark
Birler basamağındaki rakam 5 ise koşul zaten sağlanır. 15 25 59895 ¡ 50805 = 9090
35 ve 45 sayıları verilen özelliğe sahiptir.
bulunur.
Birler basamağındaki rakam 6 ise sayı hem 2 hem de 3 ile
Yanıt : 59895 50805 = 9090
bölünmesi gerekir. Burada, son rakam 6 olduğu için 3 ile
bölünmesi yeterlidir. Sadece 36 koşulu sağlar.
Birler basamağındaki rakam 7 ise koşulu sağlayan sayı yoktur.
Birler basamağındaki rakam 8 ise 48 koşulu sağlayan tek
sayıdır.
Birler basamağındaki rakam 9 ise koşulu sağlayan sayı yoktur.
O halde toplam 4 + 4 + 1 + 2 + 4 + 1 + 1 = 17 sayı istenen
özelliğe sahiptir.
Prob. 15.13 765, 675, 585, 495, 305 sayılarından
Yanıt : 17
hangisi 45’in katı değildir? (UKMT2017)
Çözüm : Bir sayının 45’in katı olması için hem 9 hem de
5’in katı olması gerekir. Verilen beş sayıdan tamamı 5 ile
bölünüyor. O halde, hangisinin 9’a da tam bölünmediğini bul
Prob. 15.10 1, 12, 123, 1234, 12345, 123456 mak yeterlidir. Rakamları toplamı 9’un katı olmayan istenen
sayılarından kaç tanesi asal sayıdır? (UKMT2014) yanıttır.
Çözüm : 1 bir asal sayı değildir. Asal sayıların 1 ve kendisi 765 sayısının rakamları toplamı 7 + 6 + 5 = 18,
olmak üzere 2 farklı pozitif böleni vardır. 675 sayısının rakamları toplamı 7 + 6 + 5 = 18,
12 = 3 £ 4 asal değildir. 585 sayısının rakamları toplamı 5 + 8 + 5 = 18
1234 sayısı 2 ile tam bölünür ve asal değildir. 495 sayısının rakamları toplamı 4 + 9 + 5 = 18,
12345 sayısı 5 ile tam bölünür ve asal değildir. 305 sayısının rakamları toplamı 3 + 0 + 5 = 8,
123456 sayısı 2 ile tam bölünür ve asal değildir. olduğundan sadece 305 9 ile tam bölünmez. Yanıt : 305.
Prob. 15.14 Ege rakamları asal olan en büyük iki Prob. 15.17 ! gösterimi,  ve ’den küçük sıfır
basamaklı asal sayıyı yazıyor. Kartal’da rakamları asal haricindeki tüm doğal sayıların çarpımını ifade eder.
sayı olan en küçük iki basamaklı asal sayıyı yazıyor. Örneğin,
Deniz bu iki sayının farkını hesaplıyor. Bu fark
4! = 4 ¢ 3 ¢ 2 ¢ 1 = 24
kaçtır?(UKMT2019)
Çözüm : En büyük iki basamaklı asal sayı 97’dir. Fakat, olur. Buna göre, 1! + 2! + 3! + 4! + 5! + 6! + ¢ ¢ ¢ + 100!
rakamların da asal olması isteniyor. O halde, 73 olabilir. En sayısının 10 ile bölümünden kalan kaçtır?
küçük olan da 23 olduğundan, farkları 73 ¡ 23 = 50 bulunur. Çözüm : 1! + 2! + 3! + 4! + 5! + 6! + ¢ ¢ ¢ + 100! toplamında
10 ile bölünen tüm terimleri atabiliriz. Çünkü bunlar kalanı
Yanıt : 73 ¡ 23 = 50 değiştirmez.
5! = 5 ¢ 4 ¢ 3 ¢ 2 ¢ 1 = 120
olduğundan 10 ile tam bölünür. O zaman 6! 7!  100!
sayılarının tamamı da 10 ile tam bölünür. Buna göre, sadece
1! + 2! + 3! + 4!
toplamının 10 ile bölümünden kalanı hesaplamak yeterlidir.
1 + 2 ¢ 1 + 3 ¢ 2 ¢ 1 + 4 ¢ 3 ¢ 2 ¢ 1 = 33
Prob. 15.15 6 ile aralarında asal 2 sayının toplamı 185 olduğundan 1!+2!+3!+¢ ¢ ¢+100! sayısının 10 ile bölümün
ise küçük olan en fazla kaçtır? den kalan 3’tür.
Çözüm : 6 ile aralarında asal iki sayıyı 6 + 1 veya 6 + 5 Yanıt : 1 + 2 + 6 + 4 = 3
ile gösterebiliriz. 6 6 + 2 6 + 3 ve 6 + 4 sayıları 6 ile
aralarında asal değildir. En küçük olanın en büyük değerini
aradığımız için sayıları birbirine yakın 6 + 1 ve 6 + 5 seçe
biliriz. Buna göre, Prob. 15.18  sayısı rakamları sıfırdan farklı iki
basamaklı bir sayı olmak üzere,
6 + 1 + 6 + 5 = 186
eşitliğinden
444 £ ( + 1) + 555 £ ( + 2) + 777 £ ( + 3)
6 + 6 = 186 ) 6 = 180 )  = 15 sayısı 9 ile tam bölünüyorsa  sayısı en küçük kaç ola
bilir?
elde ederiz. Çözüm : Her bir sayının 9 ile bölümünden kalanları yazarak
Yanıt : 91, 6 + 1 + 6 + 5 = 12 + 6 = 186 ise  = 15. ifadeyi daha basit hale getirebiliriz.
444 sayısının 9 ile bölümünden kalan 3
olduğundan,
3 £ ( + 1) + 6 ( + 2) + 3 ( + 3)
ifadesinin 9 ile tam bölünebilmesi gerekir. Bu ifadede par
entezleri açalım.
Prob. 15.16 4 ile tam bölünemeyen ardışık 4 tek 3 + 3 + 6 + 12 + 3 + 9 = 12 + 24
sayının toplamı 160 ise bu sayıları bulunuz. elde edilir. Bu ifadeyi de her bir sayının yerine 9 ile bölümün
Çözüm : 4 ile bölünemeyen ardışık 4 tek sayıyı den kalanı yazarak basitleştirelim. Böylece, elde edilecek
4 + 1 4 + 3 4 + 5 ve 4 + 7 kalan
ile gösterebiliriz. Bunların toplamı 160 ise, 12 + 24 ¡! 3 + 6
4 + 1 + 4 + 3 + 4 + 5 + 4 + 7 = 160 olur. Kalanın 0 olması için 3 + 6 değeri 9’un katı olması
16 + 16 = 160 gerekir. O halde,
16 = 160 ¡ 16  = 1 10 19 
16 = 144
olmalıdır. Bizden en küçük iki basamaklı  sayısı istenmiş.
 = 9 Yanıt : 10.
elde edilir. O halde, istenen sayılar 37, 39, 41, 43 bulunur. Yanıt : 10,  sayısı 9 ile bölünebildiğinde 1 kalanını vermesi
Yanıt : 37, 39, 41, 43. gerekir.
Saymaya Giriş
Saymada Toplam Kuralı Alıştırma_ 16.2.
Denizden çıkan bir kişi sadece sola doğru ve ortak
kenarı olan karelerden birbirine geçerek A noktasına
Alıştırma_ 16.1. ulaşmak istiyor. Bunu kaç farklı şekilde yapabilir?
Kalemle elinizi kaldırmadan çizgi üzerinden takip
ederek A’dan B’ye gitmek istiyorsunuz. Herhangi bir
çizgi üzerinde asla sola ve yukarı doğru gitmeden kaç
farklı şekilde A’dan B’ye gidebilirsiniz? (Her köşeye
kaç farklı şekilde gelebileceğini hesaplayarak sonuca
ulaşınız.)
Çözüm :
Çözüm : Her köşeye kaç farklı şekilde gidileceğini yazarak

hesaplayalım.
YANIT16,
Böylece, A’dan B’ye 21 farklı şekilde gelinebileceği görülür. Alıştırma_ 16.3.

YANIT Böylece, A’dan B’ye 21 farklı şekilde gelinebileceği A noktasında bulunan bir karınca sadece sağındaki
görülür. ortak kenarı olan altıgenlerden birine geçerek B
noktasına gelmeye çalışmaktadır. Buna göre, B
noktasına kaç farklı şekilde ulaşabilir?
Çözüm :
YANIT
Saymada Çarpım Kuralı Alıştırma_ 16.5.

Aşağıdaki soruları yanıtlayınız.
a) 11 futbolcu arasından 1 takım kaptanı ve 1 ikinci
Alıştırma_ 16.4. kaptan seçilecektir. Kaç farklı şekilde seçilir?
Aşağıdaki soruları yanıtlayınız.
Çözüm : 11 futbolcu arasından 1 takım kaptanı 11 şekilde
a) Serdar’ın 3 gömlek, 2 pantolon ve 4 şapkası vardır. seçilebilir. Herhangi biri olabilir. Fakat, ikinci kaptan geri
Serdar, bir gömlek, bir pantalon ve bir şapkayı kaç kalan 10 kişi arasından seçilebilir. O halde,
farklı şekilde giyebilir?
11 £ 10 = 110
Çözüm :
farklı şekilde 1. ve 2. kaptan seçilebilir.
3 £ 2 £ 4 = 24 b) Bir sınıfta 5 erkek ve 7 kız öğrenci vardır. Bu sınıftan
farklı şekilde giyebilir. basketbol takımı için 1 tane erkek ile voleybol ve hentbol
takımları için birer tane kız öğrenci seçilecektir. Kaç farklı
b) Bir sınıfta 5 erkek ve 7 kız öğrenci vardır. Buna göre, bu
şekilde seçilir?
sınıftan 1 erkek ve 1 kız öğrenci kaç farklı şekilde seçilir?
Çözüm : Basketbol takımı için 1 erkek seçilecekmiş.
Çözüm : 1 erkek 5 farklı şekilde, 1 kız ise 7 farklı şekilde
Elimizde 5 alternatif var. Voleybol ve hentbol takımları
seçilir. O halde, 1 erkek ve 1 kız
için ise birer kız öğrenci seçilecekmiş. Volaybol takımına
5 £ 7 = 35 seçilecek kız öğrenci için 7 alternatif var. Bu durumda
farklı şekilde seçilir. hentbol takımına seçilecek kız öğrenci için geriye 6 kız
öğrenci kalır yani 6 alternatif vardır. O halde, istenen şekilde
c) Bir öğrencinin farklı 4 defteri, farklı 2 kalemi ve farklı 3
silgisi vardır. Buna göre, bu öğrenci 1 defteri, 1 kalemi ve 1 5 £ 7 £ 6 = 210
silgiyi kaç farklı şekilde seçebilir? farklı seçim yapılabilir.
Çözüm : Öğrenci 1 defteri 4 defter arasından şekilde, c) Sıfırdan farklı 7 rakam kullanılarak rakamları farklı 2
1 kalemi 2 kalem arasından şekilde ve 1 silgiyi 3 silgi basamaklı bir sayı yazılacaktır. Kaç farklı sayı yazılabilir?
arasından seçebilir. O halde,
Çözüm : Onlar basamağı sıfırdan farklı bu 7 rakamın
4 £ 2 £ 3 = 24 herhangi biri olabilir. Birler basamağı onlar basamağından
farklı şekilde seçebilir. farklı olması gerektiğinden geriye seçilebilecek 6 rakam
kalır. O halde, istenen şekilde
d) Adana’dan Konya’ya 5 farklı yol, Konya’dan İzmir’e 4
farklı yol vardır, Adana’dan Konya’ya da uğramak koşulu ile 7 £ 6 = 42
İzmir’e kaç farklı şekilde gidip gelinebilir? sayı yazılabilir.
Çözüm : Adana’dan Konya’ya da uğramak koşulu ile YANITa) 110 b) 210 c) 56.
İzmir’e
4£5
farklı şekilde gidilebilir. Dönüş te yine 20 farklı şekilde
olabilir. Toplam 40 farklı şekilde gidip gelinebilir.
YANITa) 24 b) 35 c) 24 d) 40.

Aşağıdaki soruları yanıtlayınız. Alp, Berk, Can ve Deniz yere çizdikleri kesişen iki
a) 6 kişi 3 kişilik bir sıraya kaç farklı şekilde sıralanır? çemberin içindeki mavi, sarı veya yeşil bölgelerden
Çözüm : İlk sıraya 6 kişiden herhangi biri geçebilir. İkinci
birinde duracaklardır.. Kaç farklı şekilde durabilirler?
sıraya geri kalan 5 kişiden biri, üçüncü sıraya da geriye kalan
4 kişiden biri geçebilir. O halde,
6 £ 5 £ 4 = 120
farklı şekilde sıralanabilir.
b) 1 2 3 4 5 rakamlarını kullanarak 3 basamaklı
rakamları farklı kaç sayı yazılabilir?
Çözüm :
Çözüm :
Alp üç bölgeden herhangi birinde durabilir.
A B C Berk üç bölgeden herhangi birinde durabilir.
üç basamaklı sayısında A rakamı 5 rakamdan herhangi Can üç bölgeden herhangi birinde durabilir.
biri olabilir. Rakamları farklı denildiği için B rakamı A’ya Deniz üç bölgeden herhangi birinde durabilir.
yazılan rakam dışındaki 4 rakamdan herhangi biri olabilir.
C ise A ve B’ye yazılan rakamlar dışındaki geri kalan 3 O halde, tamamı 3 £ 3 £ 3 £ 3 = 81 farklı şekilde bu
rakamdan biri olabilir. O halde, istenen şekilde bölgelerden birinde durabilirler.
YANITHer biri için 3 seçenek var. 3 £ 3 £ 3 £ 3 = 81
5 £ 4 £ 3 = 60
sayı yazılabilir.
c) Berk’in boya kutusunda 10 renk vardır ve aşağıdaki çiçeği
yaprakları ayrı, göbeği ayrı farklı iki renkle boyamak istiyor.
Kaç farklı şekilde boyayabilir?
Çözüm : Çiçeğin göbeğini 10 renkten herhangi biriyle

boyayabilir. Böylece yaprakları boyamak için geriye 9 renk
kalır. Buna göre, istenen şekilde
10 £ 9 = 90
boyama mümkündür.
YANITa) 120 b) 60 c) 90.
Problemler (Saymaya Giriş) Prob. 16.3 10 kişilik bir sınıftan, 1 başkan, 1 başkan
yardımcısı ve 1 nöbetçi öğrenci kaç farklı şekilde
seçilir?
Prob. 16.1 Bir kurbağa ya 1 sonraki ya da 2 sonraki Çözüm : 10 kişilik bir sınıftan, 1 başkan 10 öğrenci arasından,
kareye zıplayabiliyor. Zıplayarak 7nci yeşil kareye kaç 1 başkan yardımcısı 9 öğrenci arasından ve 1 nöbetçi öğrenci
farklı şekilde gidebilir? 8 öğrenci arasından seçilebilir. Böylece,
10 £ 9 £ 8 = 720
farklı şekilde seçilebilir.
Yanıt : 720
Çözüm : İlk kareye tek şekilde zıplayabilir. İkinci kareye
ise ya doğrudan zıplar ya da ilk kareye gelip zıplar. Yani
her kareye kendinden bir önceki ve iki önceki karelere geliş
sayılarının toplamı kadar farklı şekilde gelebilir. Örneğin 3.
kareye ya ilk kareden gelebilir ya da ikinci kareden gelebilir.
İlk kareye 1 şekilde, ikinci kareye 2 şekilde gelebildiğin
den 3. kareye bu ikisinin toplamı olan 1 + 2 = 3 şekilde
gelebilir. Dördüncü kareye de ikinci kareden veya üçüncü
kareden gelebilir yani toplam 2+3 = 5 farklı şekilde gelebilir.
Bu şekilde devam edersek 7. kareye 21 farklı şekilde gelebilir.
Yanıt : 13
Prob. 16.2 Keloğlanın üç katlı bir binanın tepesinde

bir çatı dairesi vardır. Üç katlı binanın her katında gös
terilen siyah kareler bir üst kata çıkan bir merdivenin
kapısını göstermektedir. Keloğlan evine kaç farklı şek
ilde çıkabilir?
Çözüm : En aşağıdaki herhangi bir kapıdan binaya girebilir.

Bu durumda, ikinci kattaki her bir kapıya 3 şekilde gelebilir.
Üçüncü kattaki her bir kapıya da 6 şekilde geelbilir. Sonuç Prob. 16.4 Bir alışverişi merkezinin 7 girişçıkış
olarak evine 6 + 6 + 6018 farklı şekilde çıkabilir. kapısı vardır.
a) Bu alışveriş merkezine kaç farklı şekilde girip çıka
bilirsiniz?
b) Bu alışveriş merkezine girdiğiniz kapıdan çıkmamak
koşuluyla kaç farklı şekilde girip çıkabilirsiniz?
Çözüm :
a) 7 farklı kapının herhangi birinden girebilirsiniz, çıkarken
de yine 7 farklı kapıdan birini kullanabilirsiniz. Böylece,
7 £ 7 = 49
farklı şekilde girip çıkabilirsiniz.
b) 7 farklı kapının herhangi birinden girebilirsiniz, çıkarken
de girdiğiniz kapı dşındaki 6 farklı kapıdan birini kullan
abilirsiniz. Böylece,
7 £ 6 = 42
farklı şekilde girdiğiniz kapıdan çıkmamak koşuluyla alışveriş
Yanıt : 18.
merkezine girip çıkabilirsiniz.
Yanıt : a) 49 b) 42
Prob. 16.5 Aşağıda 3 £ 3 türünden bir bölgenin üç Prob. 16.7 f1 2 3 4 5 6g kümesinin elemanlarını
karesi mavi fayansla döşenmiştir. Geri kalan 6 kare kır kullanarak rakamları farklı 5 ile tam bölünen 4
mızı, turuncu ve mor fayansla döşenecektir. Fayanslar basamaklı kaç farklı sayı yazılabilir?
yanyana iki fayans aynı renk olmamak koşuluyla kaç Çözüm : 5 ile bölünebilmesi için
farklı şekilde döşenebilir? A B C 5
formunda olması gerekir. A rakamı geri kalan 5 farklı rakam
olabilir. B rakamı 4, C rakamı da 3 farklı rakam olabilir. O
halde, istenen şekilde
5 £ 4 £ 3 = 60
sayı oluşturulabilir.
Çözüm : Döşemeyi aşağıdaki gibi ok yönünde yapacağız. En Yanıt : 5 £ 4 £ 3 = 60
üstteki tek boş yeri 3 fayansla döşeyebiliriz. Sağ ortadaki yeri
de yine 3 fayansla boyayabiliriz. Fakat hemen altındaki boş
yeri yan yana iki renk aynı olamayacağından 2 farklı fayansla
kaplarız. Daha sonra ok yönünde her boş yeri 2 farklı fayansla
kaplamak mümkündür.
Prob. 16.8 f0 1 2 3 4 5 6g kümesinin elemanlarını

kullanarak rakamları farklı 5 ile tam bölünen 3
basamaklı kaç farklı sayı yazılabilir? (Son basamak ya
0, ya da 5 olabilir. Bu iki durumu ayrı ayrı inceleyiniz.)
Çözüm : 5 ile bölünebilmesi için sayı
Sonuç olarak, istenen şekilde A B 5 veya A B 0
3 £ 3 £ 2 £ 2 £ 2 £ 2 = 144 durumlarından birisi şeklinde olmalıdır.
farklı şekilde fayansla döşenebilir. A B 5 ise A rakamı sıfır haricindeki 5 farklı rakam
Yanıt : 3 £ 3 £ 2 £ 2 £ 2 £ 2 = 144 olabilir. B rakamı da A’ya yazılan rakam ve 5 haricindeki 5
rakamdan biri olabilir. Bu şekilde 5 £ 5 = 25 sayı yazılabilir.
A B 0 ise A rakamı 6 farklı rakam olabilir. B rakamı
da A’ya yazılan rakam ve 0 haricindeki 5 rakamdan biri ola
bilir. Bu şekilde 6 £ 5 = 30 sayı yazılabilir.
Böylece toplam 30 + 25 = 55 sayı yazılabilir.
Yanıt : 6 £ 5 + 5 £ 5 = 55
Prob. 16.9 3 doktor ve 3 öğretmeni, doktorlar

yanyana olması koşuluyla kaç farklı şekilde sıralaya
Prob. 16.6 f1 2 3 4 5 6g kümesinin elemanlarını bilirsiniz?
kullanarak rakamları farklı 4 basamaklı kaç farklı sayı Çözüm : 3 doktoru bir bütün olarak kabul edelim.
yazılabilir? D3 D2 D1  Ö1  Ö1  Ö3
Çözüm : Bunları 4 ¢ 3 ¢ 2 ¢ 1 = 24 farklı şekilde sıralayabiliriz. Fakat,
A B C D doktorları da kendi arasında
3¢2¢1=6
A rakamı 6 farklı rakam olabilir. B rakamı 5, C rakamı 4 ve D
rakamı da 3 farklı rakam olabilir. O halde, istenen şekilde farklı şekilde sıralayabiliriz. O halde, toplam
6 £ 5 £ 4 £ 3 = 360 6 £ 24 = 144
sayı oluşturulabilir. farklı şekilde sıralanabilir.
Yanıt : 6 £ 5 £ 4 £ 3 = 360 Yanıt : (3 ¢ 2 ¢ 1) ¢ (4 ¢ 3 ¢ 2 ¢ 1) = 144
Prob. 16.10 AYDIN kelimesinin harfleriyle anlamlı Prob. 16.12 Aşağıdaki şekilden 3 kare seçeceğiz.
ya da anlamsız 3 harfli kaç kelime yazabilirsiniz? Fakat, seçeceğimiz karelerin herhangi birinin, diğer
Çözüm : karelerden en az biriyle ortak bir kenarı olmasını is
tiyoruz. Bu üç kareyi kaç farklı şekilde seçebiliriz.
(Kanada Gauss Contest 7 2011).
Soldan ilk baştaki harf A,Y,D,I ve N harflerinden herhangi biri
olabilir. Yani 5 harf olabilir. İkinci ve üçüncü harfler de yine
bu 5 harften seçilebilir. Çünkü harflerin farklı olması belir
tilmemiş. O halde, 5 £ 5 £ 5 = 125 3 harfli kelime yazılabilir.
Eğer, harfleri birbirinden farklı denilseydi
5 £ 4 £ 3 = 60
kelime yazılabilirdi.
Yanıt : 125
Çözüm : Seçilen karelerin herhangi birinin, diğer kareler
den en az biriyle ortak bir kenarı olması için, seçilen üç kare
aşağıdaki formlardan biri biçiminde olması gerekir. Başka bir
durumun olmadığını görünüz.
şeklinden
formunda 3 seçim yapılabilir.
Prob. 16.11 AYDIN kelimesinin harfleriyle içinde formunda 3 seçim yapılabilir.

AY olan anlamlı ya da anlamsız harfleri farklı 4 harfli
kaç kelime yazabilirsiniz?
Çözüm : formunda 4 seçim yapılabilir.
AY  AY  AY O halde, istenen şekilde toplam
durumlarından biri olabilir. Geriye 3 harf kaldı. Bu durum 3 + 2 + 4 + 3 + 3 + 4 = 19
ların her birinde ilk boşluktaki harf için 3, ikinci boşluktaki
harf için2 seçenek kalır. O halde, istenen şekilde farklı üç kare seçilebilir. Yanıt : 19
3 £ 3 £ 2 = 18
harfleri farklı 4 harfli kelime yazılabilir.
Yanıt : 3 £ 3 £ 2 = 18
Prob. 16.13 3 £ 3 türünden bir tablodaki karelerin

içine her satır ve her sütunda 1, 2, 3 rakamları olacak
şekilde sayıları yazmak istiyoruz. Bunu kaç farklı şek
ilde yapabiliriz? (İki tane örnek verilmiştir) (Kanada
Gauss Contest 8 2008).
Çözüm : İlk satıra 1, 2 3 rakamlarını 6 farklı şekilde yazabil

iriz.
1 2 3 1 3 2 2 1 3
2 3 1 3 1 2 3 2 1
Şimdi ikinci satıra geçelim. Bunlardan bir tanesini
yazdığımızı kabul edelim. İlk satır 2, 3, 1 olsun.
2 3 1
İkinci satırda soldan ilk sayı ya 3 ya da 1 olabilir. İkinci

satırdaki diğer sayılar artık tek şekilde belirlidir. Çünkü, yaza
cağımız sayıların hem ikinci satırın en solundaki ilk sayı hem
de üstteki sayılardan farklı olması gerekir ki, tek durum ola
bilir. İlk satır ya 3, 1, 2 ya da 1, 2, 3 olabilir.
2 3 1 2 3 1
3 1 2 1 2 3
Artık son satırı her sütunda olmayan sayılarla.tek şekilde

doldurmak mümkündür. Yukarıdaki ilk satırdaki 6 durumun
her biri için 2 farklı şekilde tablo doldurulabildiğinden istenen
şekilde 6 £ 2 = 12 farklı şekilde doldurulabilir.
Yanıt : 12

DAHIMATIK_5.SINIF_ÇÖZÜM_KİTAPÇIĞI

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

DAHIMATIK_5.SINIF_ÇÖZÜM_KİTAPÇIĞI

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

DAHIMATIK_5.SINIF_ÇÖZÜM_KİTAPÇIĞI

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

2 5.

Sınıf Dahimatik Çözüm Kitapçığı ­ Mustafa Özdemir

3 Aritmetik ­ Periyodik ve Yinelemeli Örüntüler 24

4 Bir Sayının Böleni ve Katı Kavramları 33

5 Bir Sayının Karesi ­ Küpü ­ Kuvveti 37

7 Zeka ve Akıl Yürütme Soruları 46

8 Yeni İşlem Tanımlama ve Kullanabilme Yeteneği 62

9 Kesirler ve Ondalık Sayılar 67

10.2 Ondalık Sayılarda İşlemler 84

13 Çevre, Alan ve Hacim Kavramları 111

14 Harﬂi İfade ve Denklemlere Giriş 128

15 Bölünebilme Kuralları 140

16 Saymaya Giriş 149

Alıştırma_ 1.4. Alıştırma_ 1.7.

Alıştırma_ 1.8. Alıştırma_ 1.11.

Alıştırma_ 1.10. Alıştırma_ 1.12.

Alıştırma_ 1.13. Alıştırma_ 1.15.

Buna göre, aşağıdaki şekle karşılık gelen sayı kaçtır?

Alıştırma_ 1.17. Alıştırma_ 1.19.

Doğal Sayılarda İşlemler

Alıştırma_ 1.22. Alıştırma_ 1.23.

Alıştırma_ 1.24. Alıştırma_ 1.27.

Çözüm : en az 5 olabilir. Buna göre, en az Alıştırma_ 1.29.

Alıştırma_ 1.31. Alıştırma_ 1.34.

Tek ve Çift Sayılar Alıştırma_ 1.38.

olduğundan 13 ¡ 3 = 10 olur. Yanıt : a) 70 b) 10.

Prob. 1.1 Keloğlan toplama işlemi alıştırması olarak,

Çözüm : Çember sayısı içindeki bulunduğu sayının kaç kez

Prob. 1.4 20232022 sayısı 2023 sayısına bölünürse,

Yanıt : 10000 + 2022 = 12 022

Prob. 1.2 Aşağıdaki toplama işleminde her harf bir

Alp masanın üstünde şekildeki gibi duran ve üzerinde

Prob. 1.15 A ve V farklı rakamları göstermektedir.

Prob. 1.21 Öğretmen tahtaya 4 sayı yazıyor. Sonra Prob. 1.23

Prob. 1.24 Göksu elindeki kibrit çöpleriyle sadece

Çözüm : Sadece 0 5 7 1 6 8 rakamlarını kullanabileceğine

(6 + 6 ¥ 2 + 1) (7 + 4 (4 ¡ 2)) ¡ 1 25 £ 49 ¡ 49 £ 15 = 49 £ (25 ¡ 15) = 490

Alıştırma_ 2.6. Problemler (İşlem Sırası)

Kartal ile tavuğun (5) toplamından ördek yani 10 çıkarılınca

Prob. 2.4 Aşağıdaki değerleri küçükten büyüğe doğru Prob. 2.7

Aritmetik ­ Periyodik ve Yinelemeli Örüntüler

Alıştırma_ 3.7. Alıştırma_ 3.8.

Çözüm : Kibrit sayılarına bakarsak 3 5 7  biçiminde

Çözüm : Çember sayılarına bakacak olursak 3 + 19 £ 2 = 41

3 7 11 15 elde edilir.

şeklinde devam etmektedir. Yani, her adımda bir önceki Yanıt : 3 + 19 ¢ 2 = 41

Alıştırma_ 3.9. Alıştırma_ 3.12.

Periyodik Örüntü Alıştırma_ 3.17.

Yinelemeli Örüntü Örüntülerde Terim Sayısı

Alıştırma_ 3.18. Alıştırma_ 3.20.

Alıştırma_ 3.23. Alıştırma_ 3.27.

Prob. 3.2 Alp tahtaya bir kurala göre sırayla 6 doğal

Prob. 3.6 20 sayfadan oluşan bir derginin sayfa

Prob. 3.10 Berk 1’den itibaren saymaya başlıyor.

Bir Sayının Böleni ve Katı Kavramları

Alıştırma_ 4.4. Alıştırma_ 4.6.

Alıştırma_ 4.7. Alıştırma_ 4.10.

Prob. 4.3 Dört farklı sayının çarpımı 36 ise bu

yazılabilir. Dmrt farklı denildiği için 1’de çarpan olarak alın­

Sınıf Dahimatik Çözüm Kitapçığı Mustafa Özdemir

3 Aritmetik Periyodik ve Yinelemeli Örüntüler 24

5 Bir Sayının Karesi Küpü Kuvveti 37

Aritmetik Periyodik ve Yinelemeli Örüntüler

yazılabilir. Dmrt farklı denildiği için 1’de çarpan olarak alın

Bir Sayının Karesi Küpü Kuvveti

Alıştırma_ 6.13. Problemler (Asal Sayılar Asal

Prob. 6.2 Üç tane asal sayının toplamı 30’dur. Bun

Prob. 6.5 6 + 1 biçiminde olan fakat asal sayı ol

Prob. 7.1 Aşağıdaki karelerden iki tanesi siyaha boy

Eğer bölge aşağıdaki gibi olsa kaç farklı şekilde döşeye