Professional Documents
Culture Documents
MẬT THƯ
MẬT THƯ
MẬT THƯ
Mật thư cùng với Morse, Seamaphore và Dấu đi đường hợp thành hợp phần các Kỹ năng
truyền tin vốn rất cần thiết, thú vị, hấp dẫn trong các hoạt động dã ngoại, cộng đồng của
thanh thiếu niên. Mật thư thể hiện tính lý luận, trí tuệ và khả năng tư duy của người viết
và người giải mật thư, góp phần quan trọng cho sự hấp dẫn và thành công của Trò Chơi
Lớn và nhiều hoạt động ý nghĩa khác của tuổi trẻ.
I. Ba hệ thống MẬT THƯ:
Hệ thống là một tập hợp những yếu tố liên hệ với nhau, tạo thành sự thống nhất ổn định
và tính chỉnh thể, có những thuộc tính và những quy luật tích hợp.
Hệ thống mật thư là những quy định bất biến , những bước tiến hành nhất định trong việc
dùng các ký hiệu, hình vẽ con số, mẫu tự và cách biến đổi sắp xếp chúng.
Theo cách chia thông thường hiện nay có 03 hệ thống mật thư cơ bản là: Hệ thống
thay thế, hệ thống dời chỗ ( dịch chuyển ) và hệ thống ẩn giấu; Trong mỗi hệ thống mật
thư lại có đa dạng các dạng mật thư khác nhau.
Hệ Thống Ẩn giấu : Các ý nghĩa của bản văn được giấu kín bằng từ, bằng cụm từ,
bằng số và bằng nhiều dạng ký tự khác. Nội dung bản tin vẫn giữ bình thường
và không được thay thế bằng ký hiệu mật mã, nhưng lại được ngụy trang dưới
một hình thức khác. Gồm 3 dạng chính:
a. Bạch văn được ẩn ngay trong mật thư
b. Bạch văn được ẩn đi bằng các biện pháp hóa học
c. Bạch văn được giấu kín theo các phương pháp vật lý đặc biệt
Hệ thống Dời chỗ : Toàn bộ nội dung bản tin không biến đổi thành ký hiệu mật
mã không được thêm vào hoặc bớt đi mà chỉ được đảo lộn theo các quy luật đã
quy định nào đó (xem mật thư Cam Ranh).
Hệ thống Thay thế: Nội dung bản tin được thay thế bằng từ, bằng cụm từ, bằng
số, bằng hình vẽ, hình hình học và bằng nhiều dạng ký tự đặc biệt khác (xem phần
mật mã CaeSar).
Ngoài ra còn một hệ thống khác không chính thức gọi là hệ thống bảng tra (hay hệ
thống đục lỗ) : Là nội dung bản tin được trích (soi) ra từ những tờ giấy có đục thủng qua
việc đặt lên một bức mật thư .
II. Giải Mật thư : Là quá trình đi ngược lại của soạn mật thư. Để giải 01 mật thư một
cách nhanh chóng, chính xác cần tuân thủ các bước sau:
Bước 1: Xác định hệ thống.
- Để xác định hệ thống của bức mật thư ta cần xem xét thêm 2 yếu tố : Chìa khóa và bản
mã; Ký hiệu lạ Thay thế
- Nếu bản mật mã không phải là những mẫu tự vô nghĩa thì ta xem xét hai hệ thống còn
lại.
- Bản mã mật thư ẩn giấu thường đa dạng và rườm rà về hình thức hơn mật thư dời chỗ.
(Mật thư ẩn giấu vẫn giữ nguyên nội dung là mẫu tự)
Bước 2 :Tìm ý nghĩa của chìa khóa:
- Nếu là mật thư thay thế, ta tìm sự tương quan của của hai vế :A là B hoặc B là A - A là
B và B là C nên A cũng là C
- Từ ngữ trong chìa khóa ta có thể tìm ra rất nhiều ý nghĩa khác nhau để giải mã mật thư.
- Khi chọn lần lượt từng giả thuyết ta ưu tiên chọn các giả thuyết mang tính logic cao.
- Lưu ý các ký tự in hoa, đầu câu, trong ngoặc, in nghiêng, v.v…
- Khai thác những sơ hở khi mã hóa bản mã 26 mẫu tự (quy tắc dấu mũ) đặc biệt lưu ý
chữ D (chữ D chỉ xuất hiện đầu mỗi từ, nó không đứng giữa và cuối một từ)- anh em
HLV thường gọi là bẻ khóa cơ bản.
Vd: OTT: anh em song sinh
BT: CCNHE CCDOI KZLE RZN
Từ bản tin C=D
- Phương pháp thử sai - Giải thử theo chìa khóa theo chiều dương rồi chiều âm (mật thư
thay thế) hoặc cả bốn hướng (mật thư tọa độ).
- Nếu dịch ra thấy sai một vài chỗ thì có thể do chưa tìm đúng ý nghĩa chìa khóa, do
người gởi viết sai hoặc cố ý viết sai.
- Lưu ý mật thư hai tầng song song hoặc nối tiếp thì bản dịch F1 chưa có ý nghĩa gì cả .
Bước 3: Thiết lập bản giải mã
- Nếu là mật thư thay thế lập bảng mã 26 hoặc 29 rồi ghi ký tự mã hóa phía dưới.
- Nếu mật thư dời chỗ thì ta ghi quy tắc chuyển vị và bảng chuyển đổi.
- Nếu là Mật thư ẩn giấu chúng ta lập bảng giải thích chìa khóa và cách loại trừ những từ
vô nghĩa.
Bước 4: Giải mã:
Nếu là Mật mã thay thế ta lần lượt thay các ký tự trong bảng mã cho đến hết.
Nếu là mật mã dời chỗ ta đưa các mẫu tự về đúng vị trí.
Nếu là mật mã ẩn giấu ta loại bỏ hết các phần tử vô ích
Sau đó ghi ra bản dịch quốc ngữ điện tín nếu sử dụng mã 26 ký tự
Bước 5 : Ghi ra bản văn rõ
Ghi ra bản dịch nội dung hoàn chỉnh.
BT:
L M C L O U B Q U F N C C
A A O H A N O A T G U J O
X N S I I M F A W O S N S
Z Y H X W E F J O O G A R
vd:
M E J V I E E T
A N H H U N G J
U Y E E N X F N
I R A N H T N A
F X Y Z T H G M
- Đặt thanh ray
– OTT: Chặt đôi thanh sắt để đặt đường ray
– BT: TMNHRIILO-AJGIGARAZ
BT: TOMEJORUSOFORAQIMTEIO/AR
- Đọc ngược:
BT: NOOJWCOUDDWUHTJTAAMJCOHJWUTFH/AR
- Mật thư CAM RANH: Mật thư dạng CAMRANH nhận dạng bằng cách so sánh số
mẫu tự từ khóa và số từ mật mã phải bằng nhau hoặc chỉ lệch nhau 1 chữ
OTT: CAM RANH
MT : H E I A F – O F G G – T L A B W – J R Y O – U E J A – N T A I – D U N Y.
Đánh số thứ tự cho chìa khóa: Số 1 cho mẫu tự A thú nhất, số 2 cho Mẫu tự A thứ hai, vì
không có B nên C mang số 3 và cứ thế tiếp tục…
C A M R A N H
3 1 5 7 2 6 4
Cuối cùng ghép các cột vào chìa khóa rồi đọc theo hàng ngang:
C A M R A N H
3 1 5 7 2 6 4
T H U D O N J
L E E U F T R
A I J N G A Y
B A A Y G I O
W F
Nội dung: Thu dọn lều trại ngay bây giờ.
Bản mã: ET, IE, EI, IA – IN, EN, IT, TI, E, IM/ AR
Cách giải: Đầu tiên ta tập nhận dạng, khóa xuất hiện chữ VIỆT NAM (có 7 chữ), bản mã
xuất hiện 1 hoặc 2 ký tự, dễ thấy đây là mật thư sem. Xem thứ tự xuất hiện của các chữ
cái ở khóa, chữ E ở vị trí 3, chữ T ở vị trí 4, ET chính là 34 (chữ T trong semaphore),
tương tự IE là 2 và 3 (vị trí xuất hiện ở từ khóa) là chữ O (semaphore)…
Mật thư 1:
OTT: ba = N
Bản mã: aoeu, ngh, tatu, acnm – tr, an, eo, tueh/ AR
Mật thư 2:
OTT: ba = N
Cách giải: Vị trí các chữ cái chẵn trong bảng chữ cái 26 (2, 4, 6, 8.., 26) tương ứng với
các từ: b, d, f, h, ..., z là tè. Vị trí các chữ cái lẻ (1, 3, 5, 7, .., 25) tương ứng với các từ: a,
c, e, g,..., y là tích.
Từ đó ta có bạch văn: NẮNG
Mật thư 3:
OTT: N = nh
Cách giải: Với quy ước chữ thấp là tích, chữ cao là tè ta có bạch văn: VUI VẺ
Mật thư 4:
OTT: A = ph
Cách giải: Với quy ước chữ dưới là tích, chữ trên là tè ta có bạch văn: DONE.
Mật thư 5:
OTT: 43 = N
Mật thư 6:
OTT: 64 = N
Cách giải: Với quy ước số lớn là tè, số nhỏ là tích, 0 là ngắt từ, 5 là ngắt chữ ta có được bạch
văn: HUEES OWI (Huế ơi)
Mật thư 7:
OTT: "Anh" BA đi “tu”
Bản mã: AT, og, ky/ R, cuoc, OC, CO, mien/ Ll, RCh, NHA, Au, AIn/ AR
Cách giải: Từ khóa ta thấy: N = tè tích (▬ ·) = BA = tu, như vậy với chữ in hoa thì
nguyên âm là tè, phụ âm là tích, chữ thường thì chữ cao là tè, chữ thấp là tích. (dĩ nhiên
để suy luận đến bước này thì bạn phải thử vài lần ở bản mã để tìm quy luật)
Như vậy, AT = · ▬ = A, og = · ▬ =A, ky = ▬ ▬ = M, cụm đầu ta tìm được chữ AAM
Bạch văn cuối cùng: AAM THANH MOWIS (ÂM THANH MỚI)
Mật thư 8
Cách giải:Tìm các chữ cái N,A,W,M,O,I,S (trong từ NĂM MỚI) ở các cụm chữ, ta sẽ
thấy: Cụm 1 có các chữ SMNN, cụm 2 có các chữ AN, cụm 3 là MNN, cụm 4 là SA,
cụm 5 là ON, cụm 6 là N, cụm 7 là MN, cụm 8 là MN và cụm 9 là OA. Ta có bản mã
mới:
Đến đây, ta lại thấy “Anh cả” (A) được thay thế bằng in, hay là nguyên âm là tích, phụ
âm là tè, tra bảng morse sẽ có được bạch văn: CHAO NAM MOI (CHÀO NĂM MỚI).
Mật thư 9:
OTT: A = 1, T = 34
Bản mã: 34, 26, 23, 5 – 3, 12, 23, 56, 13 – 16, 1, 1, 34, 46 –
Cách giải: Từ vị trí của các số ta xác định vị trí tay đánh cờ semaphore. Ví dụ: 26 là vị trí
chữ R, 23 là chữ O… Tiếp tục dựa vào bảng semaphore, ta dịch được bạch văn: TRÒ
CHƠI MẬT THƯ
* Mật thư này chính là những quy ước đơn giản nhất của các vị trí tương ứng với chữ cái trong
semaphore. Để thay đổi, người ra khóa có thể quy ước chữ A (vị trí số 1) bằng 1 số khác và chữ G (vị trí
số 7) bằng số lớn hơn 6 đơn vị (ví dụ: A=3, G=9).
Mật thư 10
Cách giải: Ngày giải phóng Huế là 26/3/1975 (có 7 số), tương ứng: 1 - số 2, 2 - số 6, 3 - số 3, 4 – số 1, 5
– số 9, 6 – số 2, 7 – số 5. Như vậy, 31 chính là vị trí số 3 và 4 (chữ T), 26 là vị trí số 1 và 2 (chữ H)…
Căn cứ vào vị trí đánh cờ và vị trí các số xuất hiện ở khóa ta có bạch văn: THÁNG BA
Mật thư 11
OTT: H = ab, T = cd
Cách giải: Dễ thấy a, b, c, d.. là vị trí 1, 2, 3, 4… trong bảng chữ cái 26. Thay thế chữ
bằng số thứ tự, đối chiếu bảng semaphore ta sẽ có bạch văn: TÔI YÊU.
Mật thư 12
Cách giải: Viết hết quy ước dấu của từ khóa PHẤT PHƠ, bỏ các ký tự trùng nhau ta có 7
ký tự: PHATSOW. Từ 7 vị trí xuất hiện trong khóa, thay thế vào bản mã, đối chiếu với
bảng semaphore ta có bạch văn: MÙA HẠ.
Mật thư 13
Mật thư 14
Bạch văn: 8, 5+1, 1+3, 3, 3-3 / 2-6, 6+7, 5, 3+1 / 2-4, 3-5, 3-4,
Cách giải: Để ý chữ THIEN TAM có 8 ký tự. Tại bạch văn, ta sẽ tiến lùi các chữ theo
dấu + (tiến) hoặc - (lùi) và lấy chữ có được trong bảng chữ cái. Ví dụ: 5+1, nghĩa là chữ
thứ 5 (chữ N) tiến 1 là chữ O, 2-5, chữ thứ 2 (H) lùi 5 là chữ C.
Bạch văn cuối cùng: MỜI BẠN ĐẾN VỚI THIỀN TÂM
Mật thư 15
OTT: Bản tin dự báo thời tiết: Nước Anh 2 0, nước Việt Nam 330. Bản mã: 4,2,27,-10/
15,-8,29,-7/ 26,11,9,-10/ 4,21,13,34,-6/ -
2,21,36,-13,3/ 17,13,5,-10
Cách giải: Dùng 2 bảng chữ cái nối tiếp nhau gồm bảng chữ cái 26 (Anh) và bảng chữ cái
29 (Việt) có 55 ký tự, trong đó thay thế chữ N (bảng chữ cái 26) = -2, S (bảng chữ cái 29)
= 33.
A B C DE F G H I J K L MN O P Q R S
-15 -16 -13 -12 -11 - -9 -8 -7 -6 -5 -4 -3 -2 -1 0 1 2 3
10
T U VW X Y Z A Ă Â B C D Đ E Ê G H I
4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22
K L M N O Ô Ơ P Q R S T U Ư V X Y
23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39
Bạch văn tìm được: TRÒ CHƠI NÀY THẬT NHỨC ĐẦU
Mật thư 16
Thay thế bạch văn ta tìm được: NHỚ NGƯỜI THOÁNG QUA.
Mật thư 17
Bản mã: Đời thanh bạch vẫy vùng một áng văn chương, để cô
Cách giải: Từ gợi ý của khóa, ta tìm các chữ ở vị trí trí chữ “anh” (N) trong cụm từ ĐỀN
HUYỀN TRÂN CÔNG CHÚA", tức là có 4 vị trí : 3, 8, 12, 15. Bạch văn tìm được là:
BẠCH VĂN ĐƠN ĐIỆU
Mật thư 18
OTT: Ánh sáng niềm tin thắp sáng cuối con đường Ta vững lòng bước đi theo từng bậc
Bản mã: GIOS - OSTA - ROHN/ EMIU - ONAY - AIFE/ AUOT - SINH - TOJO/ AR
Cách giải: Để ý bạch văn chia làm 3 vùng, mỗi vùng có 3 cụm. Ta thực hiện dời chổ theo
khóa như sau, mỗi cụm sẽ lấy chữ cuối cùng (cuối đường) và các chữ theo thứ tự cụm
(cụm 1 lấy chữ 1, cụm 2 lấy chữ 2, cụm 3 lấy chữ 3).
Ví dụ vùng 1: Lấy các chữ cuối ta được: SAN, tiếp tục lấy theo thứ tự từng cụm ta có
GSH, ghép lại có chữ SÁNG H.