Professional Documents
Culture Documents
Tư Duy Phản Biện
Tư Duy Phản Biện
Tư Duy Phản Biện
tích và đánh giá một thông tin đã có theo các cách nhìn khác cho vấn đề đã đặt ra
nhằm làm sáng tỏ và khẳng định lại tính chính xác của vấn đề. Lập luận phản biện phải
rõ ràng, logic, đầy đủ bằng chứng, tỉ mỉ, khách quan và công tâm.[1]
Dựa vào những nghiên cứu gần đây, các nhà giáo dục đã hoàn toàn tin tưởng rằng
trường học nên tập trung hơn vào việc dạy học sinh tư duy phản biện. Tư duy phản
biện không chỉ đơn thuần là sự tiếp nhận và duy trì thông tin thụ động. Đó có thể tóm
tắt là quá trình tư duy tìm lập luận phản bác lại kết quả của một quá trình tư duy khác
để xác định lại tính chính xác của thông tin.
Đánh giá:
Khảo sát mâu thuẫn giữa những ý kiến
Đong sức nặng (sức thuyết phục) của những ý kiến
Đưa ra quan điểm của bản thân (ý kiến nào là đúng)
Trình bày kết quả của quá trình tư duy lô gíc
Phát triển sức nặng của ý kiến (chỉ ra những đặc điểm nổi trội của
ý kiến đó và tìm những dẫn chứng thực tế giúp củng cố ý kiến đó)
Nêu ra các điểm không chuẩn xác trong lập luận của người/nhóm
người mang ý kiến đối lập
Khi thu nhận được một thông tin, điều cần trước tiên là hiểu rõ nội dung thông tin đó, về
ai, về điều gì, liên quan đến những vấn đề gì, lĩnh vực nào. Tiếp theo, dựa trên những
cơ sở khoa học và lôgic, đặt ra các câu hỏi như: tại sao lại khẳng định là A mà không
phải là B, trong khi B cũng có các khả năng như A. Nếu là B thì khi đó sẽ có kết quả là
B1, kết quả này có giống kết quả A1 của khả năng A không. Nếu có giống thì sẽ rút ra
kết luận như thế nào, và nếu không giống thì lý do là ở đâu...
Thay vì hỏi: "Điều này mâu thuẫn với điều mà tôi tin tưởng như thế nào?" hãy
hỏi rằng: "Điều này có nghĩa là gì?"
Trong những bước đầu tiên của việc thu thập và đánh giá thông tin, đừng
đưa ngay ra một kết luận (đặc biệt khi đang đọc tiểu thuyết hoặc xem phim)
bởi việc làm này sẽ đưa ra định hướng mang tính cảm nhận (perceptive
orientation) thay vì định hướng mang tính phán xét (judgmental orientation),
ngăn chặn việc phát triển cảm nhận thành sự phán xét.
Ai cũng nên nhận thức rõ về khả năng mắc phải sai lầm của bản thân bằng
cách
Chấp nhận rằng tất cả mọi người đều có thành kiến nằm trong
tiềm thức, và vì thế rất dễ tấn công những phán xét chống lại
mình.
Từ tốn lắng nghe ý kiến của người khác trước khi đưa ra quan
điểm của mình. Nói cách khác là làm đúng quy trình tư duy phản
biện
Nhận thức rằng trong lập luận của mình chắc chắn có sơ hở và sai
lầm
Cuối cùng, sử dụng những câu hỏi sau có thể giúp tăng thời gian trao đổi
thông tin và lượng thông tin
Khi dùng từ _____, ý bạn là_____?
Tại sao bạn lại đưa ra được kết luận đó?
Tại sao bạn cho rằng mình đúng?
Bạn lấy thông tin này ở đâu?
Giả định gì khiến bạn đưa ra kết luận đó?
Điều gì sẽ xảy ra nếu bạn sai?
Tại sao điều này lại quan trọng thế?
Điều gì nữa có thể giải thích cho hiện tượng này?
Phân tích của bạn có bị ảnh hưởng bởi dư luận, quy trình giáo
dục, môi trường sống, cảm tính, định kiến xã hội, tuyên
truyền, thành kiến, tính địa phương,... ?
Những điều đáng chú ý[sửa | sửa mã nguồn]
Có một số những phát biểu được cấu hình dưới dạng một tiên đề nhưng thực ra lại là
một nhận định cá nhân sai lầm (ngụy biện).
Tư duy phản biện không chắc đã dẫn đến một kết luận chính xác. Thứ nhất là vì không
ai có thể có toàn bộ thông tin chính xác. Thật vậy, những tin tức quan trọng thường
được bảo mật rất cẩn thận và có rất nhiều thông tin còn chưa được khám phá hết. Bên
cạnh đó, thành kiến có thể ngăn chặn sự thành công của việc tập trung, phân tích, đánh
giá và truyền đạt thông tin. Tư duy phản biện có thể phân biệt, nhưng không thể tách
rời khỏi cảm quan. Kết luận đưa ra phải đơn giản và ngắn gọn.
Tư duy phản biện không phải là việc đưa ra một nhận định cảm quan mà là
việc đưa ra một nhận định kèm theo lý lẽ và dẫn chứng.
Ví dụ: A: "C là một học sinh dốt", B: "Không, C là một học sinh giỏi"