BOTMAG2-65Final_SinglePages

ฉบับที่ 2 เดือนเมษายน - มิถุนายน 2565
COMMUNICATION
การสื่อสารในวันที่โลกไร้พรมแดน
เนื่องในโอกาสวันเฉลิมพระชนมพรรษา สมเด็จพระนางเจ้า ฯ พระบรมราชินี
๓ มิถุนายน ๒๕๖๕
ทรงพระเจริญ
ด้วยเกล้าด้วยกระหม่อม
ข้าพระพุทธเจ้า คณะผู้บริหาร และพนักงานธนาคารแห่งประเทศไทย
เทคโนโลยีใหม่ ๆ เทรนด์ของโลก รูปแบบธุรกิจ และวิถีชีวิตที่เปลี่ยนไปส่งผลให้
ค�ำจ�ำกัดความของการสือ่ สารกว้างขึน้ และซับซ้อนขึน้ เชือ่ ได้วา่ ทุกองค์กรไม่วา่ จะขนาดเล็ก
หรือใหญ่ต้องหันมาให้ความส�ำคัญและปรับใช้การสื่อสารให้เป็นเครื่องมือที่ตอบโจทย์
ของแต่ละองค์กรมากขึน้
ธนาคารแห่งประเทศไทย (ธปท.) ในฐานะธนาคารกลางที่ท�ำงานเป็น “ผู้คุมกฎ”
เพื่อรักษาเสถียรภาพเศรษฐกิจการเงินให้คนทั้งประเทศ จึงไม่สามารถหยิบจับกลยุทธ์
การสือ่ สารตามต�ำรามาใช้แบบเบ็ดเสร็จได้ กว่า 10 ปีทผี่ า่ นมา เราจึงต้องลองผิดลองถูก
ศึกษาหาข้อมูล ประเมินบริบทรวมถึงผลลัพธ์ และหล่อหลอมประสบการณ์ที่ผ่านมา
กว่าทศวรรษ เพือ่ พัฒนากลยุทธ์และวิธกี ารสือ่ สารให้มปี ระสิทธิผล เพือ่ ให้ ธปท. เข้าไป
ยืนในใจผูค้ น เป็นองค์กรทีป่ ระชาชนเชือ่ มัน่ และมอบความไว้วางใจให้ดแู ลเสถียรภาพ
ทางเศรษฐกิจการเงินไทยตลอด 80 ปีทผี่ า่ นมา
Editor’s ความพยายามพัฒนาการสือ่ สารของ ธปท. ผลิดอกออกผลในการส�ำรวจความคิดเห็น

ด้านการสือ่ สาร ซึง่ จากการส�ำรวจปีลา่ สุดพบว่าประชาชนรูส้ กึ ว่า ธปท. ไม่เพียงยืน่ มือ
Welcome เข้าไปช่วยเหลือและสือ่ สารให้คนเข้าใจได้ดขี นึ้ แต่ยงั เข้าถึงได้งา่ ยกว่าเดิม ความไว้วางใจนี้
มาพร้อมกับความคาดหวังทีส่ งู ขึน้ งานสือ่ สารของ ธปท. จึงจะยังหนักต่อเนือ่ ง เราต้อง
รับฟังมากขึน้ ท�ำความเข้าใจให้ลกึ ซึง้ ขึน้ พัฒนาการสือ่ สารของเราต่อไป เพือ่ เข้าถึงและ
เจ้าของ : ตอบโจทย์ความต้องการของประชาชนให้ได้มากทีส่ ดุ
ธนาคารแห่งประเทศไทย
ไม่เพียงแค่การปรับตัวของธนาคารกลางเท่านัน้ แต่การเปลีย่ นแปลงขององค์กรทัว่ โลก
ที่ปรึกษากิตติมศักดิ์ :
ดร.เศรษฐพุฒิ สุทธิวาทนฤพุฒิ เพือ่ ให้สามารถเข้าถึงกลุม่ เป้าหมายได้ดขี นึ้ ยังคงเป็นประเด็นทีน่ า่ ติดตามและถูกรวบรวม
มาน�ำเสนอใน BOT พระสยาม MAGAZINE เล่มนี้ ทัง้ การวางกลยุทธ์ขององค์กรภาครัฐ
ที่ปรึกษา :
จันทวรรณ สุจริตกุล และเอกชน การใช้อนิ ฟลูเอนเซอร์ทงั้ ในรูปแบบทีเ่ ป็นคนและทีไ่ ม่มตี วั ตนอยูจ่ ริง การน�ำ
บรรณาธิการ :
เครือ่ งมือทีซ่ บั ซ้อนมารับฟังเสียงผูค้ นจากสังคมออนไลน์ และการป้องกันอันตรายจาก
ดร.ชญาวดี ชัยอนันต์ มิจฉาชีพทีฉ่ วยโอกาสผ่านเทคโนโลยีการสือ่ สาร สิง่ เหล่านีเ้ กิดขึน้ อย่างรวดเร็วจนท�ำให้
กองบรรณาธิการ : คนทีไ่ ม่พร้อมรับมือกับความเปลีย่ นแปลงอาจถูกทิง้ ไว้ขา้ งหลัง
อุบลรัตน์ จันทรังษ์ สุดท้ายนี้ ขอส่งความขอบคุณจากใจไปยังผูม้ สี ว่ นเกีย่ วข้องกับงานสือ่ สารของ ธปท.
นฤมล เวสารัชกิจ
พิมพ์วรีย์ กิตติสารกุล ทุกคน เมือ่ สถานการณ์การแพร่ระบาดของโควิด 19 เริม่ จะคลีค่ ลาย ไทยเปิดประเทศใหม่
จุฑามาศ ศิรประชา อีกครัง้ นักท่องเทีย่ วและนักลงทุนก�ำลังกลับมา ความผันผวนทางเศรษฐกิจ เทคโนโลยี
ณัฐินี รชตะนันทน์ ทางการเงิน ความหวังในการฟืน้ ฟูประเทศ และความฝันว่าคนไทยทุกคนจะมีสขุ ภาพ
ษกาณ เตชชาติวนิช
นฤพนธ์ รักษ์พงษ์ ทางการเงินทีแ่ ข็งแรง ท�ำให้ ธปท. ยังมีอะไรอีกมากทีจ่ ะสือ่ สารกับทุกคน แล้วเรามา
นภัส พริ้งศุลกะ คุยกันนะคะ
สื่อสารกับ ธปท.
ธนาคารแห่งประเทศไทย - Bank of Thailand
Bank of Thailand
Bank of Thailand
@bankofthailand
bankofthailand.official ดร.ชญาวดี ชัยอนันต์
Bank of Thailand ผู้อ�ำนวยการอาวุโส ฝ่ายบริหารการสื่อสารองค์กร
CONTENTS ISSUE 2/2565
22
54 26 14 08
36 INSPIRATION
ธนชาติ ศิรภิ ทั ราชัย
ส่งอารมณ์ขนั ร้าย ๆ บุกใจผูค้ น
ด้วยพลังโฆษณา
เพลงรบ ฐิตกิ ลุ ดิลก
ส่งเสียงด้วยภาษามือ เติมเต็มอรรถรส
ให้กบั ผูบ้ กพร่องทางการได้ยนิ
03 HIGHLIGHT
44 GLOBAL TREND
บริหารความคาดหวังด้วยการสือ่ สาร ก้าวสูย่ คุ AI และ Machine Learning
ภารกิจใหม่ของธนาคารกลางทัว่ โลก คิด-ท�ำ แทนคน
08 EXECUTIVE’S TALK
48 PAYMENT SYSTEM
จับควันเพือ่ ดับไฟ แก่นส�ำคัญจากใจทีมสือ่ สาร SWIFT เครือ่ งมือสือ่ สารในโลกการโอนเงิน
เพือ่ ทุกคนในระบบเศรษฐกิจ และหลักทรัพย์ระหว่างประเทศ
ธปท. มุง่ สนับสนุนให้เกิดบริการทางการเงินทีเ่ ป็นธรรม
ผลักดันเป้าหมายแก้หนี้ 52 FINANCIAL WISDOM
ไขความจริงก่อนถูกหลอก
18 THE KNOWLEDGE
ถ้าเขาบอกเรามาแบบนี...้
การสือ่ สารยุคใหม่ของ ธปท. โอนเงินผิดบัญชี
รับฟัง เข้าใจ สือ่ สารง่าย ตรงจุด เกิดเรือ่ งนีต้ อ้ งท�ำอย่างไร ?
เปิดประตูบา้ นแบงก์ชาติ
ผ่านศูนย์การเรียนรูธ้ นาคารแห่งประเทศไทย 56 VOCABSTORY
ปล่อยน�ำ้ เพิม่ ความชุม่ ชืน้ ให้เศรษฐกิจด้วย QE
26 THOUGHT LEADER
vs สกัดเงินเฟ้อด้วย QT
Thai PBS สือ่ สารอย่างสร้างสรรค์
บนจริยธรรมและการมีสว่ นร่วม 58 GET TO KNOW
รูจ้ กั กลุม่ งานยุทธศาสตร์การสือ่ สาร
32 เศรษฐกิจติดดิน
แบงก์ชาติกบั การสือ่ สารแบบ 61 LIBRARY & ARCHIVES
“เข้าถึง เข้าใจ ใกล้ชดิ ท้องถิน่ ” การสือ่ สารในวันทีโ่ ลกไร้พรมแดน
HI GHLIG H T
บริหารความคาดหวังด้วยการสื่อสาร
ภารกิจใหม่ของธนาคารกลางทัว่ โลก
การสื่อสารของธนาคารกลางทั่วโลกมีพัฒนาการเพิ่มขึ้นมาก จากเดิมมักไม่ค่อยสื่อสาร การท�ำนโยบาย

เน้นความลับ สร้างความขลัง การสือ่ สารถึงบทบาทหน้าทีแ่ ละงานของธนาคารกลางดูจะเป็นเรือ่ งต้องห้าม
มีเพียงการสื่อสารกับภาคการเงินและนักวิชาการที่เกี่ยวข้องโดยตรง ภาษาที่ใช้ก็ยากเหมือนต้องการ
สื่อสารกับผู้ที่อยู่ในแวดวงเท่านั้น แต่เมื่อเกิดวิกฤตเศรษฐกิจขึ้น ความเชื่อมั่นที่มีต่อระบบธนาคาร
ขาดหาย ธนาคารกลางทั่วโลกจึงต้องหันกลับมาคิดว่า ถึงเวลาแล้วที่พวกเขาต้องใช้การสื่อสารเป็น
“เครือ่ งมือบริหารความคาดหวัง” สร้างความเข้าใจทีถ่ กู ต้อง ตลอดจนรักษาความเชือ่ มัน่ จากสาธารณชน
ทำ�ไมธนาคารกลาง เสถียรภาพด้านเศรษฐกิจการเงินของประเทศ ที่ น ายธนาคารกลางต้ อ งเรี ย นรู ้ ต ามที่

ต้องสื่อสารกับสาธารณชน ต่อไป หลายทศวรรษทีผ่ า่ นมา การสือ่ สาร Ms. Christine Lagarde ประธานธนาคารกลาง
การสร้างความเข้าใจให้สาธารณชน ของธนาคารกลางเปลีย่ นแปลงไปมาก ซึง่ ก็ ยุโรป (European Central Bank: ECB)
ก็เพือ่ สร้างความเชือ่ มัน่ เมือ่ ประชาชนมีความ ไม่ใช่เรือ่ งง่ายเพราะการสือ่ สารของธนาคาร ให้ความเห็นว่า การสือ่ สารกับสาธารณชนเป็น
เชื่อมั่นแล้ว ธนาคารกลางจะยังคงความ กลายเป็นศิลปะการบริหารความคาดหวัง “เขตความรูใ้ หม่ (new frontier)” ทีธ่ นาคารกลาง
เป็นอิสระในการด�ำเนินนโยบายเพื่อดูแล ของสาธารณชน เป็นศาสตร์และศิลป์ใหม่ ต้องศึกษา (Brouwer and de Haan., 2564)
ฉบับที่ 2 ปี 2565 3
HIGH L I G H T
ธนาคารกลางอังกฤษ (Bank of England:

BoE) เป็นธนาคารกลางทีม่ กี ารสือ่ สารอย่าง
เปิดเผยทีส่ ดุ แห่งหนึง่ ของโลก นอกจากการ
น�ำเสนอรายงานการประชุมคณะกรรมการ
นโยบายการเงินทางเว็บไซต์ที่ทุกคนเข้าถึง
ได้แล้ว ยังมีการแถลงข่าวที่มีผลต่อตลาด
อย่างเรื่องการคาดการณ์ หรือการด�ำเนิน
นโยบายทีจ่ ะเกิดขึน้ ในอนาคต ตัวอย่างล่าสุด
เมื่อเดือนพฤษภาคม 2565 BoE ได้แถลง Mr. Andrew Bailey
ผู้ว่าการธนาคารกลาง
การคาดการณ์เงินเฟ้อที่เพิ่มสูงขึ้นถึง 10% อังกฤษ ให้สัมภาษณ์
ภาพ : CNBC
และ GDP ติดลบในปีนี้ ด้วยผลกระทบอย่าง สือ่ มวลชนเกีย่ วกับอัตรา
เงินเฟ้อที่เร่งตัวขึ้น
ต่อเนือ่ งจากวิกฤตโควิด 19 และความขัดแย้ง
ระหว่างรัสเซีย-ยูเครน การสือ่ สารของ BoE
จึงเป็นประโยชน์ตอ่ สาธารณชนในการลงทุน การชีแ้ จงทีช่ ดั เจนนัน้ จะไม่มผี ลอะไรเลย แวดวงวิชาการกับการสื่อสาร
รวมถึงการวางแผนการใช้ชวี ติ อีกด้วย ถ้าผูค้ นไม่มสี ว่ นร่วม (Engagement) เมือ่ ต้อง ของธนาคารกลาง
จากรายงานของ Haldane, Macaulay ปรับปรุงประสิทธิภาพของนโยบายใด ๆ BoE นักเศรษฐศาสตร์มคี วามสนใจทีจ่ ะศึกษา
และ McMahon (2563) อธิบายเบือ้ งหลัง จะยึดการมีส่วนร่วมเป็นหลักผ่านการสร้าง เกี่ ย วกั บ การสื่ อ สารของธนาคารกลาง
ความส�ำเร็จด้านการสื่อสารของ BoE ว่า และรักษาความเชือ่ มัน่ จากประชาชน ซึง่ ต้อง มาอย่างยาวนาน ธนาคารกลางทีเ่ ป็นทีส่ นใจ
ส่วนหนึ่งเป็นผลมาจากการยึดหลัก 3 E’s ค�ำนึงถึงช่องทางการสื่อสารและวิธีเล่าเรื่อง ของวงวิชาการมากที่สุดคงหนีไม่พ้น Fed
คือ Explanation, Engagement และ ให้เข้าถึงใจผู้ฟังมากที่สุด แต่ความท้าทาย หรือธนาคารกลางสหรัฐอเมริกา โดยงาน
Education โดยการชี้แจง (Explanation) ส�ำคัญของการสื่อสารจากธนาคารกลางคือ ศึกษาในระยะแรก ๆ จะเน้นไปทีบ่ ทบาทของ
เป็นแก่นของการบริหารความคาดหวัง การให้ความรู้ (Education) ไม่วา่ จะอยูใ่ น การสือ่ สารทีม่ อี ทิ ธิพลต่อตลาดการเงิน เช่น
การชี้แจงด้วยข้อมูลที่ดีที่สุดที่มีในขณะนั้น รูปแบบใด จากการ์ตนู การสอนในห้องเรียน Gürkaynak et al. (2548) พบว่า ค�ำแถลง
รวมถึงท�ำให้เข้าใจง่ายและเข้าถึงความเป็นอยู่ ไปจนถึงบทความทางวิชาการ การให้ความรู้ ในวันตัดสินนโยบายของ Federal Open
จริง ๆ ของประชาชน จะสร้างความคาดหวัง จะท�ำให้เกิดความเข้าใจ ส่งผลต่อความ Market Committee (FOMC) นัน้ สามารถ
ทีถ่ กู ต้องให้กบั พวกเขาได้ คาดหวังทีถ่ กู ต้องต่อไป ท�ำให้เกิดการเคลือ่ นไหวของราคาสินทรัพย์
ในตลาดการเงินได้เช่นเดียวกับตัวเครือ่ งมือ
ทางนโยบาย อีกทัง้ ค�ำแถลงยังส่งผลต่ออัตรา
ผลตอบแทนพันธบัตรระยะยาวได้มากกว่า
อัตราดอกเบีย้ นโยบายอีกด้วย ซึง่ เริม่ ชีใ้ ห้เห็น
ว่า ในการด�ำเนินงานของธนาคารกลางนัน้
“ค�ำพูด” มีความส�ำคัญไม่แพ้ “การกระท�ำ”
เหตุการณ์ที่ท�ำให้การสื่อสารได้รับความ
สนใจมากยิง่ ขึน้ ไปอีกคือวิกฤตการณ์การเงิน
ในปี 2551 ซึง่ ท�ำให้อตั ราดอกเบีย้ นโยบาย
ภาพ : The Wall Street Journal
แทบทั้งโลกอยู่ในระดับที่ต�่ำมากและถึงจุด
ทีเ่ ป็นขีดจ�ำกัดในการกระตุน้ เศรษฐกิจ การ
Mr. Jerome Powell สื่อสารจึงได้กลายเป็นอีกเครื่องมือส�ำคัญ
ในการแถลงข่าวภายหลัง ของธนาคารกลาง ประกอบกับเทคโนโลยี
การประชุม FOMC
ปัญญาประดิษฐ์เกี่ยวกับการประมวลผล
4 BOT MAGAZINE
ภาษาธรรมชาติหรือ Natural Language ส�ำหรับธนาคารแห่งประเทศไทย (ธปท.) การคาดการณ์เงินเฟ้ออีกด้วย และนอกจาก
Processing (NLP) มีความก้าวหน้าและ การสือ่ สารเป็นอีกหัวข้อหนึง่ ทีไ่ ด้มกี ารท�ำวิจยั นโยบายการเงินแล้ว ยังพบว่า ธปท. มีการ
แพร่หลายไปมาก นักเศรษฐศาสตร์จงึ ได้อาศัย มาอย่างต่อเนือ่ ง ทัง้ จากนักวิจยั ภายในและ สื่อสารต่อสาธารณะในประเด็นที่เกี่ยวกับ
ศาสตร์ดังกล่าวมาร่วมศึกษาและวิเคราะห์ ภายนอก ธปท. ผลการศึกษาพบว่าการสือ่ สาร เศรษฐกิจและนโยบายด้านอืน่ ๆ อีกหลากหลาย
การสื่อสารของธนาคารกลางได้ในระดับที่ ของ ธปท. มีพัฒนาการและเพิ่มช่องทาง หัวข้อ ซึ่งสะท้อนบทบาทการเป็นผู้น�ำ
ลงลึกถึงเนือ้ หาและรายละเอียด เช่น Hansen ใหม่ ๆ มาโดยตลอด ในส่วนที่เกี่ยวกับ ทางความคิดในการพัฒนาประเทศได้เป็นอย่างดี
and McMahon (2559) ใช้กระบวนการ นโยบายการเงินนั้น การสื่อสารมีส่วนช่วย
ทางด้าน topic modeling มาช่วยแยกแยะ เพิม่ ประสิทธิภาพการส่งผ่านของนโยบายการเงิน ธปท. ก้าวสูก่ ารเป็นอินฟลูเอนเซอร์
หัวข้อและเนือ้ หาในค�ำแถลงของ FOMC พบว่า โดยเน้นเรือ่ งของความโปร่งใส มีการเปิดเผย ด้านการเงิน
เนือ้ หาในส่วนทีก่ ล่าวถึงทิศทางของนโยบาย ก�ำหนดการประชุมชัดเจนตลอดทัง้ ปี ประชุม เมื่อพฤติกรรมของผู้เสพสื่อเปลี่ยนไป
ในอนาคต หรือทีเ่ รียกว่า forward guidance นัน้ เสร็ จ ก็ แ ถลงข่ า วผลการประชุ ม โดยมี การเผยแพร่ขา่ วสารต่าง ๆ ผ่านทางเว็บไซต์
ส่งผลต่อตลาดการเงินได้มากกว่าการสือ่ สาร มุมมองของคณะกรรมการว่าเป็นอย่างไร และสื่อแบบเดิม ๆ อาจจะไม่ครอบคลุม
เกีย่ วกับภาวะเศรษฐกิจ นอกจากนี้ ยังพบว่า ตามมาด้วยการเผยแพร่รายงานการประชุม และเข้าถึงคนหลากหลายช่วงวัยได้เหมือน
forward guidance มีอทิ ธิพลต่อตัวแปรด้าน ฉบั บ ย่ อ เพื่ อ ให้ ส าธารณชนทราบว่ า สมัยก่อน ธปท. จึงมุง่ หน้าเข้าสูส่ งั คมออนไลน์
เศรษฐกิจจริง อย่างเช่นอัตราการว่างงาน คณะกรรมการสนใจหรือถกกันเรื่องอะไร ด้วยการเปิดทวิตเตอร์ “Bank of Thailand”
ได้อกี ด้วย ในขณะเดียวกัน ได้เริม่ มีการศึกษา และออกรายงานนโยบายการเงิน ทีเ่ รียกว่า เมือ่ เดือนมิถนุ ายน 2558 โดยใช้เป็นพืน้ ทีท่ ดลอง
เกีย่ วกับการสือ่ สารทีธ่ นาคารกลางชัน้ น�ำอืน่ ๆ Monetary Policy Report (MPR) ซึง่ จะบอก สือ่ สารข่าวแบบสัน้ ๆ ปัจจุบนั มีผตู้ ดิ ตามกว่า
เผยแพร่ด้วยเช่นกัน อาทิ Hendry and มุมมองของคณะกรรมการเกีย่ วกับแนวโน้ม 50,000 บัญชี
Madeley (2553) ท�ำการศึกษาในกรณีของ เศรษฐกิจและเงินเฟ้อ โดยเนือ้ หาสาระของ ต่อมาจึงเปิดเฟซบุ๊กเพจ “ธนาคารแห่ง
ธนาคารกลางแคนาดาและพบว่า การสือ่ สาร การสื่อสารจะช่วยให้ผู้รับสารได้รับข้อมูล ประเทศไทย - Bank of Thailand” ในปี 2559
สร้างผลกระทบต่อตลาดการเงินอย่างมี เกีย่ วกับภาวะเศรษฐกิจและนโยบายการเงิน ซึง่ เป็นช่องทางการสือ่ สารของ ธปท. ทีไ่ ด้รบั
นัยส�ำคัญและแตกต่างกันตามเนือ้ หาของการ ทีเ่ พียงพอ และช่วยในการคาดการณ์ทศิ ทาง ความนิยมมาก และยังเป็นเครือ่ งมือสือ่ สารแบบ
สือ่ สารในเรือ่ งต่าง ๆ อัตราดอกเบี้ยนโยบายและการยึดเหนี่ยว สองทางทีช่ ว่ ยเพิม่ การรับฟังและตอบค�ำถาม
ประชาชน ในช่วงแรกมีการน�ำเสนอเนือ้ หา
ผ่านข้อความและภาพประกอบ แล้วค่อย ๆ
พัฒนาต่อยอดให้หลากหลายขึน้ ทัง้ คลิปวิดโี อ
อินโฟกราฟิก และการไลฟ์แถลงข่าวผลการ
ประชุมคณะกรรมการนโยบายการเงิน และ
มาตรการอืน่ ๆ ทีต่ อ้ งการสือ่ สารถึงประชาชน
โดยตรงด้วยช่องทางของ ธปท. และล่าสุด
ไลฟ์รายการ “แบงก์ชาติชวนคุย” ทีน่ ำ� เอา
ประเด็นทีน่ า่ สนใจมาพูดคุย และตอบค�ำถาม
จากผูช้ มสดในรายการ ปัจจุบนั มีผตู้ ดิ ตาม
เฟซบุก๊ ของ ธปท. ประมาณ 742,000 บัญชี
หลังจากนัน้ ธปท. ได้ เปิดช่องทางอืน่ ๆ
เพิม่ เติมเพือ่ ให้สอดคล้องกับลักษณะคอนเทนต์
ทีเ่ ผยแพร่ รวมทัง้ ครอบคลุมความสนใจการใช้
โซเชียลมีเดียรูปแบบต่าง ๆ ของประชาชน
ทัง้ YouTube, Instagram, Line Official และ
Blockdit ช่องทางน้องใหม่เอาใจคนชอบอ่าน
HIGH L I G H T
ต้องคิดนอกกรอบ เมื่อต้องท�ำนโยบาย
ทีต่ า่ งจากทีเ่ คย (unconventional) ท่ามกลาง
วิกฤต ท�ำให้การสือ่ สารกับสาธารณชนเพือ่
สร้างความเข้าใจที่ถูกต้องและรักษาความ
เชื่อมั่นในธนาคารกลาง เป็นความท้าทาย
ทีต่ อ้ งผ่านไปให้ได้เพือ่ รักษาความเป็นอิสระ
ในการด�ำเนินนโยบาย
ส�ำหรับประเทศไทย ในช่วงแรกที่โรค
โควิด 19 ระบาด ความไม่แน่นอนและความ
ตื่นตระหนกท�ำให้เกิดความพยายามเทขาย
หุน้ กูเ้ พือ่ ให้ได้เงินสดมาเก็บไว้ ธปท. มีการ
ประกาศใช้กองทุนเพือ่ รักษาสภาพคล่องของ
การลงพื้นที่พบผู้ประกอบการ เพื่อรับฟังและให้ค�ำปรึกษากับเกษตรกร
การระดมทุนในตลาดตราสารหนี้ (Corporate
Bond Stabilization Fund: BSF) ซึง่ เป็น
รับฟังทุกช่องทางเพือ่ ดูแลอย่างทัว่ ถึง ปรับเพิม่ กลไกการรองรับความเสีย่ งด้านเครดิต มาตรการใหม่ในการรักษาเสถียรภาพของระบบ
ธปท. ไม่ได้สอื่ สารแบบทางเดียวอีกต่อไป ด้วยการค�ำ้ ประกันผ่านบรรษัทประกันสินเชือ่ การเงิน แม้ธนาคารกลางจะดูไม่เกีย่ วข้องกับ
นอกจากการลงพืน้ ทีเ่ พือ่ รับฟังและให้คำ� ปรึกษา อุตสาหกรรมขนาดย่อม (บสย.) ตลาดตราสารหนีภ้ าคเอกชน แต่หากมองถึง
กับประชาชน เกษตรกร และผูป้ ระกอบการแล้ว อีกช่องทางที่ ธปท. ใช้รบั ฟัง คือสายด่วน บริบทสมัยใหม่แล้วตลาดการเงินและตลาดทุน
ธปท. ยังน�ำเครือ่ งมือ social listening มาใช้ 1213 ทีเ่ ปิดรับฟังข้อสงสัยและเรือ่ งร้องเรียน มีความเชือ่ มโยงกันอย่างซับซ้อน เหตุการณ์นี้
ในการรับฟังในโลกออนไลน์เพือ่ รวบรวมข้อมูล เกีย่ วกับบริการทางการเงิน ตัง้ แต่เปิดให้บริการ ท�ำให้ ธปท. ต้องสือ่ สารเชิงรุกมากขึน้ และ
ทีอ่ ยูใ่ นความสนใจของประชาชนมาวางแผน ในปี 2555 ให้คำ� ปรึกษาประชาชนไปแล้ว 1.8 เร็วขึน้ เพือ่ เพิม่ ความมัน่ ใจให้นกั ลงทุนและ
ก่อนสือ่ สารผ่านเว็บไซต์ bot.or.th โซเชียล ล้านครัง้ (ข้อมูล ณ วันที่ 7 มิถนุ ายน 2565) ผูเ้ กีย่ วข้อง ใช้เวลาประมาณ 2 สัปดาห์ในการ
มีเดียของ ธปท. และสือ่ ภายนอกอืน่ ๆ สือ่ สารมาตรการเพือ่ สร้างความเข้าใจ สามารถ
ธปท. มีการใช้เครือ่ งมือ data analytics ความท้าทายจากนโยบายทีไ่ ม่คนุ้ เคย หยุดการเทขาย และลดผลกระทบต่อกลไก
มาช่วยในการวิเคราะห์ความเห็นของประชาชน ความก้าวหน้าทางเทคโนโลยี สภาวะโลกร้อน ในตลาดการเงินได้ นับเป็นอีกบทเรียนส�ำคัญ
ในโซเชียลมีเดียในช่วงเหตุการณ์ทางการเงิน หรือแม้แต่โรคระบาด เป็นตัวเร่งให้ธนาคารกลาง ส�ำหรับการสือ่ สารของธนาคารกลาง
ทีส่ ำ� คัญ เช่น กรณีเงินบาทแข็งค่าเมือ่ ปลายปี
2562 เพื่อสรุปประเด็นความกังวลของ
ประชาชน โดยเฉพาะความตืน่ ตระหนกทีเ่ กิด
จากความเข้าใจคลาดเคลือ่ นในเชิงผลกระทบ
ต่อเศรษฐกิจ เพื่อน�ำไปปรับเปลี่ยนกลยุทธ์
การสือ่ สารของ ธปท. ให้เข้าถึงกลุม่ เป้าหมาย
และมีประสิทธิภาพสูงสุด มีการน�ำเอาเทคนิค
เชิง cluster analysis มาช่วยวิเคราะห์
ความเห็นของประชาชน ทัง้ ในโซเชียลมีเดีย
และทีไ่ ด้มกี ารร้องเรียนเข้ามาถึง ธปท. เพือ่
น�ำไปปรับปรุงเงือ่ นไขของมาตรการต่าง ๆ
เช่น การปรับปรุงเงื่อนไขมาตรการสินเชื่อ
ดอกเบีย้ ต�ำ่ (soft loan) ให้ครอบคลุมลูกหนี้ การใช้ data analytics มาช่วยวิเคราะห์และติดตามการให้ความช่วยเหลือตามมาตรการสินเชื่อดอกเบี้ยต�่ำ (soft loan) ในมิติต่าง ๆ
โดยข้อมูลแสดงถึงสถิติการใช้สินเชื่อตามมาตรการ soft loan ข้อมูลความเห็นและค�ำถามจากผู้ประกอบการและประชาชน
รายใหม่ให้เข้าถึงสินเชื่อ ปรับเพิ่มวงเงินกู้
6 BOT MAGAZINE
คุณเมธี สุภาพงษ์ รองผู้ว่าการ ด้านเสถียรภาพ
การเงิน ธปท. ชี้แจงเกี่ยวกับ พ.ร.ก. soft loan
และ BSF ต่อที่ประชุมสภาผู้แทนราษฎร
ผลตอบรับจากสาธารณชน แม้มุมมองจากสาธารณชนจะปรับดีขึ้น ทีเ่ ป็นแผลเป็นจากโควิด 19 และกระแสใหม่

เมือ่ มองย้อนกลับไป 10 ปี การสือ่ สารของ แต่กย็ งั มีพนื้ ทีท่ ตี่ อ้ งพัฒนาการสือ่ สารเพิม่ เติม ในระยะข้างหน้า อาทิ ปัญหาการขาดรายได้
ธปท. เปลีย่ นรูปแบบไปมากจากการพัฒนา โดยเฉพาะการบริหารความคาดหวังทีป่ ระชาชน ทีอ่ าจท�ำให้ประชาชนบางส่วนต้องการสินเชือ่
ด้านเทคโนโลยี สภาพเศรษฐกิจ และบริบท มีตอ่ การท�ำหน้าทีข่ อง ธปท. ซึง่ หลายเรือ่ ง เพิม่ ขึน้ ภัยทางการเงินในรูปแบบใหม่ ๆ หรือ
ทางสั ง คม จากผลการส� ำ รวจการรั บ รู ้ เป็นสิ่งที่อยู่นอกเหนือบทบาทของ ธปท. กระแสข่าวทีส่ ร้างความเข้าใจผิดเกีย่ วกับการ
ความเข้าใจด้านบทบาทหน้าที่ รวมถึง หรือเป็นเรื่องที่ต้องร่วมมือกับหน่วยงานอื่น ท�ำงานของธนาคารกลาง ท�ำให้ธนาคารกลาง
ความคาดหวั ง และทั ศ นคติ ข องกลุ ่ ม ไม่สามารถด�ำเนินการโดยล�ำพังได้ ต้องมีบทบาทในการแจ้งเตือนให้ประชาชน
ผู้มีส่วนเกี่ยวข้องที่มีต่อการด�ำเนินนโยบาย รูเ้ ท่าทันกลยุทธ์ใหม่ ๆ ของมิจฉาชีพ การ
ภาพลักษณ์ และการสือ่ สารของ ธปท. ในปี แนวโน้มการสื่อสาร คุม้ ครองและให้ความรูท้ างการเงิน โดยเฉพาะ
2564 พบว่ากลุ่มตัวอย่างมีความเชื่อมั่นใน ของธนาคารกลางในอนาคต อย่างยิง่ เศรษฐศาสตร์พนื้ ฐาน ความรูเ้ กีย่ วกับ
ธปท. เพิม่ ขึน้ โดยเฉพาะในด้าน “ติดดิน” หรือ ในระยะต่อไป กระแสการเปลี่ยนแปลง การบริหารจัดการเงิน และบทบาทหน้าที่
การติดต่อเข้าถึงง่าย นโยบายน�ำไปใช้ได้จริง ที่เกิดขึ้นอย่างต่อเนื่อง และด้วยความเร็ว ของธนาคารกลางแก่ประชาชนกลุม่ ต่าง ๆ
เหมาะกับสถานการณ์ สือ่ สารชัดเจนเข้าใจง่าย ทีเ่ พิม่ ขึน้ จะท�ำให้ธนาคารกลางต่าง ๆ ทัว่ โลก จะทวีความส�ำคัญมากขึน้
และการใช้ช่องทางที่เข้าถึงทุกภาคส่วน ยังคงต้องปรับตัวให้ทันกระแสดังกล่าวอยู่ นอกจากนี้ ธนาคารกลางต้องเพิม่ บทบาท
ได้คะแนนเพิม่ ขึน้ จากการส�ำรวจในปี 2561 ตลอดเวลา บริบททางเศรษฐกิจการเงินทัง้ ส่วน ในการ engage กับทุกกลุ่ม โดยเฉพาะ
ประชาชน เพือ่ รับฟังปัญหาและความต้องการ
แล้วท�ำการสือ่ สารให้ตรงจุด เมือ่ ประชาชน
ผู้เขียน มีความรูค้ วามเข้าใจมากขึน้ จะเป็นภูมคิ มุ้ กัน
ทศพล อภัยทาน รองผู้อ�ำนวยการ ฝ่ายนโยบายการเงิน ขัน้ พืน้ ฐานทีส่ ามารถน�ำไปปรับใช้ และดูแล
พรรคธาดา ตรีรัตนพิทักษ์ รองผู้อ�ำนวยการ ฝ่ายบริหารข้อมูลและดาต้าอนาไลติกส์ ตัวเองให้เหมาะสมกับบริบททีเ่ ปลีย่ นไป ซึง่ เป็น
ฐิติ ทศบวร หัวหน้ากลุ่มงานวิจัย สถาบันวิจัยเศรษฐกิจป๋วย อึ๊งภากรณ์
พิมพ์วรีย์ กิตติสารกุล ผู้ช่วยผู้อ�ำนวยการ ฝ่ายบริหารการสื่อสารองค์กร เป้าหมายสูงสุดของ ธปท.
ข้อมูลอ้างอิง
• Gürkaynak, R S, B Sack and E Swanson (2005) “Do actions speak louder than words? The response of asset prices to monetary policy actions and statements”, International Journal of
Central Banking 1(1).
• Hansen, S and M McMahon (2016) “Shocking language: Understanding the macroeconomic effects of central bank communication”, CEPR, Discussion Paper 11018.
• Scott Hendry & Alison Madeley, 2010. “Text Mining and the Information Content of Bank of Canada Communications,” Staff Working Papers 10-31, Bank of Canada.
• Nils Brouwer and Jakob de Haan, 2021. “Central bank communication with the general public: effective or not?”, SUERF Policy Brief, The European Money and Finance Forum.
• Andrew Haldane, Alistair Macaulay and Michael McMahon, 2020. “The 3 E’s of central bank communication with the public,” Staff Working Paper, Bank of England.
EXECUTIVE’S
TAL K
8 BOT MAGAZINE
จับควันเพือ่ ดับไฟ แก่นส�ำคัญจากใจทีมสือ่ สาร
เพือ่ ทุกคนในระบบเศรษฐกิจ
พฤติกรรมการรับข้อมูลข่าวสารของผู้คนเปลี่ยนแปลงไปอย่างรวดเร็วในช่วงทศวรรษที่ผ่านมา
เทคโนโลยีและอินเทอร์เน็ตความเร็วสูงมีบทบาทอย่างมากในการหมุนโลกใบนีไ้ ปข้างหน้าในอัตราเร่ง
ทีเ่ ร็วขึน้ ท�ำให้เกิดค�ำว่า “สือ่ เก่า” และ “สือ่ ใหม่” ขึน้ มา สวนทางกับวิถกี ารใช้ชวี ติ ทีแ่ ยกโลกออนไลน์
กับโลกออฟไลน์จากกันได้ยากขึ้นทุกที การสื่อสารที่มีประสิทธิภาพ ถูกต้องครบถ้วน และตรง
กลุม่ เป้าหมายจึงเป็นเรือ่ งส�ำคัญของทุกองค์กร โดยเฉพาะสถาบันหลักของระบบเศรษฐกิจการเงิน
อย่างธนาคารแห่งประเทศไทย (ธปท.)
วารสาร BOT พระสยาม MAGAZINE มีโอกาส ผูอ้ อมก็ยมิ้ ได้ ผูก้ กู้ เ็ หนือ่ ยขึน้ ถ้าค่าเงินบาทแข็ง ก็กระทบ
ได้พดู คุยกับคุณจันทวรรณ สุจริตกุล ผูช้ ว่ ยผูว้ า่ การ ผูส้ ง่ ออก ค่าเงินบาทอ่อน ผูน้ ำ� เข้าก็เดือดร้อน
สายองค์กรสัมพันธ์ ธปท. ทีม่ าเล่าถึงบทบาท วิธคี ดิ “ในอดีตก็ตอ้ งยอมรับว่า ธนาคารกลางไม่คอ่ ยได้
และการท�ำงานของทีมสื่อสาร ธปท. ซึ่งต้องเผชิญ สื่อสารเพราะถือว่าเป็นการท�ำงานอย่างเทคโนแครต
ความท้ า ทายทั้ ง จากพั น ธกิ จ ของธนาคารกลาง ทีท่ ำ� หน้าทีป่ ระเมินเศรษฐกิจ ตัดสินใจนโยบาย ประสาน
ที่ทุกการด�ำเนินนโยบายล้วนมีผลกับประโยชน์ของ ผลประโยชน์ หรือรักษาสมดุลให้กบั ระบบ แต่วนั นีส้ งั คม
คนในสังคม และจากภูมทิ ศั น์ของสือ่ ทีแ่ ตกต่างออกไป ต้องการค�ำตอบเชิงประจักษ์มากขึน้ ดังนัน้ การสือ่ สาร
จากอดีตโดยสิน้ เชิง จากธนาคารกลางจึงมีความส�ำคัญ เพือ่ ให้สาธารณชน
เข้าใจหลักคิดและเห็นภาพกว้าง หรือบริบทของการตัดสิน
งานที่เป็นเหมือนเหรียญสองด้าน บทบาท นโยบายในแต่ละครั้ง การสื่อสารจึงถือเป็นส่วนหนึ่ง
การสือ่ สารยิง่ ส�ำคัญ ของการท�ำนโยบายด้วย นโยบายจะมีประสิทธิภาพ
การท�ำงานของ ธปท. มีบทบาทอย่างมากต่อ หรือไม่กอ็ ยูท่ วี่ า่ ผูร้ บั สารเข้าใจ ปรับพฤติกรรม และ
เสถียรภาพทางเศรษฐกิจของประเทศ จะเห็นได้ว่า ตอบสนองต่อนโยบายทีอ่ อกมามากแค่ไหน”
ทุกครั้งที่ออกมาตรการใหม่ ๆ มักจะมีความเห็นที่
แตกต่างกันออกไปตามเหตุและปัจจัยของแต่ละฝ่าย บริหารความคาดหวังโดยยึดประโยชน์
ซึ่งคุณจันทวรรณชี้ว่าการสื่อสารมีความส�ำคัญยิ่ง ของสาธารณชนเป็นทีต่ งั้
ต่อการท�ำงานของธนาคารกลาง โจทย์ที่ท้าทายของ ธปท. และองค์กรที่มีหน้าที่
“การด�ำเนินงานของธนาคารกลางแตกต่างจาก ก�ำกับดูแลทัง้ หลาย คือการสือ่ สารทีเ่ ข้าถึงประชาชน
อาชีพหรือองค์กรอืน่ ๆ ทีส่ งั คมจะมองหรือมีความเห็น ทุกกลุม่ ให้เกิดความเข้าใจอย่างเท่าเทียมกัน ธนาคารกลาง
ไปได้ในทิศทางเดียวกัน เช่น งานด้านการปราบโจรผูร้ า้ ย ทุกประเทศก็พยายามพัฒนาเรือ่ งดังกล่าวอย่างต่อเนือ่ ง
หรือการรักษาโรคต่าง ๆ สังคมก็จะมองว่าเป็นเรือ่ งทีด่ ี พยายามที่จะสื่อสารและเปิดกว้างรับฟังผู้มีส่วนได้
แต่งานของธนาคารกลางนัน้ เหมือนอยูบ่ นทางสองแพร่ง ส่วนเสีย (stakeholders) มากขึน้ การใช้ภาษาจึงเป็น
เสมอ ทุกมิติของสิ่งที่ธนาคารกลางท�ำจะมีทั้งผู้ที่ ปัจจัยส�ำคัญทีท่ มี สือ่ สาร ธปท. ต้องเรียนรูแ้ ละปรับตัว
ได้ประโยชน์และผูท้ เี่ สียประโยชน์ ถ้าอัตราดอกเบีย้ ขึน้ ให้เท่าทันกับบริบทของสังคม
EXECUTIVE’S
TAL K
“เมือ่ ก่อนเราสือ่ สารกับนักวิชาการ สถาบันการเงิน

ที่เราดูแล ภาษาของเราเป็นภาษาเฉพาะที่เข้าใจ
ในวงการการเงินและเศรษฐศาสตร์ การทีเ่ ราจะสือ่ สาร
ออกไปถึงประชาชนทัว่ ไป ก็ตอ้ งแปลงภาษาและปรับ
วิธีการสื่อสาร เพื่อสื่อเรื่องที่ประชาชนทั่วไปอาจจะ
ไม่คุ้นเคยให้เข้าใจง่ายขึ้น ทีมสื่อสารเองก็พยายาม
เรียนรู้ที่จะสื่อสารในวงกว้างมากขึ้น เป็นการท�ำไป
เรียนรูไ้ ปด้วยกัน”
คุณจันทวรรณมองว่างานด้านการสื่อสารของ
ธนาคารกลาง คือการบริหารความคาดหวังของสาธารณชน
โดยจุดประสงค์ทตี่ อ้ งการคือท�ำให้เกิดการเปลีย่ นแปลง
พฤติกรรมหรือการปรับตัวของผูท้ เี่ กีย่ วข้อง ทีมสือ่ สาร ตอนนีม้ งี านใหม่เพิม่ เข้ามาคือการสือ่ สารกับผูม้ สี ว่ นได้
ทุกคนจึงต้องพยายามสือ่ สารให้มปี ระสิทธิภาพ โดย ส่วนเสีย หรือ stakeholders ที่เราจ�ำเป็นต้องสร้าง
จะต้องค�ำนึงถึงผูร้ บั สารทีป่ ลายทางเสมอ ความเข้าใจมากขึ้น เพราะเรามี stakeholders ที่
“ทุกวันนี้ สังคมคาดหวังให้ ธปท. สือ่ สารมากขึน้ หลากหลาย เวลาเราพูดกับนักวิเคราะห์ นักการเงินก็จะ
การสื่อสารที่มากขึ้นก็ถือเป็นการให้เกียรติประชาชน เป็นรูปแบบหนึง่ ขณะเดียวกัน ก็ตอ้ งคุยกับผูป้ ระกอบการ
ด้วยว่าพวกเราใส่ใจอยากจะอธิบายเรือ่ งต่าง ๆ ทีเ่ กิดขึน้ ในภาคเศรษฐกิจจริง (real sector) ซึ่งพวกเขาอาจจะ
เวลาเขียนประกาศหรือนโยบายเป็นภาษากฎหมาย ไม่ได้สนใจข้อมูลเชิงเทคนิคมากนัก”
คนทีเ่ ข้าใจก็อาจจะมีแค่สถาบันการเงินหรือคนกลุม่ เล็ก ๆ
ดังนัน้ คนของ ธปท. ต้องคิดให้ครบตัง้ แต่เริม่ เขียน คิดว่าใช้ได้กบั ทุกส่วนงาน หน้าทีท่ มี สือ่ สารเองก็ตอ้ ง
ประกาศเพือ่ ให้เข้าใจเจตนารมณ์และผลลัพธ์ปลายทาง จับควันให้ไว ใครพูดทีไ่ หนก็พยายามไปฟังว่าเขาคิด
ทีค่ าดหวังของการท�ำนโยบายนัน้ ๆ” อย่างไร ถ้าเกิดความเข้าใจผิดและจ�ำเป็นต้องแก้ไข
นอกจากนี้ คุณจันทวรรณเสริมว่าทีมสือ่ สารต้องหา ก็ต้องรีบแก้ เหมือนการเข้าไปดับไฟเพื่อป้องกันการ
จุดสมดุลของการสือ่ สารให้ดี การสือ่ สารทีม่ ากไปอาจ ลุกลาม ก่อนทีจ่ ะแพร่กระจายไปในวงกว้างและสร้าง
น�ำไปใช้บดิ เบือนข้อความให้เข้าใจผิดได้ แต่การสือ่ สาร ความตื่นตระหนกโดยไม่จ�ำเป็น เราท�ำงานเชิงรุก
ทีน่ อ้ ยไปคนก็ไม่เข้าใจ อย่างไรก็ดี หากพบว่าเกิดความ มากขึ้นและต้องมีกลุ่มเพื่อนหรือพันธมิตรข้างนอก
ไม่เข้าใจจากสิง่ ทีส่ อื่ สารออกไป หน้าทีส่ ำ� คัญของทีม ทีจ่ ะช่วยเป็นกระบอกเสียง ช่วยกันพูดหลายทางด้วย
สือ่ สารก็คอื การตามไปขยายความให้เกิดความเข้าใจ เพราะเราเข้าไม่ถงึ คนทุกกลุม่ จึงต้องมีคนทีพ่ วกเขา
คุน้ เคยคอยช่วยพูดเพือ่ สร้างความเข้าใจด้วย ซึง่ เป็น
ภูมทิ ศั น์สอื่ ทีเ่ ปลีย่ นแปลงไปและความท้าทาย ประโยชน์กบั งานสือ่ สารมาก
ของทีมสือ่ สาร “ตอนนี้มีงานใหม่เพิ่มเข้ามาคือการสื่อสารกับผู้มี
ในยุคทีใ่ ครก็เป็นสือ่ ได้และเข้าถึงข้อมูลข่าวสารได้ ส่วนได้สว่ นเสีย หรือ stakeholders ทีเ่ ราจ�ำเป็นต้อง
ทุกที่ทุกเวลา การสื่อสารนโยบายของธนาคารกลาง สร้างความเข้าใจมากขึน้ เพราะเรามี stakeholders
ก็ยากขึน้ เพราะใคร ๆ ก็สามารถวิจารณ์หรือให้ความเห็น ทีห่ ลากหลาย เวลาเราพูดกับนักวิเคราะห์ นักการเงิน
เกีย่ วกับสิง่ ที่ ธปท. ท�ำได้ สิง่ ทีท่ มี สือ่ สารพัฒนาคือการ ก็จะเป็นรูปแบบหนึ่ง ขณะเดียวกัน ก็ต้องคุยกับ
รับฟังให้มากขึน้ เพือ่ ทีจ่ ะรูเ้ ท่าทันความเคลือ่ นไหวและ ผู้ประกอบการในภาคเศรษฐกิจจริง (real sector)
น�ำไปสูก่ ารท�ำงานเชิงรุกต่อไป ซึง่ พวกเขาอาจจะไม่ได้สนใจข้อมูลเชิงเทคนิคมากนัก
“มีสำ� นวนทีใ่ ช้ตอนตัง้ สายงานเสถียรภาพ นัน่ คือ แต่เป็นผูไ้ ด้รบั ประโยชน์หรือได้รบั ผลกระทบจากนโยบาย
‘จับควันให้ไว ดับไฟให้ทัน ป้องกันไม่ให้ลุกลาม’ โดยตรง เราก็ตอ้ งค�ำนึงถึงกลุม่ เหล่านีด้ ว้ ย”
10 BOT MAGAZINE
กิมมิกแบบนีจ้ ะสามารถดึงคนเข้ามาได้ พวกเขาจะเข้าใจ
กันและกัน เข้าใจส�ำนวน ภาษา และแนวคิด เราอาจจะ
ไม่ได้ใช้สำ� นวนหวือหวา เพียงแต่หาวิธดี งึ ความสนใจ
ของคนให้เข้ามาในเรือ่ งทีอ่ ธิบายยาก”
ประสานความร่วมมือทั้งในและต่างประเทศ
เพือ่ เดินหน้าไปด้วยกัน
แม้หนึ่งในหน้าที่ของ ธปท. คือการก�ำกับดูแล
สถาบันการเงินแต่กใ็ ช่วา่ จะเกีย่ วข้องแต่กบั ระบบนิเวศ
ของธนาคารพาณิชย์เท่านัน้ เนือ่ งจากธนาคารต่าง ๆ
ก็จะมีหน่วยธุรกิจย่อยเป็นบริษทั หลักทรัพย์หรือธุรกิจ
ประกันภัยซึง่ จะเกีย่ วข้องกับองค์กรอืน่ ๆ ทีม่ หี น้าที่
ก�ำกับดูแลธุรกิจเหล่านัน้ ด้วย ทาง ธปท. จึงต้องท�ำงาน
กับคณะกรรมการก�ำกับหลักทรัพย์และตลาดหลักทรัพย์
(ก.ล.ต.) คณะกรรมการก�ำกับและส่งเสริมการประกอบ
ธุรกิจประกันภัย (คปภ.) และองค์กรอืน่ ๆ อย่างใกล้ชดิ
“เราไปแลกเปลีย่ นมุมมองกับเขาเพราะแต่ละองค์กร
ก็มคี วามท้าทายของงานทีท่ ำ� ซึง่ สามารถน�ำมาปรับใช้
ระหว่างกันได้ เราคุยกันตลอด เพราะปัจจุบันนี้
นอกจาก stakeholders ภายนอกแล้ว ทีมงาน โลกแคบลงมาเยอะมากแล้ว งานของเราไม่ได้อยู่ใน
สือ่ สารภายในเองก็มคี วามส�ำคัญไม่ยงิ่ หย่อนไปกว่ากัน โลกเศรษฐกิจเพียงอย่างเดียวแล้ว ยกตัวอย่างว่าเรา
คุณจันทวรรณยอมรับว่าทุกวันนีท้ มี สือ่ สารของ ธปท. อาจจะต้องพยายามเข้าใจงานด้านภูมิรัฐศาสตร์โลก
ก็ยงั มีการปรับตัวกันอยูอ่ ย่างต่อเนือ่ งเพือ่ ให้ทำ� งานได้ดี ว่ามันเกิดอะไรขึ้น ซึ่งกระทรวงการต่างประเทศก็จะ
มากยิง่ ขึน้ ก่อนหน้านี้ จะแยกทีมงานการสือ่ สารตาม ช่วยเป็นที่ปรึกษาให้เราได้ว่า การวางตัวในเวทีโลก
ประเภทช่องทางของสือ่ คือสือ่ ดิจทิ ลั และสือ่ กระแสหลัก เราควรท�ำอย่างไร”
แต่เมือ่ พิจารณาแล้วพบว่า อย่างไรเสียนโยบายทีส่ อื่ สาร ส่วนความร่วมมือกับองค์กรระหว่างประเทศนั้น
ออกไปก็เป็นนโยบายเดียวกัน เพียงแต่บอกเล่าผ่าน จะไม่ใช่งานของทีมสือ่ สารโดยตรง แต่ ธปท. มีทมี
ช่องทางทีแ่ ตกต่างกัน ทีมสือ่ สารจึงปรับโครงสร้างใหม่ ทีด่ แู ลเรือ่ งนีโ้ ดยเฉพาะ คือฝ่ายความร่วมมือระหว่าง
เพือ่ ท�ำงานกับสือ่ ทุกประเภทในมุมมองเดียวกัน และ ประเทศทีป่ ระสานงานกันด้านนโยบายเป็นหลัก และ
ตอนนีก้ อ็ ยูต่ วั มากขึน้ แล้ว นอกจากนี้ คุณจันทวรรณ ในบางกรณีจึงจะมีความร่วมมือในด้านการสื่อสาร
ยังชื่นชมพนักงานในทีมสื่อสารทุกคนที่พัฒนาตัวเอง ระหว่าง ธปท. กับธนาคารกลางอืน่ ๆ ในโครงการ
เสมอ จากการเปิดพืน้ ทีใ่ ห้ใช้วธิ กี ารใหม่ดงึ ความสนใจ ที่ท�ำร่วมกัน เช่น โครงการ PromptPay-PayNow
ของผูค้ นได้อย่างดี โดยทีต่ นเองจะท�ำหน้าทีเ่ ป็นกรอบ ซึง่ เป็นการพัฒนาระบบการช�ำระเงินระหว่าง ธปท. และ
ทีค่ อยดูเนือ้ หาสาระทีถ่ กู ต้องและครบถ้วน ธนาคารกลางสิงคโปร์ รวมทัง้ การส่งเสริมการช�ำระเงิน
“เราปรับโครงสร้างการท�ำงานกันไปหลายครัง้ แล้ว ด้วยเงินสกุลท้องถิน่ ซึง่ ก็เกีย่ วข้องกับเงินสกุลท้องถิน่ ของ
ที่ส�ำคัญเราต้องเปิดโอกาสให้คนรุ่นใหม่คิดและท�ำ ประเทศเพือ่ นบ้าน ในการด�ำเนินงานเหล่านี้ ส่วนใหญ่
ซึง่ น้อง ๆ ในทีมก็ทำ� ได้ดี เสนอไอเดียท�ำกันเองแบบ ก็จะมาจากสายงานหลักทีท่ ำ� นโยบาย แต่สายสือ่ สารจะ
bottom up เป็นบรรยากาศการท�ำงานที่ healthy เข้าไปช่วยกลัน่ กรองข้อความเพือ่ ให้สาธารณชนเข้าใจ
เพราะมาจากกลุม่ คนท�ำงานทีอ่ ยูห่ น้างาน เขาจะรูว้ า่ ในประเด็นทีต่ อ้ งการสือ่ สารด้วยอีกแรงหนึง่
EXECUTIVE’S
TAL K
1 คุณจันทวรรณเป็นตัวแทน ธปท. ในการท�ำหน้าที่ Alternate Executive Director ที่ IMF ณ Washington DC ในช่วงปี 2549-2551
2 คุณจันทวรรณถ่ายภาพร่วมกับ Ms. Christine Lagarde กรรมการจัดการ IMF ในการประชุมคณะกรรมการเศรษฐกิจการเงินระหว่าง
ประเทศ หรือ International Monetary and Financial Committee (IMFC) เมื่อเดือนเมษายน 2562 2
หากถามว่า ธปท. ต้องสื่อสารพูดคุยกับองค์กร

ระหว่างประเทศมากแค่ไหน คุณจันทวรรณอธิบายว่า
ในอดีต ธปท. ใส่ใจในบทบาทระหว่างประเทศจะเป็น ทีมสื่อสารถือเป็นตัวกลางเชื่อมโยงระหว่างทีมนโยบาย
เรือ่ งการรักษาสิทธิ์ เช่น การลงคะแนนเสียงในองค์กร และประชาชน จึงมีหน้าที่รับฟังและน�ำความเห็นเหล่านั้น
ระหว่างประเทศหรือสิทธิใ์ นการใช้ทรัพยากรหรือความ มาถ่ายทอด เพื่อปรับปรุงการท�ำงานต่อไป”
ช่วยเหลือด้านวิชาการ แต่ระยะหลังบทบาทขององค์กร
ระหว่างประเทศสามารถช่วยเป็นกระบอกเสียงสร้างความ ก็ตอ้ งชีแ้ จงว่าเราท�ำอย่างตรงจุด โปร่งใส และเมือ่ ไม่มี
เข้าใจทีม่ ปี ระโยชน์มาก จึงจ�ำเป็นต้องมีการสือ่ สารกับ ความจ�ำเป็นก็ถอนมาตรการเหล่านัน้ ออก (targeted
องค์กรระหว่างประเทศมากขึน้ ด้วย transparent and time-bound) แล้วสื่อสารให้
“อย่างเรื่องมาตรการเงินทุนเคลื่อนย้าย ประเทศ คนในตลาดเข้าใจว่าท�ำไมเราใช้ นัน่ ก็เพราะตลาดเรา
เราใช้ และมีการประกาศปรับเปลีย่ นมาตรการเงินทุน เล็กมาก เงินเข้ามานิดเดียวก็สร้างแรงกระเพือ่ มได้แล้ว
เคลือ่ นย้ายเป็นระยะ ๆ ตามความเหมาะสม ต่างจาก ประเทศอื่นในอาเซียนเขาก็เจอปัญหาเดียวกันกับเรา
โลกตะวันตกทีเ่ งินทุนเขาเคลือ่ นย้ายเสรี แทบจะไม่มี เมื่อช่วยกันแชร์ประสบการณ์และความท้าทายที่เจอ
ข้อจ�ำกัด เราพูดเรือ่ งนีม้ ากขึน้ และประเทศเพือ่ นบ้าน รวมถึงความส�ำเร็จจากสิง่ ทีท่ ำ� มันก็ชว่ ยปรับมุมมอง
เราก็ใช้มาตรการเหล่านีด้ ว้ ย เมือ่ เรารวมตัวกันในกลุม่ ขององค์กรระหว่างประเทศและนานาชาติได้”
ประเทศอาเซียนเพือ่ พูดเรือ่ งนีม้ ากขึน้ ในทีส่ ดุ องค์กร
ระหว่างประเทศอย่างองค์การเพือ่ ความร่วมมือและการ ฝากไว้ให้คดิ เพือ่ การสือ่ สารสองทาง
พัฒนาทางเศรษฐกิจ (The Organisation for Economic และอนาคตทีด่ ขี นึ้
Co-operation and Development: OECD) หรือ สิ่งที่คุณจันทวรรณฝันในฐานะผู้ที่ท�ำงานด้านการ
กองทุนการเงินระหว่างประเทศ (International สือ่ สารคือการถ่ายทอดนโยบาย มาตรการ และข้อมูล
Monetary Fund: IMF) ก็จะเข้าใจมาตรการเหล่านี้ ของ ธปท. ออกไปสู่ประชาชนอย่างมีประสิทธิภาพ
แม้ประเทศตะวันตกจะไม่คอ่ ยใช้ นอกจากนี้ เราเอง และเกิดความเข้าใจ
12 BOT MAGAZINE
“มีคนเคยพูดว่า ถ้าเราสามารถพูดหรือเขียนอะไร สิง่ ทีค่ ณุ จันทวรรณฝากถึงทีมงานสายองค์กรสัมพันธ์
ให้เด็กอายุ 12 ปีเข้าใจเราได้ นั่นคือสุดยอดแล้ว ทุกคน คือการท�ำงานเพือ่ ให้เกิดการสือ่ สารแบบสองทาง
ทีอ่ ยากจะเห็น เพราะว่าเด็กเหล่านัน้ ก็จะไปบอกพ่อแม่ (two-way communication) ไม่เพียงส่งสารทีถ่ กู ต้อง
ครู และขยายวงให้คนเข้าใจการท�ำงานของแบงก์ชาติ ออกไปในวงกว้าง ยังต้องเปิดใจรับฟังความเห็นจาก
มากขึน้ ท�ำอย่างไรจะให้คนเข้าใจเราทุกมิติ ไม่ใช่แค่ สาธารณชน เพือ่ น�ำมาปรับปรุงการท�ำงานต่อไปด้วย
เรือ่ งดอกเบีย้ อัตราแลกเปลีย่ น แต่ยงั รวมถึงการก�ำกับ ซึง่ ทุกวันนีท้ มี สือ่ สารก็ถอื ว่าท�ำงานได้ดที เี ดียว
ดูแลหรือการดูแลผู้บริโภค ซึ่งระยะหลัง ประชาชน “รูส้ กึ ประทับใจน้อง ๆ ทีท่ ำ� งานด้วยกันมา ตัวพีเ่ อง
เริม่ เห็นมากขึน้ แล้ว แต่กต็ อ้ งเข้าใจว่าเราท�ำได้ในระดับหนึง่ ไม่ได้เรียนมาทางด้านการสือ่ สาร ดังนัน้ ทุกวันนีเ้ รียนรู้
เพราะงานนีเ้ ป็นเรือ่ งการบริหารความคาดหวัง แม้งาน จากคนทีท่ ำ� งานด้วยทัง้ สิน้ และหวังว่าพวกเขาจะได้
ของเราจะขยายหน้างานออกไปจากเดิมมาก แต่ก็ เรียนรูด้ า้ นวิชาการหรืองานด้านเศรษฐศาสตร์การเงิน
ไม่ อ ยากให้ เ กิ ด ความคาดหวั ง เกิ น กว่ า ขอบเขต จากพี่ ๆ ด้วย อยากจะฝากน้อง ๆ ว่าการท�ำงาน
และความเป็นจริงทีเ่ ราท�ำได้” สื่อสารไม่ใช่การสื่อสารทางเดียว แต่เป็นการสื่อสาร
สองทางเสมอ ทัง้ ผูร้ บั สารและส่งสาร บางทีเราผลิต
สื่อออกไปเยอะ ๆ ก็อย่าลืมรับฟังความคิดเห็นของ
กลุม่ ผูม้ สี ว่ นได้สว่ นเสียหรือผูท้ เี่ ราจับชีพจรเป็นประจ�ำ
จากทุกช่องทางที่แบงก์ชาติมีด้วย ฟังคนที่พูดถึงเรา
ฟังเสียงสะท้อนที่มีต่อตัวเรา แล้วจะได้ปรับปรุงและ
พัฒนางานของเราได้อย่างต่อเนือ่ ง ทีมสือ่ สารถือเป็น
ตัวกลางเชื่อมโยงระหว่างทีมนโยบายและประชาชน
จึงมีหน้าทีร่ บั ฟังและน�ำความเห็นเหล่านัน้ มาถ่ายทอด
เพือ่ ปรับปรุงการท�ำงานต่อไป”
การพัฒนาตนเองในโลกยุคใหม่เป็นงานที่ท�ำได้
อย่างไม่รู้จบเพื่อช่วยกันยกระดับองค์กรให้สูงขึ้น
จากมาตรฐานเดิม การท�ำงานของทีมสื่อสารจึง
ไม่หยุดนิ่งและจะท้าทายมากขึ้นเรื่อย ๆ ในฐานะ
นักตรวจจับควันจะต้องป้องกันไฟที่อาจจะลุกลามได้
ทุกเมือ่ เพือ่ ให้เกิดการสือ่ สารทีด่ ใี นทุกยุคสมัยทัง้ วันนี้
และวันข้างหน้า
ผูเ้ ขียน : มนต์ชยั วงษ์กติ ติไกรวัล นักข่าวธุรกิจ ผูป้ ระกาศข่าวเศรษฐกิจ

ทีส่ ถานีโทรทัศน์ TNN ช่อง 16 และจัดรายการจอมยุทธการตลาด
ทาง FM 100.5 MCOT News Network และรายการการตลาด
Biz Genius ทางคลืน่ วิทยุจฬุ าฯ FM 101.5 เป็นคอลัมนิสต์
ด้านเศรษฐกิจและธุรกิจให้กับสื่อต่าง ๆ อาทิ GQ Thailand,
The Momentum, The Matter, The Cloud และ The Standard
EXECUTIVE’S
TAL K เรื่อง : กองบรรณาธิการ
ธปท. มุง่ สนับสนุนให้เกิดบริการทางการเงินทีเ่ ป็นธรรม

ผลักดันเป้าหมายแก้หนี้
หนึง่ ในภารกิจของธนาคารแห่งประเทศไทย
(ธปท.) คือการส่งเสริมการให้บริการ
ทางการเงินทีเ่ ป็นธรรม (market conduct)
โดยมีสายก�ำกับสถาบันการเงิน 2 เดินหน้า
นโยบายการคุม้ ครองผูใ้ ช้บริการทางการเงิน
โดยมุ่งดูแลทั้ง bank และ non-bank
ให้เสนอผลิตภัณฑ์ให้ลกู ค้าอย่างเป็นธรรม
ด้วยกฎเกณฑ์ทชี่ ดั เจน และมีการตรวจสอบ
สม�่ ำ เสมอ เพื่ อ คุ ้ ม ครองผู ้ ใ ช้ บ ริ ก าร
ทางการเงินอย่างยั่งยืน เสริมภารกิจ
ลดแรงกระแทกจากปัญหาหนี้ครัวเรือน
หลังได้รบั ผลกระทบจากโควิด 19 ด้วยการ
ผสานความร่วมมือเจ้าหนี้ ยึดเป้าหมาย
หาทางออกทีต่ อบโจทย์จริงควบคูก่ ารสือ่ สาร
กับประชาชนผ่านแพลตฟอร์มของ ธปท.
จากการให้สัมภาษณ์ของ คุณธัญญนิตย์
นิยมการ ผูช้ ว่ ยผูว้ า่ การ สายก�ำกับสถาบัน
การเงิน 2 ธปท.
ผลักดัน Market Conduct
สร้างความเป็นธรรม
คุณธัญญนิตย์เล่าถึงทีม่ าของการได้รบั มอบหมาย
ให้ดูแลงานสายก�ำกับสถาบันการเงิน 2 ที่มีโจทย์
ส�ำคัญคือ งานด้านการคุม้ ครองผูใ้ ช้บริการทางการเงิน
(market conduct) ซึ่ง ธปท. จัดตั้งฝ่ายงานนี้ขึ้น
เมื่อปลายปี 2559 เพื่อมุ่งให้ประชาชนได้รับบริการ
และผลิตภัณฑ์การเงินทีเ่ ป็นธรรมว่า ในช่วงทีเ่ ข้ามา
รับต�ำแหน่งผูอ้ ำ� นวยการอาวุโสนัน้ นับว่าเป็นภารกิจ
ที่ต้องเริ่มต้นจากศูนย์ เพราะ market conduct
เป็นเรื่องใหม่ ต้องค่อย ๆ ท�ำความเข้าใจเกี่ยวกับ
หลักการของเรื่องดังกล่าว จนพัฒนาแนวทางและ
กระบวนการท�ำงานขึ้นมาเรื่อย ๆ
14 BOT MAGAZINE
โดยแนวทางหลักส�ำหรับนโยบายด้าน market conduct อีกผลงานที่คุณธัญญนิตย์ภาคภูมิใจเกี่ยวกับภารกิจด้าน
คือ ผู้ให้บริการทางการเงินทั้งสถาบันการเงิน สถาบันการเงิน market conduct คือการปรับเกณฑ์การคิดดอกเบี้ยผิดนัด
เฉพาะกิจ และผู้ประกอบธุรกิจอื่นภายใต้การก�ำกับดูแลของ ช�ำระหนี้แบบใหม่ ซึ่งระยะแรกเกิดการต่อต้านอย่างรุนแรง
ธปท. ต้องเสนอผลิตภัณฑ์ให้ลูกค้าอย่างเป็นธรรม ด้วยการ ถึงขั้นถูกโจมตีว่าเป็นกฎเกณฑ์ที่ขัดกับประมวลกฎหมายแพ่ง
ก�ำกับดูแลที่ ธปท. ให้ความส�ำคัญตัง้ แต่วางกฎเกณฑ์ทชี่ ดั เจน และพาณิชย์ แต่ด้วยการท�ำงานหนัก ศึกษาข้อมูลกฎหมาย
ตรวจสอบอย่างสม�ำ่ เสมอ ผลักดันผูใ้ ห้บริการทางการเงินใส่ใจ ให้ถอ่ งแท้ ทีมงานทีเ่ ข้มแข็งและไม่ยอ่ ท้อทีจ่ ะยืนหยัดในความ
ปฏิบตั ติ ามอย่างจริงจัง และหากพบการกระท�ำผิดก็ดำ� เนินการ ถูกต้อง จึงสามารถปรับเกณฑ์การคิดดอกเบี้ยผิดนัดช�ำระหนี้
ตามกฎหมายอย่างจริงจัง จึงจะคุม้ ครองผูใ้ ช้บริการทางการเงิน ที่เป็นธรรมกับประชาชนได้ส�ำเร็จ
ได้อย่างยั่งยืนตามเป้าหมายที่ ธปท. วางไว้ “หลังจากแก้ไขเรื่องดอกเบี้ยผิดนัดช�ำระหนี้ได้ไม่นาน
จากจุดเริ่มต้นที่เข้าไปก�ำกับดูแลอย่างเข้มงวดกรณี ทางส�ำนักงานคณะกรรมการกฤษฎีกาก็เห็นชอบให้ปรับ
ผู้ให้บริการทางการเงินบังคับขายประกันให้แก่ลูกค้าซึ่งเป็น ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ใหม่ตามเกณฑ์การคิด
ปัญหาที่เกิดขึ้นมานาน ได้สร้างแรงกระเพื่อมและผลกระทบ ดอกเบี้ยผิดนัดช�ำระหนี้ที่ ธปท. ก�ำหนด จึงเป็นอีกหนึ่งเรื่อง
ในวงกว้างหลายแง่มุม คุณธัญญนิตย์จึงรู้สึกภาคภูมิใจ ที่ภูมิใจมาก”
ที่ได้เป็นส่วนหนึ่งในการจุดประกายเรื่อง market conduct นอกจากการวางกรอบ market conduct ส�ำหรับผลิตภัณฑ์
จนเห็นความคืบหน้าที่จับต้องได้และสร้างความเป็นธรรม การเงินแบบดัง้ เดิมแล้ว ธปท. จะขยายการก�ำกับดูแลเพือ่ คุม้ ครอง
ให้แก่ผู้ใช้บริการทางการเงินอย่างแท้จริง ผูใ้ ช้บริการทางการเงินทีใ่ ช้บริการช�ำระเงินทางอิเล็กทรอนิกส์
แต่กว่าจะสัมฤทธิผ์ ลดังทุกวันนีไ้ ด้นนั้ คุณธัญญนิตย์เล่าว่า ทุกรูปแบบด้วย โดยเพิม่ เติมจากปัจจุบนั ทีก่ ำ� กับดูแลการช�ำระเงิน
แรกเริ่มต้องฝ่าฟันกับแรงต้านมากมาย เพราะด้วยเหตุที่การ ผ่านบัตรเดบิตหรือบัตรเครดิต และสินเชื่อบุคคลดิจิทัลแล้ว
วางมาตรฐาน market conduct เป็นกระบวนการทีไ่ ปเปลีย่ น ให้ครอบคลุมการโอนเงินผ่าน mobile banking การช�ำระเงิน
พฤติกรรมและทัศนคติที่ผู้ให้บริการทางการเงินยึดถือมาเป็น ด้วย QR code รวมทั้งธุรกรรมสินเชื่อระหว่างบุคคล
เวลานาน จึงไม่ใช่เรื่องง่ายที่จะท�ำให้เกิดการเปลี่ยนแปลง (peer-to-peer lending) เนือ่ งจากมองว่าประชาชนส่วนใหญ่
อย่างยัง่ ยืนหรือกระตุน้ ผูใ้ ห้บริการทางการเงินให้มจี ติ วิญญาณ หันมาใช้บริการเหล่านีจ้ นปริมาณธุรกรรมผ่านช่องทางดังกล่าว
น�ำเสนอบริการทางการเงินอย่างเป็นธรรม มีแนวโน้มเพิ่มขึ้นอย่างก้าวกระโดด ตลอดจนมีผู้ให้บริการ
“ปีแรกที่ท�ำเหนื่อยมาก เพราะเป็นเรื่องยากที่ต้องชักจูง ที่หลากหลายทั้งบริษัทขนาดใหญ่และเล็กจ�ำนวนมาก
ผูใ้ ห้บริการทางการเงินต่าง ๆ ให้ปรับเปลีย่ นพฤติกรรม เพราะ ธปท. เล็งเห็นความส�ำคัญของการก�ำหนดกฎเกณฑ์ที่เป็น
จะเปลีย่ นได้ตอ้ งให้เขา (ผูใ้ ห้บริการทางการเงิน) เห็นว่าแบงก์ชาติ มาตรฐานกลาง ในการก�ำกับดูแลการท�ำธุรกรรมส�ำหรับ
เอาจริง มีกฎเกณฑ์ชัดเจน จนไปฝังอยู่ใน DNA ไม่ใช่พอไป ผู้ให้บริการทางการเงินโดยก�ำหนดแนวทางให้น�ำหลักเกณฑ์
ตรวจสอบแล้วถึงจะท�ำ” ไปปรับใช้ให้เหมาะสมกับผูใ้ ห้บริการทางการเงินแต่ละประเภท
โดยเปิดช่องให้สามารถปรับเปลีย่ นข้อปฏิบตั ไิ ด้ตามขนาดของ
ธุรกิจอย่างเหมาะสมด้วย เช่น กรณีทเี่ ป็นผูใ้ ห้บริการขนาดเล็ก
ก็ไม่จ�ำเป็นต้องก�ำหนดข้อปฏิบัติตามกฎเกณฑ์ทั้งหมด
แต่สามารถท�ำเฉพาะที่เป็นเกณฑ์ขั้นต�่ำที่จ�ำเป็นต้องมีได้
การปรับเกณฑ์การคิดดอกเบีย้ ผิดนัดช�ำระหนีแ้ บบใหม่ ในระยะต่อไป เพื่อให้แนวทางก�ำกับดูแลสามารถสร้าง
ระยะแรกเกิดการต่อต้านอย่างรุนแรงถึงขั้นถูกโจมตีว่า ความเป็นธรรมให้กับผู้ใช้บริการทางการเงินได้ครอบคลุมขึ้น
เป็นกฎเกณฑ์ทขี่ ดั กับประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ ธปท. จะด�ำเนินการขอแก้ไขกฎหมาย เพื่อให้สามารถขยาย
แต่ดว้ ยการท�ำงานหนัก ศึกษาข้อมูลกฎหมายให้ถอ่ งแท้ ขอบข่ายความรับผิดชอบไปถึงผู้ประกอบธุรกิจเช่าซื้อซึ่งเดิม
ทีมงานทีเ่ ข้มแข็งและไม่ยอ่ ท้อทีจ่ ะยืนหยัดในความถูกต้อง ไม่ได้อยูภ่ ายใต้การดูแลของ ธปท. ด้วย เพราะในความเป็นจริงแล้ว
จึงสามารถปรับเกณฑ์การคิดดอกเบี้ยผิดนัดช�ำระหนี้ ผูป้ ระกอบธุรกิจเหล่านีค้ รองส่วนแบ่งการตลาดในธุรกิจสินเชือ่
ที่เป็นธรรมกับประชาชนได้ส�ำเร็จ” ดังกล่าวถึงกว่า 20% ของตลาดโดยรวม จึงถือว่ามีผู้ใช้บริการ
EXECUTIVE’S
TAL K
เพื่อให้การท�ำงานของสายด่วน 1213 มีศักยภาพและ

ทีต่ อ้ งได้รบั การดูแลอยูไ่ ม่นอ้ ย นอกจากนี้ ปัจจุบนั เริม่ มีประเด็น
ให้บริการได้ดีขึ้น ธปท. จึงมีแผนจะน�ำระบบ AI และ data
เรือ่ งความไม่เป็นธรรมต่อผูใ้ ช้บริการสินเชือ่ เช่าซือ้ มากขึน้ ด้วย
analytic มาช่วยสนับสนุนการท�ำงานแทนรูปแบบปัจจุบัน
แต่ความคืบหน้าในการด�ำเนินงานเรือ่ งดังกล่าวอาจต้องใช้เวลา
พอสมควรจึงจะส�ำเร็จเรียบร้อย เสมือนเป็นเจ้าหน้าทีร่ บั เรือ่ งร้องเรียนและประสานงานในการ
แก้ไขปัญหา สามารถติดตามเรื่องได้ทันทีโดยผู้ใช้บริการ
จับมือเจ้าหนี้ยึดทางออกตอบโจทย์ตรงจุด ไม่ต้องแจ้งข้อมูลหลาย ๆ รอบ และช่วยสนับสนุนข้อมูล
งานสนับสนุนการแก้หนีใ้ ห้ประชาชนทีไ่ ด้รบั ผลกระทบจาก ให้ทางเจ้าหน้าที่ได้อย่างรวดเร็ว”
การระบาดของโควิด 19 เป็นส่วนหนึ่งของภารกิจคุ้มครอง
ผู้ใช้บริการทางการเงิน โดยคุณธัญญนิตย์เล่าว่าในระยะแรก อีกโครงการทีม่ สี ว่ นช่วยให้การแก้หนีภ้ าคประชาชนเดินหน้า
ที่รัฐบาลก�ำหนดให้ภาคธุรกิจล็อกดาวน์เพื่อป้องกันการ ด้วยดีคอื ความร่วมมือระหว่าง ธปท. กับส�ำนักงานศาลยุตธิ รรม
แพร่ระบาดนั้น ธปท. ได้ออกมาตรการแก้หนี้แบบปูพรม คือ และกรมบังคับคดี จัด “มหกรรมไกล่เกลี่ยหนี้ส�ำหรับกลุ่มหนี้
ใช้มาตรการพักช�ำระหนีใ้ ห้แก่ประชาชนทุกคนทีป่ ระสบปัญหา บัตรเครดิตและสินเชือ่ ส่วนบุคคล” โดยที่ ธปท. เข้าไปช่วยจัดท�ำ
ไม่สามารถผ่อนจ่ายสินเชือ่ เหมือนกันหมด แต่มาตรการแบบนี้ ข้อตกลงมาตรฐานกลางทีม่ ขี อ้ เสนอการรับช�ำระหนีท้ ผี่ อ่ นปรน
ไม่อาจช่วยลูกหนีไ้ ด้อย่างยัง่ ยืน เพราะในระหว่างพักหนีย้ งั มีการ และสามารถปฏิบัติได้ เพื่อให้น�ำไปใช้ในกระบวนการเจรจา
คิดดอกเบี้ยอยู่ ไกล่เกลีย่ นอกจากนี้ ยังครอบคลุมหนีบ้ ตั รทุกกลุม่ ทัง้ สถานะ
เมือ่ รัฐบาลเริม่ ผ่อนคลายมาตรการล็อกดาวน์ ธปท. จึงผสาน หนี้ดีแต่เริ่มประสบปัญหา หนี้ที่เสียแล้ว หรือหนี้ที่อยู่ในชั้น
ความร่วมมือกับเจ้าหนี้ (ผูใ้ ห้บริการทางการเงินภายใต้การก�ำกับ บังคับคดีดว้ ย ซึง่ จากความร่วมมือทีม่ กี บั ผูใ้ ห้บริการทางการเงิน
ของ ธปท.) ให้นำ� เสนอมาตรการแก้หนีแ้ บบตรงจุดทีเ่ หมาะสม และการพัฒนาแพลตฟอร์มต่าง ๆ เพือ่ สนับสนุนการแก้หนีน้ นั้
กับลูกหนี้แต่ละราย โดยพิจารณาจากความสามารถในการ พบว่ามีอัตราความส�ำเร็จถึง 75% ของจ�ำนวนบัญชีทั้งหมด
ช�ำระหนี้เป็นหลัก เพื่อให้สามารถแก้ไขปัญหาหนี้เสียได้อย่าง อย่างไรก็ตาม เพื่อให้การแก้ปัญหาหนี้ครัวเรือนที่ปัจจุบัน
แท้จริง โดยไม่กระทบกับสถานะของผู้ให้บริการทางการเงิน สูงถึงประมาณ 90% ของ GDP เป็นไปอย่างยั่งยืนนั้น
และไม่เป็นภาระที่หนักเกินไปส�ำหรับตัวลูกหนี้ด้วย คุณธัญญนิตย์เล่าว่า เป็นกระบวนการทีต่ อ้ งอาศัยความร่วมมือ
“ลูกหนี้ที่ได้รับความเดือดร้อนต้องได้รับการช่วยเหลือ จากหลายฝ่ายที่เกี่ยวข้อง แต่ในส่วนที่ ธปท. ได้เริ่มไปแล้ว
ที่เหมาะสมกับความสามารถในการช�ำระหนี้ของเขา อันนี้คือ จะเน้นหนักในเรื่อง market conduct เพื่อให้ผู้ให้บริการ
วัตถุประสงค์ของเรา” คุณธัญญนิตย์เปิดเผย ทางการเงินตระหนักในเรือ่ งการให้สนิ เชือ่ อย่างมีความรับผิดชอบ
นอกจากนี้ เพือ่ ให้นโยบายสนับสนุนการแก้หนีม้ ปี ระสิทธิภาพ (responsible lending) คือไม่พยายามออกแคมเปญหรือ
และเกิดผลส�ำเร็จอย่างแท้จริง ธปท. จึงได้พฒั นาแพลตฟอร์ม น�ำเสนอรายการส่งเสริมการขายทีจ่ ะไปกระตุน้ ให้คนใช้สนิ เชือ่
และช่องทางสือ่ สารต่าง ๆ เพือ่ ช่วยประสานงานและให้ขอ้ มูล มากเกินไปหรือก่อหนี้เกินตัว และดูแลเรื่องกระบวนการ
กับประชาชน เช่น “คลินิกแก้หนี้” ซึ่งช่วยแก้ปัญหาหนี้เสีย ให้สินเชื่ออย่างเป็นธรรม (fair lending) รวมทั้งในการคิด
ของลูกหนีบ้ ตั รเครดิตและสินเชือ่ ส่วนบุคคลทีไ่ ม่มหี ลักประกัน ค่าธรรมเนียมต่าง ๆ ทีต่ อ้ งสะท้อนต้นทุนทีแ่ ท้จริง ไม่เก็บซ�ำ้ ซ้อน
โดยการผ่อนปรนระยะเวลาจ่ายคืนหนี้และอัตราดอกเบี้ย และไม่ได้ก�ำหนดอัตราสูงมากจนไปสร้างภาระให้แก่ลูกหนี้
ให้เหมาะสมกับสถานะของลูกหนี้ “ทางด่วนแก้หนี้” ซึ่งมาแก้ เพื่อให้การแก้ปัญหาหนี้ครัวเรือนเป็นไปอย่างยั่งยืน ธปท.
pain point เรื่องที่มีลูกหนี้ติดต่อเข้ามาพร้อมกันจ�ำนวนมาก ยังเพิม่ ความร่วมมือกับพันธมิตร ทัง้ กระทรวงการคลัง บรรษัท
ในช่วงวิกฤตโควิด 19 จนระบบคอลเซนเตอร์ไม่สามารถรองรับ ประกันสินเชือ่ อุตสาหกรรมขนาดย่อม (บสย.) สมาคมสถาบัน
ได้เพียงพอ จึงพัฒนาทางด่วนแก้หนี้มาเป็นอีกหนึ่งช่องทาง การเงินของรัฐ และสมาคมธนาคารไทย ในการแก้ไขปัญหาหนี้
ให้ประชาชนส่งเรื่องขอแก้หนี้เข้ามาโดยป้อนข้อมูลผ่านทาง และการเสริมสร้างรายได้ให้แก่ประชาชนผ่าน “โครงการ
ระบบออนไลน์ แล้วทางทีมงานของ ธปท. จะไปประสานงาน หมอหนี้เพื่อประชาชน” ซึ่งได้เปิดตัวเมื่อปลายปี 2564
ส่งข้อมูลต่าง ๆ ให้แก่เจ้าหนีต้ อ่ ไป พร้อมติดตามความคืบหน้า ด้วยมองว่าหากประชาชนไม่มีรายได้อย่างพอเพียงก็ยากที่จะ
ของการแก้หนี้ให้ไปถึงเป้าหมายด้วย แก้ปัญหาหนี้ได้ส�ำเร็จ
16 BOT MAGAZINE
พบว่าเป็นเรือ่ งร้องเรียนราว 2,200 ราย ซึง่ เกีย่ วข้องกับประเด็น
ด้านสินเชือ่ 60% และมี success rate ถึง 90% จากการประเมิน
ความพึงพอใจของผู้ใช้บริการ
ส�ำหรับแนวทางการแก้ไขปัญหาที่ประชาชนร้องเรียน
เข้ามานั้น คุณธัญญนิตย์ขยายความว่า ธปท. จะไม่ใช้อ�ำนาจ
ไปบังคับเจ้าหนี้ แต่จะเน้นพิจารณาเรือ่ งทีร่ อ้ งเรียนว่าผิดเกณฑ์
อย่างไร แล้วให้เจ้าหนีเ้ ร่งแก้ไขเพือ่ หาทางออกในการช่วยเหลือ
ที่สอดคล้องและถูกต้องกับเกณฑ์ที่วางไว้ ขณะที่ทีมงาน
ของ ธปท. จะคอยติดตามความคืบหน้าและสอบถาม
ความพึงพอใจของประชาชน
ทัง้ นี้ เพื่อให้การท�ำงานของสายด่วน 1213 มีศกั ยภาพและ
ให้บริการได้ดีขึ้น ธปท. จึงมีแผนจะน�ำระบบ AI และ data
analytic มาช่วยสนับสนุนการท�ำงานแทนรูปแบบปัจจุบัน
เสมือนเป็นเจ้าหน้าที่รับเรื่องร้องเรียนและประสานงานในการ
แก้ไขปัญหา สามารถติดตามเรื่องได้ทันทีโดยผู้ใช้บริการ
ไม่ต้องแจ้งข้อมูลหลาย ๆ รอบ และช่วยสนับสนุนข้อมูล
ให้ทางเจ้าหน้าที่ได้อย่างรวดเร็ว
ส�ำหรับสถานการณ์ปัจจุบันที่มิจฉาชีพล่อลวงประชาชน
ทางโทรศัพท์เป็นจ�ำนวนมากนั้น คุณธัญญนิตย์เปิดเผยว่า
ธปท. ได้ดำ� เนินการร่วมกับคณะท�ำงานหลายฝ่าย ทัง้ กระทรวง
ดิจทิ ลั เพือ่ เศรษฐกิจและสังคม ส�ำนักงานคณะกรรมการกิจการ
กระจายเสียง กิจการโทรทัศน์ และกิจการโทรคมนาคมแห่งชาติ
(กสทช.) กองบัญชาการต�ำรวจสืบสวนสอบสวนอาชญากรรม
ทางเทคโนโลยี และสมาคมธนาคารไทย เพื่อวางแนวทาง
ป้องกันไม่ให้ประชาชนถูกล่อลวงตั้งแต่ต้นน�้ำหรือป้องกัน
การเปิดบัญชีม้า (บัญชีทางผ่านเพื่อรับโอนเงินระหว่างเหยื่อ
ในแง่กระบวนการเสริมสร้างรายได้นั้น โครงการหมอหนี้ และมิจฉาชีพ) แม้เดิมทีจะมีเรื่องระบบการยืนยันตัวตน หรือ
เพือ่ ประชาชนจะมีกลุม่ ทีมงานทีเ่ รียกว่า “หมอหนี”้ ราว 200 คน KYC อยู่แล้ว แต่ขณะนี้จะเน้นให้เจ้าหน้าที่ของสถาบัน
ที่เป็นตัวแทนจาก ธปท. และผู้ให้บริการทางการเงินท�ำหน้าที่ การเงินมีความระแวดระวังเรื่องการพิสูจน์ตัวตนของผู้เปิด
ให้ค�ำปรึกษาเหมือนเป็นโค้ชของประชาชนที่ร่วมโครงการ บัญชีทเี่ ข้มข้นมากขึน้ เช่นเดียวกับเรือ่ งการตรวจสอบรายการ
ตั้งแต่เรื่องแก้ไขหนี้จนถึงการปรับปรุงธุรกิจ ตลอดจนหา เดินบัญชีทผี่ ดิ ปกติกต็ อ้ งถูกจับตาให้ดขี นึ้ การพัฒนาช่องทาง
ช่องทางเพิ่มรายได้ การรับแจ้งความออนไลน์ รวมไปถึงความร่วมมือกับ กสทช.
แจ้งเตือนให้ผู้ใช้โทรศัพท์ระวังตัวมากขึ้นหากมีหมายเลข
โทรด่วน 1213 ยกระดับด้วย AI คู่ Data Analytic น่าสงสัย หรือหมายเลขที่ถูกรายงานว่าเป็นของมิจฉาชีพ
ที่ผ่านมาแพลตฟอร์มศูนย์คุ้มครองผู้ใช้บริการทางการเงิน ติดต่อเข้าไป
(ศคง.) โทร. 1213 ไม่เพียงเป็นศูนย์กลางในการสื่อสาร “เรายังท�ำสื่อประชาสัมพันธ์เพื่อให้ข้อมูลรูปแบบหรือ
กับผู้บริโภคเท่านั้น ยังเป็นหนึ่งช่องทางส�ำคัญที่มีส่วนช่วย เคสการหลอกลวงของมิจฉาชีพผ่านแพลตฟอร์มต่าง ๆ ทัง้ ของ
แก้ไขปัญหาหนี้ของประชาชนด้วย คุณธัญญนิตย์เล่าว่า แบงก์ชาติและหน่วยงานอื่น ๆ เพื่อให้ประชาชนมีข้อมูลและ
ด้วยมีจ�ำนวนผู้ติดต่อผ่านแพลตฟอร์มนี้เฉลี่ย 60,000 ราย/ปี จะได้ระวังตัว ไม่ตกเป็นเหยือ่ ” คุณธัญญนิตย์กล่าวทิง้ ท้าย
T HE
KN OWL E D GE เรื่อง : กองบรรณาธิการ
การสือ่ สารยุคใหม่ของ ธปท.

รับฟัง เข้าใจ สื่อสารง่าย ตรงจุด
การสื่อสารที่ดีไม่มีสูตรส�ำเร็จตายตัว ยิ่งในบริบทของโลกยุคใหม่ที่ไร้พรมแดน ผู้รับสารสามารถ
เลือกเสพคอนเทนต์ได้เองตามความสนใจจากช่องทางที่หลากหลายเพื่อตอบโจทย์การใช้ชีวิตของแต่ละคน
และในโลกของโซเชียลมีเดียที่ทุกคนสามารถเผยแพร่ข้อมูลได้เอง มีอิสระในการแสดงความคิดเห็น
ข้อมูลข่าวสารจึงถูกแพร่กระจายไปได้อย่างรวดเร็ว การวางกลยุทธ์การสื่อสารขององค์กรยิ่งต้องเฉียบคม
รวดเร็ว รอบด้าน และเข้าอกเข้าใจ เพื่อให้เข้าถึงและดึงดูดความสนใจของสาธารณชนในวงกว้างได้
18 BOT MAGAZINE
ธนาคารแห่งประเทศไทย (ธปท.) ในฐานะ นอกจากช่องทางทีเ่ พิม่ ขึน้ แล้ว การสือ่ สาร
ธนาคารกลางที่มีบทบาทหน้าที่เกี่ยวข้อง ของ ธปท. ยังแบ่งออกเป็น 2 ประเภทใหญ่ ๆ
กับหน่วยงานและกลุ่มคนหลากหลายกลุ่ม ตามลักษณะของการวางกลยุทธ์ ได้แก่
จึงไม่สามารถหยิบจับกลยุทธ์การสื่อสาร การสื่อสารนโยบายหรือมาตรการที่อยู่ใน
ตามต�ำรามาใช้แบบเบ็ดเสร็จได้ทงั้ หมด แต่นำ� แผนยุทธศาสตร์ของ ธปท. (pre-emptive
มาปรับใช้ให้เข้ากับบริบทและสภาพแวดล้อม communication) ที่วางแผนล่วงหน้าได้
ที่เปลี่ยนไป ผ่านการเรียนรู้อย่างต่อเนื่อง ซึง่ ได้ผนวกกลยุทธ์การสือ่ สารเข้าเป็นส่วนหนึง่
มาหลายยุคหลายสมัย เพือ่ สร้างความเชือ่ มัน่ ของการท�ำนโยบายตัง้ แต่ตน้ และการสือ่ สาร
ต่อสาธารณชน เชิงรุกเพือ่ แก้ไขปัญหาเร่งด่วน (proactive
ภาพ : Thaipublica
communication) เช่น การชี้แจงความ

เข้าถึงคนไทยด้วยการใช้โซเชียลมีเดีย เข้าใจผิด หรือสื่อสารเพื่อป้องกันความ
กว่าทศวรรษที่ผ่านมา ธปท. ทุ่มเทกับ เสียหายทัง้ ต่อประชาชนและความน่าเชือ่ ถือ
การพัฒนาช่องทางการสื่อสารทุกรูปแบบ ของ ธปท. จากข่าวปลอมต่าง ๆ
โดยเฉพาะการใช้โซเชียลมีเดียเพือ่ ให้เข้าถึง
และสามารถสือ่ สารกับประชาชนได้โดยตรง รับฟัง ทำ�ความเข้าใจ
ปัจจุบัน ธปท. มีช่องทางการสื่อสารของ เพื่อแก้ไขได้ตรงจุด
ตั ว เองครอบคลุ ม ตั้ ง แต่ Facebook, ข้อมูลเป็น asset ส�ำคัญ ทัง้ ต่อการด�ำเนิน
YouTube, Instagram, Twitter, Line และ นโยบายทีต่ อบโจทย์และการสือ่ สารทีต่ รงจุด
Blockdit ซึ่งปรับภาษาให้เข้าใจง่ายขึ้น ธปท. เห็นความส�ำคัญในเรื่องนี้ จึงมีการ
มีการใช้คลิปวิดีโอและภาพอินโฟกราฟิก รับฟังในเชิงรุก (active listening) และ
เพือ่ อธิบายเรือ่ งยาก ๆ ให้นา่ สนใจ รวมถึงการ รอบด้านจากทุก stakeholders ตัวอย่างเช่น
ผลิตรายการที่ปรับเป็นการสื่อสารสองทาง กรณีการสือ่ สารมาตรการสินเชือ่ ฟืน้ ฟูฯ รวมถึง
ผู้ชมและผู้ด�ำเนินรายการสามารถพูดคุย มาตรการแก้หนีร้ ะยะยาวทีอ่ อกใช้ในปี 2564
ตอบค� ำ ถามได้ แ บบเรี ย ลไทม์ ซึ่ ง เป็ น เราเริม่ จากการย้อนไปวิเคราะห์ประเด็นและ
ความตัง้ ใจของ ธปท. ทีจ่ ะรับฟังและสือ่ สาร ผลของการสื่อสารมาตรการซอฟต์โลนเมื่อ
กับประชาชนให้มากขึน้ ปี 2563 โดยใช้เครือ่ งมือ social listening
T HE
KN OWL E D GE
ความเดือดร้อนได้ตรงจุด พร้อมขับเคลือ่ น
นโยบายด้านการสือ่ สารร่วมกัน เพือ่ ให้ลกู หนี้
ทีไ่ ด้รบั ความเดือดร้อนเข้าถึงความช่วยเหลือ
ได้อย่างทันการณ์และทัว่ ถึง
นอกจากการสือ่ สารมาตรการเพือ่ ช่วยเหลือ
ภาคธุรกิจข้างต้นแล้ว ธปท. ยังได้สื่อสาร
มาตรการที่ ช ่ ว ยเหลื อ ภาคประชาชน
โดยอาศัยเครื่องมือที่หลากหลายเพื่อเข้าถึง
กลุ่มเป้าหมายอย่างครอบคลุม ได้แก่
(1) สือ่ สารผ่าน mass media อาทิ การให้
สัมภาษณ์กับสื่อมวลชน รวมทั้งการออก
รายการต่าง ๆ ซึง่ ยอมรับว่าสือ่ มวลชนมีบทบาท
ส�ำคัญในการสือ่ สารต่อไปยังประชาชนให้เข้าใจ
รายการแบงก์ชาติชวนคุย ออกอากาศบน Facebook Live เน้นการเล่าประเด็นที่อยู่ในความสนใจ มาตรการได้ดขี นึ้ (2) สือ่ สารผ่านช่องทาง
ของประชาชนแบบสบาย ๆ และสื่อสารสองทางกับผู้ชม ด้วยการตอบค�ำถามแบบเรียลไทม์
เว็บไซต์ ธปท. และโซเชียลมีเดียของ ธปท.
และพันธมิตร (3) จัดท�ำค�ำถาม-ค�ำตอบ
ในการเก็บข้อมูลว่า ประชาชนได้พดู ถึงมาตรการ ทีไ่ ด้รบั ผลกระทบจากการระบาดของโควิด 19 เพือ่ ชีแ้ จงและให้ขอ้ มูลเพิม่ เติมในประเด็นที่
รอบแรกอย่างไรบ้าง ใครเป็นอินฟลูเอนเซอร์ ทีย่ าวนานกว่าทีท่ กุ คนคาดไว้ จากนัน้ ธปท. ประชาชนสงสัย และมีการเพิม่ จ�ำนวนคูส่ าย
ส�ำคัญ เพื่อน�ำข้อมูลมาพัฒนาการสื่อสาร จึงน�ำมาวิเคราะห์รว่ มกับสถิตทิ างการเงินอืน่ ๆ ของสายด่วน 1213 เพือ่ ให้คำ� แนะน�ำเกีย่ วกับ
มาตรการในรอบใหม่ ให้ประชาชนเข้าใจ เช่น การเข้าถึงสินเชือ่ ของ SMEs และรายได้ มาตรการและตอบข้อสงสัย
และเข้าถึงมาตรการได้มากทีส่ ดุ ที่ลดลงของธุรกิจ ตลอดจนร่วมท�ำงานกับ ธปท. เชื่อว่าการสื่อสารที่ดีต้องมีการ
นอกจากนี้ ข้อมูลการรับฟังอีกส่วนยัง ทั้งภาคเอกชนและภาครัฐที่เกี่ยวข้อง เพื่อ วางแผนล่วงหน้าและติดตามผลอย่างใกล้ชดิ
มาจากการลงพื้นที่พูดคุยกับผู้ประกอบการ ปรับปรุงมาตรการชุดใหม่ให้แก้ไขปัญหา ซึ่งจะเป็นส่วนหนึ่งที่ช่วยให้นโยบายหรือ
Timeline การจับกระแสโลกออนไลน์กรณีแอปฯ ดูดเงิน
เพจสรยุทธ และเพจอื่น ๆ
เริ่มแจ้งเตือนเรื่อง “แอปฯ ดูดเงิน”
849,914 34,170
800K
30K
600K
Engagement
เพจ Drama Addict 20K

Mentions
400K แจ้งเตือนว่าหลายคน
โดนตัดเงินจากบัตรเครดิต ธปท. กับ TBA
หลายครั้งผ่าน EDC ร่วมกันแถลงข่าว 10K
200K วันเแรก
14,454
0K 0K
11 ต.ค. 13 ต.ค. 15 ต.ค. 17 ต.ค. 19 ต.ค. 21 ต.ค. 23 ต.ค. 25 ต.ค. 27 ต.ค. 29 ต.ค.
Engagement (จ�ำนวน likes, share, comment) Mentions (จ�ำนวนข้อความ)
20 BOT MAGAZINE
การสื่อสารของธนาคารแห่งประเทศไทย
เดิม ปัจจุบัน ระยะต่อไป

สื่อสารน้อย สื่อสารมากขึ้น ด้วยรูปแบบ รับฟังประชาชนและผู้ที่เกี่ยวข้อง
และช่องทางที่หลากหลาย มากขึ้นอย่างต่อเนื่อง
สถิติการสื่อสารของ ธปท. ในปี 2564

รูปแบบการสื่อสารที่เหมาะกับแต่ละกลุ่ม มีช่องทางการสื่อสารที่หลากหลาย
ผ่านโซเชียลมีเดียและเว็บไซต์
ข่าว ธปท. 153 ข่าว จ�ำนวนผู้ติดตาม ณ สิ้นปี 2564
ประชาชน โซเชียลมีเดีย ~3,500 โพสต์
นักวิเคราะห์ / นักลงทุน การประชุมนักวิเคราะห์ / นักลงทุน ~30 ครั้ง 735,815 49,524
หน่วยงานภาครัฐ การประชุม และรับฟังความคิดเห็น ~70 ครั้ง
ภาคธุรกิจ โครงการ ธปท. พบผู้ประกอบการ (BLP) 631 ราย 39,016 15,506
สถาบันการเงิน การประชุม และรับฟังความคิดเห็น ~20 ครั้ง

13,004 3,832
กรรมาธิการต่าง ๆ การประชุม ~120 ครั้ง
จ�ำนวนผู้เข้าเยี่ยมชมเว็บไซต์ปี 2564
สื่อมวลชน แถลงข่าว / media briefing 62 ครั้ง
ทุกกลุ่มเป้าหมายสามารถเข้าถึงข้อมูลข่าวสารของ ธปท. ทางเว็บไซต์ www.bot.or.th 8,587,764
มาตรการต่าง ๆ มีประสิทธิผล จะเห็นได้วา่ ให้กับหลายคนในช่วงเดือนตุลาคม 2564 และแถลงข่าวร่วมกันเพือ่ ชีแ้ จงและรายงาน

มีประชาชนและธุรกิจเข้าถึงความช่วยเหลือ ซึง่ ทีมโซเชียลมีเดียของ ธปท. ได้พบกระแส ความคืบหน้าของการด�ำเนินการแก้ปัญหา
ด้านการเงินตามมาตรการของ ธปท. ได้ ความผิดปกติในโลกออนไลน์ รวมทัง้ ได้รบั เป็ น ระยะต่ อ ประชาชน ขณะเดี ย วกั น
มากกว่า 7 ล้านรายในปี 2564 เรื่องร้องเรียนทางเฟซบุ๊ก ธปท. ว่ามีเงิน ได้เร่งสือ่ สารเพือ่ เตือนภัย สร้างความเข้าใจ
ในบัญชีหายซ�ำ้ ๆ โดยไม่ทราบสาเหตุ ท�ำให้ ที่ถูกต้อง และประชาสัมพันธ์วิธีป้องกัน
จับชีพจรภัยไซเบอร์ มีการคาดเดาไปต่าง ๆ นานา บ้างก็เข้าใจ ความเสีย่ งให้กบั ประชาชน
ผสานความร่วมมือแก้ไขเชิงรุก ว่าธนาคารปล่อยให้ข้อมูลลูกค้ารั่วไหล จะเห็นได้วา่ ทัง้ สองกรณีเกิดมาจากการ
การสือ่ สารเชิงรุกเพือ่ แก้ไขปัญหาเร่งด่วน บ้างก็คิดว่าเป็นแอปพลิเคชันที่มิจฉาชีพ “รับฟัง” ซึง่ เป็นแนวทางการท�ำงานที่ ธปท.
ส่วนใหญ่มีที่มาจากการจับกระแสด้วย ใช้ดดู เงินออกจากบัญชี ให้ความส�ำคัญ โดยรับฟังมากขึน้ กว้างขึน้
เครือ่ งมือ social listening และการวิเคราะห์ จากความถีข่ องกระแสข่าวทีพ่ บและมูลค่า และเจาะลึกขึ้น ซึ่งจะเป็นประโยชน์ไม่ใช่
ข้อมูลเชิงลึก (data analytics) อย่างสม�ำ่ เสมอ ความเสียหายทีเ่ กิดขึน้ จึงเป็นเรือ่ งเร่งด่วน เพียงแค่การพัฒนาด้านการสือ่ สารของ ธปท.
จนพบกระแสในโลกออนไลน์ทสี่ ง่ ผลกระทบ ทีต่ อ้ งแก้ไข และสือ่ สารท�ำความเข้าใจเพือ่ เพียงอย่างเดียว แต่ยังน�ำไปต่อยอดในการ
ต่อประชาชน โดยเฉพาะเรือ่ งภัยทางการเงิน ลดความตื่นตระหนกของประชาชน ธปท. ออกแบบนโยบายและมาตรการช่วยเหลือ
ทีม่ แี นวโน้มเพิม่ มากขึน้ ในช่วงทีผ่ า่ นมา อย่าง จึงร่วมหารือกับสมาคมธนาคารไทยและ ที่ตอบโจทย์ความเดือดร้อนของประชาชน
กรณี “แอปฯ ดูดเงิน” ทีส่ ร้างความเดือดร้อน ธนาคารพาณิชย์ทนั ที เพือ่ ตรวจสอบข้อเท็จจริง ได้ตรงจุดมากทีส่ ดุ
T HE
KN OWL E D GE
เปิดประตูบ้านแบงก์ชาติ
ผ่านศูนย์การเรียนรู้ธนาคารแห่งประเทศไทย
ศูนย์การเรียนรู้ธนาคารแห่งประเทศไทย หรือชื่อที่ถูกเรียกขานจากวันแรกถึงวันนี้ว่า ศูนย์การเรียนรู้แบงก์ชาติ
เปิดบริการก้าวเข้าสู่ปีที่ 5 ด้วยความมุ่งมั่นตั้งใจเป็น “แขน” เพื่อ “ยื่นมือ” สู่ประชาชน
ในการขับเคลื่อนตาม 1 ใน 4 ค่านิยมร่วม “ยืนตรง มองไกล ยื่นมือ ติดดิน” ท�ำหน้าที่เชื่อมโยง
กับสาธารณชนให้รับรู้ และเข้าใจการท�ำหน้าที่ดูแลชีวิตความเป็นอยู่ของคนไทย
จุดเริ่มต้นศูนย์การเรียนรู้ฯ ศูนย์การเรียนรูฯ้ เป็นการยืน่ มือของ ธปท. เดิมทีพื้นที่ของศูนย์การเรียนรู้ฯ เป็น
ศูนย์การเรียนรูฯ้ เปิดให้บริการเมือ่ วันที่ ในการตอบแทนคืนสูส่ งั คมอย่างเป็นรูปธรรม โรงพิมพ์ธนบัตรแห่งแรกของประเทศไทย
4 มกราคม 2561 ในโอกาสครบรอบ 75 ปี อีกทัง้ เป็นครัง้ แรกทีแ่ บงก์ชาติเปิดบ้านต้อนรับ พืน้ ทีป่ ระวัตศิ าสตร์เขตหวงห้ามสูงสุดแห่งนี้
ธนาคารแห่งประเทศไทย (ธปท.) เพือ่ เป็น ประชาชนที่เดินเข้ามาท�ำความรู้จักแบบ ถูกเปลี่ยนมาเป็นพื้นที่สาธารณะ ที่ให้
แหล่งเรียนรู้สาธารณะที่มีชีวิต เปิดให้ เป็นกันเอง และบอกเล่าหน้าที่การท�ำงาน สาธารณชนเข้ามาหาความรู้ด้านเศรษฐกิจ
สาธารณชนได้มารวมตัวกันเพือ่ สร้างโอกาส ของแบงก์ชาติทเี่ กีย่ วข้องกับชีวติ ของพวกเขา การเงินแบบบูรณาการ ประกอบไปด้วย
สร้างแรงบันดาลใจ สร้างสรรค์ความรู้ ในแบบทีเ่ ข้าใจและเข้าถึงได้งา่ ยขึน้ สื่อการเรียนรู้ทันสมัย กิจกรรมการเรียนรู้
22 BOT MAGAZINE
ทีห่ ลากหลาย ผ่านหน่วยบริการต่าง ๆ ได้แก่ และวิวฒั นาการของเงินตราไทยทีเ่ ชือ่ มโยงกับ การฝึกทักษะการบริหารจัดการเงินไปพร้อมกับ
พิพธิ ภัณฑ์ธนาคารแห่งประเทศไทย ห้องสมุด ประวัตศิ าสตร์เศรษฐกิจไทย และนิทรรศการ ความสนุกสนาน ด้วยการออกแบบตามหลัก
พระองค์เจ้าวิวฒั นไชย นิทรรศการส่งเสริม บทบาทหน้าทีธ่ นาคารแห่งประเทศไทย เล่าเรือ่ ง universal design ทีค่ ำ� นึงถึงทุกคนทีเ่ ข้ามา
ความรูท้ างการเงิน กิจกรรมส่งเสริมความรู้ บทบาทหน้าที่ในฐานะธนาคารกลางของ เยี่ยมชม โดยท�ำให้พิพิธภัณฑ์ธนาคาร
ด�ำเนินภารกิจเพื่อตอบโจทย์กลุ่มเป้าหมาย ประเทศ ผ่ า นการท� ำ งานของผู ้ ว ่ า การ แห่งประเทศไทยสามารถต้อนรับผู้สนใจ
4 กลุม่ คือ ประชาชนทัว่ ไป นักเรียนนักศึกษา ทุกยุคสมัย รวมถึงมีการผสมผสานกิจกรรม ทุกเพศทุกวัย
นักวิจัยนักวิชาการ และพนักงาน ธปท. การให้ความรูท้ างการเงิน ผ่านเกมทีส่ อดแทรก
ภายใต้วตั ถุประสงค์หลัก 4 ด้าน คือ
(1) เป็นพื้นที่การเรียนรู้และแลกเปลี่ยน
ความรูด้ า้ นเศรษฐกิจการเงิน เพือ่ สร้างบุคลากร ดีใจที่ทาง ธปท. เปิดพื้นที่เรียนรู้สาธารณะนี้ให้เป็นพื้นที่ที่ช่วยสร้างสรรค์
และองค์ความรูอ้ นั เป็นพืน้ ฐานส�ำคัญในการ ความรู้และเปิดมุมมองใหม่ ๆ ให้กับคนในสังคมไทย และขอเป็นก�ำลังใจให้กับทีมงาน
พัฒนาประเทศ ที่ช่วยขับเคลื่อนศูนย์การเรียนรู้ฯ แห่งนี้ให้เดินหน้าท�ำหน้าที่ที่ส�ำคัญต่อไปครับ
(2) เป็นแหล่งข้อมูลความรู้ทางการเงิน
ธร ปีติดล อาจารย์ประจ�ำคณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์
(financial literacy) เพือ่ ช่วยให้ประชาชน
สามารถวางแผนทางการเงิน และการป้องกัน
ภัยทางการเงินจากการถูกหลอกลวง สังคมไทยต้องการพื้นที่ถกเถียงแลกเปลี่ยนความรู้อีกมาก น่าดีใจที่
(3) เป็นแหล่งเรียนรูเ้ กีย่ วกับบทบาทหน้าที่ ศูนย์การเรียนรู้ ธปท. เดินหน้าเป็นหมุดหมายใหม่ บนเส้นทางสร้างปัญญาให้สงั คมไทย
ของ ธปท. ในฐานะธนาคารกลางในการรักษา ปกป้อง จันวิทย์ บรรณาธิการอ�ำนวยการ ส�ำนักพิมพ์ Bookscape
เสถียรภาพเศรษฐกิจของประเทศ และ The101.world
(4) สืบสานความภาคภูมใิ จในประวัตศิ าสตร์
ของประเทศ และจุดประกายเพือ่ สร้างพลัง
ในการพัฒนาต่อไป ศูนย์การเรียนรูธ้ นาคารแห่งประเทศไทย นอกจากจะมีบรรยากาศทีส่ วยงาม
มาก ๆ แล้ว ที่ส�ำคัญเป็นส่วนหนึ่งในการช่วยขับเคลื่อนประเทศไทยไปข้างหน้า
โดยการให้ความรูแ้ ละจัดงานดี ๆ ขอขอบคุณและเป็นก�ำลังใจให้ศนู ย์การเรียนรูธ้ นาคาร
สองปีแรกกับบทบาท “ยื่นมือ” แห่งประเทศไทยจัดกิจกรรมดี ๆ เพือ่ สังคมไทยต่อไปครับ
สู่ประชาชน
ขวบปีแรกของการเปิดบริการ ศูนย์การ ภัทรพล ศิลปาจารย์ นักแสดง พิธีกร นักเขียน นักธุรกิจ นักลงทุน
เรียนรูฯ้ ได้ทำ� หน้าที่ “ยืน่ มือ” สัมผัสประชาชน
กว่า 80,000 ชีวติ ต่อเนือ่ งจนขวบปีทสี่ อง
กับการต้อนรับสาธารณชนกว่า 90,000 ชีวติ
ช่วยสร้างแรงบันดาลใจให้คนทั่วไปหันมา
สนใจเรือ่ งเศรษฐกิจการเงิน ผ่านหน่วยบริการ
ต่าง ๆ ได้แก่
พิพิธภัณฑ์ธนาคารแห่งประเทศไทย
แหล่งเรียนรูป้ ระวัตศิ าสตร์เศรษฐกิจและการเงิน
ของประเทศไทย ประกอบด้วย นิทรรศการ
โรงพิมพ์ธนบัตร บอกเล่าเรือ่ งราวการจัดตัง้
โรงพิมพ์ธนบัตร ขัน้ ตอนและเทคนิคการผลิต
ธนบัตร รวมถึงการออกแบบธนบัตรทีส่ ะท้อน
เอกลักษณ์ความเป็นไทย นิทรรศการเงินตรา
นิทรรศการโรงพิมพ์ธนบัตร
เล่าเรือ่ งย้อนรอยอารยธรรมของเงินตราโลก
T HE
KN OWL E D GE
ข้อมูลบริการ 1 นิทรรศการเงินตรา
2 และ 3 ห้องสมุด
ศูนย์การเรียนรู้ฯ พระองค์เจ้าวิวัฒนไชย 3
ส�ำหรับช่วงการแพร่ระบาดของโควิด 19
ศูนย์การเรียนรู้ฯ ปรับเวลาและรูปแบบ ห้องสมุดพระองค์เจ้าวิวัฒนไชย แหล่ง ทางการเงิน ซึ่งเป็นพื้นฐานของเสถียรภาพ
บริการเพือ่ เป็นการดูแลความปลอดภัยของ ค้นคว้าวิจยั และคลังข้อมูลด้านเศรษฐศาสตร์ ทางเศรษฐกิจ และเป็นภารกิจส�ำคัญของ
ผูใ้ ช้บริการและสอดคล้องกับมาตรการด้าน การเงิน การธนาคาร และการธนาคารกลาง ธปท. ส่วนนิทรรศการประกอบด้วย โปรแกรม
สาธารณสุข โดยเปิดบริการเฉพาะห้องสมุด
และพิพิธภัณฑ์ ในวันอังคารถึงวันอาทิตย์
มุง่ เน้นการให้บริการแก่นกั วิจยั และนักวิชาการ การตรวจเช็กสุขภาพทางการเงิน การวางแผน
เวลา 10.00-18.00 น. คูข่ นานกับการให้ความรูท้ างการเงินแก่ประชาชน ทางการเงิน และเกมเสริมสร้างวินยั ทางการเงิน
ทัว่ ไป ทีน่ คี่ ณุ จะได้พบตัง้ แต่หนังสือการ์ตนู ทีอ่ อกแบบด้วยสือ่ interactive ทันสมัย
ส�ำหรับผู้ที่สนใจสามารถจองเข้าใช้บริการ การเงินที่ช่วยสร้างพื้นฐานความรู้ความคิด กิจกรรมสร้างสรรค์ความรู้ ด้วยเนื้อหา
ล่วงหน้าได้ทางเว็บไซต์ www.botlc.or.th
ด้านการเงินส�ำหรับเด็กปฐมวัย หนังสือและ และรูปแบบที่สอดคล้องกับความสนใจของ
ก�ำหนดรอบใช้บริการ สือ่ อิเล็กทรอนิกส์ความรูท้ างการเงินส�ำหรับ ทุกกลุ่มเป้าหมาย ทั้งการถ่ายทอดความรู้
ห้องสมุดวันละ 2 รอบ ประชาชนทุกช่วงวัย ไปจนถึงเอกสารวิชาการ ผ่านกิจกรรม เช่น Book Talk FES the Series
• รอบเช้า 10.00-13.00 น. ด้านเศรษฐศาสตร์และการเงินทีห่ าอ่านได้ยาก เล่าเรือ่ งหนังสือผ่านมุมมองของนักเขียนและ
• รอบบ่าย 14.00-17.00 น.
พิพิธภัณฑ์วันละ 2 รอบ
ในประเทศไทย นักแปล Story Sharing แชร์ประสบการณ์จาก
• รอบเช้า 10.30-11.30 น. นิทรรศการส่งเสริมความรู้ทางการเงิน ผูเ้ ชีย่ วชาญเฉพาะด้าน FinLit TeachRoom
• รอบบ่าย 14.30-15.30 น. สนับสนุนให้ประชาชนสร้างภูมิคุ้มกันและ การบรรยายกึ่งสนทนาเนื้อหาความรู้ทาง
รู้เท่าทันภัยทางการเงิน ด้วยการให้ความรู้ การเงิน และเรือ่ งเล่าริมเจ้าพระยา เวทีเล่าเรือ่ ง
และมีการอัปเดตบริการผ่านช่องทางเฟซบุก๊
“ศูนย์การเรียนรู้แบงก์ชาติ-BOTLC”
ด้านวินยั ทางการเงินและวางแผนจัดการอย่าง สืบสานและอนุรกั ษ์มรดกด้านประวัตศิ าสตร์
เหมาะสม เพื่อให้ประชาชนมีความมั่นคง เศรษฐกิจการเงินของประเทศ รวมถึงกิจกรรม
24 BOT MAGAZINE
สร้างความสัมพันธ์กับชุมชนอื่น ๆ เช่น
นิทรรศการศิลปะ การแสดงดนตรี และวันเด็ก
เพือ่ ให้ศนู ย์การเรียนรูฯ้ เป็นแหล่งสร้างสรรค์
องค์ความรู้ที่หลากหลายและบูรณาการ
โดยแท้จริง ดึงดูดให้ผคู้ นทีเ่ ดินเข้ามา กลับไป
พร้อมกับความรูแ้ ละแรงบันดาลใจ
Co-working Space เพือ่ ให้สอดคล้อง
กับไลฟ์สไตล์คนรุ่นใหม่ ศูนย์การเรียนรู้ฯ
จึงมีพื้นที่รวมตัวของคนหลากหลาย สร้าง
แรงบันดาลใจด้านเศรษฐกิจการเงินผ่าน
ประสบการณ์จริง เพือ่ เป้าหมายการสร้างชุมชน
ด้านเศรษฐกิจการเงินทีย่ งั่ ยืนในระยะยาว นิทรรศการส่งเสริมความรู้ทางการเงิน
สองขวบปีแรกของศูนย์การเรียนรูฯ้ นัน้
ถือว่าบรรลุวัตถุประสงค์ในการต้อนรับ online ผ่านช่องทางสื่อสารใหม่บนยูทูป ก้าวต่อไปสู่ชุมชนความรู้
ประชาชนทัว่ ไปทีเ่ ดินผ่านประตูบา้ นแบงก์ชาติ “ศูนย์การเรียนรู้แบงก์ชาติ-BOTLC” ด้วย ด้านเศรษฐกิจการเงิน
สู ง กว่ า ที่ ตั้ ง เป้ า 60,000 รายในปี แ รก กลยุทธ์การตลาดผ่านกลุ่มอินฟลูเอนเซอร์ ศูนย์การเรียนรู้ฯ จะก้าวเดินต่อไปเพื่อ
และเพิม่ ขึน้ 10% ในปีทสี่ อง คูข่ นานไปกับการ น� ำ เสนอเนื้ อ หาที่ ต รงตามความสนใจ ท�ำหน้าที่ “ยืน่ มือ” สูป่ ระชาชน ไม่เพียงแค่การ
สร้างความรูต้ ามวัตถุประสงค์ทงั้ 4 ด้าน คือ และเป็นไปตามบริบทของสังคม ส่งผลให้ สร้างความรู้ แต่จะเป็นพืน้ ทีแ่ ลกเปลีย่ นความรู้
การแลกเปลีย่ นเรียนรูด้ า้ นเศรษฐกิจการเงิน ยอดติดตามในปี 2564 เพิม่ ขึน้ กว่า 270% จาก ระหว่างแบงก์ชาติและประชาชน การเปิดประตู
ความรูท้ างการเงิน บทบาทหน้าที่ ธปท. และ ปี 2563 ซึง่ เป็นปีแรกของการเปิดช่องทางใหม่ แบงก์ชาติและเชือ้ เชิญให้ทกุ คนได้เข้ามาสัมผัส
ประวัตศิ าสตร์เศรษฐกิจการเงิน และยอดการเข้าชมเพิม่ ขึน้ กว่า 250% นอกจากนี้ เป็นหัวใจหลักของการสื่อสารผ่านศูนย์การ
ศูนย์การเรียนรูฯ้ ได้สร้างสรรค์คอนเทนต์ที่ เรียนรูฯ้ ทีเ่ ริม่ ต้นและยังเดินทางอย่างต่อเนือ่ ง
สองขวบปีต่อไป สู่วิถีใหม่กับ มุง่ ตอบโจทย์กลุม่ เป้าหมายและสอดคล้องกับ ก้าวต่อไปจากวันนี้ หมุดหมายทีย่ งั่ ยืน มุง่ สู่
“การสื่อสารไร้พรมแดน” วัตถุประสงค์ ผ่านช่องทางเฟซบุก๊ “ศูนย์การ “ชุมชนความรูด้ า้ นเศรษฐกิจการเงิน” ผ่าน
การแพร่ระบาดของโควิด 19 ส่งผลให้ เรียนรู้แบงก์ชาติ-BOTLC” โดยมียอดการ รูปแบบการท�ำงานทีห่ ลากหลายและบูรณาการ
ศูนย์การเรียนรู้ฯ ต้องปรับตัวเพื่อท�ำหน้าที่ เข้าถึงในปี 2564 เพิม่ ขึน้ กว่า 120% จาก อาทิ การท�ำงานร่วมกับเครือข่ายด้านการ
สร้างความรู้ให้กับสังคม ควบคู่ไปกับการ ปี 2563 หรือจ�ำนวนประมาณ 2,500,000 ครัง้ เรียนรู้ การเชือ่ มโยงกับผูเ้ ชีย่ วชาญเฉพาะด้าน
ดูแลความปลอดภัยด้านสาธารณสุขที่ได้ การผันตัวสูช่ อ่ งทาง online ผ่านเนือ้ หา ในแวดวงต่าง ๆ เพือ่ การสร้างสรรค์พฒั นา
มาตรฐาน ศูนย์การเรียนรูฯ้ ในยุคโควิด 19 และเครือ่ งมือต่าง ๆ นับเป็นอีกก้าวของศูนย์ ให้ภารกิจมีความต่อเนื่องและยึดโยงกับ
ได้ปรับตัวภายใต้ข้อจ�ำกัดการเข้าใช้บริการ การเรียนรูฯ้ สูเ่ ส้นทางการสือ่ สารไร้พรมแดน เป้าหมาย บนพืน้ ทีป่ ระวัตศิ าสตร์ของธนาคาร
จึงเดินหน้าผันกิจกรรม onsite สู่กิจกรรม ได้อย่างไร้ขอ้ จ�ำกัด แห่งประเทศไทยแห่งนี้
รางวัลที่ได้รับ
“MUSEUM THAILAND AWARDS 2018 ชนะเลิศด้านเศรษฐกิจ”
จากสถาบันพิพิธภัณฑ์การเรียนรู้แห่งชาติ (มิวเซียมสยาม)
“ห้องสมุดเฉพาะดีเด่น ประจ�ำปี 2563” จากสมาคมห้องสมุด ผู้เขียน : วรรณา วัฒนาศิริวิโรจน์
แห่งประเทศไทย ในพระราชูปถัมภ์สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ ผู้ช่วยผู้อ�ำนวยการ ฝ่ายส่งเสริมความรู้ทางการเงิน
สยามบรมราชกุมารี หนึ่งในผู้ร่วมขับเคลื่อนภารกิจหลักศูนย์การเรียนรู้ ธปท.
ในการท�ำหน้าที่ “ยื่นมือ” เชื่อมโยงความรู้สู่สังคม
T HOUG HT
L EADE R เรื่อง : กองบรรณาธิการ
26 BOT MAGAZINE
รศ. ดร.วิลาสินี พิพิธกุล
THAI PBS สือ ่ สารอย่างสร้างสรรค์
บนจริยธรรมและการมีสว่ นร่วม
ท่ามกลางกระแสธารข้อมูลข่าวสารที่จ�ำเป็นต้องได้รับการตรวจสอบอย่างเข้มข้น
และการน�ำเสนอเนื้อหาที่ล่อแหลมต่อการเกิดความขัดแย้ง สถานีโทรทัศน์
ไทยพีบีเอสคือหนึ่งในองค์กรที่ให้ความส�ำคัญต่อการท�ำหน้าที่อย่างเที่ยงตรง
จนเป็นที่ยอมรับอย่างสูงในการท�ำหน้าที่สื่อมวลชนที่มีคุณภาพ
ในปี 2551 ไทยพีบีเอส (Thai PBS) ได้รับการ มากทีส่ ดุ โดยมี brand trust scores สูงสุดในบรรดา
ก่อตั้งขึ้นโดยเป็นสถานีโทรทัศน์สาธารณะแห่งแรก สื่อมวลชนไทยที่มีการส�ำรวจทั้งหมด สอดคล้องกับ
ของประเทศไทย ภายใต้การด�ำเนินงานขององค์การ ผลการศึกษาโดยหน่วยงานประเมินอิสระภายนอก
กระจายเสียงและแพร่ภาพสาธารณะแห่งประเทศไทย (2564) ผูช้ มให้ไทยพีบเี อสเป็นอันดับที่ 1 ด้านความ
(ส.ส.ท.) ทีม่ คี วามโดดเด่นในการน�ำเสนอข่าวสารทีม่ งุ่ เน้น ไว้วางใจ ความถูกต้อง เป็นธรรม และไม่ลำ� เอียงเข้าข้าง
ความเป็นกลาง เคร่งครัดในข้อก�ำหนดด้านจริยธรรม ฝ่ายใด สะท้อนให้เห็นถึงการเป็นสถานีโทรทัศน์
รวมทั้งการเป็นพื้นที่สาธารณะที่เปิดโอกาสให้ทุกคน ที่ได้รับการยอมรับเป็นอย่างสูงด้านความน่าเชื่อถือ
เข้ามามีสว่ นร่วมในทุกระดับอย่างเท่าเทียม ในการน�ำเสนอข่าวสารและข้อมูล
ตลอดระยะเวลาทีจ่ ะก้าวสูป่ ที ี่ 15 ในต้นปีหน้า จาก “ส.ส.ท. หรือไทยพีบเี อสได้อยูเ่ คียงข้างกับประชาชน
“ก้าวแรก” ในฐานะ “สือ่ สาธารณะ” ปัจจุบนั ไทยพีบเี อส มาโดยตลอด แม้ในช่วงวิกฤตโควิด 19 เพราะเรา
ได้ขยายบทบาทไปไม่หยุดยัง้ โดย รศ. ดร.วิลาสินี พิพธิ กุล ตระหนักดีว่า นี่คือวิกฤตที่หนักหนาและยาวนาน
ซึ่งได้รับการคัดเลือกให้ด�ำรงต�ำแหน่งผู้อ�ำนวยการ ซึง่ สือ่ สาธารณะจะต้องช่วยน�ำพาสังคมไทยให้กา้ วพ้น
ส.ส.ท. เป็นสมัยที่สองตั้งแต่ปีที่แล้ว ได้มาบอกเล่า และประคับประคองทุกคน โดยเฉพาะคนที่ก�ำลัง
ถึงบทบาทของไทยพีบีเอสและความท้าทายต่อการ อ่อนแรงลงไปเรื่อย ๆ นี่คือเหตุผลของการด�ำรงอยู่
ท�ำหน้าทีส่ อื่ มวลชนทีม่ เี ป้าหมายในการเติมเต็มช่องว่าง ในฐานะสือ่ สาธารณะของประชาชน
ของกลุม่ ผูช้ ม และการมีสว่ นร่วมขับเคลือ่ นสังคมไทย “การเป็นสือ่ ทีย่ ดึ โยงกับประชาชนนัน้ ไม่ใช่เพียงแค่
สูค่ วามยัง่ ยืน การได้สร้างสรรค์งานทีป่ ระชาชนชืน่ ชอบพอใจเท่านัน้
แต่ไทยพีบเี อสตระหนักดีวา่ ต้องท�ำให้เรือ่ งราวคุณค่า
สื่อสาธารณะของประชาชน ของความเป็นพหุวัฒนธรรม และความเป็นมนุษย์
ในช่วงสถานการณ์การแพร่ระบาดของโควิด 19 ที่มีแง่มุมละเอียดอ่อน ได้ถูกบอกเล่าออกมาอย่างมี
ประชาชนคาดหวังอย่างยิ่งต่อการน�ำเสนอข่าวสาร ศักดิ์ศรี เพื่อน�ำไปสู่การเคารพในความหลากหลาย
ทีเ่ ทีย่ งตรง น่าเชือ่ ถือ ซึง่ จากผลการส�ำรวจความคิดเห็น ที่อยู่ร่วมกันได้อย่างสันติ อันเป็นหลักการส�ำคัญ
ทีม่ ตี อ่ สือ่ มวลชนประเทศต่าง ๆ ทัว่ โลก จัดท�ำโดย ประการหนึง่ ของสือ่ สาธารณะทัว่ โลก รวมถึงความตัง้ ใจ
Reuters Institute (Digital News Report 2564) พบว่า ทีจ่ ะสร้างวัฒนธรรมของการท�ำงานด้วยหัวใจความเป็น
คนไทยยอมรับให้ไทยพีบเี อสเป็นสือ่ ทีม่ คี วามน่าเชือ่ ถือ มนุษย์ให้แก่ทมี ไทยพีบเี อสทุกคนด้วย”
T HOUG HT
L EADE R
อย่างไรก็ตาม ในปัจจุบนั นีบ้ ทบาทของไทยพีบเี อส

ก็มคี วามท้าทายมากขึน้ เรือ่ ย ๆ ทัง้ จากภูมทิ ศั น์สอื่ สาร
มวลชนที่เปลี่ยนแปลงโดยมีช่องทางใหม่ ๆ ในการ โจทย์ ใ หญ่ ข องเรามี 2 เรื่ อ งคื อ หนึ่ ง ท� ำ ดี แ ล้ ว ก็ ต ้ อ งมี ค นดู
สือ่ สารมากขึน้ ทีท่ ำ� ให้พนื้ ทีก่ ารเสนอข่าวสารเป็นยิง่ กว่า เราจึ ง ต้ องพยายามน� ำเสนอเนื้ อหาที่ เ ข้ าถึ ง คนดู ใ ห้ มากที่ สุด
“red ocean” รวมทั้งการเป็นสถานีโทรทัศน์ที่อยู่ โดยต้ อ งมั่ น ใจว่ า เรามี เ นื้ อ หาที่ ส อดคล้ อ งกั บ ความต้ อ งการ
ภายใต้พระราชบัญญัติองค์การกระจายเสียงและ ของคนดูอย่างเพียงพอ เรื่องที่สองคือจากที่มีการแพร่กระจาย
แพร่ภาพสาธารณะแห่งประเทศไทย พ.ศ. 2551 ในฐานะ ของข้อมูลข่าวสารที่ไม่เป็นความจริง (fake news) ในฐานะที่
องค์การสือ่ สาธารณะทีไ่ ม่แสวงผลก�ำไร ทีม่ เี ป้าหมาย ไทยพีบีเอสพยายามปักธงว่าเราเป็นสื่อที่เชื่อถือได้ ก็ยิ่งต้อง
ชัดเจนในการสนับสนุนการพัฒนาสังคมทีม่ คี ณุ ภาพและ ให้ความส�ำคัญกับการน�ำเสนอข่าวสารที่ถูกต้องจริง ๆ”
คุณธรรมบนพื้นฐานของความเป็นไทย โดยผ่านทาง
บริการข่าวสารทีเ่ ทีย่ งตรง รอบด้าน สมดุล และซือ่ ตรง อย่างรวดเร็ว โดยมีการแยกแยะกลุม่ ผูช้ มทีเ่ หมาะสม
ต่อจรรยาบรรณ ก็ยงิ่ เป็นโจทย์ทที่ า้ ทายการท�ำงานของ กับแต่ละแพลตฟอร์ม จึงได้มกี ารเพิม่ บริการใหม่ ๆ
ไทยพีบเี อสมากยิง่ ขึน้ เพือ่ ให้เข้าถึงกลุม่ คนทีม่ คี วามหลากหลายให้มากทีส่ ดุ
“โจทย์ใหญ่ของเรามี 2 เรือ่ งคือ หนึง่ ท�ำดีแล้วก็ตอ้ ง กลยุทธ์ที่สาม คือการปิดช่องว่างผู้ชมที่อาจไม่มี
มีคนดู เราจึงต้องพยายามน�ำเสนอเนือ้ หาทีเ่ ข้าถึงคนดู มูลค่าทางการตลาด รวมทัง้ การเปิดพืน้ ทีส่ ำ� หรับผูช้ ม
ให้มากทีส่ ดุ โดยต้องมัน่ ใจว่าเรามีเนือ้ หาทีส่ อดคล้อง ทีไ่ ร้เสียงในสังคม (voiceless) เช่น การเปิดช่อง ALTV
กับความต้องการของคนดูอย่างเพียงพอ เรื่องที่สอง ซึง่ เป็นช่องการเรียนรูส้ ำ� หรับเด็กเมือ่ กลางปี 2563
คือจากทีม่ กี ารแพร่กระจายของข้อมูลข่าวสารทีไ่ ม่เป็น
ความจริง (fake news) ในฐานะทีไ่ ทยพีบเี อสพยายาม สร้างกลไกตรวจสอบข่าวลวง
ปักธงว่าเราเป็นสือ่ ทีเ่ ชือ่ ถือได้ ก็ยงิ่ ต้องให้ความส�ำคัญ ในส่วนของข่าวลวงซึ่งเป็นหนึ่งในความท้าทาย
กับการน�ำเสนอข่าวสารทีถ่ กู ต้องจริง ๆ โดยช่วยกัน การท�ำงานขององค์กรสือ่ ในปัจจุบนั ผูอ้ ำ� นวยการ ส.ส.ท.
พยายามตรวจสอบหรือขจัดข่าวปลอมออกไป” เปิดเผยว่า สิง่ ทีไ่ ทยพีบเี อสให้ความส�ำคัญอันดับแรก
คือการยึดมั่นในกรอบจริยธรรม ซึ่งนอกจากมีการ
“Audience First” คุณค่าทีย่ ดึ โยงประชาชน ออกเป็น “คูม่ อื ” ว่าด้วยการน�ำเสนอเนือ้ หาที่ “ใช้จริง
รศ. ดร.วิลาสินกี ล่าวว่า ข้อได้เปรียบของไทยพีบเี อส ท�ำจริง และตรวจสอบจริง” ภายใต้กรอบดังกล่าวแล้ว
คือเป็นองค์กรทีไ่ ด้รบั การจัดสรรงบประมาณจากภาษี ไทยพีบเี อสยังมีอนุกรรมการรับพิจารณาเรือ่ งร้องเรียน
สรรพสามิตทีเ่ ก็บจากสุราและยาสูบ ท�ำให้ไทยพีบเี อส จากประชาชนตามช่องทางต่าง ๆ โดยสองกลไกดังกล่าว
เป็นองค์กรสาธารณะทีม่ คี วามเป็นอิสระ ไม่ตอ้ งพึง่ พิง เป็นการท�ำงานอยูภ่ ายใต้ พ.ร.บ. องค์การกระจายเสียง
อ�ำนาจทุนหรืออ�ำนาจรัฐ จึงกลายเป็นจุดแข็งทีส่ ามารถ และแพร่ภาพสาธารณะฯ ทีค่ อ่ นข้างมีความแข็งแรง
รักษาหัวใจของความเป็นสื่อสาธารณะไว้ได้ น�ำไปสู่ “นอกจากกลไกทีเ่ ป็นทางการแล้ว เรายังพยายาม
การท�ำงานทีพ่ ยายามเข้าใจประชาชนให้มากทีส่ ดุ และ ปรับปรุงกระบวนการท�ำงานรายวัน (day-to-day)
เข้าถึงพวกเขาให้มากทีส่ ดุ โดยเพิม่ กลไกการท�ำงานในห้องข่าวผ่านกลยุทธ์ทเี่ รียกว่า
ดังนัน้ เพือ่ ให้บรรลุสองเป้าหมายนี้ ช่วง 2-3 ปี ‘convergent news room’ น�ำคนท�ำงานประเด็นข่าว
ทีผ่ า่ นมา เธอจึงได้ประกาศใช้กลยุทธ์สำ� คัญ 3 ประการ และคอนเทนต์มาประชุมวันละ 3 เวลา เพือ่ ตรวจสอบ
ด้วยกัน กลยุทธ์ทหี่ นึง่ “audience first” ทีว่ างผูช้ ม การน�ำเสนอข่าวตัวเองว่ามีความผิดพลาดอะไรหรือไม่
เป็นศูนย์กลางการท�ำงาน ภายใต้แนวคิด “คุณค่า คนอืน่ เสนออย่างไร เราจะมีทา่ ทีตอ่ เรือ่ งราวทีเ่ กิดขึน้
ทีย่ ดึ โยงกับประชาชน” ทุกเรือ่ งทีน่ ำ� เสนอจะต้องมัน่ ใจ อย่างไร ในการประชุมเรายังมีกระบวนการจัดประเภท
ว่ามีคณุ ค่ากับประชาชนอย่างแท้จริง ความเสีย่ งของข้อมูล (classify) ทีเ่ ราได้มา โดยแบ่งเป็น
กลยุทธ์ทสี่ อง คือการปรับตัวให้ทนั กับเทคโนโลยีตา่ ง ๆ โซนสีเขียว เหลือง แดง ข้อมูลไหนที่บรรณาธิการ
28 BOT MAGAZINE
ใส่ เ ป็ น สี แ ดง นั่ น หมายความว่ า เป็ น ข้ อ มู ล ที่ มี ระหว่างการพัฒนาคือ การร่วมมือกับแพลตฟอร์ม
ความเสีย่ งสูง ซึง่ หากเป็นความเสีย่ งสูงสุดก็ตอ้ งมีการ ต่างประเทศในการติดตัง้ เครือ่ งมือตรวจสอบข่าวปลอม
ตรวจสอบเป็นล�ำดับตามที่ก�ำหนดไว้ก่อนจะน�ำเสนอ ในระดับโลกอีกด้วย”
ออกไป”
พร้อมกันนี้ ไทยพีบเี อสยังมีการจัดตัง้ ศูนย์วจิ ยั และ ส่วนร่วมขับเคลื่อนสังคมไทย
พัฒนาเนื้อหา ท�ำหน้าที่มอนิเตอร์เนื้อหาที่น�ำเสนอ ผูอ้ ำ� นวยการ ส.ส.ท. กล่าวต่อไปว่า นับตัง้ แต่กอ่ ตัง้
แต่ละวันในลักษณะ “content analysis” เพือ่ วิเคราะห์ ไทยพีบีเอสได้เป็นส่วนหนึ่งในการขับเคลื่อนสังคม
การน�ำเสนอข่าวสารของตัวเองใน 3 ด้าน คือ เนือ้ หา ไปสู่ความยั่งยืนเสมอมา อย่างไรก็ดี ปัญหาสังคม
ข้อมูลว่ามีความถูกต้อง (fact) หรือไม่ มีความเป็นกลาง หลายประการก็ยังต้องการความร่วมมือในการแก้ไข
(impartiality) เช่น มีความเอนเอียงหรือมีอคติหรือไม่ ปัญหาอย่างเป็นพลวัต และปัญหาที่เธอมองว่าเป็น
และมีความหลากหลาย (diversity) น�ำเสนออย่าง ประเด็ น ใหญ่ ข องสั ง คมไทยคื อ ความเหลื่ อ มล�้ ำ
รอบด้านหรือไม่ สิง่ เหล่านีท้ ำ� ให้ไทยพีบเี อสต้องวิเคราะห์ เชิงโครงสร้าง และการเกิดช่องว่างทางความคิดของ
ตัวเองอยูต่ ลอด รวมถึงการรับฟังค�ำติชมในทุกช่องทาง กลุม่ คนต่าง ๆ
ก็ถกู น�ำมาประมวลผลร่วมด้วยเช่นกัน “ในเรือ่ งความเหลือ่ มล�ำ้ เชิงโครงสร้าง ปีนไี้ ทยพีบเี อส
“เพือ่ ให้เกิดการตรวจสอบข้อมูลทีเ่ ข้มข้นขึน้ เรายัง ได้ปักธงที่จะมีส่วนร่วมในการลดความเหลื่อมล�้ำ
สนับสนุนให้ความร่วมมือกับเครือข่ายภาคประชาสังคม สร้างความเป็นธรรมในสังคม โดยก�ำหนดทิศทางการ
‘Cofact’ ทีม่ าร่วมกันตรวจสอบข่าวลวงต่าง ๆ ทีจ่ ะ ท�ำงานในหลายมิติ ตัง้ แต่การสร้างความตระหนักว่า
ส่งผลกระทบต่อวิถีชีวิตประชาชน รวมทั้งงานที่อยู่ ปัญหาความเหลื่อมล�้ำมันมีอยู่จริง และเป็นปัญหา
T HOUG HT
L EADE R
ปีนี้ไทยพีบีเอสได้ปักธงที่จะมีส่วนร่วมในการลดความ
เหลื่อมล�้ำ สร้างความเป็นธรรมในสังคม โดยก�ำหนด
ทิศทางการท�ำงานในหลายมิติ ตั้งแต่การสร้างความ
ตระหนักว่าปัญหาความเหลื่อมล�้ำมันมีอยู่จริง และเป็น
ปัญหาที่ฝังลึกอยู่ในระดับโครงสร้าง”
ที่ฝังลึกอยู่ในระดับโครงสร้าง อีกมิติหนึ่งคือการ
วางบทบาทให้เป็นพื้นที่ของการระดมความคิดเห็น
โดยเปิดประเด็นให้กลุม่ คนต่าง ๆ มาร่วมกันหาทางออก
ทีผ่ า่ นมากล่าวได้วา่ ธนาคารแห่งประเทศไทย (ธปท.)
เป็นโต้โผใหญ่ในการเปิดประเด็นความเหลื่อมล�้ำ
มาโดยตลอด ไทยพีบีเอสก็ต้องการเป็นส่วนหนึ่ง
ที่ช่วยขับเคลื่อนเรื่องนี้ ซึ่งเราได้ใช้ข้อมูลของ ธปท.
เยอะมาก เช่น เรือ่ งของคนจนเมือง สังคมสูงวัย และ
เรายังหวังไกลไปในมิตทิ สี่ าม คือการส่งเสริมข้อเสนอ
เชิงนโยบายที่มาจากเสียงของประชาชนไปส่งต่อให้
ผู้มีส่วนในการก�ำหนดนโยบายต่าง ๆ ของประเทศ
ส่วนเรื่องช่องว่างทางความคิดของกลุ่มคนต่าง ๆ
ในสังคม เรามองว่าสือ่ มีบทบาทอย่างมากทีจ่ ะช่วยกัน
ถมช่องว่างนี้ หรือหากถมไม่ได้ อย่างน้อยก็ให้รเู้ ท่าทัน
ปรากฏการณ์ทเี่ กิดขึน้ เพือ่ ช่วยกันลดความขัดแย้งและ
ความรุนแรงไม่ให้มนั ขยายตัวไปมากกว่านี”้
มุ่งสู่สังคมอุดมปัญญา
รศ. ดร.วิลาสินีกล่าวด้วยว่า ไทยพีบีเอสท�ำงาน
อยู่บนค่านิยมพื้นฐานหลัก 3 ประการที่ยึดปฏิบัติ จริยธรรม ท�ำให้การวางแผนเนื้อหาได้รับการปรับ
มาตั้งแต่ก่อตั้ง คือ การท�ำเพื่อประโยชน์สาธารณะ ให้เข้าถึงผูช้ มกลุม่ ต่าง ๆ ได้งา่ ยขึน้ และสอดคล้องกับ
ความซือ่ ตรง (integrity) และการมุง่ ไปสูส่ งั คมคุณธรรม ความต้องการของประชาชนมากขึน้ โดยมีการพัฒนา
โดยแต่ละยุคสมัยจะมีการเพิ่มค่านิยมบางประการ แพลตฟอร์มต่าง ๆ เช่น VIPA ที่ถือเป็นสตรีมมิง
เพื่อให้องค์กรท�ำหน้าที่สื่อสาธารณะได้ดียิ่งขึ้น เช่น สาธารณะแห่งแรกของไทย การพัฒนาแอปพลิเคชัน
ความสามารถในการฟืน้ ตัว (resilience) และความ C-site ทีช่ วนคนมาระดมความคิดหาทางออกให้กบั
คล่องตัว (agility) ประเทศ การเปิดช่อง ALTV ช่อง 4 ทีวเี รียนสนุก พืน้ ที่
ในวาระทีเ่ ข้ามารับหน้าทีผ่ อู้ ำ� นวยการ ส.ส.ท. เป็น การเรียนรูส้ ำ� หรับทุกคน
สมัยที่สอง รศ. ดร.วิลาสินีก็ได้กล่าวว่า ความส�ำเร็จ “4 ปีนับจากนี้เรายังคงเดินหน้าในสิ่งที่ท�ำไปแล้ว
ในช่วง 4 ปีทผี่ า่ นมา คือการส่งเสริมกรอบความคิด ด้วยสปีดทีเ่ ร็วขึน้ เข้มข้นมากขึน้ และออกสูภ่ มู ภิ าค
“audience first” ผสมผสานให้เข้ากับกรอบของ ให้มากขึน้ ทัง้ ทีเ่ ป็นภูมภิ าคของไทยเอง และเป้าหมาย
30 BOT MAGAZINE
ทีท่ กุ คนรูส้ กึ อยากมาระดมปัญญาร่วมกัน นอกจากนี้
เรายังพยายามน�ำเสนอเนื้อหาที่มาจากภูมิภาคให้ทั่ว
ทุกมุมของประเทศ เพื่อให้คนในภูมิภาครู้สึกว่า
นี่เป็นสื่อของเขา และในปีนี้เรายังปักธงในเรื่องของ
รากเหง้าประวัตศิ าสตร์ความเป็นชาติไทย ทัง้ ในวาระ
ทีก่ รุงรัตนโกสินทร์มอี ายุครบ 240 ปี และในโอกาส
ทีไ่ ทยพีบเี อสก�ำลังจะครบ 15 ปี เราเลยมองเป็นโอกาส
ทีจ่ ะชวนคนมาเรียนรูร้ ากเหง้าของตัวเองเพือ่ ทีจ่ ะเข้าใจว่า
เราจะเติบโตเป็นอย่างไรต่อไป และท�ำให้เข้าอกเข้าใจกัน
รูเ้ ท่าทันกันมากขึน้ ”
สร้างเสริมสัมพันธ์ภาคีเครือข่าย
จากนัน้ บทสนทนาก็มาถึงประเด็นทีว่ า่ ไทยพีบเี อส
จะมีการท�ำงานร่วมกับสือ่ อืน่ ๆ อย่างไรเพือ่ ไปสูก่ าร
สร้างประโยชน์สขุ ร่วมกันในสังคม ซึง่ รศ. ดร.วิลาสินี
ก็ได้เปิดเผยว่า หนึ่งในเป้าหมายของไทยพีบีเอส
คือการสร้างเครือข่ายร่วมกับสือ่ ต่าง ๆ ทัง้ สือ่ ทีเ่ ป็น
สื่อกระแสหลักและสื่ออิสระ ผ่านส่วนงานที่เรียกว่า
“ภาคีสมั พันธ์” เพือ่ เชือ่ มต่อกับองค์กรวิชาชีพสือ่ รวมทัง้
การสนับสนุนให้เกิดเครือข่ายผูผ้ ลิตอิสระและสือ่ ภาค
พลเมือง ทีไ่ ทยพีบเี อสมีเป้าหมายในการสร้าง “creative
hub” ให้กบั ประเทศไทย หรือแม้แต่สตรีมมิง VIPA
ก็มเี จตนาให้เป็นแพลตฟอร์มกลางส�ำหรับนักสร้างสรรค์
คอนเทนต์อิสระให้ได้มีพื้นที่น�ำเสนอผลงานออกไป
ในตลาดนานาชาติ
สุดท้ายนี้ ผูอ้ ำ� นวยการ ส.ส.ท. มีมมุ มองต่อ ธปท.
ว่าเป็นองค์กรที่มีเป้าหมายในการท�ำประโยชน์เพื่อ
สาธารณะ ดังนัน้ ในแง่การท�ำงานทีต่ อ้ งสือ่ สารนโยบาย
สู่การเป็นศูนย์กลางสื่อสาธารณะของอาเซียนในอีก ให้สาธารณชนรับทราบ เธอจึงมีคำ� แนะน�ำว่า ต้องค�ำนึง
2 ปีขา้ งหน้า” ถึงผู้รับสารเป็นอันดับแรก เพื่อวางแผนการสื่อสาร
ทัง้ นี้ บทบาทการท�ำหน้าทีส่ อื่ สาธารณะในยุคสมัย ในประเด็นทีป่ ระชาชนต้องการทราบได้ดยี งิ่ ขึน้
ของเธอนัน้ จะไม่ใช่เพียงการให้ขอ้ มูลข่าวสาร แต่จะเป็น “สิ่งที่ ธปท. ควรลงทุนต่อไปคืองานด้าน data
เข็มทิศที่ช่วยน�ำพาและบอกทางออกให้กับสังคม visualization ซึง่ เป็นวิธกี ารเล่าเรือ่ งด้วยภาพเพือ่ ย่อย
เพือ่ ช่วยกันประคับประคองสังคมออกจากวิกฤตต่าง ๆ ข้อมูลให้เข้าใจง่ายขึน้ จากนัน้ ก็เลือกใช้แพลตฟอร์มที่
ให้ได้มากทีส่ ดุ เหมาะสมส�ำหรับการสือ่ สารข้อมูลไปสูค่ นกลุม่ ต่าง ๆ
“เราไม่ใช่แค่ ‘educate’ แต่ตอ้ ง ‘lead’ หรือช่วย ซึง่ ธปท. ท�ำได้ดอี ยูแ่ ล้วในการส่งต่อข้อมูลไปสูก่ ลุม่ คน
ชีท้ างให้กบั สังคม โดยเฉพาะสังคมยุคปัจจุบนั สิง่ ที่ ทีไ่ ม่เหมือนกัน ทีผ่ า่ นมา ธปท. ได้ผลักดันหลายเรือ่ ง
จะพาเราก้าวผ่านวิกฤตไปได้คอื การใช้ปญั ญารวมหมู่ ให้เป็นวาระแห่งชาติ หลายประเด็นเราน่าจับมือท�ำ
(collective wisdom) ซึ่งต้องเริ่มจากการมีพื้นที่ ไปด้วยกัน ก็หวังว่าเราจะได้รว่ มมือกันต่อไปในอนาคต”
เ ศ ร ษ ฐ กิ จ
ติ ด ดิ น เรื่อง : ส�ำนักงานภาคเหนือ ส�ำนักงานภาคตะวันออกเฉียงเหนือ และส�ำนักงานภาคใต้
แบงก์ชาติกบั การสือ่ สารแบบ

“เข้าถึง เข้าใจ ใกล้ชิดท้องถิ่น”
เพื่อความกินดีอยู่ดีของคนไทย ธนาคารแห่งประเทศไทย (ธปท.) จึงมุ่งดูแลเสถียรภาพเศรษฐกิจการเงิน
เพื่อคนไทยทั่วประเทศ และเพื่อเข้าถึงประชาชนในทุกภูมิภาคจึงมีการจัดตั้งส�ำนักงานภาคขึ้น 3 แห่ง
เพื่อประสานนโยบายและส่งผ่านไปสู่ท้องถิ่น การด�ำเนินงานที่ส�ำคัญของส�ำนักงานภาคทั้งสาม
ล้วนต้องผ่านเครื่องมือหลักที่เรียกว่า “การสื่อสาร” ทั้งสิ้น คอลัมน์เศรษฐกิจติดดินในครั้งนี้
จึงขอพาทุกท่านมาร่วมเจาะลึกถึงวิธีการท�ำงานด้านการสื่อสารของส�ำนักงานภาค
32 BOT MAGAZINE
เข้าถึง เข้าใจ ใกล้ชิดท้องถิ่น
ในช่วงหลายปีที่ผ่านมา ส�ำนักงานภาค
มุ ่ ง เน้ น การสื่ อ สารเชิ ง รุ ก แบบสองทาง
เพื่อความเข้าถึงและเข้าใจ โดยการขยาย
กลุ่มเป้าหมายและเครือข่ายความร่วมมือ
ออกไปในวงกว้างมากขึ้น ผ่านการลงพื้นที่
เพือ่ รับฟังและช่วยเหลือผูป้ ระกอบการภายใต้
โครงการแลกเปลีย่ นข้อมูลเศรษฐกิจและภาวะ
ธุรกิจ (Business Liaison Program: BLP)
นอกจากนี้ ยังมีการให้ค�ำปรึกษาด้าน
เศรษฐกิจการเงิน และการให้ความรู้ทาง
การเงิน โดยควบคู่ไปกับการเปิดใจรับฟัง
1
เสียงสะท้อนจากหน่วยงานและองค์กรส�ำคัญ
ในภูมภิ าค ทัง้ ภาครัฐ ภาคธุรกิจ และภาค 1 สภน. ให้ความรู้ทางการเงินเรื่อง วางแผนดี...มีตังค์
แก่กลุ่มเกษตรกรและวิสาหกิจชุมชน จ.เชียงใหม่
การศึกษา ผ่านการแลกเปลีย่ นความคิดเห็น 2 สภน. ลงพื้นที่เยี่ยมเกษตรกรผู้ปลูกผักและขายปุ๋ย
ระหว่างกัน เพือ่ เป็นข้อมูลเชิงลึกให้กบั แบงก์ชาติ ตามแนว Smart Farming จ.เพชรบูรณ์
ในการออกมาตรการได้ตรงจุดมากขึ้น แต่
บริบทความเป็นอยู่และการใช้ชีวิตในแต่ละ ดังนัน้ การให้ความรูท้ างการเงินและการพูดคุย
ท้องถิน่ มีความแตกต่างกันออกไป ทัง้ ปัญหา ปรึกษาด้านการแก้หนีแ้ บบ face-to-face
ทีเ่ ผชิญ การใช้ภาษา สือ่ ทีค่ นในท้องถิน่ นิยมใช้ จึงมีความจ�ำเป็น ในช่วงที่ผ่านมา สภน.
หรือวิธกี ารสือ่ สารแบบไหนให้ได้ใจชาวบ้าน จึงเน้นการสือ่ สาร 2 เรือ่ งคือ การลงพืน้ ที่
จึงเป็นอีกโจทย์ใหญ่ของ ธปท. เพือ่ ประโยชน์ในด้านเศรษฐกิจ และการให้
2
ความรูท้ างการเงิน
ภาคเหนือ ลงพื้นที่เพื่อนำ� ส�ำหรับการลงพืน้ ทีเ่ พือ่ เข้าถึงผูป้ ระกอบการ
ความช่วยเหลือไปสู่ประชาชน และประชาชนนัน้ ถือเป็นการสือ่ สารในด้าน ติดตามภาวะการค้าขายบริเวณชายแดน
ภาคเหนือมีความหลากหลายในแง่ของ เศรษฐกิจทีเ่ ห็นได้อย่างเป็นรูปธรรม โดย สภน. ซึง่ เกีย่ วข้องกับประเทศเมียนมา สปป. ลาว
พืน้ ที่ ท�ำให้ภาคเหนือตอนบนและตอนล่าง ลงพื้นที่ในหลายจังหวัดเพื่อรับฟังปัญหา และจีนตอนใต้ ทัง้ ยังเป็นทีต่ งั้ ของโครงการ
ค่อนข้างแตกต่างกันในด้านโครงสร้างเศรษฐกิจ แลกเปลีย่ นความคิดเห็นกับหน่วยงานราชการ ก่อสร้างระบบโครงสร้างพื้นฐานเพื่อรองรับ
ภาคเหนือตอนบนจะเน้นขับเคลือ่ นโดยภาค ผูป้ ระกอบการ และเกษตรกรในพืน้ ที่ อย่าง การเชือ่ มโยงรถไฟจีน-ลาว รวมถึงอุปสรรค
บริการ ขณะทีภ่ าคเหนือตอนล่างขับเคลือ่ น การลงพืน้ ทีใ่ นจังหวัดพิษณุโลกและนครสวรรค์ และโอกาสในระยะต่อไป
โดยภาคเกษตรเป็นหลัก ส�ำนักงานภาคเหนือ ซึง่ เป็นพืน้ ทีป่ ลูกข้าวในภาคเหนือ แล้วน�ำข้อมูล ส�ำหรับการให้ความรู้ทางการเงินนั้น
(สภน.) จึงให้ความส�ำคัญกับการสื่อสาร ทีไ่ ด้มาประกอบการประเมิน วิเคราะห์ และ สภน. มุง่ เน้นการสือ่ สารเชิงรุกเพือ่ เพิม่ การ
สองทางและการสือ่ สารเชิงรุกมาอย่างต่อเนือ่ ง ออกแบบนโยบายภาครัฐที่มีประสิทธิภาพ เข้าถึงมาตรการช่วยเหลือทางการเงินได้อย่าง
ด้วยการลงพืน้ ทีเ่ พือ่ เพิม่ การเข้าถึงและความ ในการแก้ไขปัญหาให้เกษตรกร ตลอดจน รวดเร็วและทันการณ์มากขึ้น โดยเฉพาะ
เข้าใจผ่านการพูดคุยกับคนในพืน้ ที่ ท�ำงานศึกษาเชิงลึกเรือ่ ง “ส่องฐานะเศรษฐกิจ ในช่วงสถานการณ์การแพร่ระบาดของโควิด 19
อย่างไรก็ดี ในช่วงการระบาดของโควิด 19 ครัวเรือนชาวนาไทย : ก้าวข้ามความท้าทาย สภน. จึงลงพืน้ ทีใ่ ห้คำ� ปรึกษาลูกหนีร้ ายย่อย
มีผไู้ ด้รบั ผลกระทบจ�ำนวนมาก โดยเฉพาะ สูน่ โยบายทีย่ งั่ ยืน” เพือ่ เผยแพร่องค์ความรู้ เกีย่ วกับการแก้ไขปัญหาหนีส้ นิ และชีช้ อ่ งทาง
ผูป้ ระกอบการในภาคบริการทีอ่ ยูภ่ าคเหนือ ให้กบั ผูท้ สี่ นใจ ที่ลูกหนี้สามารถขอความช่วยเหลือจาก
ตอนบน และประชาชนทีอ่ าจจะไม่ได้รบั ข้อมูล อีกตัวอย่างของการลงพืน้ ทีค่ อื การส�ำรวจ สถาบันการเงิน ผ่านการออกบูธหมอหนี้
ข่าวสารจากหน่วยงานที่เกี่ยวข้องโดยตรง การค้าชายแดนในจังหวัดเชียงราย เพื่อ เพือ่ ประชาชนตามโอกาสต่าง ๆ
เ ศ ร ษ ฐ กิ จ
ติ ด ดิ น
2 สภอ. ลงพื้นที่โครงการมูลนิธิ
ช่วยเหลือลูกหนี้ที่ได้รับผลกระทบจากการ
ปิดทองหลังพระ ต.ทุ่งโป่ง อ.อุบลรัตน์ แพร่ระบาดของโควิด 19 ผ่านการประชุม
จ.ขอนแก่น เพื่อส่งเสริมกิจกรรม
ออมเงิน “ลดรายจ่าย ย้ายมาออม”
หอการค้าหรือสภาอุตสาหกรรม และการออก
และให้ความรูท้ างการเงินกลุม่ เกษตรกร รายการ “คุยกับหอการค้าขอนแก่น” ผ่าน
เฟซบุ๊กไลฟ์ที่มุ่งให้ความรู้กับกลุ่มสมาชิก
ทีเ่ ป็นผูป้ ระกอบการและประชาชนทัว่ ไป
กลุม่ ต�ำรวจ เป็นช่องทางในการส่งข้อมูล
1
ข่าวสารเตือนภัยทางการเงิน และรับข้อมูล
ข่าวสารด้านภัยการเงินในพืน้ ทีข่ องแต่ละจังหวัด
1 สภอ. ให้สัมภาษณ์รายการ “อีสานเช้านี้” เรื่อง ธปท.
กับการแก้ปญั หาหนีส้ นิ ของคนอีสานเพือ่ ประชาสัมพันธ์ กลุ่มสถาบันการเงิน เป็นช่องทางการ
มาตรการช่วยเหลือลูกหนี้รายย่อย รวมทั้งช่องทาง ท�ำงานร่วมกันในการประชาสัมพันธ์และ
การติดต่อขอค�ำปรึกษาหมอหนี้เพื่อประชาชน 2
สร้างความเข้าใจมาตรการความช่วยเหลือ
ทางการเงินในช่วงโควิด 19 ผ่านชมรม
ตัวอย่างเช่น งาน Lanna Expo 2021 การส�ำรวจของส�ำนักงานสถิติแห่งชาติ 1 ธนาคารภาค และชมรมธนาคารจังหวัด
จังหวัดเชียงใหม่ งาน Chiang Rai Money พบว่าเป็นภาคที่มีทักษะทางการเงินต�่ำกว่า กลุม่ สือ่ มวลชน เพือ่ ใช้เป็นช่องทางในการ
Fair จังหวัดเชียงราย งานมหกรรมไกล่เกลีย่ ภาคอืน่ ๆ ความท้าทายในการสือ่ สารจึงมุง่ กระจายข้อมูลข่าวสารไปยังประชาชนในพืน้ ที่
หนีส้ นิ ครัวเรือน และยุตธิ รรมพบประชาชน ตอบโจทย์ในเชิงกว้างเพือ่ ให้เกิดความทัว่ ถึง ผ่านเพจของสือ่ มวลชน เช่น เฟซบุก๊ ไลฟ์เรือ่ ง
ทัง้ ภาคเหนือตอนบน คือ จังหวัดเชียงใหม่ ไปยังประชาชนทุกกลุม่ ทุกจังหวัด และโจทย์ “สูงวัยไร้หนี้” ผ่านเพจอ้ายแคนบอกข่าว
และจังหวัดล�ำปาง และภาคเหนือตอนล่าง ในเชิงลึกเพือ่ ให้ประชาชนมีความเข้าใจต่อสือ่ เฟซบุก๊ ไลฟ์เรือ่ ง “ภูมทิ ศั น์ใหม่ภาคการเงินไทย”
คือ จังหวัดพิษณุโลกและจังหวัดสุโขทัย ทีเ่ ผยแพร่ออกไป สามารถน�ำไปใช้ประโยชน์ ผ่านสือ่ อีสานบิซ การออกรายการวิทยุ “ผูว้ า่
นอกจากนี้ สภน. ได้สร้างเครือข่ายความ ในการด�ำเนินชีวิตให้ตอบโจทย์การสื่อสาร ราชการขอนแก่นพบประชาชน” เรือ่ ง “รูจ้ กั ภัย
ร่วมมือกับหน่วยงานภาครัฐ สถาบันการศึกษา อย่างทัว่ ถึง หัวใจส�ำคัญจึงอยูท่ คี่ วามร่วมมือ การเงินกับแบงก์ชาติอสี าน” การให้สมั ภาษณ์
และภาคเอกชน อาทิ การปกครองส่วนท้องถิน่ จากทุกส่วน ส�ำนักงานภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ผ่านสถานีวทิ ยุโทรทัศน์แห่งประเทศไทย (NBT)
ข้าราชการต�ำรวจ อัยการ บุคลากรมหาวิทยาลัย (สภอ.) จึงสร้างเครือข่ายสื่อสาร 5 กลุ่ม จังหวัดขอนแก่น รายการ “ทีวอี สี านรวมใจ
เชียงใหม่ ส�ำนักงานพาณิชย์จงั หวัด ส�ำนักงานในทุกจังหวัดของภาคอีสาน เพือ่ เป็นช่องทาง คนไทยไม่ทิ้งกัน” ที่ออกอากาศครอบคลุม
สหกรณ์จังหวัด ส�ำนักงานกองทุนหมู่บ้าน สือ่ สารไปยังกลุม่ เป้าหมายทัง้ ภาคประชาชน พื้นที่ภาคอีสานตอนบน การให้สัมภาษณ์
และชุมชนเมืองแห่งชาติ และกลุ่ม MOC และภาคธุรกิจ ได้แก่ ผ่าน NBT จังหวัดอุบลราชธานีทคี่ รอบคลุม
Biz Club เพือ่ ให้คำ� ปรึกษาลูกหนีแ้ บบกลุม่ กลุม่ ภาครัฐ เป็นช่องทางการสือ่ สารผ่าน ภาคอีสานตอนล่าง รายการ “อีสานเช้านี”้
และให้ความรูค้ วามเข้าใจเกีย่ วกับมาตรการ กลไกการท�ำงานของภาคราชการในเวทีตา่ ง ๆ เรือ่ ง “ธปท. กับการแก้หนีส้ นิ ของคนอีสาน”
แก้หนีข้ องแบงก์ชาติเพือ่ ให้นำ� ไปขยายผลต่อเช่น การประชุมหัวหน้าส่วนราชการจังหวัด นอกจากนี้ ยังมีสอื่ วิทยุกระจายเสียงของ
กับกลุม่ เป้าหมายต่อไป ขอนแก่น เพือ่ สรุปเศรษฐกิจของภาคทุกเดือน ชุมชนประมาณ 160 แห่ง ทั่วภาคอีสาน
มี ก ารสื่ อ สารเตื อ นภั ย ทางการเงิ น ผ่ า น ที่ใช้เป็นช่องทางการกระจายข้อมูลข่าวสาร
ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ หอกระจายข่าวหมูบ่ า้ น ซึง่ เป็นช่องทางส�ำคัญ ของแบงก์ชาติให้เข้าถึงประชาชนในชุมชน
สร้างเครือข่ายเพื่อแก้โจทย์ใหญ่ เพื่อให้ก�ำนันและผู้ใหญ่บ้านส่งต่อข่าวสาร ต่าง ๆ ในแต่ละจังหวัดในภาคอีสาน รวมทัง้
ด้านทักษะทางการเงิน ความรูไ้ ปยังลูกบ้านให้รเู้ ท่าทันภัยทางการเงิน ใช้เป็นช่องทางในการรับข้อมูลข่าวสารทีเ่ ป็น
ภาคอีสานมีพนื้ ทีก่ ว้างใหญ่และมีจำ� นวน กลุม่ ผูป้ ระกอบการ เป็นช่องทางการสือ่ สาร กระแสในแต่ละชุมชนของจังหวัดต่าง ๆ เพือ่
ประชากรมากถึง 1 ใน 3 ของประเทศ ครัวเรือน ประชาสัมพันธ์และสร้างความเข้าใจทางด้าน จับควันเหตุการณ์ทางเศรษฐกิจและการเงิน
ส่วนใหญ่ยังอยู่นอกเขตเทศบาล และจาก เศรษฐกิจและการเงิน โดยเฉพาะมาตรการ ได้ทนั ท่วงที
1
ดูรายละเอียดได้ที่รายงานผลการส�ำรวจทักษะทางการเงินของไทย ปี 2563 I 1213.or.th
34 BOT MAGAZINE
ด้านการตอบโจทย์การสือ่ สารเชิงลึกหรือ เพื่อให้ประชาชนและผู้ประกอบการของ อีกเหตุผลส�ำคัญในการจัดงานสัมมนาดังกล่าว
การผลิตสื่อที่ประชาชนและผู้ประกอบการ ภาคอีสานรับทราบข้อมูลทีถ่ กู ต้องอย่างทัว่ ถึง คือเป็นช่องทางส�ำหรับรับฟังความคิดเห็นจาก
สามารถเข้าใจง่าย สภอ. ได้ปรับเปลี่ยน น�ำมาปรับใช้กบั การด�ำเนินชีวติ ภาคธุรกิจและประชาชนที่มีต่อการด�ำเนิน
รูปแบบการผลิตสื่อให้เหมาะสมกับกลุ่ม นโยบายของแบงก์ชาติและสถาบันการเงิน
เป้าหมาย ลดความซับซ้อนของเนือ้ หา และ ภาคใต้ มุ่งแก้ปัญหาหนี้สิน ทัง้ ในด้านข้อเสนอแนะ อุปสรรค และปัญหา
มุง่ เน้นประเด็นส�ำคัญทีต่ อ้ งการให้ประชาชน ผลกระทบจากการท่องเที่ยว ในการติดต่อขอรับความช่วยเหลือจากสถาบัน
และภาคธุรกิจได้เข้าใจโดยใช้เวลาไม่มาก ภาคธุรกิจท่องเที่ยวเป็นอุตสาหกรรม การเงิน เพือ่ ส่งต่อให้สว่ นงานทีเ่ กีย่ วข้องน�ำไป
เช่น การเขียนบทความความรูแ้ ละเตือนภัย ส�ำคัญของภาคใต้ที่มีประชาชนท�ำงานอยู่ ปรับปรุงหลักเกณฑ์และแนวปฏิบตั ใิ ห้เหมาะสม
ทางการเงินด้วยภาษาง่าย ๆ การสรุป จ�ำนวนมาก จึงได้รับผลกระทบจากการ กับสถานการณ์ทเี่ กิดขึน้ จริงต่อไป
สภาพเศรษฐกิจด้วยอินโฟกราฟิกหรือคลิป แพร่ระบาดของโควิด 19 อย่างหลีกเลีย่ งไม่ได้ นอกจากนี้ หลังจากสถานการณ์การ
วิดโี อ การผลิตคลิปเสียงความรูแ้ ละเตือนภัย ส�ำนักงานภาคใต้ (สภต.) เล็งเห็นถึงความ แพร่ระบาดของโควิด 19 เริม่ คลีค่ ลายลง เพือ่
ทางการเงินเป็นภาษาอีสาน เพือ่ สร้างความ ส�ำคัญในการแก้ไขปัญหาเรื่องหนี้สินของ ให้การช่วยเหลือลูกหนีค้ รอบคลุมถึงประชาชน
ใกล้ชดิ เป็นกันเองกับประชาชน รวมถึงการ ทั้งผู้ประกอบการภาคธุรกิจและประชาชน ในวงกว้างมากยิง่ ขึน้ ประกอบกับประชาชน
ลดความยาวของรายงานและสื่อคลิปเสียง ทัว่ ไป จึงได้จดั งานสัมมนาออนไลน์รว่ มกับ บางส่วนอาจไม่ได้รับข่าวสารจากช่องทาง
ให้สนั้ กระชับ ได้ใจความ สอดคล้องกับวิถี ผูป้ ระกอบการและสมาคมธุรกิจหลายภาคส่วน ออนไลน์ สภต. จึงสานต่อภารกิจช่วยเหลือ
การรับข้อมูลข่าวสารในปัจจุบนั เพื่อสื่อสารมาตรการช่วยเหลือลูกหนี้ของ ลูกหนีเ้ ชิงรุกอย่างต่อเนือ่ ง โดยการออกบูธ
ในภาวะปกติ สภอ. จะสือ่ สารด้านเศรษฐกิจ แบงก์ชาติและสถาบันการเงิน ไปยังลูกหนี้ และจัดกิจกรรมนอกสถานที่ เพือ่ ให้คำ� ปรึกษา
และลงพื้นที่ให้ความรู้ เพื่อยกระดับทักษะ ภาคธุรกิจและประชาชนให้ได้รับทราบ ในการแก้ไขปัญหาหนี้สินภายใต้โครงการ
ทางการเงินของชาวอีสาน แต่ในช่วงการ อย่างทัว่ ถึงและทันท่วงที โดย สภต. ได้จดั งาน หมอหนีเ้ พือ่ ประชาชน ณ ตลาดนัดต่าง ๆ และ
แพร่ระบาดของโควิด 19 สภอ. เพิ่มเติม สัมมนาดังกล่าวขึน้ หลายครัง้ ทัง้ 14 จังหวัด เข้าร่วมงานมหกรรมไกล่เกลีย่ หนีส้ นิ ครัวเรือน
การประชาสัมพันธ์และสร้างความเข้าใจ ในภาคใต้ เพือ่ ครอบคลุมกลุม่ ลูกหนีท้ ไี่ ด้รบั ซึง่ จัดขึน้ ในแต่ละจังหวัด โดยมีลกู หนีเ้ ข้ามา
ต่อมาตรการส�ำคัญของแบงก์ชาติในการ ผลกระทบให้มากที่สุด และกระจายให้ ขอรับค�ำปรึกษาจ�ำนวนมาก นอกจากนี้ ยังได้
ช่วยเหลือลูกหนี้ทั้งภาคครัวเรือนและภาค ทั่วถึงในทุกกลุ่มอุตสาหกรรม โดยเฉพาะ จัดท�ำแผ่นพับเกี่ยวกับมาตรการช่วยเหลือ
ธุรกิจ ผ่านช่องทางต่าง ๆ เช่น ทางด่วน ผูป้ ระกอบการโรงแรม รีสอร์ต ธุรกิจน�ำเทีย่ ว ลูกหนี้ รวมทัง้ ช่องทางการติดต่อขอรับความ
แก้หนี้ คลินกิ แก้หนี้ และโครงการหมอหนี้ ขนส่ง ร้านนวด สปา ตลอดจนร้านค้าและ ช่วยเหลือ เพื่อแจกจ่ายให้กับประชาชนใน
เพื่อประชาชน รวมถึงเตือนภัยทางการเงิน ร้านอาหาร ภาคใต้ได้ศกึ ษารายละเอียดเพิม่ เติมด้วยตนเอง
ส�ำหรับงานด้านการสือ่ สารและประชาสัมพันธ์
ผ่านช่องทางออนไลน์ ปัจจุบนั สภต. ใช้ Line
Official Account ในชือ่ ว่า “มา.Fin.กัน”
โดยแบ่งตามกลุ่มของผู้รับข้อมูลข่าวสาร
ได้แก่ (1) กลุม่ สือ่ มวลชน (2) กลุม่ ประชาชน
ทั่วไป (3) หน่วยงานภาครัฐและราชการ
(4) สถาบันการเงิน และ (5) กลุม่ ครูและ
นักศึกษา ซึ่งเนื้อหาที่สื่อสารจะมีความ
แตกต่างกันไปตามกลุม่ ผูร้ บั ด้วยเช่นกัน นอกจาก
ส่งสารแล้ว Line Official Account ยังเป็น
อีกช่องทางหนึ่งที่ประชาชนสามารถสื่อสาร
1 2
กลับมายังส�ำนักงานภาคใต้ โดยเฉพาะการ
1 สภต. ออกบูธหมอหนี้ให้ค�ำปรึกษาเกี่ยวกับปัญหาหนี้ แจ้งภัยทางการเงิน ซึง่ ถือว่าเป็นประโยชน์ตอ่
2 สภต. กับงานส่งเสริมความรู้ทางการเงินในกลุ่มนักเรียน นักศึกษาในโครงการ Fin. ดี We Can Do!!!
ภูมภิ าคเป็นอย่างยิง่
IN SPI R AT I ON เรื่อง : กองบรรณาธิการ
ธนชาติ ศิริภัทราชัย
ส่งอารมณ์ขนั ร้าย ๆ บุกใจผูค้ น ด้วยพลังโฆษณา
แซมอนเป็นปลาจอมขยันสุดแกร่ง ว่ายทวนกระแสน�้ำเชี่ยวจากมหาสมุทรกว้างใหญ่เพื่อกลับไปวางไข่ ณ ถิ่นก�ำเนิด
ในแหล่งน�้ำจืดด้วยระยะทางกว่าพันกิโลเมตร และยังอุดมด้วยสารอาหาร มีรสชาติเอร็ดอร่อย คุณค่าชีวิต
แสนมหัศจรรย์นถี้ กู น�ำมาตัง้ เป็นชือ่ ส�ำนักพิมพ์ในเครือบันลือกรุป๊ แล้วต่อยอดมาสูแ่ ซลมอนเฮาส์ (Salmon House)
ทีเ่ ก็บเกีย่ วชีวติ ผูค้ นมาสร้างสรรค์เป็นโฆษณาแนวตลก “ร้ายสาระ” แสบ ๆ คัน ๆ ถูกจริตคนรุน่ ใหม่ ภายใต้การก�ำกับ
ของคุณธนชาติ ศิริภัทราชัย ที่มักพูดเสมอว่า “การท�ำโฆษณาเอาด้านไม่ดีมาพูดบ้างก็ได้”
36 BOT MAGAZINE
บทบาทคุณธนชาติมหี ลากหลาย เขาเคยเป็นผูช้ ว่ ย “การท�ำโฆษณาของเราต้อง ‘ใส่ความเป็นมนุษย์’
ผูก้ ำ� กับภาพยนตร์ ลุงบุญมีระลึกชาติ ก่อนจะไปศึกษาต่อและ ‘เชือ่ มโยงกับผูบ้ ริโภคได้’ เรายึดผูบ้ ริโภคเป็นหลัก
ที่นิวยอร์ก ประเทศสหรัฐอเมริกา ขณะที่นักอ่านจะ อยากท�ำให้โฆษณาเข้าถึงเขาได้ลกึ ทีส่ ดุ โดยให้เขารูส้ กึ
รูจ้ กั เขาจาก New York 1st Time นิวยอร์กตอนแรก ๆ เหมือนเพื่อนมาเล่าให้ฟังมากกว่าขายของกันตรง ๆ
ตีแผ่การใช้ชีวิตเมืองนอกที่เด็กจบนอกมักไม่พูดถึง ผมคิดว่าแบรนด์ตอ้ งท�ำตัวเหมือนเพือ่ น ซึง่ ถ้าสังเกต
และเจ้าของคลิปไวรัลที่ส่งตรงจากนิวยอร์กจนชักน�ำ เพือ่ นสนิทจะไม่พดู เรือ่ งสวยงามกับเราตลอดเวลา หรือ
โอกาสมาสู่การเปิดแซลมอนเฮาส์ คือคลิปวิดีโอ ใช้คำ� พูดประเภทสูเ้ ขานะ ล้มแล้วก็ลกุ นะ หรือความ
“ลุงเนลสัน” Bangkok 1st Time ที่ชมแล้วหัวเราะ พยายามอยู่ที่ไหน ความส�ำเร็จอยู่ที่นั่นตลอดเวลา
ไปได้อีก 100 ปี รวมถึงผลงานที่สร้างความฮือฮา แต่จะกล้าพูดด้านทีไ่ ม่ดขี องเราบ้าง เช่น ‘เฮ้ย รองเท้า
The Good Human คลิปโพรเจกต์ตามใจตัวเอง คู่นี้ไม่เข้ากับแกเท่าไรว่ะ’ ‘งานนี้มันไม่ค่อยเวิร์กนะ’
แนวล้อเลียน (mockumentary) น�ำเสนอ “key success” แบรนด์กเ็ หมือนกัน ไม่จำ� เป็นต้องพูดอะไรเท่ ๆ พูดเรือ่ ง
ของคุณแวน ธิตพิ งศ์ นักธุรกิจพันล้านทีก่ ล้าพูดตรงไป โพสิทฟี หรือดูฉลาดตลอดเวลา เพราะผูบ้ ริโภคเขาอยาก
ตรงมาว่าเพราะบ้านรวย โอกาสสร้างความส�ำเร็จ รับฟังเพือ่ นมากกว่าคนแปลกหน้าทีม่ าบอกว่า ‘น�ำ้ ฉัน
จึงมีมากกว่าคนทัว่ ไป ผ่าน charactor ตัวละครมาดนิง่ บริสทุ ธิท์ สี่ ดุ ลองสิ เรากล้าท้าให้ลอง’ ผมว่าเราเสพ
น่าหมัน่ เขีย้ ว ยิงมุกตลกหน้าตายพูดไทยค�ำอังกฤษค�ำ โฆษณาแบบนี้มาตั้งแต่เด็กแล้ว แบรนด์ต้องกล้าพูด
เสียดสีความเหลื่อมล�้ำทางสังคมได้อย่างสนุกสนาน ด้านทีไ่ ม่คอ่ ยดีบา้ ง กล้าบ่น ๆ บ้าง มันจะท�ำให้แบรนด์
จนกลายเป็นไวรัลเรียกยอดวิวทะลุ 1 ล้านวิวอย่างรวดเร็ว มีความเป็นมนุษย์ มีรกั โลภ โกรธ หลง ซึง่ ผูบ้ ริโภคเอง
ก็เข้าใจ เพราะท้ายทีส่ ดุ เขาก็อยากฟังมนุษย์สอื่ สาร
ใส่ความเป็นมนุษย์ เชือ่ มโยงความรูส้ กึ กันได้ กับมนุษย์มากกว่า”
แซลมอนเฮาส์กอ่ ตัง้ ขึน้ ในปี 2559 โดยการชักชวน
ของคุณโชติกา อุตสาหจิต ภรรยาของ “บก.วิติ๊ด” อินไซต์ให้ได้ “เรื่อง”
ในการ์ตนู ระดับต�ำนาน ขายหัวเราะ และ มหาสนุก ในการท�ำงานเพือ่ ให้โฆษณาเข้าไปอยูใ่ นใจผูบ้ ริโภค
หรือคุณวิธิต อุตสาหจิต ผู้น�ำค่ายบรรลือสาส์นหรือ และให้เขารูส้ กึ ร่วมไปกับเราได้นนั้ คุณธนชาติเปิดเผย
บันลือกรุป๊ ในปัจจุบนั ให้มาร่วมขยายจักรวาลแซมอน ว่าขั้นตอนส�ำคัญคือกระบวนการหาข้อมูลเพื่อให้ได้
ในฐานะผูน้ ำ� ฝูงแหวกว่ายทวนน�ำ้ ในโลกโฆษณา “อินไซต์” ของผู้ใช้จริง หรือประสบการณ์จริงของ
ตลอดระยะเวลา 5 ปีและก�ำลังก้าวเข้าสู่ปีที่ 6 ผูบ้ ริโภคทีม่ ตี อ่ เรือ่ งใดเรือ่ งหนึง่ ซึง่ แซลมอนเฮาส์ใช้วธิ ี
แซลมอนเฮาส์วางตัวเองเป็นโพรดักชันเฮาส์ขนาดเล็ก หลากหลายตัง้ แต่นงั่ คุยกับทีมงาน ค้นหาจากอินเทอร์เน็ต
สร้างผลงานต่อเดือนทีอ่ าจไม่มากชิน้ นักเมือ่ เทียบกับ อ่านคอมเมนต์ทมี่ ตี อ่ แบรนด์ในโซเชียลมีเดีย รวมทัง้
เอเจนซีใหญ่โต แต่ความแจ๋วใน “พลังการเล่าเรือ่ ง” การชักชวนกลุม่ เป้าหมายมาพูดคุยแบบกันเองเพือ่ หา
ทีเ่ อาเรือ่ งจริงมาเล่นอย่างสร้างสรรค์ ผ่านอารมณ์ขนั แง่มมุ ทีท่ ำ� เป็นโฆษณาได้
จิกกัดแสนสนุก อย่างเช่นโฆษณา วันรวมญาติ “อินไซต์คอื การสังเกตพฤติกรรมมนุษย์ สังเกตชีวติ
ที่หยิบยกปัญหาการตั้งค�ำถามของญาติผู้ใหญ่ที่สร้าง รอบตัวว่ามีอะไรแล้วสกัดออกมา เช่น พีว่ นิ มอเตอร์ไซค์
ความกระอักกระอ่วนใจ และวันรวมญาติอะเกน ชอบถามเราว่า เคยมาเท่าไร เวลาเราโบกแท็กซีก่ ม็ กั
กับการขยี้ประโยค “ขอร้องล่ะ ให้มันจบที่รุ่นเรา!” จะมีคนโบกตัดหน้า ถามราคาเสือ้ แล้วถ้ารูส้ กึ แพงไป
กลายเป็น “ลายเซ็น” ของแซลมอนเฮาส์ทเี่ รียกยอดวิว ก่อนจะผละออกมาต้องท�ำทีเป็นจับเนือ้ ผ้าต่ออีกหน่อย
และยอดแชร์อย่างปัง หรือเวลาฝนตกท�ำไมฟุตพาทกรุงเทพฯ ชอบมีน�้ำขัง
IN SPI R AT I ON
คนชอบพูดว่าผูบ้ ริโภคเดีย๋ วนีไ้ ม่ดโู ฆษณากันหรอก

ผมว่าไม่จริง เขาแค่ไม่ชอบดูโฆษณาทีไ่ ม่เกีย่ วกับชีวติ เขา
แต่ถา้ เกีย่ วกับชีวติ เขา เข้าใจเขา ดูแล้วสนุกด้วย เขาก็
แฮปปีทจี่ ะดู ผมในฐานะผูก้ ำ� กับจึงต้องท�ำให้มนั สนุก
และเกี่ยวกับชีวิตเขา เราไม่ต้องขายแบรนด์ภายใน
5 วินาทีแรกก็ได้ แต่ต้องเข้าใจลูกค้าก่อน ท�ำให้
เขาอยากดู ท�ำให้เขารู้สึกสนุกก่อน เพราะแบรนด์
ออกมาเร็วไม่ส�ำคัญเท่าออกมาในเวลาที่ถูกต้อง”
ผมมักบอกน้อง ๆ เวลารับสินค้าไหนมา แน่นอนว่า

เราต้องรูโ้ จทย์ลกู ค้า เขาอยากขายอะไร ข้อดีของสินค้า
คืออะไร แต่สง่ิ ทีเ่ ราต้องหาอินไซต์เพิม่ คือผูใ้ ช้คดิ อย่างไร
กับสินค้านี้ ผมพยายามฝึกน้อง ๆ ว่าอย่าคิดงานจาก
สิง่ ทีเ่ ราโมเมขึน้ เองว่าดี สินค้าเขาใช้แล้วฟันขาว มันก็
ดีจริง แต่ผบู้ ริโภค ‘อิน’ กับมันในแง่ไหน ฟันขาวแล้ว
เกีย่ วข้องกับชีวติ เขาได้อย่างไร เราต้องเข้าใจผูบ้ ริโภค
ลองดูว่าคนที่ใช้จริง ๆ คิดอย่างไรกับผลิตภัณฑ์นี้
ผมอยากให้โฟกัสจากคนนอกห้องประชุม ได้อนิ ไซต์
แล้วก็มาดูว่ามีแง่มุมไหนเอามาขยายเป็นเรื่องได้
ใส่ความตลกอะไรไปได้ ก็ทำ� มันออกมา”
ทำ�โฆษณาให้เท่าทันผู้บริโภค ลูกค้าก่อน ท�ำให้เขาอยากดู ท�ำให้เขารูส้ กึ สนุกก่อน
คุณธนชาติกล่าวต่อว่า โฆษณาที่ดีต้องเล่นกับ เพราะแบรนด์ออกมาเร็วไม่ส�ำคัญเท่าออกมาในเวลา
อารมณ์ผบู้ ริโภคได้ดี ทุกแบรนด์อยากบอกสินค้าตัวเองดี ทีถ่ กู ต้อง”
แต่จะบอกอย่างไรให้เชือ่ มโยงกับผูร้ บั สารได้ ทุกวันนี้ คุณธนชาติยังกล่าวอีกว่า โฆษณาในปัจจุบันนี้
ผูบ้ ริโภครูเ้ ท่าทันสือ่ มากขึน้ มีตวั เลือกในการเสพมากขึน้ มีความบันเทิงมากขึน้ น�ำเสนอเนือ้ หาทีใ่ ห้แง่คดิ ในเรือ่ ง
จะท�ำอย่างไรให้เขาอยากดู ซึง่ ในมุมมองคุณธนชาติ ต่าง ๆ มากขึน้ และเกีย่ วข้องกับชีวติ ผูบ้ ริโภคมากขึน้
ก็คือการวางตัวเหมือนเพื่อน และท�ำให้เขาสนุกกับ สมัยก่อนโฆษณามีชอ่ งทางหลักคือโทรทัศน์ซงึ่ เป็นการ
เรือ่ งราวในโฆษณา สือ่ สารทางเดียว แต่ปจั จุบนั อินเทอร์เน็ตท�ำให้ผบู้ ริโภค
“คนชอบพูดว่าผูบ้ ริโภคเดีย๋ วนีไ้ ม่ดโู ฆษณากันหรอก มีทางเลือกในการเสพคอนเทนต์หลากหลาย และมีพนื้ ที่
ผมว่าไม่จริง เขาแค่ไม่ชอบดูโฆษณาที่ไม่เกี่ยวกับ ให้เขาได้แสดงความคิดเห็นเกีย่ วกับชิน้ งานโฆษณาได้
ชีวิตเขา แต่ถ้าเกี่ยวกับชีวิตเขา เข้าใจเขา ดูแล้ว มากขึน้ คนท�ำโฆษณาจึงต้องใส่ใจกับความเป็นมนุษย์
สนุกด้วย เขาก็แฮปปีที่จะดู ผมในฐานะผู้ก�ำกับ จริง ๆ มากขึน้ ตามไปด้วย
จึงต้องท�ำให้มนั สนุกและเกีย่ วกับชีวติ เขา เราไม่ตอ้ ง “ผู้บริโภคเดี๋ยวนี้ดูโฆษณาแล้วคอมเมนต์กลับ
ขายแบรนด์ภายใน 5 วินาทีแรกก็ได้ แต่ตอ้ งเข้าใจ ได้ทันที ท�ำโฆษณาขายกลุ่มวัยรุ่นแต่ไม่วัยรุ่นจริง
38 BOT MAGAZINE
เขาก็มสี ทิ ธิว์ จิ ารณ์ หรือท�ำโฆษณาเกีย่ วกับเกษตรกร ที่เกิดคันไม้คันมือจนขยี้ไปสุดไม่มียั้ง ซึ่งคุณธนชาติ
แต่เนื้อหาที่น�ำเสนอไม่ใช่ชีวิตชาวไร่ชาวนาจริง ๆ บอกว่าประสบการณ์เหล่านีท้ ำ� ให้เขาระมัดระวังมากขึน้
มันก็ไม่ท�ำให้เขาเกิดความรู้สึกร่วม ที่ส�ำคัญยุคนี้
เราไม่สามารถท�ำโฆษณาให้คนดูชอบได้ 100% เพราะ สัมผัสชีวิตผู้คนที่แตกต่าง
ความคิดผูค้ นหลากหลายมาก แต่เราต้องสร้างความ เมื่อถูกถามถึงการสร้างความเติบโตขององค์กร
น่าสนใจด้วยการไม่นำ� เสนอสิง่ ทีค่ นดูรอู้ ยูแ่ ล้ว บางครัง้ คุณธนชาติเปิดเผยว่าแซลมอนเฮาส์ยังเป็นเพียงเฮาส์
เราก็จำ� เป็นต้อง ‘เลือกฝัง่ ’ ให้กบั สารทีจ่ ะสือ่ ออกไป เล็ก ๆ ทีค่ อ่ ย ๆ เติบโตไปทีละน้อยเพือ่ ให้เขายังคง
เพราะยุคออนไลน์ไม่มใี ครอยากฟังคนพูดกลาง ๆ หรือ สามารถควบคุมคุณภาพของงานและรักษา DNA ของ
สิง่ ทีฟ่ งั แล้วมัน ‘ก็แหงแหละ’ กันแล้ว ยกตัวอย่างเช่น แซลมอนเฮาส์ไว้ได้ แม้จะมีโอกาสใหม่ ๆ เข้ามาอยูเ่ สมอ
เราคุน้ ชินกับโฆษณาทีบ่ อกว่ามีเพือ่ นยิง่ เยอะยิง่ ดี ยิง่ มัน ไม่ว่าจะเป็นภาพยนตร์หรือซีรีส์แต่เขายังคงสนุกกับ
ยิ่งสนุก แต่เมื่อคนเราโตขึ้นก็อาจจ�ำเป็นต้องปล่อย “สนาม” ที่เขาเลือกในตอนนี้ นั่นคือการท�ำโฆษณา
เพือ่ น toxic ออกไปจากชีวติ บ้าง หันกลับมาดูแลหัวใจ หรืออาจไปท�ำมิวสิกวิดีโอบ้าง แต่ภาพรวมนั้น เขา
ตัวเองบ้าง หรือทีว่ า่ เป็นวัยรุน่ ต้องออกไปซ่า ต้องออก ต้องการขยายขอบเขตและปริมาณคนแบบค่อยเป็น
ไปใช้ชวี ติ ให้คมุ้ นะ ความจริงแล้ววัยรุน่ ไม่จำ� เป็นต้องซ่า ค่อยไป เมือ่ ถามถึงการหาเพือ่ นร่วมงานใหม่มาเข้าทีม
เสมอไป อาจมีคนทีช่ อบอยูบ่ า้ นเล่นกับหมากับแมวก็ได้” เขาต้องการคนทีม่ เี คมีเข้ากันกับความเป็นแซลมอนเฮาส์
นอกจากนี้ นักโฆษณาที่ดีต้องเป็นนักสังเกต มากกว่าคนเก่งทีส่ ดุ
มนุษย์ด้วย โดยความส�ำเร็จของแซลมอนเฮาส์ในแง่ “เราไม่ได้เลือกคนทีด่ ที สี่ ดุ แต่เลือกคนทีเ่ ข้ากับเรา
การได้ใจผูช้ ม ก็เกิดจากการท�ำให้ผชู้ มรูส้ กึ เชือ่ มโยงถึง ได้มากทีส่ ดุ เราเชือ่ เรือ่ งเคมีในทีม เราเป็นเพียงองค์กร
ตัวเองได้ แต่กย็ อมรับว่าในขณะทีม่ กี ระแสตอบรับทีด่ ี เล็ก ๆ แต่ทกุ คนมีความสุข เราจึงกลัวคนทีจ่ ะท�ำให้
ในประเด็นความคิดสร้างสรรค์ แต่บางครัง้ ความ “ห้าว” บรรยากาศในทีมไม่ดี และจะเกิดความเสียหายสูง”
จากความคิดสร้างสรรค์นนั้ ก็อาจไม่ตรงใจกลุม่ องค์กร ในตอนท้าย เขายังมีคำ� แนะน�ำส�ำหรับน้อง ๆ ที่
ต่าง ๆ โดยเฉพาะหลังกลับจากต่างประเทศใหม่ ๆ อยากท�ำงานโฆษณาหรืออยากเป็น content creator
ด้วยว่า หัวใจส�ำคัญทีส่ ดุ คือคิดถึงคนดูให้มาก ไม่เล่า
ในสิง่ ทีเ่ ขาเห็นจนเบือ่ แล้ว เราต้องหาช่องทางทีเ่ ขายัง
ไม่เห็น ขณะเดียวกันก็เลือกท�ำในสิง่ ทีเ่ ราสนุกกับมัน
จริง ๆ ก่อน เพราะอะไรทีท่ ำ� แล้วสนุกคนดูจะสัมผัสได้
“โลกออนไลน์เดี๋ยวนี้พาเราไปพบกับกลุ่มผู้ชม
ของเราได้มากขึน้ ถ้ามีความสุขกับสิง่ ทีท่ ำ� จริง ๆ มันจะ
พาไปเจอกลุม่ ของมันเอง นอกจากนี้ ผมยังเชือ่ ในเรือ่ ง
การสังเกตมนุษย์ เพราะโฆษณาสร้างมาเพือ่ พูดคุยกับ
มนุษย์ดว้ ยกัน เนือ้ หาหรือความคิดใด ๆ ในโฆษณา
ก็ลว้ นเป็นเรือ่ งเกีย่ วกับมนุษย์ เพราะฉะนัน้ น้อง ๆ ที่
ก�ำลังเรียนมหาวิทยาลัย ลองพยายามออกไปสัมผัส
ชีวติ ผูค้ นทีต่ า่ งจากเรา สังเกตชีวติ เขาว่ามีความสุขหรือ
ความทุกข์กบั เรือ่ งอะไร และไม่เฉพาะกับคนในวงการ
โฆษณา แต่คนในวงการสือ่ ต่าง ๆ ควรมีความเข้าใจ
มนุษย์ และเห็นมิติของมนุษย์ในมุมที่หลากหลาย
เพราะเมือ่ เรามี input เยอะแล้ว output เราก็จะมีมติ ิ
ทีห่ ลากหลายมากขึน้ ด้วย”
IN SPI R AT I ON เรื่อง : กองบรรณาธิการ
เพลงรบ ฐิติกุลดิลก
ส่งเสียงด้วยภาษามือ เติมเต็มอรรถรส
ให้กบั ผูบ้ กพร่องทางการได้ยนิ
ภาพบุคคลที่ใช้ภาษามือเคลื่อนไหวอยู่ใน
กรอบสี่เหลี่ยมมุมล่างบนหน้าจอโทรทัศน์
แม้จะเป็นเพียงพืน้ ทีเ่ ล็ก ๆ แต่กม็ คี วามหมาย
ยิ่งใหญ่ที่ช่วยให้คนหูหนวกเข้าถึงความ
เป็นไปของโลกได้อย่างเท่าเทียม ความส�ำคัญ
ในวิชาชีพทีเ่ ปรียบดัง่ สะพานเชือ่ มข่าวสาร
ความเคลือ่ นไหว พร้อมลีลาท่าทางทีข่ บั เน้น
อารมณ์ของเนื้อข่าวอย่างออกรส ท�ำให้
คุณเพลงรบ ฐิติกุลดิลก กลายเป็นหนึ่งใน
ล่ามภาษามือที่ท�ำให้คนหูหนวกได้สัมผัส
ความงดงามของการสื่อสาร
คุณเพลงรบใฝ่ฝันที่จะเป็นนักสังคมสงเคราะห์
ตัง้ แต่เรียนชัน้ มัธยมศึกษาตอนปลาย แต่เมือ่ จังหวะ
ชีวิตที่ตั้งใจสอบเข้าคณะสังคมสงเคราะห์ศาสตร์
มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ไม่เป็นไปตามที่มุ่งหวัง
เพราะไปสอบผิดสนาม จึงต้องถอยมาตัง้ หลักใหม่
จนมีโอกาสได้เข้าไปเรียนในรั้วมหาวิทยาลัยมหิดล
สาขาวิชาหูหนวกศึกษา คณะศิลปศาสตร์ วิทยาลัย
ราชสุดา ทีเ่ ปิดโลกให้เขาได้เรียนรูภ้ าษามือเป็นทักษะ
พิเศษติดตัว และเปิดทางสู่อาชีพล่ามภาษามือ
ในทุกวันนี้ ทั้งที่ตัวเองไม่ได้มีพื้นเพเกี่ยวข้องกับ
คนพิการมาก่อนเลย
“ล่ามภาษามือถือเป็นงานบริการอย่างหนึง่ ผมเลย
มองว่ามันก็คอื งานสังคมสงเคราะห์นนั่ แหละ แต่เป็น
สังคมสงเคราะห์ที่มีภาษาศาสตร์เข้าไปเกี่ยวข้อง
นัน่ คือการใช้ภาษามือช่วยเหลือผูพ้ กิ ารทางการได้ยนิ ”
คุณเพลงรบ
กับภาษามือ
คุณเพลงรบกล่าวถึงอาชีพล่ามภาษามือ ทีส่ ดุ ท้ายแล้ว
ค�ำว่า “ล่าม” ก็ถอื ว่าเขาได้ทำ� งานด้านสังคมสงเคราะห์ตามความ
ใฝ่ฝนั
40 BOT MAGAZINE
ชีวิตในรั้วมหาวิทยาลัย โลกที่เริ่มหล่อหลอม สู่อาชีพล่ามภาษามือ
ให้เข้าใจผู้พิการ เส้นทางการท�ำงานก่อนจะเข้ามาอยูใ่ นชายคาช่อง 7 นัน้
คุณเพลงรบยอมรับว่า แรกเริ่มเดิมทีที่ต้องเข้ามาศึกษา คุณเพลงรบผ่านประสบการณ์ทงั้ การเป็นผูช้ ว่ ยนักสังคมสงเคราะห์
เกีย่ วกับโลกของคนหูหนวก เขาไม่ได้มคี วามรูค้ วามเข้าใจใน ของศูนย์บริการสาธารณสุข การท�ำงานในกรมส่งเสริมและพัฒนา
ลักษณะนิสยั ความคิด หรือบริบทการใช้ชวี ติ ของคนหูหนวก คุณภาพชีวติ คนพิการ กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมัน่ คง
มาก่อน เขาเริม่ เรียนมหาวิทยาลัยในคณะทีไ่ ม่สามารถน�ำความรู้ ของมนุษย์ ทีเ่ ขาได้มสี ว่ นร่วมในการเรียกร้องให้สนับสนุนอาชีพ
สมัยมัธยมปลายมาใช้ได้ กลับกันคือต้องเริ่มเรียนภาษามือ ล่ามภาษามือ ด้วยการรวบรวมกลุ่มคนที่ใช้ภาษามือได้มา
ก ข ค ใหม่ทงั้ หมด ความท้าทายทีเ่ พิม่ ขึน้ คือ การทีห่ ลักสูตร จดแจ้งเข้าสูร่ ะบบ พัฒนาและฝึกอบรมเพิม่ เติม รวมถึงได้มโี อกาส
บังคับให้คนปกติต้องพักร่วมกันกับคนหูหนวกตั้งแต่ปีแรก ท�ำงานในส�ำนักงานคณะกรรมการกิจการกระจายเสียง กิจการ
ทีเ่ รียนโดยทีย่ งั สือ่ สารไม่ได้ โทรทัศน์ และกิจการโทรคมนาคมแห่งชาติ (กสทช.) ที่เขา
“ตอนนัน้ เรามีความรูส้ กึ อึดอัดเพราะเราสือ่ สารไม่ได้ วิชา ได้ร่วมเป็นส่วนหนึ่งในการขับเคลื่อนบริการส�ำหรับผู้พิการ
ทีเ่ รียนก็คอื วิชาวัฒนธรรมคนหูหนวกไทยและต่างชาติ แต่เรา การคุม้ ครองผูบ้ ริโภคส�ำหรับผูพ้ กิ าร จนน�ำมาสูก่ ารออกระเบียบ
ยังไม่เข้าใจว่ามันจะเป็นสังคมสงเคราะห์ได้ยงั ไง แต่พยายาม ให้สถานีโทรทัศน์ตอ้ งมีการใช้ลา่ มภาษามือในรายการอย่างน้อย
ตัง้ ใจเรียน ขยัน เพื่อให้ได้ทนุ การศึกษา จนกระทัง่ ขึน้ ปี 2 วันละ 1 ชัว่ โมง กระทัง่ มาถึงการท�ำงานในฐานะล่ามภาษามือ
เราเห็นคนหูหนวกนั่งดูทีวี ด้วยความที่เราอยากให้เขาเข้าใจ ทีส่ ถานีโทรทัศน์สกี องทัพบกช่อง 7 ตัง้ แต่ปี 2555 ในทีส่ ดุ
เลยพยายามแปลภาษามือแม้เราจะยังไม่เก่ง เริ่มจากสะกด ทีช่ อ่ ง 7 มีลา่ มภาษามือทัง้ หมด 6 คน รายการทีร่ บั ผิดชอบ
เป็นค�ำ ๆ ก่อน บางทีแปลไม่ทนั บ้าง แต่กค็ ล่องขึน้ เรือ่ ย ๆ ครอบคลุมเนือ้ หาทัง้ ข่าว บันเทิง กีฬา และพยากรณ์อากาศ
เริม่ รูส้ กึ ว่าสนุกดี คนก็มานัง่ ดูเราเยอะขึน้ จนห้องเต็ม บางค�ำ โดยใช้สหี น้า ท่าทาง ประกอบการใช้ภาษามือสือ่ สารได้อย่าง
เราไม่รเู้ ขาก็สอนเราบ้าง ได้แปลแลกเปลีย่ นกัน” ออกรส ด้วยเจตนาทีอ่ ยากให้คนหูหนวกเข้าถึงอรรถรสของภาษา
จากความพยายาม การท�ำกิจกรรม บวกกับหลักสูตรทีค่ ณะมี และเหตุการณ์ทปี่ รากฏในข่าวให้ได้มากทีส่ ดุ ท�ำให้คณุ เพลงรบ
ท�ำให้เริม่ เข้าใจจิตวิทยาคนหูหนวกมากขึน้ ได้รวู้ า่ คนหูหนวก กลายเป็นหนึง่ ในล่ามภาษามือรุน่ ใหม่ทเี่ ป็นทีจ่ ดจ�ำ แม้จะโดน
ไม่ได้มสี นุ ทรียะทางอารมณ์ เพราะเขาไม่เคยฟังเพลง ฟังนิทาน วิพากษ์วจิ ารณ์จากคนทีต่ ดิ ภาพของล่ามภาษามือแบบเดิม ๆ
จึงไม่รู้จักความละมุนอ่อนหวานในชีวิต ในขณะเดียวกัน อยู่หลายครั้ง แต่เขาก็ยังคงมุ่งมั่นตั้งใจในการท�ำหน้าที่ล่าม
กลับต้องอยู่กับความหวาดระแวง ความไม่ไว้ใจอยู่ตลอด ในแบบฉบับของเขาต่อไป
เมื่อได้เรียนรู้ก็ท�ำให้เข้าใจคนหูหนวกและปรับตัวได้มากขึ้น “ผมอยากแปลสะเก็ดข่าว ฝนฟ้าอากาศ ข่าวบันเทิง รายการ
ก็เริม่ สนุกกับชีวติ ในมหาวิทยาลัย ทีค่ นหูหนวกดูแล้วเขาข�ำได้ และต้องยอมรับว่าเราเป็นคนแรก ๆ
ที่มาแปลฝนฟ้าอากาศแบบมัน ๆ ถ้าคุณเปรมสุดาบอกว่า
‘ร้อนมากกก’ จะให้เราแปลหน้านิง่ ๆ คนหูหนวกจะเข้าใจไหม
ว่าร้อนมากขนาดไหน เพราะค�ำขยายของภาษามือคือสีหน้า
และท่าทาง น�ำ้ หนักเสียง ครุ ลหุ เสียงต�ำ่ สูงอยูท่ นี่ ำ�้ หนักมือ
เช่น ฝนฟ้าคะนองมันต้องรุนแรงกว่าฝนตก รถชนระเนระนาด
ก็ไม่ใช่แค่รถเฉีย่ วชน เราก็ตอ้ งใส่เต็ม (ทัง้ หน้าตาและท่าทาง)
เราไม่แคร์ เราเรียนมาแบบนี้ (หัวเราะ) ผลคือคนก็รอ้ งเรียน
เข้ามา แต่หลัง ๆ ก็มคี นท�ำตามแบบเรา”
การท�ำงานในช่อง 7 ยังเปิดโอกาสให้เขาได้ทดลองท�ำ
สิง่ ใหม่ ๆ อีกมากมาย เพือ่ สะท้อนว่าภาษามือก็สามารถสร้าง
ความบันเทิงได้ โดยหนึง่ ในตัวอย่างผลงานทีช่ ว่ ยขยายฐานการ
รับรูใ้ นศักยภาพของล่ามภาษามือคือการแปลบทเพลง “เธอคือ
เมโลดี”้ ของวง BNK 48 ในรายการสนามข่าว ซึง่ ทางช่องได้
IN SPI R AT I ON
ให้ความส�ำคัญด้วยการขยายกรอบภาพล่ามให้ใหญ่ขึ้นเกือบ
1 ใน 3 ของหน้าจอ และการท�ำหน้าทีค่ รัง้ นัน้ ยังได้รบั เสียงชืน่ ชม
ว่าใช้ภาษามือได้พลิว้ ไหวราวกับเป็นโอตะของวงกันเลยทีเดียว
ภาษาของผู้พิการทางการได้ยิน
คุณเพลงรบเปิดเผยว่า องค์ประกอบส�ำคัญของภาษามือ
คือ ค�ำศัพท์ สีหน้า ท่าทาง การเคลือ่ นไหว และหลักไวยากรณ์
ดังนัน้ การเป็นล่ามทีด่ นี อกจากมีความรูใ้ นวิชาชีพแล้ว ก็ตอ้ ง
มีความกล้าแสดงออกเพื่อถ่ายทอดให้คนหูหนวกได้เข้าใจ
พร้อมกันนี้ เขายังเผยข้อเท็จจริงอันน่าตกใจทีค่ นส่วนใหญ่มกั
เข้าใจผิด นัน่ คือ ความจริงแล้วคนหูหนวกไม่สามารถอ่านหนังสือ
หรือซับไทเทิลได้ทกุ คน เพราะโครงสร้างประโยคทีค่ นหูหนวก
เรียนรูม้ รี ปู แบบแตกต่างจากคนปกติ และค�ำศัพท์ทพี่ วกเขารูจ้ กั
ก็ยงั มีนอ้ ยกว่า ท�ำให้คนหูหนวกเกือบทุกคนไม่สามารถสือ่ สาร
ด้วยการอ่านหนังสือแบบคนทัว่ ไปได้
เมือ่ เอ่ยถึงประเด็นทีน่ า่ สนใจนี้ คุณเพลงรบซึง่ มีอกี สถานะ
หนึง่ คืออุปนายกสมาคมล่ามภาษามือแห่งประเทศไทย จึงได้
อธิบายถึงหลักการแปลภาษามือว่า ล่ามต้องประมวลประโยค
ทีไ่ ด้ยนิ แล้วสือ่ สารออกมาให้เป็นภาพ โดยไวยากรณ์ของภาษามือ
คือการมีค�ำศัพท์ใหม่เกิดขึ้นใหม่ทุกวัน ไม่ว่าจะเป็นศัพท์
จะเรียงประโยคจากกรรม ประธาน กริยา เช่น ฉันไปโรงเรียน ทางการแพทย์ เช่น โควิด เดลต้า โอมิครอน การตรวจ ATK
ภาษามือจะใช้วา่ โรงเรียน ฉัน ไป หรือหากต้องการจะบอกว่า
RT-PCR ชือ่ วัคซีนต่าง ๆ หรือศัพท์เทคโนโลยีและการเงิน เช่น
มีการขโมยทองที่วางอยู่หน้าเคาน์เตอร์ ก็ต้องเริ่มจากท�ำมือ
Metaverse, blockchain, cryptocurrency, Bitcoin ฯลฯ
โดยในส่วนหลังนีเ้ ขามีมมุ มองว่า ทุกวันนีค้ นหูหนวกหลายคน
ให้เห็นภาพว่ามีเคาน์เตอร์กอ่ น แล้วมีทองวาง ส่วนทองจะเป็น
สร้อย ก�ำไล หรือแหวน ล่ามก็ตอ้ งอธิบายให้ชดั เจน จากนัน้
เข้าถึงระบบการเงิน รู้จักการซื้อหุ้นและ cryptocurrency
โจรถึงมาหยิบไป พวกเขาศึกษาเรื่องการเงินเพราะต้องการรายได้มาพัฒนา
นอกจากนี้ ล่ามภาษามือในโทรทัศน์ต้องศึกษาเนื้อข่าว
คุณภาพชีวติ ไม่ให้เป็นภาระของสังคม แต่ปญั หาคือคนหูหนวก
ก่อนแปลให้เข้าใจ สรุปความหมายให้ได้ใจความ แม้จะเก็บ ก็ถกู หลอกลวงจากมิจฉาชีพได้เช่นกัน เขาจึงเสนอแนะว่า ควรจะมี
รายละเอียดไม่ได้ทงั้ หมด แต่ตอ้ งสรุปความให้ได้วา่ มีอะไรเกิดขึน้
แพลตฟอร์มสักหนึง่ ช่องทางในการให้ความรูท้ มี่ กี ารใช้ภาษามือ
ที่ไหน อย่างไร และผลสรุปเป็นอย่างไร หากแปลผิดก็ค่อย เกีย่ วกับการเงินการลงทุน เพือ่ ช่วยเตือนภัยทางการเงินไม่ให้
คนหูหนวกต้องตกเป็นเหยือ่ ของมิจฉาชีพ
แก้ตวั ในเทปต่อไป อย่ามัวหมกมุน่ อยูก่ บั ข้อผิดพลาดในตอนนัน้
“ประสบการณ์จะช่วยให้ลา่ มคาดเดาเรือ่ งราวในข่าวได้ และ
“การเงินการบัญชีเป็นหนึง่ ในวิถชี วี ติ ของคนหูหนวก ถ้ามีรายได้
ไม่จ�ำเป็นต้องเก็บรายละเอียดให้ได้ทั้งหมด ซึ่งล่ามมือใหม่
พวกเขาจะเป็นอีกหนึ่งพลังของสังคมที่ขับเคลื่อนเศรษฐกิจ
สามารถฝึกฝนได้จากการท�ำงานจริง และดูการแปลจากล่ามเก่ง ๆ
ได้ แต่คนกลุม่ นีก้ ม็ ที ถี่ กู หลอกมากมาย จึงคิดว่า อย่างน้อย
หมัน่ อัปเดตค�ำศัพท์ภาษามือใหม่ ๆ จากสมาคมคนหูหนวก ควรมีสักช่องทางที่ท�ำเนื้อหาลักษณะเตือนภัยเป็นภาษามือ
แห่งประเทศไทย หรือจะน�ำมาพูดคุยแลกเปลีย่ นกันในกลุม่ รวมถึง
มีภาพประกอบ มีลา่ มอธิบายเป็นภาษามือทีผ่ า่ นการคัดกรอง
รูจ้ กั แก้ปญั หาเฉพาะหน้าได้ เช่น การสะกดชือ่ ตามตัวอักษรใน
แล้วว่าถูกต้อง ใช้ได้ เพือ่ ให้เป็นสือ่ ทีม่ คี ณุ ภาพส�ำหรับคนหูหนวก
กรณีทยี่ งั ไม่มกี ารบัญญัตภิ าษามือในส่วนของชือ่ เฉพาะนัน้ ๆ”
หรืออย่างแบงก์ชาติอาจร่วมมือกับหน่วยงานทีเ่ กีย่ วข้องในการท�ำ
ค�ำศัพท์ภาษามือด้านการเงิน จะท�ำเป็นเว็บไซต์ แอปพลิเคชัน
เติมเต็มภาษามือด้วยความรู้ทางการเงิน หรือจะท�ำเป็นวิดีโอคลิปแล้วส่งให้สมาคมคนหูหนวกฯ ก็ได้
คุณเพลงรบเล่าว่า ความท้าทายในการท�ำงานล่ามภาษามือ เพือ่ ทีส่ มาคมจะได้สง่ ต่อให้คนหูหนวกได้เรียนรูค้ ำ� ศัพท์ หรือ
42 BOT MAGAZINE
การศึกษาทีค่ วรมีไปจนถึงระดับดุษฎีบณั ฑิต เพือ่ พัฒนาบุคลากร
มาสอนบัณฑิตใหม่ เป็นอาจารย์มหาวิทยาลัยได้อย่างแท้จริง
การเงินการบัญชีเป็นหนึ่งในวิถีชีวิต ตราบใดที่เราไม่มีบุคลากรทางการศึกษาที่มีคุณภาพ เราจะ
ของคนหูหนวก ถ้ามีรายได้ พวกเขาจะ ไม่มที างเห็นล่ามทีม่ คี ณุ ภาพ เราจะไม่มลี า่ มทีถ่ กู ก�ำหนดด้วย
เป็นอีกหนึง่ พลังของสังคมทีข่ บั เคลือ่ น มาตรฐานทางวิชาการว่าคนนี้มีศักยภาพทางวิชาการหรือ
ทางการแปล”
เศรษฐกิจได้ แต่คนกลุม่ นีก้ ม็ ที ถี่ กู หลอก นอกจากนี้ คุณเพลงรบยังอยากให้มสี ภาการแปลของล่าม
มากมาย จึงคิดว่า อย่างน้อยควรมีสกั ภาษามือในลักษณะเดียวกันกับล่ามภาษาอื่น ๆ และการมี
ช่องทางที่ท�ำเนื้อหาลักษณะเตือนภัย องค์กรทีท่ ำ� หน้าทีด่ แู ลส่งเสริมอาชีพล่ามภาษามือ การบรรจุ
เป็นภาษามือ มีภาพประกอบ มีล่าม ล่ามเป็นพนักงานหรือข้าราชการ อยากให้รฐั บาลมองเห็นความ
อธิบายเป็นภาษามือทีผ่ า่ นการคัดกรอง ส�ำคัญของอาชีพนี้
แล้วว่าถูกต้อง ใช้ได้ เพื่อให้เป็นสื่อที่มี
คุณภาพส�ำหรับคนหูหนวก” บันไดฝันล่ามภาษามือ
เมือ่ นับเวลาการท�ำงานทีช่ อ่ ง 7 ถึงปีนกี้ ค็ รบ 10 ปีแล้ว ทีน่ ี่
ท�ำให้เขาได้เห็นวิสัยทัศน์ของผู้บริหารที่ให้ความส�ำคัญกับ
คุณเพลงรบกล่าวทักทาย ล่ามภาษามือซึง่ มีผลต่อการท�ำงานอย่างมาก
ผู้อ่านเป็นภาษามือ
“การเป็นล่ามภาษามือไม่ได้แค่สอื่ ความหมาย แต่มนั เป็น
ตัวแทนที่จะท�ำประโยชน์อะไรสักอย่างเพื่อคนหูหนวก ทั้งยัง
แบงก์ชาติจะเปิดอบรมศัพท์เทคนิคให้กบั ล่ามเพือ่ ความเข้าใจ ได้พฒั นาวิชาชีพของตัวเอง แต่ใครทีอ่ ยากเป็นล่ามภาษามือ
ทีถ่ กู ต้องแล้วน�ำมาใช้ในการแปลข่าวได้” ผมก็ไม่อยากให้วาดฝันสวยงามว่าเรียนจบแล้วต้องได้เป็นล่ามทีวี
เพราะมีตำ� แหน่งจ�ำกัด อยากให้เผือ่ ใจและหาแผนส�ำรองอืน่ ๆ
การกำ�หนดมาตรฐานและยกระดับวิชาชีพ ในระหว่างทีต่ ามฝัน เพราะสายอาชีพนีส้ ามารถไปเป็นนักพัฒนา
คุณเพลงรบกล่าวต่อไปว่า การก�ำหนดศัพท์ภาษามือ สังคม ครูในโรงเรียนโสตศึกษาหรือโรงเรียนการศึกษาพิเศษ
ในประเทศไทยนัน้ มีองค์กรหลักทีด่ แู ลคือสมาคมคนหูหนวก หากมุง่ มัน่ จะเป็นล่ามทีวกี ค็ อ่ ยกลับมาตามความฝันอีกรอบก็ได้
แห่งประเทศไทย กับอีกหน่วยงานหนึง่ คือส�ำนักงานราชบัณฑิตยสภา มันเป็นจังหวะ ถ้าน้อง ๆ ตัง้ ใจและมันมีจงั หวะ ย่อมไปสูฝ่ นั
ซึง่ มีการจัดท�ำเว็บไซต์พจนานุกรมภาษามือไทยออกมาตัง้ แต่ปี ได้แน่นอน”
2560 แต่เพราะทุกวันนีม้ คี ำ� ใหม่เกิดขึน้ มากมายท�ำให้การก�ำหนด
ภาษามืออาจไม่ทนั การ ล่ามจึงพยายามแก้ไขปัญหาเฉพาะหน้า เกร็ดการท�ำงานล่ามภาษามือ
ไปตามมุมมองของแต่ละคนโดยอิงหลักวิชาการให้มากทีส่ ดุ • เป็นล่ามต้องศึกษาข่าวไปก่อน รวมทั้งศัพท์เทคนิคและชื่อเฉพาะ
“ค�ำอุบัติใหม่อย่าง ‘หิวแสง’ ถ้าใช้ตรงตัวคือ ‘หิว’ กับ ถ้าผู้ประกาศข่าวพูดว่า “คนถูกรถชน” ก็ต้องดูว่าเป็นรถยนต์หรือ
มอเตอร์ไซค์ หรือข่าวว่าโจรปล้นร้านสะดวกซื้อ ก็ต้องรีบมองก่อน
‘แสง’ ซึง่ คนหูหนวกจะไม่เข้าใจ เราก็ตอ้ งพยายามอธิบายว่า ว่าเป็นร้าน 7-Eleven FamilyMart หรือร้านอะไร เพื่อแปลงเป็น
ศัพท์ค�ำนี้คือความอยากเป็นที่รู้จักหรืออยากให้ตัวเองเด่น ภาษามือให้เข้าใจง่าย ความหมายถูกต้องที่สุด
ประโยคเดียวกัน ล่าม 5 คนยังแปลออกมาเป็นภาษามือได้ • บางครั้งมีผู้ประกาศข่าวหลายคนนั่งอยู่คนละต�ำแหน่ง เวลาแปล
ก็ต้องหันหน้าไปในทิศทางเดียวกับคนที่ก�ำลังแปลอยู่ด้วย เพื่อให้
ไม่เหมือนกัน ค�ำถามคือ แล้วจะเอามาตรฐานใดมาชีว้ ดั คุณภาพ คนหูหนวกที่ดูอยู่เข้าใจว่าใครก�ำลังพูดเรื่องนี้
ว่าเราเก่งหรือไม่เก่ง ผมจึงอยากเห็นการก�ำหนดมาตรฐาน • มีการสุ่มตรวจสอบล่ามภาษามือจากหน่วยงานที่เกี่ยวข้องและ
ทางวิชาชีพเพือ่ ให้ลา่ มได้ทราบว่า ควรพัฒนาตัวเองไปในลักษณะ การประเมินจากผูบ้ ริโภคเป็นประจ�ำ เพือ่ รักษาคุณภาพการท�ำงาน
และใช้ประวัติไปต่อใบประกอบวิชาชีพ
ใดบ้าง ต่อยอดไปอย่างไรได้บา้ ง เมือ่ อายุมากขึน้ ท�ำอาชีพเดิม • คนหูหนวกในไทยมีประมาณ 382,615 คน ขณะที่ล่ามภาษามือ
ไม่ได้แล้ว จะไปท�ำอะไรต่อได้บา้ ง ที่ลงทะเบียนกับสมาคมล่ามภาษามือแห่งประเทศไทยมีประมาณ
“ผมยังคิดว่า ในเมื่อล่ามภาษามือเป็นวิชาชีพเฉพาะทาง 600 คน มีทงั้ คนทีเ่ ป็นล่ามในรายการโทรทัศน์ ครู นักพัฒนาสังคม
ไปจนถึงนักแปลในครอบครัวของคนที่มีปัญหาการได้ยิน
การพัฒนาวงการล่ามภาษามือต้องมีการท�ำให้เป็นระบบ ตัง้ แต่
G L OB AL
T REND เรื่อง : กองบรรณาธิการ
ก้าวสู่ยุค AI
และ MACHINE LEARNING
คิด-ท�ำแทนคน
โลกปัจจุบันก�ำลังเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว โดยมีเทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์ (Artificial Intelligence: AI)
และ machine learning เป็นแรงผลักดันส�ำคัญ นอกจาก AI จะช่วยด้านพัฒนาการรักษาโรค
การเงินการลงทุน และการวิเคราะห์ผู้บริโภค ฯลฯ ได้ด้วยความเร็วที่ไม่เคยเกิดขึ้นมาก่อนแล้ว
AI ยังเปิดประตูไปสู่วิธีสื่อสารใหม่ ๆ ในโลกธุรกิจและการด�ำเนินชีวิตประจ�ำวันของผู้คนอีกด้วย
44 BOT MAGAZINE
บริษทั บิสกิต โซลูชนั่ จ�ำกัด หรือ BIZCUIT
ผูใ้ ห้บริการโซลูชนั เทคโนโลยี AI ในประเทศไทย
ระบุวา่ เทคโนโลยี AI โดยเฉพาะด้าน machine
learning เป็นทีจ่ บั ตามองไม่เฉพาะแค่ภาค
ธุรกิจเท่านัน้ แต่ปจั จุบนั เป็นนวัตกรรมทีจ่ ะ
สามารถขับเคลือ่ นในทุกหน่วยของโครงสร้าง
พื้นฐานทั้งภาคธุรกิจและภาครัฐ เนื่องจาก
ภาพ : www.tcl.com
machine learning สามารถเรียนรู้และ
ท�ำความเข้าใจในสิง่ ทีม่ นุษย์ถา่ ยทอดจนเสมือน 1
เป็นมนุษย์ และสามารถต่อยอดด้วยเครือ่ งมือ
ทีห่ ลากหลายจนท�ำในสิง่ ทีม่ นุษย์ทำ� ไม่ได้ 3
สิง่ ทีส่ ะท้อนกระแสความนิยมของธุรกิจ AI

ในตลาดโลก คือ ตลาด AI โลกทีม่ มี ลู ค่าถึง
74,000 ล้านดอลลาร์สหรัฐ หรือประมาณ
2.48 ล้านล้านบาทในปี 2564 ที่ผ่านมา
โดย 60% ของตลาดเป็นแอปพลิเคชันหรือ
โซลูชันที่มีการใช้ machine learning
คิดเป็นมูลค่า 1.48 ล้านล้านบาท ส่งผล
ให้เกิดเทรนด์การน�ำเทคโนโลยี AI ด้าน
machine learning ไปประยุกต์ใช้เพือ่ สร้าง
ประสิทธิภาพและขยายขีดความสามารถ
ให้กบั ภาคธุรกิจและองค์กรของรัฐได้
1 ระบบสั่งการด้วยเสียงผ่านทาง Smart TV
2 หุน่ ยนต์ผชู้ ว่ ยบริการน�ำทางในห้างสรรพสินค้า
5 เทรนด์ AI มาแรง 3 Voice is the new hand เสียงจะเป็นเสมือน
2 แขนที่สามของมนุษย์ที่คอยสั่งการแบบไร้สัมผัส
บิสกิต โซลูชนั่ ได้ชเี้ ทรนด์ของเทคโนโลยี
machine learning และ AI ทีเ่ น้นพัฒนา
ให้ทำ� ในสิง่ ทีม่ นุษย์ทำ� ไม่ได้ ซึง่ มี 5 เทรนด์ ล้านคนทัว่ โลก โดย 80.5% เป็นผูใ้ ช้ทมี่ อี ายุ ซึง่ จะถูกใช้รว่ มกับ IoT ท�ำให้เกิดประสบการณ์
ส�ำคัญ ได้แก่ ต�ำ่ กว่า 30 ปี ใหม่ ๆ ในอนาคต AI จะสามารถเข้าใจสิง่ ที่
1. Voice is the new hand เสียงจะเป็น 2. Computer generated content มนุษย์ตอ้ งการ ไม่ใช่แค่เข้าใจค�ำสัง่ แต่เข้าใจ
เสมือนแขนทีส่ ามของมนุษย์ทจี่ ะคอยสัง่ การ การสร้างคอนเทนต์หรือเนื้อหาด้วย AI ความต้องการของเรา ประสบการณ์ทจี่ ะได้จาก
แบบไร้สมั ผัส ข้อมูลเสียงจะท�ำให้เราสัง่ งาน ที่เกิดจากเทคโนโลยี Natural Language IoT จะยิง่ ทวีคณู เช่น เมือ่ พูดว่าน�ำ้ ส้มหมด
ระบบต่าง ๆ พร้อมยืนยันตัวตนและแจ้ง Generation หรือ NLG ซึง่ เป็นอีก 1 สาขา ตูเ้ ย็นสามารถวิเคราะห์ได้วา่ ต้องการซือ้ น�ำ้ ส้ม
ต�ำแหน่งของเราด้วยการพูดเพียงอย่างเดียว ของ Machine Learning AI โดยปัจจุบนั และจะสืบค้นร้านค้าออนไลน์ เปรียบเทียบ
ท�ำให้เกิดการใช้งานใหม่ ๆ มากมายเหมือนกับ สามารถสอนให้ AI คิดเนื้อหาขึ้นมาเอง ราคาและเสนอตัวเลือกทีด่ ที สี่ ดุ ให้
จาร์ วิ ส ในภาพยนตร์ เ รื่ อ งไอรอนแมน เพื่อตอบโต้ความต้องการของมนุษย์แบบ 4. Computer Vision การวิเคราะห์ภาพ
ซึ่งปัจจุบันมีแอปพลิเคชันที่ให้บริการ เช่น อัตโนมัติ หรือสร้างความบันเทิงให้กบั มนุษย์ เรียลไทม์จะถูกใช้อย่างแพร่หลายมากขึ้น
Siri, Echo และ Google Assistant ในช่วง ถูกสร้างขึ้นด้วยซอฟต์แวร์ที่เทียบเท่ากับ โดยสามารถเพิม่ ขีดความสามารถของกล้อง
การระบาดของโควิด 19 การใช้ระบบสัง่ การ สิง่ ทีม่ นุษย์สร้างขึน้ มาได้ เช่น ระบบ 3D TV CCTV ที่มีอยู่แล้ว ให้มีความสามารถเป็น
ด้วยเสียงเพิม่ ขึน้ 7% และคาดว่าในปี 2566 3. Natural Language Understanding AI vision analytic ตรวจจับวิเคราะห์ภาพ
จะมีผใู้ ช้ระบบสัง่ การด้วยเสียงมากกว่า 8,000 การท�ำความเข้าใจภาษากายของมนุษย์ เพือ่ วัตถุประสงค์ตา่ ง ๆ ความก้าวหน้าในการ
G L OB AL
T REND
พัฒนา computer vision ในปัจจุบนั มีอตั รา ได้กลายเป็นมันสมองของรถระบบอัตโนมัติ มากยิง่ ขึน้ รวมไปถึง computer generated
ความแม่นย�ำในการระบุวัตถุต่าง ๆ และ ทีจ่ ะช่วยปฏิวตั กิ ารเดินทางในทศวรรษต่อไป content ความสามารถในการสร้างสรรค์
การจัดหมวดหมู่ ยกระดับขึ้นมาถึง 99% เมื่อเราต้องเผชิญความจริงที่ว่ามีผู้คนต้อง คอนเทนต์ เนือ้ หา สิง่ บันเทิงต่าง ๆ เพือ่ ให้
สามารถตรวจจั บ และตอบสนองข้ อ มู ล เสียชีวิตจากการเดินทางบนท้องถนนปีละ สอดรับกับไลฟ์สไตล์ของผูค้ นทีเ่ ปลีย่ นแปลงไป
เชิงภาพได้อย่างแม่นย�ำยิง่ กว่ามนุษย์แล้ว 1.3 ล้านคน ซึง่ 90% เกิดจากความผิดพลาด ตัวอย่างเช่น เราสามารถใช้ AI เพือ่ สร้าง
5. ระบบการประมวลผลแบบใหม่ เช่น ของมนุษย์ งานศิลปะ บทกวี บทละคร และวิดโี อเกมได้
quantum computer ก�ำลังจะยกขีดความ ด้วย GPT-4 ระบบประมวลผลภาษาธรรมชาติ
สามารถของ AI ไปแบบก้าวกระโดด เนือ่ งจาก AI ในบทบาทผู้สร้างสรรค์ ของ AI หรือมันสมองของกูเกิล (Google’s
ศักยภาพในการประมวลผลของ AI ขึน้ อยูก่ บั จะเห็นได้วา่ ทัง้ 5 เทรนด์ AI ทีม่ าแรงข้างต้น Brain) ทีส่ ามารถสร้างสรรค์สงิ่ ทีซ่ บั ซ้อนและ
ความสามารถของฮาร์ดแวร์ และ quantum เป็นการใช้โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อช่วยเพิ่ม เป็นธรรมชาติมากขึน้ ด้วยจินตนาการและ
computer คืออนาคตทีท่ รงพลังของ AI ศักยภาพด้านการสือ่ สารของมนุษย์ ทัง้ voice ความสามารถของระบบอิเล็กทรอนิกส์ ทีเ่ ดิม
ปัจจุบนั เทคโนโลยี machine learning is the new hand การใช้เสียงเพือ่ สัง่ การ ถือเป็นความสามารถของมนุษย์ทจี่ ะรังสรรค์
และ AI ได้ถกู พัฒนาเพิม่ ขึน้ อย่างต่อเนือ่ ง เข้ามาตอบโจทย์ความกังวลของมนุษย์ในการ สิง่ เหล่านีข้ นึ้ มาได้
ในหลากหลายธุรกิจ และมีการเรียนรูม้ ากขึน้ สัมผัสสิง่ ต่าง ๆ หลังการระบาดของโควิด 19 ในปี 2565 เราได้เห็นการน�ำ AI ไปใช้เขียน
เรือ่ ย ๆ เช่น เทสลา (Tesla) ของอีลอน มัสก์ หรือ natural language understanding หัวข้อข่าวส�ำหรับบทความและจดหมายข่าว
มีการบันทึกข้อมูลระบบขับเคลือ่ นอัตโนมัตกิ ว่า การเรี ย นรู ้ แ ละเข้ า ใจภาษาของมนุ ษ ย์ ออกแบบโลโก้และอินโฟกราฟิก เราได้เห็น
1.88 พันล้านไมล์ในปี 2562 ข้อมูลดังกล่าว ท�ำให้ AI ช่วยในการสือ่ สารได้มปี ระสิทธิภาพ ความสามารถนีข้ อง AI “ปัญญาประดิษฐ์”
ที่สามารถก�ำหนดขอบเขตและการท�ำงาน
ได้เหมือน “ปัญญาทีแ่ ท้จริง” ซึง่ ปีทผี่ า่ นมา
ทีมผลิตสือ่ ด้วย AI ของส�ำนักข่าวบีบซี ี ประเทศ
1 Ai-Da ศิลปินหุน่ ยนต์ AI ตัวแรก ท่องบทกวี อังกฤษ ได้ทำ� การใส่วตั ถุดบิ เช่น ภาพ เสียง
ที่ พิ พิ ธ ภั ณ ฑ์ อ็ อ กฟอร์ ด โดยเธอสามารถ
วาดภาพ ระบายสี และปั้นงานศิลปะได้ และชุดข้อมูล เพือ่ ให้ AI และ machine learning
2 Curious Thing แพลตฟอร์มการสื่อสาร เรียนรู้และประมวลผลส�ำหรับช่วยงานด้าน
ด้วยเสียง AI เป็นบริการดูแลสุขภาพในช่วง
สถานการณ์โควิด 19 การผลิต เช่น การตัดต่อภาพ และจัดเฟรมภาพ
3 รถเทสลาของอีลอน มัสก์ บันทึกข้อมูลด้วย ด้วยความฉลาดของ AI ผลลัพธ์ที่เกิดขึ้น
ระบบขับเคลือ่ นอัตโนมัตกิ ว่า 1.88 พันล้านไมล์
กลายเป็นมันสมองของรถระบบอัตโนมัติของ ท�ำให้รายการของบีบซี สี ามารถเลือกน�ำเสนอ
1
โลกแห่งอนาคต รายการในแบบทีแ่ ตกต่างจากเดิม
2 3
46 BOT MAGAZINE
ส�ำนักข่าวบีบีซี ประเทศอังกฤษ ใช้ AI และ machine learning เรียนรู้และประมวลผลช่วยงานด้านการผลิต เช่น การตัดต่อภาพ และจัดเฟรมภาพ
เปิดความสามารถใหม่ ความสามารถในการจดจ�ำใบหน้าและการ ความสามารถในการแก้ปญั หาเป็นเรือ่ งส�ำคัญ

เมื่อ AI พูดคุยได้ แยกแยะเพศ สามารถฟังเสียงแล้วระบุได้วา่ ซึง่ องค์กรชัน้ น�ำตระหนักดีวา่ เทคโนโลยีเหล่านี้
Curious Thing แพลตฟอร์มการสือ่ สาร เสียงนัน้ อยูใ่ นอารมณ์ไหน และสามารถถอด จะมีประสิทธิภาพมากทีส่ ดุ เมือ่ น�ำมาใช้งาน
ด้วยเสียง AI ทีม่ กี ารประมวลผลการสนทนา วิดโี อจากการสัมภาษณ์พนักงานออกมาได้วา่ ร่วมกับมนุษย์ ไม่ใช่แทนทีม่ นุษย์
AI กับมนุษย์ไปแล้วกว่า 3 ล้านนาที สามารถ ผู้ที่มาสมัครงานนั้นมีการศึกษาระดับใด ส�ำหรับในประเทศไทย ในภาคอุตสาหกรรม
โทรหาผู้คนและถามค�ำถามเช่น “วันนี้คุณ รวมถึงสามารถจับเท็จและวิเคราะห์ผสู้ มัครได้ การเงินมีการใช้งานเทคโนโลยี AI และ
รู้สึกอย่างไร” แล้วตามด้วย “รู้สึกอย่างไร ด้วยเครือ่ งมือวิเคราะห์ตา่ ง ๆ จะคัดเลือก machine learning ดังกล่าวแล้ว 100%
เมือ่ เทียบกับเมือ่ วาน” แพลตฟอร์มดังกล่าว ผูส้ มัครอย่างชาญฉลาด และยังสามารถระบุ อุตสาหกรรมค้าปลีก 60% ภาคการผลิต
ถูกน�ำมาใช้บริการในเชิงรุกเพือ่ ดูแลสุขภาพ ทางเลือกในการประกอบอาชีพและปรับปรุง มีการใช้ AI แต่ไม่ใช่ลกั ษณะของ machine
ของผูค้ นในช่วงสถานการณ์โควิด 19 เพือ่ ให้ ทักษะของพนักงานได้ learning แต่เน้นไปทีก่ ารเพิม่ ประสิทธิภาพ
แพทย์ให้การดูแลทีเ่ หมาะสม บริการดังกล่าว รวมทัง้ การที่ AI และเทคโนโลยีทลี่ ำ�้ หน้า การผลิตหรือระบบอัตโนมัตเิ ป็นหลัก จากนีไ้ ป
ยังสามารถน�ำมาใช้ในอุตสาหกรรมการเงิน เริม่ เข้ามามีอทิ ธิพลในองค์กร ท�ำให้ทกั ษะการ จะเข้าสูย่ คุ การเรียนรูด้ ว้ ย AI ทีถ่ กู น�ำมาใช้งาน
เพื่อช่วยเหลือและแจ้งเตือนการช�ำระเงิน ท�ำงานหลายด้าน เช่น การคิดเชิงวิเคราะห์ อย่างทรงพลังมากขึน้ และจะพลิกโฉมหน้าใหม่
และรวบรวมความเห็นของลูกค้าได้อกี ด้วย และประเมินผล ความคิดสร้างสรรค์ และ ของวงการธุรกิจของโลกต่อไป
นอกจากนี้ จากงานวิจยั AI, robotics
and automation: Put humans in the loop ข้อมูลอ้างอิง :
• 60 Notable Machine Learning Statistics: 2021/2022 Market Share & Data Analysis | Finance Online
ของ Deloitte ระบุวา่ AI และหุน่ ยนต์ ก�ำลัง • The rise of artificial intelligence and machine learning | Hewlett Packard Enterprise
เปิดทางให้ HR ได้ใช้ความสามารถใหม่ ๆ • The 7 Biggest Artificial Intelligence (AI) Trends In 2022 | Forbes
• A new dataset to improve TV production using artificial intelligence and machine learning | BBC
ที่มีอยู่ในซอฟต์แวร์ปัจจุบัน ไม่ว่าจะเป็น • China created what it claims is the first AI news anchor – watch it in action here | INSIDER
PAYM ENT
SYS TEMS
SWIFT เครื่องมือสื่อสารในโลกการโอนเงิน
และหลักทรัพย์ระหว่างประเทศ
ในช่วงที่ผ่านมา เราน่าจะได้ยินค�ำว่า SWIFT อยู่บ่อย ๆ จากข่าวสถานการณ์ปัจจุบันว่าถูกใช้เป็นเครื่องมือ
เพื่อคว�่ำบาตรทางเศรษฐกิจในกรณีสงครามระหว่างรัสเซีย-ยูเครน แล้ว SWIFT มีบทบาทต่อการโอนเงิน
และมีความส�ำคัญต่อธนาคารอย่างไร เราจะมาท�ำความรู้จักกับความส�ำคัญของระบบ SWIFT ในการโอนเงิน
ระหว่างประเทศ รวมถึงระบบอืน่ ๆ ทีเ่ ริม่ เข้ามามีบทบาทมากขึน้ ตลอดจนบทบาทของธนาคารแห่งประเทศไทย (ธปท.)
ในการส่งเสริมด้านการเชื่อมโยงระบบการโอนเงินระหว่างประเทศ
โอนเงินระหว่างประเทศได้อย่างไร ไปยังบัญชีธนาคารของผู้ส่งออกในบราซิล จ�ำเป็นต้องมีการสื่อสารระหว่างธนาคาร
เมือ่ มีการค้าขายระหว่างประเทศ ย่อมมี ซึ่งระบบการช�ำระราคาหรือการโอนเงินนี้ ของผูซ้ อื้ และผูข้ าย ว่าจะหักเงินเป็นจ�ำนวน
การช�ำระราคากัน นัน่ คือการโอนเงินจากฝ่าย ไม่ได้มกี ารส่งเงินในรูปแบบส่งธนบัตรไปจริง ๆ เท่าไร จากธนาคารใด และเครดิตเงินเข้าที่
ผูซ้ อื้ สินค้าไปยังผูข้ ายสินค้า เช่น ถ้าผูน้ ำ� เข้า แต่จะใช้การส่งข้อความไปหักบัญชีระหว่าง ธนาคารใด นีจ่ งึ เป็นเหตุให้ระบบส่งข้อความ
คนไทยน�ำเข้าเมล็ดกาแฟจากผู้ส่งออก ธนาคารที่ มี บั ญ ชี ข องผู ้ ซื้ อ สิ น ค้ า และ ทางการเงินระหว่างธนาคารถูกพัฒนาขึน้ มา
ชาวบราซิล ผูน้ ำ� เข้าก็จะมีหน้าทีช่ ำ� ระราคา เครดิตเงินไปยังบัญชีของธนาคารที่ผู้ขาย เพือ่ สือ่ สารขัน้ ตอนต่าง ๆ ตามกระบวนการ
หรือโอนเงินจากธนาคารของผูน้ ำ� เข้าในไทย สินค้าเปิดไว้ ซึ่งการหักและเครดิตบัญชีนี้ ช�ำระราคานัน่ เอง
48 BOT MAGAZINE
จากแผนภาพตัวอย่างนี้ เมื่อผู้ซื้อเมล็ด การถือกำ�เนิดของระบบการสือ่ สาร ให้เป็นระบบมาตรฐานในการรับส่งข้อความ
กาแฟที่ไทยจะโอนเงินไปให้ผู้ขายที่บราซิล SWIFT โดยปัจจุบันมีธนาคารแห่งชาติเบลเยียม
ปัญหาทีเ่ กิดขึน้ คือธนาคาร A ของผูซ้ อื้ ไทย ในช่วงแรก การโอนเงินต้องอาศัยระบบ ซึ่งร่วมมือกับธนาคารกลางกลุ่มประเทศ
ไม่มีความสัมพันธ์ทางธุรกิจกับธนาคาร D correspondent banking ผ่านโครงสร้าง G-10 อาทิ ธนาคารกลางสหรัฐฯ แคนาดา
ของผูข้ ายบราซิล จึงจ�ำเป็นต้องหาตัวกลาง สายโทรเลขที่ธนาคารผู้ส่งเงินและผู้รับเงิน ญีป่ นุ่ และหลายประเทศในยุโรปเป็นผูก้ ำ� กับ
มาเชื่อม โดยทั่วไปมักจะเป็นธนาคารใน ใช้เพื่อรับส่งข้อความสื่อสารค�ำสั่งในการ ดูแลระบบ SWIFT
ประเทศที่เป็นศูนย์กลางทางการเงิน เช่น โอนเงิน แม้ว่าระบบโทรเลขจะใช้งานได้ดี SWIFT เป็นแพลตฟอร์มทีม่ รี ปู แบบข้อความ
สหรัฐอเมริกา (ในกรณีตัวอย่างมีถึงสอง ในช่วงแรก แต่ข้อเสียคือรับส่งข้อความได้ เป็นของตัวเอง เพื่อให้ธนาคารสมาชิก
ธนาคาร คือ B และ C) เมือ่ มีการตัดและ ค่อนข้างช้า รับส่งข้อความได้ไม่เกิน 10,000 ใช้บริการรับส่งข้อความทางการเงินระหว่าง
น�ำเงินเข้าบัญชีของแต่ละธนาคารเป็นทอด ๆ รายการต่อวัน และไม่มีมาตรฐานข้อความ ประเทศทีม่ รี ะบบเป็นมาตรฐานสากล รวดเร็ว
จนถึงบัญชีของผูข้ ายก็จะสิน้ สุดกระบวนการ ท�ำให้มคี วามเสีย่ งต่อการผิดพลาด และปลอดภัย
ช�ำระราคา การท�ำงานร่วมกันของธนาคาร ต่อมา เมื่อพัฒนาการด้านเทคโนโลยี ระบบนี้จึงสามารถสื่อสารกับธนาคาร
A B C และ D นัน้ เป็นความสัมพันธ์แบบ คอมพิ ว เตอร์ ท� ำ ให้ ใ นแวดวงการเงิ น และองค์กรสมาชิกกว่า 11,000 แห่ง ใน 200
correspondent banking ซึง่ จะท�ำหน้าที่ การธนาคารเกิดกระแสเปลีย่ นผ่านสูย่ คุ ดิจทิ ลั ประเทศและเขตการปกครอง ในปี 2564
ประสานงาน และช�ำระบัญชีเพือ่ การโอนเงิน ธนาคารในยุโรปและในสหรัฐฯ หลายแห่ง มีการรับส่งข้อความเฉลีย่ 42 ล้านข้อความ
ระหว่างประเทศตามค�ำสั่งโอนเงินนั่นเอง จึงรวมกลุ่มกันสร้างระบบ SWIFT หรือ ต่อวัน1 และล่าสุดมีการเติบโตจากต้นปี 2565
แต่คำ� ถามคือ แล้วธนาคาร A B C และ D “Society for Worldwide Interbank Financial (growth year-to-date) ที่ 8.99%2 ซึ่ง
สือ่ สารระหว่างกันด้วยระบบอะไร Telecommunication” ขึน้ ในปี 2516 เพือ่ แสดงถึงศักยภาพที่เหนือกว่าระบบโทรเลข
แผนภาพแสดงการโอนเงินระหว่างประเทศ
ไทย สหรัฐอเมริกา บราซิล
ข้อความ ข้อความ ข้อความ

ผู้ซื้อ ผู้ขาย
เมล็ดกาแฟ ธนาคาร A ธนาคาร B ธนาคาร C ธนาคาร D เมล็ดกาแฟ
ความสัมพันธ์แบบ correspondent banking
1
ในปี 2564 มูลค่าการช�ำระเงินข้ามพรมแดน (ทั้ง B2B, B2C, C2B และ C2C) รวมกันประมาณ 150 ล้านล้านดอลลาร์สหรัฐ โดยคิดเป็นกว่า 1.5 เท่าของมูลค่ารวมของ GDP โลกซึ่งมีมูลค่าประมาณ 94 ล้านล้านดอลลาร์สหรัฐ
2
ข้อมูลจาก https://www.swift.com/ เมื่อวันที่ 25 เมษายน 2565
PAYM ENT
SYS TEMS
ดั้งเดิมหลายเท่า โดยมีความเสถียรของ SWIFT Code จ�ำเป็นส�ำหรับการส่งค�ำสัง่ ประมาณ 28% ของยอดเงินทีโ่ อน) เนือ่ งจาก
ระบบ (network availability) ที่ 99.999%3 ในการโอนเงินระหว่างธนาคาร เพราะการโอนเงิน เป็นบริการทีม่ หี ลายขัน้ ตอน บางกรณีอาจผ่าน
ซึง่ ความครอบคลุมของระบบ SWIFT นีเ้ อง แต่ละครัง้ ผูโ้ อนจะต้องแจ้งรายละเอียดของ ธนาคารหลายทอด ท�ำให้คา่ ธรรมเนียมรวม
ท�ำให้ SWIFT เปรียบเสมือนกระดูกสันหลัง ผูร้ บั เงิน และ SWIFT Code ของธนาคารผูร้ บั เงิน ต่อครัง้ ค่อนข้างสูง และใช้เวลาในการโอนเงิน
ของระบบการโอนเงินระหว่างประเทศ ทีช่ ว่ ย ต่อธนาคารผูโ้ อน เช่น หากต้องการโอนเงิน ต่อครัง้ อย่างน้อย 3 - 5 วันท�ำการ ด้วยต้อง
อ�ำนวยความสะดวกในการท�ำธุรกิจค้าขาย ไป Bank of America สาขาส�ำนักงานใหญ่ อิงกับเวลาท�ำการของธนาคารที่เกี่ยวข้อง
ข้ามชาติ ด้วยเหตุนี้ หลายครัง้ SWIFT จึง ที่นครนิวยอร์ก ต้องระบุรายละเอียดของ ซึง่ มีเวลาเปิดปิดไม่ตรงกัน SWIFT จึงเหมาะสม
ถูกใช้เป็นเครื่องมือกดดันเพื่อขู่คว�่ำบาตร ผูร้ บั เงิน เช่น ชือ่ บัญชี เลขทีบ่ ญั ชี ทีอ่ ยูข่ อง กับผู้ใช้ที่เป็นภาคธุรกิจที่ต้องโอนเงินเป็น
และตัดช่องทางในการท�ำธุรกิจ ผูร้ บั เงิน และ SWIFT Code “BOFAUS3NXXX” จ�ำนวนมาก และไม่ค่อยพบลูกค้ารายย่อย
ทัง้ นี้ ยังมีขอ้ มูลรายละเอียดอืน่ ๆ ทีจ่ ะส่งไป อย่างเช่นกลุ่มแรงงานข้ามชาติโอนเงินผ่าน
ภาษาที่ใช้ในระบบ SWIFT พร้อมกันด้วย อาทิ หมายเลขอ้างอิง และ ระบบ SWIFT
ระบบส่งข้อความมาตรฐาน SWIFT Bank รูปแบบของการโอน โดยรหัสทั้งหมดอยู่ใน
Identifier Codes (BIC) หรือทีเ่ รียกสัน้ ๆ รูปแบบมาตรฐานของ SWIFT มีระบบโอนเงินอื่นหรือไม่
ว่า SWIFT Code คือ ภาษาในระบบ SWIFT ถ้าไม่ใช้ SWIFT
เป็นรูปแบบมาตรฐานของรหัสธนาคารที่ใช้ SWIFT เป็นที่นิยม แต่ยังคง แม้ SWIFT จะเป็นระบบโอนเงินทีใ่ ช้กนั
ในการโอนเงินระหว่างประเทศ ประกอบด้วย มีค่าธรรมเนียมสูงและใช้เวลานาน แพร่หลายในกลุม่ สถาบันการเงิน แต่การท�ำ
(1) รหัสธนาคาร 4 หลัก การโอนเงินระหว่างประเทศผ่าน SWIFT ธุรกรรมระหว่างประเทศ ผูซ้ อื้ และผูข้ ายยังคง
(2) รหัสประเทศ 2 หลัก มักมีคา่ ธรรมเนียมสูง (เช่น โอนเงินจ�ำนวน มีทางเลือกอื่น เช่น การท�ำธุรกรรมผ่าน
(3) รหัสทีอ่ ยูธ่ นาคาร 2 หลัก 200 ดอลลาร์สหรัฐจากไทยไปบางประเทศ ระบบ web-based หรือแอปพลิเคชันของ
(4) รหัสสาขาธนาคาร 3 หลัก (optional) มีคา่ ธรรมเนียมสูงถึง 1,650 บาท หรือคิดเป็น ธนาคาร หรือในกรณีเป็นการโอนเงินของ
ภาษาที่ใช้ในระบบ SWIFT
ระบบส่งข้อความมาตรฐาน SWIFT Bank Identifier Codes (BIC) หรือที่เรียกสั้น ๆ ว่า SWIFT Code
คือ ภาษาในระบบ SWIFT เป็นรูปแบบมาตรฐานของรหัสธนาคารที่ใช้ในการโอนเงินระหว่างประเทศ ประกอบด้วย
AA AA BB CC DDD
1 2 3 4
รหัสธนาคาร รหัสประเทศ รหัสที่อยู่ธนาคาร รหัสสาขาธนาคาร
4 หลัก 2 หลัก 2 หลัก 3 หลัก (optional)
3
หมายความว่า โดยเฉลี่ยระบบจะหยุดท�ำงานเพื่อการปรับปรุงหรือเหตุอื่น ๆ เพียง 5 นาทีต่อปี (ข้อมูลจาก swift.com)
50 BOT MAGAZINE
รายย่อยทีม่ วี งเงินไม่มากนักสามารถท�ำผ่าน พาณิชย์ทเี่ ป็นสมาชิกทางตรง (direct member) การใช้บริการทีห่ ลากหลายมากยิง่ ขึน้
เครือข่ายบริษทั เอกชน เช่น Wise, Ripple ทีอ่ ยูใ่ นระบบ ทว่า CIPS ก็เป็นอีกหนึง่ ระบบ เชื่อว่าระบบ SWIFT น่าจะยังคงอยู่กับ
และ MoneyGram ได้ ที่น่าจับตามองในการยกระดับขึ้นมาเป็น วิวฒั นาการด้านเทคโนโลยีทางการเงินในด้าน
นอกจากนี้ ยังมีเครือข่ายขนาดใหญ่อนื่ ๆ คูแ่ ข่งของ SWIFT ในอนาคต จากการเพิม่ ขึน้ การโอนเงินระหว่างประเทศไปอีกระยะหนึง่
ทีถ่ กู สร้างขึน้ มาเพือ่ วัตถุประสงค์เฉพาะให้เป็น อย่างต่อเนือ่ งของธุรกรรมและจ�ำนวนธนาคาร เพื่อรองรับการท�ำธุรกรรมระหว่างธนาคาร
ทางเลือกนอกเหนือจาก SWIFT เช่น ระบบ ทีเ่ ข้าร่วมเป็นสมาชิก ที่ยังคงเป็นผู้เล่นหลัก แต่ด้วยพัฒนาการ
SPFS (System for Transfer of Financial ด้านเทคโนโลยีทางการเงินที่ไม่หยุดนิ่ง
Messages) ของธนาคารกลางรัสเซีย เพือ่ ใช้ PromptPay - PayNow การโอนเงิน จะท�ำให้มผี เู้ ล่นรายใหม่เข้ามามีบทบาทและ
ตอบโต้กรณีทสี่ หรัฐฯ ขูจ่ ะถอนธนาคารรัสเซีย ระหว่างรายย่อยครั้งแรกของโลก ปิดช่องว่างของระบบ SWIFT ได้มากขึน้ ทัง้ เรือ่ ง
ออกจากระบบ SWIFT ในปี 2557 หรือระบบ นอกจากนี้ การพัฒนาโครงการเชือ่ มโยง ค่าธรรมเนียมและเวลาในการด�ำเนินการ
CIPS (Cross-Border Interbank Payment ระบบการช�ำระเงินระหว่างประเทศในลักษณะ ซึ่ ง ในอนาคตจะกลายเป็ น ทางเลื อ กที่
System) ของประเทศจีน ที่ตั้งขึ้นมาเพื่อ ทวิภ าคีจัด เป็น อีก ทางเลือ กหนึ่ง ส�ำ หรับ ตอบโจทย์แก่ผใู้ ช้บริการทัง้ ด้านราคาทีต่ ำ�่ กว่า
ส่งเสริมการค้าขายด้วยสกุลเงินหยวน อย่างไร การโอนเงินรายย่อย เช่น การโอนเงินระหว่าง การใช้งานที่สะดวกและการด�ำเนินการที่
ก็ตาม ทัง้ สองระบบยังมีการใช้งานและประเทศ ไทย-สิงคโปร์ภายใต้โครงการ PromptPay- รวดเร็ว ต้องติดตามกันต่อไปว่าธนาคารและ
ที่เข้าร่วมอยู่ในวงจ�ำกัด และยังมีข้อจ�ำกัด PayNow จัดเป็นนวัตกรรมใหม่ทสี่ ร้างสรรค์ SWIFT จะมีการปรับบทบาทตัวเองอย่างไร
ในเรือ่ งเวลาท�ำการด้วย ในการโอนเงินระหว่างประเทศ ที่สามารถ หรือสามารถสร้างนวัตกรรมใหม่ ๆ อะไร
ส�ำหรับประเทศไทยเอง ขณะนี้ยังไม่มี ท�ำได้แบบทันทีครั้งแรกของโลก และมี ให้รองรับกับเรือ่ งดังกล่าวได้
ธนาคารเป็นสมาชิกในระบบ SPFS และ ค่าธรรมเนียมต�ำ่ กว่าการโอนเงินทัว่ ไป ล่าสุด
ส่วนใหญ่ธนาคารในไทยทีเ่ ข้าร่วมระบบ CIPS นวัตกรรมนีไ้ ด้รบั รางวัล “Initiative of the Year”
ก็เข้าในฐานะสมาชิกทางอ้อม (indirect ประจ�ำปี 2565 จากวารสาร “Central Banking”
member) ซึง่ ในทางปฏิบตั ิ การท�ำธุรกรรม และขณะนี้ ธปท. อยูร่ ะหว่างการผลักดันให้มี
ด้านช�ำระเงินของ indirect member ก็ยงั การเชือ่ มต่อกับประเทศอืน่ ๆ ให้ครอบคลุม
ต้องส่งข้อมูลผ่านระบบ SWIFT ไปยังธนาคาร มากยิ่งขึ้น เพื่อให้ประชาชนมีทางเลือก ผู้เขียน : ธนธรรศ บ�ำเพ็ญบุญ ท�ำงานที่ฝ่ายนโยบายระบบ
การช�ำระเงิน ธปท. และอยู่ระหว่างผลักดันการเชื่อมโยง
ระบบการช�ำระเงินระหว่างไทยกับประเทศอื่น ๆ ในภูมิภาค
หมายเหตุ : บทความนี้ได้น�ำเนื้อหาบางส่วนมาจาก Payment Insight: Bi-monthly Report ฉบับที่ 13/2565 ซึ่งน�ำเสนอบทความที่น่าสนใจ ทั้งด้านการขยายขอบเขตการให้บริการ และการเชื่อมโยง
เกี่ยวกับการช�ำระเงินของประเทศไทย อ่านเพิ่มเติมที่ bot.or.th กับประเทศใหม่ ๆ ที่คนไทยมีธุรกรรมการค้าสูง
FIN ANC I AL
WISD OM เรื่อง : ฝ่ายส่งเสริมความรู้ทางการเงิน
ไขความจริงก่อนถูกหลอก ถ้าเขาบอกเรามาแบบนี้...
ช่วงนีห้ ลายคนอาจเคยได้รบั SMS หรือโทรศัพท์ทอี่ า้ งว่ามาจากบริษทั ขนส่ง
พัสดุชื่อดังหรือหน่วยงานราชการ ซึ่งข้อมูลที่เขาบอกเรานั้นก็มักท�ำให้เรา
ตกใจ กลัว หรือบางทีก็ท�ำให้ดีใจ และแฝงด้วยความกดดันให้เราต้องรีบ
ท�ำตามทันที หากไม่ตั้งสติและตรวจสอบให้รอบคอบก่อนว่าเป็นเรื่องจริง
หรือไม่ เราก็อาจตกหลุมพรางเสียทรัพย์ให้แก่มิจฉาชีพได้อย่างง่ายดาย
แม้สอื่ ต่าง ๆ จะน�ำเสนอข่าวเตือนภัย SMS หลอกลวงและแก๊งคอลเซนเตอร์อยูอ่ ย่างต่อเนือ่ ง
แต่กย็ งั มีผหู้ ลงเชือ่ และตกเป็นเหยือ่ ซ�ำ้ แล้วซ�ำ้ เล่า วันนี้ Financial Wisdom ได้รวบรวมค�ำลวง
ของมิจฉาชีพบางส่วนพร้อมไขความจริงมาฝากผูอ้ า่ น เผือ่ ท่านใดยังไม่ทราบข้อมูลจะได้รทู้ นั
และไม่ตกเป็นเหยือ่ หรือช่วยบอกต่อไปยังเพือ่ น ๆ ญาติ ๆ และคนทีเ่ รารักให้พน้ ภัยได้เช่นกัน ถ้าเขาบอกเรามาแบบนี้
คุณได้รบั สินเชือ่
จาก ธปท. xx,xxx บาท
คลิกลิงก์เพือ่ กรอกรายละเอียด
ถ้าเขาบอกเรามาแบบนี้ ไขความจริง
พัสดุของคุณถูกตีกลับ ตรวจสอบแล้ว ส�ำนักงานต�ำรวจแห่งชาติ
เป็นของผิดกฎหมาย และจะโอนสาย ไม่มนี โยบายให้เจ้าพนักงานโทรไลน์ ไขความจริง
ให้คยุ กับเจ้าหน้าทีต่ ำ� รวจ (Line) ส่งข้อความ หรือวิดโี อคอล แบงก์ชาติไม่ทำ� ธุรกรรมโดยตรง
ทางวิดโี อคอล ไปหาประชาชน กับประชาชนทุกรูปแบบ
คุณมีสว่ นเกีย่ วข้องกับคดีฟอกเงิน ต้องโอนเงินมาเพือ่ ตรวจสอบ ปปง. ไม่เคยออกเอกสาร
และจะได้รบั การคุม้ ครองจากส�ำนักงานป้องกันและปราบปราม ในลักษณะดังกล่าว และรูปแบบ
การฟอกเงิน (ปปง.) โดยอ้างถึงราชกิจจานุเบกษา ราชกิจจานุเบกษาทีก่ ล่าวอ้าง
และเอกสารทีม่ ตี ราสัญลักษณ์ ปปง. ไม่ได้เป็นรูปแบบทีถ่ กู ต้อง
ถ้าเขาบอกเรามาแบบนี้ ถ้าเขาบอกเรามาแบบนี้
คุณถูกอายัดบัญชีเงินฝาก เพราะเกีย่ วข้องกับ เจ้าหน้าทีธ่ นาคารโทรมาขอข้อมูลส่วนตัว รวมถึงข้อมูลทางการเงิน
เรือ่ งผิดกฎหมาย และต้องโอนเงินมาให้ตรวจสอบ เช่น เลขทีบ่ ญั ชี รหัส หมายเลขบัตรเดบิต บัตรเครดิต เลขท้าย
หลังบัตรเครดิต (CVV) เพือ่ สมัครหรือต่ออายุใช้บริการต่าง ๆ
ไขความจริง
การอายัดบัญชีเงินฝากเพราะท�ำผิดกฎหมาย ไขความจริง
เจ้าพนักงานจะสัง่ การไปยังธนาคารโดยตรง เพือ่ ห้าม ธนาคารต่าง ๆ ไม่มนี โยบายให้พนักงานโทรมาสอบถาม
เคลือ่ นย้ายเงินเท่านัน้ ไม่ตอ้ งโอนเงินออกมาให้ตรวจสอบ ข้อมูลลูกค้าผ่านทางโทรศัพท์ SMS และโซเชียลมีเดีย
52 BOT MAGAZINE
ถ้าเขาบอกเรามาแบบนี้ ไขความจริง ถ้าเขาบอกเรามาแบบนี้
คุณค้างช�ำระค่าบัตรเครดิต สถาบันการเงินไม่มนี โยบายขอข้อมูลหรือแจ้ง เบอร์โทรศัพท์ของคุณมีผรู้ อ้ งเรียน
หากไม่รบี ช�ำระจะถูกฟ้องด�ำเนินคดี ให้ลกู ค้าท�ำธุรกรรมผ่านทางโทรศัพท์ หากมี จ�ำนวนมาก จะตัดสัญญาณภายใน
และให้ไปช�ำระทีต่ ู้ ATM ทันที ยอดค้างช�ำระจริง ลูกค้าสามารถช�ำระเองได้ 2 ชัว่ โมง อยากรูร้ ายละเอียด ให้กด
แล้วท�ำตามขัน้ ตอนทีเ่ จ้าหน้าที่ ผ่านช่องทางต่าง ๆ ของสถาบันการเงิน โดยไม่ตอ้ ง หมายเลข 9 เพือ่ ติดต่อส�ำนักงาน
ก�ำลังจะบอก ท�ำรายการผ่านตู้ ATM ตามค�ำบอกของเจ้าหน้าที่ คณะกรรมการกิจการกระจายเสียง
กิจการโทรทัศน์ และกิจการ
โทรคมนาคมแห่งชาติ (กสทช.)
ถ้าเขาบอกเรามาแบบนี้ ไขความจริง ไขความจริง

คุณค้างช�ำระค่าปรับจราจร กองบัญชาการต�ำรวจนครบาลไม่มนี โยบาย กสทช. ไม่มนี โยบายโทรศัพท์
หากไม่โอนเงินมาช�ำระตอนนี้ โทรศัพท์ทวงค่าปรับใบสัง่ จราจรค้างช�ำระ ไปหาประชาชนเพือ่ แจ้ง
จะถูกด�ำเนินคดีตามกฎหมาย กับประชาชน ตัดสัญญาณ
เจ้าหน้าทีส่ ำ� นักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ สปสช. จะโทรหาประชาชนในกรณีเดียวเท่านัน้ เมือ่ บุคคลนัน้
(สปสช.) โทรมาขอข้อมูลส่วนบุคคล เช่น ลงทะเบียนเข้ารับการดูแลในระบบ home isolation และ
ชือ่ นามสกุล วันเดือนปีเกิด เบอร์โทรศัพท์ ไม่ได้รบั การติดต่อกลับจากหน่วยบริการ และการโทรหา
หมายเลขบัตรประจ�ำตัวประชาชน หมายเลข ผูป้ ว่ ยก็จะไม่สอบถามข้อมูลส่วนบุคคลเนือ่ งจากผูป้ ว่ ย
หลังบัตรประจ�ำตัวประชาชน หรือบอกให้โอนเงิน ได้แจ้งข้อมูลตัง้ แต่ขนั้ ตอนการลงทะเบียนแล้ว
นอกจากตัวอย่างกลลวงของมิจฉาชีพ ส�ำคัญคือ หลอกให้บอกข้อมูลส่วนบุคคล โดยจบแค่วางสาย แต่สามารถแจ้งเบาะแส

แบบด้านบนแล้ว เหล่ามิจฉาชีพยังมีมกุ ล�ำ้ ๆ ที่ส�ำคัญเพื่อน�ำไปท�ำธุรกรรมทางการเงิน ผ่านผู้ให้บริการโทรศัพท์มือถือที่เราใช้อยู่
มาท�ำให้เราหลงเชือ่ ด้วยการหลอกให้คลิกลิงก์ หลอกให้คลิกลิงก์เพือ่ แฝงตัวเข้ามาดูดข้อมูล หรือที่ต�ำรวจสืบสวนสอบสวนอาชญากรรม
ดาวน์โหลดโปรแกรมควบคุมเครือ่ งระยะไกล ส�ำคัญจากเรา และหลอกให้โอนเงินโดยอาศัย ทางเทคโนโลยี โทร. 1441 และหากมีความ
(remote desktop) โดยอ้างเหตุผลว่าเป็นการ ความรูส้ กึ ตกใจ ดีใจ และความไม่รขู้ องเหยือ่ เสียหายเกิดขึน้ แล้ว ก็สามารถแจ้งความได้ที่
ติดตัง้ แอปพลิเคชันเพือ่ ใช้แจ้งความออนไลน์ ดังนัน้ หากเขาบอกเรามาคล้าย ๆ ตัวอย่าง www.thaipoliceonline.com หรือทีส่ ถานี
เช่น โปรแกรม Team Viewer, AirDroid, เหล่านี้ สงสัยได้วา่ เราเจอมิจฉาชีพเข้าแล้ว ต�ำรวจทุกแห่ง
Chrome Remote Desktop, Inkwire, ขอให้ตั้งสติ ไม่หลงเชื่อ ไม่บอก ไม่คลิก
AnyDesk, LogMeIn, VNC, Parsec ซึ่ง และไม่โอน หรือด�ำเนินการใด ๆ ตาม
โปรแกรมข้างต้นท�ำให้มิจฉาชีพสามารถ ค�ำหว่านล้อม รีบกดวางสาย และเช็กกับ
ควบคุมโทรศัพท์มอื ถือของเราได้เสมือนเป็น ศู น ย์ ต ่ อ ต้ า นข่ า วปลอม ประเทศไทย ขอบคุณข้อมูลจาก
• ส�ำนักงานต�ำรวจแห่งชาติ
เจ้าของเครือ่ ง เข้าถึงข้อมูลส่วนบุคคล รหัส (Anti-Fake News Center Thailand) หรือ • สมาคมธนาคารไทย
• ส�ำนักงานป้องกันและปราบปรามการฟอกเงิน (ปปง.)
OTP และแอบโอนเงินออกจากบัญชีของเรา หน่วยงานที่ถูกแอบอ้าง ถ้าพบว่าเป็นเรื่อง • ส�ำนักงานคณะกรรมการกิจการกระจายเสียง กิจการโทรทัศน์
จะเห็นได้วา่ ไม่วา่ จะมุกเก่าหรือมุกใหม่ หลอกลวงหรือเป็นมิจฉาชีพและถึงแม้ว่า และกิจการโทรคมนาคมแห่งชาติ (กสทช.)
• ส�ำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ (สปสช.)
ของมิจฉาชีพ กลลวงทัง้ หลายยังคงมีหลักการ เราจะไม่ตกเป็นเหยื่อ เราก็ไม่ควรวางเฉย • กระทรวงดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม
FIN ANC I AL
WISD OM เรื่อง : กองบรรณาธิการ
โอนเงินผิดบัญชี เกิดเรื่องนี้ต้องท�ำอย่างไร ?
เทคโนโลยีระบบการช�ำระเงินที่ทันสมัยท�ำให้การจ่ายหรือโอนเงินกลายเป็นเรื่องง่ายแค่ปลายนิ้วสัมผัส
แต่ผู้ใช้บริการเองก็ต้องเพิ่มความระมัดระวังในการใช้งานเช่นกัน เราอาจจะเคยได้ยินเรื่องโอนเงินผิดบัญชี
ไม่ว่าจะเป็นกรณีที่เราโอนผิดเอง หรือมีคนโอนผิดมาที่เรา แล้วไม่รู้ว่าจะต้องแก้ไขอย่างไร
Financial Wisdom ฉบับนี้จะมาเล่าถึงวิธีการที่ถูกต้องในการจัดการกับปัญหาเรื่องนี้กัน
54 BOT MAGAZINE
ก่อนอืน่ ต้องท�ำความเข้าใจก่อนว่า เมือ่ มี
แต่ถ้าเป็นคนที่ไม่รู้จักกันจะมีขั้นตอนเพิ่ม ให้ธนาคารของผูร้ บั โอนด�ำเนินการอายัดบัญชี
การโอนเงินผิดขึน้ มา ไม่วา่ จะเป็นการโอนที่ ขึน้ มา อย่างแรก เมือ่ เรารูแ้ ล้วว่าเราโอนเงิน หรือเปิดเผยข้อมูลบัญชีให้แก่เจ้าหน้าทีต่ ำ� รวจ
สาขาของธนาคาร ทางตู้ ATM หรือ mobile ไปผิดบัญชี ให้เราไปติดต่อธนาคารของเรา เพือ่ ด�ำเนินการทางกฎหมายต่อไป
banking ธนาคารจะไม่มีอ�ำนาจในการ (ธนาคารต้นทาง) เพื่อสอบถามว่าธนาคาร
ดึงเงินกลับคืนเข้าบัญชีตน้ ทาง เว้นแต่วา่ จะต้องการเอกสารอะไรบ้าง เนื่องจากแต่ละ ถ้าเขาโอนผิด
ได้รับความยินยอมจากผู้รับโอนผิดเท่านั้น ธนาคารอาจใช้เอกสารไม่เหมือนกัน สิ่งที่ กรณีทมี่ เี งินโอนผิดเข้ามาในบัญชีของเรา
ดังนั้น เราจึงต้องมีขั้นตอนการด�ำเนินการ เราสามารถเตรียมได้ เช่น ข้อมูลวันเวลา ซึง่ จะคล้ายกับกรณีทแี่ ล้ว คือถ้าเป็นคนรูจ้ กั กัน
โดยสามารถแบ่งการโอนเงินผิดได้เป็น 2 กรณี จ�ำนวนเงิน ช่องทางการโอนเงิน ถ้าท�ำรายการ ได้พดู คุยกันแล้วพบว่าเขาโอนเงินผิดมาจริง
ด้วยกัน ทีต่ ู้ ATM ก็อาจจะเก็บสลิปใบบันทึกรายการไว้ เราก็สามารถที่จะโอนเงินคืนเจ้าของบัญชี
แต่หากท�ำผ่าน mobile banking ก็เก็บ e-slip ได้เลย แต่ถ้าไม่รู้จักกัน ทางที่ดีเราควร
ถ้าเราโอนผิด โอนเงินไว้ รวมทั้งอาจจะเตรียมหลักฐาน จะไปติดต่อธนาคารของเราโดยตรง เพื่อ
หากเราโอนเงินผิดบัญชีไปบัญชีคนอื่น เอกสารอื่น ๆ ที่ธนาคารอาจจะขอ เช่น ตรวจสอบก่อน ถ้าพบว่าเงินที่โอนเข้ามา
ถ้าเป็นคนที่เรารู้จักกันก็สามารถพูดคุยเพื่อ ใบค�ำร้องขอตรวจสอบการโอนเงินผิดบัญชี ผิดบัญชีจริง ๆ ก็ให้ความยินยอมแก่ธนาคาร
ขอให้เขาโอนเงินคืนกลับมาให้เราได้เลย ส�ำเนาบัตรประชาชน หรือหากเป็นการโอนเงิน ในการโอนเงินกลับไปให้เจ้าของบัญชี
ผิดไปต่างธนาคาร ธนาคารบางแห่งอาจร้องขอ สิง่ ทีพ่ งึ ระวังคือ เราไม่ควรโอนเงินกลับเอง
ใบแจ้งความเป็นหลักฐานเพิม่ เติมด้วย เพราะอาจจะเป็ น กลลวงของมิ จ ฉาชี พ
เมื่อธนาคารรับแจ้งปัญหาเรียบร้อยแล้ว ที่จะใช้บัญชีเราเป็นทางผ่านในการโอนเงิน
ก็จะแจ้งระยะเวลาการด�ำเนินการให้เราทราบ ผิดกฎหมาย หรือเป็นส่วนหนึง่ ของกระบวนการ
และจะเป็นผูป้ ระสานงานติดต่อบัญชีปลายทาง ฟอกเงิน ทีป่ จั จุบนั รูจ้ กั กันในชือ่ “บัญชีมา้ ”
เพือ่ ให้ความยินยอมโอนเงินคืนกลับมาต่อไป ก็เป็นได้ โดยมิจฉาชีพจะขอให้โอนเงินเข้า
ถ้าผูร้ บั โอนยินยอมคืนเงิน ธนาคารก็จะโอนเงิน อีกบัญชีหนึ่งซึ่งอาจจะเป็นคนละธนาคาร
เข้าบัญชีให้กบั เรา แต่ถา้ ผูร้ บั โอนไม่ยนิ ยอม คนละชือ่ บัญชี โดยอ้างเหตุผลว่าโอนผิดบัญชี
คืนเงินหรือติดต่อไม่ได้ เราสามารถแจ้งความ ไปแล้ว ไหน ๆ จะต้องโอนเงินใหม่ ก็ฝากให้
ต่อเจ้าหน้าทีต่ ำ� รวจ เพือ่ ออกค�ำสัง่ ทางกฎหมาย เราช่วยโอนเลยแล้วกัน กลายเป็นว่าเรา
ท�ำเรือ่ งผิดกฎหมายโดยไม่ได้ตงั้ ใจ
แต่ถา้ หากมีเงินโอนผิดเข้ามาในบัญชีของ
เราจริงโดยไม่ใช่กลโกงของมิจฉาชีพ แต่เรา
เลือกที่จะเพิกเฉย หรือน�ำเงินที่ได้มาไปใช้
เจ้าของเงินก็สามารถแจ้งความด�ำเนินคดี
กับเราได้เช่นกัน
วิธีการป้องกันปัญหาที่ดีที่สุด ก็คือการ
ตรวจสอบข้อมูลการโอนเงินให้ถูกต้องก่อน
ยืนยันการโอนเงินทุกครัง้ สิง่ ทีท่ กุ คนจะต้องดู
คือ หมายเลขบัญชีหรือหมายเลขพร้อมเพย์
ชือ่ บัญชี ชือ่ ธนาคาร และจ�ำนวนเงินให้ถกู ต้อง
ก่อนที่จะกดยืนยันการโอนเงินไป หากเกิด
กรณีโอนเงินผิดขึน้ มาจริง ๆ ให้ตงั้ สติ อย่า
หลงเชือ่ ใครง่าย ๆ จนยอมโอนเงินกลับเอง
และควรรีบปรึกษาธนาคารเพื่อให้ธนาคาร
แนะน�ำว่าต้องด�ำเนินการอย่างไรจะดีทสี่ ดุ
VOC AB S TO RY
ปล่อยน�้ำเพิ่มความชุ่มชื้นให้เศรษฐกิจด้วย QE
vs สกัดเงินเฟ้อด้วย QT
โลกของเราได้เผชิญกับวิกฤตการณ์ทางเศรษฐกิจมาหลายครั้ง หนึ่งในวิกฤตเศรษฐกิจที่ปะทุขึ้นและสร้างความเสียหาย
ไปทั่วโลกก็คือวิกฤตแฮมเบอร์เกอร์ หรือ Subprime Crisis ในปี 2551 เวลานั้นธนาคารกลางประเทศหลักหลายแห่ง
อาทิ สหรัฐอเมริกา ญีป่ นุ่ อังกฤษ และสหภาพยุโรปด�ำเนินนโยบายการเงินแบบผ่อนคลายโดยหวังจะช่วยกระตุน้ เศรษฐกิจ
แต่ถึงแม้ว่าจะปรับลดอัตราดอกเบี้ยนโยบายลงจนเหลือ 0% ก็ไม่สามารถท�ำให้ประเทศหลุดพ้นจากภาวะเศรษฐกิจ
ถดถอยได้ ธนาคารกลางจึงต้องด�ำเนินนโยบายการเงินนอกกรอบ (unconventional monetary policy) โดยมาตรการ
หนึ่งในนั้นเรียกว่า “มาตรการ Quantitative Easing (QE)” คือการอัดฉีดเงินเข้าไปในระบบผ่านการซื้อตราสาร
ทางการเงิน หลังจากนั้นเศรษฐกิจเริ่มจะดีขึ้น และมาตรการ QE เริ่มลดบทบาทลงตั้งแต่ช่วงปี 2558 ทว่าโลกกลับถูก
ซ�้ำเติมด้วยวิกฤตจากการแพร่ระบาดของโควิด 19 ท�ำให้ธนาคารกลางต่าง ๆ ต้องมาท�ำ QE อีกครั้งในปี 2562 เป็นต้นมา
Timeline การใช้ QE และ QT ในสหรัฐอเมริกา

2551 2561 2562 2563
Subprime Crisis & Fed เริ่มด�ำเนินมาตรการ QT เกิดการแพร่ระบาดของโควิด 19 Fed ประกาศใช้มาตรการ QE

ธนาคารกลางสหรัฐฯ (Fed) ด้วยการปล่อยให้พันธบัตร เพื่อกระตุ้นเศรษฐกิจ
มีการใช้มาตรการ QE เป็นครั้งแรก ครบอายุและไม่ rollover
มิถุนายน มีนาคม
2564 2563 2563
เศรษฐกิิจในสหรััฐฯ เริ่่�มฟื้้�นตััว Fed ตั้งเป้าหมายการเข้าซื้อตราสาร Fed ประกาศว่าจะเข้าซื้อตั๋วเงินคลังและหลักทรัพย์

ส่งผลให้เกิดภาวะเงินเฟ้อสูงขึ้นอย่างต่อเนื่อง ทางการเงินอย่างน้อยเดือนละ ที่่�มีีสิินเชื่่�อที่่�อยู่่�อาศััยเป็็นหลัักประกััน MBS
โดยในเดือนมีนาคม 2565 เงินเฟ้อสหรัฐฯ พุง่ ไปถึง 1.2 แสนล้านดอลลาร์สหรัฐ (Mortgage-backed securities: MBS)
8.5% ซึ่งเป็นอัตราเงินเฟ้อที่สูงที่สุดในรอบ 40 ปี อย่างน้อย 5 และ 2 แสนล้านดอลลาร์สหรัฐตามล�ำดับ
พฤศจิกายน ธันวาคม มิถุนายน
2564 2564 2565
Fed เริ่มใช้มาตรการ QE Tapering Fed ลดปริมาณการซื้อลงอีกเป็นสองเท่า Fed เริ่มใช้มาตรการ QT ด้วยการลดขนาดงบดุล

โดยลดปริมาณการซื้อตราสารทางการเงิน คือเดือนละ 3 หมื่นล้านดอลลาร์สหรัฐ นอกจากนี้ ในวงเงิน 4.75 หมื่นล้านดอลลาร์สหรัฐต่อเดือน
1.5 หมื่นล้านดอลลาร์สหรัฐในแต่ละเดือน จากรายงานการประชุุม FOMC ชี้้�แจงว่่าคณะกรรมการบางท่่าน ด้วยการปล่อยให้พันธบัตรรัฐบาลและตราสารหนี้ MBS
(มีก�ำหนดการเสร็จสิ้นในเดือนมีนาคม 2565) มองว่่าเวลานี้้�เริ่่�มเหมาะสมที่่�จะใช้้มาตรการ QT ที่เคยซื้อมา ทยอยหมดอายุโดยไม่มีการซื้อเพิ่ม
56 BOT MAGAZINE
ปัจจุบนั สถานการณ์โควิด 19 เริม่ คลีค่ ลาย ประโยชน์มากเท่าทีค่ วร ดังนัน้ การใช้มาตรการ ยังพึง่ พาการระดมทุนผ่านสถาบันการเงินเป็นหลัก
เศรษฐกิจก�ำลังฟืน้ ตัวเต็มทีแ่ ละเงินเฟ้อปรับสูงขึน้ QE จะมีประสิทธิผลมากส�ำหรับประเทศทีภ่ าค ครัวเรือนและธุรกิจไทยกว่า 90% ยังกู้ยืม
ก็ถงึ เวลาทีธ่ นาคารกลางจะต้องลดสภาพคล่อง เอกชนส่วนใหญ่มกี ารระดมทุนผ่านตลาดการเงิน ผ่านธนาคารพาณิชย์ และไม่ได้มีการกู้ผ่าน
ในระบบด้วยการปล่อยให้ตราสารทางการเงิน เป็นวงกว้าง มิเช่นนัน้ แล้ว ผูท้ ไี่ ด้รบั ประโยชน์ ตลาดตราสารหนีเ้ หมือนประเทศทีพ่ ฒั นาแล้ว
ทีซ่ อื้ มาหมดอายุไปโดยไม่ซอื้ เพิม่ โดยเราเรียก จากมาตรการดังกล่าวอาจจ�ำกัดอยูแ่ ค่บริษทั อย่างไรก็ดี ผลกระทบของการใช้มาตรการแบบ
กระบวนการนีว้ า่ “มาตรการ Quantitative ขนาดใหญ่ที่ระดมทุนผ่านตราสารหนี้ หรือ unconventional จากประเทศเศรษฐกิจหลัก
Tightening (QT)” บทความแรกของคอลัมน์ กลุม่ คนรวยทีถ่ อื สินทรัพย์ปริมาณมากเท่านัน้ หลายแห่ง ได้สง่ ผลต่อเศรษฐกิจการเงินทัว่ โลก
VocabStory จึงขอพาไปท�ำความรูจ้ กั 2 ค�ำศัพท์ โดยเฉพาะความผันผวนของเงินทุนเคลือ่ นย้าย
ทีน่ า่ สนใจ ได้แก่ มาตรการ QE และมาตรการ QT ดับความร้อนแรงของเศรษฐกิจ อัตราแลกเปลีย่ น และราคาสินทรัพย์ตา่ ง ๆ
ด้วย QT ในตลาดการเงิน เราจึงต้องติดตามสถานการณ์
QE เพิ่มสภาพคล่อง การด�ำเนินมาตรการ QE อย่างต่อเนื่อง และการด�ำเนินนโยบายทั้งสองอย่างต่อเนื่อง
ด้วยการซื้อพันธบัตร เป็นระยะเวลานาน อาจส่งผลให้เศรษฐกิจ เพือ่ เตรียมรับมือและปรับตัวได้อย่างมีหลักการ
“มาตรการผ่อนคลายเชิงปริมาณ” หรือ มีความร้อนแรงจนกดดันให้เงินเฟ้ออยู่ใน ภายใต้ภาวะปัจจุบนั ทีก่ ารด�ำเนินมาตรการ QT
“มาตรการ QE” เป็นเครื่องมือทางการเงิน ระดับสูง ซึง่ จะส่งผลเสียต่อระบบเศรษฐกิจใน และการขึน้ ดอกเบีย้ ของประเทศเศรษฐกิจหลัก
นอกกรอบที่ ธ นาคารกลางน� ำ มาใช้ เ มื่ อ ระยะยาว จึงน�ำมาสูก่ ารด�ำเนิน “มาตรการ QE ได้กอ่ ให้เกิดความกังวลต่อภาวะเศรษฐกิจชะลอตัว
ไม่สามารถปรับลดอัตราดอกเบี้ยนโยบายได้ Tapering” ทีธ่ นาคารกลางเริม่ ลดการอัดฉีดเงิน ในระยะถัดไปนัน่ เอง
หรือการปรับลดอาจไม่เพียงพอที่จะกระตุ้น ด้ ว ยการซื้ อ สิ น ทรั พ ย์ ใ นปริ ม าณที่ ล ดลง
เศรษฐกิจในช่วงทีก่ ำ� ลังถดถอยรุนแรง จนถึงศูนย์ หรือการซือ้ สินทรัพย์เท่ากับยอดที่
มาตรการ QE เป็็นการขยายงบดุุลของ ครบก�ำหนดเท่านัน้ และตามมาด้วย “มาตรการ อ้างอิงข้อมูลจาก
• มาตรการ QE ไม่มีที่สิ้นสุด...เงินก�ำลังจะไหลไปไหน? | ธนาคาร
ธนาคารกลางเพื่่�ออััดฉีีดสภาพคล่่องเข้้าสู่่�ระบบ QT” หรือ “Quantitative Tightening” แห่งประเทศไทย
เศรษฐกิิจที่่�ฝืืดเคืือง ด้้วยการเข้้าไปกว้้านซื้้�อ ที่เป็นการลดขนาดงบดุลของธนาคารกลาง • QE คืออะไร? เรื่องต้องรู้ก่อนลงทุนในตลาดหุ้นที่เปลี่ยนแปลงไป |
FINNOMENA
ตราสารทางการเงิินระยะกลาง-ยาว เช่่น เพื่อถอนสภาพคล่องและลดปริมาณเงินที่ • การท�ำ QE คืออะไร ? ท�ำไมประเทศไทย ไม่ใช้มาตรการนี้ | ลงทุนแมน
• ธนาคารกลางท�ำ QE แล้วดีจริงหรือ? | ธนาคารแห่งประเทศไทย
พัันธบััตรรััฐบาล พัันธบััตรรััฐบาลท้้องถิ่่�น ไหลเวียนในระบบเศรษฐกิจ ไม่ตา่ งอะไรกับการที่ • United States Inflation Rate | Trading Economics
ตราสารหนีเ้ อกชน เพือ่ ท�ำให้ตราสารเหล่านัน้ เราตัดสินใจปล่อยน�ำ้ จากเขือ่ นใหญ่ในปริมาณ • What did the Fed do in response to the COVID-19 crisis?
| BROOKINGS
มีราคาสูงขึ้น และมีอัตราดอกเบี้ยในตลาด ที่่�น้อ้ ยลง เมื่่�อเราเห็็นว่่าน้ำำ��ในเขื่่�อนเล็็กใกล้้จะล้้น • International Spillovers ของการด�ำเนินและยุติมาตรการ QE
| ธนาคารแห่งประเทศไทย
พันธบัตรต�่ำลง ซึ่งถือเป็นการลดต้นทุนการ ออกมาแล้้ว เราก็็จำำ�เป็็นที่่�จะต้้องดููดน้ำำ��กลัับ • What the Fed’s ‘Quantitative Tightening’ Plans Mean
ระดมทุนของทัง้ รัฐบาล ภาคการเงิน และภาค เพื่่�อป้้องกัันไม่่ให้้น้ำำ��ล้น้ จนไปทำำ�ลายที่่�อยู่่�อาศััย | The Washington Post
• นโยบาย QT คืออะไร ? – ท�ำไม Fed อาจจะใช้แก้ปัญหาเงินเฟ้อ
เอกชน เพือ่ สนับสนุนให้เกิดการลงทุนทีม่ ากขึน้ และทรััพย์์สินิ ของผู้้�คนในบริิเวณนั้้�น | Money Buffalo
นอกจากนี้ มูลค่าที่สูงขึ้นของตราสาร มาตรการ QT ส่่วนใหญ่่จะเป็็นการปล่่อย • Fed Starts Experiment of Letting $8.9 Trillion Portfolio
Shrink | Bloomberg
ทางการเงินชนิดต่าง ๆ ยังถือเป็นการเพิ่ม ให้้ตราสารที่่�ถือื ครองครบกำำ�หนดโดยไม่่ซื้้�อใหม่่ • เมื่อธนาคารกลางเริ่มแตะเบรก: จาก QE สู่ QT | KKP Research
ความมั่งคั่ง (wealth effect) ให้กับผูท้ ี่ถือ ซึ่่�งผลคืือการดููดสภาพคล่่องจำำ�นวนนั้้�นออกจาก
สินทรัพย์เหล่านัน้ ด้วย ส่งผลให้ผทู้ ถี่ อื สินทรัพย์ ระบบเศรษฐกิิจ มาตรการดัังกล่่าวจะทำำ�ให้้ราคา
ดังกล่าวมีความสามารถในการจับจ่ายใช้สอย ของสิินทรััพย์์ทางการเงิินปรัับลดลง และอััตรา
มากยิง่ ขึน้ จึงเป็นการกระตุน้ เศรษฐกิจเพิม่ ขึน้ ผลตอบแทนของตราสารระยะกลาง-ยาว
ผ่านการบริโภคของภาคเอกชน ซึง่ เป็นต้นทุนทางการเงินก็เพิม่ สูงขึน้ มาตรการ
มาตรการ QE จึงเปรียบเสมือน “การ ดังกล่าวอาจส่งผลกระทบโดยตรงต่อความ
ชลประทาน” ทีธ่ นาคารกลางซึง่ เปรียบเสมือน ผันผวนของตลาดการเงินทัง้ ตลาดพันธบัตรและ
เขือ่ นใหญ่ได้ทำ� การปล่อยน�ำ้ ไปให้เขือ่ นเล็กอย่าง ตลาดหุน้ เนือ่ งจากสินทรัพย์ตา่ ง ๆ อ่อนไหว
ธนาคารพาณิชย์และอ่างเก็บน�้ำอย่างตลาด อย่างมากต่อต้นทุนทางการเงินทีเ่ พิม่ ขึน้ ผู้เขียน : นภัส พริ้งศุลกะ นักศึกษาฝึกงาน
พันธบัตร ทัง้ นี้ หากเขือ่ นเล็กและอ่างเก็บน�ำ้ แม้ไทยจะไม่ได้มีการหยิบยกมาตรการ ธปท. ส�ำนักงานใหญ่ ผู้ที่หวังเป็นอย่างยิ่งว่าประชาชนทั่วไป
ไม่ปล่อยน�้ำต่อไปด้วยการปล่อยกู้ให้น�ำไป จะได้รับประโยชน์จากการด�ำเนินมาตรการทางเศรษฐกิจ
แบบ QE และ QT มาใช้ เนือ่ งจากโครงสร้าง ต่าง ๆ พร้อมกับเข้าใจความหมาย กระบวนการ
ลงทุนต่อ ผลของการปล่อยน�ำ้ ครัง้ นีอ้ าจไม่มี เศรษฐกิจที่แตกต่าง โดยภาคเอกชนไทย และผลลัพธ์ของมาตรการเหล่านั้นไปพร้อมกัน
G ET
TO K N OW เรื่อง : กลุ่มงานยุทธศาสตร์การสื่อสาร
ธนันธร มหาพรประจักษ์ ศรัณยกร อังคณากร จุฑารัตน์ เลิศสกุลพันธ์
ฐิติ ทศบวร วรมน เพชรขาว ศิริพิมพ์ วิมลเฉลา
นันทพร พงศ์พัฒนานนท์ กฤติเดช วงษ์พูล
58 BOT MAGAZINE
รู้จักกลุ่มงานยุทธศาสตร์การสื่อสาร
“กลุ่มงานยุทธศาสตร์การสื่อสาร” เป็นชื่อทีมใหม่ที่มักจะได้รับมอบหมายให้เข้าไปร่วมฟังการระดมสมอง
งานส�ำคัญของธนาคารแห่งประเทศไทย (ธปท.) ที่ต้องใช้การสื่อสารช่วยเพิ่มประสิทธิผลของนโยบาย บทบาท
การท�ำงานของทีมจึงต้องมองภาพใหญ่ ท�ำงานประสานและเชื่อมโยงกับทีมอื่น ๆ และคิดให้รอบว่าจะสื่อสาร
“อะไร” “อย่างไร” และ “เมื่อไร” กับคนแต่ละกลุ่ม ทั้งภายนอกและภายในแบงก์ชาติ เพื่อสนับสนุนให้การสื่อสาร
ของ ธปท. สามารถเพิ่มประสิทธิผลของนโยบาย สร้างการรับรู้ และความเชื่อมั่นใน ธปท. ให้ได้มากที่สุด
ที่มาของการตั้ง การสื่อสารเชิงนโยบายให้ผู้บริหารระดับสูง ตลาดการเงิน สถาบันการเงิน เสถียรภาพระบบ
“กลุ่มงานยุทธศาสตร์การสื่อสาร” โดยเฉพาะผู้ว่าการ และรวบรวมประเด็น การเงิน ปัจจุบนั มีสมาชิก 8 คน (สมาชิก
สภาพแวดล้อมทางเศรษฐกิจการเงินที่ เชิงนโยบายจากสายงานต่าง ๆ เพือ่ ปรับใช้ใน 5 คน ท�ำงานกับกลุม่ งานแบบเต็มเวลา และ
เปลีย่ นแปลงเร็ว เทคโนโลยีและความตืน่ ตัว การสือ่ สารแบบ ONE BOT ร่วมกับสายงาน อีก 3 คน มาช่วยงานแบบ 50%) ซึง่ ในการ
ภายใต้การสือ่ สารในยุคโซเชียลมีเดีย รวมถึง ด้านสื่อสารในการวางกลยุทธ์การสื่อสาร ท�ำงานจริง กลุ่มงานนี้ต้องท�ำงานร่วมกับ
ความคาดหวังต่อการท�ำงานของธนาคารกลาง ทัง้ ด้านภาพลักษณ์ แนวทางการน�ำเสนอหรือ สายงานด้านนโยบายอย่างใกล้ชิด รวมทั้ง
ที่มีมากขึ้น ท�ำให้แบงก์ชาติต้องเร่งปรับ โทนของเนื้อหา ช่องทาง และจังหวะเวลา ต้องประสานกับผูบ้ ริหารระดับสูง เพือ่ ให้การ
กระบวนการและรูปแบบการสื่อสารต่อ เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการสื่อสารในภาวะ สื่อสารของแบงก์ชาติสอดคล้องกันทั้งหมด
สาธารณชนอย่างต่อเนือ่ ง โดยต้องค�ำนึงถึง แวดล้อมทีเ่ ปลีย่ นไป มีเนือ้ หาหรือรายละเอียดเป็นไปตามทีส่ ายงาน
การสือ่ สารในหลากหลายมิตแิ ละต้องทันต่อ ตัง้ ไว้ และทีข่ าดไม่ได้ คือ การท�ำงานร่วมกับ
สถานการณ์มากขึน้ โดยเฉพาะในช่วงวิกฤต สมาชิกของทีมมาจากไหน ฝ่ายบริหารการสือ่ สารองค์กรซึง่ มีหน้าทีห่ ลัก
โควิด 19 ทีม่ คี วามไม่แน่นอนสูง ความเชือ่ มัน่ และแบ่งงานกันอย่างไร ในการวางแผนและประสานงานกับสือ่ มวลชน
เปราะบาง และข้อมูลความช่วยเหลือต่าง ๆ ด้วยลักษณะงานที่ต้องพิจารณาประเด็น ติดตามกระแสข่าว รวมทัง้ ดูแลช่องทางการ
ต้องชัดเจน เข้าใจและเข้าถึงง่าย การสือ่ สาร และช่วยวางกลยุทธ์เพือ่ สือ่ สารนโยบายต่าง ๆ สื่อสารทั้งหมดของแบงก์ชาติ การท�ำงาน
และการเข้าถึงผู้เกี่ยวข้องกลุ่มต่าง ๆ จึง ของแบงก์ชาติให้ตอบโจทย์กลุ่มเป้าหมาย ร่วมกับทุกสายงานดังกล่าวเปรียบได้กับ
กลายเป็นหนึง่ ในเครือ่ งมือเชิงนโยบายทีช่ ว่ ย ที่หลากหลาย สมาชิกของทีมจึงต้องเริ่ม การต่อจิกซอว์ เพื่อให้ท้ายสุดเกิดเป็น
สร้างความเข้าใจ เพิม่ ความโปร่งใสและความ จากกลุ่มที่มีประสบการณ์ในสายงานหลักที่ ภาพเดียวทีแ่ บงก์ชาติตงั้ ใจจะสือ่ สารออกไป
เชื่อมั่นของประชาชนต่อการท�ำหน้าที่ของ หลากหลายมารวมกัน เช่น นโยบายการเงิน (ONE BOT)
แบงก์ชาติ คงไม่มากเกินไปทีจ่ ะพูดว่า แม้การ
ด�ำเนินนโยบายจะผ่านการคิดอย่างถี่ถ้วน
เพือ่ ประโยชน์สงู สุดของส่วนรวม แต่หากขาด
การสือ่ สารทีด่ ี ประสิทธิผลของนโยบายก็อาจ
ไม่เป็นไปตามทีค่ าดไว้
เพื่อตอบโจทย์ที่เพิ่มขึ้นดังกล่าว การ
สือ่ สารของผูบ้ ริหารแบงก์ชาติจงึ ส�ำคัญยิง่ ขึน้
ทัง้ ในเรือ่ งกลยุทธ์และเนือ้ หาหลักทีจ่ ะสือ่ สาร
ซึ่งต้องปรับให้เหมาะกับช่องทางและกลุ่ม
ผูร้ บั สาร “กลุม่ งานยุทธศาสตร์การสือ่ สาร”
จึงถูกตัง้ ขึน้ เมือ่ ปี 2564 เพือ่ ท�ำหน้าทีเ่ ชือ่ มโยง
และประสานระหว่างสายงานเจ้าของคอนเทนต์
หนึ่งในงานของกลุ่มงานยุทธศาสตร์การสื่อสาร คือ การวางแผนและปรับรูปแบบงานสื่อสารภายในองค์กร
กับสายงานสือ่ สารเพือ่ การจัดเตรียมประเด็น
G ET
TO K N OW
ภาพ : Thaipublica
กลุม่ งานยุทธศาสตร์การสือ่ สาร

ผูอ้ ยูเ่ บือ้ งหลังการเตรียมประเด็น
การสือ่ สารให้กบั ผูบ้ ริหารส�ำหรับ
ใช้ในงานต่าง ๆ
ปัจจุบนั การแบ่งงานมี 2 ทีมย่อยทีแ่ ยกกัน และช่องทาง ให้ตอบโจทย์ผรู้ บั สารได้ตรงจุด ความท้าทายสุดท้าย คือการ “สวมหมวก
ดูแลเรื่องสื่อสารภายนอกกับภายในองค์กร และครอบคลุมมากขึน้ และงานอีกด้านคือ เจ้าของสาร” ทีต่ อ้ งเข้าใจเนือ้ หาทีต่ อ้ งการสือ่
โดยแบ่งตามประสบการณ์ ความถนัดและ งานสื่อสารภายใน เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพ และ “สวมหมวกผูร้ บั สาร” เช่น ประชาชน
ความสนใจของสมาชิก ซึ่งแต่ละคนจะมี การสือ่ สารในองค์กร เช่น การปรับรูปแบบ นักลงทุน สถาบันการเงิน หรือพนักงาน
โพรเจกต์ทรี่ บั ผิดชอบหลัก และคนอืน่ ๆ จะ การสือ่ สาร โดยเฉพาะนโยบายส�ำคัญทีอ่ าจ ในแบงก์ชาติเอง เพื่อเข้าใจพฤติกรรมและ
ช่วยกันให้ความเห็นเพิม่ เติมในฐานะ fresh eyes กระทบต่อพนักงานแบงก์ชาติเป็นวงกว้าง ความต้องการของผู้รับสาร รวมทั้งต้อง
เพือ่ ช่วยให้งานออกมาสมบูรณ์มากทีส่ ดุ และท� ำ หน้ า ที่ เ ป็ น ตั ว กลางในการสร้ า ง “คิดให้ครบทั้งกระบวนการ” เพื่อให้มั่นใจ
two-way communication มากขึน้ เพือ่ เพิม่ ว่าผูส้ อื่ สาร วิธกี าร ช่องทาง และช่วงเวลา
ขอบเขตงานที่ทำ�อยู่ในปัจจุบัน engagement กับพนักงานที่หลากหลาย ที่จะสื่อสาร เป็นไปอย่างเหมาะสมที่สุด
นอกเหนือจากงานทีเ่ ป็นการเตรียมประเด็น ภายใต้รปู แบบการท�ำงานและความคาดหวัง ในแต่ละสถานการณ์
สื่อสารให้ผู้ว่าการเพื่อใช้ในเวทีทั้งในและ ที่เปลี่ยนไปหลังโควิด 19 เพื่อให้ทุกคน ซึง่ ความท้าทายเหล่านีถ้ อื เป็นข้อดีทที่ ำ� ให้
ต่างประเทศแล้ว ทีมยังท�ำงานอีก 2 ด้าน ยังสามารถขับเคลื่อนงานตามพันธกิจของ ได้เรียนรูง้ านของแบงก์ชาติหลายด้าน ช่วยเพิม่
ด้านแรกคืองานสื่อสารภายนอก ทั้งการ แบงก์ชาติได้อย่างเต็มก�ำลัง มุมมองที่กว้างขึ้น และรู้จักเพื่อนพนักงาน
วางกลยุทธ์ภาพรวมการสื่อสารทั้งปีร่วมกับ จากสายงานต่าง ๆ ทีส่ ำ� คัญยังได้แลกเปลีย่ น
สายงานที่เป็นเจ้าของคอนเทนต์และฝ่าย ความท้าทายของการทำ�งานทีมนี้ มุม มองกับ ผู้บ ริห ารระดับ สูง หลายท่า น
บริหารการสือ่ สารองค์กร การวางแผนสือ่ สาร ความท้าทายแรก คือการเชื่อมโยงงาน โดยเฉพาะผู้ว่าการ ท�ำให้ได้เรียนรู้แนวคิด
นโยบายและภารกิจส�ำคัญของแบงก์ชาติ นโยบายต่าง ๆ ของแบงก์ชาติ เพือ่ ให้การ และหลักการในการเล่าเรื่องให้เข้าใจ และ
เช่น มาตรการช่วยเหลือลูกหนีใ้ นช่วงวิกฤต สื่อสารเป็นไปในทิศทางเดียวกัน ในขณะที่ กลยุทธ์ในการสื่อสารเพื่อสร้างอิมแพ็ก
โควิด 19 และแนวนโยบายภูมิทัศน์ใหม่ เราไม่ได้เป็นคนท�ำนโยบายเองตัง้ แต่ตน้ ความ ซึ่งช่วยให้ทีมงานได้เรียนรู้การมองภาพ
ภาคการเงินไทยเพือ่ เศรษฐกิจดิจทิ ลั และการ ท้าทายทีส่ อง คือการประสานกับหน่วยงาน ได้เชื่อมโยงกันมากขึ้น รวมถึงการสื่อสาร
เติบโตอย่างยัง่ ยืน (financial landscape) ต่าง ๆ ทั้งภายนอกและภายในแบงก์ชาติ ในหลากหลายรูปแบบ ซึ่งทักษะเหล่านี้
จนถึงการวางแผนประเมินผลการสื่อสาร เพือ่ ให้สามารถสือ่ สารได้ทนั การณ์ โดยเฉพาะ จะเป็นประโยชน์อย่างยิ่งต่อการท�ำงาน
ทีไ่ ด้ทำ� ไปแล้ว เพือ่ น�ำมาปรับปรุงรูปแบบ เนือ้ หา ภายใต้สถานการณ์ที่เปลี่ยนแปลงเร็ว และ ในอนาคต
60 BOT MAGAZINE
L I B RARY
& ARC HI V ES เรื่อง : ฝ่ายส่งเสริมความรู้ทางการเงิน
การสื่อสารในวันที่โลกไร้พรมแดน
การเปลี่ยนแปลงของเทคโนโลยีที่เกิดขึ้นในช่วง 10 ปีที่ผ่านมา ท�ำให้เราสามารถติดต่อสื่อสารกันได้ทุกที่ทุกเวลา
ทักษะการสื่อสารที่ดีจึงมีความจ�ำเป็นอย่างมากทั้งในชีวิตประจ�ำวันและการท�ำงาน เราจึงขอแนะน�ำหนังสือ 3 เล่ม
ที่จะเป็นประโยชน์ในการเพิ่มทักษะการสื่อสารให้มีประสิทธิภาพ
TED TALKS
โดย คริส แอนเดอร์สนั
คูม่ อื การสือ่ สารแห่งศตวรรษที่ 21 แบบ
เจาะลึกโดยผู้อยู่เบื้องหลังความส�ำเร็จของ
TED เวทีสร้างแรงบันดาลใจผ่านการบอกเล่า
เรือ่ งราวต่าง ๆ ทีส่ ร้างปรากฏการณ์สำ� คัญ
ให้กบั การพูดในทีส่ าธารณะ
ผูเ้ ขียนล�ำดับเนือ้ หาเป็นขัน้ ตอนทีช่ ดั เจน
เริ่มจากการก่อร่างความคิดเกี่ยวกับเรื่องที่
ต้องการสื่อสาร เทคนิควิธีการพูดเพื่อไปสู่
เป้าหมายทีห่ ลากหลาย การเตรียมความพร้อม
ก่อนขึ้นเวทีและข้อควรรู้เมื่ออยู่บนเวทีแล้ว
พร้อมเคล็ดลับทีช่ ว่ ยให้การพูดสือ่ สารจับใจ
ผู้ฟัง ที่สามารถน�ำไปประยุกต์ใช้เพื่อถ่ายทอดความคิด สร้างแรงบันดาลใจที่ทรงพลังได้
ในแบบฉบับของแต่ละคน
การสื่อสารการตลาด
พลังภายในค�ำพูด แบบไร้รอยต่อ
โดย ชินโดฮยอน และยุนนารู โดย สโรจ เลาหศิริ
เมื่อค�ำพูดคือกระจกสะท้อนตัวตนของ ในโลกใหม่ของการตลาดทีเ่ ผชิญกับ
ผูส้ อื่ สาร การขัดเกลาตัวตนภายในและถ้อยค�ำ ความท้าทายรอบทิศ ท�ำอย่างไรเมือ่ การ
จึงเป็นสิง่ ทีพ่ งึ ท�ำอย่างสม�ำ่ เสมอ สื่อสารแบบเดิมไม่ตอบโจทย์ปัจจุบัน
หนังสือเล่มนี้เล่าถึงศาสตร์และศิลป์ของ ขณะทีส่ อื่ ใหม่กไ็ ม่มสี ตู รส�ำเร็จตายตัว
การใช้ถ้อยค�ำที่ช่วยให้ค�ำพูดมีอิทธิพลและ พบทางลัดสู่การสื่อสารเพื่อเข้าไปอยู่
ตราตรึงใจผู้คน ด้วยเทคนิค 8 ขั้นตอน ในใจผูร้ บั สารแบบไร้รอยต่อ กับแนวทาง
พร้อมตัวอย่างเรื่องราวของเหล่านักปราชญ์ การสื่อสารการตลาดแบบครบทุก
ที่สะท้อนถึงพลังภายในค�ำพูด ช่วยเปลี่ยน มิติจากประสบการณ์การท�ำงานของ
มุมมองความคิดที่มีผลต่อการเลือกใช้ค�ำ นักการตลาดมือฉมังที่ถ่ายทอดไว้ใน
อย่างมีศลิ ปะ จุดประกายให้คดิ พูด และ หนังสือเล่มนี้ โดยเรียบเรียงเนือ้ หามา
ท�ำจากใจ แล้วส่งต่อเรื่องราวเหล่านั้น บอกเล่าแบบย่อยง่าย ชวนคิดชวนมอง
ผ่านถ้อยค�ำทีเ่ หมาะสม เพือ่ ให้คำ� พูดเหล่านัน้ ช่วยพาไปสูค่ วามส�ำเร็จทัง้ ในการแก้ไขปัญหา “การตลาดแห่งอนาคต” ด้วยแนวคิด
การสานความสัมพันธ์ และการเยียวยาหัวใจ ทีเ่ ริม่ จากการเข้าใจผูบ้ ริโภคและเข้าใจ
สามารถอ่านหนังสือทั้งสามเล่มนี้ได้ที่ห้องสมุดพระองค์เจ้าวิวัฒนไชย ศูนย์การเรียนรู้ธนาคารแห่งประเทศไทย
ตัวเอง จนน�ำไปสูผ่ ลลัพธ์ทตี่ อ้ งการ

BOTMAG2-65Final_SinglePages

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

BOTMAG2-65Final_SinglePages

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ฉบับที่ 2 เดือนเมษายน - มิถุนายน 2565

Editor’s ความพยายามพัฒนาการสือ่ สารของ ธปท. ผลิดอกออกผลในการส�ำรวจความคิดเห็น

การสื่อสารของธนาคารกลางทั่วโลกมีพัฒนาการเพิ่มขึ้นมาก จากเดิมมักไม่ค่อยสื่อสาร การท�ำนโยบาย

ทำ�ไมธนาคารกลาง เสถียรภาพด้านเศรษฐกิจการเงินของประเทศ ที่ น ายธนาคารกลางต้ อ งเรี ย นรู ้ ต ามที่

ธนาคารกลางอังกฤษ (Bank of England:

ผลตอบรับจากสาธารณชน แม้มุมมองจากสาธารณชนจะปรับดีขึ้น ทีเ่ ป็นแผลเป็นจากโควิด 19 และกระแสใหม่

“เมือ่ ก่อนเราสือ่ สารกับนักวิชาการ สถาบันการเงิน

หากถามว่า ธปท. ต้องสื่อสารพูดคุยกับองค์กร

ผูเ้ ขียน : มนต์ชยั วงษ์กติ ติไกรวัล นักข่าวธุรกิจ ผูป้ ระกาศข่าวเศรษฐกิจ

ธปท. มุง่ สนับสนุนให้เกิดบริการทางการเงินทีเ่ ป็นธรรม

เพื่อให้การท�ำงานของสายด่วน 1213 มีศักยภาพและ

การสือ่ สารยุคใหม่ของ ธปท.

communication) เช่น การชี้แจงความ

Timeline การจับกระแสโลกออนไลน์กรณีแอปฯ ดูดเงิน

เพจ Drama Addict 20K

Engagement (จ�ำนวน likes, share, comment) Mentions (จ�ำนวนข้อความ)

เดิม ปัจจุบัน ระยะต่อไป

สถิติการสื่อสารของ ธปท. ในปี 2564

นักวิเคราะห์ / นักลงทุน การประชุมนักวิเคราะห์ / นักลงทุน ~30 ครั้ง 735,815 49,524

หน่วยงานภาครัฐ การประชุม และรับฟังความคิดเห็น ~70 ครั้ง

ภาคธุรกิจ โครงการ ธปท. พบผู้ประกอบการ (BLP) 631 ราย 39,016 15,506

สถาบันการเงิน การประชุม และรับฟังความคิดเห็น ~20 ครั้ง

ทุกกลุ่มเป้าหมายสามารถเข้าถึงข้อมูลข่าวสารของ ธปท. ทางเว็บไซต์ www.bot.or.th 8,587,764

อย่างไรก็ตาม ในปัจจุบนั นีบ้ ทบาทของไทยพีบเี อส

แบงก์ชาติกบั การสือ่ สารแบบ

คนชอบพูดว่าผูบ้ ริโภคเดีย๋ วนีไ้ ม่ดโู ฆษณากันหรอก

ผมมักบอกน้อง ๆ เวลารับสินค้าไหนมา แน่นอนว่า

สิง่ ทีส่ ะท้อนกระแสความนิยมของธุรกิจ AI

เปิดความสามารถใหม่ ความสามารถในการจดจ�ำใบหน้าและการ ความสามารถในการแก้ปญั หาเป็นเรือ่ งส�ำคัญ

ไทย สหรัฐอเมริกา บราซิล

ข้อความ ข้อความ ข้อความ

ความสัมพันธ์แบบ correspondent banking

ถ้าเขาบอกเรามาแบบนี้ ไขความจริง ไขความจริง

นอกจากตัวอย่างกลลวงของมิจฉาชีพ ส�ำคัญคือ หลอกให้บอกข้อมูลส่วนบุคคล โดยจบแค่วางสาย แต่สามารถแจ้งเบาะแส

Timeline การใช้ QE และ QT ในสหรัฐอเมริกา

Subprime Crisis & Fed เริ่มด�ำเนินมาตรการ QT เกิดการแพร่ระบาดของโควิด 19 Fed ประกาศใช้มาตรการ QE

Fed เริ่มใช้มาตรการ QE Tapering Fed ลดปริมาณการซื้อลงอีกเป็นสองเท่า Fed เริ่มใช้มาตรการ QT ด้วยการลดขนาดงบดุล

ธนันธร มหาพรประจักษ์ ศรัณยกร อังคณากร จุฑารัตน์ เลิศสกุลพันธ์

ฐิติ ทศบวร วรมน เพชรขาว ศิริพิมพ์ วิมลเฉลา

นันทพร พงศ์พัฒนานนท์ กฤติเดช วงษ์พูล

กลุม่ งานยุทธศาสตร์การสือ่ สาร

You might also like