‫د لوړو زده کړو وزارت‬

‫کــندهار پوهنــتون‬
‫انـجنیري پوهنځـۍ‬
‫مـهنديس څـانګه‬

‫‪Estimation‬‬
‫‪Lecture - 2 : Contract, Bond and Insurance‬‬
‫دوهم فصل‪ :‬قرارداد‪ ،‬تړون او بېمه‬

‫اماده کوونکی‪ :‬افتخاراحمد‬

‫رول منرب‪۲ :‬‬
 ‫فهرست‬
)The contract system( ‫✓ د قرارداد سیسټم‬

)Types of Agreements( ‫✓ د تړونونو ډولونه‬

)Stipulated Sum( ‫ ټاکل سوی رقم‬o
)Unit Price( ‫ د واحد بیه‬o
)Cost + fee( ‫ فیس‬+ ‫ لګښت‬o

)Bond( ‫✓ ضامنت‬

)Obtaining Bonds( ‫✓ د ضامنت ترالسه کول‬

)Insurance( ‫✓ بیمه‬
)Questions( ‫✓ سوالونه‬
 ‫د قرارداد سیسټم (‪)The contract system‬‬
‫❖ قراردادونه ممکن د ټولې پروژې لپاره د واحد تړون پواسطه ورکړل يس یا د پروژې د هري مرحلې لپاره‬
‫د جال جال تړونونو پواسطه ورکړل شی‪.‬‬

‫❖ په واحد قرارداد یا ‪ Single Contract‬کې ټول هغه کارونه شامل دی چې د یوې مکميل پروژې‬
‫بشپړولو لپاره اړین دی او دا یوازي د یوه لومړنی قراردادی (‪ )Prime Contractor‬مسؤلیت دی‪.‬‬

‫❖ لومړنی قراردادی یا ‪ Prime contractor‬باید د الندي خربو ډاډ ورکړي‪:‬‬

‫‪ o‬د ټولو کارونو د قرارداد د اسنادو رسه سم تکمیلېدل‬
‫‪ o‬کار په خپل وخت پای ته رسیدل‬
‫‪ o‬د ټولو فرعی قراردادیان او پلورونکی تادیه کېدل‬
 ‫د قرارداد سیسټم (‪)The contract system‬‬
‫❖ د جال قراردادونو یا ‪ Separate Contracts‬تر سیسټم الندې‪ ،‬مالک د پروژې د مختلف برخو د جوړولو‬
‫لپاره جال جال تړونونه السلیک کوی‪.‬‬

‫❖ جال قراردادونه یا ‪ Separate Contracts‬اکرثه د الندې مرحلو لپاره امضا کیږي‪:‬‬

‫‪ .1‬عمومي ساختامن‬
‫‪ .2‬پلمبنګ‬
‫‪ .3‬مرکز ګرمي سیستم‬
‫‪ .4‬برقي سیسټم‬
‫‪ .5‬د فاضله اوبو تصفیه‬
‫‪ .6‬د لیفټونو سیسټم‬
‫‪ .7‬د نورو مخصوصو کارونو لپاره قراردادونه‬
 ‫د قرارداد سیسټم (‪)The contract system‬‬

‫❖ د جال او فرعي قراردادونو یا ‪ Separate Contracts‬د عميل کولو مسؤلیت د مالک او قراردادیانو‬
‫ترمینځ دی او د عمومي قرارداد رسه تعلق نه لري‪.‬‬
 ‫تړونونه (‪)Agreements‬‬
‫❖ په تړون کې عموما د پروژې او قرارداد د رقم په اړه توضیحات شامل وي‪.‬‬

‫❖ هغه تړونونه چي مالک یې امضا کوي‪ ،‬کیدای يس چي د الندي سازمانونو لخوا ملړی تایید سوي وي‪:‬‬

‫)‪1. The American Institute of Architects (AIA‬‬

‫‪2. Trade organizations‬‬

‫❖ د مالک او قراردادی تر منځ موافقه د ساختامنی چارو تړون رسمی کوي‪.‬‬

‫د تړونونو ډولونه (‪)Types of Agreements‬‬
‫❖ د تړونونو ډولونه په الندي ډول دي‪:‬‬
‫‪ o‬ټاکل سوی رقم (‪)Stipulated Sum or Lump-sum‬‬
‫‪ o‬د واحد بیه (‪)Unit Price‬‬
‫‪ o‬لګښت ‪ +‬فیس (‪)Cost + fee‬‬

‫❖ د مالک او قراردادی تر منځ موافقه د ساختامنی چارو تړون رسمی کوي‪.‬‬

 ‫‪ -1‬د ټاکل سوی رقم تړون (‪)Lump-sum Agreement‬‬
‫❖ په دې تړون کي قراردادی دا موافقه کوي چې پروژه به د قرارداد د اسنادو رسه سم جوړوي‪ ،‬او دا موافقه‬
‫د یو دايس ټاکي نرخ په بدل کي کیږي کوم چې د داوطلبۍ یا خربو اترو له الرې ټاکل کیږي‪.‬‬
‫❖ په دې تړون کي مالک ته د ساختامنی لګښتونو په اړه د مخه ال کايف معلومات ورکول کیږي او چي‬
‫وروسته د قرارداد لپاره قیمت وټاکل سو بیا نو قراردادي دا مسولیت لري چي د پروژې رسه تړلی‬
‫راتلونکي ټول خطرونه پر ځان ومني‪.‬‬
‫❖ کله چي خطر رامنځته کیږي باید د امکان تر حده ژر ژره وپیژندل يش‪ ،‬تر څو پر الندي دوو شیانو‬
‫اغیزه ونه کړي‪:‬‬
‫‪ o‬لګښت‬
‫‪ o‬د بشپړیدو نیټه‬
 ‫‪ -۲‬د واحد قیمت تړون (‪)Unit Price Agreement‬‬
‫❖ په دې تړون کي‪ ،‬د قرارداد د اسنادو مطابق قراردادي د پروژې هر عنرص ته د يف واحد قیمت ږدي‪.‬‬

‫❖ دغه ډول تړون د سړک په جوړولو کي ډېر استعاملیږي ځکه مرت مربع ته قیمت اښوول کیږي او وایي‬
‫چي مثال یو مرت مربع سړک په دومره قیمت درته جوړوم‪.‬‬

‫❖ د واحد تړون ګټي دادي‪:‬‬

‫‪ o‬قراردادي په ډېر دقیق تخمین رسه د مزدور او موادو براورد کوي‪.‬‬
‫‪ o‬دغه د ‪ Lump-sum‬تړون څخه بهرت دی ځکه په دې تړون کي د غلطۍ امکان ډېر کم وي‪.‬‬
 ‫د ټاکل سوي رقم تړون‬

‫د ټاکل سوي قیمت د تړون جدول‬

 ‫‪ -۳‬د لګښت ‪ +‬فیس تړون (‪)Cost + fee‬‬
‫❖ په دې تړون کي د پروژې پر بودیجې د اضايف لګښت مسولیت د مالک په غاړه وي‪ ،‬او د پروژې غړي په‬
‫رضاکارانه ډول دې ته تشویقیږي چي د پروژې بودیجه پر خپل ځای استعامل کړي‪.‬‬

‫❖ دغه تړون هغه وخت استعاملیږي کله چي‪:‬‬

‫‪ o‬رسعت‬
‫‪ o‬د پروژې خاصوالی‬
‫‪ o‬او کیفیت اهمیت ولري‬
)Agreement Provisions( ‫د تړون رشایط‬
 ‫د تړون رشایط (‪)Agreement Provisions‬‬
‫❖ قراردادیان باید د تړون له امضا څخه مخکي الندي موضوعات په ډېر احتیاط رسه چیک کړي‪:‬‬
‫د پروژې انکشاف (‪)Scope of the work‬‬ ‫‪o‬‬
‫د تکمیلیدو وخت (‪)Time of completion‬‬ ‫‪o‬‬
‫د قرارداد لګښت (‪)Contract Sum‬‬ ‫‪o‬‬
‫تادیه (‪)Payment‬‬ ‫‪o‬‬
‫د بیانیې فیصدي (‪)Retained percentage‬‬ ‫‪o‬‬
‫د مقدارونو سکېجول (‪)Schedule of Values‬‬ ‫‪o‬‬
‫استعاملېدونکي مواد او د ساحې کار (‪)Work in Place and Stored Material‬‬ ‫‪o‬‬
‫د پروژې منل کېدل او اخري تادیه (‪)Acceptance and Final Payment‬‬ ‫‪o‬‬
)Insurance( ‫) او بیمه‬Bond( ‫ضامنت‬
 ‫ضامنت (‪ )Bond‬او بیمه (‪)Insurance‬‬
‫❖ ضامنتونه هغه لیکيل اسناد دي چي د یو تړون رشایط او تعهدات بیانوي‪.‬‬

‫❖ مالک د دې حق لري چي د خطر په وخت کي د بیمه کوونکي کمپنی څخه خپل تاوان واخيل او‬
‫کمپنې باید هغه اداینه وکړي‪.‬‬
‫❖ الندي د ضامنتونو یو څو ډولونه دي‪:‬‬
‫❖ د قیمت ضامنت‬
‫❖ د مزدور او موادو ضامنت‬
‫❖ د فرعي قراردادي ضامنت‬
‫❖ د فعالیت ضامنت‬
‫❖ د الیسنس یا اجازتنامې ضامنت‬
‫❖ د ملکیت ضامنت‬
 ‫کورنی کار (‪)Assignment‬‬
‫❖ محصلین باید د دې فصل کتاب وګوري او سوالونه یې حل کړي‪.‬‬
‫❖ د اضايف مطالعې لپاره دي الندي ویباسټ ته مراجعه وکړي‪:‬‬

‫‪❑www.sio.org‬‬
)Questions( ‫سوالونه‬
 ‫سوالونه (‪)Questions‬‬
‫‪ -۱‬سوال‪ :‬واحد قرارداد یا‪ Single Contract‬تعریف کړئ؟‬
‫‪ -۱‬جواب‪ :‬په واحد قرارداد یا ‪ Single Contract‬کې ټول هغه کارونه شامل دی چې د یوې مکميل پروژې‬
‫بشپړولو لپاره اړین دی او دا یوازي د یوه مرش قراردادي (‪ )Prime Contractor‬مسؤلیت دی‪.‬‬

‫‪ -۲‬سوال‪ :‬لومړنی قراردادي یا ‪ Prime Contractor‬باید مالک ته د کومو خربو اطمینان ورکړي؟‬
‫‪ -۲‬جواب‪ :‬لومړنی قراردادی یا ‪ Prime contractor‬باید د الندي خربو ډاډ ورکړي‪:‬‬
‫‪ o‬د ټولو کارونو د قرارداد د اسنادو رسه سم تکمیلېدل‬
‫‪ o‬کار په خپل وخت پای ته رسیدل‬
‫‪ o‬د ټولو فرعی قراردادیان او پلورونکی تادیه کېدل‬
 ‫سوالونه (‪)Questions‬‬
‫‪ -۳‬سوال‪ :‬جال قراردادونه یا ‪ Separate Contracts‬د څه لپاره امضا کیږي؟‬
‫‪ -۳‬جواب‪ :‬جال قراردادونه یا ‪ Separate Contracts‬اکرثه د الندې مرحلو لپاره امضا کیږي‪:‬‬
‫‪ .1‬عمومي ساختامن‬
‫‪ .2‬پلمبنګ‬
‫‪ .3‬مرکز ګرمي سیستم‬
‫‪ .4‬برقي سیسټم‬
‫‪ .5‬د فاضله اوبو تصفیه‬
‫‪ .6‬د لیفټونو سیسټم‬
‫‪ .7‬د نورو مخصوصو کارونو لپاره قراردادونه‬
 ‫سوالونه (‪)Questions‬‬
‫‪ -۴‬سوال‪ :‬د تړونونو یا ‪ Agreements‬ډولونه ولیکئ؟‬
‫‪ -۴‬جواب‪ :‬د تړونونو ډولونه په الندي ډول دي‪:‬‬
‫‪ o‬ټاکل سوی رقم (‪)Stipulated Sum or Lump-sum‬‬
‫‪ o‬د واحد بیه (‪)Unit Price‬‬
‫‪ o‬لګښت ‪ +‬فیس (‪)Cost + fee‬‬

‫‪ -۵‬سوال‪ :‬ضامنتونه یا ‪ Bonds‬څه ته وایي؟‬

‫‪ -۵‬جواب‪ :‬ضامنتونه هغه لیکيل اسناد دي چي د یو تړون رشایط او تعهدات بیانوي‪.‬‬
 ‫سوالونه (‪)Questions‬‬
‫‪ -۶‬سوال‪ :‬کله چي په یو پروژه کي خطر رامنځته کیږي‪ ،‬ويل باید ژر ژره توجه ورته ويس؟‬
‫‪ -۶‬جواب‪ :‬کله چي خطر رامنځته کیږي باید د امکان تر حده ژر ژره توجه ورته ويس‪ ،‬تر څو پر الندي دوو‬
‫شیانو اغیزه ونه کړي‪:‬‬
‫‪ o‬لګښت‬
‫‪ o‬د بشپړیدو نیټه‬

‫‪ -۷‬سوال‪ :‬د لګښت ‪ +‬فیس تړون (‪ )Cost + fee‬څه ډول تړون دی؟‬
‫‪ -۷‬جواب‪ :‬په دې تړون کي د پروژې پر بودیجې د اضايف لګښت مسولیت د مالک په غاړه وي‪ ،‬او د پروژې‬
‫غړي په رضاکارانه ډول دې ته تشویقیږي چي د پروژې بودیجه پر خپل ځای استعامل کړي‪.‬‬
 ‫سوالونه (‪)Questions‬‬
‫‪ -۸‬سوال‪ :‬د لګښت ‪ +‬فیس تړون (‪ )Cost + fee‬څه وخت استعاملیږي؟‬
‫‪ -۸‬جواب‪ :‬دغه تړون هغه وخت استعاملیږي کله چي‪:‬‬
‫‪ o‬رسعت‬
‫‪ o‬د پروژې خاصوالی‬
‫‪ o‬او کیفیت اهمیت ولري‬

‫‪ -۹‬سوال‪ :‬د جال او فرعي قراردادونو یا ‪ Separate Contracts‬د عميل کولو مسؤلیت د کومو اشخاصو‬
‫ترمنځ وي؟‬
‫‪ -۹‬جواب‪ :‬د جال او فرعي قراردادونو یا ‪ Separate Contracts‬د عميل کولو مسؤلیت د مالک او قراردادیانو‬
‫ترمینځ دی او د عمومي قرارداد رسه تعلق نه لري‪.‬‬
 ‫سوالونه (‪)Questions‬‬
‫‪ ۱۰‬سوال‪ :‬په تړون کې عموما د څه په اړه توضیحات شامل وي؟‬
‫‪ ۱۰‬جواب‪ :‬په تړون کې عموما د پروژې او قرارداد د رقم په اړه توضیحات شامل وي‪.‬‬

‫‪ ۱۱‬سوال‪ :‬هغه تړونونه چي مالک یې امضا کوي‪ ،‬باید د کومو سازمانونو لخوا ملړی تایید سوي وي؟‬
‫‪ ۱۱‬جواب‪ :‬هغه تړونونه چي مالک یې امضا کوي‪ ،‬کیدای يس چي د الندي سازمانونو لخوا ملړی تایید‬
‫سوي وي‪:‬‬

‫)‪1. The American Institute of Architects (AIA‬‬

‫‪2. Trade organizations‬‬
‫ډېره مننه (‪)Thank you‬‬
‫اماده کوونکی‪ :‬افتخاراحمد‬
‫رول منرب‪۲ :‬‬