kimya

MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI YAYINLARI
• 8687
YARDIMCI KAYNAK EĞİTİM MATERYALİ • 2579
DÖRT DÖRTLÜK KONU PEKİŞTİRME TESTLERİ

10. SINIF KİMYA
1. Baskı 2023
Basım Adedi: 954.325
ISBN: 978-975-11-6575-6
Yazar
KOMİSYON
Baskı Yeri:
Sertifika No:
Bu yayın Millî Eğitim Bakanlığı tarafından üniversite sınavına hazırlanan öğrencilere

destek olmak amacıyla hazırlanmıştır. Yayında yer alan soruların tamamı özgündür.
Yayında yer alan soruların akademik açıdan son incelemelerinin yapıldığı çalışmaya
UNICEF Türkiye Temsilciliği katkıda bulunmuştur.
Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu - UNICEF

Millî Eğitim Bakanlığı Turan Güneş Bulvarı No.106 Kat: 7 06550
Atatürk Bulvarı No: 98 Bakanlıklar / ANKARA Çankaya / ANKARA
Tel: 0312 4132680 Tel: +90 312 545 10 00
0312 4132681 www.unicef.org.tr
0312 4131838 @UNICEF Türkiye Temsilciliği 2022
www.meb.gov.tr Her hakkı saklıdır. Bu yayında yer alan ifadeler
UNICEF’in resmî görüşlerini temsil etmez.
İSTİKLÂL MARŞI
Korkma, sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak; Bastığın yerleri toprak diyerek geçme, tanı:
Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak. Düşün altındaki binlerce kefensiz yatanı.
O benim milletimin yıldızıdır, parlayacak; Sen şehit oğlusun, incitme, yazıktır, atanı:
O benimdir, o benim milletimindir ancak. Verme, dünyaları alsan da bu cennet vatanı.
Çatma, kurban olayım, çehreni ey nazlı hilâl! Kim bu cennet vatanın uğruna olmaz ki feda?
Kahraman ırkıma bir gül! Ne bu şiddet, bu celâl? Şüheda fışkıracak toprağı sıksan, şüheda!
Sana olmaz dökülen kanlarımız sonra helâl. Cânı, cânânı, bütün varımı alsın da Huda,
Hakkıdır Hakk’a tapan milletimin istiklâl. Etmesin tek vatanımdan beni dünyada cüda.
Ben ezelden beridir hür yaşadım, hür yaşarım. Ruhumun senden İlâhî, şudur ancak emeli:
Hangi çılgın bana zincir vuracakmış? Şaşarım! Değmesin mabedimin göğsüne nâmahrem eli.
Kükremiş sel gibiyim, bendimi çiğner, aşarım. Bu ezanlar -ki şehadetleri dinin temeli-
Yırtarım dağları, enginlere sığmam, taşarım. Ebedî yurdumun üstünde benim inlemeli.
Garbın âfâkını sarmışsa çelik zırhlı duvar, O zaman vecd ile bin secde eder -varsa- taşım,
Benim iman dolu göğsüm gibi serhaddim var. Her cerîhamdan İlâhî, boşanıp kanlı yaşım,
Ulusun, korkma! Nasıl böyle bir imanı boğar, Fışkırır ruh-ı mücerret gibi yerden na’şım;
Medeniyyet dediğin tek dişi kalmış canavar? O zaman yükselerek arşa değer belki başım.
Arkadaş, yurduma alçakları uğratma sakın; Dalgalan sen de şafaklar gibi ey şanlı hilâl!
Siper et gövdeni, dursun bu hayâsızca akın. Olsun artık dökülen kanlarımın hepsi helâl.
Doğacaktır sana va’dettiği günler Hakk’ın; Ebediyyen sana yok, ırkıma yok izmihlâl;
Kim bilir, belki yarın, belki yarından da yakın. Hakkıdır hür yaşamış bayrağımın hürriyyet;
Hakkıdır Hakk’a tapan milletimin istiklâl!
Mehmet Âkif ERSOY

GENÇLİĞE HİTABE
Ey Türk gençliği! Birinci vazifen, Türk istiklâlini, Türk Cumhuriyetini,

ilelebet muhafaza ve müdafaa etmektir.
Mevcudiyetinin ve istikbalinin yegâne temeli budur. Bu temel, senin en
kıymetli hazinendir. İstikbalde dahi, seni bu hazineden mahrum etmek isteyecek
dâhilî ve hâricî bedhahların olacaktır. Bir gün, istiklâl ve cumhuriyeti müdafaa
mecburiyetine düşersen, vazifeye atılmak için, içinde bulunacağın vaziyetin im-
kân ve şeraitini düşünmeyeceksin! Bu imkân ve şerait, çok namüsait bir mahiyette
tezahür edebilir. İstiklâl ve cumhuriyetine kastedecek düşmanlar, bütün dünyada
emsali görülmemiş bir galibiyetin mümessili olabilirler. Cebren ve hile ile aziz
vatanın bütün kaleleri zapt edilmiş, bütün tersanelerine girilmiş, bütün orduları
dağıtılmış ve memleketin her köşesi bilfiil işgal edilmiş olabilir. Bütün bu şera-
itten daha elîm ve daha vahim olmak üzere, memleketin dâhilinde iktidara sahip
olanlar gaflet ve dalâlet ve hattâ hıyanet
içinde bulunabilirler. Hattâ bu iktidar sahipleri şahsî menfaatlerini, müstevlîlerin
siyasî emelleriyle tevhit edebilirler. Millet, fakr u zaruret içinde harap ve bîtap
düşmüş olabilir.
Ey Türk istikbalinin evlâdı! İşte, bu ahval ve şerait içinde dahi vazifen,
Türk istiklâl ve cumhuriyetini kurtarmaktır. Muhtaç olduğun kudret, damarların-
daki asil kanda mevcuttur.
Mustafa Kemal Atatürk

MUSTAFA KEMAL ATATÜRK
İÇİNDEKİLER
Kimyanın Temel Kanunları ve Mol Kavramı .......................................................................................................................... 9
Kimyasal Tepkimeler -Kimyasal Tepkimelerde Hesaplamalar .............................................................................................. 29
Karışımlar - Karışımları Ayırma Teknikleri . ........................................................................................................................... 47
Asitler, Bazlar ve Tuzlar ........................................................................................................................................................ 79
Yaygın Günlük Hayat Kimyasalları ve Gıdalar ...................................................................................................................... 117
CEVAP ANAHTARI................................................................................................................................................................ 147

ÖNSÖZ
Millî Eğitim Bakanlığı olarak eğitimde fırsat eşitliği prensibiyle yürüttüğümüz farklı çalışmalar kapsamında,
tüm sınıf düzeylerindeki öğrencilere ve sınava hazırlık gruplarına yönelik yardımcı kaynak desteklerine
devam ediyoruz.
Yardımcı kaynaklarla ilgili yaptığımız çalışmalar açısından öğretmen, öğrenci ve veli dönütlerinin
olumlu olduğunu görmekteyiz. Bu nedenle yardımcı kaynak desteğine bu yıl da devam etmekteyiz. Bu
bağlamda ortaöğretim düzeyinde matematik, fizik, kimya, biyoloji derslerinin tüm konularını kapsayan
çoktan seçmeli sorular ve bu sorulardan bazılarına ait örnek çözümleri içeren yardımcı kaynaklar
oluşturulmuştur.
“Dört Dörtlük Konu Pekiştirme Testleri” adıyla hazırlanan yardımcı kaynak seti; ilgili derslerin 9, 10, 11
ve 12. sınıflarına yönelik hazırlanmış olup 16 kitaptan oluşmaktadır. Aynı zamanda ders kitaplarının
tamamlayıcısı olarak hazırlanan bu kitaplar ile okullarda işlenen konuların pekiştirilmesinin de
sağlanması amaçlanmaktadır. Destekleme yetiştirme kurslarının yardımcı kaynak ihtiyacını gidermesi
amacıyla kitaplar yaprak test olarak da kullanılabilecektir.
Kitapta her konuya ait çözümlü sorular ve 4 testten oluşan çoktan seçmeli sorular bulunmaktadır.
Öğrenciler, çözümlü sorular sayesinde sorunun nasıl çözüleceğini öğrenirken çoktan seçmeli soru
testleri ile öğrendiklerini pekiştirmiş olacaklardır. Çoktan seçmeli testler, konuların özellikleri ve tüm
öğrenci düzeyleri göz önünde bulundurularak kurgulanmıştır.
• 1 ve 2. testteki sorularda konu ile ilgili tanımlara, kavramlara ve konunun temel özelliklerine yer
verilmiştir.
• 3 ve 4. testteki sorularda ise kavramlar arasındaki ilişkilere, uygulamalara yer verilmiş ve öğrencinin
konu ile ilgili analiz yaparak çıkarımlar yapması istenmiştir.
Dört Dörtlük Konu Pekiştirme Testleri içindeki tüm sorular özgün olup alanında uzman öğretmenlerimiz
tarafından hazırlanmış, tüm soruların video çözümleri de kitaplara eklenmiştir. Çözüm videolarına kare
kod aracılığıyla ulaşılabilmektedir.
Kitapların tüm öğretmen ve öğrencilerimize faydalı olması dileğiyle…

ÜNİTE VE KONULARA GÖRE SORU DAĞILIM TABLOSU
ÇÖZÜMLÜ SORULAR
ÜNİTE KONU
TOPLAM
1. TEST
2. TEST
3. TEST
4. TEST
KİMYANIN TEMEL Kimyanın Temel Kanunları ve Mol Kavramı 35 12 12 12 12 83
KANUNLARI VE
KİMYASAL
HESAPLAMALAR Kimyasal Tepkimeler -Kimyasal Tepkimelerde Hesaplamalar 32 11 12 10 11 76
KARIŞIMLAR Karışımlar - Karışımları Ayırma Teknikleri 50 21 21 23 20 135
ASİTLER, BAZLAR VE
Asitler, Bazlar ve Tuzlar 73 24 23 24 22 166
TUZLAR
KİMYA HER YERDE Yaygın Günlük Hayat Kimyasalları ve Gıdalar 49 24 22 22 24 141
TOPLAM 239 92 90 91 89 601

KİMYA
ÇÖZÜMLÜ
Kimyanın Temel Kanunları ve Mol Kavramı SORULAR
1. Ağzı açık bir kapta gerçekleşen; 3. Aynı elementlerden oluşan bileşiklerde elementlerden biri-
ısı nin eşit miktarı ile birleşen diğer elementin miktarları ara-
MgCO3(k) √ MgO(k) + CO2(g) sında tam sayılarla ifade edilen orana katlı oran denir.
tepkimesine göre 42 g MgCO3 tamamen ayrışmaktadır. Buna göre,
Tepkime sonunda kapta bulunan katı kütlesi 20 g ölçül- I. H2O - H2O2

düğüne göre aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
II. NaClO - KClO3
A) Tepkime sonunda katı kütlesi azalmıştır.
III. KCl - K2S
B) Tepkime sırasında oluşan CO2 gazı 22 gramdır.
IV. MnO - MnO2
C) Tepkimede toplam kütle azalmıştır.
V. CH4 - C2H4
D) Kaptaki kütle azalmıştır.
Yukarıda verilen bileşik çiftlerinin hangilerinde katlı oran
E) MgO katısı 20 gramdır. 1
'dir?
2
A) I ve II B) I ve III C) II ve IV
Çözüm: D) I, III ve V E) I, IV ve V
Başlangıçta kapta 42 g MgCO3 katısı var. Tepkime ağzı
açık kapta gerçekleştiğinden CO2 gazı kabı terk eder,
Tepkime sonunda kapta sadece 20 gram MgO katısı Çözüm:
bulunur.
I. H 2O - H 2O 2 Hidrojenler eşittir, oksijenler arasın-
Kütlenin Korunumu Kanuna göre, tepkimeye giren 1
daki katlı oran ’dir.
maddelerin kütleleri toplamı, tepkimede oluşan ürünlerin 2
kütleleri toplamına eşittir. II. NaClO - KClO3 İkiden fazla element içeren bileşik
çiftleri arasında katlı oran yoktur.
Oluşan CO2 gazı miktarı aşağıdaki gibi hesaplanır.
III. KCl - K2S Farklı tür atomlara sahip bileşik
MgCO3(k) √ MgO(k) + CO2(g) ↑ çiftleri arasında katlı oran yoktur.
42 g = 20 g + 22 g
IV. MnO - MnO2 Manganlar eşittir, oksijenler arasın-
Tepkime ağzı açık bir kapta gerçekleştiğinden, oluşan 1

da katlı oran ’dir.
ürünlerden birisi gaz olduğu için tepkime sonunda kaptaki 2
kütle azalmıştır. V. CH4 - C2H4 Hidrojenler eşittir, karbonlar arasın-
1
Tüm kimyasal tepkimelerde toplam kütle korunur. da katlı oran ’dir.
2
Cevap: C Cevap: E
2. “Bileşiğin formülü ve bileşiği oluşturan elementlerin

kütleleri bilinirse bileşikteki elementler arasındaki sabit
oran bulanabilir.”
Buna göre XY2 bileşiğinde elementlerin kütlece birleşme

oranı (mX/mY) kaçtır? (Mol kütleleri, g/mol, X: 14, Y: 16)
A) 7/8 B) 8/7 C) 7/16 D) 14/16 E) 14/8
Çözüm:
XY2 bileşiğinin formülünde 1 mol X atomu 2 mol Y atomu

ile birleşmektedir.
XY2 bileşiğindeki elementlerin kütlece birleşme oranı aşa-

ğıdaki gibi hesaplanır.
mX 1⋅ X 14 7
= = = bulunur.
mY 2 ⋅ Y 2 ⋅ 16 16
Cevap: C
9
KİMYA Kimyanın Temel Kanunları ve Mol Kavramı ÇÖZÜMLÜ SORULAR
4. CO2 bileşiğinde elementlerin kütlece birleşme oranı 6. Bir öğrenci bazı ihtiyaçlarını karşılamak için markete gider.
mC 3 Marketten 3 tane elma, 6 tane yumurta ve 2 şişe su alır.
= şeklindedir.
mO 8
Buna göre,
Buna göre CO2 bileşiğinden 55 gram elde etmek için
karbon (C) ve oksijen (O) elementlerinden en az kaçar I. 5·10-24 mol elma almıştır.
gram kullanılması gerekir?
II. 1·10-23 mol yumurta almıştır.
C O
III. 2·1025 tane H2O molekülü almıştır.
A) 15 40
yargılarından hangileri doğrudur?
B) 10 45
(NA:6·1023, mol kütlesi, g/mol, H2O:18, 1 şişe su= 300 mL,
C) 40 15 1 mL su = 1 g su olarak alınacaktır)
D) 47 8
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
E) 3 52 D) II ve III E) I, II ve III
Çözüm: Çözüm:
CO2 bileşiğinde elementlerin kütlece birleşme oranı, Mol sayısı ve tanecik sayısı arasındaki bağıntı aşağıdaki
mC 3 gibi yazılır,
=
mO 8 Verilen tanecik sayısı N
= Mol sayısı = n
3 g karbonun 8 g oksijen ile reaksiyonundan 11 gram CO2 Avogadro sayısı N A
bileşiği oluşur. 55 g bileşiği elde etmek için kütlece oranları formülü ile hesaplanır.
5 ile çarpmak gerekir.
3
I. n = 23 = 0,5 ⋅ 10−23 =5 ⋅ 10 −24 mol Doğru.
C + O2 √ CO2 6 ⋅ 10
3g + 8g = 11 g 6
II. n = 23 = 10 ⋅ 10 −24 mol
1⋅ 10−23 = Doğru.
6 ⋅ 10
III. Mol sayısı ve kütle arasındaki bağıntı ise,
5 kat 5 kat 5 kat m
Verilen kütle
Mol sayısı = n= şeklindedir.
15 g + 40 g = 55 g Mol kütlesi MA
15 g karbon ve 40 g oksijen kullanılması gerekir. 1 şişe su 300 mL ise 2 şişe su 600 mL = 600 g olur.
m 600
n
= = mol bulunur.
Cevap: A MA 18
1 mol 6·1023 tane H2O molekülü ise
5. Yetişkinlerde günlük su kaybı 2500-2750 mL civarındadır. (600/18) mol 2·1025 tane H2O molekülü yapar. Doğru.
Her gün kaybedilen suya eşdeğer miktarda su alınarak
vücuttaki dengesi sağlanır. Cevap: E
Yetişkin bir kişinin günde en az 10 bardak su içtiği

düşünülürse, bir günde kaç tane su molekülü içmiş olur?
(NA= 6·1023, mol kütlesi, g/mol, H2O:18, 1 bardak su= 210 mL, 7. X ve Y elementlerinden oluşan iki bileşikten,
1 mL su = 1 g su olarak alınacaktır) • Birinci bileşikteki atomların %60’ı Y’dir.
• Birinci bileşikteki Y elementinin, ikinci bileşikteki Y ele-
A) 6·10 23
B) 6·10 25
C) 7·10 23
D) 7·10 24
E) 7·10 25
3
mentine katlı oranı ’dir.
2
Çözüm: Buna göre ikinci bileşiğin basit formülü aşağıdakilerden
hangisidir?
1 bardak su 210 mL ise 10 bardak su 2100 mL=2100 g
olur. A) XY B) XY2 C) X2Y D) XY3 E) X2Y3
Verilen kütle
Mol sayısı =
Mol kütlesi
m 2100 350 Çözüm:
n
= = = mol bulunur.
MA 18 3 1. Bileşik X4aY6a
1 mol 6·1023 ise 2. Bileşik X4aY4a

350/3 mol 7·10 25
tane su molekülü içmiş olur.
2. bileşiğin basit formülü XY’dir.
Cevap: E Cevap: A
10
ÇÖZÜMLÜ SORULAR Kimyanın Temel Kanunları ve Mol Kavramı KİMYA
8. C2H6 bileşiğini oluşturan elementlerin kütlece birleşme ora- II.Yöntem:

nı (mC/mH) = 4’tür.
X Y Formül
40 g C2H6 bileşiği elde etmek için eşit kütlede karbon
1. bileşik 7 20 X2Y5
(C) ve hidrojen (H) elementleri ile başlatılan tepkime tam
verimle gerçekleştiğinde hangi elementten kaç gram 2. bileşik 7 12 X2YA
artar?
20 5 12 ⋅ 5
= ise
= A = 3
A) 24 g hidrojen 12 A 20
Cevap: C
B) 20 g hidrojen
C) 24 g karbon
D) 20 g karbon 10. Bileşik A (gram) B (gram)

E) 8 g hidrojen I. 1,2 0,4
II. 0,4 0,8
Çözüm: III. 0,4 0,4
Elementlerin kütlece birleşme oranı Yukarıdaki tabloda A ve B elementlerinin oluşturduğu 3

mc 4 farklı bileşik için her bir bileşikteki A ve B elementlerinin
= olduğuna göre, 4 g C atomu ile 1 g H atomu birle- miktarı verilmiştir.
mH 1
şerek 5 g C2H6 elde edilir.
Buna göre, II. bileşiğin formülü AB2 şeklinde ise I. ve III.
40 g C2H6 elde etmek için aşağıda gösterildiği gibi oranlar bileşik çiftlerinin formülleri aşağıdakilerden hangisi ola-
8 katına çıkarılır. bilir?
C + H √ I. Bileşik III. Bileşik

C 2H 6
4g + 1g = 5g A) AB4 A2B
B) A3B AB
8 kat 8 kat 8 kat C) A 3B 4 AB

Tepkimede: 32 g + 8g = 40 g
D) A3B A2B
Başlangıçta: 32 g 32 g
E) AB AB
Sonuç: 0g 24 g
Eşit kütlede alındığı için, tepkimede harcanan miktarı fazla
olan bileşen bitmiştir ve biten madde sınırlayıcı bileşendir. Çözüm:
Her iki maddeden sınırlayıcı bileşenin kütlesi kadar alınır.
Bileşikler arasında elementlerin kütleleri oranlanır.
(32 g C ve 32 g H)
I.yol
Bu durumda C tükenir, hidrojenden 24 g artar.
A B Bileşik
Cevap: A
I 1,2 0,4 A3B
1 x2
x
3
II 0,4 0,8 AB2
1
x1 x
III 0,4 0,4 2 AB
7
9. X2Y5 bileşiğinde X’in kütlesinin, Y’nin kütlesine oranı ’dir.
20
Buna göre, aynıelementlerden oluşan aşağıdaki II.yol
7
bileşiklerden hangisinde oran ’dir? I. Bileşik AxBy
12
1,2 x 0,4 y
A) XY B) XY2 C) X2Y3 D) XY3 E) X3Y2 A için = = x 3, B için = = y 1 A B olur.
0,4 1 0,8 2 3
Çözüm: III. Bileşik AxBy
I.Yöntem: 0,4 x 0,4 y

A için = = x 1, B için = = y 1 AB olur.
7 0,4 1 0,8 2
X 2Y 5 5Y = 20 Y = 4
20 Cevap: B
7
X 2Y 3 olur.
12
11
11. X ve Y elementlerinden oluşan iki farklı bileşik bulunmak- 13. Gıda sektöründe soğutma amaçlı olarak kuru buz kullanı-
tadır. lır. Kuru buz katı fazdaki karbon dioksittir.
Grafik bileşiklerde bulunan X elementinin, kütlece yüzde Buna göre 2,2 g kuru buz,
miktarlarını göstermektedir.
I. 0,5 moldür.
II. 0,1 mol oksijen atomu içerir.
III. 3.1022 tane CO2 molekülü içerir.
IV. 0,06 g karbon atomu içerir.
yargılarından hangileri yanlıştır?

(Mol kütleleri, g/mol, C: 12, O: 16, NA:6·1023)
A) Yalnız I B) I ve IV C) II ve IV
D) I, II, III E) I, II ve IV
Buna göre, eşit miktarda Y ile birleşen I. bileşikteki X küt- Çözüm:
lesinin II. bileşikteki X kütlesine oranı kaçtır?
Bileşiğin kütlesi verildiğinde,
A) 1/16 B) 6 C) 1/6 D) 1/8 E) 1/3 Verilen kütle m
Mol sayısı =
Mol kütlesi MA
formülüne göre hesaplanır.
Çözüm:
Grafikteki X değerleri aşağıdaki tabloya yerleştirilse, CO2 mol kütlesi MA = C + 2·O = 12 + 2·16 = 44 g şeklinde
hesaplanır.
Bileşik %X %Y m 2,2
n
= = = 0,05 mol bulunur. I Yanlış.
I 20 80 MA 44
II 60 · 2 40 · 2
1 mol CO2 de 2 mol O atomu varsa
Her iki bileşikteki Y kütleleri eşitlenir. Bu durumda iki bile- 0,05 mol CO2 de 0,1 mol O atomu vardır. II Doğru.
xI 20 1
şikteki X kütleleri arasındaki oran, = = bulunur. Tanecik sayısı verildiğinde,
xII 120 6
Cevap: C Verilen tanecik sayısı N
= Mol sayısı = n olur.
Avogadro sayısı NA
N = n·NA formülü ile hesaplanır.
CO2 için N= 0,05·6·1023= 3·1022 tane molekül içerir.

12. I. 9 mol atom içeren C2H5OH molekülü III Doğru.
II. 64 g Oksijen atomu içeren H2SO4 1 mol CO2’de 12 g C atomu varsa

III. 12·10 23
tane Oksijen atomu içeren CO2 molekülü 0,05 mol CO2’de 0,6 g C atomu vardır. IV Yanlış.
Etil alkol, sülfürik asit ve karbon dioksit ile ilgili olarak Cevap: B
yukarıda verilen madde örneklerinden hangileri
1 moldür? (NA:6·1023, O:16 g/mol)
D) II ve III E) I, II ve III 14. 0,2 mol CnH2nOn bileşiğinde 2,4 mol hidrojen (H) atomu
bulunduğuna göre, n’nin sayısal değeri aşağıdakilerden
hangisidir? (H:1 g/mol)
Çözüm:
A) 2 B) 4 C) 6 D) 8 E) 10
1 mol C2H5OH: 2 mol C + 6 mol H + 1 mol O = toplam 9 mol
atom içerir. I Doğru.
Çözüm:
1 mol H2SO4: 4 mol O atomu = 4·16 = 64 g O atomu içerir.
0,2 mol bileşikte 2,4 mol H varsa
II Doğru.
1 mol bileşikte x mol H olur.
1 mol CO2: 2 mol O atomu = 2·NA = 12·1023 tane O atomu
2,4
içerir. III Doğru. x
= = 12 =
2n 12 ise=
n 6'dır.
0,2
Cevap: E Cevap: C
12
1 17. 3,01·1023 tane X2O bileşiği 22 gramdır.

15. Bir tane karbon 12 atomunun kütlesinin ’ine “1 atomik
12
kütle birimi (akb)” denir. Buna göre X2O bileşiğindeki X’in atom mol kütlesi kaçtır?
(Mol kütlesi, g/mol, O:16)
Ortalama Atom
Kütlesi
A) 7 B) 14 C) 22 D) 28 E) 44
Çözüm:
Verilen tanecik sayısı
Mol sayısı =
Avogadro sayısı
N 3,01⋅ 1023
n
= = = 0,5 mol X 2O
NA 6,02 ⋅ 1023
NA
0,5 mol X2O 22 g ise

Görseldeki bilgilere göre 55,84 akb Fe atomu için,
1 mol X2O 44 gramdır.
I. 55,84/NA gramdır. Bileşiğin formülünde atom kütlesi yazılırsa,
II. NA tanedir.
1 mol X2O için MA = 44 = 2·X + 16
III. 1/NA moldür.
44 − 16
=Xx = 14 g bulunur.
yukarıdaki ifadelerden hangileri doğrudur? 2
(Avogadro sayısı: NA) Cevap: B
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III

D) II ve III E) I, II ve III
Çözüm:
Bağıl atom kütlesi (ağırlığı), atom kütlesinin karbon kütlesi-

ne kıyaslanması ile bulunan değerdir. 18. Proton sayıları aynı kütle numaraları farklı olan atomlara
“izotop atomlar” denir.
Atom ağırlığı = 55,84 g/mol
Buna göre,
1g NA akb ise
?g 55,84 akb I. 1 mol 12
6
C izotopu
55,84/ NA gram bulunur. I Doğru. II. 1 tane 14
C izotopu
6
55,84 akb Fe atomu = 1 tane Fe atomudur. II Yanlış. III. 1 gram 12

6
C izotopu
IV. NA tane 14
C izotopu
1 mol 55,84 gram ise 6
? mol 55,84/NA gram olur. verilen ifadelerde yer alan maddelerin kütleleri arasın-
daki ilişki aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?
1/NA mol yapar. III Doğru.
Cevap: C (Avogadro sayısı= NA)
A) I > II > III > IV

16. X tane atom içeren H2O m gramdır. B) I > IV > III > II
Buna göre X sayısı aşağıdakilerden hangisine eşittir? C) I > III > IV > II
(H:1, O:16, Avogadro sayısı=NA) D) IV > I > III > II
m m ⋅ 3 ⋅ NA m ⋅ NA
A) B) C) E) IV > I > II > III
18 NA 18 m ⋅ NA 18
D) E)
18 3 ⋅ 18
Çözüm:
Çözüm:
I. 1 mol 12
C izotopu = 12 gram
1 mol H2O 3NA tane atom içermektedir. 6
14
II. 1 tane 14
C izotopu = gram
3NA tane atom içeren H2O 18 gram ise 6
NA
X tane atom içeren H2O m gramdır. III. 1 gram 12
6
C izotopu= 1 gram
m ⋅ 3 ⋅ NA III. NA tane 14
C izotopu = 14 gram
X= olarak bulunur. 6
18
Cevap: B Cevap: D
13
19. 0°C sıcaklık ve 1 atmosfer basınçta, aşağıdaki madde 20. C ve H elementlerinden oluşan üç farklı bileşiğin element-
örneklerinden hangisi 1,12 L hacim kaplar? leri arasındaki oran grafikte gösterilmiştir.
(Mol kütleleri, g/mol, H: 1, C: 12, O: 16, S: 32, NA: 6,02·1023)
A) 16 g oksijen gazı (O2)
B) 3,01·1022 tane H2 molekülü
C) 3,2 g oksijen atomu içeren SO2 molekülü
D) 0,6 mol oksijen atomu içeren SO3 gazı
E) 0,8 mol atom içeren C2H6 gazı
Çözüm:
0 °C sıcaklık ve 1 atmosfer basınçta, (normal koşullarda)

gazların 1 molü 22,4 L hacim kaplar.
Buna göre bileşiklerin içerdikleri hidrojen elementinin
V 1,12 kütlece yüzdeleri arasındaki ilişki aşağıdakilerden hangi-
=n = = 0,05 mol olarak hesaplanır.
22,4 22,4 sinde doğru verilmiştir?
Seçeneklerde verilen maddelerin mol sayıları hesaplanır-
sa, A) ll > l > lll
B) l > ll > lll

A) 16 g oksijen gazı için,
m 16 C) lll > ll > l
n
= = = 0,5 mol
MA 32 D) l = ll > lll
B) 3,01·1022 tane H2 molekülü için, E) I > III > II
N 3,01⋅ 1022
n =
= = 0,05 mol
NA 6,02 ⋅ 1023
C) 3,2 g oksijen atomu içeren SO2 molekülü için, Çözüm:
m 3,2
n = = 0,2 mol oksijen,
= C sayısı H sayısı Formül
MA 16
2 mol O atomu 1 mol SO2 de varsa Karbon
I 1 4 6.CH4 C6H24
sayıları
0,2 mol O atomu 0,1 mol SO2 de vardır.
II 2 6 3.C2H6 eşitlenir. C6H18
D) 0,6 mol oksijen atomu içeren SO3 gazı için,
III 3 8 2.C3H8 C6H16
1 mol SO3 3 mol O atomu içeriyorsa
Kütlece yüzdeleri
0,2 mol SO3 0,6 mol O atomu içerir.
H24 > H18 > H16
E) 0,8 mol atom içeren C2H6 gazı için,
I > II > III şeklinde olur.
8 mol atom 1 mol C2H6 da varsa
Cevap: B
0,8 mol atom 0,1 mol C2H6 da vardır.
Cevap: B
21. “Aynı elementlerden oluşan iki farklı bileşikte, bileşiklerden

birini oluşturan elementlerin arasındaki sabit oran bilinirse
diğer bileşikteki oranı hesaplanabilir” bilgisi verilmektedir.
XY3 bileşiğindeki elementlerin kütlece birleşme oranı

mX 2
= dür.
mY 3
Buna göre eşit kütlede X ve Y elementlerinin tam verimli
tepkimesi sonucu X3Y2 bileşiği oluşurken Y elementinden
4 g artmaktadır. Tepkimeye giren X elementinin kütlesi
kaç gramdır?
A) 2 B) 3 C) 4 D) 6 E) 9
14
Çözüm: 23. Aşağıda içinde 32 g SO2 gazı bulunan bir kap görülmektedir.
mX X 2 X 2
XY3 bileşiği için = = = bulunur.
mY 3 ⋅ Y 3 Y 1
mX 3 ⋅ X 3 ⋅ 2 3
X3Y2 bileşiği için = = =
mY 2 ⋅ Y 2 ⋅ 1 1
Kap içine,
Başlangıç miktarı büyük olan elementin kütlesi sınırlayıcı
I. 0,25 mol O2
bileşendir. Sınırlayıcı bileşenin kütlesi kadar her iki madde-
den alınır. II. 1,6 gram CH4
3k gram X ve 3k gram Y’den 2k gram Y artar. III. Normal koşullar altında (N.K.A) 22,4 L H2
gazlarından hangileri ayrı ayrı eklenirse toplam atom

2k = 4g ise k = 2 olur.
sayısı 1,204·1024 tane olur?
X = 3k = 3·2 = 6 g bulunur. (Mol kütleleri, g/mol, S: 32, O: 16, C: 12, H: 1, NA: 6,02·1023)
Cevap: D A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III

Çözüm:
Madde eklendikten sonra kapta olması gereken toplam

atom sayısı
1 mol 6,02·1023 ise

? mol 12,04·1023
?= 2 mol atom
Madde eklenmeden önce kapta bulunan toplam atom sayısı

22. Eşit sayıda karbon (C) atomu içeren C2H5OH, CO2 ve
C3H6 bileşikleri için, 64 g SO2’te 3 mol atom varsa
I. Mol sayısı büyük olan CO2’tir. 32 g SO2’te 1,5 mol atom bulunur
II. Kütlesi büyük olan C2H5OH’dur.
Eklenmesi gereken maddenin içereceği
III. Atom sayısı en fazla olan CO2’tir. atom sayısı = 2 - 1,5 = 0,5 mol atomdur.
İfadelerinden hangileri doğrudur?
I. 1 mol O2’de 2 mol atom varsa
(Mol kütleleri, g/mol, H: 1, C: 12, O: 16)
0,25 mol O2’de 0,5 mol atom vardır. Doğru.
D) II ve III E) I, II ve III II. 16 gram CH4’da 5 mol atom varsa
1,6 gram CH4’da 0,5 mol atom vardır. Doğru.
Çözüm: III. N.K.A'da 1 mol gaz 22,4L hacim kapladığına göre,

1 mol H2 eklenmiştir. 1 mol H2’de 2 mol atom vardır.
C atomu sayıları eşitlenirse,
Yanlış.
6 mol CO2, 3 mol C2H5OH, 2 mol C3H6 şeklinde yazılabilirler.
Cevap: B
6 mol CO2, 3 mol C2H5OH ve 2 mol C3H6 olur. Mol sayısı
büyük olan CO2 bileşiğidir. I. ifade doğrudur.
6 mol CO2 = 6·44 = 264 g atom sayısı = 6·3 = 18

3 mol C2H5OH = 3·46 = 138 g atom sayısı = 3·9 = 27
2 mol C3H6 = 2·42 g = 84 g atom sayısı = 2·9 = 18
Kütlesi büyük olan CO2 bile- Atom sayısı fazla olan
şiğidir. C2H5OH bileşiğidir.
II. ifade yanlıştır. III. ifade yanlıştır.
Cevap: A
15
24. Grafikte X3Y4 bileşiğinin elementlerinin kütlece birleşme 26. Aşağıdakilerden hangisi 3,01·1023 tane H3PO4 molekülü
oranının, bileşiğin kütlesiyle nasıl değiştiği gösterilmekte- ile eşit sayıda atom içerir? (NA: 6,02·1023)
dir.
A) Normal koşullarda 22,4 L C2H6 gazı
mX/mY
B) 1 mol H2 gazı
C) 6,02·1023 tane SO3 molekülü
3 D) 16 gram O2 gazı
2
E) 6,02·1023 tane C atomu içeren CH4 gazı
mBileşik
Çözüm:
Buna göre 9 gram X ile 10 gram Y elementlerinin tepki-
Verilen tanecik sayısı N
mesinden en fazla kaç gram X3Y4 bileşiği oluşur?
= Mol sayısı = n
Avogadro sayısı NA
A) 10 B) 15 C) 19 D) 20 E) 25 3,01⋅ 1023
= 0,5 mol H3PO4
6,02 ⋅ 1023
Çözüm:
1 mol H3PO4 8 mol atom içerirse
mX 3
Elementlerin kütlece birleşme oranı = dir. 0,5 mol H3PO4 4 mol atom içerir.
mY 2
Başlangıçta alınan miktarlar eşit olmadığı zaman, işlemler Seçeneklerde toplam atom sayısı 4 olanlar belirlenirse,
katı küçük olana göre yapılır.
√ 3 kat A) Normal koşullarda 1 mol gaz 22,4 L hacim kaplar.
mX 3 9 1 mol C2H6 8 mol atom içerir. Yanlış.
= =
mY 2 10
√ 5 kat B) 1mol H2 gazı 2 mol atom içerir. Yanlış.
Katı küçük olan X elementidir. X sınırlayıcı bileşendir. C) 6,02·1023 tane SO3 1 moldür. 1 mol SO3 de 4 mol atom
bulunur. Doğru.
X + Y = X 3Y 4
m 16
3g + 2g = 5g n
D) = = = 0,5 = mol O2
MA 32
toplam atom sayısı = 0,5·2 = 1 mol atom. Yanlış.
x3 x3 x3
E) 6,02·1023 tane C atomu 1 moldür.
9g + 6g = 15 g şeklinde hesaplanır.
1 mol CH4 1 mol C atomu içerir.
Başlangıçta 9 g X ve 10 g Y vardır. 9 g X ve 6 g Y tepki-
meye girerek 15 g X3Y4 oluşur. 1mol CH4 5 mol atom içerir. Yanlış.
Cevap: B Cevap: C
27. X elementinin atom ağırlığı, Y elementinin atom ağırlığın-

25. N2O, NO2, NO, N2O3 ve N2O5 bileşiklerinin içerdikleri dan büyüktür.
oksijenlerin kütlece yüzdeleri en küçük ve en büyük
değerleri verecek şekilde eşleştirildiğinde doğru cevap Buna göre eşit kütleli X2, XY ve Y2 maddelerinin mol
hangi seçenekteki gibi olur? sayıları arasındaki ilişki aşağıdakilerden hangisinde
doğru olarak verilmiştir?
En küçük En büyük
A) A) X2 > XY > Y2
N 2O 5 N2O
B) Y2 > XY > X2
B) NO2 NO
C) XY > X2 > Y2
C) N2O N 2O 3
D) Y2 > X2 > XY
D) NO N 2O 5
E) XY > X2 > Y2
E) N2O N 2O 5
Çözüm:
Çözüm:
MX > MY olduğuna göre MX2 > MXY > MY2 şeklindedir.
Azot bileşikleri N2O, NO2, NO, N2O3, N2O5 şeklindedir.
Eşit kütlede alındığında;
Azot miktarlarını eşitleyip tekrar sıraladığımızda; N2O,
m m m
N2O4, N2O2, N2O3, N2O5 şeklindedir. =nX = , nY = , nXY
2
X2 2
Y2 XY
Burada en düşük oksijen miktarı N2O’da en yüksek oksijen nY > nXY > nX
2 2
miktarı ise N2O5’ te bulunmaktadır. Cevap: E Cevap: B
16
28. Çözüm:
I. Klor (Cl):
Ortalama Atom Kütlesi,
75 ⋅ 35 + 25 ⋅ 37 2625 + 925
= = 35,5 akb
100 100
II. Bakır (Cu):
Ortalama Atom Kütlesi,
63 ⋅ 80 + 65 ⋅ 20 5040 + 1300
= = 63,4 akb
100 100
X ve Y elementlerinin tam verimli tepkimesi sonucu oluşan
Ortalama atom kütlesi iki izotopun atom kütleleri arasında
XY2’nin ve X’in kütlesindeki değişim yukarıdaki grafikte veril-
bir değerdir ve doğada bulunma yüzdesi fazla olan izotop
miştir.
kütlesine yakındır. 63
29
Cu %80 oranında, 65
29
Cu %20 oranın-
Buna göre, eşit kütlede alınan X ve Y elementleri tam da olduğuna göre, ortalama atom kütlesi 63 ile 65 arasında
verimle XY bileşiğini oluştururken artan element ve ama 63’e yakın olmalıdır. Ortalama atom kütlesinin 64,7
yüzdesi hangi seçenekte doğru verilmiştir? olamayacağı buradan çıkarılabilir.
A) %25 X B) %25 Y C) %50 X III. Galyum (Ga):

D) %50 Y E) %75 X Ortalama Atom Kütlesi,
69 ⋅ 60 + 71⋅ 40 4140 + 2840
= = 69,8 akb
100 100
Çözüm: IV. Neon (Ne):
Grafikteki XY2 bileşiğinde 24 - 12 = 12 g X tepkimeye girmiş Ortalama Atom Kütlesi,
ve 44 g bileşik oluşmuştur. 44 - 12 = 32 gram da Y elemen- 20 ⋅ 90 + 22 ⋅ 10 1800 + 220
tinin kütlesidir. = = 20,2 akb
100 100
Dolayısıyla XY bileşiğinde 12 g X, 16 g Y ile birleşir. Cevap: B
mX 12 3
= =
mY 16 4
Her elementten 4’er gram alınırsa 1 g X artar. 30.
Artan X elementi yüzdesi,

1
%X = ⋅ 100 =%25 X
4
Cevap: A
29. Cl, Cu, Ga ve Ne izotoplarının kütle spektrometresi ile ölçü-

len kütleleri ve doğada bulunma bollukları aşağıdaki şekil- X ve Y elementlerinden oluşan iki farklı bileşiğin kütle deği-
dedir. şimleri yukarıdaki grafikte verilmiştir.
I. Doğada iki tane izotopu bulunan Cl elementinin bulunma 2. bileşiğin formülü X2Y3 olduğuna göre 1. bileşiğin basit
yüzdesi 75 olan izotopu 35 CI diğer izotopu da 37 CI ’dir. formülü aşağıdakilerden hangisidir?
17 17
II. Bakır elementinin iki izotopundan 63

29
Cu %80 oranında, A) XY B) X2Y C) X2Y3 D) X3Y4 E) X5Y4
65
29
Cu %20 oranında bulunmaktadır.
III. Galyumun izotoplarından 69

Ga %60 oranında, 71
Ga ise Çözüm:
31 31
%40 oranında bulunur. I. Bileşik: 10 g X + 4 g Y

IV. Neon elementinin en fazla bulunan iki izotopundan 20 Ne
10 II. Bileşik: 8 g X + 6 g Y formülü X2Y3 ise X:4, Y:2 olarak
doğada yaklaşık %90 oranında, 10 Ne ise %10 oranında
22
alınabilir.
bulunmaktadır.
10 g 4 g
X Y yazılabilir. Buradan X2,5Y2 çıkar. 2 ile genişle-
Buna göre hangisi bu elementlerin ortalama atom kütlesi 4 2
değildir? tildiğinde I. bileşiğin basit formülü X5Y4 olarak bulunur.
A) 69,8 B) 64,7 C) 63,4 D) 35,5 E) 20,2 Cevap: E
17
31. 32. Sabit Oranlar Kanununa göre bileşiği oluşturan elementle-

rin kütleleri arasındaki oran sabittir. Çizelgede bileşiklerin
m
1.element

kütlece birleşme oranları   verilmiştir.
m
 2.element 

Bileşik Formülü Kütlece Birleşme Oranı
3
CO2
8
5
X ve Y elementleri arasında oluşan iki farklı bileşiğe ait CaO
7
kütlece birleşme miktarları yukarıdaki grafiklerde verilmiş-
tir. 23
Na2S
Buna göre, I. ve II. bileşiğin formülleri aşağıdakilerden 16
hangisi olabilir?
14
I. Bileşik II. Bileşik NH3
3
A) X3Y8 XY2
3
CS2
B) X2Y4 X 6Y 6 16
C) X 2Y 6 XY2
Buna göre bu bileşiklerdeki elementlerin aşağıda
D) X 3Y 8 X 6Y 6 belirtilen miktarlarının tam verimli tepkimesi sonucunda
E) X 2Y 4 XY hangisinde artan madde oluşur?
(Mol kütleleri, g/mol, H: 1, C: 12, N: 14, O: 16, Na: 23,
S: 32, Ca: 40)
Çözüm:
A) 0,9 g C ile 2,4 g O elementinden CO2 oluşması
I. Bileşik II. Bileşik Katlı oran
B) 0,5 g Ca ile 0,7 g O elementinden CaO oluşması
3 4
A) X3Y8 XY2 veya C) 4,6 g Na ile 3,2 g S elementinden Na2S oluşması
4 3
D) 56 g N ile 16 g H elementinden NH3 oluşması
1 2
B) X 2Y 4 X 6Y 6 veya E) 30 g C ile 160 g S elementinden CS2 oluşması
2 1
Çözüm:
3 2 mC 3
C) X 2Y 6 XY2 veya A) CO2 için = , C ve O kütleleri birleşme oranlarının
2 3 mO 8
m 0,9
3 8 0,3 katıdır. C = Artan madde olmaz.
D) X 3Y 8 X 6Y 6 veya mO 2,4
8 3
mCa 5
B) CaO için = , Ca ve O kütleleri birleşme oranları-
1 2 mO 7
E) X2Y4 XY veya
2 1 m 0,5
nın 0,1 katıdır. Ca = Artan madde olmaz.
mO 0,7
I. bileşik: 9 g X + 2 g Y
mNa 23
C) Na2S için = , Na ve S kütleleri birleşme oranla-
II. bileşik: 12 g X + 1 g Y mS 16
m 4,6
(Y’leri eşitlersek) rının 0,2 katıdır. Na = Artan madde olmaz.
mS 3,2
I. bileşik: 9 g X + 2 g Y
mN 14
D) NH3 için = , N miktarı 4 katı iken, H miktarı 5
II. bileşik: 24 g X + 2 g Y mH 3
3 8 katından fazladır. Dolayısıyla tam verimle tepkimeye girdi-

Katlı oran veya olarak bulunur.
8 3 m 56
ğinde 4 g H artar. N =
Cevap: D mH 16
mC 3
E) CS2 için = , C ve S kütleleri birleşme oranlarının
mS 16
m 30
10 katıdır. C = Artan madde olmaz.
mS 160
Cevap: D
18
33. 1873 yılında bilim insanları 1 atm basınç ve 0 °C sıcak- Çözüm:

lıkta 1 cm3 hacimli gazdaki atom veya molekül sayısının
1. 0,2 mol Ca atomu içerir. Bu ifade doğrudur.
1,9·1019 olduğunu hesaplamışlardır.
nCa = 0,2·1 = 0,2 mol Ca içerir.
Buna göre aynı koşullarda,
2. 3,612.1023 tane O atomu içerir. Bu ifade doğrudur.
I. 10 cm3 gazda 1,9·1018 molekül bulunur. N= 0,2·3·6,02·1023= 3,612·1023 tane O atomu içerir.
II. 1 L gaz 1 mol molekülden daha azını içerir. 3. 1 mol atom içerir. Bu ifade doğrudur.
nToplam = 0,2·(1 + 1 + 3) = 1 mol atom içerir.
III. 1 cm He’nin kütlesi 4 mg’den düşüktür.
3
yargılarından hangileri doğrudur? (He:4 g/mol) 4. 20 gramdır. Bu ifade doğrudur.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III MCaCO = 40 + 12 + 16 ⋅ 3 = 100 g/mol

3
D) II ve III E) I, II ve III mCaCO =0,2 ⋅ 100 =20 gramdır.

3
5. 8 g Ca içerir. Bu ifade doğrudur.

Çözüm: mCa = 0,2·40 = 8 g Ca içerir.
I. 10 cm3 gazda 1,9·1018 molekül bulunur. Yanlıştır. 6. 2,4 g C içerir. Bu ifade doğrudur.
10 cm3 gazda 1,9·1020 molekül bulunur. mC = 0,2·12 = 2,4 g C içerir.
II. 1 L gaz 1 mol molekülden daha azını içerir. Doğrudur. 7. 9,6 g O içerir. Bu ifade doğrudur.
1 L = 1 dm3 = 1000 cm3 demektir. Bu da 1,9·1022 tanecik m = 0,2·3·16 = 9,6 g O içerir.
anlamına gelir ve 1 molden (6,02·1023) azdır. Cevap: A
III. 1 cm He’nin kütlesi 4 mg’den düşüktür. Doğrudur.

3
4 mg = 4·10-3 g olur.
6,02·1023 tane He 4 g olduğuna göre 35. 1 mol 6,02·1022 olarak kabul edilseydi,
x 4·10-3 g I. Fe atomunun gerçek atom kütlesi değişirdi.
x= 6,02·1020 tane He demektir. 1 cm3’te ise tanecik sayısı II. H2O’nun 1 molünün kütlesi azalırdı.
1,9.1019 olur. III. 1 mol Zn kütlesi değişmezdi.
Cevap: D

34. 0,2 mol CaCO3 bileşiği ile ilgili, Çözüm:

4 1 mol 6,02·1022 tanecik olarak kabul edilseydi,
20 gramdır. 1. çıkış
2 3,612·1023 tane O D
atomu içerir. D Y I. Fe atomunun gerçek atom kütlesi değişirdi. Bu ifade

2. çıkış
3. çıkış yanlıştır. Çünkü gerçek atom kütlesi atomun 1 tanesinin
1 Y D
D kütlesidir ve mol sayısının değişmesinden etkilenmez.
0,2 mol Ca 5 8 g Ca içerir. Y
atomu içerir. 4. çıkış 6,02·1023 tane Fe 65 g ise
Y 6,02·1022 tane Fe 6,5 g’dir.

6 2,4 g C içerir. D 5. çıkış
3 6,5
1 mol atom içerir.
D Y
6. çıkış 1 tane Fe
6,02 ⋅ 1022
Y 7. çıkış
D II. H2O’nun 1 molünün kütlesi azalırdı. Bu ifade doğrudur.
7 9,6 g O içerir. Y 8. çıkış
1 mol 6,02·1023 yerine 6,02·1022 alındığında H2O’nun kütle-
1
si katına iner.
birbiriyle bağlantılı Doğru (D) / Yanlış (Y) önermeleri içe- 10
ren tanılayıcı dallanmış ağaçta 1 numaralı önermeden III. 1 mol Zn kütlesi değişmezdi. Bu ifade yanlıştır. Çünkü
başlayıp doğru seçimler yaprak ilerlendiğinde kaçıncı 1 1
çıkışa ulaşılır? mol sayısı katına indiğinde 1 mol Zn kütlesi de
10 10
(Mol kütleleri, g/mol, Ca: 40, C: 12, O: 16, NA:6,02·1023) katına iner.
A) 1 B) 3 C) 4 D) 5 E) 7 Cevap: B
19
Notlarım
20
1
KİMYA
TEST
Kimyanın Temel Kanunları ve Mol Kavramı
1. 20 gram SO3 gazı normal koşullarda kaç litre hacim 4. 3,01·1023 tane N2O5 molekülü toplamda kaç mol atom
kaplar? (Mol kütleleri, g/mol, O: 16, S: 32) içerir? (Avogadro sayısı: 6,02·1023)
A) 2,24 B) 4,48 C) 5,6 D) 8,96 E) 11,2 A) 0,5 B) 1 C) 2,5 D) 3 E) 3,5
2. Farklı iki element kullanılarak oluşturulan farklı bileşiklerde

elementlerden birinin miktarı eşitken diğer elementin miktar-
ları arasındaki tam sayılı orana katlı oran adı verilmektedir.
Hesaplanan katlı oran değeri 1 olamaz.
5. C2H6 ve C3H6 gazlarından oluşan 0,5 mol karışımdaki
Buna göre; hidrojen (H) kütlesi kaç gramdır? (Mol kütlesi, g/mol, H:1)
I. HNO3 – HNO2 A) 1 B) 1,5 C) 2 D) 2,5 E) 3
II. CO – CS2
III. CH4 – C2H6
IV. NO2 – N2O4
bileşik çiftlerinden hangileri için katlı oran hesabı

yapılamaz?
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve III

D) II ve III E) I, II ve IV
6. 32 gram Fe2O3 katısı ile ilgili,
I. 0,2 moldür.
II. Avogadro sayısı kadar atoma sahiptir.
III. Normal koşullarda hacmi 4,48 litredir.
3. 1 gram X içeren X2Y3 ve X3Y4 bileşikleri arasındaki katlı yargılarından hangileri doğrudur?
oran değeri kaçtır? (Mol kütleleri, g/mol, O: 16, Fe: 56)
4 2 5 9 4
A) B) C) D) E) A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II
3 3 7 8 5
21
KİMYA Kimyanın Temel Kanunları ve Mol Kavramı 1. TEST
7. 10.
A(gram) B(gram) Bileşik Formülü
NK’de
4,48 L hacim 3 gram C 1. Bileşik m 3n A 3B 4
4 gram He
kaplayan içeren CH4 2. Bileşik m 6n AXBY
N 2O 3
Yukarıdaki tabloya göre AxBy bileşiğinin basit formülü
hangi seçenekte doğru olarak verilmiştir?
A) A2B3 B) AB C) A3B8 D) A3B2 E) A3B
I II III
Elinde yukarıda belirtilen maddeleri içeren balonlara
sahip olan bir öğrenci hangi balonları serbest bırakırsa
toplamda Avogadro sayısı kadar atomu serbest bırakmış
olur?
(Mol kütleleri, g/mol, H: 1, He: 4, C: 12, N: 14, O: 16)
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve II E) I, II ve III
11.
8. Proust, yaptığı deneyler sonucunda bir bileşiği oluşturan

elementlerin kütleleri oranının her zaman sabit kaldığını
belirlemiştir. Bileşiğin miktarı değişse bile bileşiği oluştu-
ran elementlerin kütlece birleşme oranı değişmez.
Görselde magnezyum telinin yanma reaksiyonu verilmiştir.
Verilen bilgilerden yola çıkılarak aşağıdaki bileşiklerin
hangisinde sabit oran doğru değildir? Gerçekleşen reaksiyon;
(Mol kütleleri, g/mol, H: 1, C: 12, O: 16, S: 32) Mg(k) + 1/2O2(g) √ MgO(k)
Bileşik Sabit Oran şeklinde olduğuna göre,
3 100 g bileşik oluşturmak için en az gereken Mg ve O2

A) CO miktarı aşağıdakilerden hangisidir?
4
(Mol kütleleri, g/mol, Mg: 24, O: 16)
3 Mg kütlesi (g) O2 kütlesi(g)
B) CO2
8
A) 50 50
1 B) 72 28
C) H2O
8 C) 80 20
1 D) 60 40
D) SO2
2 E) 40 60
2
E) SO3
3
9. Aşağıdaki tabloda A ve B elementlerinden oluşan iki farklı

bileşikteki birleşen A ve B miktarları belirtilmiştir.
Bileşik A(g) B(g)

1 7 16 X
12. X ve Y elementlerinin atom kütleleri oranı = 2 ’dir.
2 14 24 Y
Buna göre X ve Y elementlerinden oluşan X2Y3 bileşiği
Buna göre aynı miktarda A elementi ile birleşen 2. bileşik- m
teki B miktarının 1. bileşikteki B miktarına oranı kaçtır? için kütlece birleşme oranı Y kaçtır?
mX
4 2 1 3
A) B) C) D) E) 2 2 3 3 1 4
3 3 2 4 A) B) C) D) E)
3 2 4 2 3
22
2
KİMYA
TEST
1. 4. 80 gramlık XY3 bileşiğinin kütlece %40’ı X elementidir.
Buna göre 140 gramlık XY2 bileşiğinin kaç gramı Y

elementidir?
A) 40 B) 50 C) 60 D) 70 E) 80
X ve Y elementlerinden oluşan iki farklı bileşiğin X kütlesi-

ne karşılık bileşik kütlesini belirten grafiği yukarıdaki gibi-
dir.
Buna göre I. ve II. bileşiklere ait formüller hangi seçenek-

teki gibi olabilir?
I. Bileşik II. Bileşik
A) XY3 XY2
B) X 2Y XY3
C) XY XY2
D) XY2 X 2Y 3
5. 20 gram X ile 30 gram Y elementinin tam verimli tepkime-
E) X 2Y 3 X4Y sinden 30 gram X2Y bileşiği oluşmaktadır.
Buna göre 60 gram X ile 60 gram Y elementinin tam

verimli tepkimesinden en fazla kaç gram X2Y3 elde edilir?
A) 80 B) 90 C) 100 D) 110 E) 120
2. John Dalton, iki elementin birden fazla bileşik oluşturabi-

leceğini ve oluşan bu bileşiklerdeki elementlerden birinin
miktarı eşitken diğer elementin miktarları arasında tam
sayılarla ifade edilen bir oran olduğunu ifade ederek “Katlı
Oranlar Kanunu”nu bulmuştur.
Bir öğrenci laboratuvarda bulunan su, kezzap, zaç yağı,

tuz ruhu, hidrojen peroksit, sirke ruhu, sud kostik ve
potas kostik bileşiklerinden hangi ikisini aldığında “Katlı
Oranlar Kanunu”nu açıklayabilir?
A) Su - potas kostik
B) Zaç yağı - tuz ruhu
C) Sirke - kezzap
D) Su - hidrojen peroksit
E) Tuz ruhu - sirke ruhu
6. Alüminyum (Al) ve karbon (C) elementlerinden oluşan bir
bileşiğin kütlece %25’i karbon elementidir.
Bu bileşiğin 0,2 molü 28,8 gram ise,
I. Mol kütlesi 144 gramdır.

3. X3Y8 ve X2Y4 bileşikleri arasında hesaplanan katlı oran
değeri seçeneklerde verilen bileşik çiftlerinden hangisi- II. Formülündeki alüminyum (Al) sayısının karbon (C)
nin arasında bulunmaktadır? sayısına oranı 4/3’tür.
A) AB2 – AB3 III. 1 molü 3 mol karbon atomu içerir.
B) A2B4 – A6B6 yargılarından hangileri doğrudur?

C) KL2 – K2L3 (Mol kütleleri, g/mol, Al: 27, C: 12)
D) XY3 – X2Y3 A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

E) YZ – Y2Z D) I ve II E) I, II ve III
23
7. X: 2 ) 8 ) 1 ) 10. Mg(NO3)2 katısı ile ilgili,
Y: 2 ) 5 ) I. 0,2 mol N atomuna sahip ise 2,4 gram Mg içermektedir.
Temel haldeki katman elektron dizilimleri verilmiş olan X II. 96 gram oksijen içeriyorsa N.K.A'da hacmi 22,4 L’dir.
ve Y elementlerinin nötron sayıları sırayla 12 ve 7’dir. III. NA tane Mg(NO3)2 bileşiği toplamda 9 tane atoma sahiptir.
Buna göre X ve Y elementleri arasında oluşan kararlı bile- verilen yargılarından hangileri doğrudur? ( 24
12
Mg)
şiğin mol kütlesi kaçtır?
A) 51 B) 60 C) 65 D) 70 E) 83 D) I ve II E) I, II ve III
mX 7
8. X2Y3 bileşiğinde kütlece birleşme oranı = ‘dir. 11. 0,2 mol X2Y3 bileşiği 15,2 gram, 0,6 mol X2Y5 bileşiği 64,8
mY 12
gram olduğuna göre, X ve Y’nin atom kütleleri nedir?
Buna göre eşit kütlelerde X ve Y elementi kullanarak
95 gram X2Y3 elde edilirken hangi elementten kaç gram X Y
artar? A) 12 16
A) 20g X B) 25g X C) 30g Y B) 7 8
D) 40g X E) 45g Y
C) 12 24
D) 16 32
E) 14 16
9. I. NA tane atom içeren X2Y3 gazı
II. NA tane atom içeren X2Y6 gazı
III. NA tane moleküle sahip olan X3Y4 gazı
Yukarıda miktarları belirtilmiş olan gaz örneklerinin

12. Aşağıda 3 farklı bileşiğin 0,01 mollerinin kütle değerleri
normal koşullarda sahip oldukları hacim değerleri
verilmiştir.
arasındaki ilişki hangi seçenekte doğru olarak verilmiştir?
XY: 0,56 g
A) I > II > III
B) II > I > III XY2: 0,72 g
C) III > I > II X3Z2: 1,48 g

D) III > II > I
Buna göre Z elementinin atom kütlesi kaçtır?
E) II > III > I
A) 40 B) 32 C) 24 D) 16 E) 14
24
3
KİMYA
TEST
1. X ve Y elementlerinden oluşan X2Y3 bileşiğinde kütlece 4.

m 7
birleşme oranı X = ‘dir.
mY 12
Buna göre XY2 bileşiğini oluşturmak için eşit kütleler-
de alınan X ve Y elementlerinin tepkimesinden 45 gram
madde artarsa kaç gram XY2 bileşiği elde edilir?
A) 45 B) 60 C) 75 D) 95 E) 115
Grafik A, B ve C elementlerinden oluşan bir bileşikte

elementlerin kütle oranlarını göstermektedir.
Buna göre bu üç elementten eşit kütlelerde tepkime

kabına alındığında, tam verimli tepkime sonrası artan
madde miktarı 30 gram ise oluşan bileşiğin kütlesi kaç
gramdır?
A) 30 B) 45 C) 60 D) 90 E) 120
2. 6 gram C2H6 bulunan kaba kaç mol SO3 eklenirse kaptaki 5. Normal koşullardaki bir gazın hacmi ve molekül kütlesi bilin-
toplam atom sayısı 2 katına çıkar? mektedir.
(Mol kütleleri, g/mol, H: 1, C: 12)
Buna göre ideal davranışlı gazın,
A) 0,1 B) 0,2 C) 0,3 D) 0,4 E) 0,8
I. Mol sayısı
II. Kütlesi
III. Atom sayısı
niceliklerinden hangileri bulunabilir?
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
6. X ve Y elementlerinin tepkimesinden oluşan X3Y8 bileşiğin-

m 9
de kütlece birleşme oranı= X = ’dir.
3. Eşit kütlelerde Mg ve O elementleri tepkimeye girdiğinde mY 2
40 g MgO oluşmaktadır. Buna göre eşit kütlelerde X ve Y elementlerinin tam
verimli tepkimesinden X2Y4 bileşiği elde edilirken artan
Buna göre kaç gram oksijen artar? maddeyi tüketmek için 60 g madde gerektiğine göre ilk
(Mol kütleleri, g/mol, O: 16, Mg: 24) durumda oluşan X2Y4 kaç gramdır?
A) 48 B) 24 C) 16 D) 12 E) 8 A) 14 B) 35 C) 50 D) 75 E) 80
25
7. N.K.A’da 5,6 L hacim kaplayan SO3 gazı ile 2NA tane 10. H, Li, O, Al ve Ca elementlerinin N elementi ile oluştur-
H atomuna sahip olan X3H4 bileşiği aynı kütleye sahiptir. dukları bileşiklere ait kütlece birleşme oranları aşağıdaki
tabloda verilmiştir.
Buna göre XO2 bileşiğinin mol kütlesi kaçtır?
(Mol kütleleri, g/mol, H: 1, O: 16, S: 32) Bileşik Kütlece birleşme oranı
Ca3N2 30 / 7
A) 44 B) 46 C) 55 D) 64 E) 72
N2O3 7/12
AlN 27 / 14
NH3 14/3
Li3N 3/2
Buna göre H, Li, O, Al ve Ca elementlerinden eşit

miktarlarda kullanılarak oluşturulan azotlu bileşiklerden
hangisinin kütlesi daha fazla olur?
A) Ca3N2 B) N2O3 C) AlN

D) NH3 E) Li3N
11.
8. Toplamda NA/2 tane atoma sahip olan SO3 bileşiği ile n
mol C3H4 aynı kütleye sahiptir.
Buna göre n mol C3H4 bileşiği N.K.’de kaç L hacim

kaplar?
(Mol kütleleri, g/mol, H: 1, C: 12, O: 16, S: 32)
A) 2,24 B) 4,48 C) 5,6 D) 8,96 E) 11,2
Kükürt ve oksijen elementlerinin oluşturduğu farklı iki bile-

şikte elementlerin birleşen kütleleri grafikte verilmiştir.
Buna göre,
I. I.bileşiğin basit formülü SO2’dir.

2
II. II.bileşikte kükürt ve oksijen arasındaki sabit oran tür.
3
III. I. ve II. bileşik arasında katlı oran vardır.

(Mol kütleleri, g/mol, S: 32, O: 16)
9. Normal koşullarda hacmi 11,2 L olan C2H6 ve C3H4 gaz 12. Atom sayıları eşit olan NO ve C2H6 gaz karışımının toplam
karışımı 18 gram kütleye sahiptir. kütlesi 15 gramdır.
Bu gaz karışımında toplam kaç mol H atomu vardır? Buna göre gaz karışımın hacmi N.K.A’da kaç litredir?
(Mol kütleleri, g/mol, H: 1, C: 12) (Mol kütleleri, g/mol, H: 1, C: 12, N: 14, O: 16)
A) 2,2 B) 2,4 C) 2,5 D) 2,8 E) 3 A) 44,8 B) 33,6 C) 22,4 D) 11,2 E) 5,6
26
4
KİMYA
TEST
1. CaCO3 katısı ısıtıldığında CaO katısı ve CO2 gazı oluşur. 4. Eşit kütleli C2H4, N2, CO gazları ile ilgili,
Bu tepkimeye ait kütle- zaman grafiği aşağıdaki şekildedir.
I. Eşit sayıda atom içerirler.
II. Normal koşullar altında hacimleri eşittir.
III. Eşit sayıda molekül içerirler.

(Mol kütleleri, g/mol, H: 1, C: 12, N: 14, O: 16)
Tepkimede CaCO3 katısının %20’si ayrışmadan kaldığına
göre başlangıçta alınan CaCO3 kaç gramdır?
A) 100 B) 80 C) 75,5 D) 62,5 E) 50
2.
5. CaC2 elde etmek için Ca ve C elementlerinden eşit kütlede

alınarak tam verimli tepkime gerçekleştirildiğinde C ele-
mentinin %40’ının arttığı görülmektedir.
Eşit kütlede Ca ve C alınarak, tam verimli CaC2 oluştur-

mak üzere başlatılan tepkime sonucunda 240 g CaC2
oluştuğuna göre bu tepkimede C elementinin artmaması
için ortama kaç gram daha Ca ilave edilmelidir?
(Mol kütleleri, g/mol, C: 12, Ca: 40)
A) 200 B) 100 C) 50 D) 40 E) 20
N2 ve O2 elementleri arasında oluşabilecek bileşikler için

kullanılacak element kütleleri yukarıdaki grafiklerde veril-
miştir.
Grafiklerde verilen bilgilere göre,
I. II. bileşiğin basit formülü N2O5’tir. 6. C ve H elementlerinden oluşan iki bileşik ile ilgili aşağıdaki
bilgiler verilmiştir.
II. IV. bileşiğin basit formülü NO2’dir.
• 3 gram C ile 1 gram H elementi tam verimle 4 gram A
III. II.ve IV. bileşikler arasında katlı oran uygulanabilir.
bileşiğini oluşturur.
ifadelerinden hangileri doğrudur? • Eşit kütlede C ve H elementleri tam verimle B bileşiği
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III oluştururken H elementinin kütlece %75’i artar.
D) II ve III E) I, II ve III Buna göre,
I. B bileşiğinin formülü C2H6 olabilir.

1
II. B bileşiğinde sabit oran veya 4’tür.
3. Aşağıda formülü verilen bileşiklerin hangisinde 1. elemen- 4
3 4
tin kütlesinin, 2. elementin kütlesine oranı en fazladır? III. A ve B bileşikleri arasındaki katlı oran veya ’tür.
4 3
(Mol kütleleri, g/mol, H: 1, C: 12, N: 14, O: 16, Mg: 24, AI: 27, ifadelerinden hangileri doğrudur?
S: 32, CI: 35, Ca: 40, Fe: 56) (Mol kütleleri, g/mol, H: 1, C: 12)
A) C3H8 B) CaCl2 C) Al2S3 A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III
D) Mg3N2 E) FeO D) II ve III E) I, II ve III
27
7. 10. Yaklaşık olarak C ve Cl atomlarının gerçek atom kütleleri

☺ İyon-gram ♥ Atom-gram
sırasıyla 2۰10-23 ve 6۰10-23 gramdır.
֍ Gerçek atom kütlesi ¢ Gerçek molekül kütlesi
■ Formül-gram Buna göre 1 mol CCl4 kaç gramdır? (NA: 6·1023)
☼ Molekül-gram
Mol kütlesi ○ Mol ağırlığı
◊ A) 26۰10-23 B) 48۰10-23 C) 14
Yukarıda hangi şekille gösterilen kavramlar 1 mol D) 156 E) 432

(6,02·1023 tane) maddenin gram cinsinden kütlesine
karşılık gelir?
A) ☺- ☼ - ◊ - ♥-■-○
B) ֍-☼-◊- ♥-¢-○
C) ☺- ☼ - ◊ - ♥-¢-■
D) ☺- ☼ - ◊ - ♥-¢-○
E) ֍-☼-◊- ¢-■-○
11. Avogadro sayısı NA ile gösterilmek üzere, NA tane X atomu

içeren X2O5 bileşiği 54 gramdır.
Buna göre,
I. X2O5’in mol kütlesi 108 gramdır.

8. Bir bileşikteki elementlerin yüzde bileşimleri ve elementle- 14
II. 1 tane X atomu gramdır.
rin atom kütleleri bilinmektedir. NA
III. 1 tane X2O5 molekülü 108 gramdır.
Sadece bu bilgileri kullanarak,
yargılarından hangileri doğrudur? (Mol kütlesi g/mol, O: 16)
I. Bileşiğin basit formülü
II. Bileşiğin molekül kütlesi D) II ve III E) I, II ve III
III. Bileşiğin molekül formülü
niceliklerinden hangilerine ulaşılamaz?
12. 1 molekül CO2 bileşiği ile ilgili,

44
9. 0,3 mol Al2(SO4)3 bileşiği ile ilgili, I. gramdır.
NA
I. 1,8 mol Al3+ iyonu bulunur. II. 44 akb’dir.
II. 0,9 mol SO4 iyonu bulunur.
2-
III. 3۰NA atom içerir.
1
III. Al elementi mol sayısı O elementi mol sayısının katıdır. yargılarından hangileri doğrudur?
6
yargılarından hangileri doğrudur? (Mol kütleleri, g/mol, C: 12, O: 16)
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
D) II ve III E) I, II ve III D) II ve III E) I, II ve III
28
KİMYA
ÇÖZÜMLÜ
Kimyasal Tepkimeler - Kimyasal Tepkimelerde Hesaplamalar SORULAR
1. Maddelerin iç yapısında meydana gelen değişimlere kimya- 3. Kimyasal tepkimeler yanma, çözünme-çökelme, analiz,
sal tepkime denir. Kimyasal tepkimeler sırasında gözlene- sentez, asit-baz tepkimeleri gibi alt başlıklarda incelenir.
bilir olaylar gerçekleşir.
Buna göre aşağıda verilen tepkimelerden hangisi yanma
Aşağıdaki gözlemlerden hangisi kimyasal tepkimenin tepkimesine örnek gösterilebilir?
gerçekleşip gerçekleşmediği hakkında kesinlikle bilgi
vermez? A) H2(g) + Cl2(g) † 2HCl(g)
B) N2(g) + 3H2(g) † 2NH3(g)

A) Gaz çıkışı
C) NaClO3(k) † NaCl(k) + 3/2O2(g)
B) Renk değişimi
D) 2Fe(k) + 3/2O2(g) † Fe2O3(k)
C) Isı değişimi
E) NaClO + 2HCl † NaCl + H2O + Cl2
D) Toplam madde miktarı değişimi
E) Koku değişimi
Çözüm:
Bir maddenin oksijen ile tepkimesine “yanma tepkimesi”

Çözüm: denir.
Kimyasal tepkimenin gerçekleşip gerçekleşmediğini gaz 2Fe(k) + 3/2O2(g) † Fe2O3(k) Yanma tepkimesidir.
çıkışından, renk, koku, ısı değişiminden anlayabiliriz.
Kimyasal tepkimelerde kütle korunur. H2(g) + Cl2(g) † 2HCl(g) Sentez tepkimesidir.
Cevap: D N2(g) + 3H2(g) † 2NH3(g) Sentez tepkimesidir.
NaClO3(k) † NaCl(k) + 3/2O2(g) Analiz tepkimesidir.
NaClO + 2HCl † NaCl + H2O + Cl2 Asit baz tepkimesidir.
Cevap: D
4. Kimyasal tepkimelerin denklemlerinin denkleştirilmesi

“Kütlenin Korunumu Kanunu”nun bir uygulamasıdır.
Atomun cinsinin ve sayısının korunması esasına göre
gerçekleştirilir.
Buna göre denkleştirilmiş bir tepkime denkleminden

2. …Fe2O3(k) + …H2(g) † …Fe(k) + …H2O(s) tepkimesi en yararlanarak aşağıdaki ifadelerden hangisine ulaşılamaz?
küçük tam sayılar ile denkleştirildiğinde, demir atomunun
(Fe(k)) katsayısı aşağıdakilerden hangisi olur? A) Tepkimeye giren (tepken) ve tepkime sonucu oluşan
maddeler (ürün) belirlenebilir.
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
B) Tepkimenin türü tespit edilebilir.
C) Tepkime sonucu toplam kütlenin ne kadar azaldığı

Çözüm: belirlenebilir.
Tepkime, denkleştirme kurallarına uygun olarak denkleşti- D) Tepkimeye giren ve tepkime sonucu oluşan maddelerin
rilir. tanecik, kütle ve hacim ilişkisi kurulabilir.
• Denklemin her iki tarafındaki ortak elementlerin sayıla- E) Maddelerin saflığı ve tepkimenin verimi hesaplanabilir.
rını eşitlemek için uygun katsayılar belirlenir.
Fe2O3(k) + H2(g) † 2Fe(k) + H2O(s)
Çözüm:
• Daha sonra tepkimedeki H ve O elementleri uygun
Denkleştirilmiş bir tepkime denkleminden yararlanarak A,
katsayılar kullanılarak denkleştirilir.
B, D, E seçeneklerinde verilen ifadelere ulaşılabilir.
Fe2O3(k) + 3H2(g) † 2Fe(k) + 3H2O(s)
Fakat, kimyasal tepkimelerde kütle korunduğu için tepkime
Demir (Fe(k)) atomunun katsayısı 2 olur. öncesi ve sonrasında aynı kalır.
Cevap: B Cevap: C
29
KİMYA Kimyasal Tepkimeler - Kimyasal Tepkimelerde Hesaplamalar ÇÖZÜMLÜ SORULAR
5. Ca(k) + 2HCl(suda) † CaCl2(suda) + H2(g) Çözüm:
Yukarıdaki tepkimeye göre 1 mol HCl yeteri kadar Ca ile Denkleştirilmiş tepkime denklemine hangi maddeden kaç
tepkimeye girdiğinde oluşan H2 gazı kaç moldür? gram kullanılacağı hesaplanabilir.
4Fe(k) + 3O2(g) √ 2Fe2O3(k)
A) 0,5 B) 0,75 C) 1 D) 1,5 E) 2
4 mol 3 mol
4 mol Fe = 4·56 = 224 g 3 mol O = 3·32 = 96 g

Çözüm:
224 g Fe 96 g O2 ile tepkimeye girerse
Denkleştirilmiş tepkime denklemine göre hangi maddeden
56 g Fe X g O2 ile tepkime girer.
kaç mol tepkimeye gireceği ve oluşacağı belirtilebilir. Daha
sonra 1 mol HCl’ ye karşılık ne kadar H2 oluşması gerektiği X = 56.96 / 224 = 24 g O2 tepkimeye girer.
doğru orantı kurularak bulunur. Cevap: A
Ca(k) + 2HCl(suda) √ CaCl2(suda) + H2(g)

8. Farklı kaplarda hazırlanmış eşit mollerde H3PO4 ve
1 mol 2 mol 1 mol 1 mol
Ca(OH)2 içeren sulu çözeltileri karıştırılıyor. Tepkime
Buna göre, tamamlanıncaya kadar bekleniyor.
H3PO4(suda)
2 mol HCl 1 mol H2 gazı oluşuyorsa
Buna göre,
1 mol HCl X mol H2 gazı oluşur
I. Ortam bazik olur.
X=0,5 mol
Cevap: A II. 1 mol Ca(OH)2 artar.
III. Ortamın nötür olması için 1,5 mol

Ca(OH)2(suda)
6. Sodyum hidroksit ve hidroklorik asitin tepkimesi aşağıda Ca(OH)2 eklenmelidir.
verilmiştir. IV. Tepkimenin denkleşmiş hali:
HCl(suda) + NaOH(suda) √ NaCl(suda) + H2O(s) 2H3PO4(suda) + 3Ca(OH)2(suda) † Ca3(PO4)2(suda) + 6H2O(s)

şeklindedir.
Buna göre,
yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?
I. Tepkimede tuz oluşur.
A) Yalnız IV B) I ve II C) I ve IV
II. Nötrleşme tepkimesidir.
D) I, II ve III E) I, II, III ve IV
III. Asit ve baz eşit mollerde karışırsa ortam nötr olur.
Çözüm:
2H3PO4(suda) + 3Ca(OH)2(suda) † Ca3(PO4)2(suda) + 6H2O(s)
2 mol = 6 H+ 3 mol = 6 OH-
D) I ve III E) I, II ve III
Eşit mollerde olursa 3 er mol alındığında;
Çözüm: 3 mol = 9 H+ 3 mol= 6 OH-
HCl(suda) + NaOH(suda) √ NaCl(suda) + H2O(s) 1 mol H3PO4 artar.
Asit Baz Tuz Su I. Ortam bazik olur. Yanlış.
Ortamda asit fazla olduğu için asidik olur.

I. Doğru.
II. Ca(OH)2 1 mol artar. Yanlış.
II. Asit baz tepkimeleri sonunda H2O oluşursa nötrleşme
olarak adlandırılır. Doğru. 1 mol H3PO4 artar.
III. Ortamın nötr olması için 1,5 mol Ca(OH)2 eklenmelidir.

III. HCl: 1 mol H, NaOH: 1 mol OH eşit mollerindeki sayılar
Eğer 3 mol H3PO4 ve 3 mol Ca(OH)2 alınmışsa doğrudur.
da eşit olacağı için ortam nötr olur. Doğru.
1 mol H3PO4 artar.
Cevap: E
Ancak başlangıçta alınan asit ve baz miktarlarının eşit
olduğu bilinip kaçar mol olduğu bilinmediğinden bu yargının
7. 4Fe(k) + 3O2(g) † 2Fe2O3(k) doğruluğu kesin değildir.
Pas (Fe2O3) oluşumuna ait yukarıdaki tepkimeye göre IV. Tepkimenin denkleşmiş denklemi:
56 g demirin yanması için kaç gram oksijene ihtiyaç
vardır? (Mol kütleleri, g/mol, Fe: 56, O: 16) 2H3PO4(suda) + 3Ca(OH)2(suda) † Ca3(PO4)2(suda) + 6H2O(s)
şeklindedir. Doğru.
A) 24 B) 36 C) 48 D) 64 E) 96 Cevap: A
30
ÇÖZÜMLÜ SORULAR Kimyasal Tepkimeler - Kimyasal Tepkimelerde Hesaplamalar KİMYA
9. Analiz (ayrışma) ve sentez (oluşma) tepkimeleri birbirinin 11. XY5(g) † XY3(g) + Y2(g) analiz tepkimesine göre,
tersi tepkimelerdir. Örneğin sudan hidrojen ve oksijen eldesi
analiz tepkimesi iken, hidrojen ve oksijenden su eldesi normal koşullarda 2,5 mol XY5 gazının tam olarak ayrış-
sentez tepkimesidir. masından kaç litre gaz oluşur?
Aşağıdakilerden hangisi sentez tepkimesidir? A) 8,96 B) 11,2 C) 44,8 D) 112 E) 224
A) HCl(suda) + NaOH(suda) † NaCl(suda) + H2O(s)
B) NaCl(suda) + AgNO3(suda) † AgCl(k) + NaNO3(suda) Çözüm:
C) 2KI(suda) + Pb(NO3)2(suda) † 2KNO3(suda) + PbI2(k) XY5(g) √ XY3(g) + Y2(g)

D) CaCO3(k) † CaO(k) + CO2(g) 1 mol 1 mol 1 mol
E) 2Na(k) + Cl2(g) † 2NaCl(k)
Ürünler ve girenin mol sayıları eşit olduğu için
Çözüm: 2,5 mol XY5 gazından 2,5 mol XY3 ve 2,5 mol Y2 gazları
oluşur.
İki veya daha fazla maddenin bir araya gelerek tek bir
madde oluşturmasına “sentez (oluşum) tepkimesi” denir. Toplam 5 mol gaz oluşur.
2Na(k) + Cl2(g) † 2NaCl(k) Sentez tepkimesidir. 1 mol 22,4 L ise
HCl(suda) + NaOH(suda) † NaCl(suda) + H2O(s)
5 mol x = 5·22,4 = 112 litre olur.
Asit baz tepkimesidir.
NaCl(suda) + AgNO3(suda) † AgCl(k) + NaNO3(suda) Cevap: D
Çözünme çökelme tepkimesidir.
2KI(suda) + Pb(NO3)2(suda) † 2KNO3(suda) + PbI2(k)
Çözünme çökelme tepkimesidir.
CaCO3(k) † CaO(k) + CO2(g) Analiz tepkimesidir.
Cevap: E
10. Bir tepkime birden çok tepkime türüne örnek olarak verilebilir.
Örneğin elektroliz tepkimesi; analiz, yükseltgenme-indirgen-
me, heterojen, tersinir, ısı alan (endotermik) şeklinde tanım-
lanabilir.
12. C3H8 gazı, LPG gibi yakıt olarak kullanılan gaz karışımla-
Buna göre, rında bulunur. Yakıldığında CO2 ve H2O oluşur.
I. 2Na(k) + Cl2(g) † 2NaCl(k) Buna göre normal koşullarda 33,6 L CO2 gazı oluşması
için C3H8 gazından kaç mol yakılmalıdır?
II. KClO3(k) † KCl(k) + 3/2O2(g)
A) 0,25 B) 0,5 C) 0,75 D) 1 E) 2
III. 2Fe(k) + 3/2O2(g) † Fe2O3(k)
numaralandırılmış tepkimelerden hangileri hem yanma

hem sentez tepkimesidir? Çözüm:
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III Normal koşullarda:
D) I ve II E) II ve III
Çözüm: 1mol CO2 gazı 22,4 L hacim kaplarsa
X mol CO2 gazı 33,6 L hacim kaplar.
İki veya daha fazla maddenin bir araya gelerek tek bir
madde oluşturmasına “sentez (oluşum) tepkimesi” denir. X= 33,6 / 22,4 = 1,5 mol CO2 gazı oluşur.
Tepkimeye giren maddelerden biri oksijen gazı ise bu C3H8 gazının yanma tepkimesi yazılıp denkleştirilirse
tepkime hem yanma hem sentez tepkimesidir. aşağıdaki tepkime denklemi elde edilir. Bu denkleme göre
1,5 mol CO2 oluşması için;
2Na(k) + Cl2(g) † 2NaCl(k) Sentez tepkimesidir.
C3H8 + 5O2 √ 3CO2 + 4H2O
KClO3(k) † KCl(k) + 3/2O2(g) Analiz tepkimesidir. 1mol 3 mol
2Fe(k) + 3/2O2(g) † Fe2O3(k) X mol 1,5 mol

X = 1,5 / 3 = 0,5 mol C3H8 gazı yakılmalıdır.
Sentez ve yanma tepkimesidir.
Cevap: C Cevap: B
31
13. 4NH3(g) + 5O2(g) † 4NO(g) + 6H2O(g) Mg(k) + 2HCl(suda) √ MgCl2(k) + H2(g)

Amonyak gazının yanma tepkimesi yukarıdaki gibi 1 mol 1 mol
denkleştirilmiştir. Buna göre aşağıdakilerden hangisi X 1,5 mol
yanlıştır? (NA = Avogadro sayısı ) X = 1,5 mol Mg kullanılır.
3 - 1,5 = 1,5 mol Mg artar.
A) Tepkimede molekül sayısı korunmamıştır.
1 mol Mg 24 g ise,
B) 2 mol NH3’ın yanmasından 2 mol NO gazı oluşur.
1,5 mol Mg X
C) NA tane NO oluşurken 1,5 NA tane H2O oluşur.
X = 24·1,5 = 36 g Mg artar
D) Normal koşullarda 112 L O2 kullanılmıştır.
Cevap: C
E) 6 mol NO oluşması için 7 mol O2 gereklidir.
Çözüm:
15. 6 mol SO3 gazı SO2 ve O2 gazına ayrıştırıldığında normal
Tepkimeye giren molekül 4 + 5 = 9 mol
koşullarda 67,2 L SO2 gazı elde edildiğine göre tepkime-
Oluşan ürün molekülü 4 + 6 = 10 mol. Denkleşmiş nin yüzde verimi kaçtır?
bir tepkimede mol ve molekül sayısı korunmayabilir.
A) 10 B) 20 C) 30 D) 40 E) 50
A seçeneği doğrudur.
Denkleme göre;
Çözüm:
4NH3(g) + 5O2(g) √4NO(g) + 6H2O(g)
4 mol 4 mol oluşur. Normal koşullarda 1 mol gaz 22,4 L hacim kaplar
2 mol 2 mol oluşur. B seçeneği doğrudur. X mol gaz 67,2 L
X = 67,2 / 22,4 = 3 mol gaz
4NH3(g) + 5O2(g) √ 4NO(g) + 6H2O(g)
2SO3(g) √ 2SO2(g) + O2(g)
4 mol= 4 NA 6 mol= 6 NA
2 mol 2 mol
4 NA NO 6 NA H 2O
X 3 mol
NA X oluşur.
X = 2·3 / 2 = 3 mol SO3 kullanılmıştır.
X = 6/4 = 1,5 NA H2O oluşur.
C seçeneği doğrudur. 6 mol SO3 gazının 3 molü kullanılmışsa
100 mol SO3 gazının X molü kullanılır.
Normal koşullarda 1 mol gaz 22,4 L hacim kaplar. Buna
göre tepkimede 5 mol O2 (g) harcandığı için, harcanan X = 50
O2 (g) hacmi 5.22,4 = 112 L olur. D seçeneği doğrudur. Tepkime %50 verimle gerçekleşir.
4NH3(g) + 5O2(g) √ 4NO(g) + 6H2O(g) Cevap: E

5 mol O2 4 mol NO oluşursa
X mol O2 6 mol NO oluşur.
X = 5.6/4 = 7,5 mol O2 gerekir. 16. %25 saflıktaki 980 g katıda bulunan KClO3 ayrıştırıldığında
KCl katısı ve O2 gazı oluşuyor.
E seçeneği yanlıştır.
Buna göre normal koşullarda oluşan O2 gazının hacmi
Cevap: E
kaç litre olur? (Mol kütleleri, g/mol, K: 39, Cl: 35,5, O: 16)
14. 3 mol magnezyum (Mg) yeterli miktarda tuz ruhu çözeltisi
A) 67,2 B) 44,8 C) 33,6 D) 22,4 E) 11,2
(HCI) ile tepkimeye giriyor.
Tepkime tam verimle gerçekleştiğinde normal koşullarda

33,6 L H2 gazı oluştuğuna göre magnezyumdan kaç gram Çözüm:
artmıştır? (Mg:24 g/mol) 100 g katıda 25 g KClO3 bulunuyorsa
A) 24 B) 30 C) 36 D) 40 E) 44 980 g katıda X g KClO3 bulunur.
Çözüm: X = 245 g KClO3 bulunur.
Normal koşullarda: KClO3 = 39 + 35,5 + 3·16 = 122,5 g/mol
1 mol H2 gazı 22,4 L hacim kaplarsa 122,5 g KClO3 1 mol

X mol H2 gazı 33,6 L 245 g KClO3 X mol
X = 33,6 / 22,4 = 1,5 mol H2 gazı X = 2 mol olur.
32
KClO3’nin ayrışma tepkimesi şöyledir: 19. Bir yanma tepkimesiyle ilgili verilen bilgiler şunlardır:
2KClO3(k) √ 2KCl(k) + 3O2(g) • 0,2 mol madde 38,4 g oksijen ile yandığında 14,4 g su
2 mol 3 mol oluşur. oluşur.
• Normal şartlarda 44,8 L CO2 oluşması için 0,5 mol
Normal koşullarda 1 mol O2 22,4 L ise
madde yakılmalıdır.
3 mol O2 X L’ dir.
Buna göre bahsedilen madde miktarlarına uygun olan
X = 67,2 L hacim kaplar yanma tepkimesi aşağıdakilerden hangisidir?
(C:12 g/mol, H:1 g/mol, O:16 g/mol)
Cevap: A
A) C6H12O6 + 6O2 † 6CO2 + 6H2O
B) C2H4 + 3O2 † 2CO2 + 2H2O

17. Yaygın adı “nişadır” olan NH4Cl eldesine ait olarak verilen,
C) C4H8 + 6O2 † 4CO2 + 4H2O
NH3(g) + HCl(s) † NH4Cl(k)
D) CH4 + 2O2 † CO2 + 2H2O
tepkimesi için aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? E) C5H12 + 8O2 † 5CO2 + 6H2O
A) Nötralleşme tepkimesidir.
B) Sentez tepkimesidir. Çözüm:

C) 1 mol NH3 ile 1 mol HCl artansız etkileşir. X + O2 † CO2 + H2O tepkimesi gerçekleşirken 0,2 mol
D) HCl yaygın adı tuz ruhu olan asittir. maddenin yanması için gerekli O2 ve oluşan H2O mol sayı-
ları bulunur.
E) Oluşan tuzun sistematik adı amonyum klorürdür.
18 g H2O 1 mol 32 g O2 1 mol
14,4 g H2O X 38,4 g O2 X
Çözüm:
X = 14,4 / 18 = 0,8 mol X = 38,4 / 32 = 1,2 mol
Tepkimeye giren NH3 baz, HCl asit özelliği gösterir.
Tepkimede oluşan NH4Cl tuzdur. Bu tepkime iki farklı X + O2 √ CO2 + H2O
maddeden tek madde oluşturduğu için sentez tepkimesi 0,2 mol 1,2 mol 0,8 mol 5 ile genişletilerek
olarak da belirtilebilir. Fakat tepkime sonucu su oluşmadığı tepkime katsayıları
için bu tepkime nötralleşme tepkimesi değildir. 1 mol 6 mol 4 mol
bulunur.
NH3 zayıf baz özelliği gösterir. 1 mol maddenin yanması için 6 mol oksijen gerekir. 4 mol
su oluşur.
HCI=Tuz ruhu 1 mol
22,4 L CO2
NH4CI=Amonyum klorür 44,8 L CO2 X
Cevap: A X = 44,8/22,4 = 2 mol CO2
2 mol CO2 0,5 mol madde yandığında oluşuyorsa
X 1 mol
18. Çözünme-çökelme tepkimelerinde çözelti içinde bulunan
X = 2 / 0,5 = 4 mol CO2 oluşur.
ancak tepkime vermeyen iyonlara seyirci iyon veya gözlem-
ci iyon denir. Tepkimeye giren maddelerin mol sayılarından yararlana-
rak maddelerin önüne gelen katsayılar yazılır.
Buna göre, X + O2 √ CO2 + H2O
NaCl(suda) + AgNO3(suda) † AgCl(k) + NaNO3(suda) 1 mol 6 mol 4 mol 4 mol olduğuna göre tepkime,
X + 6O2 √ 4CO2 + 4H2O
tepkimesinde seyirci (gözlemci) iyonlar aşağıdakilerden
hangisidir? X maddesinde 4 mol atom C, 8 mol atom H olmalıdır.
Cevap: C
A) Na+ ve Cl- B) Na+ ve NO3- C) Ag+ ve Na+
D) Cl- ve NO3- E) Ag+ ve Cl-
Çözüm:
Tepkimede suda çözünmüş maddeler iyonlar hâlinde bulunur.
Na+(suda) + Cl-(suda) + Ag+ (suda) + NO3-(suda) †

AgCl(k) + Na+ (suda) + NO3-(suda)
Yukarıdaki tepkimeye göre seyirci iyonlar: Na+ ve NO3-
Cevap: B
33
20. 240 ar gram NH3 ve O2 gazlarından oluşan karışım, 2x + y = 1 mol / ×(-2)
4NH3 + 5O2 † 4NO + 6H2O 4x + 3y = 2,5 mol
-4x – 2y = -2
tepkimesine göre tam verimle tepkimeye girdiklerinde
hangi maddeden kaç gram artar? 4x + 3y = 2,5
(Mol kütleleri, g/mol, N: 14, O: 16, H: 1)
y = 0,5 mol
A) 120 g O2 B) 120 g NH3 C) 138 g O2
2x + y = 1
D) 138 g NH3 E) 146 g O2
2x + 0,5 = 1
Çözüm: X= 0,25 mol başlangıçtaki C2H6 ise 2x= 2·0,25= 0,5 mol.
I. yargı doğru.
NH3: 14 + 3·1 = 17 g/mol
2C2H6 + 7O2 √ 4CO2 + 6H2O
O2: 2·16 = 32 g/mol
2x 6x = 6·0,25 = 1,5 mol
Amonyağın yanma tepkimesi ve kullanılan madde miktar-
C3H8 + 5O2 √ 3CO2 + 4H2O
ları şöyledir.
y 4y = 4·0,5 = 2 mol
4NH3 + 5O2 √ 4NO + 6H2O
4·17 5·32 Toplam H2O = 1,5 + 2 = 3,5 mol. II. yargı doğru.
Kullanılan O2 miktarı
68 g amonyağın yanması için 160 g oksijen gerekir.
2C2H6 + 7O2 √ 4CO2 + 6H2O
Tam verimle gerçekleşen tepkimelerde giren maddelerden
2x 7x
biri tükenir. Giren maddeler eşit kütleli alındığında kütle
olarak çok kullanılan önce biter. Oksijen amonyağa göre 7x = 7·0,25 = 1,75 mol
kütle olarak daha çok kullanıldığı için oksijen önce biter. C3H8 + 5O2 √ 3CO2 + 4H2O
Amonyak ise artar.
y 5y
160 g O2 68 g NH3 5y = 5·0,5 = 2,5 mol
240 g X 1,75 + 2,5 = 4,25 mol. III. yargı yanlış.
X = 240·68/160 = 102 g NH3 kullanılır.
Cevap: C
240 - 102 = 138 g NH3 artar.
Cevap: D
22. 3X(OH)2 + 2H3PO4 † X3(PO4)2 + 6H2O
tepkimesinde 43,5g X(OH)2’nin yeteri kadar H3PO4 ile

21. Toplamı 1 mol olan C2H6 ve C3H8 gaz karışımının tama- tepkimeye girmesi sonucu 27g H2O elde edildiğine göre
men yanması sonucu normal koşullarda 56 L CO2 gazı X’in mol kütlesi aşağıdakilerden hangisidir?
oluşuyor. (Mol kütleleri, g/mol, H: 1, O: 16, P: 31)
Buna göre, A) 24 B) 26 C) 30 D) 42 E) 48
I. Başlangıçta 0,5 mol C2H6 gazı vardır.
II. Oluşan H2O miktarı 3,5 moldür. Çözüm:
III. Kullanılan O2 miktarı 4 moldür. Tepkimede 27g H2O oluşması için kaç mol X(OH)2 kullanıl-
ması gerektiği bulunur. Önce 27 g suyun kaç mol olduğu
belirlenir.
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II
H2O = 2·1 + 16 = 18 g/mol
1 mol H2O 18 g
Çözüm: 27 g
X mol H2O
Normal koşullarda CO2 mol sayısı; n = 56/22,4 = 2,5 mol X = 27/18 = 1,5 mol su elde edilmiştir.
Gaz karışımının yanma tepkimeleri şöyledir. 3X(OH)2 + 2H3PO4 √ X3(PO4)2 + 6H2O

C2H6 + 7/2O2 √ 2CO2 + 3H2O 3 mol 6 mol
x 2x X mol 1,5 mol
C3H8 + 5O2 √ 3CO2 + 4H2O X = 3·1,5/6 = 0,75 mol X(OH)2 tepkimeye girmiştir ve kütlesi
43,5 gramdır.
y 3y
34
Çözüm:
0,75 mol X(OH)2 43,5 g
1 mol X 1. Tepkime:
X = 43,5/0,75 = 58 g 2HCl(suda) + Ca(OH)2(suda) † CaCl2(suda) + 2H2O(s)
1 mol X(OH)2 = X + (16 + 1)·2 = 58 g X = 24 g 2. Tepkime:

Cevap: A NH3(g) + HCl(g) † NH4Cl(k)
23. KI ve Pb(NO3)2 çözeltileri karıştırıldığında, I. Tepkime sonucu her zaman su oluşmaz. Doğru.
1. Tepkime sonucunda su oluşmuş, 2. Tepkime sonucu su
I. Aralarında kimyasal bir olay gerçekleşir.
oluşmamıştır.
II. Tepkime denklemi,
II. Tuzun katsayısı 1’dir. Doğru.
2KI(suda) + Pb(NO3)2(suda) † 2KNO3(suda) + PbI2(k)
şeklindedir. III. Tepkimeye giren asit ve bazın mol sayısı eşittir. Yanlış.
III. Net iyon denklemi, Bu tepkimelerde asit ve bazın mol sayıları aynı veya farklı
olabilir.
2K (suda)+2NO3 (suda) † 2KNO3(suda) şeklindedir.
+ -
IV. Gerçekleşen olay, su borularındaki tortuların oluşumu ile IV. Bazın yapısında hidroksit iyonu (OH-) bulunur. Yanlış.
benzerdir. NH3’ın yapısında OH- iyonu yoktur.
yargılarından hangileri doğrudur? Cevap: A

D) I, II ve III E) I, II ve IV
Çözüm:
I. KI ve Pb(NO3)2 çözeltileri karıştırıldığında aralarında

kimyasal bir olay gerçekleşir. Bu ifade doğrudur. Aralarında
çözünme-çökelme tepkimesi gerçekleşir. 25. I. H2(g) + l2(g) † Hl(g)
II. Tepkime denklemi: 2KI(suda) + Pb(NO3)2(suda) † II. HgO(k) † Hg(s) + O2(g)

2KNO3(suda) + PbI2(k) şeklindedir. Bu ifade doğrudur. III. BaO2(k) † BaO(k) + O2(g)
III. Net iyon denklemi: 2K (suda) + 2NO3 (suda) †

+ - IV. C3H8(g) + O2(g) † CO2(g) + H2O(g)
2KNO3(suda) ile ifade edilir. Bu ifade yanlıştır. Net iyon
Yukarıda verilen denkleşmemiş tepkimelerden hangile-
denklemi: Pb2+(suda) + 2I-(suda) † PbI2(k) şeklindedir.
rinde mol sayısı ve hacim birlikte korunur?
Net iyon denklemi çöken maddeye göre yazılır.
IV. Gerçekleşen olay, su borularındaki tortuların oluşumu
ile aynıdır. Bu ifade doğrudur. Su borularında tortu oluşu- D) I, II ve III E) I, II, III ve IV
mu da çözünme-çökelme tepkimesinin bir sonucudur. Çözüm:
Cevap: E I. H2(g) + l2(g) † 2Hl(g)
Tepkimesi denkleştirildiğinde girenlerin ve ürünlerin mol
sayısı 2’dir. Tepkimeye girenler ve ürünlerin hepsi aynı
24. 1.Tepkime:
hâlde olduğu için hacim de korunur.
2HCl(suda) + Ca(OH)2(suda) † CaCl2(suda) + 2H2O(s)
II. 2HgO(k) † 2Hg(s) + O2(g)
2.Tepkime:
Tepkimesi denkleştirildiğinde giren maddenin mol sayısı
NH3(g) + HCl(g) † NH4Cl(k)
2 iken, ürünlerin toplam mol sayısı 3’tür. Tepkimede gaz
Yukarıda örnek olarak verilen asit - baz tepkimelerine oluştuğu için hacim artar.
göre,
III. 2BaO2(k) † 2BaO(k) + O2(g)
I. Tepkime sonucu her zaman su oluşmaz. Tepkimesi denkleştirildiğinde giren maddenin mol sayısı
2 iken, ürünlerin toplam mol sayısı 3’tür. Tepkimede gaz
II. Her iki tuzun katsayısı 1’dir.
oluştuğu için hacim artar.
III. Tepkimeye giren asit ve bazın mol sayısı eşittir.
IV. C3H8(g) + 5O2(g) † 3CO2(g) + 4H2O(g)
IV. Bazın yapısında hidroksit iyonu (OH-) bulunur.
Tepkimesi denkleştirildiğinde girenlerin mol sayısı 6 iken,
yargılarından hangileri doğrudur? ürünlerin 7’dir. Tepkimede toplam gaz mol sayısı arttığı
için hacim artar.
D) I, II ve III E) I, II ve IV Cevap: A
35
26. Kimyasal tepkimeler ve denklemlerle ilgili verilen ifade- Çözüm:

lerden hangisi doğrudur?
I. 1 mol C2H4; 2 mol C içerir. O nedenle 0,25 mol C2H4;
A) Suyun elektrolizi sentez tepkimesidir. 0,5 mol C içerir.
B) Tüm yanmalarda ışık görülür.
II. Standart koşullarda 1 mol gaz 24,5 L hacim kaplar.
C) Yanma tepkimelerinin başlaması için yanıcı madde ve Dolayısıyla 0,5 mol gaz 12,25 L hacim kaplar.
oksijen yeterlidir. 0,5 mol Cl2(g) m
mcıCl =71⋅ 0,5 =35,5 gramdır.
22
D) Al + O2 † Al2O3
III. 1 mol C3H6 3 mol C içerir.
tepkimesi en küçük tamsayılarla denkleştirildiğinde bile-
3 mol C3H6 x mol C içerir.
şiğin katsayısı 1 olur.
x = 9 mol C atomu içerir.
E) Metallerin asitlerde çözünmesi kimyasal olaydır.
IV. 1 mol NH3 4 mol atom içerir
x mol NH3 1 mol atom içerir

Çözüm:
x = 0,25 mol NH3
A) Suyun elektrolizi sentez tepkimesidir. Yanlış. Cevap: E
Suyun elektrolizi analiz tepkimesidir.
B) Tüm yanmalarda ışık görülür. Yanlış.

Yavaş yanmalarda ışık görülmez.
C) Yanma tepkimelerinin başlaması için yanıcı madde ve

oksijen yeterlidir. Yanlış.
Yanma tepkimelerinin başlaması için yanıcı madde, oksi-
jen ve tutuşma sıcaklığı gereklidir. 28. Eşit sayıda karbon atomu içeren,
D) Al + O2 † Al2O3 tepkimesi en küçük tamsayılarla I. CH4

denkleştirildiğinde bileşiğin katsayısı 1 olur. Yanlış. II. C2H4
4Al + 3O2 † 2Al2O3 tepkimesi en küçük tamsayılarla III. C3H8
denkleştirildiğinde bileşiğin katsayısı 2 olur.
IV. C6H6
E) Metallerin asitlerde çözünmesi kimyasal olaydır. Doğru.
V. C2H6
Cevap: E bileşiklerinin kütleleri hangi seçenekte doğru karşılaştı-
rılmıştır?
A) I > V > III > II > IV
B) V > IV > III > II > I
27. Tabloda verilen soruları doğru yanıtları ile eşleştiren C) IV > III > II = V > I
öğrenci, D) I > II = V > III > IV
I. 0,25 mol C H kaç mol C ○ 0,25 E) III > IV = V > I = II
2 4
içerir?
֍ 0,5
II. Standart koşullarda 12,25 L Çözüm:
hacim kaplayan CI2(g) kaç ♥ 9
I. CH4 (6 mol) † 6 mol C + 24 mol H
gramdır?
¢ 35,5
II. C2H4 (3 mol) † 6 mol C + 12 mol H
III. 3 mol C H molekülü kaç
3 6
mol karbon (C) atomu ☺ 1,505·10 23
III. C3H8 (2 mol) † 6 mol C + 16 mol H
içerir?
IV. C6H6 (1 mol) † 6 mol C + 6 mol H
IV. 1 mol atom içeren NH mole-
3 V. C2H6 (3 mol) † 6 mol C + 18 mol H
külü kaç moldür?
C mol sayıları eşit alındığına göre, H mol sayısı fazla ola-
hangi sembolle gösterilen sayının açıkta kaldığını görür? nın kütlesi fazla çıkacaktır. Sıralama I > V > III > II > IV
(Cl:35,5 g/mol) şeklindedir.
A) ○ B) ֍ C) ♥ D) ¢ E) ☺ Cevap: A
36
29. Özkütle, maddenin birim hacminin kütlesidir ve saf madde- 31. Aşağıda verilen,
lerin katı, sıvı ve gaz hâlleri için kullanılabilen bir ayırt edici
özelliktir. I. 20 tane S atomu
Buna göre aynı koşullarda eşit hacim kaplayan, II. 40 gram Ca atomu
I. SO2 III. 80 NA·akb Mg atomu
II. CH4 IV. NA tane He atomu

III. NO2 V. 1 mol Fe atomu
IV. C3H8 maddelerinden tanecik sayısı en fazla olan ile en az olan
V. N2O sırasıyla hangisidir?
numaralandırılmış moleküllerin özkütleleri arasındaki (Mol kütleleri, g/mol, Mg: 24, Ca: 40, NA: Avogadro sayısı)
ilişki hangi seçenekte doğru verilmiştir?
A) I - II B) I - V C) II - I D) III - I E) III - V
(Mol kütleleri, g/mol, H: 1, C: 12, N: 14, O: 16, S: 32)
Çözüm:
A) I = II = III = IV = V
I. 20 tane S atomu
B) II > IV = V > III > I
Verilen kütle 40
C) I > III > IV = V > II II. 40 gram Ca atomu =
n = = 1 mol † NA
Atom kütlesi 40
D) IV > II > I = III = V tane Ca atomu
E) I > IV > II > III > V
III. 80 NA · akb Mg atomu † N·akb = g † 80 g Mg †
Çözüm:
Verilen kütle 80 10 10
n
= = = mol † N tane Mg atomu
Her birinin 1’er mol olduğunu ve aynı koşullarda eşit hacim Atom kütlesi 24 3 3 A
kapladıkları için hepsinin V hacme sahip olduklarını kabul
edelim. IV. NA tane He atomu
m 64 g V. 1 mol Fe atomu † NA tane Fe atomu

I. 1 mol SO2 için mSO = 64 g dSO= =
2 2
V VL
10
m 16 g Buna göre en fazla tanecik sayısı III. N tane Mg atomu,
II. 1 mol CH4 için mCH = 16 g dCH= = 3 A
4 4
V VL en az tanecik sayısı I. 20 tane S atomudur.
m 46 g Cevap: D
III. 1 mol NO2 için mNO = 46 g dNO= =
2 2
V VL
m 44 g
IV. 1 mol C3H8 için mC H = 44 g dC H= = 32. I. CaCO3(k) + ısı √ CaO(k) + CO2(g)
3 8 3 8
V VL
m 44 g II. BaO(k) + ısı √ Ba(k) + 1/2O2(g)
V. 1 mol N2O için mN O = 44 g dN = =
2 2
O
V VL III. N2(g) + 3H2(g) √ 2NH3(g)
Buna göre, I > III > IV = V > II ilişkisi bulunur.
Cevap: C IV. H2(g) + 1/2O2(g) √ H2O
Numaralandırılmış olarak yukarıda verilen tepkimelerden

30. CH4 + O2 √ CO2 + H2O
hangileri analiz tepkimesidir?
tepkimesi en küçük tam sayı ile denkleştirildiğinde
A) Yalnız I B) I ve II C) III ve IV
bileşiklerin toplam mol sayısı için aşağıdakilerden
hangisi doğrudur? D) I, II ve IV E) I, III ve IV
A) 4 B) 5 C) 6 D) 8 E) 10 Çözüm:
Çözüm: Bir maddenin enerji etkisiyle bozunarak farklı maddelerin

oluştuğu tepkimelere analiz (ayrışma) tepkimeleri denir.
Organik maddelerin yanma tepkimelerinde elementlerin
Ayrışma tepkimeleri sonunda bir bileşikten bileşik-bileşik,
denkleştirilme sırası C, H, O şeklinde yapılır.
bileşik-element, element-element gibi maddeler oluşabilir.
Karbon atom sayısı denk = CO2
H atom sayısı denkliği için ürünlerde 2H2O I. CaCO3(k) + ısı √ CaO(k) + CO2(g) Analiz
O2 atom sayısı denkliği için ürünlerdeki toplam oksijen 4

II. BaO(k) + ısı √ Ba(k) + 1/2O2(g) Analiz
olması için 2O2
Verilen denklemde bileşikler; CH4, CO2, H2O’ dur. Sentez ve analiz tepkimeleri birbirinin tersidir.
CH4 + 2O2 √ CO2 + 2H2O

III. N2(g) + 3H2(g) √ 2NH3(g) Sentez
1 Element 1 2 = 4 mol
Bileşiklerin toplam mol sayısı CH4, CO2, 2H2O = 1 + 1 + 2 = 4 mol IV. H2(g) + 1/2O2(g) √ H2O Sentez
Cevap: A Cevap: B
37
Notlarım
38
1
KİMYA
TEST
Kimyasal Tepkimeler - Kimyasal Tepkimelerde Hesaplamalar
1. Maddenin düzensizliğinin arttığı yöndeki değişiklikler ısı 4. Tam verimle gerçekleşen,

alan değişiklikler olarak tanımlanır.
2A + 5B √ A2B5
I. O2(g) √ O2(s)
tepkimesinde eşit mol sayılarında tepkimeye giren A ve B
II. H2O(s) √ H2O(g) maddelerinden x mol A2B5 bileşiği oluşmaktadır.
III. H2O(k) √ H2O(s) Buna göre tepkimenin artansız gerçekleşmesi için hangi
maddeden kaç mol eklemek gerekir?
IV. CO2(k) √ CO2(g)
Yukarıda verilen tepkimelerden hangileri ısı alan A) x mol A

tepkimedir? B) 3,5x mol B
A) I ve II B) I ve III C) II ve III C) 2x mol B
D) II, III ve IV E) I, II ve IV D) 7,5x mol B
E) 2,5x mol A
2. Tepkimeye giren maddelerin toplam atom sayısı ve türü,

ürünlerdeki maddelerin toplam atom sayısı ve türüne eşittir. 5.
Buna göre, eşit olmayan tepkime denklemleri denkleştirilir.
NH3 + O2 √ NO + H2O
Görselde verilen malzeme ve sayılara göre hamburger
tepkimesi en küçük tam sayılarla denkleştirildiğinde hazırlamak isteyen bir öğrencinin mutfağındaki malzeme
NH3, NO ve H2O bileşiklerinin katsayıları aşağıdakilerden listesi aşağıdaki gibidir.
hangisinde doğru verilmiştir?
NH3 NO H 2O MALZEME LİSTESİ
A) 2 2 3 5 dilim domates
4 hamburger ekmeği
B) 2 3 4
4 adet köfte
C) 4 4 6 3 dilim peynir
D) 4 5 6
E) 4 6 6
Tarife uygun hamburger hazırlandığında hamburger
sayısı, artan malzeme sayısı ve hiç malzeme artmaması
için gerekli malzemeler ve sayıları aşağıdakilerin
Hamburger Artmaması İçin
sayısı Artan Malzeme Gerekli Malzemeler
A) 3 1 ekmek,1 dilim 3 dilim domates,1

3. Maddelerin oksijen gazı ile gerçekleştirdiği tepkimelere domates 2 köfte, 2 dilim peynir 1köfte
yanma tepkimeleri denir. dilim peynir
Buna göre, B) 4 2 ekmek, 2 dilim 2 dilim domates, 2

domates 1 köfte dilim peynir 2 köfte
I. SO2(g) + 1/2O2(g) √ SO3(g)
C) 2 1 dilim domates, 3 dilim domates, 1
II. 2H2O(s) √ 2H2(g) + O2(g) 2 ekmek 2 köfte,1 dilim peynir
III. 2NO2(g) + 1/2O2(g) √ N2O5(g) dilim peynir
D) 2 2 köfte, 2 ekmek, 2 2 dilim peynir, 3

IV. MgO(k) + CO2(g) √ MgCO3(k)
dilim peynir 1 dilim ekmek, 4 köfte 1
verilen tepkimelerden hangileri yanma tepkimesidir? domates dilim domates
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II E) 3 2 ekmek, 2 dilim 3 dilim domates, 2
D) I ve III E) II ve IV domates ekmek
39
KİMYA Kimyasal Tepkimeler - Kimyasal Tepkimelerde Hesaplamalar 1. TEST
6. 3,01·1022 tane C atomu içeren CaCO3 katısının ısıtılmasıyla, 9. C3H8 + O2 √ CO2 + H2O
CaCO3(k) √ CaO(k) + CO2(g) Denkleştirilmemiş tepkimesine göre 22 gram C3H8

gazının yeterince oksijenle yanması sonucu oluşan H2O
tepkimesi tam verimle gerçekleşiyor. kaç gramdır?
(Mol kütleleri, g/mol, C: 12, H: 1, O: 16)
Oluşan CO2 gazı normal koşullarda kaç litre hacim kaplar?
A) 18 B) 36 C) 42 D) 48 E) 54
A) 1,12 B) 2,24 C) 11,2 D) 22,4 E) 33,6
10. Fe + O2 √ Fe2O3
tepkimesi en küçük tamsayılarla denkleştirildiğinde

oksijenin katsayısı kaç olur?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
11. 0,5 mol C2H5OH bileşiğinin oksijenle yanma tepkimesi

aşağıda verilmiştir.
7. 6 gram C katısının yeterince O2 ile tepkimesi sonucu C2H5OH + 3O2 √ 2CO2 + 3H2O
oluşan CO2 gazı kaç tane atom içerir?
(C:12 g/mol, NA = Avogadro sayısı ) Artansız gerçekleşen tepkimede reaktif ve ürün kütleleri
, , ve sembolleriyle gösterilmektedir.
A) 0,25 NA B) 0,75 NA C) 1,25 NA
D) 1,50 NA E) 1,75 NA C2H5OH:
O 2:
CO2:
H2O:
Buna göre aşağıda verilen eşit kollu terazi

düzeneklerinden hangisi doğrudur?
(Mol kütleleri, g/mol, H: 1, C: 12, O: 16)
A)
B)
C)
8. SO2(g) + 1/2O2(g) √ SO3(g)

D)
Yukarıdaki tepkimeye göre 32 gram SO3 gazı elde etmek
için normal koşullarda kaç litre O2 gazı kullanılmalıdır?
(Mol kütleleri, g/mol, S: 32, O: 16)
E)
A) 2,24 B) 4,48 C) 11,2 D) 22,4 E) 44,8
40
2
KİMYA
TEST
1. Aşağıdaki deney düzeneğinde büret içerisindeki NaOH, 4. I. C2H5OH + 3O2 √ 2X + 3H2O

içerisinde HNO3 bulunan erlen içine yavaş yavaş ekleni-
II. 2NH4Cl + Y √ 2NH3 + CaCl2 + 2H2O
yor.
III. N2 + O2 √ 2Z
Numaralandırılmış tepkime denklemlerinde X, Y ve

NaOH
Z ile gösterilen bileşiklerin formülleri aşağıdakilerin
X Y Z
A) CO Ca(OH)2 NO
B) CO2 Ca(OH)2 NO
HNO3
C) CH4 CaO NO2
Gerçekleşen tepkimeyle ilgili aşağıdaki ifadelerden D) CaO
CO2 N 2O 5
hangisi yanlıştır?
E) C 2H 6 CaCl2 NO
A) Kapta NaNO3 tuzu oluşur.
B) Tepkime nötralleşme tepkimesidir.
C) Tepkime sentez tepkimesidir.
D) Oluşan çözeltide H+ ve OH- iyonları vardır.
E) Tepkimede atom sayısı korunur.
5. C, H ve O elementlerini içeren organik bileşiklerin yanma-

sı sonucu CO2 ve H2O oluşur.
Genel formülü CnH2nO olan bir organik bileşiğin yanma

2. NH3(g) + HCl(g) √ NH4Cl(k) tepkimesinde O2’nin katsayısı 4’tür.
Amonyum klorür oluşumuna ait olarak verilen yukarıdaki Buna göre, genel formülü verilen bileşiğin formülü aşağı-
tepkime için; dakilerden hangisidir?
I. Asit-baz tepkimesidir. A) CH2O
II. Tepkime nötralleşme tepkimesi değildir. B) C2H4O
III. Sentez tepkimesidir. C) C3H6O
yargılarından hangileri doğrudur? D) C4H8O
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III E) C5H10O
3. Farklı kimyasal türlerin bir araya gelmesiyle farklı

tepkimeler oluşur. Bazılarında çökeltiler oluşabilir, bazıları 6. 2NO2 + 1/2O2 √ N2O5
oksijen gazıyla etkileşebilir. Bu çeşitlilik yanma, çözünme-
çökelme, sentez gibi tepkime türlerini ortaya çıkarır. Tepkimesi şekildeki gibi kapalı, sabit
hacimli bir kapta gerçekleşmektedir.
Buna göre aşağıdaki tepkimelerden hangisinin türü yanlış
verilmiştir? Eşit mol sayısında başlatılan NO2 ve O2
Tepkime türü Tepkime denklemi gazlarının tepkimesiyle ilgili,
A) Yanma 2CO(g) + O2(g) † 2 CO2(g) I. Sınırlayıcı bileşen NO2 gazıdır.
B) Sentez SO2(g) + 1/2O2(g) † SO3(g) II. Molekül sayısı korunmuştur.
C) Analiz MgO(k) + CO2(g) † MgCO3(k) III. Toplam kütle korunmuştur.
D) Asit-baz NH3(suda) + HCl(suda) † NH4Cl(k) yargılarından hangileri doğrudur?
E) Çözünme-çökelme BaCl2(suda) + Na2SO4(suda) † A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II

BaSO4(k) + 2NaCl(suda)
41
7. Kapalı bir kap içerisinde 2,6 mol gaz karışımı şekildeki gibi 10. MgO(k) + CO2(g) √ MgCO3(k)
bulunmaktadır.
20 g MgO katısı ve 11 g CO2 gazı kapalı bir kap içerisinde
Kaba bir miktar O2 gazı yollanarak gerçekleşen tepkime ile tepkimeye giriyor. Tepkimeye ait grafikler aşağıdaki gibidir.
1 mol CO2 oluşmaktadır ve toplam gaz kütlesi 200 gram
MgO kütlesi(g) CO2'nin Kaptaki toplam
olarak tartılmıştır.
mol sayısı kütle
CO m y
x
SO3 n
N 2O 5 † O2 Zaman Zaman Zaman
Tepkime sonrası kap içindeki gazların kütlece yüzdeleri Grafiklere göre m, n, x ve y’ye ait değer aşağıdakilerin
aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? hangisinde doğru olarak verilmiştir?
(Mol kütleleri, g/mol, N: 14, O: 16, S: 32, C: 12, S: 6A grubu, (Mol kütleleri, g/mol, C: 12, O: 16, Mg: 24)
N:5A grubu) m n x y
%CO2 %SO3 %N2O5
A) 20 10 0,25 31
A) 22 66 12 B) 10 10 0,50 31
B) 22 56 22 C) 15 5 0,75 20
C) 30 40 30 D) 25 20 0,50 20
D) 22 24 54 E) 20 10 0,25 21
E) 28 22 50
11. Demirin oksijenle yanma tepkimesi ve tepkimeye ait “mol

8. Tepkime türleri ile ilgili örnekler veriliyor. sayısı - zaman grafiği” aşağıda verilmiştir.
• Gümüşün kararması ….…..1….….. tepkimesi. 4Fe + 3O2 √ 2Fe2O3
• Mağaralardaki sarkıt ve dikitlerin oluşumu ……...2….….. Mol sayısı
tepkimesi.
• Potasyum kloratın ısıtılması ….…..3….….. tepkimesi. 6
• Reflü ve mide yanmalarının giderilmesi ….…..4….…..
n
tepkimesi.
m
Buna göre seçeneklerdeki terimlerden hangileri boşluk-
ları doğru olarak doldururken kullanılmaz? Zaman
A) Yanma m
Buna göre ’ nin değeri aşağıdakilerden hangisidir?
n
B) Elektroliz
A) 0,25 B) 0,50 C) 1 D) 1,5 E) 2
C) Analiz
D) Çözünme-Çökelme
E) Nötralleşme
12. CaC2 + 2H2O √ C2H2 + Ca(OH)2

9. C3H8 + O2 √ CO2 + H2O
tepkimesi n mol CaC2 ve m mol H2O kullanılarak başlatılıyor.
Yukarıdaki denkleştirilmemiş tepkimeyle ilgili, Tam verimle gerçekleşen tepkimede y mol C2H2 ve y mol
Ca(OH)2 oluşuyor.
I. C3H8 ve O2 eşit mol sayıda tepkimeye girdiklerinde bir
miktar C3H8 artar. Buna göre göre aşağıdaki ifadelerden hangisine
ulaşılamaz?
II. %30 verimle 4 mol C3H8 yandığında 4 mol H2O oluşur.
(Mol kütleleri, g/mol, Ca: 40, C: 12, H: 1, n > m ve n ≠ y)
III. 0,3 mol C3H8 ile 0,5 mol O2’den en fazla 0,2 mol CO2
elde edilir. A) Tepkime sonunda n-y mol CaC2 artmıştır.
B) H2O sınırlayıcı bileşendir.

(Mol kütleleri, g/mol, H: 1, C: 12, O: 16) C) Oluşan C2H2 kütlesi, harcanan CaC2 kütlesinden fazladır.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) Harcanan H2O mol sayısı C2H2 mol sayısının 2 katıdır.
D) II ve III E) I, II ve III E) Tepkime sonunda kaptaki toplam mol sayısı n+y’dir.
42
3
KİMYA
TEST
1. İki ayrı çözeltinin karıştırılmasıyla sudaki çözünürlüğü az 4. Bir tepkimeyle ilgili,

olan maddelerden en az biri çökelti oluşturur. Bu tür tepki-
• Tepkime süresince ortam ısınır.
melere “çözünme - çökelme tepkimeleri” denir.
• Heterojen bir yapıdadır.
BaCl2(suda) + Na2SO4(suda) √ BaSO4(k) + 2NaCl(suda) • Molekül sayısı korunur.
• Proton sayıları korunur.
tepkimesi BaCI2 ve Na2SO4 sulu çözetilerinin karıştırılma-
sıyla gerçekleşiyor. bilgileri veriliyor.
Buna göre tepkimeyle ilgili, Buna göre, uygun tepkime aşağıdakilerden hangisidir?
I. Na+ ve Cl- seyirci iyonlardır. A) CH4(g) + 2O2(g) √ CO2(g) + 2H2O(s) + ısı
II. Ba2+(suda) + SO42-(suda) √ BaSO4(k) B) CaCO3(k) + ısı √ CaO(k) + CO2(g)
net iyon denklemidir. C) 2CO(g) + O2(g) √ 2CO2(g) + ısı
III. BaSO4 katısı suda iyi çözünür. D) 2N2(g) + 3O2(g) √ 2N2O3(g) + ısı
IV. Kimyasal değişim gerçekleşmiştir. E) NH3(suda) + HCl(suda) √ NH4Cl(suda) + ısı
A) I ve II B) I ve III C) I, II ve III
D) I, II ve IV E) I, II, III ve IV
5. CH4, C2H4 ve C3H8 gaz karışımı toplam 6 mol C içermektedir.
Gaz karışımı yeterince oksijenle tamamen yakılıyor.
Buna göre, tepkime sonunda oluşan CO2 gazının kütlesi

2. 0,2 mol C3H8 gazının tam olarak yakılması için en az kaç hangi seçenekte doğru verilmiştir?
gram O2 gazı kullanılmalıdır? (O:16 g/mol) (Mol kütleleri, g/mol, C: 12, O: 16)
A) 8 B) 16 C) 24 D) 32 E) 80 A) 88 B) 162 C) 264 D) 308 E) 352
3. Her bileşik yanma tepkimesi vermez.
Örneğin, 6. Bir öğrenci kimya laboratuvarında,

CO2 + O2 √ Kararlı bir bileşik oluşumu gözlenmez,
tepkime vermez. 3CaO + 2H3PO4 √ Ca3(PO4)2 + 3H2O
Bu nedenle yangın söndürme tüplerinde oksijenle tepki- tepkimesini gerçekleştiriyor.

me vermeyen, havadan daha ağır ya da tutuşma enerjisini
Üç ayrı kapta gerçekleşen deneyler için başlangıç miktarları
alan maddeler kullanılır.
aşağıdaki gibidir.
Buna göre,
I. kap = x gram CaO ve x gram H3PO4
I. Ar II. kap = m mol CaO ve m mol H3PO4
II. H2O III. kap = 3n mol CaO ve 2n mol H3PO4
III. N2O5 Tam verimle gerçekleşen tepkime kaplarının hangilerinde
yukarıda verilenlerden hangisi yangın söndürücü olarak artan madde olmaz?
kullanılabilir? (40Ar, 14N, 1H, 16O) (Mol kütleleri, g/mol, CaO: 56, H3PO4: 98)
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I ve III E) I, II ve III D) I ve III E) II ve III
43
7. KCIO3 katısının ısıtılması sonucu oluşan O2 gazı 80 gram 9. Bir kimyasal reaksiyonda harcanan,oluşan ve artan madde-
FeO katısıyla etkileşerek 0,5 mol Fe2O3 bileşiğini oluştur- lerle ilgili oluşturulan bir oyunun görseli aşağıdaki şekildedir.
maktadır.
Buna göre,
I. Ayrışan KCIO3’ın kütlesi kaç gramdır?
II. FeO'in kütlece %kaçı artmıştır?
numaralandırılmış soruların değerleri aşağıdakilerin

(Mol kütleleri, g/mol, O: 16, CI: 35, K: 39, Fe: 56)
I II
Reaktifler Ürünler Artanlar
A) 15,5 5
Oyunda tepkimeyle ilgili başlangıç miktarları verilerek, olu-
B) 20,1 7 şan ve artan madde miktarlarının tahmin edilmesi bekleni-
yor. Art arda ilerleyen ve gerileyen, aşağı ve yukarı yönlü
C) 20,3 10
butonlara tıklanarak girilen sayılar ile doğru sonuca ulaşıl-
D) 23,3 12 dığında puan kazanılıyor.
E) 25,5 22
Oyunun rastgele girdiği değerleri değiştirerek doğru
sonuca ulaşmak isteyen bir oyuncu butonlar üzerinde
aşağıdaki adımlardan hangilerini izlemelidir?
(Tepkimenin bir anda sonlandırıldığı ve her iki reaktifin de
tamamen tükenmediği varsayılacaktır.)
A) 2 adım 1 adım 2 adım 2 adım

aşağı yukarı aşağı yukarı
B) 3 adım 2 adım 1 adım 2 adım

8. Sodyum klorür ve gümüş nitrat çözeltileri görseldeki şekil- aşağı aşağı yukarı aşağı
de tek kapta birleştiriliyor.
C) 2 adım 1 adım 1 adım 3 adım
yukarı aşağı aşağı aşağı
D) 1 adım 2 adım 1 adım 2 adım

yukarı aşağı aşağı aşağı
E) 2 adım 3 adım 2 adım 2 adım

yukarı aşağı yukarı aşağı
10. Açık havada bir miktar Fe parçası oksitleniyor.
Tepkime denklemi
Buna göre,
2Fe(k) + O2(g) √ 2FeO(k) şeklindedir.
I. Tepkime denklemi:
Buna göre,
NaCl(suda) + AgNO3(suda) √ AgCl(k) + NaNO3(suda)
şeklindedir. I. Tepkimeye giren Fe 112 gramdır.
II. Na ve NO iyonlarına seyirci iyonlar denir.
+ −
3 II. Harcanan O2 gazının normal koşullarda hacmi 22,4 L’dir.
III. Net iyon denklemi: Ag+(suda) + CI-(suda) √ AgCI(k) III. Katı kütlesi zamanla artar.
şeklindedir.
yargılarından hangileri doğrudur? (Mol kütleleri, g/mol, O: 16, Fe: 56)
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II
D) I ve II E) I, II, ve III D) I ve III E) II ve III
44
4
KİMYA
TEST
300°C, AI2O3 4. Tepkimenin türünü anlayabilmek için sorularını soran

1. 2H2S(g) + SO2(g) 3S(k) + 2X(s) öğrencinin,
2KCIO3(k) 2Y(k) + 3O2(g) I. Tepkime denkleminin ○ Analiz

Yukarıda verilen denkleştirilmiş tepkimelerde X ve Y bile- girenler kısmında O2 Tepkimesi
şikleri sırasıyla hangisidir? var mı?
֍ Oluşum
A) Hidrür - Potasyum klorat II. Büyük bileşikler küçük Tepkimesi
B) Dihidrojen monoksit - Potasyum klorür kimyasal türlere ayrışı-

♥ Nötralleşme
yor mu?
C) Hidrojen peroksit - Potasyum klorür Tepkimesi
III. Maddelerin sulu çözelti-
D) Dihidrojen monoksit - Potasyum perklorat
lerinin birbirleri ile verdi- ¢ Çözünme-Çökelme
E) Hidrojen oksit - Potasyum oksit Tepkimesi
ği tepkimede katı oluşu-
yor mu? Yanma
☼
2. (…..) Tüm metallerin oksijenle tepkimesinden metal oksit- Tepkimesi
IV. Asit ve baz tepkimeye
ler oluşur. girdiğinde tuz ve su olu-
(…..) Sentez tepkimelerine, oluşum tepkimeleri de denir. şuyor mu?
(…..) Kimyasal tepkimelerde mol sayısı daima korunur. V. Basit kimyasal türler
daha büyük bileşikleri
(…..) Gaz çıkışı kimyasal tepkimelerin gerçekleştiğini göste-
oluşturuyor mu?
ren özelliklerdendir.
(…..) Tepkime denkleştirilirken tek atomlu elementlerin soru ile yanıt eşleştirmesi hangi seçenekte doğru olarak
önüne kesirli sayı yazılmaz. verilmiştir?
Yukarıdaki ifadelere sırasıyla doğru ise D, yanlış I II III IV V

ise Y yazan bir öğrencinin yanıtları hangi seçenekte A) ☼ ♥ ○ ¢ ֍
verilmiştir?
B) ¢ ○ ☼ ♥ ֍
A) D, Y, Y, Y, Y
C) ¢ ♥ ☼ ֍ ○
B) D, D, D, D, D
C) Y, D, Y, Y, Y
D) ☼ ○ ¢ ♥ ֍
D) Y, D, Y, D, D E) ○ ♥ ¢ ֍ ☼
E) Y, Y, D, D, D
3. 4 Analiz tepkimesine,
oluşum tepkimesi
de denir. 1. çıkış
2 Asit-baz tepkimesinde D
su oluşuyorsa, tepkime
Y
nötralleşme tepkimesidir. D 2. çıkış
Y 3. çıkış
1 D
Yanma tepkimesi
D
Yavaş yanmada
5. Tam yanmanın gerçekleşmediği bir kömür sobasında
5 oksijen gazı tep-
sentez tepkimesi Y 2,4 gram C ve NKA’da 13,44 L hacme sahip olan O2 gazı
olabilir. kimeye girmez. 4. çıkış
6 Doğal gazın tam C(k) + 1/2O2(g) † CO(g) tepkimesini gerçekleştirmektedir.

Y 3 yanmaması sonu- 5. çıkış
Sarkıt ve dikitlerin oluşu- cu CO oluşur. D
mu çözünme-çökelme D Buna göre,
Y
tepkimesi sonucudur. 6. çıkış
7. çıkış
I. Sınırlayıcı bileşen O2 gazıdır.
Y
D
II. 5,6 gram CO gazı oluşur.
7 Bileşikler elektrik Y 8. çıkış
enerjisi veya ısı
ile bileşenlerine III. Tepkimenin artansız gerçekleşebilmesi için ortama 0,5
ayrılabilir.
mol daha C(k) eklenmelidir.
Birbiriyle bağlantılı Doğru (D) / Yanlış (Y) önermeleri
içeren tanılayıcı dallanmış ağaçta 1 numaralı önermeden yargılarından hangileri doğrudur?
başlayıp doğru seçimler yaparak ilerlediğinizde kaç (Mol kütleleri, g/mol, O: 16, C: 12)
numaralı çıkışa ulaşırsınız?
A) 1 B) 2 C) 4 D) 5 E) 7 D) II ve III E) I, II ve III
45
6. Bir otomobil firması araç- 9. 18 gram H2O sıvısının,

larında güvenlik ekipma-
nı olan hava yastıkları 2H2O(s) elektroliz 2H2(g) + O2(g)
(airbag) içinde darbe ve
basınç etkisiyle reaksiyona denklemine göre elektrolizinden N.K. da kaç litre gaz karı-
giren sodyum azit (NaN3) şımı elde edilir? (Mol kütlesi, g/mol, H2O: 18)
katısı kullanmaktadır.
A) 8,4 B) 16,8 C) 22,4 D) 33,6 E) 44,8
Sodyum azit,
2NaN3(k) √ 2Na(k) + 3N2(g)

denklemine göre darbe ile aniden parçalanmaktadır.
Otomobilde kullanılacak hava yastıklarının hacmi normal

koşullarda 26,88 L geldiğine göre en az kaç g sodyum
azit kullanılmalıdır? (Mol kütleleri, g/mol, Na: 23, N: 14)
A) 26 B) 39 C) 52 D) 56 E) 65
7. 200 g CaCO3’tan,
ısı 10. 23 mol SO2, H2 ve CO2 gaz karışımı tamamen yakılıyor.
CaCO3(k) CaO(k) + CO2(g)
Yanma sırasında toplam 7 mol O2 harcanıyor.
Tepkimesine göre normal koşullarda 11,2 L CO2 gazı elde
edildiğine göre verim kaçtır? Yanma ürünlerinden biri su olduğuna göre, karışımdaki
CO2 gazı kaç moldür?
(Mol kütleleri, g/mol, C: 12, O: 16, Ca: 40)
A) 7 B) 9 C) 11 D) 13 E) 14
A) 2,5 B) 10 C) 25 D) 40 E) 50
8. Endüstriyel faaliyet gösteren bir tesiste kimyasal yöntemle

magnezyum üretimi gerçekleştirilmektedir,
Mg(OH)2(k) + 2HCl (suda) √ MgCl2(suda) + 2H2O(s)
tepkimesiyle elde edilen Magnezyum klorür (MgCl2) tuzu
elektroliz edilerek saf magnezyum metali
elektroiz
MgCl2(suda) Mg(s) + Cl2(g)
denklemine göre elde edilmektedir.
Buna göre,
I. MgCl2(suda)’ün elde edildiği tepkime türü nötralleşme

tepkimesidir. 11. Demir-Çelik endüstrisinde çalışan bir kimya mühendisi
II. 1 mol Mg(OH)2 katısı ile tam verimle normal koşullarda kaynak işlemlerinde kullanılan asetilen gazının (C2H2)
22,4L Cl2 gazı elde edilir. karpitten, (CaC2);
CaC2(k) + 2H2O(s) √ Ca(OH)2(suda) + C2H2(g)
III. 2,4 gram Mg(s) eldesi için % 50 verimde 0,2 mol MgCl2
kullanılması gerekir. tepkimesiyle elde edilmesini denetlerken tepkimenin %40
verimle gerçekleştiğini hesaplamıştır.
(Mol kütleleri, g/mol, H: 1, O: 16, Mg: 24, Cl: 35,5 ve gazlar Buna göre normal koşullarda 4,48 L asetilen gazı (C2H2)
ideal davranmaktadır.) elde etmek için kaç gram karpit (CaC2) kullanılmalıdır?
(Mol kütleleri, g/mol, H: 1, C: 12, O: 16, Ca: 40)
D) II ve III E) I, II ve III A) 3,2 B) 16 C) 32 D) 160 E) 320
46
KİMYA
ÇÖZÜMLÜ
Karışımlar - Karışımları Ayırma Teknikleri SORULAR
1. Bir öğrenci annesinin marketten aldıklarını kimya dersin- - Mayonez (1) - Böcek ilacı (9)
de öğrendiği gibi sınıflandırmak istiyor ve tüm malzeme- - Krem şanti (2) - Şampuan (10)
leri önce homojen ve heterojen olarak sepetlere ayırıyor.
- Süt (3) - Saç spreyi (11)
Sonra heterojen sepetine attıklarını emülsiyon, süspansi-
yon ve aerosol olarak yeniden farklı sepetlerde diziyor. - Ayran (6) - Tıraş Köpüğü(14)
- Sıvı deterjan (8)
Alışveriş sepeti:
- Süzülmemiş portakal suyu (5) † HETEROJEN KARIŞIM
1. Mayonez 9. Böcek ilacı
Süspansiyon Aerosol Kolloidal
2. Krem Şanti 10. Çelik bileklik 5,6 9,12,14 1,2,3,8,11
3. Süt 11. Şampuan Cevap: E
4. Maden suyu 12. Saç spreyi

2. Karışımlar en az iki maddenin kendi özelliklerini kaybetme-
5. Süzülmemiş portakal suyu 13. Aseton den fiziksel yollarla bir araya gelmesiyle oluşurlar. Aşağıda
verilen tabloda bazı karışım türleri ve karışımı oluşturan
6. Ayran 14. Tıraş köpüğü bileşenler verilmiştir.
7. Paket Türk kahvesi 15. Burun damlası ÇÖZÜCÜ / DAĞITAN ÇÖZÜNEN / DAĞILAN KARIŞIM
FAZ FAZ TÜRÜ
8. Sıvı deterjan Gaz (1) Aerosol
Sıvı Katı (2)
Katı/Sıvı (3) Alaşım
Süspansiyon Aerosol Kolloidal Buna göre boşlukları doldurmak için kullanılacak kavram-
Homojen Heterojen
lar hangi seçenekte doğru verilmemiştir?
Buna göre aşağıdaki seçeneklerde verilenlerden hangisi I II III
yanlıştır? A) Sıvı Süspansiyon Sıvı
A) (10) ve (13) homojen sepetine atılmıştır. B) Sıvı Çözelti Sıvı
C) Katı Çözelti Sıvı
B) (9) ve (12) önce heterojen sepetine sonra aerosol sepe-
tine atılmıştır. D) Katı Emülsiyon Katı
E) Katı Süspansiyon Sıvı
C) (4) homojen sepetinde bulunur.
D) (1), (2), (8) ve (11) kolloid sepetinde bulunmaktadır. Çözüm:

E) (5) ve (6) homojen sepetine atılmıştır. Aerosol: Dağıtıcı gaz bileşen içerisinde gaz-katı ya da
gaz-sıvı karışımlardır.
Alaşım: İki metalin istenilen oranlarda eritilerek oluşturul-

Çözüm:
duğu homojen katı-katı veya katı-sıvı karışımlardır.
Homojen Karışımlar: Bileşenlerin birbiri içerisinde eşit bir
Çözelti: Birbiri içerisinde homojen olarak dağılan katı-katı,
şekilde çözündüğü karışımlardır.
katı-sıvı, sıvı-sıvı, sıvı-gaz ve gaz-gaz karışımlardır.
Heterojen Karışımlar: Bileşenlerin birbiri içerisinde eşit ola- Emülsiyon: Birbiri içerisinde çözünmeyen iki farklı sıvıdan
rak dağılmadığı karışımlardır. oluşan heterojen karışımdır.
Süspansiyon: Birbiri içerisinde homojen olarak karışmayan Süspansiyon: Birbiri içerisinde eşit olarak dağılmayan hete-
katı haldeki çözünenin, sıvı ortamda dağıldığı katı - sıvı rojen katı-sıvı karışımlardır.
karışımlardır. Karışım aerosol olduğu için (1) katı ya da sıvı olabilir.
Aerosol: Gaz fazında katı ya da sıvı maddelerin dağıldığı Karışım alaşım olduğu için (3) katıdır.
heterojen karışımlardır. (2) için çözücü faz sıvı, dağılan faz katıdır. Buna göre,
Kolloid: Çıplak gözle homojen görünür. Parçacıklar ancak Homojen Karışım ise Çözelti
mikroskopla görülür. Bekletilince çökmez ve parçacıklar Heterojen Karışım ise Süspansiyon
süzmeyle ayrılmaz. Dağılan parçacıkların boyutu 1 ile 1000
nm arasındadır.
ÇÖZÜCÜ / ÇÖZÜNEN / KARIŞIM
DAĞITAN FAZ DAĞILAN FAZ TÜRÜ
- Maden Suyu (4) - Çelik Bileklik (10) Gaz Katı/sıvı Aerosol
Sıvı Katı Süspansiyon
- Türk kahvesi paketi (7) - Aseton (13)
Katı/Sıvı Katı Alaşım
- Burun Damlası (15) † HOMOJEN KARIŞIM Cevap: D
47
KİMYA Karışımlar - Karışımları Ayırma Teknikleri ÇÖZÜMLÜ SORULAR
3. Çözünme olayı, “Benzerler benzerlerinde daha iyi çözü- Çözüm:

nürler.” ilkesiyle açıklanır.
A) Karışımlar iki ya da daha fazla bileşenin özelliklerini
I. Çözücü ve çözünenin zayıf etkileşim kuvvetlerinin benzer kaybetmeden istenilen oranda fiziksel yollarla oluşan yine
olması fiziksel yöntemlerle birbirinden ayrılan belirli bir formülü
olmayan saf olmayan maddelerdir. Doğru.
II. Çözücü ve çözünenin atomlar arası bağlarının benzer
olması B) Karışımlar bileşenin özelliklerini kaybetmeden istenilen
oranda fiziksel yollarla oluşur ve fiziksel yöntemlerle birbi-
III. Çözücü ve çözünenin molekül polarlıklarının yakın olması
rinden ayrılır. Yanlış.
yukarıdaki ifadelerden hangileri çözünürlük ilkesine
uygundur? C) Karışımların erime-kaynama noktaları: Saf bir sıvının
belirli bir erime/kaynama noktası vardır ve donma/
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III kaynama süresince sıcaklık sabit kalır. Karışımların sabit
D) II ve III E) I, II ve III bir kaynama ve donma noktası yoktur. Saf çözücüde
çözünen katı madde, çözücünün donma noktasında
alçalmaya, kaynama noktasında ise yükselmeye neden
olur. Bu süreçte sıcaklık sabit kalmaz.
Çözüm:
Karışımların donma ve kaynama noktası çözünen madde-
I. Çok zayıf etkileşimler genellikle apolar moleküller ara-
nin çözücü ortamına verdiği iyon ya da molekül sayısına
sında görülür. Doğru.
bağlıdır. Doğru.
II. Çözünen madde çözücüye eklendiğinde çözünen
D) Karışımı oluşturan bileşenlerden birinin miktarının
madde tanecikleri ile çözücü tanecikleri etkileşime girebilir.
değişmesi ya da bileşenlerin eşit hacimde alınması
Bu nedenle atomlar arasındaki bağların benzer olması
ya da eşit kütlelerde alınması karışımın da özkütlesini
çözünmeyi etkilemez. Yanlış.
değiştirecektir. Doğru.
III. Polar maddeler polar çözücülerde, apolar maddeler
E) En az iki maddeden oluşması: Farklı cins ve molekül
apolar çözücülerde daha iyi çözünürler. Doğru.
içerebilir. Doğru.
Cevap: C
Cevap: B
5. XY(katı) + ısı † X+(suda) + Y-(suda)
Çözünme denklemi verilen XY tuzu oda koşullarında

(25 °C, 1 atm) 100 gram suda en fazla 25 gram çözüne-
bilmektedir.
Buna göre,
I. Çözünme tepkimesi ekzotermiktir.
II. Oda koşullarında 200 gram suyla hazırlanan doygun

çözelti 50 g çözünmüş X içerir.
III. 25 °C sıcaklıkta 300 gram suda en fazla 85 gram tuz

çözülebilir.
IV. 100 gram tuzu çözebilmek için gereken su miktarı 400

4. Aşağıdaki verilenlerden hangisi karışımlar için gramdır.
söylenemez? yargılarından hangileri doğrudur?
A) Karışımı oluşturan bileşenler arasında belirli bir oran A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III

yoktur.
D) II ve IV E) II, III ve IV
B) Kimyasal yollarla bileşenlerine ayrıştırılırlar.
C) Erime ve kaynama noktaları çözünenin derişimine bağlı

Çözüm:
olduğundan sabit değildir.
XY(k) + ısı † X+(suda) + Y-(suda)
D) Karışımı oluşturan maddelerin miktarına bağlı olarak
karışımın öz kütlesi değişir. Isı girenler tarafında olduğu için ısı alan (endotermik) bir
E) Karışımın yapısında farklı cins atomlar veya moleküller tepkimedir. Ekzotermik (ısı veren) tepkimelerde ısı ürünler
bulunabilir. tarafında olur. I. yargı yanlış.
48
ÇÖZÜMLÜ SORULAR Karışımlar - Karışımları Ayırma Teknikleri KİMYA
7. Gösteri deneyi yapmak isteyen kimya öğretmeni öğrenci-

sıcaklık 25 °C 100 g su + 25 g tuz = 125 g karışım
lerine oda koşullarında 110 gram CaCl2 tuzunu 200 gram
200 g su + X suda çözerek doygun bir çözelti hazırlamıştır.
çözücü 2 kat arttığına göre çözünen tuz da 2 kat artacaktır. Buna göre seçeneklerde öğrenciler tarafından hazırlan-
Bu nedenle X= 50 olacaktır. II. yargı doğru. mış olarak verilen karışımlardan hangisi doygun bir çözel-
ti değildir?
100 g su + 25 g tuz
300 g su + x g tuz A) %35,5 g’lık CaCl2 çözeltisi
çözücü su 3 kat artmış çözünen de doğru orantılı olarak B) 100 g suda 45 g CaCl2 çözeltisi
3 kat artacaktır. x= 75 g En fazla çözebileceği miktar 75
C) 400 g su içeren 620 g’lık CaCl2 çözeltisi
gramdır. III. yargı yanlış.
D) 55 g tuz içeren 155 g’lık CaCl2 çözeltisi
Sıcaklık 25 °C 100 g su + 25 g tuz = Çözünen
madde E) 27,5 g tuz 50 g su içeren CaCl2 çözeltisi
X + 100 g tuz miktarı 4 kat
arttırılmıştır.
Çözüm:
Çözücü miktarı da yine 4 kat artacak 100 x 4 = 400 g su
Öğretmenin hazırladığı çözelti incelendiğinde:
olacaktır. IV. yargı doğru.
Cevap: D CaCl2(k) + H2O(s) † Ca2+(suda) +2Cl-(suda)
m(çözünen)
6. çözünen çözücü çözelti %m
= ⋅ 100
m(çözelti)
%m=(110 / 3100)·100
110 g 200 g 310 g
=>%35,5 bulunur.
Bulunan sonuç A seçeneğinde verildiği için, A seçeneği

doğru
Öğretmen sınıfa mağazadan aldığı bir kazağı getirerek çözünen çözücü çözelti
öğrencilerine kazağın etiketini göstermiştir. Kazağın etike- xg 100 g
tinde %31 pamuk %65 polyester %4 elastin yazmaktadır.
çözücü yarıya düştüğüne göre doğru orantılı olarak çözü-
Öğrenciler bu etiketi en doğru şekilde aşağıdaki seçe- nen miktarı da yarıya düşer.
neklerden hangisinde açıklamıştır?
X = 55 g
A) 100 gram kumaşta 4 gram elastin bulunmaktadır.
Fakat seçenekte 45 g verildiği için çözelti doygun değildir.
B) Kazağın toplam ağırlığını polyester oluşturur. B seçeneği yanlış
C) Kazağın toplam ağırlığını pamuk ve polyester oluştu- çözünen çözücü çözelti
rur. xg 400 g 620 g
D) Kazağın dokumasında elastin olması esnek olduğu anla- Çözelti miktarı 2 kat arttığında çözünen ve çözücü miktarı
mına gelir. da 2 kat artar. Çözücü 400 g verilmiş.
E) Kumaşın 100 gramı; 31 g pamuk, 65 g polyester ve 4 g çözelti – çözücü = çözünen † 620 - 400 = 220 g olur.
elastin içerir. C seçeneği doğru
çözünen çözücü çözelti
Çözüm: 55 g xg 155 g
100 g çözeltide çözünen maddenin gram cinsinden mikta- çözünen yarıya indiğinde 110 ÷ 2 = 55 g çözücü de doğru
rına kütlece yüzde derişim denir. orantılı olarak yarıya düşer 200 ÷ 2 = 100
Kazağın (karışım) tüm kumaşı 100 g kabul edilirse: çözücü + çözünen = Çözelti 100 + 55 = 155 D seçeneği
doğru
Bu kumaşı oluşturan bileşenler:
çözünen çözücü çözelti
Polyester 65 g
27,5 g 50 g xg
Pamuk 31 g çözünen 110 ÷ 4 = 27,5 g çözünen çözücü de doğru orantı-
lı olarak 200 ÷ 4 = 50 g doygun bir çözelti oluşturulmuştur.
Elastan 4g
E seçeneği doğru
100 g
Cevap: E Cevap: B
49
8. Bir çözeltide çözünen madde miktarına derişim denir. Çözüm:

Derişimler çözelti miktarına ya da çözücü miktarına göre
“1 paket toz konsantre meyve suyu 3 bardak su ile hazır-
tanımlanır.
lanır. “
Buna göre,
I. İki bardak suya bir poşet ekleyerek † derişik çözelti
I. Milyonda bir kısım (ppm)
II. (iki bardak su daha ekler) † çözücü miktarı artmış çözü-
II. Kütlece yüzde derişim (m/m) nen miktarı sabit kalmış † seyreltik çözelti
III. Hacimce yüzde derişim (v/v) III. Hazırladığı meyve suyuna 1 poşet toz meyve suyu
verilenlerden hangileri derişim birimi olarak kullanılır? ekler.) † 4 bardak su/ 2 poşet toz meyve suyu † derişik
çözelti
Derişik - seyreltik - derişik
Çözüm: Cevap: A
1 ppm çözeltinin her 1 milyon (106) gramında 1 g çözünen

madde olduğunu belirtir. Çözeltinin derişimi farklı bir birime
göre ifade edilmek istenirse 1 kg çözeltide 1 mg madde
çözünür. Bu durumda 1 ppm = 1 mg/kg'dır.
100 g çözeltide çözünen maddenin gram cinsinden mikta-

rına kütlece yüzde derişim denir.
Sıvı-sıvı çözeltilerin derişimi hesaplanırken 100 ml

çözeltide çözünen maddenin mililitre cinsinden hacmidir.
Cevap: E
10. Günlük hayatta karışımları bileşenlerine ayırırken farklı fizik-

sel yöntemler kullanılmaktadır.
Aşağıda verilen yöntemlerden hangisi esas alınan nicelik

bakımından diğerlerinden farklıdır?
A) Bulgurun, pilavlık ve kısırlık bulgur olarak ayrılması.
B) Diyalize giren bir hastanın kanının temizlenmesi.

9. Ev ödevi verilen bir öğrenci marketten 2 poşet kurutulmuş, C) Makarnanın suyundan süzülmesi.
yoğunlaştırılmış meyve tozu almıştır. Paketin üzerinde “Bir
D) İnşaat işçisinin çakıllı kumu elemesi.
poşet için üç bardak su yeterlidir”, yazmaktadır.
E) Zeytinyağı-su karışımından zeytinyağının ayrılması.
Öğrenci çözünen madde miktarına göre derişik ve sey-
reltik çözelti hazırlamak için aynı kap içerisinde sırasıyla;
I. aşamada iki bardak suya bir poşet kurutulmuş, yoğun- Çözüm:

laştırılmış meyve tozu ekledi. Bulguru pilavlık ve kısırlık olarak ayırmak † Tanecik boyu-
II. aşamada karışıma iki bardak daha su ekledi. tuna göre ayırma
III. aşamada hazırladığı meyve suyuna 1 paket kurutulmuş, Diyalize giren bir hastanın kanının temizlenmesi †
yoğunlaştırılmış meyve tozunu ekledi. Tanecik boyutuna göre ayırma
Öğrencinin hazırladığı çözelti türü yukarıda verilen işlem Makarnanın suyundan süzülmesi † Tanecik boyutuna
aşamaları sıralamasında çözünen madde miktarına göre göre ayırma
hangi seçenekte doğru verilmiştir?
İnşaat işçisinin çakıllı kumu elemesi † Tanecik boyutuna
A) Derişik - seyreltik - derişik göre ayırma
B) Seyreltik - derişik - seyreltik
Zeytinyağı-su karışımının ayrılması † Yoğunluk farkına
C) Seyreltik - seyreltik - seyreltik göre ayırma
D) Derişik - derişik - derişik Cevap: E

E) Seyreltik - seyreltik - derişik
50
11. 12. Laboratuvarda çalışan bir öğrenci boya yapmak üzere

kullanacağı koyu gri kobalt tozunun miktarı yetersiz kalınca
etiketini okumadan benzer renkteki kömür tozundan ilave
etmiştir.
Bir süre sonra yanlışını fark eden öğrenci bu iki maddeyi

birbirinden ayırmak için aşağıdaki yöntemlerden hangi-
X sini kullanmalıdır?
A) Mıknatıs ile ayırma
B) Suda çözme
C) Ayrımsal kristallendirme
Şekilde verilen damıtma düzeneğinde damıtma balonu içe- D) Eleme

risinde X çözeltisi bulunmaktadır. E) Basit damıtma
Damıtma düzeneği ve X çözeltisi ile ilgili olarak;

Çözüm:
I. X maddesi katı-sıvı homojen karışımıdır.
Mıknatıslama: Demir (Fe), Kobalt (Co) ve Nikel (Ni) element-
II. Verilen düzenek ile etil alkol- su karışımı ayrılabilir. lerini mıknatıs çeker.
III. Kaynama noktaları birbirine yakın olan homojen iki sıvıyı Ayrımsal kristallendirme: Karışım halinde bulunan iki katı-
daha iyi ayırabiliriz. nın ortak çözünebildikleri çözücüde çözülüp ısıtma işleminin
ardından soğutulması ile donma noktası yüksek olan katıdan
IV. X maddesi deniz suyu örneği olabilir.
başlamak üzere katıların kristalleşerek karışımdan ayrılması
yargılarından hangileri doğrudur? yöntemidir. Kömür tozu suda çözünmediği için bu yöntem uy-
gun değil.
A) Yalnız I B) Yalnız III C) Yalnız IV
Süzme: Katı-sıvı birbiri içerisinde çözünmeyen heterojen
D) I, II ve IV E) II, III ve IV karışımları ayırma yöntemidir. İki bileşen katı olduğu için bu
yöntem uygun değil.
Eleme: Tanecik büyüklüğü farkından yararlanarak ayırma
Çözüm: işlemidir. İkisi de toz halinde olduğu için bu yöntem uygun
Şekildeki düzenek damıtma düzeneğidir. Katı-sıvı homo- değil.
jen çözeltilerde bileşenlerin her ikisi de elde edilmek iste- Basit damıtma: Genellikle Katı-sıvı homojen karışımlarını
niyorsa örneğin etil alkol iyot karışımı bu yöntemle ayrıştı- ayırma yöntemidir. Bu yöntem de uygun değildir.
rılır. Çözücü buharlaştırılır ve soğutulduktan sonra toplama Cevap: A
kabında toplanır. I. yargı doğru.
Alkol-su karışımı gibi sıvı-sıvı homojen karışımları ayırma-

da da kullanılır, bileşenlerine ayırmaya çalışıldığında saflık 13. Karışımları ayırırken birden fazla yöntem kullanılabilmektedir.
yüzdesi düşük olur. II. yargı doğru.
Buna göre;
Kaynama noktaları birbirine yakın olan homojen iki sıvı saf
I. Süzme
olarak ayrıştırılamaz. III. yargı yanlış.
II. Ayırma hunisi
IV. yargı deniz suyu (homojen tuzlu su) örneğidir. Bu nedenle
III. Basit damıtma
IV. yargı doğru.
Cevap: D yukarıda verilen ayırma yöntemlerinden hangileri sıvı–katı
karışımları bileşenlerine ayırmada kullanılabilir?
D) I ve III E) II ve III
Çözüm:
Süzme † katı-sıvı heterojen karışım
Ayırma hunisi † sıvı-sıvı heterojen karışım
Basit Damıtma † katı-sıvı homojen karışım
Homojen ve heterojen ayrımı yapılmadığı için süzme veya

basit damıtma yöntemleri kullanılabilir.
Cevap: D
51
14. Karışımlarla ilgili aşağıdaki bilgiler veriliyor. 16. Polar maddeler polar çözücülerde, apolar maddeler apolar
çözücülerde iyi çözünür. Kısaca “benzer benzeri çözer“ ilke-
• Elementler, bileşikler ve çözeltiler ……………… özel-
si çözünürlüğün temel kurallarından biridir.
liktedir.
• Karışımların içindeki maddeler ……………… yöntem- Buna göre aşağıda verilen madde çiftlerinden hangisinin
lerle ayrılarak saf maddeler elde edilir. birbiri içerisinde iyi çözünmesi beklenmez?
• İki veya daha fazla saf maddenin kendi kimliğini koru-
yacak şekilde rastgele oranlarda birleşmesiyle oluşan A) CCl4 - l2
madde topluluğuna ……………… denir. B) H2O - NH3
• Karışımlar oluşurken bileşenler arasında ………………
C) H2O - CH4
bağ oluşmaz.
D) NaNO3 - H2O
Aşağıdaki terimlerden hangisi boşlukları doldururken
kullanılmaz? E) H2O - HCl
A) Homojen B) Fiziksel C) Aerosol

D) Karışım E) Kimyasal Çözüm:
Benzer benzeri çözer;
Çözüm: CCl4 - l2 Apolar- Apolar

Sırasıyla gelecek bilgiler;
H2O - NH3 Polar-Polar
1- homojen
H2O - CH4 Polar-Apolar olduğundan dolayı birbiri içerisin¬-
2- fiziksel de iyi çözünmez.
3- karışım NaNO3 - H2O İyon-Polar
4- kimyasal H2O - HCl Polar-Polar
Aerosol: Dağılan fazı sıvı veya katı, dağıtan fazı gaz olan Cevap: C
heterojen karışımlardır.
Cevap: C
17. Çözünme ile ilgili,
I. Çözelti yapısında miktarı fazla olan bileşene …...1 …...

denir.
II. Bir maddenin başka bir madde içinde homojen dağılma-

15. İki veya daha fazla maddenin özelliklerini kaybetmeden, sıyla elde edilen karışıma …...2 …... denir.
fiziksel olarak bir araya gelmesi ile oluşan madde toplulu-
III. İyonik bileşikler çözelti içinde iyonlarına ayrışır, bu çözel-
ğuna karışım denir.
tilere …...3 …... denir.
Buna göre karışımların özellikleri ile ilgili aşağıda verilen IV. Su …...4 …... bir sıvıdır, pek çok bileşik için iyi bir çözü-
ifadelerden hangisi yanlıştır?
cüdür.
A) Belirli formülleri yoktur. a- Çözücü
B) Farklı kimyasal türler içerir.
b- Çözelti
C) Karışımların kütleleri, bileşenlerin kütleleri toplamına
eşittir. c- Elektrolit
D) Karışımlar kimyasal yollarla bileşenlerine ayrılır. d- Polar
E) Karışımın fiziksel özellikleri karışanların oranına bağlı e- Apolar

olarak değişir.
Boşlukların uygun terimlerle eşleştirilmesi aşağıdakiler-
den hangisinde doğru olarak verilmiştir?
Çözüm:
A) 1-a, 2-b, 3-c, 4-e
Karışımlar fiziksel yollarla oluşur ve fiziksel yollarla bile-
şenlerine ayrılır. Karışımların belirli formülleri yoktur, farklı B) 1-a, 2-b, 3-c, 4-d
kimyasal türler içerir, fiziksel özellikleri karışanların ora- C) 1-b, 2-a, 3-c, 4-d
nına bağlı olarak değişir ve kütleleri, bileşenlerin kütleleri
D) 1-a, 2-b, 3-e, 4-d
toplamına eşittir.
Cevap: D E) 1-a, 2-b, 3-d, 4-e
52
Çözüm: 19. Turşu yapmak için tuz ve su içeren karışım hazırlamak

gerekmektedir. Hazırlanacak tuzlu suyun turşunun uzun
Sırası ile boşluklara gelecek kelimeler; 1-a, 2-b, 3-c, 4-d
süreli saklanması için uygun derişimde olması önemlidir.
Hidratasyon: Su molekülleri ile sarılma hidratasyon diğer
Çiğ yumurta sabunlu su ile yıkanıp kurulanır. Tuzlu su dolu
çözücü molekülleri ile sarılma solvatasyondur.
turşu kavanozuna bırakıldığında yumurtanın yüzeyde kalma-
Çözelti: Çözeltiler homojen karışımlardır. Emülsiyon, sı çözeltinin derişiminin doğru değerde olduğunu gösterir.
süspansiyon, aerosol ve kolloidler heterojen karışımlardır.
Halk arasında "yumurta ayarı" denilen bu tabir, kütlece
Elektrolit: İyonik bileşiklerin sulu çözeltileri iyonlar ile %25’lik tuzlu su çözeltisi hazırlamaya karşılık gelmektedir.
elektriği iletir.
Buna göre, 5 kilogram turşuluk çözelti hazırlamak için
Polar: Su polar bir bileşiktir. Polar maddeleri iyonik bileşik- gerekli olan tuz miktarı kaç gram olmalıdır?
leri ve hidrojen bağlı bileşikleri iyi çözer. Evrensel çözücü
A) 125 B) 1250 C) 2205 D) 2250 E) 3250
de denir.
Cevap: B
Çözüm:
1 kg = 1000 g
5 kg = 5000 g
Çözünen kütlesi
Kütlece %
= ⋅ 100
Çözelti kütlesi
x
18. Kolonyanın içeriğinde su, etanol ve aromatik yağlar bulu- 25
= ⋅ 100 X= 1250 g tuz.
5000
nur. Hacimce içeriği A° olarak belirtilir. 70’lik kolonya, %70
Cevap: B
etanol + %30 su içerdiği kabul edilir. Aromatik yağın hacmi
ihmal edilir. Buna göre,
700
600 800
Bodrum
Kiraz çiçeği Limon
mandalinası
kolonyası kolonyası
kolonyası
I. II. III.
20. Derişim (konsantrasyon), bir çözücü ya da çözeltide çözün-
I, II ve III numaralı kolonyaların 200 mL’lik örneklerinin müş olarak bulunan madde miktarıdır.
içerdiği etanolün mL cinsinden hacimleri için aşağıda
verilenlerden hangisi doğrudur? Buna göre, çözeltilerin derişimi ile ilgili aşağıda verilen
bilgilerden hangisi yanlıştır?
I II III
A) Ölçülebilen ve gözlenebilen bir özelliktir.
A) 160 140 120
B) Belirli miktar çözücü veya çözelti içindeki madde mikta-
B) 120 140 160
rını belirtir.
C) 80 60 40
C) Çeşitli şekillerde (ppm, hacimce yüzde gibi) ifade edilir.
D) 40 60 80
D) Kütlece yüzde derişim; endüstri kimyasında, tıpta ve
E) 60 70 80
eczacılıkta yaygın olarak kullanılır.
E) Çözeltide çözünen maddenin miktarına kütlece yüzde

Çözüm: derişim denir.
60°’lık kiraz çiçeği kolonyası, %60 etanol + %40 su;

(200·60)/2=120 ml etanol
Çözüm:
70°’lik bodrum mandalinası kolonyası, %70 etanol + %30 su; Çözeltide çözünen maddenin miktarına kütlece yüzde deri-
(200·70)/2=140 ml etanol şim denir. Çözeltinin miktarı ve birimi belirtilmemiştir.
80°’lik limon kolonyası, %80 etanol + %20 su; 100 g çözeltide çözünen maddenin gram cinsinden mikta-
(200·80)/2=160 ml etanol rına kütlece yüzde derişim denir.
Cevap: B Cevap: E
53
21. Çözeltiler çözen ve çözünen olmak üzere iki bileşenden Çözüm:

oluşur.
Su miktarları eşitlenirse;
Çözünen tuz miktarı (g) Su miktarı (g)
I. 50 100 I. 100 g Su 10 g tuz
II. 12,5 25 II. 75 g Su 9 g tuz

III. 24 50 100 g Su 12 g tuz
Tuz ve su miktarı yukarıda verilen çözeltilerin, derişimleri
III. 100 g Su 5 g tuz
arasındaki ilişki hangi seçenekte doğru olarak verilmiştir?
Aynı madde ve ortam olduğundan dolayı kaynama nokta-
A) I < II < III
sını çözeltilerin derişimleri etkileyecektir. Derişim arttıkça
B) II < I < III kaynama noktası yükselecektir. Saf suyun kaynama nokta-
sı tuzlu sudan düşüktür.
C) I = II < III
D) III < I = II ll > l > III > IV
E) I < III < II Cevap: A
Çözüm:
Su miktarları eşitlenirse;
Çözünen tuz miktarı Su miktarı Su miktarı Tuz miktarı
I. 50 g 100 g 100 50 g tuz
II. 12,5 g 25 g x4 100 50 g tuz
III. 24 g 50 g x2 100 48 g tuz 23. Çözeltilerin bazı fiziksel özellikleri (kaynama noktası, donma
III < I = II noktası gibi) çözeltinin derişimine bağlı olarak değişir.
Cevap: D
100 g 100 g su 100 g su

Saf su 10 g NaCI 10 g glikoz
DN = 0 °C DN = -6,35 °C DN = -0,56 °C
1 atm basınçta şekilde görülen kaplarda bulunan sıvılara

22. Koligatif özellikler, çözeltinin derişimine bağlıdır. Aynı ait donma noktası değerleri verilmiştir.
maddenin derişimi farklı çözeltilerinde derişim arttıkça
kaynama noktası yükselir. Buna göre aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?
(DN=Donma noktası)
Buna göre,
A) Yemek tuzu iyonlaşarak çözünür.
B) 0 °C suyun normal donma noktasıdır.
C) Glikoz çözeltisinin kaynamaya başlama sıcaklığı tuzlu

su çözeltisinden büyük olması beklenir.
D) Glikoz moleküler çözünür.
E) Donma noktası gibi koligatif özellikler derişimden etki-

aynı ortamda bulunan yukarıdaki çözeltilerin kaynamaya lenir.
başlama sıcaklıkları sıralaması hangi seçenekte doğru
olarak verilmiştir?
Çözüm:
A) II > I > III > IV
İyonlaşarak çözünen NaCl’deki iyon sayısı, moleküler ola-
B) IV > III > I > II
rak çözünen glikozun içerdiği tanecik sayısından fazladır.
C) II > III > I > IV Çözünmüş olarak bulunan tanecik sayısı artarsa kaynama
D) II > IV > III > I noktası artar donma noktası düşer.
E) IV > II > I > III Cevap: C
54
24. Laboratuvarda çözünürlük farkından yararlanarak karışım- Çözüm:

ların ayırılması için hazırlanan düzenek ve yapılan işlemler
Uygun çözücü seçmek önemlidir. Örneğin su-iyot karışımın-
şematik olarak aşağıda verilmiştir.
dan iyodu ayırmak için suyla karışmayan ama iyodu sudan
iyi çözen karbon tetra klorür (CCl4) kullanılır. Böylece I2 su
ortamından CCl4 ortamına geçer, oluşan su-CCl4 emülsi-
80
yonu ayırma hunisi ile ayrılır. CCl4 buharlaştığında, I2 katı
olarak elde edilir.
Cevap: E
26. Karışımlar fiziksel hâllerine göre katı, sıvı ve gaz hâlinde

olabilir. Görünüşlerine göre ise homojen ve heterojen ola-
Buna göre; rak sınıflandırılırlar.
I. Çözünürlüklerin sıcaklıkla değişiminden yararlanılır. Buna göre,

II. Katı-katı karışımları ayırmak için kullanılır.
III. Yöntemin adı ayrımsal kristallendirmedir.
yukarıda verilen yargılardan hangileri doğru olur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II I. X katısı Y sıvısı ile karıştırıldığında çözelti elde ediliyor.

Çözüm:
Ayrımsal kristallendirme yöntemi çözünürlükleri sıcaklıkla

artan veya azalan iki bileşeni birbirinden ayırmak için kulla- II. Z ve Q sıvıları karıştırıldığında emülsiyon elde edilir.
nılabilir. Tuz ve şeker katılarını içeren çözelti soğutulmaya
başlanırsa önce şeker kristallenir. Kristallenen kısım süzü-
lerek ayrılır. Soğutmaya devam ederek veya buharlaştırma
ile ikinci bileşen de ayrılır.
Cevap: E
III. T ve W sıvıları karıştırıldığında çözelti elde ediliyor.
25. Özütleme karışımları ayırma yukarıda verilen homojen ve heterojen sıvı karışımlar
yöntemlerinden biri olup özel- için hangi ayırma teknikleri kullanılabilir?
likle eczacılıkta ve kozmetik I. Karışım II. Karışım III. Karışım
sanayinde kullanılır. Görselde A) Damıtma Süzme Kristallendirme
gül yapraklarından özütleme
B) Damıtma Ayırma hunisi Ayrımsal damıtma
yapılan düzenek verilmiştir.
C) Damıtma Ayırma hunisi Ayrımsal kristallendirme
Buna göre, D) Özütleme Süzme Kristallendirme
I. Aspirinin hammaddesi olan E) Damıtma Özütleme Süzme
salisilik asit söğüt ağacın-
Çözüm:
dan özütlenerek elde edilir.
I. X katısı Y sıvısı ile karıştırıldığında çözelti elde ediliyor.
II. Karışımın ve özütlenecek bileşenin özelliğine göre en
Katı-sıvı çözelti = Adi damıtma
uygun çözücü seçilir.
Adi damıtmada katı ve sıvı ayrı ayrı elde edilir. Yalnız katı-
III. Ekstraksiyon veya çekme olarak adlandırılan bu yöntem-
yı elde etmek için buharlaştırma yapılır.
le şeker pancarından şeker elde edilir.
II. Z ve Q sıvıları karıştırıldığında iki farklı faz oluşturuyor.
IV. Ayrılan sıvıların çözücüleri buharlaştırılırsa çözünen
Sıvı-sıvı heterojen karışımı özkütle farkından yararlanıla-
maddeler saf olarak elde edilir. rak, ayırma hunisi ile ayrılır.
III. T ve W sıvıları karıştırıldığında çözelti elde ediliyor.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II Sıvı- sıvı çözelti = Ayrımsal damıtma
D) I, III ve IV E) I, II, III ve IV Kaynama noktaları farkından yararlanılarak ayrılır.

Cevap: B
55
27. Aşağıda verilen ifadelerden hangisi oda koşullarında 29. Yemek tuzu, zeytinyağı ve yoğurt ayrı ayrı eşit miktarda su
çeşme suyu, demir cevheri, LPG ve tuzlu su maddelerin- ile karıştırılıyor.
den sadece biri için geçerli değildir?
Buna göre aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?
A) Tek tip tanecik içermez.
A) NaCl - su karışımı çözeltidir.
B) Belirli bir formülü yoktur.
B) Zeytinyağı - su karışımı emülsiyondur.
C) Özellikleri her yerinde aynıdır.
C) Yoğurt - su karışımı süspansiyondur.
D) Bileşenlerine fiziksel yöntemlerle ayrılır.
D) Zeytinyağlı su ayrımsal damıtma ile bileşenlerine ayrılır.
E) Sabit oranlar yasasına uymaz.
E) Ayran bekletildiğinde iki fazlı oluşum gözlenir.
Çözüm:
Çözüm:
A, B, D ve E seçenekleri; sirke, demir cevheri, LPG ve
deniz suyu karışımları için doğrudur. Ancak C şıkkındaki NaCl - su: Çözeltidir.
özellik homojen karışımlar için söylenebilir. Demir cevheri,
Zeytinyağ - su: Sıvı-sıvı heterojen karışımı emülsiyondur.
heterojen bir karışım olduğu için özellikleri her yerinde aynı
değildir. Yoğurt - su: Katı-sıvı heterojen karışımı süspansiyondur.
Süspansiyonlar bekletildiğinde bileşenlerine ayrılır.
Cevap: C
Emülsiyonlar heterojen (sıvı-sıvı) karışımlardır. Ayırma huni-
si ile bileşenlerine ayrılır.
Alkol - su gibi homojen sıvı-sıvı karışımlar ayrımsal damıt-

ma ile bileşenlerine ayrılır.
Cevap: D
28. Aşağıdaki tabloda X, Y ve Z karışımlarının dağılan tanecik

boyutları verilmektedir.
Madde X Y Z
Dağılan r < 1 nm r = 10 nm r > 1000 nm
Tanecik Boyutu (r)
Her bir karışım 100 nm gözenek boyutuna sahip filtreden 30. Yoğun fazda tanecikleri arasında hidrojen bağı içeren
geçirildiğine göre aşağıdaki yargılardan hangileri maddeler suda iyi çözünür.
doğrudur?
Buna göre, aşağıdakilerden maddelerden hangisi suda
A) Y karışımı, çamurlu su olabilir. diğer maddelerden daha fazla çözünür?
B) Z karışımı, tozlu hava olabilir. A) H2 B) CH4 C) C2H5OH

C) X, filtreden geçirildiğinde kalıntı bırakmaz. D) PH3 E) C6H6
D) Y, filtreden geçirildiğinde kalıntı bırakır.
E) Z, filtreden geçirildiğinde kalıntı bırakmaz. Çözüm:
Hidrojen atomunun azot (N), oksijen (O) ve flor (F) gibi

elektronegatifliği yüksek atomlar ile oluşturduğu moleküller
Çözüm:
arasında oluşan polar etkileşime hidrojen bağı denir.
X, r < 1 nm olan karışımlar çözeltidir. 100 nm gözenek boyu-
tuna sahip filtreden geçirildiğinde kalıntı bırakmaz. H2: Apolar molekül
Y, 1 nm < r < 1000 nm olan karışımlar kolloidlerdir. r = 10 CH4: Apolar molekül

nm tanecik boyutuna sahip kolloid karışımı 100 nm gözenek
C2H5OH: polarlanabilirliği PH3’ten daha fazladır ve sudaki
boyutuna sahip filtreden geçirildiğinde kalıntı bırakmaz. Y
çözünme tepkimesi ekzotermik türden olduğundan suda
karışımı, çamurlu su olamaz. Çamurlu su süspansiyondur.
çok çözünür.
Z, r > 1000 nm olan karışımlar 100 nm gözenek boyutuna
PH3: Polar molekül
sahip filtreden geçirildiğinde kalıntı bırakır. Z, tozlu hava
olamaz. Tozlu hava kolloidal karışımdır. C6H6: Apolar molekül
Cevap: C Cevap: C
56
31. X, Y ve Z maddeleri bir miktar su ile karıştırılıyor. Oluşan 33. 60 g doymuş şekerli su çözeltisinden aynı sıcaklıkta 9 g
karışımların görünümleri şeklide verilmiştir. su buharlaştığında 1 g şeker çöktüğüne göre aşağıdaki
yargılardan hangisi doğrudur?
A) Çözeltinin kütlece yüzde derişimi azalır.
B) Doymamış çözelti elde edilir.
C) Daha seyreltik bir çözelti elde edilir.
D) Çözünürlük azalır.
Buna göre aşağıdaki yargılardan hangisi kesinlikle E) Çözünen madde miktarı azalır.
yanlıştır?
A) X, CO2 molekülü olabilir. Çözüm:

B) Z, C12H22O11 (çay şekeri) molekülü olabilir.
60 g doymuş şekerli çözeltisinden aynı sıcaklıkta 9 g
C) Y ve Z apolar molekül olabilir. su buharlaştığında 1 g şeker çöküyor. Böylece katısıyla
dengede yine bir doymuş çözelti elde edilmiş olur.
D) Z’nin yoğunluğu sudan fazladır.
E) Y’nin sudaki çözünürlüğü X’in çözünürlüğünden fazladır. 10 g çözelti = 9 g su 1 g şeker içerirse

50 g çözelti = 45 g su 5 g şeker içerir.
Çözüm: Başlangıçta 60 g çözelti
X + su: Homojen karışım olduğu için, X, CO2 molekülü ola- Çözünen şeker miktarı azalır.
bilir.
Çözeltinin kütlece yüzde derişimi değişmez.
Z + su: Heterojen görünümlü olup katısıyla dengede doymuş
bir şeker çözeltisi olabilir. Çözünürlük; maddenin cinsi, sıcaklık, basınç ve ortak iyon
gibi faktörlere bağlıdır. Bu faktörlerden herhangi biri değiş-
Y ve Z, suda çözünmedikleri için apolar molekül olabilir. mediği için çözünürlük değişmez.
Z’nin yoğunluğu sudan fazladır. Z tanecikleri çökmüştür. Cevap: E
Y’nin sudaki çözünürlüğü X’inkinden fazla değildir.
X çözünmüş, Y çözünmemiştir. 34. Günlük hayatta kullandığımız ürünlerin içeriği ve içerik

miktarlarının bilinmesi oldukça önemlidir. Ürünlerin
Cevap: E
içerdikleri madde miktarı derişim birimleri ile ifade edilir.
Bu derişim birimleri maddelerin fiziksel haline göre farklılık
gösterir.
Aşağıda verilen örneklerden hangisi diğerlerinden farklı

bir derişim birimi ile ifade edilir?
A) Çikolatadaki kakao miktarı
32. Sıvı çözeltilerde çözeltinin kütlesini ölçmek pratik değildir. B) İçme suyundaki nitrit iyonu miktarı
Sıvıların miktarı, hacim birimleri ile belirtilir. Buna göre C) 18 ayar altındaki bakır miktarı
100 ml çözeltide, çözünen maddenin miktarı kütle / hacim
yüzdesi olarak verilir. İzotonik sodyum klorür çözeltisi D) Giysilerdeki pamuk miktarı
(serum fizyolojik) %0,9’luktur. E) Ekmekteki maya miktarı
Buna göre bir hastaya günde 2 paket 500 mL’lik serum

verildiğinde hasta vücuduna kaç gram NaCl almış olur?
Çözüm:
A) 4,5 B) 9 C) 18 D) 45 E) 90
18 ayar altındaki bakır miktarı, çikolatadaki kakao miktarı,
giysilerdeki pamuk miktarı, ekmekteki maya miktarı, kütle-
ce yüzde derişim ile ifade edilir.
Çözüm:
İçme suyundaki nitrit miktarı: Çözeltilerde bir bileşenin
100 mL çözelti 0,9 g NaCl içerirse
kütlece yüzdesi çok küçük ise çözelti derişimi genellikle
1000 mL çözelti Xg NaCl içerir.
ppm ile ifade edilir.
X= 9 g NaCl içerir
Cevap: B Cevap: B
57
35. Aşağıdaki tabloda bazı maddelerin 25 °C ve 1 atm basınç- Çözüm:

ta sudaki çözünürlükleri verilmektedir.
Çözeltilerde çözünmüş madde miktarı arttıkça donma
Madde Çözünürlük (g/100 g su) noktası düşer. III. kaptaki çözeltinin kütlece yüzde derişimi
C12H22O11 211,4 en yüksektir. III. kaptaki çözelti en geç donar.
NaCl 36 Çözünürlük sabit sıcaklıkta 100 g suda çözünebilen maksi-

CO2 0,15 mum madde miktarıdır. Saf maddeler ve doymuş çözeltiler
sabit sıcaklıkta kaynar.
Na2CO3 10,3
Eşit kütlede karıştırılan çözeltilerde son derişim yüzde
Tablodaki bilgilere göre, derişimlerin aritmetik ortalamasıdır. I ve III. çözelti karış-
I. CO2’nin sudaki çözünürlüğü en azdır. tırıldığında oluşan yeni çözeltinin derişimi bu iki çözeltinin
derişiminin yarısı kadar olur ( %15 ).
II. İyonik bileşiklerin sudaki çözünürlüğü molekül yapılı
olanlara göre daha fazladır. % Y1.mçözelti + % Y3.mçözelti = (Y1 +Y3)/2
III. 36 g NaCl ve 36 g Na2CO3’ün 100 g sudaki çözeltileri Örneğin çözeltilerin kütlesi 100 g alındığında oluşan yeni
doymuştur. çözeltinin derişimi
yargılarından hangileri doğrudur? (%10)100 + (%20)100 = (10 + 20)/2= % 15 olur.

Derişimler eşit olacağı için yeni çözeltinin kaynama noktası
D) I ve III E) I, II ve III II. çözeltinin kaynama noktası ile aynı olur.
Cevap: D
Çözüm:
CO2’nin sudaki çözünürlüğü en azdır. Molekül yapılı

C12H22O11’in sudaki çözünürlüğü en fazladır. Buna göre
iyonik bileşiklerin sudaki çözünürlüğü molekül yapılı olan-
lara göre daha fazladır ifadesi yanlıştır. NaCl’nin sudaki
çözünürlüğü 36 g/100 g su, Na2CO3’ün sudaki çözünürlüğü 37. Bir arabanın motoru çalıştıkça ısınır. Bu nedenle motoru
10,3 g/100 g su olduğu için her iki çözeltide doymuştur. soğutmak için, arabalarda radyatör denilen bölmede motor
soğutma suyu kullanılır. Ancak yaz aylarında araba çalış-
Cevap: D tıkça oluşan ısı, radyatördeki suyun kaynamasına neden
olabilir. Kışın ise hava sıcaklığı sıfırın altına indiğinde
radyatördeki su donarak motoru kullanılamaz hale getirir.
Bunu önlemek için soğutma suyuna iklim şartlarına göre
antifriz sıvısı eklenir.
Aşağıdaki tabloda bazı antifriz çeşitleriyle ilgili bilgiler veril-

36. mektedir.
ANTİFRİZ KAYNAMA DONMA SICAKLIĞINA GÖRE

ÇEŞİTLERİ SICAKLIĞI ANTİFRİZ YÜZDESİ
(°C) -6 °C -12 °C -17 °C -23 °C -29 °C
Metil alkol 65 12 20 30 35 40
Etil alkol 80 20 30 40 45 50
Etilen glikol 165 15 25 35 40 45
Şekildeki kaplarda aynı koşullarda eşit miktarda şeker çözel-
tileri bulunmaktadır. Buna göre,
Bu çözeltilerle ilgili olarak verilen aşağıdaki yargılardan I. Metil alkol, radyatördeki suyun kaynama noktasını düşü-
hangisi doğrudur? rür.
A) Kaplar soğutulduğunda I. kaptaki çözelti en geç donar. II. Aynı derişimdeki etil alkol çözeltisi, suyun donma nokta-
sını diğerlerine göre daha az düşürür.
B) III. kaptaki çözeltinin çözünürlüğü en yüksektir.
III. Etilen glikol iklim değişikliğine karşı araç motorunu koru-
C) III. kaptaki çözelti en yüksek sıcaklıkta donar.
mada diğerlerine göre daha etkilidir.
D) I ve III. çözelti karıştırılırsa yeni oluşan çözeltinin kayna-
ma noktası II. çözeltiyle aynı olur. yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
E) Kaplardaki çözeltiler kaynamaya başladığında sıcaklık A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

sabit kalır. D) I ve III E) I, II ve III
58
Çözüm: 39. Bileşikler kimyasal yöntemlerle bileşenlerine ayrılırken

karışımlar yalnız fiziksel yöntemlerle oluşur ve ayrılır.
Metil alkolün kaynama noktası 65°C olduğu için suyun kayna-
ma noktasını düşürür. Buna göre, aşağıda verilen örneklerin hangisinde tanecik
boyutu farkından yararlanılarak ayırma işlemi yapılmak-
Metil alkol çözeltisinin antifriz yüzdesi %40 olduğunda,
tadır?
suyun donma noktasını 29 °C, etilen glikol çözeltisinin
antifriz yüzdesi %40 olduğunda, suyun donma noktasını A) Ham petrolden jet yakıtı eldesi
23 °C, etil alkol çözeltisinin antifriz yüzdesi %40 olduğunda,
B) Deniz suyundan yemek tuzu eldesi
suyun donma noktasını 17 °C düşer. Bu nedenle aynı
derişimdeki etil alkol çözeltisi, suyun donma noktasını C) Bakır, kurşun ve çinko cevherlerinin zenginleştirilmesi
diğerlerine göre daha az düşürür.
D) Söğüt ağacından aspirinin ham maddesi olan salisilik
Etilen glikol kaynama noktası daha yüksek olduğu için iklim asit eldesi
değişikliğine karşı araç motorunu korumada diğerlerine göre E) Böbrekleri görev yapamayan hastaların diyaliz işlemi
daha etkilidir.
Cevap: E
Çözüm:
Ham petrolden jet yakıtı eldesi: Ayrımsal damıtma
Deniz suyundan yemek tuzunun eldesi: Damıtma
Bakır, kurşun ve çinko cevherlerinin zenginleştirilmesi:

Flotasyon
Söğüt ağacından aspirinin ham maddesi olan salisilik asit

eldesi: Özütleme
38. Aşağıdaki tabloda su ile çözelti oluşturan bazı maddeler ve
bu maddelerin kaynama sıcaklıkları verilmiştir. Böbrekleri görev yapamayan hastaların kanlarındaki atık
maddelerin temizlenmesi: Diyaliz
Madde Su Etil Aseton Asetonitril Asetik
alkol asit Cevap: E
Kaynama 100 78 50 82 118
sıcaklığı
(°C )
Sıvı sıvı homojen karışımların bileşenlerine ayrılması için
kaynama noktası farkından yararlanarak ayrımsal damıt-
ma işlemi yapılır. 40. CCl4(s); I2(k) ve C6H6(s) ile homojen, H2O(s) ile heterojen
karışım oluşturmaktadır.
Buna göre yukarıda verilen maddelerden oluşan bir karı-
şım ayrımsal damıtma ile ayrılırsa ilk elde edilen destilat Buna göre, I2, CCl4, H2O ve C6H6 maddelerinden oluşan
aşağıdakilerden hangisidir? karışımları ayırmak için verilen yöntemlerden hangisi
doğrudur?
A) Asetonitril B) Aseton C) Su
I2-CCl4 CCl4-C6H6 I2-H2O
D) Etil alkol E) Asetik asit
A) Ayrımsal kristallendirme Ayrımsal damıtma Süzme
B) Ayırma hunisi Damıtma Damıtma

Çözüm:
C) Damıtma Ayrımsal damıtma Süzme
Ayrımsal damıtmada kaynama noktası en düşük olan ilk D) Ayrımsal damıtma Süzme Damıtma
destilat (elde edilen sıvı) asetondur.
E) Süzme Ayırma hunisi Süzme
Sıcaklık (°C)
(Etil alkolün 2. Ayrılan

78
kaynama noktası)
Çözüm:
(Asetonun 50
1. Ayrılan I2-CCl4: Damıtma (katı-sıvı homojen karışımlar için)
kaynama noktası)
CCl4-C6H6: Ayrımsal damıtma (sıvı-sıvı homojen karışım-
lar için)
Zaman
I2-H2O: Süzme (katı-sıvı heterojen karışımlar için)
Cevap: B
Cevap: C
59
41. Karışımlar fiziksel görünüşlerine göre tek fazlı veya çok 43. Tanecikler arası etkileşim ile çözünen-çözücü eşleş-
fazlı olabilirler. tirilmesi yapıldığında hangi işaretle gösterilen çözü-
nen-çözücü çifti açıkta kalır?
Buna göre, verilen ifadelerden hangisi tek fazlı karışımlar
için yanlıştır? Tanecikler Arasında Etkileşim Çözünen Çözücü
A) Saf değildirler. I. London kuvvetleri

☼ Na+ H2O
B) Belirli formülleri yoktur. ¢ H2 BH3

II. Dipol-dipol etkileşimi
C) Farklı atom, molekül veya iyon içerir. ֍ HF NH3
III. Hidrojen bağı
D) Karışımı oluşturan maddeler özelliklerini kaybetmez. ◊ Ca2+ BH3
E) Her yerinde aynı özelliği göstermez. IV. İyon-dipol etkileşimi ☺ HCI HBr
A) ☼ B) ¢ C) ֍ D) ◊ E) ☺
Çözüm:
Karışımlar fiziksel görünüşlerine göre tek fazlı (homojen) Çözüm:

veya çok fazlı (heterojen) olabilirler. “Saf değildirler.”
“Belirli formülleri yoktur.” “Farklı atom, molekül veya Tanecikler Arasında Etkileşim Çözünen Çözücü
iyon içerir.” “Karışımı oluşturan maddeler özelliklerini
kaybetmez.” İfadeleri hem tek fazlı, hem de çok fazlı I. London kuvvetleri ¢ H2 BH3
karışımlar için doğrudur. E seçeneğindeki “Her yerinde
aynı özelliği göstermez.” ifadesi heterojen maddeler (çok II. Dipol-dipol etkileşimi ☺ HCI HBr
fazlı karışımlar veya hal değişimi sırasındaki saf maddeler
III. Hidrojen bağı ֍ HF NH3
için) doğru bir ifadedir. Bu ifade tek fazlı karışımlar için
yanlıştır.
IV. İyon-dipol etkileşimi ☼ Na+ H 2O
Cevap: E
◊ Ca2+ BH3
Ca2+ ile BH3 arasında iyon-indüklenmiş dipol etkileşimi

olur. O nedenle bu çözücü-çözünen çifti açıkta kalır.
Cevap: D
44. Beherde bulunan sıvılar ile ilgili,
42. Dağılan parçacıkların boyutu 1 ile 1000 nm arasında olan

karışımlar ile ilgili,
I. Çıplak gözle homojen görünür.
II. İçerisinde dağılan parçacıklar süzmeyle ayrılmaz.

I. Aralarında hidrojen bağı vardır.
III. Üzerine düşürülen ışığı saçmaz.
II. Tek fazlıdır.
IV. Duman örnektir.
III. Sıvılardan biri polar, diğeri apolardır.
IV. Aralarında dipol-indüklenmiş dipol etkileşimi vardır.
yargılarından hangileri doğru olabilir?
A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III
D) III ve IV E) I, II ve III
Çözüm:
Dağılan parçacıkların boyutu 1 ile 1000 nm arasında olan

Çözüm:
karışımlar kolloiddir. Kolloidler için I., II. ve IV. ifade doğru-
dur. III. ifade yanlıştır. Çünkü kolloidler heterojen karışım- Görselde heterojen bir karışım verilmiştir. Heterojen sıvılar
lar gibi üzerine düşürülen ışığı saçar. Homojen karışımlar, arasında hidrojen bağı yoktur. Heterojen sıvılar çok fazlı-
üzerine düşürülen ışığı saçmaz. dır. I. ve II. ifade yanlıştır. III. ve IV. ifade doğrudur.
Cevap: E Cevap: D
60
45. Çözüm:
Kütlece I. Oksijen derişimi en fazla B, en az E tesisindedir. Bu ifade

10 g NaCI doğrudur. B tesisinde 5,4575 ppm iken, E tesisinde 5,4003
%10'luk NaCI
100 g su ppm’dir.
çözeltisi
A kabı B kabı II. Oksijen miktarı B tesisinde 1 kg suda 5,4575 mg’dir. Bu

ifade doğrudur. 1 ppm= 1 mg çözünen/1 kg çözücüdür.
A ve B özdeş kaplarında bulunan çözeltiler için aşağıda
verilen değerlerden hangisi kesinlikle farklıdır? IV. Tesislerin nehre boşaltım yaptıkları yerde oksijen deri-
şimi düşmüştür. Bu ifade doğrudur. Temiz nehir suyunda
A) Derişim oksijen derişimi 10 ppm iken, kirli sularda yaklaşık olarak
B) Toplam kütle derişimi yarıya düşmüştür.
C) Çözünen kütlesi Cevap: E
D) Çözücü kütlesi
E) Toplam iyon sayısı
Çözüm:
A Kabı Kütlece Yüzde (%) Derişim

mçözünen 47.
10
⋅ 100 = ⋅ 100 = %9,1
mçözelti 110
B Kabı Kütlece Yüzde (%) Derişim=%10
İki özdeş kapta toplam kütle, çözünen kütlesi, çözücü kütle-

si ve toplam iyon sayısı aynı olabilir.
Şekilde verilen ayırma yöntemi,
Cevap: A
♥ Demir tozu ֍ Magnezyum tozu
○ Kükürt tozu ☼ Nikel tozu
¢ Mangan tozu ◊ Kobalt tozu
I. ♥-☼
II. ○-֍
46. Temiz nehir suyunda çözünen oksijen derişimi 10 ppm’dir. III. ¢-◊
Sanayi tesislerinin atık sularını nehre boşaltım yaptıkları IV. ♥-֍
noktalarda çözünen oksijenin derişimi tablodaki gibidir.
V. ¢-☼
Boşaltım Yapılan Tesis Adı Oksijen derişimi (ppm)
karışımlarının hangilerinin ayrılmasında kullanılır?
A 5,4453
B 5,4575 A) I ve II B) I ve III C) II ve IV
C 5,4454 D) III, IV ve V E) I, II, IV ve V

D 5,4114
E 5,4003
Çözüm:
Buna göre, Katı-katı karışımda bileşenlerden biri mıknatıs tarafından
çekiliyorsa, karışım mıknatısla ayrılır. Mıknatıs demir, nikel
I. Oksijen derişimi en fazla B, en az E tesisindedir.
ve kobaltı çeker.
II. Oksijen miktarı B tesisinde 1 kg suda 5,4575 mg’dir.
III. Mangan tozu-Kobalt tozu, IV. Demir tozu-Magnezyum
III. Tesislerin boşaltım yaptıkları nehirdeki oksijen derişimi
tozu ve V. Mangan tozu-Nikel tozu karışımları mıknatısla
temiz nehir suyuna göre düşüktür.
ayrılırken; I. Demir tozu- Nikel tozu karışımında tüm bile-
yargılarından hangileri doğrudur? şenler mıknatısla çekildiği için, II. Kükürt tozu-Magnezyum
tozu karışımında da iki bileşen de mıknatısla çekilmediği
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II için karışım bileşenlerine mıknatısla ayrılmaz.
Cevap: D
61
48. Aynı ortamda bulunan %10’luk ve %20’lik iki farklı NaCl Çözüm:
çözeltisi için;
I. Karışımdaki bileşenlerden birinin karışıma ilave edilen
Aynı koşullarda özdeş kaplarda bulunan sulu çözeltiler çözücü yardımıyla ortamdan uzaklaştırılmasına ekstraksi-
için, yon (özütleme) denir.
I. Donma noktası II. Katı-sıvı homojen karışımların ayrılması damıtma (desti-

lasyon) denir.
II. Kaynama noktası
III. Katı-katı karışımlardan bir bileşenin uygun bir kimyasal
III. Çözünen tuz kütlesi
madde ile karışımdan ayrılarak yüzdürülmesi veya batırıl-
IV. Su miktarı ması ile ayrılmasına flotasyon (yüzdürme) denir.
V. İçerdiği iyon sayısı
Cevap: E
değerlerinden hangileri aynı olabilir?
A) I, II ve III B) II, III ve IV C) I, IV ve V

D) II, IV ve V E) III, IV ve V
Çözüm:
I. Donma noktası, II. Kaynama noktası (Derişimleri farklı

olduğu için bu değerler farklıdır.)
III. Çözünen tuz kütlesi IV. Su miktarı V. İçerdiği iyon

sayısı değerleri aynı olabilir. (A kabındaki çözelti miktarı, B
kabındaki çözelti miktarının yarısı kadar olursa bu değerler
aynı olur.)
Cevap: E
50. “Karayollarında kullanılan işaret levhaları, elektrik direkleri,
köprü elemanları, bariyerler ve trafik ışıkları alaşımlardan
yapılmıştır. Karla mücadele kapsamında yapılan karayolla-
rını tuzlama çalışmaları, bu alaşımlar için aşındırıcı ortam
oluşturmaktadır. Bu nedenle yeni yöntemlerle karayolların-
da tuzlama dönemi sona erdirilecektir.”
49. Karışımı ayırma tekniklerinin adları tabloda verilmiştir.
Bu paragrafı okuyan öğrenci,
♥ Flotasyon (yüzdürme)
I. Kara yollarında buzlanmaya karşı alınan önlemler trafik
○ Damıtma (Destilasyon) levhalarına olumsuz etki yapabilir.
¢ Ekstraksiyon (Özütleme)
II. Kara yollarını tuzlamadaki amaç karlı havalarda buzlan-
mayı önlemektir.
Buna göre karışımı ayırma tekniklerinden;
III. Yer altı sularına sızan tuzlu su insan, hayvan ve bitki
I. Karışımdaki bileşenlerden birinin karışıma ilave edilen
sağlığını etkiler.
çözücü yardımıyla ortamdan uzaklaştırılması
çıkarımlarından hangilerine ulaşabilir?
II. Homojen katı- sıvı karışımların bileşenlerine ayrılması
III. Katı-katı karışımlardan bir bileşenin uygun bir kimyasal
madde ile karışımdan ayrılarak yüzdürülmesi veya batı- D) I ve II E) I, II ve III
rılması ile ayrılması
işlemlerine verilen adlar nasıl eşleşir?

Çözüm:
I II III
I. Kara yollarında buzlanmaya karşı alınan önlemler trafik
A) ○ ¢ ♥ levhalarına olumsuz etki yapabilir. Bu ifade çıkarılabilir.
B) ○ ♥ ¢ II. Kara yollarını tuzlamadaki amaç karlı havalarda buzlan-

mayı önlemektir. Bu ifade çıkarılabilir.
C) ♥ ○ ¢
III. Yer altı sularına sızan tuzlu su insan, hayvan ve bitki
D) ♥ ¢ ○
sağlığını etkiler. Bu ifade metinden çıkarılamaz.
E) ¢ ○ ♥
Cevap: D
62
1
KİMYA
TEST
Karışımlar - Karışımları Ayırma Teknikleri - Test A
1. Çeşitli madde örnekleri ile madde türleri aşağıdaki tabloda 3. I. Bütün çözeltiler elektrik akımını iletir.
verilmiştir.
II. Her gaz karışımı çözeltidir.
ÖRNEKLER MADDE TÜRLERİ III. Tüm homojen karışımlar çözeltidir.
a- Tereyağı 1- Emülsiyon
IV. Çözeltiler birden fazla atom ya da molekül içerebilir.
b- Tunç 2- Süspansiyon
Karışımlarla ilgili olarak verilen yukarıdaki bilgilerden
c- Bor 3- Çözelti
hangileri doğrudur?
d- Amonyak 4- Element
e- Kan 5- Bileşik A) I ve II B) II ve III C) II ve IV
6- Aerosol D) I, II ve III E) II, III ve IV
Doğru eşleştirme yapıldığında hangi madde türü açıkta

kalır?
A) Emülsiyon
B) Aerosol
C) Çözelti
D) Süspansiyon 4.
E) Bileşik
Tyndall etkisi ışığın kolloid içindeki 1-1000 nm boyutundaki

parçacıklardan her yöne saçılmasıdır. Tyndall etkisi kollo-
idlerden çözeltileri ayırt etmede kullanılan bir yöntemdir.
Buna göre verilen karışım örneklerinden hangisinde

“Tyndall etkisi” görülmez?
2. Öğretmen “Karışımları Tanıyalım” etkinliği için sınıftan 6
A) Ketçap B) Süt C) Bulut
öğrenci seçer. Üç öğrenciye farklı renklerdeki zarfları diğer
üç öğrenciye ise zarfların içindeki bilgi notlarına karşılık D) Jöle E) Şerbet
gelen kavramların yazılı olduğu kağıtları verir. Zarflardan
çıkan bilgi notları:
Özkütleleri farklı olan birbiri içerisinde dağılma-

yan iki sıvıyım.
Bir katı bir sıvı bileşenden oluşuyorum. Katı faz

tanecik boyutum 10-6 metreden büyüktür.
5. Çözünme, çözücü ve çözünen arasındaki etkileşim türüne
Ben bir saç spreyiyim. bağlıdır. Seçeneklerde maddelerin, birbiri içerisinde çö-
zünmeleri sırasında aralarında oluşabilecek etkin etkileşim
türleri belirtilmiştir.
ZARFLAR CEVAPLAR
Buna göre verilen eşleştirmelerden hangisi yanlıştır?
(M) Mavi EMÜLSİYON (E) (1H, 5B, 6C, 7N, 8O, 9F, 17Cl, 20Ca, 35Br)
Maddeler Etkileşim türleri

(K) Kırmızı SÜSPANSİYON (S)
A) CaCl2 – H2O İyon-dipol etkileşimi
(Y) Yeşil AEROSOL (A) B) NH3 – H2O Dipol- dipol etkileşimi
C) HBr – BF3 Dipol-indüklenmiş dipol etkileşimi

Buna göre zarflar ve kavramlar arasında yapılan eşleştir-
melerden hangileri doğrudur? D) C6H12O6 – H2O Hidrojen bağları
E) CCl4 – SO2 London kuvvetleri

A) M-A B) K-A C) Y-E D) M-S E) Y-A
63
KİMYA Karışımlar - Karışımları Ayırma Teknikleri - Test A 1. TEST
6. Maddelerin su içerisinde çözünmesi hidratasyon, su dışın- 9. Bir öğrenci annesiyle beraber kütlece %25’lik 200 gram
da farklı bir sıvı içerisinde çözünmesine ise solvatasyon turşu çözeltisi hazırlıyor. Hazırlanan bu çözeltiye sonradan
adı verilmektedir. 25 gram asetik asit (sirke asidi) ve 75 gram su eklemiştir.
I II III Buna göre yeni oluşan sirke asidi-su çözeltisinin kütlece

Su Etil alkol Sirke Asidi % derişimi kaç gramdır?
H2O C2H5OH CH3COOH
A) 10 B) 20 C) 25 D) 35 E) 50
Buna göre LiBr tuzu görselde verilen maddelerden hangi-

lerinde çözünürse olaya solvatasyon adı verilir?

10.
Burun tıkanıklığını gidermek için kullanılan spreyler saf su

7. Antifiriz araç motorlarının su bölmesine koyulan ve kışın
ve NaCl kullanılarak hazırlanan karışımlardır.
donma kaynaklı sorunların giderilmesini sağlayan bir
karışımdır. Antifiriz, 2400 gram su içerisine 600 gram Buna göre kütle/hacimce %8 oranında NaCl içeren 50
etilen glikol (C2H4(OH)2) eklenerek hazırlanır. mL’lik burun spreyi hazırlamak isteyen hemşirenin kaç
gram NaCl kullanması gerekir?
Buna göre antifiriz karışımında etilen glikolün kütlece
(Eklenen NaCl kaynaklı hacim değişimi ihmal edilecektir)
yüzde derişimi kaçtır?
A) 4 B) 8 C) 40 D) 58 E) 100
A) 15 B) 20 C) 24 D) 30 E) 60
8. Tatlısı için şerbet kaynatan bir aşçı 400 gram kaynamış

sıcak suyun içerisine 600 gram şeker ilave ederek şekeri 11. Kolonya hazırlamak için laboratuvara giren bir öğrenci 160
suda çözmüştür. Şerbetin şeker oranının yüksek olduğunu mL etil alkolün içerisine 40 mL limon esansı içeren su ilave
fark edince aynı sıcaklıktaki şeker çözeltisine 200 gram su edip çalkalayarak bir gece ağzı kapalı bir şekilde beklet-
ilave etmiştir. miştir.
Buna göre oluşan şerbette şekerin kütlece yüzde derişimi Buna göre hazırladığı limon kolonyasının hacimce alkol
kaçtır? yüzdesi hangi seçenekte doğru olarak verilmiştir?
A) 12 B) 20 C) 30 D) 50 E) 60 A) 20 B) 80 C) 140 D) 150 E) 160
64
1
KİMYA
TEST
Karışımlar - Karışımları Ayırma Teknikleri - Test B
1. Öğretmen öğrencilerine laboratuvardaki tuz örneklerinin 3. Öğretmen öğrencilerine en iyi turşu suyunun derişik olması
sıcaklığa karşı çözünürlüklerine ait grafikleri inceletiyordu. gerektiğini söylemiştir. Üç farklı kapta farklı çözücü miktar-
Bu örneklerden birinde K tuzunun 100 gram suda larına göre çözünen tuz miktarlarını gösteren turşu suyu
farklı sıcaklıklardaki çözünmüş madde miktarı grafiğe örneklerini tahtaya yazmıştır.
geçirilmişti.
Çözücü (su miktarı) Çözünen madde
K g madde/100 cm su 3 mL (kaya tuzu) g
40 A kabı 100 25
30 B kabı 50 50
20 C kabı 200 100
10
Buna göre:
0 Sıcaklık °C
0 10 20 30 40 50
A, B ve C kaplarındaki çözeltilerin derişimleri arasındaki
ilişki aşağıdakilerden hangisidir?
Verilen örneğe bağlı olarak öğrenciler defterlerine kendi
yorumlarına ait notlar almıştır. A) A > B > C
Öğrencilerin defterlerine aldıkları notlardan hangisi B) A = C > B

yanlıştır? C) C > A > B
A) Endotermik bir tepkimedir. D) C > B > A
B) Sıcaklık arttıkça çözünen madde miktarı azalmıştır. E) B > C > A
C) Çözelti soğutulursa çözünen madde miktarı artar.
D) Çözelti ısıtılmaya devam ederse seyreltik bir çözelti

elde edilir.
E) 30 °C’de çözünürlük ile kütlece yüzde değerleri farklı-

dır.
4. Etil alkolün (C2H5OH) su (H2O) ile oluşturduğu karışımla

ilgili,
I. Homojendir.
II. Elektriği iletir.
III. Hidrojen bağı görülür.
5. Yer kabuğunda oluşan, ekonomik yönden değerli mineral-

lere "maden cevheri" adı verilir.
2. Bir öğrenci gece karanlıkta uyuyamadığı için çözeltiler üni- Zenginleştirilecek cevherin su sevme (hidrofilik) ve su
tesinde, “İyonik bileşikler suda çözündüğünde elektrik akı- sevmeme (hidrofobik) özelliklerinden yararlanılarak,
mını iletir.” bilgisine dayanarak kendi lambasını yapmaya uygun kimyasal madde kullanılarak ayrılması için
karar verir. kullanılan yöntem aşağıdakilerden hangisidir?
Bunun için timsah kablo, pil ve duy alarak bir devre hazır- A) Damıtma
lamaya başlar.
B) Özütleme
Devrenin tamamlanabilmesi için aşağıdaki bileşiklerden C) Yüzdürme
hangisi ile çözelti hazırlamalıdır?
D) Diyaliz
A) Üre B) Etil Alkol C) Glikol
E) Ayrımsal kristallendirme
D) Kaya tuzu E) Şeker
65
KİMYA Karışımlar - Karışımları Ayırma Teknikleri - Test B 1. TEST
6. Ege’de zeytinden zeytinyağı, Tekirdağ’da ayçiçeğinden 9. Bir kimya öğretmeni çözünme

ayçiçek yağı, İç Anadolu’da kabaktan kabak çekirdeği yağı konusunu anlatırken ‘benzer
üreten çiftçiler; benzeri çözer’ kuralının bazı
durumlarda uygulanamayacağını
aşağıdaki yöntemlerden hangisini kullanmışlardır? göstermek için denizlerdeki
canlı yaşamını örnek vermiştir.
A) Damıtma
Balıkların su (H2O) içerisinde
B) Ayrımsal kristallendirme az miktarda da olsa çözünmüş
C) Süzme hâldeki oksijen gazını (O2)
solunumda kullandıklarını ifade
D) Ayırma hunisi etmiştir.
E) Özütleme
Bunu sağlayan kuvvetin su (H2O) ile oksijen gazı (O2) ara-
sındaki dipol-indüklenmiş dipol etkileşimi olduğunu söyle-
miştir.
Buna göre aşağıdaki madde çiftlerinden hangisi benzer

etkileşim türü içerir? (1H, 5B, 6C, 7N, 8O, 11Na, 17Cl, 53I)
A) NaCl – H2O
B) C2H5OH – H2O
7. Tabloda karışımlar ve karşılarında ise karışımı ayırmak C) N2 – O2

için kullanılacak ayırma yöntemleri verilmiştir. D) C2H5OH – I2
Karışımlar yalnız fiziksel yollarla bileşenlerine ayrılabilen E) BH3 – CCl4
madde gruplarıdır.
Buna göre aşağıda verilen ayırma yöntemlerinden hangi-

si ilgili karışımı ayırmak için uygun değildir?
KARIŞIM AYIRMA YÖNTEMİ
A) Ham petrol Ayrımsal damıtma
B) Toprakla karışmış ıspanak Yüzdürme
C) Pirinç-tuz Eleme
D) NaCl - KNO3 tuz karışımı Ayrımsal kristallendirme
E) Su - zeytinyağı Damıtma
10. “Yemek tuzu, karabiber ve demir tozu” içeren bir karışım

hazırlanmıştır. Bu karışımı bileşenlerine ayırmak için;
I. Mıknatıs kullanma
II. Suda çözme
III. Buharlaştırma
IV. Süzme
8. Günlük hayatta karşılaştığımız aşağıdaki olaylardan hangi- verilen yöntemler hangi sıra ile uygulanmalıdır?
si karışımları ayırma yöntemleri için örnek oluşturmaz?
A) I, II, III, IV
A) Salda gölünden tuz eldesi
B) I, III, IV, II
B) Domatesten salça elde edilmesi
C) I, II, IV, III
C) Pirincin kepeğinden ayrılması
D) II, III, I, IV
D) Gül yaprağından gül yağı eldesi
E) IV, III, II, I
E) Gaz yağından suyun ayrılması
66
2
KİMYA
TEST
1. Karışımlar homojen ve heterojen olarak ikiye ayrılır. 3. Heterojen karışımların tanımlanmasında,
Buna göre; I. Çoklu madde görüntüsü olabilir.
Karışım Homojen Heterojen II. Karışan maddeler dışarıdan fark edilir.
1.Benzin-su ✓ III. Bekletildiğinde çökelti oluşturabilir.

2.Türk kahvesi ✓ IV. Sadece katı hâlde olabilir.
3.Şerbet ✓
verilen yargılardan hangileri kullanılmaz?
4.Kolonya ✓
5.Bronz (tunç) ✓ A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız IV
6.Salata ✓ D) I, II ve IV E) I, III ve IV
7.Duman ✓
tabloda verilen madde örneklerinden hangileri yanlış

sınıflandırılmıştır?
A) 1 ve 3 B) 5 ve 6 C) 3, 5 ve 7
D) 4, 5 ve 7 E) 1, 4 ve 6
4. Dağılan ve dağıtıcı maddelerin fiziksel hâline göre farklı

türde kolloid örnekleri tabloda verilmiştir.
Dağıtıcı Madde Dağılan Madde Örnek

1 Katı Katı Mücevher taşları
2 Gaz Katı Ekmek
3 Sıvı Katı Mürekkep
4 Gaz Sıvı Sis
5 Gaz Sıvı Sabun köpüğü
6 Katı Sıvı Tereyağı
Buna göre numaralandırılmış örneklerden hangileri

yanlıştır?
2. Görsel bazı karışımların Tyndall olayı ile ışığı dağıtabilme A) 2 ve 5 B) 5 ve 6 C) 4 ve 6

özelliğine aittir. D) 4, 5 ve 6 E) 3, 5 ve 6
Çözelti Kolloid
Buna göre,
I. Kolloidlerde dağılan madde çıplak gözle görülmez ancak 5. KCl bileşiğinin H2O içerisinde çözünmesi olayı ile ilgili,
mikroskopla görülebilir.
I. KCl’de kovalent bağlar kırılarak çözünme gerçekleşmiş-
II. Çözeltiden ışın demeti geçerken parçacıklar net görülür. tir.
III. Kolloidlerde ışınların saçılması ile parçacıklar net olarak II. Çözelti elektrolittir.
görülebilir.
III. KCl’ün K+ ve Cl- iyonları ile polar H2O arasında iyon-dipol
IV. Kolloidlere; duman, sis, kan serumu, süt, boya, çırpılmış etkileşimi gerçekleşir.
yumurta, jöle örnek olarak verilebilir.
IV. KCl suda moleküler olarak çözünür.
V. Çözeltiler kolloiddir.
yukarıdaki verilen yargılardan hangileri yanlıştır?
yukarıda verilen yargılardan hangileri yanlıştır? (1H, 8O, K, Cl )
19 17
A) II ve V B) I ve III C) I, II ve V A) I ve II B) I ve IV C) I, II ve IV
D) IV ve V E) I, II ve IV D) II ve III E) I, III ve IV
67
6. Çözünme olayı kimyasal türler arası zayıf etkileşimlerle 9.

açıklanabilir.
Buna göre,
I. CH4 - H2O
II. H2O - NH3

Öğretmen öğrencilerinden kütlece %10’luk 500 g NaOH
III. H2O - CCl4
çözeltisi hazırlamalarını istiyor.
IV. CH3COOH - H2O
Buna göre aşağıdaki madde miktarlarını seçen öğrenci-
V. H2O - C2H5OH
lerden hangisi doğru hesaplama yapmıştır? (dsu =1g/mL)
yukarıdaki madde çiftlerinin oluşturduğu karışımlardan
A) 50 gram NaOH, 450 gram su
hangileri “çözelti” olarak tanımlanır?
B) 100 gram NaOH, 400 gram su
A) I ve II B) I, IV ve V C) II, IV ve V
C) 150 gram NaOH, 350 gram su
D) I, III ve IV E) I, II, III ve IV
D) 450 gram NaOH, 50 gram su
E) 400 gram NaOH, 100 gram su
7. Kütlece %40’lık 200 gram tuzlu su çözeltisine 40 gram tuz

ve 160 gram su ilave ediliyor. 10. I. Kütlece %20’lik 500 g NaCl çözeltisi
II. Kütlece %50’lik 200 g NaCl çözeltisi,

Yeni çözeltinin kütlece yüzde derişimi aşağıdakilerden
hangisi olur? III. Kütlece %10’luk 300 g NaCl çözeltisi
I, II ve III nolu çözeltiler karıştırıldığında son çözeltinin

A) 10 B) 25 C) 30 D) 35 E) 40
kütlece yüzde derişimi aşağıdakilerden hangisinde doğru
olarak verilmiştir?
A) 15 B) 18 C) 23 D) 25 E) 32
11. Her biri 200 gram olan farklı derişimli alkol çözeltileri karış-
8. Kütlece %20’lik 80 g metil alkol-su çözeltisi hazırlanmıştır. tırılıyor.
Çözeltide bulunan metil alkolün mL cinsinden hacmi aşa- Çözeltilerin kütlece yüzdeleri sırasıyla 32 ve 40'lık oldu-
ğıdaki seçeneklerin hangisinde doğru olarak verilmiştir? ğuna göre, oluşan son çözeltinin kütlece yüzde derişimi
(dCH OH = 0,8 g / mL) aşağıdaki seçeneklerin hangisinde doğru olarak veril-
3
miştir?
A) 12,8 B) 20 C) 30 D) 40 E) 50
A) 32 B) 34 C) 36 D) 38 E) 40
68
2
KİMYA
TEST
1. Kütlece %8’lik 150 g C6H12O6 çözeltisinin derişimini 4. Bir çözeltide, çözünmüş maddenin kimyasal yapısına bağlı
kütlece %25’lik yapmak için kaç gram daha C6H12O6 olmayıp çözeltinin birim hacmindeki toplam tanecik sayısı-
eklenmelidir? na bağlı olarak değişen özelliklere koligatif özellikler (sayı-
sal özellikler) denir.
A) 16 B) 18 C) 24 D) 34 E) 36
Buna göre,
I. Kaynayan suya tuz atıldığında kaynamanın durması.
II. Kışın uçakların alkolle yıkanması.
III. Arabalarda antifriz kullanılması.
yukarıda koligatif özelliklerle ilgili olarak verilen örnekler-

den hangileri doğrudur?
2. Bir sıvının buhar basıncı ve kaynama noktası bazı faktörle-
re bağlı olarak değişir. D) II ve III E) I, II ve III
Buna göre,
I. Sıvı cinsi
II. Sıvı saflığı
III. Sıcaklık
IV. Dış basınç

5. Karışımdaki bileşenlerden birinin, karışıma ilave edilen
Yukarıda verilenlerden hangileri hem kaynama noktası çözücü yardımıyla, ortamdan uzaklaştırılması olayına
hem de buhar basıncına etki eden faktörlerdendir? özütleme (ekstraksiyon) denir. Özütleme yöntemi katı, sıvı
ve gaz karışımlara uygulanabilir.
A) I ve II B) I, II ve IV C) II ve IV
D) I, III ve IV E) I, II, III ve IV Buna göre aşağıda verilenlerden hangisi özütleme yönte-
mi ile ayırmaya örnek olamaz?
A) Çayın demlenmesi
B) Şeker pancarından şeker elde edilmesi
C) Ayçiçeğinden yağ eldesinde
D) Kolonyadan alkol ve suyun ayrılması

3. Tuzlu suyun 1 atm basınç altında kaynama grafiği aşağıda E) Söğüt ağacından salisilik asidin elde edilmesi
verilmiştir.
Buna göre,
6. Karışım Ayırma Yöntemleri
I. Talaş-su Flotasyon
II. Altın-bakır Erime noktası

seçeneklerdeki yargılardan hangisi yanlıştır?
III. Tuz ve şeker Ayrımsal damıtma
A) Tuzlu su çözeltisinin kaynama noktası (100 + t) °C’dir. IV. Buğday-saman Eleme
B) B noktasında çözelti kaynamaya başlar. V. Fabrika bacaları Süzme
C) A-B aralığında çözelti doymamıştır.
Karışımların ayrılma yöntemleri ile ilgili olarak yukarıda
D) B noktasından itibaren kaynamakta olan çözelti doymuş- verilen eşleştirmelerden hangileri yanlıştır?
tur ve çökme başlar.
A) I ve II B) II ve IV C) III ve IV
E) B-C aralığında çözelti doymuş olduğundan çözeltinin
D) I, III ve IV E) I, IV ve V
özkütlesi ve kaynama sıcaklığı değişmez.
69
7. Katı-katı heterojen karışımları ayırmak için kullanılan 9. Kaynama noktaları birbirinden farklı sıvı-sıvı homojen
yöntemlerden biri olan “mıknatısla ayırma” işlemine ait karışımların kaynama noktası farkından yararlanarak
görsel aşağıda verilmiştir. ayrılması işlemine “ayrımsal damıtma” denir.
Görselde ham petrolün ayrımsal damıtılması verilmiştir.
Buna göre,
I. Altın-demir heterojen karışımları ayırmak için kullanılır.
II. Manyetik ayırma, bir cevher zenginleştirme yöntemi ola-

rak kullanılır.
III. Kâğıt endüstrisinde, demir, nikel, kobalt gibi metal parça-

ları ayırmak için kullanılır.
verilen yargılardan hangileri doğrudur?
Buna göre,
I. Sıvı-sıvı homojen karışımlar ısıtıldıklarında kaynama
noktası düşük olan gaz bileşen önce elde edilir.
II. Petrolün ayrımsal damıtılması ile elde edilen son ürün

asfalttır.
8. Diyaliz, sıvı-katı kolloid karışımların ayrıştırılmasında III. Benzin ayrımsal damıtılma sırasında elde edilen ilk sıvı
kullanılan bir yöntemdir. Böbrekler, vücudumuzdaki
maddedir.
dokularda biriken atık maddelerin kandan ayrılıp dışarı
atılması görevini yapan organlardır. Böbrek hastalarının verilen yargılardan hangileri doğrudur?
vücutlarında biriken zararlı atık maddeler ve sıvıların
uzaklaştırılması için yapay bir kan temizleme aracı olan
diyaliz makineleri kullanılmaktadır. D) I ve III E) I, II ve III
Büyük moleküller
Zar gözeneği
Yarı geçirgen zar
Küçük moleküller
Tuz iyonları
Çalışma prensibi şekilde verilen yöntemle ilgili olarak

aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?
A) Molekül ve iyonların yarı geçirgen zar gözeneklerinden 10. Bir ilaç fabrikasına mesleki tanıtım gezisi düzenleyen
geçerek bulunduğu ortamdan ayrıştırılması olayına diya- öğrenciler üretim bandındaki tentürdiyotun nasıl yapıldığını
liz denir. kimya mühendisine sorduklarında, etil alkol (C2H5OH)
içerisinde iyotun (I2) çözünmesi sonucunda hazırlandığını
B) Yarı geçirgen zarlar, küçük boyutlu bazı moleküllerin
öğrenmişlerdir.
ve iyonların geçişine izin verir.
C) Yarı geçirgen zarlar, büyük boyutlu moleküllerin ve kan Buna göre tentürdiyottaki etkin türler arası etkileşim türü
hücrelerinin geçişlerine izin vermez. aşağıdakilerden hangisidir? (1H, 6C, 8O, 53I)
D) Diyaliz makineleri hasta kişilerin kanını temizlemek için A) Dipol-dipol etkileşmesi

böbreklerin yapması gereken işlemleri vücut dışında B) İyon-dipol etkileşmesi
yapar.
C) Hidrojen bağı
E) Diyaliz makineleri, damardan kanı alır vücuda yeni kan
D) İndüklenmiş dipol-indüklenmiş dipol etkileşmesi
verir.
E) Dipol-indüklenmiş dipol etkileşmesi
70
3
KİMYA
TEST
1. Aşağıda karışım türlerine ait Venn şemasında I, II III ve IV 4. Oda koşullarında X, Y ve Z sıvılarının moleküller arası çekim
ile belirtilen bölgeler verilmiştir. kuvveti ile ilgili
Y…..Z > Z…..Z > Y…..Y > X….Y
I II bilgileri veriliyor.
Aerosol Süspansiyon
Buna göre,
IV
I. X ile Y maddeleri birbiri içinde çözünür.
II. Y ile Z maddeleri karıştırıldığında emülsiyon oluşur.
Emülsiyon III. X: CCl4, Y: NH3, Z: H2O bileşiği olabilir.

III

Buna göre,
I. Dağıtıcı madde gazdır.
II. Bekletilince çökme olur ve parçacıklar süzmeyle ayrıla-

bilir.
III. Tüm bileşenleri sıvıdır.
IV. Kimyasal yollarla bileşenlerine ayrılır.
A) Yalnız I B) I ve IV C) II ve III
5. Aşağıda verilen bileşiklerden hangisinin sudaki çözün-
mesi diğerlerinden farklıdır?
A) HCl
B) KCl
C) KOH
D) CH3OH
2. Tanecik boyutu 10-9 m’den küçük karışımlarla ilgili,
E) H2SO4
I. Tyndall etkisi (ışığın saçılması) gözlenmez.
II. Parçacıklar ancak mikroskopla görülebilir.
III. Gaz-gaz karışımı olabilir.

6. Bir maddenin diğer bir madde içinde çözünmesi, çözücü ve

çözünen tanecikleri arasındaki etkileşimlerle ilgilidir.
3. Aşağıda verilen karışım türlerinden hangisi çözelti olarak Aşağıda verilen madde çiftlerinden hangisinin birbiri içe-
tanımlanamaz? risinde çözünmesi beklenmez?
A) H2O(s)-NaHCO3(k) A) NH3(s)-HF(s)
B) H2O(s)-C2H5OH(s) B) O2(g)-N2(g)
C) H2(g)-O2(g) C) I2(k)-CCl4(s)
D) H2O(s)-CH3COOH(k) D) H2O(s)-Br2(s)
E) H2O(s)-CCl4(s) E) H2O(s)-CH3OH(s)
71
7. Kütlece %20’lik 250 g şeker çözeltisine ayrı ayrı uygulanan 9. Kütlece %20’lik 250 gram tuzlu sudan aynı sıcaklıkta 40 g
üç işleme ait grafik aşağıdaki gibidir. su buharlaştırıldığında 10 g tuz çöküyor.
Kütlece % Derişim
Buna göre, elde edilen çözeltinin 100 gramı kaç gram tuz
içerir?
50
c A) 10 B) 15 C) 20 D) 25 E) 40
a
20
10
Zaman
Buna göre,
I. a işleminde aynı sıcaklıkta kütlece %20’lik 100 g şekerli

su eklenmiş olabilir. 10. Hacimce %5’lik 500 mL sirke hazırlamak için aşağıdaki
işlemlerden hangisi yapılmalıdır?
II. b işleminde kütlece %5’lik 500 g şekerli su eklenmiş ola-
bilir. A) 5 mL asetik asit üzerine 495 mL su ilave edip karıştırıl-
malıdır.
III. c işleminde 150 g şeker eklenip çözülmüş olabilir.
B) 50 mL asetik asit bir miktar suda çözülüp üzerine 450
IV. c işleminde sabit sıcaklıkta 150 g su buharlaştırılmış ola-
mL su ilave edilmelidir.
bilir.
C) 100 mL asetik asit üzerine 400 mL su ilave edilmelidir.
D) 25 mL asetik asit bir miktar su içinde çözülüp hacmi su
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve IIII
ile 500 mL’ye tamamlanmalıdır.
D) II, III ve IV E) I, II, III ve IV
E) 5 mL asetik asit 500 mL su içinde çözülmelidir.
11. Sabit sıcaklıkta 100 g sudaki şeker kütlesinin ilave edilen

8. C vitamini bağışıklık sisteminin güçlenmesinde önemli
şeker kütlesine bağlı değişim miktarı grafikte verilmektedir.
rol oynayan suda çözünen bir vitamin türüdür. Besinlerle
birlikte günlük alınması gereken C vitamini miktarı Çözeltideki şeker kütlesi (g)
genellikle kadınlarda 75 mg, erkeklerde de 90 mg’dir.
100 g maydanozda 188,9 mg C vitamini, 100 g portakalda 204

47,4 mg C vitamini bulunduğuna göre,
56 I II
I. 50 g maydanoz yiyen bir kadın günlük C vitamini ihtiya-
cının %100’ünü karşılanmış olur. 148 200 İlave edilen
şeker kütlesi (g)
II. Aynı miktarda portakalın C vitamini ihtiyacını karşılama
yüzdesi maydanoza göre daha düşüktür. Buna göre aşağıdaki yargılardan hangisi doğrudur?
III. 1 adet portakal bir erkeğin günlük C vitamini ihtiyacını A) II. bölgede çözelti doymamıştır
karşılamaktadır. B) Karışımın başlangıç kütlesi 56 g’dir.
ifadelerinden hangileri doğrudur? C) 52 g şeker dibe çökmüştür.
(Bir adet portakal ortalama 140 gram ağırlığındadır.)
D) I. ve II. bölgede çözeltilerin fiziksel özellikleri aynıdır.
A) Yalnız II B) I ve II C) I ve III
E) I. bölgedeki çözelti II. bölgeye göre derişiktir.
72
3
KİMYA
TEST
1. Karayollarında ve taşıtlarda buzlanmaya karşı alınan 4. Aşağıdaki tabloda aynı koşullarda X(k) maddesinin suda
önlemlerle ilgili olarak verilen aşağıdaki yargılardan çözünmesiyle oluşturulan doygun sulu çözelti miktarları ve
hangisi yanlıştır? donmaya başlama sıcaklıkları verilmiştir.
A) Buzlanmayı önlemek için kullanılan NaCl ve MgCl2 gibi Çözeltiler Çözelti miktarı (g) Donmaya başlama
tuzlar çevreye zarar vermez. sıcaklığı (0C)
I. 100 -15
B) Uçakların gövde ve kanatlarına buzlanmayı önlemek
için püskürtülen maddeler kaza olasılığını azaltır. II. 200 -15
C) Buzlanmayı önlemek için pancar suyu gibi tarımsal
III. 100 -10
bazı ürünler kullanılabilir.
D) Antifriz, araç motorlarının sıcak ve soğuktan korunma- Buna göre çözeltilerin içerdikleri X(k) miktarları arasın-
daki ilişki aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?
sını sağlar.
E) Karlı ve buzlu günlerde toplu taşıma araçları, özellikle A) I = II > III

raylı sistemler tercih edilmelidir. B) I > II = III
C) II > III > I
D) I > II > III
E) II > I > III
5. Özellikleri her yerinde aynı olan karışımlara homojen karı-

şım veya çözelti denir.
2. I. NaCl(k) Buna göre,

II. %15’lik NaCl çözeltisi I. Lehim
III. Saf su II. Maden suyu
%15’lik NaCl çözeltisine aynı koşullarda yukarıdakiler- III. Doğalgaz
den hangileri ilave edilirse çözeltinin kaynamaya başla-
ma sıcaklığı artar? verilen maddelerden hangileri çözeltidir?
6. Saf X, Y, Z ve T maddelerinin özkütle, donma ve kaynama

noktaları aşağıdaki tabloda verilmiştir.
Madde Özkütle Donma noktası Kaynama noktası
(g/cm3) (0C) (0C)
X 1,59 -23 77
Y 1 0 100
Z 0.79 -98 65
3. Doymamış Na2CO3 çözeltisine, bir miktar Na2CO3 ilave T 1,14 80 218
edilerek doymuş hale getiriliyor.
X-T apolar, Y ve Z molekülleri ise polardır.
Buna göre çözeltinin,
Buna göre oda koşullarında,
I. Donma noktası
I. X-Z karışımı ayırma hunisi yardımıyla ayrılabilir.
II. Kaynama noktası
II. Y-Z karışımı ayrımsal damıtma yöntemi ile ayrılabilir.
III. Elektrik iletkenliği
III. Y-T karışımı kristallendirme yöntemiyle ayrılabilir.
özelliklerinden hangilerinde azalma beklenir?
73
7. Ayırma işlemlerinden hangisinde yoğunluk farkından 10. Aşağıdaki ayırma yöntemlerinden hangisinde tanecik
yararlanılmamıştır? boyutu farkından yararlanılmaktadır?
A) Şeker pancarından şekerin ayrılması A) Sıvı havadan oksijeni elde etmek
B) Benzin-su karışımının ayırma hunisi ile ayrılması B) Kan plazmasından kırmızı kan hücrelerini ayırmak
C) Plastik-kum karışımının su ile ayrılması C) Demir cevherinden demir elde etmek
D) Pirincin kabuğundan rüzgârda savrularak ayrılması D) Ayrandan tereyağı elde etmek
E) Bakır cevherinden bakırın ayrılması E) Ayçiçeğinden yağ elde etmek
8. Sofra tuzunun (NaCl) suda (H2O) çözünmesiyle ilgili ola-

rak aşağıdaki görsellerden hangisi doğrudur?
(1H, 8O, 11
Na, Cl)
17
11. Çözeltilerle ilgili,

(Na+: , Cl-: , H2O: şekilleriyle
gösterilmektedir.) I. Homojen olma,
II. Elektriği iletme,
III. Bileşenleri arasında sabit bir oran bulunma,

A) B) C)
özelliklerinden hangileri ortaktır?
D) E) D) II ve III E) I, II ve III
9. Aşağıdaki şekilde X ve Y’den oluşan sulu çözelti soğutul-

duğunda Y katısının çöktüğü görülmektedir.
12. Saf X, Y ve Z sıvılarının molekül yapısı ve özkütle değerleri
aşağıdaki tabloda verilmiştir.
Madde Molekül yapısı d (özkütle, g/cm3)

X Apolar 1,59
Y Polar 0.78
Z Apolar 0.65
Buna göre, Buna göre,
I. X ve Y karışımı birbirinden ayrımsal kristallendirme yönte- I. X ve Y karışımı süzme yöntemi ile ayrılır.
mi ile ayrılabilir. II. X ve Z karışımı ekstraksiyon yöntemiyle ayrılır.
II. X ve Y karışımı birbirinden ayrımsal damıtma yöntemi ile III. Y ve Z karışımı kaynama noktası farkından yararlanarak
ayrılabilir. ayrılır.
III. X ve Y karışımı birbirinden ayırma hunisi ile ayrılabilir. yargılarından hangileri yanlıştır?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) I, II ve III
74
4
KİMYA
TEST
1. 4. Kan serumu farklı bileşimlerdeki maddelerden oluşan bol

albüminli sulu çözeltidir. Aşağıda verilen tablo serum bile-
şimindeki başlıca maddelerin miktarlarını göstermektedir.
Madde Derişim (g/L)
Su 800
Toplam protitler 78
Görselde verilen sahile vuran köpükler ile, Serum-albümin 50
Globülinler 30
I. Türk kahvesi
Üre 0,30
II. Süt
Toplam kreatin 0,04
III. Tozlu hava Ürik asit 0,05
IV. Duman Glikoz 1
örneklerinden hangileri fiziksel görünüşlerine göre Toplam lipitler 5,5-10

benzer özellik gösterir? Yağ asitleri 2
Fosforlu lipitler 1
A) I ve II B) I ve III C) III ve IV
Esterli kolesterol 1,2
Amino asitler 0,04
Serbest kolesterol 0,4
Toplam kolesterol 1,6
Sodyum iyonu 3,25
2. İki veya daha fazla maddenin bir araya gelmesiyle oluşan Potasyum iyonu 0,19
karışımlar ile ilgili verilen ifadelerden hangisi kesinlikle
Kalsiyum 0,1
doğrudur?
Magnezyum 0,02
A) Karışımların kütleleri bileşenlerin kütleleri toplamına
Buna göre,
eşittir.
I. Albümün derişimi kütlece %50’dir.
B) Karışımların hacmi bileşenlerin hacimleri toplamına
eşittir. II. Yağ asitleri derişimi, magnezyum iyonu derişimden
büyüktür.
C) Karışımlar kimyasal yollarla oluşur.
III. Dağılan parçacıkların boyutu genellikle bir nm’den
D) Karışımı oluşturan maddelerin miktarları arasında belir- küçüktür.
li bir oran vardır. IV. Çözünen olarak su kullanılmıştır.
E) Karışımların belirli formülleri vardır. yargılarından hangileri doğrudur?
D) I, II ve III E) II, III ve IV
3.
Şerbet Çamurlu su
Mürekkep
Kolonya Türk kahvesi
Sabun köpüğü
Bronz Ayran
Krem şanti
Hava Tebeşirli su
5. Polar maddeler polar çözücülerde, apolar maddeler apolar
çözücülerde çözünür. Bazı moleküllerin birbiri içerisinde
Verilen geometrik şekiller içinde bulunan karışım çözünmesinde hidrojen bağı da etkilidir.
örnekleri ile ilgili olarak aşağıdaki yargılardan hangisi
Buna göre aşağıda verilen çözücü ve çözünen molekülle-
yanlıştır?
rinden hangisi arasında hidrojen bağı yoktur?
A) Tanecik büyüklükleri < < şeklindedir. Çözücü Çözünen
B) tanecikleri ancak mikroskopla görülür. A) C2H5OH NH3
C) maddelerinde dağıtıcı faz sıvı, dağılan faz katı halde-
B) H 2O CH3OH
dir.
C) H 2O HF
D) maddelerinde dağılan parçacık boyutu 1000 nm’den
büyüktür. D) H2 BH3
E) maddelerine çözelti denir. E) H 2O NH3
75
6. Tanecik boyutunda çözünmeyi temsil eden şekiller ile 9. Çözelti Çözünen madde miktarı(g)
gösterilen çözeltiler için,
Kütlece %40’lık
100
200 g çözelti
Kütlece %30’luk
75
250 g çözelti
Kütlece %40’luk
80
250 g çözelti
Yukarıda verilen çözeltilerinin içerdikleri yemek

tuzu miktarı ile doğru eşleştirmesi hangi seçenekte
verilmiştir?
1. Şekil 2. Şekil A) B) C)
I. 1. şekil moleküler çözünmeye, 2. şekil iyonik çözünmeye

örnektir.
II. 1. şekildeki çözelti elektrolit değilken, 2. şekildeki çözelti D) E)
elektrolittir.
III. Her iki çözelti de homojendir.
IV. Her iki çözelti de farklı tür tanecik içerir.
10. Deniz suyunun bileşimindeki bazı iyon derişimleri “gkg-1”
birimiyle tabloda verilmiştir.
D) I, II ve III E) I, II, III ve IV Deniz suyunun bileşimi
İyonlar Derişim gkg-1
7. Selenyum elementinin insan beslenmesindeki önemi uzun Klorür (Cl-) 19,35
süredir bilinmektedir. Düşük derişimlerde selenyum içeren Sodyum (Na+) 10,76
besinlerle vücut için gerekli selenyum düzeyi sağlanması
Sülfat (SO4 ) 2- 2,71
mümkün değildir. İnsanların tükettiği besinler içinde
selenyum açısından en zengin olanları et, yumurta, balık Magnezyum (Mg ) 2+ 1,29
ve tahıllardır. Ortalama 65 g yumurtada 13.10-3 g selenyum
elementi bulunur. Bu iyonların miktarlarını belirten;
Buna göre Türkiye’de sabah kahvaltılarının vazgeçilmezi I. Kütlece %

olan yumurtada kütlece yüzde (%) kaç oranında selen- II. Hacimce %
yum elementi bulunur?
III. ppm
A) 5 B) 2 C) 1 D) 0,02 E) 0,01
yukarıdaki derişim türlerinden hangileri birimsizdir?
8. Çözünen NaCl kütlesi (g) A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III

120
11. Laboratuvar çalışmasında öğrencilerinden eşit deri-

100 Eklenen NaCl kütlesi (g)
şimli şeker (C6H12O6) çözeltisi hazırlamalarını isteyen
Kütlece %40’lık NaCl çözeltisine yemek tuzu eklenmesine öğretmen, hangi çözeltinin derişiminin diğerlerinden
ait değişimi gösteren grafik yukarıda verilmiştir. farklı olduğunu tespit eder?
(C6H12O6=180 g/mol, H2O=18 g/mol)
Buna göre,
I. Başlangıçtaki çözelti katısı ile dengededir. Kütlece

A) 20 g şeker B) %20'lik şeker C) 14 g şeker
II. Çözeltiye 120 g katı eklendiğinde çözelti doymuş olur. 100 g su
çözeltisi
56 g su
III. Başlangıçtaki çözelti 300 gramdır.

D) 0,1 mol şeker E) 0,5 mol şeker
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve III 72 g su 20 mol su
76
4
KİMYA
TEST
1. P=1 atm P= 1 atm 3. Çözünen madde miktarına, maddenin tanecik sayısına

veya çözeltinin derişimine bağlı olarak değişen özellikler
koligatif özelliklerdir.
Buna göre,
% 5'lik
% 10'luk 400 g I. Çözücünün donma noktası yükselmesi,
200 g II. Çözücünün kaynama noktası yükselmesi,
III. Çözücünün buhar basıncı düşmesi,

A B
yukarıdakilerden hangileri koligatif özelliklerdendir?
A beherinde bulunan tuzlu su ile B beherinde bulunan
şekerli su çözeltileri için; A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
I. Çözünmüş katı kütleleri D) II ve III E) I, II ve III
II. Kaynama anındaki buhar basınçları
III. İletkenlikleri
IV. Kaynama noktaları
niceliklerinden hangileri arasında A = B eşitliği vardır?

4. Aşağıdaki tabloda bazı karışımların bileşenlerine ayrılması
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II örnekleri verilmiştir.
D) I, II ve III E) I, II, III ve IV Şeker pancarından şeker Deniz suyundan yemek
eldesi tuzu eldesi
Zeytinden zeytinyağı eldesi Söğüt ağacından salisilik
asit eldesi
Buna göre tabloda verilen yöntemlerden çözünürlük

farkından faydalanılarak gerçekleştirilenlerin bulunduğu
bölgeler taranırsa aşağıdaki görüntülerden hangisi elde
edilir?
A) B) C)
D) E)
2. (…..) Derişik olan çözeltinin donma noktası seyreltik olan

çözeltiden daha düşüktür.
(…..) Tuzlu suyun kaynama noktası saf suyunkinden yüksektir.
(…..) Seyreltik bir çözeltiye biraz daha çözünen eklenirse, 5.

Karışım Fiziksel hâl Ayırt edici Karışımın
donma noktası yükselir. özellik görünümü
(…..) Şekerli su çözeltisinin kaynama noktası, saf suyunkin- X-Y Sıvı - Sıvı Kaynama noktası Homojen
den yüksektir. Y-Z Sıvı - Sıvı Özkütle Heterojen
(…..) Denizlerin göl sularından daha geç donması koligatif Y-K Sıvı - Katı Özkütle Heterojen
özelliklerle açıklanabilir.
Tabloda verilen bilgilere göre;
Yukarıda verilen ifadelerin yanına doğru ise (D), yanlış
ise (Y) yazan öğrencinin yanıtları hangi seçenekteki gibi I. X etil alkol ise Y su olabilir.
olur?
II. Y su ise Z CCl4 olabilir.
A) D, Y, Y, D, Y III. Y - K karışımı damıtma ile bileşenlerine ayrılabilir.
B) D, D, Y, D, D IV. Y - Z karışımı ayırma hunisi ile bileşenlerine ayrılabilir.
C) D, D, Y, Y, Y yargılarından hangileri doğrudur?
D) Y, Y, D, D, D A) I ve II B) I ve III C) I, II ve III
E) Y, D, Y, Y, D D) I, II ve IV E) I, II, III ve IV
77
6. Petrolün suyun üstüne çıkışı gibi gerçeklerde her zaman 8.

suyun üstüne çıkaracaktır.
Cervantes
Edebiyatçıların bile benzetmelerine konu olan petrolle ilgili

olarak aşağıdaki bilgiler verilmiştir.
Dünya rezervlerinin 40 yıl olduğu söylenen petrol

x karışımı
endüstrisi 400 bin insanı istihdam etmektedir. Petrol
organik maddelerin ısı ve basınç altında bozunması
sonucu oluşan karbon ve hidrojen temelli bir karışımdır.
Latince petro (kaya) ve oleum (yağ) kelimelerinden

oluşan petrolün rengi çıkarıldığı yere bağlı olarak deği-
şir. Renk değişikliğinin sebebi içindeki hidrokarbon türü Yukarıda verilen düzenek ile bileşenlerine ayrılabilen X
ve oranındaki farklılıklardır. karışımı ile ilgili,
Petrol kuyularından çıkarılan ham petrol yakıt olarak I. Homojen katı-sıvı karışımıdır.
kullanılamaz. Endüstride ham petrolün rafinerizasyo- II. Kaynama noktası birbirinden farklı bileşenleri olan karı-
nunda kaynama noktası farkından yararlanılır. şımdır.
Verilen metne göre aşağıdaki yargılardan hangisi III. Yoğunlukları birbirinden farklı bileşenleri olan karışım-
yanlıştır? dır.
A) Petrol sabit oranlar kanununa uymayan bir maddedir. IV. Süzme ile bileşenlerine ayrılabilir.
B) Petrolü bileşenlerine ayırmak için ayrımsal damıtma ifadelerinden hangileri doğrudur?

yöntemi kullanılır. A) Yalnız I B) I ve II C) I, II ve III
C) Petrolün özkütlesi sudan küçüktür. D) II, III ve IV E) I, II, IIII ve IV
D) Petrol CxHy formülü ile gösterilir.
E) Petrol ile su arasında dipol-indüklenmiş dipol etkileşimi

vardır.
7. Heterojen katı- sıvı karışımını ayırmak için deney grubun-

da yer alan öğrenciler,
Deney araçları
9. X, Y ve Z sıvılarına ait aşağıdaki bilgiler veriliyor.
Ayırma teknikleri Elek
☺ • Özkütleleri X > Y > Z şeklindedir.
I. Ayıklama Huni
◊ • X ve Z polardır.
II. Eleme
¢ Mıknatıs • X ile Y emülsiyon oluşturuyor.
III. Süzme Süzgeç kağıdı Buna göre,
֍
IV. Mıknatıs Erlenmayer
○
♥ Baget
hangi ayırma teknikleri ile verilen deney araçlarını kulla-

nır?
A) I-☺ -◊-¢-֍ I II III

B) II-◊-֍-○-♥
X, Y ve Z’den oluşan karışımın ayırma hunisindeki
C) III-◊-֍-○-♥ konumları için yukarıdakilerden hangisi doğru olabilir?
D) IV-☺ -◊-¢-○ A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III

E) I-☺ -◊-¢-♥ D) II ve III E) I, II ve III
78
KİMYA
ÇÖZÜMLÜ
Asitler, Bazlar ve Tuzlar SORULAR
1. Yaygın adı sönmemiş kireç olan CaO bileşiği su ile karıştı- 3. Sulu çözeltilerine H+ iyonu veren maddelere asit, OH- iyo-
rıldığında bazik bir karışım oluşur. nu veren maddelere baz denir.
Aşağıdaki yargılardan hangisi sönmemiş kirecin sulu Aşağıda verilen maddelerden hangisinin sulu çözeltisi
çözeltisi için yanlıştır? bazik özellik gösterir?
A) Çözeltinin pH değeri 7’den büyüktür. A) H2SO4 B) NH3 C) CH3COOH
B) Çözeltinin OH- iyon derişimi daha fazladır. D) HF E) NaCl
C) Çözelti ele kayganlık hissi verir.
D) Çözelti mavi turnusol kağıdını kırmızıya çevirir. Çözüm:

E) Çözeltinin tadı acıdır. Asit;
H2SO4(suda) √ 2H+(suda) + SO42-(suda)

Çözüm:
CH3COOH(suda) √
√ H+(suda) + CH3COO-(suda)
Yaygın adı sönmemiş kireç olan CaO bileşiği suyla karıştı-
rılınca sönmüş kireç Ca(OH)2 oluşur. HF(suda) √
√ H+(suda) + F-(suda)
Ca(OH)2 √ Ca2+(suda) + OH-(suda) şeklinde iyonlarına Tuz;

ayrışarak OH- iyonlarından dolayı ortamı bazik yapar. Bazik
NaCl(suda) √ Na+(suda) + Cl-(suda)
maddelerin pH değeri 7’den büyüktür. Bazik maddeler
kayganlık hissi verir ve tatları acıdır. Bazik maddeler Baz;
kırmızı turnusol kâğıdını maviye çevirirler.
NH3(g) + H2O(s) √√ NH4+(suda) + OH-(suda) NH3 sulu
Cevap: D çözeltiye OH iyonu verdiğinden bazik bir maddedir.
-
Cevap: B
4. Asitler ve bazlar suda çözünerek iyonlarına ayrışır. Asitler

2. Mermer bir yüzeye ‘’X’’ sıvısından birkaç damla damlatılı-
suda çözündüğünde H+ iyonu, bazlar suda çözündüğünde
yor. Bir müddet sonra mermer yüzeyin aşındığı görülüyor.
OH- iyonu oluştururlar. Buna göre;
Buna göre ‘’X’’ sıvısı;
Aşağıdaki asit ya da bazlardan hangisinin sudaki iyon-
I. Limonlu su laşma denklemi yanlış verilmiştir?
II. Sirke A) HCl(suda) √ H+(suda) + Cl-(suda)

III. Çamaşır suyu B) NH3(suda) + H2O(suda) √
√ NH4+(suda) + OH-(suda)
yukarıdakilerden hangileri olabilir? C) Ba(OH)2(suda) √ Ba2+(suda) + 2OH-(suda)
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) H3PO4(suda) √

√ 3H+(suda) + PO43-(suda)
D) I ve II E) I ve III E) CH3COOH(suda) √
√ CH3CO+(suda) + OH-
Çözüm: Çözüm:
Mermer %90-98’i CaCO3 olan bazik özellikte bir maddedir. Asitlerin sulu çözeltisi H+ iyonu bazların sulu çözeltisi OH-
X sıvısı mermer yüzeyi aşındırdığına göre bir kimyasal iyonu içerir.
tepkime gerçekleşmiştir. Bazik özellikteki bir madde ile
asitler tepkimeye girer. Limonlu su ve sirke asidiktir. Organik bir asit olan CH3COOH bileşiği;
Mermer yüzeyi aşındırır.
CH3COOH(suda) √ √ CH3COO-(suda) + H+(suda) şeklin-
Çamaşır suyu bazik özellikte bir maddedir. Bazik maddeler de iyonlarına ayrışır.
bazik karakterdeki mermer ile tepkimeye girmez.
Diğer seçeneklerdeki iyonlaşma denklemleri doğrudur.
Cevap: D
Cevap: E
79
KİMYA Asitler, Bazlar ve Tuzlar ÇÖZÜMLÜ SORULAR
5. Günlük temizlik malzemesi olarak kullanılan sabunun 7. 2 mol KOH içeren baz çözeltisi ile 2 mol H2SO4 içeren asit
geçmişi M.Ö 6000’li yıllara kadar uzanır. Roma döneminde çözeltisi karıştırılıyor.
kadınların en gözde temizlik malzemelerinden olan sabunun
ham maddesi yağ ve kostiktir. Katı sabun yapımında Oluşan çözelti için aşağıda verilen yargılardan hangisi
kullanılan sud kostik bazik özellikte bir kimyasaldır. doğru olur?
Buna göre sud kostik ile ilgili; A) Çözelti asidiktir.
B) Çözelti nötrdür.
I. Sulu çözeltisinde NaOH(suda) † Na+(suda) + OH-(suda)
şeklinde iyonlarına ayrışır. C) Çözelti baziktir.
II. pH değeri 7’den büyüktür. D) Artan madde olmaz.
III. Mavi turnusol kağıdını kırmızıya dönüştürür. E) 1 mol KOH artar.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II Çözüm:

H2SO4 + 2KOH √ K2SO4 + 2H2O
Çözüm: 2 mol 2 mol

Denkleşmiş nötralleşme tepkimesine göre, 2 mol KOH ile
Yaygın adı sud kostik olan NaOH bileşiği bazik bir madde
1 mol H2SO4 tepkimeye girer.
olup katı sabun üretiminde kullanılır. Sulu çözeltisi OH-
iyonu içerir. I. yargı doğru. 1 mol H2SO4 artar. Artan asit sebebiyle çözelti asidik olur.
Bazik bir madde olduğundan pH değeri 7’den büyüktür. Cevap: A

II. yargı doğru.
Bazik maddeler kırmızı turnusol kağıdını maviye dönüştü-

rür. III. yargı yanlış
Cevap: C
8.
6. Bal arısı soktuğu zaman o bölgede yanma hissederiz.

Hissedilen acıyı azaltmak için arının soktuğu bölgeyi sabun-
lu su ya da amonyaklı su ile sileriz.
Sabunlu ya da amonyaklı suyun acıyı azaltmasının nede-

ni aşağıdakilerden hangisidir?
A) Bal arısının soktuğu bölgenin temizliği sağlanır. I, II, III nolu kaplarda bulunan çözeltilere hunilerde bulunan
çözeltiler boşaltılıyor.
B) Bal arısının salgıladığı sıvı bazik olduğundan bazik
özellikteki bir madde ile temizlenir. Hangi kaplarda nötralleşme tepkimesi olur?
C) Bal arısının salgıladığı sıvı asidik olduğundan bazik A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
özellikteki bir madde kullanılarak nötralleşme sağlanır.
D) Bal arısının salgıladığı sıvı asidik olduğundan asidik
özellikteki bir madde kullanılır.
Çözüm:
E) Bal arısının salgıladığı sıvı bazik olduğundan asidik
özellikteki bir madde kullanılarak nötrleşme sağlanır. Nötralleşme tepkimesi asit ve baz çözeltileri arasında gerçek-
leşir.
I. kap Ca(OH)2 çözeltisi bazik NH3 çözeltisi bazik.
Çözüm:
Tepkime gerçekleşmez.
Arının soktuğu bölge sabunlu ya da amonyaklı su ile sili-
niyor. Bu maddeler bazik özelliktedir. Bu durumda arının II. kap HCl çözeltisi asidik KOH çözeltisi bazik.
salgıladığı sıvı asidiktir. Çünkü asidik özellikteki salgıyı Tepkime gerçekleşir.
nötralleştirmek için bazik özellikteki maddeler kullanılmış-
III. kap CH COOH çözeltisi asidik H3PO4 çözeltisi asidik.
tır. 3
Tepkime gerçekleşmez.
Cevap: C
Cevap: B
80
ÇÖZÜMLÜ SORULAR Asitler, Bazlar ve Tuzlar KİMYA
9. Bir grup öğrenci kimya öğretmenleri ile birlikte Ca metali- Çözüm:

nin H2SO4 asidiyle verdiği tepkimeyi inceliyor. Bunun için
Çamaşır suyu (NaClO) ve tuz ruhu (HCl) karıştırdığında
80 g Ca metali yeterince H2SO4 çözeltisine atılıyor ve gaz
zehirli Cl2 gazı açığa çıkar.
çıkışı gözleniyor. Öğretmen çıkan gazın H2 gazı olduğunu
belirtiyor. Cevap: E
Tepkime sona erdiğinde açığa çıkan H2 gazı NŞA’da kaç

litredir? (Ca:40 g/mol)
A) 44,8 B) 33,6 C) 22,4 D) 11,2 E) 5,6
Çözüm:
Ca metali H2SO4 çözeltisi ile; 12. Tuzlar, asitler ile bazların tepkimelerinden ya da metallerin
asitler ve bazlar ile tepkimesi sonucu oluşur.
Ca + H2SO4 √ CaSO4 + H2 şeklinde tepkimeye girer.
Buna göre H2SO4 çözeltisi aşağıda verilen maddelerden
NŞA’da 1 mol gaz 22,4 litre hacim kaplar. 40 gram Ca hangisinin sulu çözeltisiyle tuz oluşturur?
(1 mol) metalinin tepkimeye girmesiyle NŞA’da 22,4 litre
H2 gazı oluşur. 80 gram Ca (2 mol) metalinin tepkimesin- A) HCl B) CH3COOH C) HNO3
den 44,8 litre H2 gazı oluşur. D) NH3 E) H3PO4
Cevap: A
Çözüm:
10. Fosil yakıtların ana bileşeni Karbon elementidir. Ancak H2SO4 çözeltisi asidik bir maddedir. Tuz oluşturabilmesi
fosil yakıtlar karbon dışında hidrojen, kükürt, azot gibi için bir metalle ya da bazik bir madde ile tepkimeye girmesi
elementleri de içerirler. Fosil yakıtlar yandığı zaman gerekir. HCl, CH3COOH, HNO3 ve H3PO4 asit, NH3 bazdır.
çeşitli oksitler açığa çıkar. Bu kirleticiler hava kirliliğine
Cevap: D
sebep olmakla birlikte havanın nemi ile birleşerek asit
yağmurlarını oluşturur.
Verilen bilgilere göre aşağıdakilerden hangisi fosil

yakıtların yanması sonucu açığa çıkan kirleticilerden
değildir?
A)H2O B)SO2 C)SO3 D)NO2 E)CO2
Çözüm: 13. Sud kostik ile tuz ruhunun tepkimesinden sodyum klorür
Fosil yakıtların içinde bulunan elementler oksijen ile (NaCl) bileşiği oluşur. NaCl bileşiğinin yaygın adı yemek
yandığında CO2, H2O, azot oksitler ve kükürt oksitler tuzudur.
oluşturur. H2O havayı kirleten bir madde değildir. Karbon
Oda koşullarında bulunan yemek tuzu için aşağıdaki ifa-
dioksit, azot oksitler ve kükürt oksitler hava kirleticilerden
delerden hangisi yanlıştır?
olup havanın nemi ile birleşerek asit yağmurlarını oluşturur.
A) İyonik yapılıdır.
Cevap: A
B) Erime noktası yüksektir.
C) Elektriği iletir.
11. Ev temizlik malzemeleri günlük yaşantımızda oldukça D) Katı haldedir.
büyük öneme sahiptir. Ancak bu temizlik malzemelerinin
bilinçsizce kullanımı çeşitli sorunları da beraberinde getir- E) Kırılgandır.
mektedir. Özellikle dikkat edilmesi gereken hususlardan
bir tanesi temizlik malzemelerinin birbiriyle karıştırılma-
masıdır. Örneğin çamaşır suyu ile tuz ruhunu karıştırarak Çözüm:
kullanmak zehirlenmelere neden olabilmektedir. Tuzların genel özellikleri şu şekildedir:
Yukarıda verilen bilgilere göre çamaşır suyu ve tuz ruhu- İyonik yapılıdırlar, erime noktaları yüksektir, oda koşulla-
nun karıştırılması sonucu açığa çıkan gaz aşağıdakiler- rında katı haldedirler, katı halde elektriği iletmezler, sulu
den hangisidir? çözeltileri ve erimiş halleri elektriği iletir.
A) CO2 B) CO C) NH3 D) CH4 E) Cl2 Cevap: C
81
14. Kırmızı turnusol kağıdının rengini maviye çeviren çözelti Y çözeltisi mavi turnusol kağıdında renk değişimine sebep
ile ilgili, olmamıştır. Y çözeltisi baziktir veya nötr çözeltidir.
I. Aktif metallerle tepkimeye girerek H2 gazı açığa çıkarır. Y çözeltisi bazik olduğundan çözeltide OH- iyonları sayısı
H+ iyonları sayısından fazla olur, nötr ise H+ = OH- olur
II. Sirke ile tepkimeye girer.
dolayısıyla D seçeneği yanlış olur.
III. Suda OH- iyonu vererek çözünür.
Bazlar ciltte kayganlık hissi oluşturur. Sabun gibi maddeler
ifadelerinden hangileri doğrudur?
bazik özellik gösterir.
Cevap: D
D) II ve III E) I, II ve II
Çözüm:
Kırmızı turnusol kağıdının rengini mavi yapan çözelti bazdır. 16. Bazı maddeler yapısında H atomu veya OH grubu içerme-
diği hâlde asit ya da baz özelliği gösterebilirler.
I. Aktif metallerle tepkimeye girerek H2 gazı açığa çıkarır.
Yanlış. Buna göre,
Bazlar amfoter metallerle (çinko, krom, alüminyum gibi) • CO2

tepkimeye girerek hidrojen gazı çıkmasına neden olur. • Na2O
Aktif metallerle tepkime vermez. • SO2
II. Sirke ile tepkimeye girer. Doğru. verilen oksitlerle ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi
doğrudur?
III. Suda OH- iyonu vererek çözünür. Doğru.
Cevap: D A) CO2’in sulu çözeltisinin tadı acıdır.
B) Na2O’in sulu çözeltisi turnusol kağıdının rengini maviye

çevirir.
C) CO2 bazik oksittir.
D) SO2 sulu çözeltisinin pH değeri 7’den büyüktür.
E) SO2, NO2 ile tepkime verir.
15. Aşağıdaki çözeltilere mavi turnusol kâğıdı batırıldığında

renkleri şekilde görüldüğü gibi olmaktadır. Çözüm:
Ametal oksitler su ile tepkimelerinde H+ iyonu oluşturdukla-

rından asit gibi davranır, metal oksitler de OH- iyonu oluş-
turduklarından baz gibi davranırlar.
CO2 ve SO2 ametal oksit (asidik oksit), Na2O metal oksittir

Buna göre bu çözeltilerle ilgili aşağıdakilerden hangisi (bazik oksit).
yanlıştır?
A) CO2’in sulu çözeltisinin tadı acıdır. Yanlış.
A) Y çözeltisi sıvı sabun olabilir.
CO2 sulu çözeltisi asit olduğundan tadı ekşidir.
B) X çözeltisinin pH değeri 7’den küçüktür.
B) Na2O’ in sulu çözeltisi turnusol kağıdının rengini maviye
C) X ve Y çözeltileri karıştırılırsa tepkimeye girerler. çevirir. Doğru.
D) Y çözeltisinde H+ iyonları sayısı OH- iyonları sayısın-
C) CO2 bazik oksittir. Yanlış.
dan fazladır.
E) Y çözeltisi ele kayganlık hissi verir. Ametallerin oksijence zengin bileşikleri asidik oksitlerdir.
D) SO2 sulu çözeltisinin pH > 7 büyüktür. Yanlış.
Çözüm: Ametal oksit sulu çözeltisi asidik olduğu için pH < 7’dir.
Asitler turnusol kağıdının rengini kırmızıya bazlar ise mavi- E) SO2 ve NO2, ametallerin oksijence zengin oksidi
ye dönüştürür. olduğundan asidik özellik gösterir ve tepkime vermezler.
Yanlış.
X çözeltisinde mavi turnusol kâğıdı kırmızıya dönmüştür.
X çözeltisi asidiktir. Cevap: B
82
17. Yapısında O ve H atomları bulunan bazı maddelerin suda I. 0,1 mol H3PO4 + 1 mol HCI
çözünme tepkimeleri aşağıda verilmiştir.
Her ikisi de asit olduğu için, indikatörün rengi değişmemiştir.
Buna göre,
H2O II. 0,5 mol Mg(OH)2 + 1 mol HCI
I. CH3COOH(s) H+(suda) + CH3COO-(suda)
1 mol OH- = 1 mol H+ olduğundan ortam nötrdür. İndikatörün
H2O
II. C6H12O6(k) C6H12O6(suda) rengi değişmemiştir.
H2O
III. NaOH(k) Na+(suda) + OH-(suda) III. 0,4 mol NaOH + 0,2 mol H2SO4
H 2O
IV. HNO3(s) H+(suda) + NO3-(suda)
0,4 mol OH- = 0,4 mol H+ olduğundan ortam nötrdür.
H2O
V. C2H5OH(s) C2H5OH(suda) İndikatörün rengi değişmemiştir.
bu maddelerden hangileri asit ya da baz özelliği IV. 0,3 mol HCI + 0,2 mol Ca(OH)2
göstermez?
0,3 mol H+ < 0,4 mol OH- olduğundan ortam baziktir.
A) I ve II B) III ve IV C) II ve V
İndikatörün rengi değişmiştir.
D) I, III ve IV E) II, IV ve V
Cevap: E
Çözüm:
19. Bir öğrenci laboratuvarda aşağıdaki deneyi yapıyor,
Su ile olan tepkimelerinde H+ iyonu oluşturan maddeler
• İçinde H3PO4 çözeltisi bulunan kaba X maddesini ekliyor.
asit, OH- iyonu oluşturan maddeler bazdır.
• pH kağıdı ile karışımın asitliğini ölçtüğünde pH < 7
I ve IV asit, III bazdır. olarak buluyor.
II ve V suda moleküler halde çözünüp iyonlaşmadığı için

asit ya da baz özelliği göstermez.
Cevap: C
18. Asit ve bazları birbirinden ayırmak için kullanılan ve belirli Buna göre aşağıdakilerden hangisi X maddesi olabilir?
pH değerlerinde renk değiştiren maddelere indikatör denir.
A) 0,3 mol KOH
Fenolftalein indikatörü asidik ve nötr ortamda renksiz;
bazik ortamda pembe renk verir. B) 0,15 mol Mg(OH)2
C) 0,3 mol NaOH

Buna göre,
D) 0,15 mol KOH
I. 0,1 mol H3PO4 + 1 mol HCI
E) 0,6 mol NaOH
II. 0,5 mol Mg(OH)2 + 1 mol HCI
III. 0,4 mol NaOH + 0,2 mol H2SO4 Çözüm:
IV. 0,3 mol HCI + 0,2 mol Ca(OH)2 Nötrleşme tepkimelerinde H+ iyonunun mol sayısı OH-
iyonunun mol sayısına eşit olduğunda tam nötralleşme
yukarıdaki karışımların her birine fenolftalein indikatörü
gerçekleşir ve ortam nötr olur. Eğer H+ iyonunun mol sayısı
damlatıldığında hangilerinde ortam renksiz olur?
OH- iyonunun mol sayısından fazla olursa nötralleşme olur
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III ancak ortam asidiktir. Ortam artan iyonun özelliğini taşır.
D) III ve IV E) I, II ve III 0,1 mol H3PO4 ortama 0,3 mol H+ iyonu verir. Ortamın asi-
dik olması için
Çözüm: nOH- < nH+ (0,3 mol) olması gerekir.
Verilen karışımlarda, hidrojen iyonunun mol sayısı ile hidrok- A) 0,3 mol KOH nOH- = 0,3 mol nOH- = nH+
sit iyonunun mol sayısı karşılaştırılır. Karışımda,
B) 0,15 mol Mg(OH)2 nOH- = 0,3 mol nOH- = nH+
nH+ > nOH- ise asidik
C) 0,3 mol NaOH nOH- = 0,3 mol nOH- = nH+
nH+ = nOH- ise nötr
D) 0,15 mol KOH nOH- = 0,15 mol nOH- < nH+
nH+ < nOH- ise baziktir.
E) 0,6 mol NaOH nOH- = 0,6 mol nOH- > nH+
İndikatörün damlatıldığı ortam renksiz olduğuna göre, ortam
asidik veya nötrdür. Cevap: D
83
20. ASİT + BAZ † TUZ + SU 22. Bir öğrenci metaller üzerine asit ve bazların etkisini incele-
mek için aşağıdaki deneyi yapıyor.
Yukarıda gerçekleşen tepkimeye nötralleşme tepkimesi
Al Mg Ag
denir.
Buna göre aşağıdakilerden hangisi nötralleşme tepkime-

si olamaz?
A) KOH(suda) + H2SO4(suda) †
B) HNO3(suda) + Mg(OH)2(suda) †
C) NH3(g) + HCI(g) † X Çözeltisi

D) CO2(suda) + 2NaOH(suda) † • X çözeltisine metal karışımı ekliyor.
• Kapta gaz çıkışı gözlemliyor.
E) CaO(k) + HCl(suda) †
Buna göre öğrencinin kullandığı X çözeltisi ve çözelti ile
metaller arasında gerçekleşen olay için hangisi yanlıştır?
Çözüm: X çözeltisi Olay
A) KOH(suda) + H2SO4(suda) † K2SO4(suda) + H2O(s) A) HCl Ag metali ile tepkime vermez.
Nötrleşme tepkimesi
B) H2SO4 Metallerin tamamı tepkimeye girer.
B) HNO3(suda) + Mg(OH)2(suda) † Mg(NO3)2(suda) + H2O(s) C) KOH Ag ve Mg ile tepkime verir.
D) NaOH Al ile tepkime verir.
C) NH3(g) + HCI(g) † NH4CI(k) Su oluşmadığından
E) HNO3 Ag ile tepkimesinden açığa çıkan gaz
nötrleşme tepkimesi değildir.
diğerlerinden farklıdır.
D) CO2(suda) + 2NaOH(suda) † Na2CO3(suda) + H2O(s)
Nötrleşme tepkimesi Çözüm:
E) CaO(k) + HCl(suda) † CaCl2(suda) + H2O(s) Al: Amfoter metaldir. Hem asit hem de bazlarla tepkimeye
girer, H2 gazı açığa çıkar.
Mg: Aktif metaldir. Asitlerle tepkimeye girerek H2 gazı açı-
Cevap: C
ğa çıkarır.
Ag: Yarı soy metaldir. Oksijen içeren kuvvetli asitlerle

21. Asit – baz tepkimelerinde H iyonunun mol sayısı ile OH + - tepkimeye girerek, NO, NO2, SO2 gibi gazlardan biri açığa
iyonunun mol sayısı eşitse tam nötrleşme gerçekleşir. çıkar.
Buna göre 0,2 mol Mg(OH)2 çözeltisini tam nötrleştirmek C seçeneği yanlıştır. Ag ve Mg amfoter metal değildir.
için aşağıdakilerden hangisi eklenmelidir? Bazlarla tepkimeye girmez.
A) 0,1 mol H2SO4 Cevap: C
B) 0,4 mol KOH
C) 0,2 mol H3PO4 23. 15,6 g potasyum metalinin tamamının H2SO4 ile tepkime-
D) 0,4 mol HCl sinden açığa çıkan hidrojen gazından elde edilen su kaç
gramdır? (K:39 g/mol)
E) 0,1 mol HNO3
A) 1,8 B) 2,8 C) 3,6 D) 5,6 E) 7,2
Çözüm: Çözüm:
0,2 mol Mg(OH)2 ortama 0,4 mol OH- iyonu verir, nötrleş- 15,6/39=0,4 mol K
me için 0,4 mol H+ iyonu gereklidir. Tepkime denklemi 2K + H2SO4 † K2SO4 + H2
A) 0,1 mol H2SO4 0,2 mol H iyonu +
Başlangıç molü 0,4 mol 0,2 mol - -
Tep.giren/oluşan 0,4 mol 0,2 mol 0,2 mol 0,2 mol
B) 0,4 mol KOH Baz olduğundan tepkime vermez.
C) 0,2 mol H3PO4 0,6 mol H+ iyonu H2 + 1/2O2 † H2O
D) 0,4 mol HCl 0,4 mol H+ iyonu 0,2 mol H2’den 0,2 mol H2O oluşur.
E) 0,1 mol HNO3 0,1 mol H+ iyonu 0,2.18=3,6 g H2O oluşur.

Cevap: D Cevap: C
84
24. X metali parçacıkları derişik veya seyreltik HNO3 çözeltisine Çözüm:

atıldığında şekilde görüldüğü gibi gaz çıkışı gerçekleşiyor.
Asit yağmurları insan sağlığı ve ekolojik çevreyi olumsuz
etkiler.
Toprağın verimini arttırmaz. Toprağın kimyasal yapısını

bozar. Topraktaki bitkiler için gerekli maddeleri topraktan
uzaklaştırır.
Cevap: B
Aşağıdakilerden hangisi X metali ve çıkan gaz olamaz?
X Gaz
A) Cu NO
B) Ag NO2
C) Na H2
D) Au NO
E) Al H2
Çözüm:
Aktif metaller asitlerle etkileşerek H2 gazı açığa çıkarır.
Yarı soy metaller HNO3, H2SO4 gibi oksijenli ve kuvvetli 26. Bazı çiçek türleri toprağın asitlik düzeyine göre farklı renkler
asitlerle tepkime verir. Tepkime sonucunda açığa çıkan alırlar. Bu çiçek türlerinden biri olan Ortancanın, asidik ve
gaz, hidrojen değil asitin yapısına ve derişimine göre NO, bazik topraklardaki aldığı renkler aşağıdaki görsellerde
NO2, SO2 gibi gazlardan biridir. verilmiştir.
Amfoter metaller asit ve kuvvetli bazlarla tepkimeye girer

hidrojen gazı oluşturur.
Soy metaller sadece kral suyunda (3 hacim HCl + 1 hacim

HNO3) tepkime verir. NO2 gazı açığa çıkar.
Cevap: D pH>7 olan toprak pH<7 olan toprak

Bir öğrenci annesine pembe ortanca çiçeği almak ister,
ancak çiçekçide sadece mavi ortanca bulur. Çiçekçi topra-
ğın asitliğini artırsa rengin maviden pembeye dönüşebile-
ceğini söyler.
Buna göre öğrenci toprağa,

25. Fosil yakıtlardan açığa
I. Karbonatlı su
çıkan asidik oksitler
havaya karışırlar. Havada II. Limon suyu
bulunan suyla tepkime
III. Sirke
girerek aside dönüşürler
ve yağmur suyunun pH maddelerinden hangilerini ekleyebilir?
değerini düşürürler.
Buna göre, aşağıdakiler- D) II ve III E) I, II ve III
den hangisi yeryüzüne
ulaşan asidik yağmurun
etkileri arasında değildir?
Çözüm:
A) Mermer ve metalden yapılmış tarihî eserleri aşındırır. Çiçeğin pembe renk alması için toprağın asidik olması gere-
kir. Bu nedenle mavi renkli çiçeğin toprağına asidik özellik-
B) Toprağın verimini artırır.
teki maddeler ilave edilirse, pembe renkli hale gelebilir.
C) İnsanlarda solunum problemlerine yol açar.
Limon suyu ve sirke asidik özellikte karbonatlı su bazik
D) Göl sularının pH değerini düşürür. özelliktedir.
E) Ağaç yapraklarının dökülmesine neden olur.
Cevap: D
85
27. Evlerde temizlik amaçlı kullanılan iki maddenin tepkime- 29. Tuzlar günlük yaşamın birçok alanında sıkça karşılaştığı-
si aşağıdaki gibi gerçekleşmektedir. mız ve farklı amaçlar için kullandığımız iyonik bileşiklerdir.
HCl(suda) + NaClO(suda) † NaCl(suda) + H2O(s) + X2(g) Yaygın adları çamaşır sodası ve yemek sodası olarak
bilinen tuzlarla ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
tepkime ile ilgili,
A) Yemek sodasının formülü Na2CO3’tır.
I. Halk arasında HCl tuz ruhu ve NaClO çamaşır suyu ola-
B) Çamaşır sodası cam üretiminde kullanılır.
rak bilinir.
C) Her ikisi de suyu yumuşatmada kullanılır.
II. Açığa çıkan X2, klor gazıdır ve sağlığa zararlı bir etkisi
yoktur. D) Yemek sodası kabartma tozu olarak kullanılır.
III. HCl ve NaClO çözeltileri kesinlikle karıştırılmamalıdır. E) Yemek sodası, böcek sokmalarında kaşıntı azaltmak
için kullanılır.
IV. NaClO maddesine HCl yerine Sirke eklenirse açığa çıkan
gaz aynıdır.
verilen yargılardan hangileri doğrudur? Çözüm:
Çamaşır sodasının formülü: Na2CO3

A) Yalnız I B) Yalnız II C) II ve III
D) I, III ve IV E) I, II, III ve IV Cam üretiminde ana bileşenlerden biridir.
Yemek sodasının formülü: NaHCO3
Çözüm: Halk arasında yemek sodası kabartma tozu olarak bilinir.

I. Halk arasında HCl tuz ruhu ve NaClO çamaşır suyu ola-
Böcek sokmalarında kaşıntı ve kabarmaya neden olan asi-
rak bilinir. Doğru.
din etkisini azaltmak için kullanılır.
II. Açığa çıkan gaz klor gazıdır, sağlığa zararlı bir etkisi
Sudaki sertlik yapan iyonları karbonat hâlinde çöktürürler
yoktur. Yanlış.
ve ortamdan uzaklaşmasını sağlayarak suyu yumuşatırlar.
Klor gazı açığa çıkar, zehirlidir.
Cevap: A
III. HCl ve NaClO çözeltileri kesinlikle karıştırılmamalıdır.
Doğru.
30. Aşağıdaki asit-baz çiftlerinden eşit mollerde alınarak
IV. NaClO maddesine HCl yerine Sirke (CH3COOH) ekle-
tepkimeye girmeleri sağlanıyor.
nirse açığa çıkan gaz aynıdır. Doğru.
Hangi tepkimenin sonucunda pH değeri 7’den küçük
Cevap: D
olur?
A) HNO3-NaOH
B) H2CO3-Mg(OH)2
28. 1 mol H2SO4 ve 2 mol KOH tepkimeye giriyor.
C) CH3COOH-Ca(OH)2
Buna göre, D) H2SO4-KOH
I. KSO4 tuzu oluşur. E) HCI-LiOH
II. Tam nötralleşme gerçekleşir.

Çözüm:
III. Oluşan çözelti turnusol kağıdını maviye çevirir.
yargılarından hangileri doğrudur? Tepkime denklemi H2SO4 + 2KOH † K2SO4 + 2H2O

Başlangıç molü 2 mol 2 mol - -
Tep.giren/oluşan 1 mol 2 mol 1 mol 2 mol
D) I ve III E) I, II ve III Artan 1 mol -
1 mol sülfürik asit arttığından ortam asidiktir.pH değeri ise
7’den küçüktür.
Çözüm:
A seçeneğinde nH+=nOH- olduğundan pH = 7’dir.
H2SO4 + 2KOH √ K2SO4 + 2H2O
B seçeneğinde nH+=nOH- olduğundan pH = 7’dir.
1 mol H2SO4 ile 2 mol KOH tepkimesi artansız nOH− = nH+
C seçeneğinde nH+<nOH- olduğundan pH > 7’dir.
olduğundan ortam nötraldir.Turnusol kağıdına etki etmez.
E seçeneğinde nH+=nOH- olduğundan pH = 7’dir.
Cevap: B Cevap: D
86
31. pH, bir çözeltinin asitlik veya bazlık derecesini ifade eden 33. Suda çözününce hidronyum (H3O+) iyonu miktarını arttıran
ölçü birimidir. maddeler asit, hidroksit (OH-) iyonu sayısını arttıran
maddeler bazdır.
Buna göre aşağıda verilen maddelerden hangisinin oda
sıcaklığında pH/pOH oranı 1’den büyüktür? Buna göre aşağıda verilen maddelerden hangisi suda
çözününce hidronyum (H3O+) ya da hidroksit (OH-) iyonu
A) Karbonat B) Limon C) Süt
oluşturmaz?
D) Sirke E) Muz
A) H2SO4 B) CH3OH C) NaOH
D) HCOOH E) NH3
Çözüm:
pH/pOH oranının 1’den büyük olabilmesi için maddenin

Çözüm:
baz özelliği göstermesi gerekir. Limon, süt, sirke, muz asi-
dik özellik gösterir. pH değerleri 7’den küçüktür ve pH/pOH
oranları 1’den küçük olur. H2SO4 H3O+ SO42-
NaOH Na+ OH-
Karbonat bazik özellik gösterir ve pH değeri 7’den büyük
pOH değeri ise 7’den küçük olduğundan pH/pOH oranı HCOOH H3O+ HCOO-
1’den büyük olur. NH3 NH4+ OH-
Cevap: A
CH3OH molekül yapısında OH- bulundurmasına rağmen
suda OH- iyonu oluşturmadığı için baz değildir.
Cevap: B
34. 2 mol H2SO4 ve 2 mol NaOH tepkimeye giriyor.
H2SO4(suda) + 2NaOH(suda) † Na2SO4(suda) + 2H2O(s)
Buna göre;
I. Tepkime sonunda oluşan çözeltiye batırılan mavi turnu-

sol kâğıdı renk değiştirmez.
32. Suda çözününce hidronyum (H3O ) iyonu miktarını arttıran
+
maddeler asittir. II. Nötralleşme tepkimesidir.
Buna göre aşağıda verilen maddelerden hangisinin suda III. 1 mol tuz oluşur.
çözününce hidronyum (H3O+) iyonu sayısı hidroksit (OH-) yargılarından hangileri doğrudur?
iyonu sayısından azdır?
A) H3PO4 B) HCl C)NH3
D) II ve III E) I,II ve III
D) CH3COOH E) HF
Çözüm:
Çözüm:
H2SO4(suda) + 2NaOH(suda) † Na2SO4(suda) + 2H2O(s)
A) H3PO4(s) + 3H2O(s) 3H3O+(suda) + PO34 − (suda) Başlangıç 2 mol 2 mol - -
H2O Tepkime -1 mol -2 mol +1 mol +2 mol
B) HCI(s) H (suda) + CI (suda)
+ -
Sonuç 1 mol - 1 mol 2 mol

C) NH3(suda) + H2O(s) NH4+(suda) + OH-(suda)
H2O 1 mol asit arttığından dolayı ortam asidiktir. Bu nedenle
D) CH3COOH(s) H+(suda) + CH3COO-(suda) mavi turnusol kağıdının rengi kırmızıya döner. I. yanlış.
H 2O
E) HF(s) H+(suda) + F-(suda) Asit ile bazın tepkimeye girerek tuz ve su oluşturmasına
nötralleşme tepkimesi denir. II. doğru.
H3PO4, HCl, CH3COOH, HF su ortamında H3O+ (H+) oluş-
turur. Ancak NH3 su ortamında OH- oluşturur. Tepkime sonunda 1 mol tuz oluşmuştur. III. doğru.
Cevap: C Cevap: D
87
35. NH3 + HCOOH √ NH4HCOO 37. K, L ve M metallerinin hidroklorik asit ve sud kostik ile
tepkimelerine ilişkin aşağıdaki bilgiler veriliyor.
Yukarıda gerçekleşen tepkimeye göre;
• K, HCl ve NaOH ile tepkime vermiyor.
I. Nötralleşme tepkimesidir. • L, HCl ve NaOH ile tepkime veriyor.
II. 1’er mol NH3 ve HCOOH kullanılırsa tepkime sonunda • M, HCl ile tepkime veriyor, NaOH ile tepkime vermiyor.
1 mol NH4HCOO oluşur. Buna göre K, L ve M metalleri seçeneklerde belirtilenler-
III. Tepkimede kullanılan NH3 bazik özellik gösterir. den hangileri olabilir?
yargılarından hangileri doğrudur? K L M
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II A) Zn Ag Cu
D) II ve III E) I,II ve III B) Pt Cu Hg
Çözüm: C) Mg Pb Ca
D) Ba Au Zn
NH3 + HCOOH √ NH4HCOO
Başlangıç 1 mol 1 mol - E) Ag Zn Ca
Tepkime -1 mol -1 mol +1 mol

Sonuç - - 1 mol Çözüm:
Tepkime sırasında su oluşmaz, yalnızca tuz oluşur. Bu K elementi HCl ve NaOH ile tepkime vermiyorsa yarı soy
nedenle amonyak ile asitlerin tepkimesi nötralleşme tepki- metal (Hg, Ag veya Cu) veya tam soy metal (Au, Pt) ele-
mesi değil, asit-baz tepkimesidir. I yanlış. mentlerinden biri olmalıdır.
Tepkime sonunda 1 mol NH4HCOO oluşur. II doğru. L elementi HCl ve NaOH ile tepkime veriyorsa amfoter me-
NH3 bazik özellik gösterir. III doğru. tal (Zn, Al, Be, Sn, Cr, Pb) olmalıdır.
Cevap: D
M elementi HCl ile tepkime verip NaOH ile tepkime vermi-
yorsa aktif metal olmalıdır. Bu bilgilere uyan elementlerin
36. 2H3PO4 + 3Mg(OH)2 √ Mg3(PO4)2 + 6H2O
bulunduğu cevap seçeneği E olmaktadır.
Yukarıdaki nötralleşme tepkimesine göre 4 mol H3PO4 ile 9 Cevap: E
mol Mg(OH)2 etkileşiyor.
Olayla ilgili olarak verilen; 38. X, Y ve Z asitlerinin saklama şartları ile ilgili aşağıdaki
bilgiler verilmiştir.
I. Sınırlayıcı bileşen Mg(OH)2’dir.
II. Tam nötralleşme olması için ortama 2 mol H3PO4 eklen- • X asidi cam kaplarda saklanamamaktadır.
melidir. • Y asidi bakır kapta saklanamamaktadır.
• Z asidi ise Ag kapta saklanabilmektedir.
III. Tepkime sonunda pH kâğıdı ile pH ölçümü yapılırsa oku-
nan değer 7’den büyüktür. Buna göre X, Y ve Z asitleri aşağıdakilerden hangisi ola-
bilir?
X Y Z
A) HNO3 CH3COOH H3PO4
B) HF HNO3 H2SO4
Çözüm:
C) HCN HCOOH H2SO3
2H3PO4 + 3Mg(OH)2 † Mg3(PO4)2 + 6H2O
D) HF H2SO4 CH3COOH
Başlangıç 4 mol 9 mol - -
E) HBr HCl HNO2
Tepkime -4 mol -6 mol +2 mol +12 mol
Sonuç - 3 mol 2 mol 12 mol
Çözüm:
Tepkime sonunda H3PO4 biter. Bu nedenle sınırlayıcı bile-
şen H3PO4’tir. I yanlış. Cam kaplarda saklanamayan asit HF’dir. HF camı aşındırır.
Tepkime sonunda 3 mol Mg(OH)2 artar. Tepkimeye girmesi Bakır kaplarda saklanamayacak asit HNO3 veya H2SO4’tür.
için katsayılarla orantılı olacak şekilde 2 mol H3PO4 gerekir Oksijenli asitler Cu, Hg, Ag yarı soy metalleri ile tepkimeye
II doğru. girerler.
Mg(OH)2 baziktir. Tepkime sonunda baz arttığı için ortam Ag kapta saklanabilecek asit ise HNO3 veya H2SO4 dışında
bazik olur. Bazik ortamda pH değeri 7’den büyüktür. bir asit olmalıdır.
III doğru.
Cevap: D Cevap: D
88
39. 41. I. Yemek tuzu

II. Nişadır
III. Çamaşır sodası
IV. Kireç taşı
Yukarıda verilen I, II, III ve IV nolu maddelerle ilgili olarak

yapılan açıklamalardan hangisi yanlıştır?
Güneydoğu Anadolu’da yaşayan aile büyüklerini ziyarete A) I. madde gıda maddelerinin lezzetlendirilmesinde kulla-
giden çocuklar ziyaret sonrası Adıyaman’ın Kahta ilçesin- nılır.
de 2150 metre yüksekliğinde Nemrut Dağı’ndaki heykel ve B) Verilen maddelerin tamamı ilaç sektöründe de tercih
kalıntıları geziyorlar. Bu gezi esnasında yukarıdaki görselde edilir.
heykellerin ince ayrıntılarındaki aşınmayı fark ediyorlar.
C) II numaralı maddenin sulu çözeltisi mavi turnusol kâğı-
Buna göre görseldeki aşınmayla ilgili bir araştırmacı tara- dına etki etmez.
fından verilen;
D) III. madde su sertliğinin azaltılmasında tercih edilir.
I. O zamanki insanlar çok ayrıntılı heykeller yapamıyordu. E) IV. madde çevreye zararlı kükürt gazlarının tutulması
II. Mermer yüzeyler asit yağmurları nedeniyle zaman içinde için kullanılır.
aşınabilir. Çözüm:
III. Asit yağmurlarının oluşumuna havadaki CO2 ve NOX I. Madde yemek tuzudur ve gıda maddelerinin lezzetlendi-
gibi ametal oksitler neden olur. rilmesinde tercih edilir.
IV. Elektrik santralleri ve fosil yakıtlar asit yağmurlarına neden NaCl, NH4Cl, Na2CO3 ve Na2CO3 tuz yapısına sahip bile-
olur. şiklerdir.
yukarıdaki bilgilerden hangileri doğrudur? II. numaralı madde ise asidik özelliğe sahiptir. Bu nedenle
A) I ve II B) II ve III C) I, II ve IV mavi turnusol kağıdının rengini değiştirir.
D) II, III ve IV E) I, II, III ve IV Çamaşır sodası su sertliğinin azaltılmasında tercih edilir.
Kireç taşı fosil yakıt kaynaklı gazların azaltılmasında tercih

edilir. Verilen maddeler tıpta ve eczacılıkta kullanlır.
Çözüm: Cevap: C
Mermer bazik özelliğe sahip olan maddelerdendir. Asit
yağmurları mermer heykellere zarar verdiklerinden heykel- 42. ......................... .........................
lerdeki ayrıntılar zamanla daha az belirgin hale gelmekte- Tebeşir, kireç ve çimento Gıdaları tatlandırma
yapımında kullanılır. TUZLARIN amacıyla kullanımının
dir. KULLANIM yanı sıra etlerin ve
ALANLARI
gıdaların korunmasında
Cevap: D
kullanılır.
......................... .........................
Kabartma tozu ve Balgam söktürücü
temizlik malzemesi ......................... özelliğinden dolayı soğuk
olarak kullanılır. Suda sertlik yapan iyon- algınlığı ilaçlarında
ları karbonatları hâlinde
40. Asit ve bazların kullanımı ve güvenlik tedbir¬leri ile ilgili yaygın olarak kullanılır.
çöktürerek ortamdan
aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? uzaklaşmasını sağlar. Bu
nedenle çamaşır makine-
A) Asit ve bazlar aynı ortamda depolanmamalıdır. lerinde yumuşatıcı olarak
kullanılır.
B) Asit veya baz yutan kişiler kusturulmamalıdır.
Yukarıdaki görselde boş bırakılan yerlere seçeneklerde
C) Kuvvetli asitler su üzerine eklenerek seyreltilir. belirtilen maddelerden hangisi yazılamaz?
D) Mide hastalıklarında genellikle asidik ilaçlar kullanılır. A) NaCl B) HNO3 C) NH4Cl

E) Tuz ruhu ve pas sökücüler asla çamaşır suyu ile karış- D) CaCO3 E) NaHCO3
tırılmamalıdır.
Çözüm:
Görselde boş bırakılan yerlere yazılamayacak madde B
seçeneğinde yer alan HNO3’tür. Çünkü bu madde asittir.
Çözüm:
Mide asitliğinin artmasına bağlı olan hastalıklarda bu asidi Suda sertlik yapan iyonları karbonatları halinde çöktürerek
nötralleştirmek için bazik özelliğe sahip ilaçlar kullanılmalıdır. ortamdan uzaklaştırmak için sodyum karbonat (Na2CO3)
kullanılır.
Cevap: D Cevap: B
89
43. Kireç taşı: ……………………….................... 45. Na2O(suda) + CO2(suda) √ Na2CO3(suda)
Yemek sodası: …………………………......... Tepkimesi ile ilgili olarak,
Yemek tuzu: …………………………............. I. Nötralleşme tepkimesidir.
Nişadır: ………………………….................... II. Na2O metal oksittir.
III. CO2 asidik oksittir.

Yukarıda yaygın adları verilen tuzların formüllerinin sıray-
la doğru şekilde yazılmış hali hangi seçenekte yer almak- IV. Oluşan tuz soda külü olarak bilinir.
tadır?
A) Ca(OH)2 – Na2CO3 – NaCl – NH3 A) Yalnız I B) Yalnız III C) II ve III
B) CaO – NaHCO3 – NaCl – NH4Cl D) II, III ve IV E) I, II, III ve IV
C) CaSO4 – NaHCO3 – NaCl – NH4Cl
D) CaCO3 – NaHCO3 – NaCl – NH4Cl

Çözüm:
E) Ca(OH)2 – NaHCO3 – NaCl – NH3
Asit + baz √ tuz + su tepkimesi nötralleşme tepkimesidir.
Çözüm: Asit veya baz olan maddelerden birinin su içerisinde olma-

sı nötralleşme için yeterlidir. I doğru.
Kireç taşı: CaCO3
Yemek sodası: NaHCO3 Na (sodyum) =metal
Yemek tuzu. NaCl Na2O=metal oksit (O2-)
Nişadır: NH4Cl C(karbon) =ametal
Formülleriyle gösterilirler. CO2=Ametalin oksijence zengin oksidi olduğundan asidiktir.
Cevap: D Na2CO3=Sodyum karbonat(Çamaşır sodası)(Soda külü)
Cevap: E
44. Kimyasal tepkimeler yanma, analiz, sentez, redoks gibi

birçok başlıkta incelenir.
46. I. Nişadır
Buna göre,
II. Soda külü
I. H3PO4 + 3Ba(OH)2 √ Ba3(PO4)2 + .......
III. Sodyum klorür
II. NH4OH + HNO3 √ NH4NO3 + ........
IV. Zaç yağı
III. H2SO4 + 2KOH √ ....... + 2H2O
V. Sud kostik
IV. HNO3 + NaOH √ ....... + H2O
VI. Sönmüş kireç
yukarıdaki nötralleşme tepkimelerinden hangilerinde
Numaralandırılmış olarak verilen maddelerden hangileri
bulunan boşluk bir tuz ile doldurulduğunda doğru olur?
tuzdur?
A) Yalnız II B) I ve II C) III ve IV
A) Yalnız II B) I ve II C) I, II ve III
D) I, III ve IV E) II, III ve IV
D) I, IV ve V E) I, III, V ve VI
Çözüm:
• Asit + baz √ tuz + su Çözüm:
şeklinde gösterilir.Asitin anyonu ile bazın katyonu tuz NH4CI= Nişadır (tuz)
oluşturur.
Na2CO3= Soda külü (tuz)
• I ve II tepkimelerinde tuzlar(Ba3(PO4)2 ve NH4NO3)
NaCI= Sodyum klorür (tuz)
ürün olarak yazılmış olduğundan boşluklar su(H2O) ile
doldurulmalıdır. H2SO4= Zaç yağı (asit)
Nötralleşme tepkimeleri,
NaOH= Sud kostik (baz)
• III.tepkimede K2SO4, IV. tepkimede NaNO3 tuzları ya-
zılmalıdır. Ca(OH)2= Sönmüş kireç (baz)
Cevap: C Cevap: C
90
47. Bir parça turnusol kağıdı ile alışverişe gidersek bozuk balık 49. Asit ve bazların özelliklerinin ¢, ○, ♥ gibi sembollerle
ve bozuk et alma riskini en aza indirmiş oluruz. Ette ve gösterildiği tablo aşağıda verilmiştir.
balıktaki proteinlerin yapı taşı olan amino asitlerin bozul-
Asit ve bazların özellikleri
masıyla NH3 (amonyak) oluşur.
¢ Sulu çözeltileri elektrik akımını iletir.
○ Su ortamına H+ iyonu verir.

♥ Turnusol kâğıdına etki eder.
◊ pH değerleri 7-14 arasındadır.
☼ Mermeri aşındırır.
֍ Kireç lekelerini çıkarır.

Buna göre,
I. Bozuk balık yüzeyine sürülen kırmızı turnusol kağıdı Asitlere ait özelliklerin sembolleri A, bazlara ait
maviye dönüşür. özelliklerin sembolleri B, hem asitlere hem de bazlara
II. Mavi turnusol kağıdına limon damlatılarak yeni balık ait özelliklerin sembolleri C bölgesine yazıldığında
alışverişine hazırlanmış olur. aşağıdaki gösterimlerden hangisi doğru olur?
III. Bozuk balık yüzeyine elimizi sürdüğümüzde sıradışı bir
kayganlık hissederiz. A) B)
yukarıdaki gözlemlerden hangileri doğrudur?
D) II ve III E) I,II ve III
Çözüm:
Bozuk balık yüzeyinde oluşan NH3 bazdır. Bazlar ele kaygan-
C) D)
lık hissi verir.
Bazlar kırmızı turnusolu maviye çevirir.
Limon asidiktir.
Asitler mavi turnusolu kırmızıya çevirir.
Cevap: E
48. • Bir bardak çaya birkaç damla limon damlatılırsa rengi

açılır.
E)
• Çaya yemek sodası eklendiğinde çay koyu renkli olur.
• Yemek sodası ele kayganlık hissi verir.
• Limon ekşidir.
Buna göre,
I. Çay bir doğal indikatördür.
Çözüm:
II. Yemek sodası bazik özellik gösterir.
III. Limonun pH’ı 7’den büyüktür. Sulu çözeltileri elektrik ASİT VE BAZLAR
¢ akımını iletir. (C BÖLGESİ)
IV. Renk değişimi kimyasal bir olay sonucu gerçekleşir.
yargılarından hangileri doğrudur? Su ortamına H+ iyonu
○ ASİTLER (A BÖLGESİ)
verir.
A) Yalnız I B) I ve II C) I, II ve III
Turnusol kâğıdına etki ASİT VE BAZLAR
D) I, II ve IV E) I, II, III ve IV ♥ eder. (C BÖLGESİ)
Çözüm: pH değerleri 7-14 ara-
◊ BAZLAR (B BÖLGESİ)
sındadır.
I. Çay bir doğal indikatördür. Bu ifade doğrudur.
II. Yemek sodası bazik özellik gösterir. Bu ifade doğrudur. ☼ Mermeri aşındırır. ASİTLER (A BÖLGESİ)
III. Limonun pH’ı 7’den büyüktür. Bu ifade yanlıştır.

֍ Kireç lekelerini çıkarır. ASİTLER (A BÖLGESİ)
Limonun asit özelliği gösterdiğinden pH’ı 7’den küçüktür.
IV. Renk değişimi kimyasal bir olay sonucu gerçekleşir. Bu
ifade doğrudur. Cevap: B
İndikatörler genelde zayıf organik asitlerdir ve çözeltiye
damlatılan asit veya bazla tepkime vererek renk değişimi-
ne sebep olur.
Cevap: D
91
50. Başlangıç derişimleri eşit olan X,Y ve Z çözeltilerinin 51. Tabloda verilen moleküllerin her biri suyla karıştırılmakta-
25°C’de pH değerleri aşağıda belirtilen ölçekteki gibidir. dır.
• NH3(s) • O2(g)
• H2(g) • C6H12O6(k)
• C2H5OH(s) • CH3OH(s)
Y Z X
• N2O5(g) • CH4(g)
X,Y ve Z maddeleri ilgili olarak,
Buna göre, oluşan karışımların asit ve baz özelliği ile ilgi-
I. Y + H2O ⇌ H3O+ + HY-
li olarak aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
II. Z + H2O ⇌ ZH+ + OH- Asit Baz
III. Y + Z † Tuz + H2O A) NH3(s)-C6H12O6(k) C2H5OH(s)-CH3OH(s)

IV. Y + X † Tuz B) NH3(s)-H2(g)-CH4(g) C2H5OH(s)-C6H12O6(k)-CH3OH(s)
yukarıdaki tepkimelerden hangilerinin doğruluğu kesin C) N2O5(g) NH3(s)
değildir?
D) H2(g)-N2O5(g) O2(g)-C2H5OH(s)
E) N2O5(g) O2(g)-H2(g)
D) II,III ve IV E) I,II,III ve IV
Çözüm:
Çözüm: Baz Nötr

• NH3(s) • O2(g)
I. pH < 7 olan Y maddesi asittir. • H2(g) Nötr • C6H12O6(k) Nötr
H2O
Y: HCI ise HCI(s) H (suda) + CI (suda)
+ -
• C2H5OH(s) Nötr • CH3OH(s) Nötr
H2O Asit Nötr
Y: H3PO4 ise H3PO4(s) 3H+(suda) + PO43-(suda) • N2O5(g) • CH4(g)
II. pH > 7 olan Z ve X maddeleri bazdır. Su ortamında hidronyum (H3O+) iyonu oluşturan maddeler
H2O asit, su ortamında hidroksit (OH-) iyonu oluşturan madde-
Y: KOH ise KOH(k) K+(suda) + OH-(suda) ler ise bazdır. Dolayısıyla yapısında H+ bulundurmayan
bazı maddeler asit, yapısında OH- bulundurmayan bazı
Y: NH3 ise NH3(suda) + H2O(s) † NH4+(suda) + OH-(suda)
maddeler de baz özelliği gösterebilir.
( çift yönlü oku denge tepkimelerini gösterir.)
NH3(suda) + H2O(s) √
Elimizdeki asit (HCI-H3PO4) veya bazın (KOH-NH3) cinsine
göre sudaki tepkime tek yönlü veya çift yönlü okla gösteri- N2O5(g) + 3H2O(s) √
√ 2H3O+(suda) + 2NO3-(suda)
lebilir.
H2(g), O2(g), CH4(g) molekülleri apolar yapıda olduğu için
Asitlerle bazlar etkileşir. suda neredeyse hiç çözünmez. Dolayısıyla suda asit veya
baz özelliği göstermez. C2H5OH(s), C6H12O6(k), CH3OH(s)
HCI + NaOH † NaCI + H2O tuz yanında su oluşursa nötral-
molekülleri ise suda moleküler olarak çözündükleri için asit
leşme tepkimesidir.
veya baz özelliği göstermez.
NH3 + HCI † NH4CI yalnız tuz oluşur su oluşmazsa asit Cevap: C
baz tepkimesidir.
52. Aşağıda verilen asit ya da bazlardan hangisinin Yaygın
Yani Y ve Z sırasıyla NaOH ve HCI ise adı doğru değildir?
Bileşik formülü Yaygın adı
III. tepkime doğru
A) H2CO3 Karbonat asidi
NH3 ve HCI ise
B) NH3 Amonyak
IV. ifade yanlıştır.
C) CH3COOH Asetik asit
Cevap: E
D) H3PO4 Fosforik asit
E) KOH Potasyum hidroksit
Çözüm:
KOH bileşiğinin yaygın adı potas kostik’tir.

Cevap: E
92
53. 4 CH COOH suda 54. I. H2SO4(suda) + KOH(suda) † K2SO4(suda) + H2O(s)

3
çözündüğünde
-
NH suda çözündüğünde
hidroksit (OH )
1. çıkış II. H3PO4(suda) + Ca(OH)2(suda) † Ca3(PO4)2(suda)
3
2 hidronyum + iyonu oluşturur. D
(H O ) iyonu
3 Y + H2O(s)
oluşturduğu için asittir. D 2. çıkış
1 Y 3. çıkış III. Ca(OH) (suda) + HBr(suda) † CaBr (suda) +
CO, NO ve D 2 2
N O gibi ametal D 5 Tüm ametal H2O(s)
2
oksitler suda asit oksitler suda asit Y
özelliği gösterir. özelliği gösterir. 4. çıkış
IV. HNO3(suda) + Ba(OH)2(suda) † Ba(NO3)2(suda) +
3 6 Tüm bazların yapı-
H2O(s)
Y CaO gibi metal oksitler sında hidroksit (OH-)
suda hidronyum (H O )
+
iyonu bulunur. D 5. çıkış
3
iyonu oluşturduğu için D
V. HCl(suda) + Al(OH)3(suda) † AlCl3(suda) + H2O(s)
Y
asittir. 6. çıkış
Y 7. çıkış Eşit mol sayısında asit ve baz alınarak tam verimle yukarı-
D
daki denkleştirilmemiş tepkimeler gerçekleştirilmektedir.
Y 8. çıkış
7 CH4 ve C6H12O6
suda asit özelliği Buna göre aşağıdaki tepkime numarası-sınırlayıcı bile-
gösterir.
şen eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır?
A) I: KOH
Birbiriyle bağlantılı Doğru (D) / Yanlış (Y) önermeleri içe-
ren tanılayıcı dallanmış ağaçta 1 numaralı önermeden B) II: Ca(OH)2
başlayıp doğru seçimler yaparak ilerlediğinizde kaçıncı
C) III: HBr
çıkışa ulaşırsınız?
D) IV: HNO3
A) 1 B) 4 C) 5 D) 6 E) 8
E) V: Al(OH)3
Çözüm:
Çözüm:
4 CH COOH suda
3
çözündüğünde
-
Eşit mol sayısında asit ve baz alınırken mol sayısı fazla
hidroksit (OH )
NH suda çözündüğünde
3 iyonu oluşturur. D 1. çıkış olan esas alınır. Tamamen tükenen madde sınırlayıcı bile-
2 hidronyum +
(H O ) iyonu
3 Y şendir. Reaktiflerden en az birinin tükendiği tepkimeler tam
oluşturduğu için asittir. D 2. çıkış
1 3. çıkış verimli tepkimelerdir.
CO, NO ve Y D
N O gibi ametal D 5 Tüm ametal
2
oksitler suda asit oksitler suda asit Y
I. H2SO4(suda) + 2KOH(suda) † K2SO4(suda) + 2H2O(s)
özelliği gösterir. özelliği gösterir. 4. çıkış
2 mol 2 mol
3 6 Tüm bazların yapı-
Y CaO gibi metal oksitler sında hidroksit (OH-) (1 mol H2SO4 artar.) Sınırlayıcı bileşen KOH olur.
suda hidronyum (H O )
+
iyonu bulunur. D 5. çıkış
3
iyonu oluşturduğu için D Y
asittir. 6. çıkış II. 2H3PO4(suda) + 3Ca(OH)2(suda) † Ca3(PO4)2(suda) + 6H2O(s)
Y 7. çıkış 3 mol 3 mol

D
Y 8. çıkış (1 mol H3PO4 artar.) Sınırlayıcı bileşen Ca(OH)2 olur.
7 CH4 ve C6H12O6
suda asit özelliği
gösterir. III. Ca(OH)2(suda) + 2HBr(suda) † CaBr2(suda) + 2H2O(s)
Tüm ifadeler yanlıştır. Birbiriyle bağlantılı Doğru (D) / Yanlış(Y) 2 mol 2 mol
önermeleri içeren tanılayıcı dallanmış ağaçta 1 numaralı (1 mol Ca(OH)2 artar.) Sınırlayıcı bileşen HBr olur.
önermeden başlayıp doğru seçimler yaparak ilerlediğinizde
8. çıkışa ulaşırsınız. IV. 2HNO3(suda) + Ba(OH)2(suda) † Ba(NO3)2(suda) + 2H2O(s)
• CO, NO ve N2O ametallerin oksijence fakir oksitleridir. 2 mol 2 mol

N2O5 gibi oksijence zengin ametal oksitlerin sulu çözel- (1 mol Ba(OH)2 artar.) Sınırlayıcı bileşen HNO3 olur.
tisi asidik özellik gösterirken bu üç oksidin sulu çözeltisi
nötr özellik gösterir. Bir ametale bir veya daha az oksi- V. 3HCl(suda) + Al(OH)3(suda) † AlCl3(suda) + 3H2O(s)
jen düşüyorsa oksijence fakir oksittir.
3 mol 3 mol
• CaO metal oksittir. Metal oksitlerin sulu çözeltileri
genellikle baziktir. (Al2O3 ve ZnO gibi bazı metallerin (2 mol Al(OH)3 artar.) Sınırlayıcı bileşen HCl olur.
sulu çözeltileri amfoterdir.)
Cevap: E
• CH4 (metan) ve C6H12O6 (glikoz) yapılarında hidrojen
atomu bulundururlar. Ancak suda moleküler çözünür ve
nötr özellik gösterirler.
Cevap: E
93
55. Asitlerle bazların etkileşerek tuz ve su oluşturduğu tepki- 56. Bir maddenin asit ya da baz oluşuna bağlı olarak renk
melere nötralleşme tepkimesi denir. değiştiren maddelere indikatör (belirteç) denir.
I. HCl(suda) + NaOH(suda) † NaCl(suda) + H2O(s) Tabloda bazı belirteçlerin asidik ve bazik ortamdaki renkle-
ri verilmiştir.
II. H3PO4(suda) + Ca(OH)2(suda) † Ca3(PO4)2(suda) +
H2O(s) İndikatör Asitteki rengi Bazdaki rengi Nötr rengi
III. Ca(OH)2(suda) + HBr(suda) † CaBr2(suda) + H2O(s) Turnusol Kırmızı Mavi Mor
Fenolftalein Renksiz Pembe Renksiz
IV. HNO3(suda) + Ba(OH)2(suda) † Ba(NO3)2(suda) +
H2O(s) Metil oranj Kırmızı Sarı Sarı
Yukarıda verilen denkleştirilmemiş nötralleşme tepkimele- Tablodaki bilgilere göre,

rinden eşit mol sayısında su elde etmek isteniyor.
2H3PO4 + 3Ca(OH)2 √ Ca3(PO4)2 + 6H2O
Bu amaçla gereken asitlerin mol sayıları arasındaki ilişki
nötralleşme tepkimesi ile ilgili olarak verilen,
için hangisi doğrudur?
H3PO4 Ca(OH)2 Kullanılan
A) II > I = III = IV indikatör
mol sayısı mol sayısı Ortam rengi
B) I = III > II = IV
I. 4 6 Turnusol Kırmızı
C) I > II > III > IV
II. 1 4 Fenolftalein Pembe
D) IV > II > I > III
III. 5 6 Metil oranj Sarı
E) I = III = IV > II
numaralandırılmış bilgi satırlarından hangileri doğrudur?

Çözüm:
I. HCl(suda) + NaOH(suda) † NaCl(suda) + H2O(s)
Çözüm:
II. 2H3PO4(suda) + 3Ca(OH)2(suda) † Ca3(PO4)2(suda) + 2H3PO4 + 3Ca(OH)2 √
6H2O(s)
I. 4 mol 6 mol Artansız = Nötr
III. Ca(OH)2(suda) + 2HBr(suda) † CaBr2(suda) + 2H2O(s)
II. 1 mol 4 mol 2,5 mol baz artar.
IV. 2HNO3(suda) + Ba(OH)2(suda) † Ba(NO3)2(suda) + III. 5 mol 6 mol 1 mol asit artar.
2H2O(s)
I. Turnusol nötr ortamda mor renk verir.
Nötralleşme tepkimelerinin denkleştirilmiş halleri yukarıda-
ki gibidir. Eşit mol sayısında su elde etmek isteniyor. Su II. Bazik ortamda fenolftalein pembe renk verir.
mollerini 6 molde eşitlemek için 1. tepkime 6, II. tepkime 1,
3. ve 4. tepkimeler 3 ile genişletilmelidir. III. Asidik ortamda metil oranj kırmızı renk verir.
Cevap: B
I. 6HCl(suda) + 6NaOH(suda) † 6NaCl(suda) + 6H2O(s)
II. 2H3PO4(suda) + 3Ca(OH)2(suda) † Ca3(PO4)2(suda) +

6H2O(s) 57. Aşağıdaki maddelerden hangisi suda çözündüğünde
H3O+ derişimini artırmaz? (6C, 7N, 8O, 16S)
III. 3Ca(OH)2(suda) + 6HBr(suda) † 3CaBr2(suda) +
6H2O(s) A) SO2
B) CH3COOH
IV. 6HNO3(suda) + 3Ba(OH)2(suda) † 3Ba(NO3)2(suda) +
C) N2O5
6H2O(s)
D) SO3
Asit mol sayıları arasındaki ilişkinin; I = III = IV > II şeklinde
olduğu görülür. E) NO
Cevap: E
Çözüm:
NO oksijence fakir ametal oksit olduğundan nört oksittir.

CO, NO ve N2O nötr oksitlerdir. Oksijen sayısı ametal sayı-
sına eşit veya küçük ise ametal oksit asidik değildir. Suda
H3O+ derişimini artırmaz.
Cevap: E
94
58. Bir öğrenci sabah kahvaltısında patates, domates, ekmek, Çözüm:

yumurta sarısı, peynir ve tereyağ yemiştir.Bu besinlere ait Nötralleşme tepkimelerinde net iyon denklemi,
pH değerleri aşağıdaki tabloda verilmiştir. H+ + OH- √ H2O şeklindedir.
Besin maddesi pH Tam nötralleşme (pH=7) olması için nH+=nOH- olmalıdır.
Patates 5,3 Örneğin eşit mol sayısında HCI(1 mol H+) ve Ca(OH)2
Domates 4,3 (2 mol OH-) tepkimesinde pH>7’dir. Çünkü nOH- > nH+’dır.
Ekmek 5,0 2HCI + Ca(OH)2 √ CaCI2 + 2H2O
Yumurta sarısı 6,0 tepkimesi nötralleşme tepkimesidir ancak pH 7 değildir.
Peynir 4,9 Cevap: C
Terayağı 6,1
Buna göre, 60. Genel Tepkime İfadesi
I. Aktif metal + Asit † Tuz + H2(g)

I. Tüketilenlerin tümü midedeki asit miktarını arttıran
besinlerdir. II. Yarı soy metal + Oksi asit † Tuz + Oksit + Su
II. Peynir,tereyağından daha asidik bir besindir. III. Amfoter metal + Asit ya da kuvvetli baz †Tuz + H2(g)
III. Midede oluşacak yanma hissi az miktarda yemek karbo- IV. Asit + Baz † Tuz
natı alınarak geçirilebilir.
yargılarından hangileri doğrudur? Tepkimeye Girenler
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II a Zn(k) + NaOH(suda) †
D) II ve III E) I, II veIII b Ca(k) + HBr(suda) †
c NH3(g) + HCI(g) †
Çözüm: d Cu(k) + H2SO4(suda) †
Tablodaki besinlerin tümünün pH değeri 7’den küçük oldu- e NaOH(suda) + HCI(suda) †

ğu için asit özelliği gösterirler. Mide asidini arttırırlar.
Numaralandırılmış genel tepkime ifadeleri ile harfle
Peynir için pH = 4,9 gösterilen tepkimeye girenler hangi seçenekte doğru
olarak eşleştirilmiştir?
Tereyağı için pH = 6,1 değerleri verilmiştir.
I II III IV
pH skalası
A) d a b e
B) e c d a
0 7 14 C) b d a c
pH değeri küçüldükçe asitlik artar. D) b a d e
Peynir tereyağından daha asidiktir. E) a c b e

Çözüm:
Midede asit fazlasını gideren antiasit ilaçlar Mg(OH)2 gibi
bazik maddeler içerirler. Bu ilaçlar veya yine bazik özel- I. Aktif metal + Asit † Tuz + H2(g)
lik gösteren yemek karbonatı(NaHCO3) gibi evde bulunan
b Ca(k) + 2HBr(suda) † CaBr2(suda) + H2(g)
tuzlar nötralleşme reaksiyonu oluşturarak asidin etkisini
azaltmak amacıyla kullanılabilir.
II. Yarı soy metal + Oksi asit † Tuz + Oksit + Su
Cevap: E
d Cu(k) + 2H2SO4(suda) † CuSO4(suda) + SO2(g)
+ 2H2O(s)
59. Nötralleşme tepkimeleri ile ilgili, III. Amfoter metal + Asit ya da kuvvetli baz † Tuz +
H2(g)
I. Asit ve bazın mol sayısı eşitse tam nötralleşme olur.
a Zn(k) + 2NaOH(suda) † Na2ZnO2(suda) + H2(g)
II. Nötralleşme tepkimelerinde ortamın pH değeri 7’dir.
IV. Asit + Baz † Tuz
III. H+ ve OH- iyonlarının mol sayısı eşitse tam nötralleşme
olur. c NH3(g) + HCl(g) † NH4Cl(k)
ifadelerinden hangileri kesinlikle doğrudur? NaOH(suda) + HCl(suda) † NaCl(suda) + H2O(s) tepki-

mesinde su oluştuğundan bu tepkime genel tepkime ifa-
delerinden IV. ile eşleşmez. Eşleştirme yukarıdaki şekilde
D) I ve II E) II ve III yapılır. Cevap: C
95
61. Çinko (Zn) hidroklorik asitle reaksiyona girerek hidrojen Çözüm:

gazı açığa çıkarırken bakır (Cu) hidroklorik asitle reaksi-
(IV) Asit yağmurlarının suyun pH’ını arttırması sulardaki
yon vermemektedir.
canlı varlığının tehlikeye sokar ve birçok canlı türünü yok
Bu tepkime, Zn(s) + 2HCl(suda) † ZnCl2(suda) + H2(g) eder. Bu ifade yanlıştır. Asit yağmurlarının suyun pH’ını
şeklinde gösterilir. artırmaz, aksine asit yağmurları suyun pH’ını düşürür.
Çinko klorür (ZnCl2), tekstil işleme ve kimyasal sentezlerde

geniş bir uygulama alanı bulur.
Bu metinden ve verilen tepkimeden yola çıkarak,

Cevap: D
I. Zn aktif metaldir.
II. Cu aktif metal değildir.
III. Zn amfoter metaldir.
IV. ZnCl2 farklı kullanım alanlarına sahiptir. 63. Temizlik yaparken kullandığı-
mız malzemelerinin cildimize
yargılarından hangilerine ulaşılır?
zarar vermemesi için eldiven
A) I ve II B) I ve III C) I, II ve III gibi kişisel koruyucu donanım-
lar kullanmalıyız. Ancak bu
malzemelerin yanlış kullanımı
yalnız cildi değil, gözleri, muko-
za zarını, boğazı ve akciğerleri
Çözüm: de etkiler.
I. Zn aktif metaldir. Bu ifade doğrudur. Asitle tepkime vere- Buna göre,
rek H2 gazı oluşturması aktif metal olduğunu gösterir. Bu
ifade doğrudur. I. KOH
II. NaHCO3
II. Cu aktif metal değildir. Bu ifade doğrudur. Metinde de
bakırın (Cu) hidroklorik asitle reaksiyon vermediği ifade III. NaCI
ediliyor. Tepkime vererek H2 gazı oluştursaydı aktif metal
IV. NaCIO
olurdu.
V. HCI
III. Zn amfoter metaldir. Bu ifade doğrudur. Yalnız metinde
Zn metalinin amfoter olduğuna dair bilgi bulunmamaktadır. VI. Na2CO3
numaralandırılmış evsel kimyasallardan hangileri

IV. ZnCl2 farklı kullanım alanlarına sahiptir. Bu ifade doğru-
kesinlikle karıştırılmamalıdır?
dur. Metinde ZnCl2 nin tekstil işleme ve kimyasal sentezler-
de geniş bir uygulama alanı bulduğu belirtilmiştir. A) I ve II B) I ve III C) IV ve V
Cevap: D D) I ve V E) I, II ve III
Çözüm:
I. KOH = Potasyum hidroksit (Potas kostik)

62. (I) Çeşitli yanma olayları sonucu havaya karışan SO2,
SO3, NOX gibi gazlar atmosferdeki su molekülleri ile II. NaHCO3 = Sodyum bikarbonat (kabartma tozu)
birleşerek asitleri oluştururlar. (II) Bu asitleri içeren ve
III. NaCI = Yemek tuzu
yeryüzüne inen yağışlara asit yağmurları denir. (III) Asit
yağmurları göllere, nehirlere, okyanuslara, ormanlara, IV. NaCIO = Sodyum hipoklorit (Çamaşır suyu)
yerleşim ve tarım alanlarına yağar. (IV) Asit yağmurlarının
suyun pH’ını arttırması sulardaki canlı varlığının tehlikeye V. HCI = Hidroklorik asit (Tuz ruhu)
sokar ve birçok canlı türünü yok eder. (V) Bu yağışlar
tarım alanlarını, doğal örtüsünü, yerleşim birimlerini, tarihi VI. Na2CO3 = Sodyum karbonat (Çamaşır sodası)
eserleri tahrip eder.
Tuz ruhu ve çamaşır suyu kesinlikle karıştırılmamalıdır.
Asit yağmurları ile ilgili verilen paragrafta ifadeler başlarına Oluşacak klor gazı çok zehirli bir gazdır.
yazılı sayılarla numaralandırılmıştır.
NaCIO + H2O † HCIO + Na+ + OH-
Buna göre hangi numara ile belirtilen ifade yanlıştır?
HCIO + HCI † CI2 + H2O
A) I B) II C) III D) IV E) V
Cevap: C
96
64. Elektrik santralleri, taşıtlardan çıkan egzoz dumanları, bilinç- 66. Kimya laboratuvarında çalışan öğrenci tuz ruhu ile sud
siz kullanılan gübre asit yağmurlarına neden olur. kostik sulu çözeltilerinin indikatör eşliğinde tam nötralleş-
me anını belirlemek için titrasyon düzeneği kurmuştur.
Asit yağmurları oluşumunu azaltmak için aşağıdakiler-
den hangisinin yapılması uygun değildir? Bu amaçla çalışılan sistem ile ilgili olarak,
A) Fosil yakıtlı termik santrallerin bacalarından çıkan gazlar I. Gerçekleşen tepkimeler:

iyi filtrelenmelidir. • HCI + H2O √ H3O+ +CI-
B) Elektrik enerjisi yerine fosil yakıt kullanımı teşvik edil- • NaOH + HCI √ NaCI + H2O
melidir. II. Kullanılan malzemeler:
C) Dizel motorlu araçlar yerine çevreye daha az zararlı
araçlar kullanılmalıdır.
D) Asit yağmurları nedeniyle pH’ı düşen toprak, göl gibi
ortamlar kireçlenmelidir
E) Kükürdü az kalorifer yakıtı kullanarak atmosfere karı-
şan SO2 miktarı düşürülmelidir.
Çözüm:
III. Çözelti şişeleri üzerindeki piktogramlar:
Elektrik enerjisi yerine fosil yakıt kullanımı teşvik edilmeli-
dir. Bu ifade yanlıştır. Asit yağmurları oluşumunu azaltmak
için enerji kaynağı değiştirilmeli, daha çok elektriğe dayalı
enerjiler kullanılmalıdır.
Cevap: B IV. Ortamda bulunan kimyasallar:
Fenol kırmızısı, yemek tuzu
numaralandırılmış başlıklarda verilen örneklerden hangi-

leri doğrudur?
A) Yalnız III B) I ve II C) II ve IV
65. Laboratuvar ortamında asit ve bazlarla çalışırken bu D) II, III ve IV E) I, II, III ve IV
kimyasalların cilt ile teması durumunda,
I. adım: Zaman kaybetmeden en az 15- 20 dakika bol su

Çözüm:
ile yıkanmalıdır.
I. Asitler sulu çözeltide H3O+ (hidronyum iyonu oluşturur)
II. adım: Vücudun o bölgesi asit döküldüyse baz ile baz
döküldüyse asit ile muamele edilmelidir. Tuz ruhu (HCI) asit, sud kostik (NaOH) bazdır. Aralarında
III. adım: Tıbbi yardım gerekiyorsa mutlaka en yakın sağlık nötralleşme tepkimesi gerçekleşerek tuz ve su oluşturur.
kuruluşuna başvurulmalıdır.
II. titrasyonda kullanılan cam malzemeler büret ve erlen de
yukarıdaki adımlardan hangileri doğrudur? vardır.
III. Asit baz içeren ambalajlarda
• Tahriş edici madde
• Aşındırıcı madde
Çözüm:
Piktogramları kullanılır.
1. adım: Zaman kaybetmeden en az 15- 20 dakika bol su
ile yıkanmalıdır. 1. adım doğru. IV. Soru kökünde bahsi geçen indiktör fenol kırmızısı olabi-
lir. Nötralleşme reaksiyonu sonucunda yemektuzu oluşur.
2. adım: Vücudun o bölgesi asit döküldüyse baz ile baz
döküldüyse asit ile muamele edilmelidir. 2. adım yanlıştır. HCI + NaOH √ NaCI + HOH
Asitle yanan bölgeye bazla müdahale edildiğinde yanık
çok daha kötü bir duruma gelebilir. Benzer şekilde baz Cevap: E
ile yanan bölüme de asit ile müdahale etmek hatalıdır. O
nedenle 1. adımdan sonra gerekliyse kazadan sonra 3.
adım uygulanmalıdır.
3. adım: Tıbbi yardım gerekiyorsa mutlaka en yakın sağlık

kuruluşuna başvurulmalıdır. 3. adım doğru.
Cevap: C
97
67. Tabloda kimyasal maddelerin kullanımına ait tanımlar ile 69.

Madde Asit Baz
kimyasal madde formülü ve kimyasal madde adı verilmiş- Özellik
tir. İyonlaşarak çözünme + +
Tanımlar Acılık +
Ekşilik +
I. Çamaşır sularında ağartıcı olarak kullanılır.
Kayganlık hissi +
II. Lavabo açıcı olarak kullanılır.
Yukarıdaki tabloda asit ve bazların taşıdığı özellikler + işa-
III. Kireç ve pas çözücüdür.
reti ile belirlenmiştir.
Kimyasal Madde Formülü Kimyasal Madde Adı Buna göre,

KOH Potas kostik
I. Karabiber yapısında bulunan ‘’piperidin’’ suyun OH- mikta-
H3PO4 Fosforik asit rını arttırdığı için acıdır.
NaOH Sud kostik II. Yumurta akının pH değeri 9,5 olduğu için ele kayganlık
hissi verir.
H2SO4 Sülfürik asit
III.
NaCIO Sodyum hipoklorit
Buna göre evsel kimyasallarla ilgili verilen tanımlar ile bu

tanımlara uyan kimyasal maddenin formülü hangi seçe-
nekte doğru olarak eşleştirilmiştir?
I II III
A) KOH H3PO4-H2SO4 NaClO-NaOH
B) NaOH NaClO-KOH Kurulan düzenekte limonlar elektrolit olarak kullanılmıştır.

H3PO4-H2SO4
IV. NH3 ve HCI çözeltileri yan yana saklanırsa şişelerin kapak
C) NaClO H3PO4-NaOH H2SO4-KOH
kısımlarında beyaz renkli tuzlar oluşur.
D) NaClO H3PO4-H2SO4 KOH-NaOH
numaralandırılmış örneklerden hangileri tablodaki bilgi-
E) NaClO KOH-NaOH H3PO4-H2SO4 leri ile eşleştirilebilir?
Çözüm: A) Yalnız I B) I ve II C) I ve IV
Tanımlara uyan kimyasal tablodaki gibidir. D) I, II ve III E) I, II, III ve IV
Tanımlar Kimyasal Maddeler

I. Çamaşır sularında Sodyum Çözüm:
ağartıcı olarak kulla- hipoklorit
I. örnek bazların acılık hissi verme özelliği ile ilgilidir.
nılır. (NaClO) Suyun OH- miktarını arttıran maddeler bazdır.
II. Lavabo açıcı olarak Potas kostik Sud kostik
II. örnek bazları kayganlık hissi vermesine ait bir örnektir.
kullanılır. (KOH) (NaOH)
25 °C pH’ı 7’den büyük maddeler bazdır.
III. Kireç ve pas çözücü- Fosforik asit Sülfürik asit
dür. (H3PO4) (H2SO4) III. Limon asidik özellik gösterir. Asit ve bazlar iyonlaşarak
çözündüklerinden elektrolit olarak kullanılabilirler.
Cevap: E
IV. NH3 + HCI √ NH4CI
68. 3 mol Ca(OH)2 (Kalsiyum hidroksit) ile tam nötralleşen Asit ve bazların tuz oluşturmasına ait bir örnektir. Bu asit
asidin mol sayısı 2 olduğuna göre bu asit aşağıdakiler- baz tepkimesinden dolayı, asit ve bazlar yanyana depolan-
den hangisi olabilir? mamalıdır. Bu örneğe ait bilgi yoktur.
A) HCI B) HNO3 C) NH3 Cevap: D

D) H2SO4 E) H3PO4
Çözüm:
3Ca(OH)2 + 2H3PO4 √
6 OH- 6 H+
nOH− = nH+ tam nötralleşme şartı sağlanmıştır.

Cevap: E
98
70. pH kağıtları tek kullanımlık şeritler halindedir. Daldırıldığı Çözüm:

çözeltinin asitlik ve bazlık durumuna göre meydana gelen Tuzun kullanım alanı ile formülün eşleştirilmesi aşağıdaki
renk değişimi pH kağıdının kutusu üzerindeki renk ölçeği gibidir.
(skalası) ile karşılaştırılarak pH değeri okunur.
Tuzun Kullanım Alanı Tuzun Formülü
I. Vücudun su dengesinin sürdü- ◊ NaCl
rülmesinde görev alır.
II. Bakır yüzeylerin kalay kaplan- ○ NH4CI
masında kullanılır.
III. Çimento, beton, kireç, sıva ve ¢ CaCO3
asfalt yapımında kullanılır.
☼ Na2CO3
IV. Fotoğrafçılıkta kullanılır.
Buna göre,
V. Yangın söndürücülerde kulla- ֍ NaHCO3
I. NaOH
nılır.
II. Potas kostik
Cevap: D
III. NH3
IV. NaCI 72. Yapısında H (Hidrojen) atomu bulunması bir maddenin asit
olması için yeterli değildir.
V. Sönmüş kireç
VI. CH3COOH Bununla ilgili olarak,
yukarıdaki maddelere daldırılan pH kağıtlarında oluşan I. NaOH ve NH3 bazdır.

renklerden hangileri asit aralığında değildir?
II. CH4 ve CH3OH nötr özellik gösterir.
A) I ve II B) I, III ve VI C) II, III ve V
III. CH3COOH ve HCOOH asidiktir.
D) I, II, III ve V E) I, II, III, IV ve V
Çözüm: A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

I. NaOH–baz IV. NaCI-Yemek tuzu–nötr D) I ve II E) I, II ve III
II. Potas kostik-KOH–baz V. Sönmüş kireç-Ca(OH)2–baz Çözüm:

Yapısında H bulunan asit değil,
III. NH3–baz VI. CH3COOH–asit
Cevap: E NH3, CH4, CH3OH, NaOH
Yapısında OH bulunan baz değil,

71.
Tuzun Kullanım Alanı Tuzun Formülü CH3OH, CH3COOH, HCOOH
I. Vücudun su dengesinin sürdü- ֍ NaHCO3 Yapısında OH olmayan bazlar var: NH3
rülmesinde görev alır.
Yapısında OH olduğu halde asit olanlar var: HCOOH,
II. Bakır yüzeylerin kalay kaplan- ◊ NaCl
CH3COOH
masında kullanılır.
Cevap: E
III. Çimento, beton, kireç, sıva ve ¢ CaCO3
asfalt yapımında kullanılır. 73. Yemek sodası ve çamaşır sodası ile ilgili olarak,
○ NH4CI
IV. Fotoğrafçılıkta kullanılır. I. Bazik özellik gösterme
V. Yangın söndürücülerde kulla- ☼ Na2CO3 II. 3 cins atom içerme
nılır.
III. Tuz yapısında olmaları
Günlük yaşamda ve endüstride çok kullanılan tuzların
adı ile formülünün eşleştirilmesi hangi seçenekte doğru özelliklerinden hangileri ortaktır?
olarak verilmiştir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
I II III IV V
A) ¢ ֍ ☼ ◊ ○ Çözüm:
B) ☼ ֍ ○ ¢ ◊ Yemek sodası NaHCO3 † 4 cins atom içerir.
C) ◊ ☼ ¢ ○ ֍ Çamaşır sodası Na2CO3 † 3 cins atom içerir.
D) ◊ ○ ¢ ☼ ֍ tuzları, bazik özellik gösterir. Ancak içerdikleri atom sayıla-

rı farklıdır.
E) ¢ ○ ֍ ☼ ◊ Cevap: D
99
Notlarım
100
1
KİMYA
TEST
Asitler, Bazlar ve Tuzlar - Test A
1. Oda sıcaklığında, çözeltilerin asitlik ve bazlık değerleri 4. H3PO4(s) + H2O(s) √

√ 3H+(suda) + PO43-(suda)
ile ilgili;
Fosforik aside ait olarak verilen yukarıdaki tepkimeye
I. pH aralığı indikatörle ölçülür. göre,
II. pH değeri 7 olan çözeltiler nötrdür.
I. pH skalasında NH3 ile aynı yerde bulunur.
III. pH değeri arttıkça çözeltinin bazik kuvveti artar.
II. Çözeltide H+ iyonları sayısı, OH- iyonundan daha fazla-
yukarıdaki yargılardan hangileri doğrudur? dır.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II III. Tadı acıdır.
D) II ve III E) I, II ve III Yargılarından hangileri doğrudur?

D) I ve II E) I ve III
2. Fenolftalein asidik ortamda renksiz, bazik ortamda pembe

renk alan bir indikatördür.
Aşağıda verilen maddelerden hangisi fenolftalein çözelti- 5. Sulu ortamda hidronyum (H3O+) iyonu oluşturan maddeler
si ile pembe renge dönüşür? asit , hidroksit OH- iyonu oluşturan maddeler ise bazdır.
Bu tanım 1887 yılında İsveçli kimyacı Arrhenius tarafından
A) Limon suyu
yapılmıştır.
B) Sabunlu su
Buna göre;
C) Elma suyu
D) Akü suyu I. H2SO4(s) + 2H2O(s) √ 2H3O+(suda) + SO42-(suda)
E) Saf su II. CO2(g) + 3H2O(s) √

√ 2H3O+(suda) + CO3-2(suda)
III. NH3(g) + H2O(s) √

√ H3O+(suda) + NH2-(suda)
Yukarıda verilen suda çözünme tepkimelerinden hangile-

ri yanlıştır?

3. pH ölçeğindeki değerler 0 ile 14 arasında değişir.
Asitlerde pH değeri küçüldükçe asitlik kuvveti artar.

Bazlarda pH değeri büyüdükçe bazlık kuvveti artar.
Buna göre aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlış olur?
A) pH değeri 14 olan çözeltinin asitlik kuvveti büyüktür.

6. Bazı gazlar suyla etkileşerek H+ iyonlarının oluşmasını
B) pH değeri 7 olan çözelti nötrdür. sağlar. Bu yüzden bu gazlar asidik gaz olarak adlandırılır.
C) pH değeri 0 olan çözeltinin asitlik kuvveti büyüktür.
Aşağıdaki gazlardan hangisi asidik gaz değildir?
D) pH değeri 14 olan çözeltinin bazlık kuvveti büyüktür.
E) Kuvvetli asitlerin pH değeri 0’a yakındır. A) NH3 B) CO2 C) NO2 D) SO3 E) N2O5
101
KİMYA Asitler, Bazlar ve Tuzlar - Test A 1. TEST
7. 10. Asit ve bazların etkileşmeleri ile ilgili olarak,
I. Asit ve baz çözeltilerinin etkileşerek tuz ve su oluşturdu-

ğu tepkimelere nötralleşme tepkimesi denir.
II. Nötralleşme tepkimelerinde bazdan gelen katyon ile

asitten gelen anyon birleşerek tuz oluşturur.
Yukarıdaki sulu çözeltilerle ilgili;
III. H+ iyonları sayısı ile OH- iyonları sayısı birbirine eşit
I. 1.kaptaki çözeltide H iyonları sayısı OH iyonu sayısın-
+ -
olduğunda tam nötralleşme gerçekleşir.
dan fazladır.
yukarıdaki yargılardan hangileri doğru olur?
II. 2.kapta Ca(OH)2(k) + H2O √ Ca2+(suda) + 2OH-(suda) tepki-
mesi gerçekleşmiştir. A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
III. 3.kaptaki çözeltide OH- iyonları sayısı H+ iyonu sayısın-
dan fazladır.
8. Bir öğrenci laboratuvarda deney yaparken eline bir miktar

asit sıçratıyor.
Bu öğrenci asidin zararını en aza indirgemek için aşağı- 11. 2 mol HCl çözeltisi ile 2 mol Ca(OH)2 çözeltisinin nötrleş-
dakilerden hangisini yapmalıdır? mesi sonucu oluşan çözelti ile ilgili olarak verilen aşağı-
daki yargılardan hangisi yanlıştır?
A) Elini limonlu su ile yıkamalıdır.
A) Oluşan çözelti bazik olur.
B) Elini önce bol su ile sonra limonlu su ile yıkamalıdır.
B) 1 mol Ca(OH)2 artar.
C) Elini sirkeli su ile yıkamalıdır.
C) Oluşan çözelti nötr olur.
D) Elini önce bol su ile sonra sabunlu su ile yıkamalıdır.
D) CaCl2 tuzu oluşur.
E) Elini tuzlu su ile yıkamalıdır.
E) Oluşan çözelti elektrik akımını iletir.
9. Asitli içecekler üretilirken CO2 gazı çözelti içinde çözünür

ve karbonik asit oluşur. Asitli bir içeceğe pH değeri 7’den
büyük olan yemek sodası eklenirse çözelti kabarcıklar
çıkararak taşar.
Bu olayla ilgili olarak verilen, aşağıdaki ifadelerden

hangisi yanlış olur?
A) Kimyasal bir değişim gerçekleşmiştir.
B) Asit baz tepkimesidir.

12. 9,8 g H2SO4 içeren asit çözeltisini nötrleştirmek için kaç
C) CO2 bazik oksittir. mol NaOH kullanılmalıdır?
D) Olay sonunda tuz oluşmuştur. (Mol kütleleri, g/mol, H: 1, S: 32, O: 16)
E) Kabarcıkların sebebi gaz çıkışıdır. A) 2 B) 1 C) 0,5 D) 0,2 E) 0,1
102
1
KİMYA
TEST
Asitler, Bazlar ve Tuzlar - Test B
1. Aktif metaller asitler ile tepkimeye girerek tuz ve H2 gazı 4. Yaygın adı sud kostik olan NaOH bileşiği ile ilgili;
oluştururlar.
I. Lavabo açıcı olarak kullanılır.
Buna göre seçeneklerde verilen metallerden yapılan kap- II. Deri ile temasında deride önemli zararlar oluşur.
lardan hangisinde HCl asidi saklanabilir?
III. Aşırı kullanımı tesisatlara zarar verir.
A) Cu B) Ca C) Mg D) Zn E) Na
2. 0,2 mol Zn metalinin H2SO4 asidi ile tepkimeye girmesi

sonucu kaç mol H2 gazı oluşur?
5. Asidik ve bazik maddelerin kullanımı ile ilgili olarak;
A) 0,1 B) 0,2 C) 0,4 D) 0,8 E) 1
I. Derişik potas kostik çözeltisi cildi tahriş eder.
II. Çaydanlıkta biriken kireç sud kostik ile giderilir.
III. HCl ve NaOH ile yapılan deneylerde eldiven kullanılma-

lıdır.
İfadelerinden hangileri yanlıştır?

3. Evsel ve endüstriyel baca gazları havaya karışarak asit

yağmurlarına sebep olur.
Asit yağmurları ile ilgili olarak aşağıdaki yargılardan

6. I. Çamaşır suyu
A) Fosil yakıtların yanması sonucu oluşur.
II. Akü sıvısı
B) NOx , SOx gibi gazların havanın nemi ile birleşmesi so-
III. Potas kostik
nucu oluşur.
Yukarıda verilen maddelerden hangileri cilde zarar veren
C) Asit yağmurları toprağın kimyasal yapısını bozar.
bazik maddelerdir?
D) Akarsu ve göllere yağan asit yağmurlarının herhangi
bir zararı yoktur.
E) Tarihi eserleri aşındırıcı etkileri vardır.
103
KİMYA Asitler, Bazlar ve Tuzlar - Test B 1. TEST
7. Konu tuz olunca aklımıza ilk olarak yemek tuzu gelir. 10.
Ancak yemek tuzunun dışında doğada çok fazla tuz bileşi-
ği vardır.
Tuz ile ilgili olarak verilen aşağıdaki yargılardan hangisi

yanlıştır?
A) Deniz suyunda bol miktarda tuz bulunur.
B) Tuzlar oda koşullarında katı haldedir.
C) Erime ve kaynama sıcaklıkları düşüktür.
D) Sulu çözeltileri elektriği iletir.
E) Erimiş halleri elektriği iletir. Yukarıdaki düzenekte K1 ve K2 vanaları açılarak hunilerde-

ki çözeltiler 1. ve 2. kaplara boşaltılıyor.
Buna göre,
I. X kabında H2, NO2 ve CO2 gazları toplanır.
II. 1.kapta Zn yerine AI bulunduğunda da H2 gazı oluşur.
III. 2.kapta Ag yerine Cu bulunduğunda da NO2 gazı oluşur.


8. Yaygın adı kireç taşı olan kalsiyum karbonat bileşiği kalsi-

yum hidroksit ile karbonik asidin tepkimesi sonucu oluşur. 11. Bir hacim derişik HNO3 çözeltisi ile 3 hacim derişik HCI
çözeltisinin karıştırılması ile elde edilen karışıma ‘’Kral
Buna göre kalsiyum karbonat ile ilgili olarak aşağıdaki
Suyu’’ denir. Kral suyu soy metallerin ve asitlerle zor çözü-
yargılardan hangisi yanlıştır?
nen bileşiklerin çözünmesini sağlar.
A) Mide rahatsızlıklarında kullanılır.
Buna göre,
B) CaCO3 formülü ile gösterilir.
I. Ag
C) Mermerin yapısında bulunur.
II. Au
D) Beton yapımında kullanılır.
III. AI
E) Sudaki çözünürlüğü fazladır. yukarıdaki metallerden hangileri kral suyunda çözünür?

12. 2’şer mol
I. HCI
II. H2SO4
9. Seçeneklerdeki maddelerden hangisinin sulu çözeltisinin III. H3PO4
oda şartlarındaki pH değeri için verilen bilgi yanlıştır?
asitlerini tam olarak nötralleştirmek için kullanılması
Madde 25°C’de pH
gereken sud kostik mol sayısı hangi seçenekte doğru
A) Na2O pH > 7 verilmiştir?
I II III
B) Ca(OH)2 pH > 7
A) 1 2 3
C) C6H12O6 pH = 7 B) 2 2 2
D) CH3OH pH = 7 C) 1 1 3
D) 2 4 6
E) NO pH < 7
E) 2 2 3
104
2
KİMYA
TEST
1. Asitlerin ekşilik ve aşındırıcılık, bazların ise tahriş edicilik 4. Yapısında oksijen (O2-) ve tek tür element içeren bileşik-
ve kayganlık hissi gibi özellikleri vardır. lere oksit denir. Suda çözündüklerinde asidik veya bazik
özellik gösterirler.
Buna göre aşağıdaki maddelerden hangisinin özelliği
doğrudur?
Madde Özellik
A) Sabun Asit
B) Sirke Asit
C) Çamaşır sodası Asit
D) Domates Baz
E) Elma Baz
Buna göre şekilde verilen oksitlerin sulu çözeltileri ile ilgi-

li aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
A) Na2O bazik özellik gösterir.

2. • Aktif metallerle tepkimelerinde H2 gazı açığa çıkarırlar.
• Mavi turnusolü kırmızıya çevirirler. B) CaO ve Na2O arasında tepkime gerçekleşir.
Bir öğrenci proje ödevi için gerekli olan yukarıdaki C) N2O5, HCl ile tepkimeye girer.
özelliklere sahip maddeleri satın almak için annesiyle D) SO2’nin pH > 7’dir.
markete gider. Anne marketten sepetine tablodaki
maddeleri alır. E) N2O5 ve SO2 bazik oksitlerdir.
Madde pH
I. Portakal suyu 3,5
II. Çamaşır suyu 12
III. Sirke 3
IV. Süt 6,5

5. Aşağıda X çözeltisi içeren kaba 1 nolu bölümden sırasıyla
V. Bulaşık deterjanı 9-10
HCl, SO2, CO2 ve NH3 gazları gönderiliyor.
Buna göre sepetten çıkarılması gereken maddeler hangi-
leridir?
A) I ve II B) II ve III C) IV ve V
D) II ve V E) I, III ve IV
Kaptan yalnız NH3 gazı bir değişime uğramadan ayrıldı-

ğına göre X çözeltisi aşağıdakilerden hangisi olabilir?
A) N2O5 B) HF C) CH3COOH
3. Fenolftalein indikatörü asidik ve nötr ortamda renksiz, bazik
ortamda pembe renk verir. D) HNO3 E) NaOH
H2O
I. C6H12O6(k) C6H12O6(suda)
H2O
II. NH3(suda) NH4+(suda) + OH-(suda)
H2O
III. HCl(s) H+(suda) + Cl-(suda)
Yukarıda su ile tepkimeleri verilen maddelere fenolftalein

damlatıldığında renk değişimleri nasıl olur? 6. Suda çözünme tepkimeleri aşağıda verilen maddelerden
I II III hangisi turnusol kağıdının rengini kırmızı yapar?
H2O
A) Renksiz Pembe Renksiz A) MgO(k) Mg2+(suda) + 2OH-(suda)
H2O
B) Pembe Renksiz Pembe B) NH3(s) NH4+(suda) + OH-(suda)
H2O
C) Renksiz Renksiz Renksiz C) CH3COOH(s) H+(suda) + CH3COO-(suda)
H2O
D) Pembe Renksiz Renksiz D) C2H5OH(s) C2H5OH(suda)
H2O
E) Pembe Pembe Renksiz E) Mg(OH)2(k) Mg2+(suda) + 2OH-(suda)
105
7. Nötralleşme tepkimelerinde, oluşan tuz ve suyun mol sayı- 10. Asit ve baz tepkimelerinde H+ iyonunun mol sayısı OH- iyo-
sı tepkimeye giren asit ve bazın mol sayılarına bağlı olarak nunun mol sayısına eşitse ortam nötr, iyonlardan birinin
değişir. Örneğin, mol sayısı fazla olursa, ortam artan iyonun özelliğini taşır.
1 mol HCl ve 1 mol NaOH tepkimesinden 1 mol tuz ve Buna göre aşağıda verilen asit-baz karışımlarından
1 mol su oluşur, hangisi H+ iyonunun özelliğini taşır?
HCl + NaOH √ NaCl + H2O A) 0,1 mol NaOH + 0,1 mol HCI
1 mol 1 mol 1 mol 1 mol B) 0,4 mol NaOH + 0,2 mol H2SO4
1 mol HCl ve 2 mol NaOH tepkimesinden 1 mol tuz ve C) 0,2 mol Ca(OH)2 + 0,3 mol HCI
1 mol su oluşur,
D) 0,1 mol KOH + 0,1 mol H2SO4
Asit ve bazın mol sayıları eşit değilse sınırlayıcı bileşene E) 0,5 mol Mg(OH)2 + 1 mol HCI
göre tuz ve su oluşur.
HCl + NaOH √ NaCl + H 2O

Başlangıç 1 mol 2 mol - -
Tepkime: -1 mol -1 mol +1 mol +1 mol
Sonuç: 0 1 1 mol 1 mol
Buna göre 0,1 mol H2SO4 çözeltisi,
I. 0,2 mol KOH
II. 0,05 mol Ca(OH)2
III. 0,1 mol NaOH 11. Asit yağmurları ile ilgili ifadelerden hangisi doğru
değildir?
çözeltilerinden hangileri ile karıştırılırsa 0,05 mol tuz
oluşur? A) Ağaç yapraklarına ve bitki örtüsüne zarar verir.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II B) Akarsularda yaşayan canlı hayatını olumsuz etkiler.
D) I ve III E) II ve III C) Yapı malzemelerinin bozulmasına ve aşınmasına yol

açar.
D) Ağır metallerin çözünerek suyun toksik hale gelmesine

sebep olur.
E) Havayı temizleyerek solunumu kolaylaştır.
8. Asit ve bazın sulu çözeltileri tepkimeye girdiğinde tuz ve su

oluşur.
Buna göre aşağıdaki nötralleşme tepkimelerinin hangi-

sinde oluşan tuzun formülü yanlış yazılmıştır?
A) H2SO4 + 2KOH √ K2SO4 + 2H2O
B) 2H3PO4 + 3Ca(OH)2 √ Ca2(PO4)3 + 6H2O
C) HCl + LiOH √ LiCl + H2O
D) Ca(OH)2 + 2HBr √ CaBr2 + 2H2O
E) 2HNO3 + Ba(OH)2 √ Ba(NO3)2 + 2H2O

12. Günlük hayatta gerçekleşen birçok asit-baz tepkimesine
şahit oluruz.
I. Demir çivinin paslanması
II. Saç kremlerinin saçların kolay taranmasını sağlaması
III. Sirkenin çaydanlıktaki kireci temizlemesi

9. 2Al(OH)3 + 3H2SO4 √ Al2(SO4)3 + 6H2O
Yukarıda verilenlerden hangileri asit ve bazların günlük
Verilen nötrleşme tepkimesine göre 0,6 mol H2SO4 ve 0,6 hayattaki tepkimelerine örnek olarak verilemez?
mol Al(OH)3 den kaç mol su oluşur?
A) 1,2 B) 0,12 C) 0,6 D) 0,3 E) 0,06 D) I ve II E) II ve III
106
2
KİMYA
TEST
1. Soy metaller ve yarı soy metaller her asit ve bazla tepkime 4. Dışarıdan vücuda aşırı asitli gıdalar alınırsa diş
vermezler. çürümelerine ve mide duvarının aşınmasına neden olabilir.
Mide duvarının aşınması durumunda gastrit ve ülser
Aşağıdaki tabloda altın, gümüş ve bakırın K, L ve M çözel-
gibi mide hastalıkları oluşur. Aşağıda bazı gıdaların pH
tilerinde tepkime verip vermedikleri yazılmıştır.
değerleri verilmiştir.
Çözelti Altın Gümüş Bakır
K Vermez Verir Verir muz
L Vermez Vermez Vermez

M Verir Verir Verir
saf su brokoli
domates
Buna göre K, L ve M çözeltileri aşağıdakilerden hangileri limon

olabilir? karbonat
süt
K L M elma
A) HNO3 KOH HNO3 + HCl
B) HNO3 HBr H2SO4
C) H2SO4 HCl HCl + H2SO4

Buna göre aşağıdaki maddelerden hangisinin gastrit olu-
D) NaOH HCl NaOH şumuna katkısı daha fazladır?
E) HCl HNO3 HNO3 + HCl A) Brokoli B) Karbonatlı su C) Süt

D) Muz E) Limon
2. X çözeltisi Y metalinden yapılmış kaba boşaltılıyor, 2 gün

sonra çözeltinin aşağıdaki gibi kaptan dışarı sızdığı görü-
lüyor.
Buna göre şekildeki gibi bir olayın yaşanmaması için X 5. Asit ve bazlarla çalışırken dikkat edilmesi gereken husus-
çözeltisi ve Y kabı aşağıdakilerden hangisi olabilir? lar aşağıdaki tabloda ipuçları halinde verilmiştir.
X çözeltisi Y metali
NH4CI buharları
A) KOH Al
B) HCl Al Nitrik Asit

HNO3
HCI NH3
C) NaOH Ag
D) HCl Fe
E) HNO3 Ag
HCI
3. Aşağıdakilerden hangisi asit ve bazların fayda ve zararla-

rı ile ilgili değildir? Buna göre aşağıdaki ifadelerle görseller eşleştirildiğinde
hangi ifade dışarda kalır?
A) Asitler pas ve kirecin temizlenmesinde kullanılır.
B) Fosil yakıtların kullanılması asit yağmurlarına neden A) Kimyasallarla çalışırken kişisel koruyucular kullanılmalı
olur. B) Asit ve bazlar yan yana depolanmamalı
C) Asitlerin sulu çözeltileri elektrik akımını iletir. C) Kimyasallar ağzı açık kaplarda saklanmamalı
D) Lavabo açıcıları atık su tesisatının borularına zarar verir.
D) Asit ve bazların atıkları lavabolara dökülmemeli
E) Temizlik için kullanılan asitler, metal mutfak malzeme-
E) Asitler metallerle yan yana depolanmamalı
lerini çözerek aşındırır.
107
6. Tuz ruhu, çamaşır suyu ve lavabo açıcısı evsel kimyasal 9.

maddelerdir.
Bu maddelerle ilgili olarak verilen aşağıdaki ifadelerden

A) Ele döküldüğünde bol su ile yıkanmalıdır.
B) Tuz ruhu ile çamaşır suyu tepkimesinde klor gazı oluşur.
C) Lavabo açıcısının aşırı kullanımı atık borularını aşındırır. Yukarıdaki kapta bulunan X metali üzerine M vanası yardı-
mıyla Y çözeltisi ekleniyor.
D) Kirlerin daha kolay giderilmesi için birbirleriyle karıştı-
rılmalıdır. H2 gazı çıkması için,
E) Eldiven ile çalışılmalıdır. X metali Y çözeltisi

I. Ag HCI
II. Cu HNO3
III. Zn NaOH
yukarıdaki madde çiftlerinden hangilerinin kullanılması

doğrudur?

7. Sert sular (aşırı kireçli) çamaşır ve bulaşık makinelerinin
rezistanslarında kireç birikimine neden olur. Kireç birikimi
daha fazla enerji tüketimi ve aşırı deterjan kullanımına
neden olmaktadır. Kireç oluşumunu önlemek için yumuşak
su (kireci az) kullanılmalıdır. Deterjanlara bazı tuzlar ilave 10.
edilerek su yumuşatılabilir.
Buna göre aşağıda formülü verilen tuzlardan,
I. Na2CO3
25°C’de pH değerleri verilen yukarıdaki cetvelde X ve Y
II. NaHCO3 aralığında bulunabilecek maddelerle ilgili olarak,
III. CaCO3 X Y
I. Sirke Lavabo açıcı
IV. NH4CI
II. Tuz ruhu Çamaşır suyu
hangileri su yumuşatılmasında kullanılır?
III. Süt Karbonat
yukarıdaki örneklerden hangileri doğrudur?
D) I ve IV E) II ve III
11. Oksijenin 2- yükseltgenme basamağında bulunduğu, iki

cins atom içeren bileşikler ‘’oksit’’ olarak sınıflandırılır.
Oksitlerle ilgili olarak verilen,
8. Sodyum karbonat, sodyum bikarbonat ve kalsiyum
karbonat bileşiklerine ait formüller aşağıda verilmiştir.
• Na2CO3
• NaHCO3
• CaCO3
Buna göre verilenlerden hangisi bu tuzlar için ortak özel-
lik değildir?
A) Suda iyi çözünürler.
B) Oda koşullarında katı haldedirler.
C) Bazik tuzlardır.
D) Katı hâlde elektriği iletmezler. yukarıdaki bilgi satırlarından kaç tanesi doğrudur?
E) Kristal yapılı iyonik bileşiklerdir. A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
108
3
KİMYA
TEST
1. X maddesi ile 25°C’ de hazırlanan sulu bir çözeltinin özel- 4. NH3 maddesinin sulu çözeltisinde OH- iyon sayısının H+
likleri aşağıdaki gibidir. iyon sayısından fazla olduğu bilinmektedir.
• Sulu çözletisinin pOH değeri 7’den büyüktür. Buna göre;
• Kırmızı turnusol kağıdının rengini değiştirmemektedir.
pH
• Aşındırıcı etkiye sahiptir. I. Oda şartlarında > 1 ‘dir.
pOH
Buna göre özellikleri verilen bileşik aşağıdakilerden II. Sulu çözeltisi elektriği iletir.
hangisi olamaz?
III. CO2’nin sulu çözeltisi ile nötralleşme tepkimesi gerçek-
A) Tuz ruhu leştirir.
B) Sirke yapılan yorumlardan hangileri doğrudur?
C) Kezzap A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) Sud kostik D) I ve III E) I, II ve III
E) Zaç yağı
2. Sulu çözeltisinin pH değeri oda koşullarında 7’den küçük 5. Arrhenius’a göre su ortamında H+(H3O+) oluşturan madde-
olan bir madde ile ilgili, ler asit, OH- oluşturan maddeler ise bazdır.
I. Sulu çözeltisinde OH- iyonu bulundurmaz.
Buna göre aşağıda verilen maddelerden hangisinin sulu
II. Ele kayganlık hissi verir. çözeltisinde OH- iyonunun sayısı H+ iyonunun sayısın-
dan daha fazladır?
III. Mermer yüzeyleri aşındırır.
A) CH3OH B) CH3COOH C) C2H5OH
yapılan açıklamalardan hangileri doğrudur?
D) Ca(OH)2 E) HCOOH
6.
3. İndikatör maddeler ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi
yanlıştır?
A) İçerisine limon damlatılan çayın renginin açılması limo-

nun asit özelliğindendir.
B) Maddelerin asitlik veya bazlık kuvvetleri hakkında bilgi Görseldeki gibi iyonlaşan bir madde için aşağıdaki açık-
verirler. lamalardan hangisi yanlıştır?
C) İndikatör maddeler doğal veya sentetik olarak üretilebi- A) Oda koşullarında pOH değeri 7’ den küçüktür.
lirler.
B) Ele kayganlık hissi verir.
D) İndikatör maddeler ortamın pOH değerine göre renk
C) Sulu çözeltisi elektriği iletir.
değiştirirler.
D) Sulu çözeltisinde H+ iyonu bulunmaz.
E) Çilek, üzüm ve kırmızı lahana suyu doğal indikatör
maddelere örnek verilebilirler. E) Mavi turnusol kağıdının rengini değiştiremez.
109
7. X maddesi suda çözündüğü zaman oluşan karışım ele 10. 0,6 mol H2SO4 içeren sulu çözeltinin Fe(OH)3 ile tam ola-
kayganlı hissi vermektedir. rak nötrleşmesi sırasında,
Buna göre X maddesi ile ilgili, I. Oluşan suyun kütlesi 21,6 gram olur.
I. Çözeltisindeki H+ iyonunun mol sayısı OH- iyonunun mol II. Tuzun formülü Fe3(SO4)2’dir.
sayısından daha azdır. III. Ortamda asit ve baz kalmadığı için çözelti elektrik akımı-
II. Mavi turnusol kağıdı ile kırmızı renk oluşturur. nı iletemez.
III. Sabunlu su ile tepkime verir. yukarıda verilen bilgilerden hangileri yanlıştır?
yorumlardan hangileri doğrudur? (Mol kütleleri, g/mol, H: 1, O: 16)
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I ve III E) I, II ve III D) II ve III E)I, II ve III
8. Aşağıda verilen nötralleşme tepkimelerinde eşit moller-

de asit kullanıldığında tam nötralleşmenin gerçekleşebil-
11. H2SO4 ile Ni(OH)3 arasında gerçekleşen tepkimeye ait
mesi için hangisinde daha fazla baz kullanmak gerekir?
bilgiler aşağıdaki gibidir.
A) NH3 + HCl √ NH4Cl H2SO4 Ni(OH)3 Tepkime sonucu
B) HNO3 + Ca(OH)2 √ Ca(NO3)2 + H2O
I. 0,6 mol 0,3 mol Ortam baziktir.
C) H2SO4 + KOH √ K2SO4 + H2O
II. 3 mol 3 mol pOH değeri > 7’dir.
D) CH3COOH + NaOH √ CH3COONa + H2O
III. 0,9 mol 0,6 mol pH değeri 7’ye eşittir.
E) H3PO4 + Mg(OH)2 √ Mg3(PO4)2 + H2O
Tepkimeler ait yapılan yorumlardan hangileri doğrudur?

9. Aşağıda verilen asit baz tepkimelerinde her iki maddeden

de eşit mollerde tepkimeye sokulduğunda hangi tepkime
artansız olarak gerçekleşmez?
A) NH3 + HCl √
B) H3PO4 + Ni(OH)3 √
C) H2SO4 + Ca(OH)2 √ 12. 0,7 mol CH3COOH içeren sulu çözeltiyi tam nötrleştirmek
D) CH3COOH + CH3NH2 √ için kaç mol Ca(OH)2 içeren sulu çözelti gerekir?
E) Al(OH)3 + H2CO3 √ A) 2,1 B) 1,4 C) 1,25 D) 0,6 E) 0,35
110
3
KİMYA
TEST
1. Demir (Fe), çinko (Zn) ve bakır (Cu) metallerinde oluşan 4. CS2(g) + O2(g) √ X(g) + Y(g)
bir alaşımdan kesilen 3 eşit parça HCl, NaOH ve HNO3 1
Li(k) + H2O(s) √ Z(suda) + H (g)
çözeltilerine atılıyor. 2 2
T(suda) + HNO3(suda) √ Mg(NO3)2(suda) + H2O(s)
Buna göre;
Yukarıda verilen tepkimelerle ilgili;
I. HNO3 içerisine atılan parçadaki metaller tamamen
çözünür. I. X ve Y maddeleri asit yağmurlarına neden olan çevre
II. HCl ve NaOH içerisine atılan parçalardan sadece Cu kirletici gazlardandır.
tepkimeye girmeden kalır. II. X ve Y maddelerinin Z ve T maddeleri ile tepkimeleri
III. Her üç çözeltide tepkime sonrasında oluşan gaz H2‘dir. asit– baz tepkimesidir.
yorumlardan hangileri doğrudur? III. Z ve T maddelerinin sulu çözeltilerinde H+ iyonu bulun-

mamaktadır.
2. Cu metali ile H2SO4 arasında gerçekleşen tepkimeye ait

denklem
5. Asit ve bazlarla çalışırken,
Cu + 2H2SO4 √ CuSO4 + SO2 + 2H2O
I. Çamaşır suyunu asit özelliği gösteren kimyasallar ile
şeklindedir. karıştırmamalıyız.
II. Asit çözeltilerini hazırlarken derişik asit üzerine su ekle-

Buna göre kütlece %49’luk 50 gram H2SO4’ün yeteri
meliyiz.
kadar Cu ile tepkimesinden kaç gram CuSO4 elde edilir?
(Mol kütleleri, g/mol, H: 1, O: 16, S: 32, Cu: 64) III. Su ısıtıcı cihazlarda oluşan kireci gidermek için ele
kayganlık verici kimyasalları kullanmalıyız.
A) 20 B) 40 C) 60 D) 80 E) 120
yukarıda verilen bilgilerden hangileri yanlıştır?
3. 46,8 gram Al(OH)3 ile; 6. Tuzlarla ilgili;
I. 1,2 mol H3PO4 I. Oluşumu sırasında asidin katyonu ve bazın anyonu bir
araya gelir.
II. 0,9 mol H2SO4
II. Katı halde iken elektriği iletirler.
III. 0,6 mol CH3COOH
III. Elektron ortaklaşması sonucunda oluşan moleküler yapı-
yukarıdaki asitlerden hangileri karıştırılırsa tepkime lı bileşiklerdir.
sonunda ortamın pOH değeri 7 olur?
yukarıda verilen bilgilerden hangileri yanlıştır?
(Mol kütleleri, g/mol, H: 1, O: 16, Al: 27)
111
7. Çamaşır sodası olarak bilinen madde ile ilgili; 10. • Diğer tuzlarla birlikte kalker taşları halinde ve deniz
tuzları içinde bulunur.
I. Yapısında 3 cins element bulundurur.
• Sodyum bileşikleri içinde bazlık değeri düşük olanlar-
II. Kimyasal olarak sodyum karbonat olarak adlandırılır. dandır.
III. Sulu çözeltisi mavi turnusol kağıdını kırmızıya çevirir. • Yaygın adı yemek sodasıdır.
Yukarıda özellikleri verilen tuz için,
verilen bilgilerden hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II I. 2NaHCO3 + ısı √ Na2CO3 + H2O + CO2
D) II ve III E) I, II ve III tepkimesine göre ısıtıldığında CO2 gazı oluşturulduğun-

dan kabartma tozu olarak kullanılır.
II. Sert suların yumuşatılması için Mg2+ ve Ca2+ iyonlarını

çöktürmek için kullanılır.
III. Çoğunlukla ,
Na2CO3 + H2O √ NaHCO3 + NaOH
tepkimesi ile çamaşır sodasından elde edilir.
8. Mide rahatsızlığı yaşayan bir kişinin doktor muayenesinde
midesinin fazla asit salgıladığı bu nedenle anti asit özelli-
ğine sahip olan ilaçlar tüketmesi gerektiğini ifade etmiştir.
Tedavisi için reçeteye bazı ilaçlar yazmıştır.
Bu ilaçların yapısında;
I. NaHCO3
II. NH4Cl
III. CaCO3
11. I. Na2CO3
yukarıda verilen maddelerden hangileri kullanılabilir?
II. NaHCO3
III. NH4CI
IV. CaCO3
Verilen bileşiklerden hangileri ‘’tuz’’ olarak sınıflandırılır?
9. Hem asitlerle hem de kuvvetli bazlarla tepkimeye giren

metallere “amfoter metaller’’ denir. Amfoter metallerin oksit
ve hidroksitleri de amfoter özellik gösterir.
Buna göre,
12. 6 mol H2SO4 ile 5 mol NaOH’in tepkimesi ile ilgili,
• Zn
• Al I. 2,5 mol tuz oluşur.
• Zn2O3
II. Tuzun sistematik adı sodyum sülfattır.
• Al(OH)3
III. Son çözelti turnusolu kırmızıya çevirir.
• Zn(NO3)2
yukarıdaki kimyasal türlerden kaç tanesi amfoter özellik yargılarından hangileri doğrudur?
gösterir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 D) II ve III E) I, II ve III
112
4
KİMYA
TEST
1. Kelime ilişkilendirme testinde, 3. Öğretmen asit ve bazlarla ilgili olarak ders öncesinde yaptı-
ğı hazır bulunuşluk çalışmasında aşağıdaki cevapları almış-
BİLEŞİK SINIFI ÖRNEK
tır.
1 İndikatör Çay
2 İndikatör Üzüm suyu Buna göre,
3 İndikatör Turnusol kâğıdı
1. öğrenci: Asitler pembe, bazlar mavi renklidir.
4 Asit Amonyak
5 Asit Sönmüş kireç 2. öğrenci: Çözeltinin pH değeri arttıkça asitlik kuvveti de
artar.
6 Asit Limon suyu
7 Baz Tuz ruhu 3. öğrenci: Sabunun pH’ı elmadan yüksektir.
8 Baz Sirke
4. öğrenci: Amonyak bir asittir.
9 Baz Çamaşır suyu
5. öğrenci: Kireç ciltte kayganlık hissi oluşturur.
Bileşik sınıflarına örnek yazan öğrenci kaç numaralı
satırlarda yanlış yapmıştır? öğrencilerinden hangileri asit ve bazlarla ilgili kavram
A) 1, 4 ve 5 B) 2, 3 ve 7 C) 3, 5 ve 8 yanılgısına sahiptir?
D) 1, 3, 7 ve 9 E) 4, 5, 7 ve 8 A) 1 ve 2 B) 1 ve 3 C) 2 ve 4
D) 1, 2 ve 4 E) 1, 3 ve 5
4. Su ortamında hidronyum (H3O+) iyonu oluşturan maddeler

asit, hidroksit (OH-) iyonu oluşturan maddeler ise bazdır.
Buna göre aşağıda verilen H2SO4, H3PO4, CH3COOH,

CaO ve NH3 bileşiklerinden hangisinin suda iyonlaşma
denklemi yanlış verilmiştir?
A) H2SO4(s) + 2H2O(s) √ 2H3O+(suda) + SO42-(suda)
B) H3PO4(s) + 3H2O(s) √
√ 3H3O+(suda) + PO43-(suda)
C) CH3COOH(s) + H2O(s) √
√ OH-(suda) + CH3CO+(suda)
D) CaO(k) + H2O(s) √ Ca2+(suda) + 2OH-(suda)
2. Evlerin mutfakları küçük ölçekli kimya laboratuvarlarıdır. E) NH3(suda) + H2O(s) √

Kek yapmak isteyen anne,
4 yumurta
2 bardak şeker
1 bardak sıvı yağ
1 bardak süt 5. ‘’Laboratuvarda,
1 paket vanilin
Kimyasal temas sonucu meydana gelen yaralanmalarda
1 paket karbonat
yara bol suyla yıkanmalıdır. İlk yardım yapıldıktan sonra
Limon suyu
112 Acil Çağrı Merkezinden yardım alınmalıdır.
Limon kabuğu rendesi
Bol su ile yıkandıktan sonra asit yanıkları için yemek soda-
yukarıdaki tarifi kullanmaktadır.
sının, baz yanıkları için sirkenin sulandırılmış çözeltileri ile
Kekin kabarmasına sebep olan madde çiftleri, yaraya müdahele edilebilir.’’
I. Şeker + vanilin Yukarıdaki uygulamalarda asit ve bazlar için,

II. Limon suyu + karbonat I. Seyreltme
III. Sıvı yağ + un II. Nötralleşme
IV. Süt + NaHCO3 III. Titrasyon
yukarıdakilerden hangileridir?
işlemlerinden hangileri gerçekleştirilmiştir?
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II
D) II ve IV E) I, III ve IV
113
6. Metal oksitler bazik veya amfoter oksit olarak sınıflandırılır. 9.

Alüminyum Folyo Yiyen Yiyecekler
Ametal oksitler ise asidik veya nötr oksittir.
Limon, ketçap, turşu, domates, ıspanak, lahana
gibi asidik, bazik ve tuzlu yiyecekler alüminyum metali ile
tepkimeye girer. Amfoter bir metal olan alüminyumdan
yapılan folyolar kullanılmadan önce yiyecekle temasın
kesilmesi sağlanmalıdır. Alüminyum yiyeceklerin tadını
bozmakla kalmaz, vücutta birikerek uzun vadede ciddi
hastalıklara da yol açabilir.
Verilen paragrafta zararlarından bahsedilen alüminyum

≤ folyo ile yiyecekler arasında gerçekleşen tepkimeler,
3
I. Al(k) + 3HF(aq) † AIF3(aq) + H (g)
Tablodaki bilgilere göre, 2 2
3
II. AI(k) + 3KOH(aq) † K3AIO3(aq) + H (g)
I. Diazot monoksit nötr oksittir. 2 2
II. Karbonun yanmaya karşı inert olan oksidi asidiktir. III. 2AI(OH)3 + 3H2SO4(aq) † AI2(SO4)3(aq) + 6H2O
III. Kalsiyum oksit nötr oksittir. yukarıdaki tepkimelerden hangileri ile benzer özellikler
gösterir?
D) I ve II E) I, II veIII
D) II ve III E) I, II veIII
7. Aşağıdaki çizelgede bazı bileşikler formüllerle gösterilmiştir.
CO2 CO NH3 SO2

NO N 2O CaO N 2O 5
Bu bileşiklerden,
I. CO2 - NO - NH3 - SO2 - N2O5 suda asit özelliği gösterir.
II. CaO suda baz özelliği gösterir.
III. CO - N2O suda asit veya baz özelliği göstermez. 10. Numaralandırılmış denkleştirilmemiş asit-baz tepkimele-
rinde başlangıçta eşit mol sayısında asit ve baz alınmakta-
IV. CO - NO - N2O su ortamında H3O+ iyonu oluşturmaz.
dır.
I. HCl(suda) + NaOH(suda) †
A) I ve II B) I, II ve III C) I, III ve IV
II. H2SO4(suda) + KOH(suda) †
D) II, III ve IV E) I, II, III ve IV
III. H3PO4(suda) + Ca(OH)2(suda) †
IV. HCl(suda) + LiOH(suda) †
V. Ca(OH)2(suda) + HBr(suda) †
VI. HNO3(suda) + Ba(OH)2(suda) †

8. Asit-baz ve tepkimeleri ile ilgili verilen ifadelerden hangi-
si doğrudur? Tepkimeler tam verimle gerçekleştiğine göre tepkime
sonunda ortam nötr, asidik veya bazik olarak nasıl
A) İndikatörler asit-baz reaksiyonunun gerçekleşmesi için sınıflandırılır?
gereklidir. Asidik Nötr Bazik
B) Tüm asit-baz tepkimelerinde tuz oluşur. A) II-III I-IV V-VI
C) Her zaman 1 mol asit ile 1 mol baz tepkimeye girer. B) I-IV V-VI II-III
D) Nötr bir çözeltide hidrojen (H ) ve hidroksit (OH ) iyonu
+ -
C) I-III II-IV V-VI
bulunmaz.
D) II-III IV-VI I-V
E) Amonyak (NH3) ile hidroklorik asit (HCl) tepkimesinden
E) I-IV II-III V-VI
su oluşur.
114
4
KİMYA
TEST
1. Bir okulun bilim fuarında ‘’Balonu eğlenceli yoldan şişirin’’ 4. Sönmemiş kirece (CaO) su eklendiğinde sönmüş kireç
etkinliği yapılmaktadır. [Ca(OH)2] oluşur. Tepkime ekzotermiktir. Bu maddenin göz
ve cilt ile teması ciddi kimyasal yanıklara sebep olur.
Yandaki malzemeler kulanılarak
boş şişede bulunan madde üze- Buna göre,
rine eklenen diğer madde etkileş-
mektedir. Reaksiyon sonucunda I. CaO suda bazik özellik gösterir.
açığa çıkan gaz balonu şişirmek- II. Bazlarla çalışırken dikkatli olunmalıdır.
tedir.
III. Tepkimenin gerçekleştiği kap ısınır.
Etkinlikle ilgili olarak,
çıkarımlarından hangilerine ulaşılabilir?
I. Sirke ile yemek sodası karıştırılmıştır. Balon açığa çıkan A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
karbondioksit gazı ile dolmuştur.
II. Çinko parçaları tuz ruhu ile karıştırılmıştır. Balon açığa
çıkan hidrojen gazı ile dolmuştur.
III. Gümüş parçalarının üzerine hidroklorik asit eklenmiştir.

Balon açığa çıkan azot dioksit gazı ile dolmuştur.
yukarıdaki yargılardan hangileri doğrudur?

5. 4
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III Sud kostik ve
potas kostik
2 Hazır gıdaların raf 1. çıkış
D) I ve II E) I, II veIII kuvvetli bir bazdır. D
ömrünün uzatılması
1 D Y
Havadaki fazla için bazlar kullanılır. 2. çıkış
karbon dioksit Y 3. çıkış
D
(CO2) asit D
5 Sülfürik asit
yağmurlarına
gübre üretimin- Y
neden olur. 4. çıkış
de kullanılır.
3 6 Asit yağmurlarının
Asitler tahriş pH’ı 6 ile 7 aralı-
2. Günlük hayatta pek çok asit-baz tepkimesi gerçekleşebilir. Y
edici olduğundan ğındadır. D 5. çıkış
gıda olarak D Y
Buna göre aşağıdaki işlemlerde kullanılacak maddeler kullanılamazlar. 6. çıkış
asidik ve bazik olarak gruplandırılsa, hangisi bu grubun Y 7. çıkış
D
dışında kalır?
7 Sönmemiş Y 8. çıkış
kireç bazik bir
A) Midede aşırı asit salgılanması sonucunda oluşan mide
maddedir.
rahatsızlıklarını gidermek
Birbiriyle bağlantılı Doğru (D) / Yanlış (Y) önermeleri içe-
B) Asidik topraklarda toprağın pH değerini değiştirmek
ren tanılayıcı dallanmış ağaçta 1 numaralı önermeden
C) Zeytinyağı üretiminde asitliği düzenlemek başlayıp doğru seçimler yaparak ilerlediğinizde kaçıncı
D) Ağızda oluşan asidik ortamı önlemek çıkışa ulaşırsınız?
E) Saçları şampuanla yıkadıktan sonra kolay taramak A) 1. B) 3. C) 5. D) 6. E) 8.
6. NaClO + H2O † HClO + Na+ + OH-

3. Na aktif metal, Cu yarı soy metal, Pt ise soy metaldir.
HClO + HCl † Cl2 + H2O
Buna göre numaralandırılmış reaktiflerin,
Çamaşır suyu ve tuz ruhu birbirine karıştırıldığında
I. Cu(k) + HCl(suda)
yukarıdaki tepkimeler sonucunda oluşan klor gazı ile
derişik
II. Cu(k) + 4HNO3(suda) ilgili olarak verilen,
III. Na(k) + HCl(suda) I. Keskin ve boğucu bir kokuya sahiptir.

IV. Pt(k) + HCl(suda) II. Gözleri, mukoza zarını, boğazı ve akciğerleri etkiler.
V. Pt(k) + HNO3(suda) III. Uzun süre maruz kalınması ölüme neden olabilir.
hangileri arasında tepkime gerçekleşir ve H2 gazı oluşur? yargılarından hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
D) I ve V E) I, III ve IV D) II ve III E) I, II ve III
115
7. 4 10. Na2CO3, NaCl, NaHCO3, NH4Cl ve CaCO3 tuzlarının siste-

2 Temizlikte derişik
Mutfak gereçlerinde asit ve bazlar
matik ve yaygın adları çizelgede karışık olarak verilmiştir.
oluşan kireçlenmeyi kullanılmalıdır. D 1. çıkış
gidermek için çamaşır Tuzların Sistematik Adları Yaygın Adları
1 D Y
Çamaşır suyu kullanılır. 2. çıkış
sularında bulunan Y D
3. çıkış
I. Sodyum klorür ֍ Yemek sodası
sodyum hipoklorit D
5 Tuz ruhu lavabo
(NaCIO) ağartıcı açıcı olarak Y
olarak kullanılır. kullanılır. 4. çıkış ◊ Soda külü
II. Amonyum klorür
Y
Sirke ile tuz
6 ruhu birbiriyle ¢ Nişadır
3 III. Kalsiyum karbonat
Asit ve bazlarla karıştırılmama- 5. çıkış
malıdır. D
çalışırken ○ Çamaşır sodası
koruyucu gözlük D Y
kullanılmalıdır. 6. çıkış IV. Sodyum karbonat
☼ Kireç taşı
Y 7. çıkış
D V. Sodyum bikarbonat ♥ Yemek tuzu
7 Asidi seyreltmek Y
8. çıkış
için asit ilave
edilmelidir. Çizelgedeki tuzların yaygın ve sistematik adlarının eşleş-
Birbiriyle bağlantılı Doğru (D) / Yanlış (Y) önermeleri içe- tirilmesi hangi seçenekte doğru olarak verilmiştir?
ren tanılayıcı dallanmış ağaçta 1 numaralı önermeden I II III IV V
başlayıp doğru seçimler yaparak ilerlediğinizde kaçıncı
çıkışa ulaşırsınız? A) ♥ ¢ ☼ ◊-○ ֍
A) 1. B) 3. C) 4. D) 6. E) 8. B) ☼ ♥-֍ ○ ¢ ◊
C) ◊-¢ ☼ ♥ ○ ֍
8. D) ◊ ○-¢ ♥ ☼ ֍
E) ♥ ¢ ֍ ☼ ◊
25 °C’de pH ölçeğindeki yerleri verilen X,Y ve Z maddele-

ri için,
I. X ,CH4 olamaz.
11. I. Limonlu keki kabartan, limon ile kabartma tozunun etki-
II. Z, CH3OH olamaz.
leşmesinden oluşan X gazıdır.
III. X ile Z’den Y tuzu oluşur.
II. X, SO2, NO2 gibi oksijeni ametal sayısından fazla olan
bileşiklerin sulu çözeltisinde pH<7’dir.
III. CaCO3(k) √ CaO(k) + X
denklemine göre oluşan X maddesinin sulu çözeltisi asi-
diktir.
9. 2
Isıtıldığında Asit ve bazlarla ilgili olarak verilen yukarıdaki yargılarda
karbon dioksit Na2CO3 bulunan ‘’X’’ bilgilerinden hangilerine karbondioksit
(CO2) açığa yazılabilir?
çıkarmaz.
1 NH4CI
Kireç taşı, mermer A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
CaCO3
ve tebeşir olmak
NaHCO3 D) II ve III E) I, II ve III
üzere başlıca üç
formu vardır.
3
Vücut için
Na2SO4 önemli bir
NaCI
12. Kral suyu ile ilgili,
elektrolit
kaynağıdır.
I. Tam soy metallerle tepkimeye girer.
Na2SO4 II. Cabir Bin Hayyan tarafından bulunmuştur.
Yukarıda verilen şemada 1. bilgiden yola çıkılıp, bilgiye III. 1 hacim HNO3 ile 3 hacim HCI karışımıdır.
sahip olan tuz bulunarak ilerlendiğinde; çıkış noktasında
bulunan tuz aşağıdakilerden hangisidir? yargılarından hangileri doğrudur?
A) CaCO3 B) NH4Cl C) NaHCO3 A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) NaCl E) Na2SO4 D) I ve II E) I, II ve III
116
KİMYA
ÇÖZÜMLÜ
Yaygın Günlük Hayat Kimyasalları ve Gıdalar SORULAR
1. Sabun ile ilgili aşağıda verilen yargılardan hangisi 4. Kullanılmış malzemelerin çeşitli fiziksel ve kimyasal işlem-
yanlıştır? ler sonucu tekrar kullanılabilir malzeme veya ürüne dönüş-
türülmesine “geri dönüşüm” denir.
A) Genel olarak bitkisel ve hayvansal yağların NaOH ve
KOH ile tepkimesinden elde edilir. Aşağıdakilerden hangisi geri dönüşümün katkılarından
değildir?
B) Apolar yapılı kirleri çözen yüzey aktif maddelerdir.
C) Polar ve apolar grup içerir. A) Çevre kirliliği önlenir.
D) Çevre kirliliğine sebep olur. B) Doğadaki ham maddeler daha verimli kullanılır.
E) Kişisel temizlik malzemesi olarak kullanılabilir. C) Enerji ve su tasarrufu sağlanır.
D) İş istihdamı sağlanır.
Çözüm: E) Ülke ekonomisine ek yük getirir.
Sabun doğada kolaylıkla parçalandığı için daha az çevre

kirliliğine sebep olur. Sabun ile ilgili diğer yargılar doğru-
dur. Çözüm:
Geri dönüşüm sayesinde daha az ham madde kullanılır,

Cevap: D
enerji ve su tasarrufu sağlandığı için ülke ekonomisine katkı
sağlar.
2. Sağlıklı yaşam için cilt, saç ve dişlerin temizlenmesi çok Cevap: E

önemlidir. Bu işlemlere kişisel temizlik denir. Kişisel temiz-
lik sabun, şampuan ve diş macunu gibi temizlik malzeme-
leri kullanılarak yapılır. Fakat temizlik maddelerinin yanlış
ve bilinçsiz kullanımı insan sağlığına zarar verebilir.
Aşağıdaki durumlardan hangisi temizlik malzemelerinin

yanlış ve bilinçsiz kullanımı sonucu oluşur?
A) Diş macunu ağız içinde kalan yiyecek artıklarını temiz-

leyerek dişlerin çürümesini engeller.
B) Şampuanın içerdiği maddeler saçı onarabilir ve saça

hacim verebilir.
5. I. Renk verici pigment ve boyalar hijyenik ortamda uygu-
C) Sabun el ve vücudu temizleyerek insan sağlığını korur.
lanmazsa sağlığı olumsuz etkiler.
D) Sıvı sabunun pH değeri, insan vücudunun pH değerine
II. Sarı renk için sağlığa zarar veren cıva kullanılır.
yakın olduğu için cildi kurutmaz.
III. Yapısında bulunan azot bileşikleri otomobil boyasında
E) Katı sabun birden çok kişi tarafından kullanıldığında
da kullanılır.
mikropların yayılmasına sebep olabilir.
Yukarıda verilen özellikler hangi kozmetik ürününe aittir?
Çözüm: A) Kalıcı dövme boyası
Katı sabun birden çok kişi tarafından kullanılırsa mikropla- B) Saç boyası
rın yayılmasına sebep olabilir.
C) Tıraş kremi
Cevap: E D) Şampuan
E) Parfüm
3. Aşağıdakilerden hangisi doğal polimer ürünüdür?
A) Teflon B) PET C) Selüloz Çözüm:
D) PVC E) Kevlar Kalıcı dövme boyaları cerrahi iğneler kullanılarak cilt

altına enjekte edilerek kalıcı bir motif oluşturulur. Bu işlem
hijyenik ortamda yapılmazsa ciddi sağlık sorunlarına
Çözüm: sebep olabilir. Cıva gibi sağlığa zararlı kimyasal maddeler
kullanılarak farklı renkte boyalar elde edilir. Kalıcı dövme
Teflon, PET, PVC ve kevlar yapay polimer üründür. Selüloz boyalarında otomobil boyasında bulunan azot bileşikleri,
doğal olarak elde edilen polimerdir. anorganik ve organik metal tuzları bulunur.
Cevap: C Cevap: A
117
KİMYA Yaygın Günlük Hayat Kimyasalları ve Gıdalar ÇÖZÜMLÜ SORULAR
6. Fiziksel ve kimyasal işlemlerin yanı sıra çeşitli katkı madde- D seçeneği,

lerinin eklenmesi sonucu elde edilen raf ömrü uzun, tüketil-
mesi kolay, ambalajlı gıdalara “hazır gıda” denir. Sabunlar vücuda zarar vermezler. Kişisel temizlik malze-
mesi olarak kullanılmaktadır. Doğru.
Aşağıdaki maddelerden hangisi hazır gıda elde etmek
için kullanılan katkı maddesi değildir? E seçeneği,
A) Renklendirici Deterjanlar petrol türevi maddeler oldukları için doğada

uzun süre parçalanmadan kalırlar. Sabunlar kolayca zarar-
B) Emülgatör sız türlere dönüşürler. Yanlış.
C) Koruyucu
Cevap: D
D) Tatlandırıcı
E) Pastörizasyon
8. Aşağıdaki görselde sabun ya da deterjan moleküllerinin bir
yüzeyde bulunan kirin etrafını sararak temizlemesi göste-
Çözüm:
rilmiştir.
Renklendirici, emülgatör, koruyucu ve tatlandırıcı maddeler
gıda katkı maddesidir. Pastörizasyon ise genellikle süt
Su molekülü
ve süt ürünlerinin içinde olan mikroorganizmaları sıcaklık
yardımıyla öldürülüp ürünlerin raf ömrünü uzatma işlemidir. Baş kısım
Cevap: E Kuyruk kısım
Kir
7. Bitkisel ve hayvansal yağların NaOH ve KOH gibi bazlar-

la tepkimesi sonucu oluşan uzun zincirli karboksilli tuzlara
sabun denir.
Sabunların iskelet formülleri,

COO-Na+ Verilen görselle ilgili,
COO-K+ I. Baş kısım ve su molekülü arasında zayıf etkilişim vardır.

şeklindedir. II. Kir ve kuyruk kısmı birbirine London kuvveti uygular.
Sabunlarla ilgili aşağıda verilen ifadelerden hangisi III. Kir polar yapıdadır.
doğrudur?
IV. Baş ve kuyruk kısımdan oluşan yapı deterjan olabilir.
A) Petrol türevi bileşiklerden elde edilirler.
B) İskelet formülünde kuyruk kısmı polar yapılıdır.
A) I ve II B) I ve III C) I, II ve IV
C) KOH ile oluşan türlerine katı sabun denir.
D) I, III ve IV E) II, III ve IV
D) İnsan vücuduna zarar vermezler.
E) Doğada uzun süre parçalanmadan kalırlar. Çözüm:
Sabun ve deterjanlar baş kısım ve kuyruk kısım olarak 2

Çözüm:
bölüm halindedir. Baş kısım suyla zayıf etkileşimler kuran
A seçeneği, polar yapıdadır. Kuyruk kısım ise kir ile etkileşen apolar
kısımdır. I. yargı doğru.
Sabunlar hayvansal ve bitkisel yağlardan elde edilirler.
Petrol türevi bileşiklerden deterjan elde edilir. Yanlış. Kir genellikle yağ molekülleri gibi apolar yapılı moleküller-
dir. Apolar yapılı kuyruk kısım ile arasında London kuvvet-
B seçeneği,
leri bulunur. Aralarında geçici elektrostatik çekim kuvvetle-
Sabunlar hidrofob yani suyu sevmeyen kısım ve hidrofil ri oluşur. II. yargı doğru.
yani suyu seven kısım olarak 2 kısma ayrılır. Bunlara baş
Benzer benzeri çözer ilkesiyle etkileşen kir ve kuyruk
ve kuyruk kısmı denir. Kuyruk kısmı apolar yapıdadır. Baş
kısımda, kuyruk kısım karbon ve hidrojenden oluşan uzun
kısmı polar yapıdadır. Yanlış.
bir zincire sahip apolar bir yapıdır. Apolar yapılı kir ile
C seçeneği, etkileşerek zayıf bağlar oluşturabilirler. III. yargı yanlış.
Yağ asitlerinin NaOH (sud kostik) ile oluşturdukları sabun- Hem deterjanlar hem de sabunlar baş ve kuyruk kısım ola-
lar beyaz (katı) sabunlardır. KOH (potas kostik) ile oluş- rak 2 bölümden oluşur. IV. yargı doğru.
turdukları sabunlar sıvı sabun ya da arap sabunu denir.
Yanlış. Cevap: C
118
ÇÖZÜMLÜ SORULAR Yaygın Günlük Hayat Kimyasalları ve Gıdalar KİMYA
9. Polimerlerle hayatın birçok yerinde karşılaşılmaktadır. 11.

Polimer maddeleri
Çoğu eşya, araç ve gerecin polimerden üretildiği görülür.
Kevlar Kauçuk Polietilen teraftalat Polietilen
Geniş kullanım alanına sahip polimerlerin üretimi son dere-
ce önemlidir. I. II. III. IV.
Kullanım alanlarıyla ilgili bazı örnek görseller aşağıda veril-

miştir. Kullanım alanı
Polimerlerin sık kullanım sebepleri arasında aşağıdaki-

lerden hangisi yoktur? a b c d
A) Hafif maddeler olması Verilen polimer maddeleri ve kullanım alanlarının doğru
eşleştirilmesi aşağıdakilerin hangisinde verilmiştir?
B) Dış etmenlerden uzun süre etkilenmemeleri
I II III IV
C) Dayanıklı ürünler elde edilmesi
D) Petrol türevli maddelerden üretilmeleri A) a b c d
E) Kolay şekil alması B) c a b d
Çözüm: C) c b d a
Polimerler hafif ve dayanıklılık özelliklerinden dolayı sıkça
D) b a c d
kullanılır. Plastik çatal bıçak ya da üretilen oyuncaklar kulla-
nıcı için oldukça hafif ve tercih edilirdirler. E) d b d a
Dış etkilere ve kimyasallara karşı uzun süre dayanabilir
özellikleri vardır.
Kurşun geçirmeyen ve yanmayan giysiler, gemi halatları Çözüm:
ve paraşütler dayanıklılığı yüksek kevlar polimerinden üre- I.kevlar: Dayanıklı, kurşun geçirmez ve yanmama özelliği-
tilmişlerdir. ne sahip bir polimerdir. Görseldeki halat ve bunun yanısıra
Petrol türevli maddelerden üretilirler ancak bu tercih edil- zırhlı araç gövdesi, kurşun geçirmez yeleklerde de kullanı-
me nedeni değil, polimerlerin olumsuz bir yanıdır. Çünkü lır.(c)
petrol kullanımı birçok çevre sorunu ve ekonomik denge-
II.kauçuk: Doğal ve sentetik türleri vardır. Doğal olanları
sizlik oluşturur.
kauçuk ağacından elde edilir. Araç lastiğinin yanında silgi,
Isıtıldıklarında yumuşayarak tekrar şekil verilebilen termop- paspas ayakkabı tabanları gibi yerlerde de kullanılır.(a)
lastik polimerler vardır.
Cevap: D III.polietilen teraftalat: PET olarak da bilinir. Aşınmalara
karşı dayanıklıdır. PET şişe kullanımının dışında araç sile-
10. Kızartma yağı olarak kullanılacak yağların, cekleri yastık, uyku tulumu bu maddeden üretilir.(b)
• Doymamış yağ sınıfında olması. IV.polietilen: PE fiziksel ve kimyasal etkilere karşı daya-
• Yüksek sıcaklıklarda yanma eğiliminin az olması. nıklıdır. Kırılgan olanları da vardır. Görseldeki plastik çanta
tercih sebebidir. (çöp poşeti) dışında boru sistemlerinde, oyuncaklarda da
Buna göre, kullanılır.(d)
I. Tereyağı. Cevap: B
II. Margarin
III. Mısır özü yağı
verilen yağlardan hangileri kızartma yağı olarak tercih
edilmelidir? 12. Aşağıda verilen maddelerden hangisi polimer bir madde
değildir?
D) I ve II E) I, II ve III A) Kauçuk B) Selüloz C) Teflon
Çözüm: D) Kevlar E) Etilen
Mısır özü yağı yüksek ısıya dayandığı için kızartmalarda
kullanılır.
Çözüm:
Tereyağı yüksek sıcaklıklarda yanma eğilimi gösterir.
Etilen polimer değil monomerdir. n tane etilen birleşerek
Kızartma için uygun değildir.
polimer madde olan polietileni oluşturur.
Margarin: Trans yağ içerdiğinden ve doymuş yapıda oldu-
ğundan kızartma için uygun değildir. Cevap: C Cevap: E
119
13. Aşağıda verilen kavram haritası kalıcı dövme boyasıyla ilgi- Çözüm:
li bilgiler vermektedir.
İlaçlar etken maddeye, etki ettiği yere ,dış koşullardan
Azo boyar etkilenmesine ve uygun dozda alınması gibi birçok nedene
maddeler kulla- bağlı olarak farklı formlarda üretilir. Görselde ilaçların
nılmaktadır. şurup, merhem ve tablet formları vardır.
I Şurup sıvı formda tablet kullanımında zorlanan kişiler için

Hastalıkların üretilir. Özellikle çocuklar tablet türü ilaçları içmekte zorla-
Cilt nırlar. Etken maddenin dışında renklendiriciler ve tatlandı-
kişiden kişiye IV Kalıcı dövme II
rahatsızlılarına rıcılar da bulunur.
bulaşmasına boyası
neden olabilir.
neden olabilir.
Merhem yarı katı formda üretilen ilaçlardandır. Cilt hasta-
III
lıkları için deriye uygulanan ilaç türüdür.
Tablet formu toz haldeki maddelerin sıkıştırılarak oluştu-

Ana bileşeni
ruldukları ilaç türüdür. Katı formdaki ilaç grubuna girer.
alkoldür.
Tablet dışında draje ,kaşe ve kapsül formları da vardır.
Verilen bilgilere göre hangileri doğru değildir? Cevap: A

D) II ve III E) III ve IV 15. Aşağıda verilen I. görselde bir kısmı soğukta katılaşmış ve
bulanık görünen sıvı yağ vardır. II. görselde ise bulanıklı-
Çözüm:
ğın belirli işlemlerle giderildiği sıvı yağ vardır.
Kalıcı dövme boyaları azo boyar maddeler kullanılarak,
deri altına cerrahi iğnelerle enjekte edilir. Kullanılan boya-
lar kanserojendir ve cilt rahatsızlıklarına neden olabilir.
I ve II doğru.
Ana bileşeni alkol olan kozmetik ürünü parfümdür. Kalıcı

dövme boyalarında ana bileşenlerden biri cıvadır.
III. yanlış.
Dövmenin hijyenik bir ortamda yapılmaması durumunda

birçok bulaşıcı hastalık kişiden kişiye bulaşabilir. I. II.
IV. doğru. Açıklamaya göre I. görselden II. görsele dönüşen sıvı

Cevap: C yağ türü aşağıdakilerden hangisidir?
A) Sızma yağ
14.
B) Vinterize yağ
Cilt hastalıkları için kullanı-
lan yarı katı formda ilaçtır. C) Riviera yağ
D) Tereyağı
Sıvı formdadır. Renkli ve E) Rafine yağ

şekerli olabilir. Çocuklar
tercih eder. Çözüm:
I. görselde soğuk ortamda katılaşarak bulanık kirli bir gö-

rüntüye sahip yağ vardır. Katı kısmın yağdan uzaklaştırıla-
Toz halindeki maddelerin
rak II. görseldeki gibi berrak ve temiz görünmesi sağlanır.
sıkıştırılarak oluşturulduğu
Bu işleme vinterizasyon denir. Bu tür yağlara ise vinterize
ilaç formudur.
yağ denir.
Verilen ilaçların formları ve özellikleri eşleştirildiğinde Sızma yağ, yağın özelliklerinde hiçbir değişim olmadan,
oluşan görsel aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir? yağ tohumlarının preslenmesiyle elde edilen yağlardır.
Rafine yağ, sızma yağdaki gibi asitlik renk, koku gibi özel-
liklerin iyileştirilmesi işlemleriyle elde edilmiş yağlardır.
A) B) C)
Riviera yağ, sızma ve rafine yağların belirli oranlarda karış-
tırılmasıyla oluşurlar.
Tereyağı sütün çalkalanarak oluşturulduğu katı yağ türüdür.
D) E)
Cevap: B
120
16. “Sabun, deterjan ve çamaşır suyu” temizlik maddele- Çözüm:

ri için aşağıda verilenlerden hangisi ortak bir özellik
Bisfenol-A: Obezite, depresyon, göğüs kanseri, erken ergen-
değildir?
lik gibi sağlık sorunlarına neden olabilir.
A) 1A grubu metallerini içermeleri
PVC (polivinil klorür): Plastik oyuncakların yapısında karşı-
B) Mikroorganizmaları ortamdan arındırmaları mıza çıkar. Bağışıklığı düşürür, astım ve alerjiye sebep olur.
C) pH değerlerinin 7’den büyük olması Polistren: Hormonları bozan kimyasal maddeler içeriyor.
D) Hidrofil ve hidrofob uç içermeleri Kevlar; kurşun geçirmez ve yüksek sıcaklığa dayanıklı giysi
E) Gıda sektöründe kullanılmamaları yapımında, zırhlı araç gövdesi, uçak kanadı, gemi halatı,
paraşüt ve dağcılık ipleri, fren balatası vb. gereçlerin yapı-
mında kullanılır.
Çözüm:
Etilen Glikol: Eğitim ve gelişim oyuncaklarında rastlanır.
Sabun ve deterjanda C ve H içeren apolar hidrofob uç ile Gözlerin ve solunum yolu tahrişine sebep olur.
Katı sabunda( -COONa ) hidrofil uç, sıvı sabunda (–COOK) Cevap: D

hidrofil uç var.
deterjanda ise (–SO3Na) hidrofil uç vardır.
Çamaşır suyunda(NaClO) ise hidrofil ve hidrofob uç yoktur.

D yanlış
Na elementi 1A grubu
18. 1. Ana maddesi selülozdur.
K elementi 1A grubu √ A doğru
2. Suyu seven kısım.
Temizleme özellikleri sayesinde kir ve mikroorganizmaları 3. Bitki çiçek ve yapraklarından parfüm eldesinde kullanı-
suyla beraber ortamdan uzaklaştırılar. B doğru
lan yöntem.
Çamaşır suyu pH=12,5 4. Doymamış bir yağ adı.
Deterjanın pH=9 5. Sert, sıkıştırılmış ilaç formu.
Sabunun pH=8-9 dur √ C doğru
Yiyeceklerin temizlik malzemeleri ile temizlenmeleri

gıda üzerinde kalıntıya sebebiyet verir bu durum hem
yiyeceklerdeki proteinleri bozacağından gıdaların lezzeti
de bozulacaktır. Aynı zamanda gıda üzerinde kalan
kimyasal yemek borusunu tahriş ederek mide bulantısına
neden olur. E doğru
Cevap: D Yukarıda verilen bulmacayı çözen öğrencinin işaretli

karelerden oluşturduğu anahtar kelime hangisidir?
A) Simya B) Kimya C) Metal

D) Sızma E) Sabun
17. Çocuklar için üretilen oyuncakların yapısında maliyeti düşür-

mek için sağlığa zararlı polimerler kullanılmaktadır. Çözüm:
Buna göre aşağıdakilerden hangisi oyuncaklarda kulla-

nılan bu polimerler arasında yer almamaktadır?
A) Bisfenol-A
B) PVC
C) Polistren
D) Kevlar
E) Etilen Glikol
Cevap: B
121
19. Ülkemizde “Sıfır atık” projesi kapsamında çevre kirliliğini İlaç formlarının kullanma şekilleri farklı olduğu gibi etkisini
önlemek ve ülke ekonomisine katkıda bulunmak için okul- gösterdikleri süreler de farklıdır. E doğru.
larda geri dönüşüm tankları bulunmaktadır. Cevap: C
Toplanan maddelerden hangisi ağır metaller içerdiğin-

den dolayı gelişigüzel çöplere atılmamalıdır?
21. Bir öğrenci almış olduğu hazır gıdaların içeriklerini incele-
A) Yağ diğinde heterojen olarak dağılması gereken bazı bileşenler
olduğu halde pürüzsüz, homojen görünümlü ve raf ömrü
B) Cam şişe
uzun ürünler elde edildiğini fark etmiştir.
C) Kullanılmış Kağıt
Öğrenci bu durumu kimya öğretmenine sorduğunda besin-
D) Plastikler
lerin iyi görünmesini sağlayan bu katkı maddesinin genel
E) Pil adının,
Çözüm: Aşağıdakilerden hangisi olduğunu öğrenmiştir?
Okullarda; plastik, cam, metal, kağıt atık toplama üniteleri A) Koruyucular

sıklıkla görülen toplama kaplarıdır. Camın ham maddesi B) Renklendiriciler
kum, kağıdın selüloz, plastiklerin ham petrol ve türevleridir.
C) Tatlandırıcılar
Yağların lavaboya dökülmesi çevreye zarar verdiğinden
D) Emülgatörler
dolayı yağ toplama tanklarında toplanmalıdır.
E) Antioksidanlar
Pillerin içinde (Kurşun, Cıva, Kadminyum, Nikel) gibi ağır
metaller bulunur.
Çözüm:
Cevap: E
Hazır gıdalarda yağ ve su gibi birbiri ile karışmayan iki
veya daha fazla fazın karışmasını sağlamak amacıyla
20. Eczanede çalışan bir çırak kas gevşetici ilaçları düzenler-
ilave edilen maddelere “emülgatörler” denir. Dondurma,
ken bu ilaçların,
çikolata, unlu mamuller, mayonez, sosis, soslar gibi birçok
• Hap üründe kullanılır.
• Merhem Cevap: D
• İğne
Şeklinde formlarının olduğunu görmüştür. Aynı tür ilacın
neden farklı formlarda üretildiğini araştıran çırak, 22. Mutfakta yemek yapan bir aşçının menüsünde kızartma
vardır. Kızartma işlemini yapısı değiştirilmeden ağartma,
Yaptığı araştırma sonucunda aşağıdaki bilgilerden hangi- koku, asitlik ve reçine giderme gibi işlemlere tabi tutulma-
sinin yanlış olduğunu öğrenmiştir? sıyla elde edilen yağda yapmak isteyen aşçı,
A) Her ilaç formunun yaş aralığı farklıdır. Aşağıdaki yağlardan hangisini tercih etmelidir?
B) Her ilaç formunun etki merkezi farklıdır.
A) Tereyağı B) Sızma yağ C) Rafine yağ
C) Üretici firmaların ilaçların satışını arttırmak istemelerin-
D) Vinterize Yağ E) Riviera Yağ
dendir.
D) İlaç formlarının içerisindeki etken madde miktarı farklıdır.
Çözüm:
E) İlaçların etki süreleri farklıdır.
Rafine yağ: Yağın yapısı değiştirilmeden ağartma, koku,
asitlik ve reçine giderme gibi işlemlere tabi tutulmasıyla
Çözüm: elde edilen yağdır.
Kas gevşetici haplar 16 yaşından küçük çocuklarda kulla-
nılmaz. Kas gevşetici merhemler 65 yaşından sonra doktor Riviera Yağ: Rafine yağa belirli oranlarda (%15-40) sızma
reçetesi olmadan kullanılmaz. A doğru. yağ karıştırılması ile elde edilen yağdır.
Kas gevşeticilerin bazıları merkezi sinir sitemine etki eder- Sızma yağ: Yağın yapısını değiştirmeden saflığını ve tadı-
ken bazıları lokal olarak (omuz, diz gibi) etkilidir. B doğru. nı koruyarak mekanik yöntemler ve ısı uygulaması ile elde
edilen yağdır.
İlaç firmaları ilacın satışını arttırmak için farklı formlarda
üretim yapmazlar. Uzun araştırmalar ve klinik çalışmalar Vinterize Yağ: Donmuş yağ asitlerinin süzülerek yağdan
sonucunda ilacın etkili ve etkin kullanım formunu hazırlar- uzaklaştırılması sonucunda elde edilen yağa vinterize yağ
lar. C yanlış. denir.
Kas gevşetici ilaçların içerisindeki etkin maddelerin kütle- Tereyağı: Doymuş yağ sınıfında olan, taze veya fermente
ce yüzde miktarları farklıdır. Etkin maddeler ilaç kutusunun kremadan veya sütten ayrılmış süt ürünüdür.
üzerinde % derişim ya da mg şeklinde belirtilir. D doğru. Cevap: C
122
23. Sabun ve deterjanın kir ve su ile etkileşimi görselde veril- Çözüm:

miştir.
Sabunların Genel Deterjanların Genel
Özellikleri Özellikleri
I. Eldesinde bitkisel ya da Eldesinde petrol türevleri
hayvansal yağlar kullanılır. kullanılır.
A B
I. satırda sabunun özelliği deterjana, deterjanın özelliği sabu-
na yazarak hata yapmıştır.
Buna göre sabun ve deterjanın yapısındaki,
Cevap: A
I. A suyu sevmeyen, B suyu seven kısımdır.
II. A polar, B apolar kısımdır.
III. A hidrofob, B hidrofil kısımdır.
yargılarından hangileri doğrudur? ( : Su Molekülü)

Çözüm:
25. Kişisel temizlikte en çok kullanılan maddelerden biri sabun-
A kısmı: Su sevmeyen (hidrofob) apolar kısım kovalent dur. Sabunun farklı iki formu aşağıda görülmektedir.
bağlıdır ve bu kısma kuyruk da denir.
B kısmı: Su seven (hidrofil) kısım polar yapı gösterir ve bu

kısma baş denir.
I. A suyu sevmeyen, B suyu seven kısımdır.

Bu ifade doğrudur.
II. A polar, B apolar kısımdır. Bu ifade yanlıştır. A apolar, B

polar bölümdür.
III. A hidrofob, B hidrofil kısımdır. Bu ifade doğrudur.

Buna göre,
Cevap: E
I. pH’ı cilt pH’ına daha yakındır.
II. Ciltteki kiri temizler.
III. Yağ asitlerinin potasyum tuzudur.

24. Sabun ve deterjanların genel özelliklerini çizelgeye numa-
ralar halinde yazan öğrenci, IV. Elden arınma süresi kısadır.
Sabunların Genel Deterjanların Genel V. Daha hijyeniktir.

Özellikleri Özellikleri numaralandırılmış bilgilerden hangileri sıvı sabunlar için
doğru, katı sabunlar için yanlıştır?
I. Eldesinde petrol türevleri Eldesinde bitkisel veya
kullanılır. hayvansal yağlar kulla- A) I ve II B) I ve III C) I, II ve V
nılır.
D) I, III ve V E) I, III, IV ve V
II. Doğada kolaylıkla parça- Doğada kolaylıkla par-
lanır. çalanmaz.
Çözüm:
III. İnsan vücuduna zararlı İnsan vücuduna zararlı
etkileri yoktur. etkileri vardır. Sıvı sabunların pH değeri cilt pH’ına yakın olduğu için
hassas ciltler için daha uygundur. Sıvı sabunlar yağ
IV. Toprak ve su kirliliğine Toprak ve su kirliliğine
asitlerinin potasyum tuzudur. Ancak kullanıcılar arasında
neden olmaz. neden olur.
mikrop geçişine sebep olmadığından daha hijyeniktir.
V. Sert sularda temizleme Sert sularda temizleme
II. Kiri temizleme ortak özelliktir.
özelliği azalır. özelliği gösterir.
hangi numaralı satırda hata yapmıştır? IV. Elden arınma süresi katı sabunda daha azdır.
A) I B) II C) III D) IV E) V Cevap: D
123
26. Çamaşır sodası suyun sertliğini azalttığından deterjan ve 28. Sabunun yapısında polar (su seven-hidrofil) kısma ‘’BAŞ’’
toz sabun üretiminde katkı maddesi olarak kullanılır. ve apolar (su sevmeyen-hidrofob) kısma ‘’KUYRUK’’ denir.
Bununla ilgili olarak verilen, Sabunun kir ve su ile etkileşimine ait olarak verilen,
I. Na2CO3 formülüne sahip olan bileşiğin sistematik adı I. a Sabun molekülünün apolar
sodyum karbonattır. kısmı (hidrofob) kiri oluşturan
maddeler ile etkileşime girer.
II. Çamaşır sodasının yapısındaki Na+ iyonları sert sular-
daki Mg 2+
ve Ca 2+
iyonları ile yer değiştirerek sabunun
kolay köpürmesini sağlar.
III. Na2CO3 + H2O √ NaOH + NaHCO3
tepkimesine göre oluşan NaOH yağlarla(kir) etkileşerek II. b Kir, sabun molekülünün
sabunlaşacağından temizliği sağlar. hidrofob kısımları tarafından
hapsedilir. Sabunun polar
yargılarından hangileri doğrudur? kısmı suyla etkileşir.
III. c Kir ortamdan çözeltiye geçe-
rek yüzeyden uzaklaştırılır.
Çözüm:
Böylece temizlik tamamlanır.
Tüm yargılar doğrudur.
Deterjanların henüz yaygın kullanılmadığı dönemde sabun

verimini arttıran soda önemli temizlik malzemelerinden biridir.
Cevap: E yukarıdaki görsellerle açıklama cümlelerinin doğru

eşleştirilmesi aşağıdakilerden hangisidir?
I II III
27. Sabun molekülünün hidrofil (su seven) kısmı ‘’BAŞ’’, hidro- A) a b c

fob (su sevmeyen) kısmı ‘’KUYRUK’’ olarak adlandırılır.
B) b c a
Suda çözünmeyen kirin yüzeyden uzaklaştırılması süreci C) c a b
ile ilgili olarak verilen,
D) a c b
I. KUYRUK-KİR London
E) b a c
II. BAŞ-SU Dipol-dipol
III. SU-SU Hidrojen bağı

Çözüm:
IV. SU-KİR Dipol-indüklenmiş dipol
Sabunun temizleme aşamaları,
yukarıdaki etkileşimlerden hangileri doğrudur?
A) I ve II B) I ve III C) II ve III
Çözüm:
Baş=Polar Kuyruk=Apolar Su=Polar
Suda çözünmeyen kir=Apolar olduğuna göre Cevap: A
I. Apolar-apolar=London
II. Polar-Su=Dipol-dipol
III. Su-Su=Hidrojen bağı
IV. Su-Apolar=Dipol-İndüklenmiş dipol
Cevap: E
124
29. Hayatımızı kolaylaştıran birçok ürünün polimerden oluştuğu 31. Öğretmeninin isteği üzerine polimerlerle ilgili bir kavram
bilinmektedir. Günlük yaşantıda yaygın olarak kullanılan haritası oluşturan öğrenci,
malzemelere ait polimer bilgileri aşağıda karışık olarak
verilmiştir.
Vinil klorür monomerinin

polimerleşmesi ile oluşur.
Politetrafloreten moleküllerinin
polimerleşme ürünüdür.
hangi numaralı kutucukları değiştirirse doğru bir kavram

haritası yapmış olur?
Poli etilen teraftalat, etilen
glikol ve teraftalik asidin poli- A) 1 ile 2 B) 1 ile 4 C) 3 ile 4
merleşmesi ile oluşur.
D) 3 ile 5 E) 4 ile 5
Buna göre, aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi doğrudur? Çözüm:
Yapılan kavram haritasında 3 ile 5 numaralı kutucukların

yer değiştirmesi gerekir. Çünkü kevlar yapay polimerlere
A) B) C) örnek iken, ipek de doğal polimerlere örnektir.
Cevap: D
D) E)
32. Polimer adları Kullanım alanları
Çözüm: I. Polietilen ○ Tek kullanımlık tabak-çatal
II. Kevlar yapımında

Su şişesi PET (Polietilen teraftalat)
☼ Araçlarda bilye yataklarının
Teflon tava TEFLON (Politetraflor eten) III. Politetraflor eten
iç yüzeylerinde
Pencere PVC (Polivinil klorür) IV. Polistiren
¢ Zırhlı araç gövdesi yapımında
Cevap: B
◊ Naylon poşet yapımında
30. EN YANICI MADDE Numaralandırılmış polimer adları ile kullanım alanları

hangi seçenekte doğru olarak eşleştirilmiştir?
Elektronegativitesi en yüksek flor ile elektron ilgisi en
yüksek klor atomlarından oluşan CIF3 bileşiği cam, kum, I II III IV
asbest ve kevları tutuşturacak özelliktedir. Beton üzerin- A) ☼ ¢ ○ ◊
de bile tutuşan CIF3, roket yakıtı ve lav silahı olarak bile
kullanılamazdı, çünkü roketi ve silahı kullanan askeri de B) ◊ ¢ ☼ ○
yakardı. C) ○ ☼ ¢ ◊
Verilen paragrafta söz edilen maddelerden hangileri poli-
mer yapıdadır?
D) ☼ ¢ ◊ ○
A) CIF3
E) ◊ ¢ ○ ☼
B) Kevlar
Çözüm:
C) Kum-beton
Polimer adları Kullanım alanları
D) Cam-asbest
I. Polietilen ◊ Naylon poşet yapımında
E) Roket yakıtı-lav silahı
II. Kevlar ¢ Zırhlı araç gövdesi yapımında
Çözüm: III. Politetraflor eten
☼ Araçlarda bilye yataklarının iç
Kevlar, amin ve asit klorürlerinin tepkimesi sonucu elde IV. Polistiren yüzeylerinde
edilen sentetik bir polimerdir. Kevlar kurşun geçirmez ve
yüksek sıcaklıkta dayanıklı giysi, zırhlı araç gövdesi, uçak ○ Tek kullanımlık tabak- çatal
kanadı, fren balatası gibi malzemelerin yapımında kullanılır. yapımında
Cevap: B Cevap: B
125
33. Öğrenci kelime ilişkilendirme testinde “geri dönüşüm” keli- 35. ‘’Geri dönüşüm’’ kullanılmış malzeme-
me grubunu, leri yeni malzemelere veya ürünlere
dönüştürme işlemine denir. Örneğin
(1) doğal kaynakların verimli kullanılmasını sağlar. 1 ton atık kağıdın geri dönüşümü ile
8 ağacın kesilmesi önlenebilir.
(2) enerji tasarrufu sağlar.
Buna göre,
(3) ham madde sorunu ortaya çıkarır.
• Polimer malzemeler
(4) çevre kirliliğini önlemez. • Piller ve elektronik atıklar
• Organik sıvılar(Yağlar)
(5) ülke ekonomisine katkı sağlar.
• Metaller
numaraları ile belirtilen sözcük grupları ile tamamlamıştır. • Ahşap malzemeler
• Tekstil ürünleri
Buna göre öğrenci hangi numara ile tamamladığı ifade-
• Cam kırıkları
lerde yanlış yapmıştır?
yukarıdakilerden kaç tanesi geri dönüşümü yapılarak
A) 3 ve 4 B) 4 ve 5 C) 1, 2 ve 3 ülke ekonomisine katkı sağlayacak atıklara örnektir?
D) 2, 4 ve 5 E) 1, 3, 4 ve 5
A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7
Çözüm:
Geri dönüşüm (1) doğal kaynakların verimli kullanılmasını Çözüm:

sağlar. Bu ifade doğrudur. Kağıt gibi yukardaki 7 başlıktaki atıkların tümü geri dönüş-
türülerek doğal kaynakların verimli kullanılmasını ve enerji
Geri dönüşüm (2) enerji tasarrufu sağlar. Bu ifade doğrudur.
tasarrufunu sağlar.
Geri dönüşüm (3) ham madde sorunu ortaya çıkarır. Bu ifa-
Cevap: E
de yanlıştır. Geri dönüşüm (3) ham madde sorununu orta-
dan kaldırır.
Geri dönüşüm (4) çevre kirliliğini önlemez. Bu ifade yanlış-

tır. Geri dönüşüm (4) çevre kirliliğini önler. 36. Numaralandırılan maddelerden,
Geri dönüşüm (5) ülke ekonomisine katkı sağlar. Bu ifade I. Çamaşır suyu - saç kremi
doğrudur.
II. Deodorant - tırnak cilası
Cevap: A III. Şampuan - nemlendirici
IV. Saç jölesi - kireç kaymağı

34. Geri dönüşüm, kullanılmış malzemeleri yeni malzemelere V. Parfüm - saç boyası
veya ürünlere dönüştürme işlemidir.
hangileri kişisel bakım ve estetik amacıyla kullanılan
Buna göre, kozmetik ürünü çifti içerir?
I. Plastik şişeler, karton kutular, metal atıklar geri dönüştü- A) I ve III B) I, II ve III C) I, II ve IV
rülebilen malzemelerdir. D) II, III ve V E) I, II, III ve IV
II. Üzerinde geri dönüşüm sembolü taşıyan ürünler geri
dönüştürülebilir.
Çözüm:
III. Geri dönüşüm çevre kirliliğini önler.
I. Çamaşır suyu - saç kremi (Bu çiftten çamaşır suyu hijyen
IV. Geri dönüşüm sırasında enerji harcanmaz. amacıyla kullanılan temizlik maddelerindedir. Saç kremi
yargılarından hangileri doğrudur? kozmetik ürünüdür.)
A) I ve III B) I, II ve III C) I, II ve IV II. Deodorant - tırnak cilası (Bu kozmetik ürünü çiftidir.)
D) I, III ve IV E) I, II, III ve IV III. Şampuan - nemlendirici (Bu kozmetik ürünü çiftidir.)
Çözüm: IV. Saç jölesi - kireç kaymağı (Bu çiftten saç jölesi kozmetik
ürünü, kireç kaymağı ise hijyen amacıyla kullanılan temizlik
I., II. ve III. ifade doğrudur. IV. ifade yanlıştır. Geri dönü- maddelerindedir.)
şüm enerji tasarrufu sağlar; ama geri dönüşüm sırasında
da enerji kullanılır. Geri dönüşümün de bir maliyeti vardır. V. Parfüm - saç boyası (Bu kozmetik ürünü çiftidir.)
Cevap: B Cevap: D
126
37. 4 38. Vücuda alınan veya uygulanan; hastalığın tanı, …I… veya
Kozmetiklerde
önlenmesini sağlayan kimyasal madde olan …II… vücudun
kullanılan koru-
2 yucu ve kokular işlevlerini korur, geliştirir veya düzenler. Vücutta oluşturulma-
Paraben ve formaldehit 1. çıkış
zararsızdır. D sı istenen fizyolojik ve …III… etkiye göre hap, şurup, …IV…
kozmetikte kullanılan
1 Y ve …V… formlarında hazırlanır.
Kozmetiklerde yaygın koruyuculardır. D 2. çıkış
kullanılan koku Y 3. çıkış
D İlaç ile ilgili verilen metinde numaralandırılmış boşluklara
vericiler alerjik D
Saç boyası
reaksiyona 5 Y yazılması gereken sözcükler hangi seçenekte doğru
kozmetik ürün-
neden olabilir. 4. çıkış
lerdendir. eşleştirilmiştir?
6 Kozmetik malzeme-
Y
3 leri zararlı kimyasal I II III IV V
Kozmetik ürünlerinde içermez. D 5. çıkış
bulunan boyar maddeler A) tedavi ilaç biyolojik iğne merhem
D Y
ağrı metaller içerir. 6. çıkış
Y 7. çıkış B) ilaç tedavi iğne merhem biyolojik

D
Saç jölesi saç Y C) tedavi biyolojik ilaç iğne merhem
7 8. çıkış
dökülmelerine
neden olabilir.
D) ilaç biyolojik tedavi merhem iğne
Birbiriyle bağlantılı Doğru (D) / Yanlış (Y) önermeleri içe- E) biyolojik iğne ilaç tedavi merhem
ren tanılayıcı dallanmış ağaçta 1 numaralı önermeden
başlayıp doğru seçimler yaparak ilerlediğinizde kaçıncı Çözüm:
çıkışa ulaşırsınız?
Vücuda alınan veya uygulanan; hastalığın tanı, tedavi (I)
A) 1 B) 2 C) 4 D) 6 E) 8 veya önlenmesini sağlayan kimyasal madde olan ilaç (II)
vücudun işlevlerini korur, geliştirir veya düzenler. Vücutta
oluşturulması istenen fizyolojik ve biyolojik (III) etkiye göre
Çözüm: hap, şurup, iğne (IV) ve merhem (V) formlarında hazırlanır.
4
Kozmetiklerde Cevap: A
kullanılan koru-
2 yucu ve kokular
Paraben ve formaldehit zararsızdır. D 1. çıkış
kozmetikte kullanılan
1
yaygın koruyuculardır. D
Y
2. çıkış 39.
Kozmetiklerde I II
kullanılan koku Y 3. çıkış
D ֍ Doğru dozda ♥ dış etkilerden korumak.
vericiler alerjik D
Saç boyası
reaksiyona 5
kozmetik ürün- Y Vücutta dağılım ve ☼ alınmasını sağlamak.
neden olabilir. lerdendir. 4. çıkış ¢
emilimini istenen bölgeye yerleş-
6 Kozmetik malzeme-
Etken maddesini
●
Y
3 leri zararlı kimyasal
5. çıkış
◊ tirmek.
Kozmetik ürünlerinde içermez. D
bulunan boyar maddeler ☺ Vücut dokuları içinde ∎ kontrol etmek.
D Y
ağrı metaller içerir. 6. çıkış
7. çıkış I ve II olarak numaralandırılan tablolardaki kelime grupla-

Y
D
rı kullanılarak ilaçların farklı formda hazırlanış sebepleri-
Saç jölesi saç Y
7 8. çıkış ne ait yargılar hangi seçenekte doğru olarak verilmiştir?
dökülmelerine
neden olabilir. ֍ ¢ ◊ ☺
1. Kozmetiklerde kullanılan koku vericiler alerjik reaksiyo-
na neden olabilir. (D) A) ♥ ☼ ● ∎
2. Paraben ve formaldehit kozmetikte kullanılan yaygın koru- B) ☼ ∎ ♥ ●
yuculardır. (D)
C) ∎ ● ♥ ☼
3. Kozmetik ürünlerinde bulunan boyar maddeler ağır metal-
D) ☼ ∎ ● ♥
ler içerir. (D)
E) ∎ ● ♥ ☼
4. Kozmetiklerde kullanılan koruyucu ve kokular zararsızdır.
(Y) Kozmetiklerde kullanılan koruyucu ve kokuların bazıları
Çözüm:
toksik ve kanserojendir.
İlaçların farklı formlarda oluşunun sebebi;
5. Kozmetik malzemeleri zararlı kimyasal içermez. (Y)
Kozmetik malzemelerine konulan katkı kimyasallarının
• ֍ Doğru dozda ☼ alınmasını sağlamak,
çoğu tehlikeli ve sağlığa zararlıdır. • ◊ Etken maddesini ♥ dış etkilerden korumak,
• ☺ Vücut dokuları içinde ● istenen bölgeye yerleştir-
6. Saç boyası kozmetik ürünlerdendir. (D) mek,
• ¢ Vücutta dağılım ve emilimini ∎ kontrol etmek
7. Saç jölesi saç dökülmelerine neden olabilir. (D)
olarak sayılabilir.
Cevap: B Cevap: B
127
40. İlaçlar, hastalığın tanısı, tedavisi veya önlenmesi için vücu- 42. Gıdaların özellikleri
da alınan ya da uygulanan kimyasal maddedir.
I. Üretiminde hiçbir kimyasal gübre ve katkı maddesi
Buna göre, kullanılmayan
I. Bazı ilaçların tadı gizlenmiş, II. Raf ömrü uzun

bazı ilaçların ise mide de çözün- III. Tüketilmesi kolay
mesi engellenmiştir. IV. Kaynağından elde edildiği gibi kullanılan
V. Herhangi bir işlemden geçmemiş
VI. Koruyucu, renklendirici gibi çeşitli kimyasallar içeren
II. Yarı katı emülsiyon jel veya
akışkan losyon halinde bulu-
Yukarıda verilen özelliklerden hangileri doğal gıdalara
nabilir.
aittir?
A) I, IV ve V
III. Diğer ilaç formlarına göre daha
hızlı etki eder. B) I, II ve VI
C) II, III ve IV
D) III, V ve VI
IV. Çözelti, emülsiyon ve süspan-
E) II, III, IV ve VI
siyon şeklinde olabilir.
Çözüm:
I, IV ve V numaralı özellikler doğal gıdaya ait; II, III ve VI

farklı formlardaki ilaçlarla ilgili olarak yapılan açıklama- numaralı özellikler hazır gıdaya ait özelliklerdir.
lardan hangileri doğrudur?
Cevap: A
A) I ve II B) I ve III C)I, II ve III
43. Tüketilmesi kolay, raf ömrü uzun, koruyucu, renklendirici

Çözüm: gibi çeşitli kimyasallar içeren besin maddelerine ‘’hazır
I.hap, II.merhem, III.iğne, IV.şurup formları ile ilgili olarak gıda’’ denir.
verilen bilgiler doğrudur.
Buna göre,
Cevap: E
KATKI MADDESİ HAZIR GIDA
I. Emülgatörler Hazır çorbalar-Tatlılar

41. Bir hazır gıdanın vücuda ne ölçüde zararlı olduğunu veya
günlük besin ihtiyacımızın ne kadarını karşıladığını öğre- II. Renklendiriciler Sakız-Sosis-Reçel
nebildiğimiz mobil uygulamalar vardır. Ancak etiket okur-
III. Tatlandırıcılar Hazır köfte harcı-Et suyu tableti
yazarlığının önem kazandığı günümüzde satın alma anın-
da öncelikli olarak yapmamız gereken etikete bakmaktır. çeşitli hazır gıdalarda bulunan katkı maddeleri ile ilgili
yukarıdaki örneklerden hangileri doğrudur?
Buna göre ülkemizde üretilen bir bisküvi paketinin etike-
tinde aşağıdaki bilgilerden hangisinin bulunması zorunlu A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
değildir? D) II ve III E) I, II ve III
A) Üretim yeri Çözüm:
B) İçindekiler Emülgatörler gıdalarda homojen görüntüyü sağlamak için
özellikle hazır çorba ve tatlılarda kullanılır.
C) Üretim tarihi
D) Son kullanma tarihi Renklendiriciler gıdayı çekici hale getirmek için özellikle
şekerleme, dondurma, sakız, sosis ve reçel gibi gıdalarda
E) Fiyat bilgisi
kullanılır.
Çözüm: Tatlandırıcılar gıdanın aromasını zenginleştirmek için

özellikle şeker, bisküvi, soda, diyet içecekler, salam, sosis,
Üretim yeri, içindekiler, üretim tarihi ve son kullanma tari-
köfte harcı, hamburger, et suyu tableti, cips ve krakerlerde
hine ait bilgilerin yazılması gerekli iken fiyat bilgisinin ya-
kullanılır.
zılması gerekli değildir.
Cevap: E Cevap: E
128
44. Yağlarla ilgili verilen tanımlar, Çözüm:
I. Doymuş yağ sınıfında olan, taze veya fermente krema- A) Hazır gıdada doğal renk ve aromayı korumak amacıyla
dan veya sütten ayrılmış süt ürünüdür. kullanılır. (Koruyucular)
II. Oda sıcaklığında sıvı hâlde bulunan, doymamış yağ asi- B) Hazır gıdalarda oluşabilecek bakteri, küf ve maya
di oranı yüksek olan yağlardır. bozulmasına karşı gıdayı korumak amacıyla kullanılır.
(Koruyucular)
III. Yüksek erime noktasına sahip katı yağların, krema, A vita-
mini ve renklendiricilerle işlem görmesi ile elde edilir. C) Hazır gıdalarda raf ömrünü uzatmak amacıyla kullanılır.
IV. Oda sıcaklığında katı hâlde bulunan, hayvansal kaynak- (Koruyucular)
lardan veya bitkisel yağların hidrojenle doyurulmasın- D) Hazır gıdayı çekici hâle getirmek için kullanılır.
dan elde edilir. (Renklendiriciler)
hangi seçenekte verilen kavramlarla doğru eşleşir?
E) Hazır gıdalarda pH değerini ayarlamak amacıyla kulla-
I II III IV
nılır. (Koruyucular)
A) Sıvı Yağlar Katı Yağlar Vinterize Yağ Katı Yağlar
Cevap: D
B) Tereyağı Sıvı Yağlar Margarin Katı Yağlar
C) Vinterize Yağ Sıvı Yağlar Katı Yağlar Margarin
D) Sıvı Yağlar Margarin Katı Yağlar Tereyağı
E) Margarin Katı Yağlar Tereyağı Sıvı Yağlar
Çözüm:
Tanımlara ait kavramlar parantez içinde verilmiştir.
I. Doymuş yağ sınıfında olan, taze veya fermente krema-

dan veya sütten ayrılmış süt ürünüdür. (Tereyağı)
II. Oda sıcaklığında sıvı hâlde bulunan, doymamış yağ asi-

di oranı yüksek olan yağlardır. (Sıvı Yağlar)
46. Azı karar çoğu zarar olan yağlarla ilgili olarak hazırlanan
III. Yüksek erime noktasına sahip katı yağların, krema, A
yandaki bulmacayı doldurmamız için şu bilgiler veriliyor.
vitamini ve renklendiricilerle işlem görmesi ile elde edilir.
(Margarin) 1. Yağın yapısı değiştirilme-
den, ağartma, koku, asitlik
IV. Oda sıcaklığında katı hâlde bulunan, hayvansal kaynak-
lardan veya bitkisel yağların hidrojenle doyurulmasından ve reçine giderme işlemleri-
elde edilir. (Katı yağlar) ne tabi tutularak elde edilen
yağ.
Cevap: B
2. Mekanik yöntemler ve ısı
uygulaması ile yağın yapı-
sını değiştirmeden saflığını
ve tadını koruyarak elde
45. Hazır gıdalara bozulmayı önlemek, göze güzel görünme- edilen yağ.
sini sağlamak amacıyla birçok kimyasal madde katılır. Bu
3. Rafine zeytin yağına belli oranlarda sızma zeytin yağının
kimyasal maddeler koruyucular, renklendiriciler, emülsi-
karıştırılması ile elde edilen yağ.
yonlaştırıcılar, tatlandırıcılar şeklinde sınıflandırılabilir.
4. Yağlardaki doymuş yağ asitlerinin süzülerek yağdan
Kullanım alanları aşağıda verilen gıda katkı maddeleri uzaklaştırılması sonucunda elde edilen yağ.
gruplandırıldığında hangisi farklı bir grupta yer alır?
5. Yüksek erime noktasına sahip krema, A vitamini ve
A) Hazır gıdada doğal renk ve aromayı korumak amacıyla renklendiricilerle işlem görerek elde edilen katı yağ.
kullanılır. Buna göre aşağıdakilerden hangisi yuvarlak kutucuklar-
B) Hazır gıdalarda oluşabilecek bakteri, küf ve maya bozul- da bulunan harflerden biri değildir?
masına karşı gıdayı korumak amacıyla kullanılır. A) R B) S C) V D) M E) T
C) Hazır gıdalarda raf ömrünü uzatmak amacıyla kullanılır. Çözüm:
D) Hazır gıdayı çekici hâle getirmek için kullanılır. 1. RAFİNE 3. RİVİERA 5. MARGARİN
E) Hazır gıdalarda pH değerini ayarlamak amacıyla kulla- 2. SIZMA 4. VİNTERİZE
nılır. Cevap: E
129
47. …...I…... besinlerdeki mikrobik çoğalmayı yavaşlatır fakat 49. Hazır gıdalara bozulmayı önlemek, göze güzel görünmesi-
patojen mikroorganizmaları tamamen yok etmez,amaç ni sağlamak amacıyla birçok kimyasal madde katılır.
kullanma tarihine kadar, …...II…... ürünün içinde yaşayan
patojen sayısını, hastalığa neden olmayacak şekilde azalt- Buna göre, kimyasal katkı maddelerinin kullanım amaç-
maktır. ları ile ilgili olarak verilen aşağıdaki eşleştirmelerden
…...III…... işleminde ise sütün yapısındaki bütün mikro-
organizmalar öldürülür. Ürünün raf ömrü artarken besin Kimyasal madde Kullanım Amacı
değeri kaybolur. A) Antimikrobiyal Bakteri,küf, bakteri, küf ve maya
madde bozulmasına karşı gıdayı koru-
Yukarıda I,II ve III ile numaralandırılmış olarak verilen
boşluklara hangi terimler getirilmelidir? mak, raf ömrünü artırr.
I II III B) Renklendiriciler Hazır gıdayı çekici hâle getirmek

A) Pastörizasyon Pastörize UHT için kullanılan doğal ve sentetik
kimyasallardır.
B) UHT Pastörize Pastörizasyon
C) Pastörize Pastörizasyon UHT C) Emülgatörler hazır gıdalara homojen görüntü
D) Pastörize UHT Pastörizasyon kazandırmak için gıda
E) Pastörizasyon UHT Pastörize emülgatörleri katılır.
D) Tatlandırıcılar Hazır gıdanın lezzetini ve aro-

Çözüm:
masını daha hoş hâle getirmek
Pastörizasyon, besinlerdeki mikrobik büyümeyi yavaşlatır için kullanılır.
fakat patojen mikroorganizmaları tamamen yok etmez,
E) Gıda boyaları Doğal renk ve aromayı korumak,
amaç kullanma tarihine kadar, pastörize ürünün içinde
yaşayan patojen sayısını, hastalığa neden olmayacak pH değerini ayarlamak amacıyla
şekilde azaltmaktır. kullanılır.
UHT işleminde ise sütün yapısındaki bütün mikroorganiz-

malar öldürülür. Ürünün raf ömrü artarken besin değeri Çözüm:
kaybolur. Cevap: A
E seçeneğindeki katkı maddesi gıda maddelerinin güzel
görünümünü sağlayarak albenisini arttırmak amacıyla ter-
48. Bir öğrencinin sınav kâğıdını inceleyen öğretmen, zeytin- cih edilir.
yağı ile ilgili verilen yanıtta bazı sözcüklerin hatalı olduğu- Cevap: E
nu görüp altını çizmiştir.
“Zeytinyağında (I) doymuş yağ oranı yüksek olduğundan

kalp rahatsızlığı, diyabet ve bazı kanserlerin gelişme riski-
ni (2) artırır. Yüksek (3) A vitamini içeriğinden dolayı güçlü
bir antioksidandır.”
Öğrencinin verdiği yanıtın doğru olması için altı çizili

sözcüklerin yerine hangi seçenekte verilen sözcükler
yazılmalıdır?
I II III
A) sıvı barındırır E
B) doymamış kazandırır D
C) sıvı azaltır K
D) asitli korur D
E) doymamış azaltır E
Çözüm:
Öğrencinin verdiği yanıt aşağıdaki şekilde düzenlenirse

doğru olur.
Zeytinyağında doymamış (I) yağ oranı yüksek olduğundan

kalp rahatsızlığı, diyabet ve bazı kanserlerin gelişme riski-
ni azaltır (2). Yüksek E (3) vitamini içeriğinden dolayı güçlü
bir antioksidandır.
Cevap: E
130
1
KİMYA
TEST
Yaygın Günlük Hayat Kimyasalları ve Gıdalar - Test A
1. Petrol ve türevlerinden elde edilen, yüzey aktif madde içe- 4. Çamaşırları ağartmak, lekelerinden arındırmak ve ayrıca
ren ve sert sularda bile kullanılabilen temizlik malzemesi- mikrop öldürücü etkisinden dolayı ev, iş yeri, okul, hastane
dir. gibi yerlerde ıslak zemin, tuvalet ve banyo temizlemek için
kullanılır.
Yukarıda verilen bilgiler hangi temizlik maddesinin özel-
liğine aittir? Yukarıda verilen özellikler hangi temizlik malzemesine
aittir?
A) Sabun
A) Sabun
B) Deterjan
B) Deterjan
C) Çamaşır sodası
C) Şampuan
D) Çamaşır suyu
D) Kireç kaymağı
E) Yumuşatıcı
E) Çamaşır suyu
5. Verilen tabloda yaygın kullanılan polimerler ve kullanım

alanları görülmektedir.
Buna göre,
Polimer Kullanım alanı
PET Su şişesi yapımında

PVC Pencere çerçevesi yapımında
2. Sabun, bitkisel ve hayvansal yağların kuvvetli bazlarla tepki-
mesinden elde edilen en yaygın temizlik malzemesidir. Teflon Yapışmaz tava kaplamasında
Polietilen Poşet yapımında
Aşağıdakilerden hangisi sabunun özelliği değildir? Polipropilen Kuşun geçirmez yelek yapımında
A) Katı sabun elde etmek için NaOH bazı kullanılır.
hangi polimerin kullanım alanı yanlış verilmiştir?
B) Üretiminde KOH bazı kullanılırsa arap sabunu elde edilir.
A) PET
C) İnsan vücuduna zarar vermez.
B) PVC
D) Su ve toprak kirliliğine sebep olur.
C) Teflon
E) Sert sularda iyi temizleme yapamaz.
D) Polietilen
E) Polipropilen
6. Polimerler, türlerine göre günlük hayatta farklı alanlarda

farklı amaçlar için kullanılır.
Buna göre,
• Tek kullanımlık tabak, çatal, kaşık, bıçak gibi araç gereç-

ler,
• Yumurta kolisi,
3. Na2CO3 formülüne sahip temizlik malzemesi için, • İzolasyon malzemeleri,
I. Yaygın adı çamaşır sodasıdır. yukarıda kullanım alanları verilen polimer türü hangisidir?
II. Kumaş üzerindeki yağ lekelerini temizler. A) Polistiren
III. Kişisel temizlik malzemesi olarak kullanılır. B) Kevlar
yargılarından hangileri doğrudur? C) Polietilen
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) Teflon
D) I ve III E) I, II ve III E) Kauçuk
131
KİMYA Yaygın Günlük Hayat Kimyasalları ve Gıdalar - Test A 1. TEST
7. Polimer maddeler doğal ve yapay olarak ikiye ayrılır. 10. Atıkları türlerine göre sınıflandırarak geri dönüşümün daha
verimli yapılması sağlanır.
Buna göre, aşağıdakilerden hangisi yapay polimerdir?
Buna göre,
A) Protein
I. Metal
B) Karbonhidrat
II. Plastik
C) Kevlar
III. Kâğıt
D) DNA
IV. Cam
E) Kauçuk
yukarıdaki şekilde sınıflandırılan atıklardan hangilerinin
geri dönüşümü yapılabilir?

8. Polimer ile ilgili,
I. Çok parçalı anlamına gelir. 11. Saç, tırnak, dudak, diş, cilt gibi vücudun dış bölgelerinin
temizlenmesi, görünümünün ve kokusunun değiştirilmesi
II. En küçük parçasına monomer denir.
veya düzeltilmesi için uygulanan ürünlere “kozmetik ürün-
III. RNA doğal bir polimerdir. ler” denir.
yargılarından hangileri doğrudur? Aşağıdakilerden hangisi kozmetik ürün değildir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III A) Saç jölesi
B) Parfüm
C) Saç boyası
D) Kireç kaymağı
E) Kalıcı dövme boyası
9. Atık maddenin fiziksel ve kimyasal yöntemlerle tekrar

kullanılabilir malzeme veya ürüne dönüştürülme işlemine 12. Saçları renklendirmek için kullanılan saç boyalarında
“geri dönüşüm” denir. amonyak, kurşun asetat, kadmiyum klorür, hidrojen perok-
sit gibi sağlığa zarar veren maddeler bulunur.
Aşağıdakilerden hangisi geri dönüşümün faydalarından
değildir? Saç boyası ile ilgili aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
A) Doğadaki ham maddeler daha verimli kullanılır. A) Saçı kurutmaz.
B) Enerji tasarrufu sağlanır. B) Saçın yapısında bulunan keratin proteinini korur.
C) Çevre kirliliğine sebep olur. C) Saç dökülmesine neden olur.
D) Ülke ekonomisine katkı sağlanır. D) Saç derisini nemlendirir.
E) İş istihdamı sağlanır. E) Alerjen etkisi yoktur.
132
1
KİMYA
TEST
Yaygın Günlük Hayat Kimyasalları ve Gıdalar - Test B
1. İlaçlar farklı dozlarda ve formlarda üretilir. 4. Yenilebilir yağlar katı ve sıvı olarak ikiye ayrılır.
Bunun nedeni ile ilgili; Aşağıdakilerden hangisi sıvı yağ değildir?
I. Etken maddenin vücuttaki dağılımını kontrol etmek. A) Fındık yağı
II. Etken maddenin doğru dozda alınmasını sağlamak. B) Palmiye yağı
III. Etken maddeleri asidik vücut sıvılarından korumak. C) Zeytinyağı
yargılarından hangileri doğrudur? D) Mısır yağı
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II E) Ayçiçek yağı
5. Yağlar bir çok gıda maddesine lezzet katar. Fakat aşırı

kullanımı sağlık için zararlı olduğundan yağları yakından
tanımak gerekir.Buna göre;
X: Doymuş yağ sınıfında olan, taze veya fermente krema-

dan veya sütten ayrılmış süt ürünüdür. Lezzeti yüksektir
ve ağızda eriyen bir dokusu vardır. Yapısında protein ve
az miktarda şeker içerir; bu nedenle yüksek ısıda yanma
eğilimi gösterir. Kızartmalarda kullanımı uygun değildir.
2. Hastalığın tedavisinde etken maddelerin kolay uygulanma-
sı önemlidir. Bu nedenle çeşitli yardımcı maddeler kullanı- Y: Yüksek erime noktasına sahip katı yağların, krema, A
larak kolayca uygulanabilen formda ilaçlar üretilir. vitamini ve renklendiricilerle işlem görmesi ile elde edilir.
Trans ve doymamış yağ içerir. Çoğunda soya fasulyesi,
Aşağıdakilerden hangisinde ilaç etken maddesi, katı ilaç pamuk tohumu ve mısırdan elde edilen bitkisel yağlar kul-
formu ile uygulanır? lanır.
A) Draje
Özellikleri verilen X ve Y yağları için aşağıdakilerden
B) Ampul hangisi doğrudur?
C) Şurup X Y
D) Krem A) Margarin Tereyağı
E) Merhem B) Tereyağı Margarin
C) Margarin Zeytinyağı
D) Zeytinyağı Margarin
E) Tereyağı Zeytinyağı
6. Yağlı tohum bitkilerinden ham yağ elde edilir. Bu yağlar

3. Fiziksel ve kimyasal işlemler uygulanarak üretilen, amba- uygulanan farklı işlemler sonucu farklı şekilde isimlendirilir.
lajlanmış, raf ömrü uzun olan gıdalara “hazır gıda” denir.
Buna göre, aşağıdakilerden hangisi belirtilen özellikler-
Aşağıdaki ürünlerden hangisi hazır gıdadır? de bir yağ değildir?
A) Köy yumurtası A) Sızma yağ
B) Dağ kekiği B) Vinterize yağ
C) Çiğ süt C) Tereyağ
D) Bisküvi D) Riviera yağ
E) Çilek E) Rafine yağ
133
KİMYA Yaygın Günlük Hayat Kimyasalları ve Gıdalar - Test B 1. TEST
7. 10. İlk defa 1985 yılında Nairobi’de Dünya Sağlık Örgütü tara-
fından yapılan tanıma göre;
Akılcı İlaç Kullanımı, kişilerin klinik bulgularına ve bireysel

özelliklerine göre; uygun ilacı, uygun süre ve dozda, en
düşük fiyata ve kolayca sağlayabilmeleri olarak tanımlan-
Verilen görsele göre aşağıdaki yargılardan hangileri
maktadır.
yanlıştır?
Buna göre, aşağıdakilerden hangisi bilinçli ilaç
A) Pembe renk ile gösterilen hidrofob kısımdır.
kullanılması açısından dikkat edilmesi gereken bir husus
B) Mavi renk ile gösterilen hidrofil kısımdır. değildir?
C) Doğada kolaylıkla parçalanır.
A) Doğru dozda alınmasını sağlamak
D) Arap sabununa ait bir formüldür.
B) Eczaneden istediğimiz ilacı almak
E) Kişisel temizlik maddesidir.
C) Dozaj aralığına dikkat etmek
D) Saklama koşullarına dikkat etmek
E) İlacı reçete ile almak
8. Kentsel dönüşüm nedeniyle yıkılan binalardan geriye ka-

lan molozların çevreye zarar vermemesi için aşağıdaki-
lerden hangisinin yapılması uygun olmaz?
11. Genellikle cips, hazır çorba gibi gıdaları tüketen bir
A) Molozlar sulak, doğal yaşam alanlarına dökülmemeli-
öğrencide,
dir.
B) Moloz sahaları için sızdırmasız zeminler tercih edilme- I. Alerjik reaksiyonlar

lidir. II. Kalp hastalığı
C) Moloz sahaları yaban hayatı alanlarından uzakta olma- III. Sindirim sistemi rahatsızlığı
lıdır.
durumlarından hangisi ya da hangileri görülebilir?
D) Molozlar kamyonlar ile şehir çöplüğüne taşınmalıdır.
A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II
E) Moloz içindeki cam, metal, polimer gibi maddeler geri
dönüştürülmelidir.
12. Oyuncak ve tekstil ürünlerinde kullanılan bazı polimerler

9. Bir Kızılderili atasözü, “Dünya bize atalarımızdan miras ve katkı maddeleri ile ilgili,
kalmadı, çocuklarımızdan ödünç aldık.’’ der.
I. Bisfenol-A obezite,depresyon ve kanser gibi sağlık sorun-
Buna göre aşağıdaki uygulamalardan hangileri atasö-
larına neden olabilir.
zündeki mesaja uygun sonuçlar vermez?
II. Polipropilen, genellikle renkli oyuncaklarda kullanılır,
A) Ormanların korunması sera gazlarının salınımını azal- yüksek sıcaklıkta toksik kimyasallara dönüşür.
tır.
III. Tekstil ürünlerinde kullanılan polibromo bifeniller bağı-
B) Polimerler geri dönüştürülemediği için çevre kirliliği de şıklık ve üreme sistemini olumsuz yönde etkiler.
önlenmiş olur.
IV. Polistiren kolay kalıplanabildiği için lego yapımında kulla-
C) Tek bir cam şişeyi geri dönüştürmek, bir televizyonu 20 nılır. Sinir sistemine zarar verir ve kanserojendir.
dakika çalıştıracak kadar enerji tasarrufu sağlanır.
V. Plastik ve naylon karışımı polyester vücudun nefes alma-
D) Demirin geri dönüşümlü olarak kullanılması CO2 emis- sını engellediği için vücudun ısı dengesini bozar.
yonunu yaklaşık %58 oranında azaltılır.
yargılarından kaç tanesi doğrudur?
E) Ülkelerin gelişmişlik seviyesi geri dönüşüme yapılan
katkı ile doğru orantılıdır. A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
134
2
KİMYA
TEST
1. Sağlığı tehlikeye atacak mikroorganizmaları öldürerek, 4. I. pH derecesi cildin pH derecesine daha yakındır.
hastalıkların oluşmasını önleyen uygulamalara hijyen adı
II. Mikropların kullanan diğer kişilere geçmesine neden ola-
verilir. Bu amaçla birtakım kimyasallar kullanılır. Çamaşır
bilir.
suyu bu kimyasallardan biridir.
III. Sert sularda daha iyi temizleme özelliğine sahiptir.
Çamaşır suyu ile ilgili aşağıda verilen ifadelerden hangisi
yanlıştır? IV. Ciltte kuruluk yaparlar.
Yukarıdaki yargılardan hangileri katı sabun için doğru

A) Formülü NaClO’dur.
sıvı sabun için yanlış bir bilgidir?
B) Yükseltgeyici özelliğe sahiptir.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) II ve III
C) Kişisel temizlik için uygundur.
D) II ve IV E) II, III ve IV
D) Sodyum hipokloritin sulu çözeltisidir.
E) Mikroorganizmaları yok eder.
5. Polimerler hayatımızda kullanım açısından büyük bir öne-

me sahiptir. Üretim kolaylığı, kolay şekil verilebilirliği ya da
2. Temizlik maddeleriyle ilgili, dayanaklılığı yanında, üretilmesinin olumsuz birçok yanı
da vardır.
I. Sabun petrol ve petrol türevi bileşiklerden oluşur.
Polimerlerin olumsuz özellikleri arasında yer almayan
II. Diş macunları bazik karakterlidir. seçenek aşağıdakilerden hangisidir?
III. Ca(CIO)2 kireç kaymağının formülüdür.
A) Doğada bozunma süreleri uzundur.
IV. NaCIO yükseltgeyici özelliğe sahiptir.
B) İmha edilmek üzere yakıldıklarında CO, CO2 ve NO2
bilgileri veriliyor. gibi gazlar çıkar.
yukarıda verilen bilgilerden hangileri doğrudur? C) Petrol türevli bileşiklerden üretilir.
A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III D) İlk kullanımdan kalan kirlilikler, geri dönüşümleri sıra-

sında yeni malzemeye aktarılır.
D) II, III ve IV E) I, III ve IV
E) Ahşap yerine kullanılabilirler.
3. Sabun, şampuan, diş macunu gibi maddeler kişisel temiz-

lik için kullanılan maddelerdir. Kişisel temizlik insan sağlı-
ğının korunması için alınması gereken bir önlemdir. Ancak
bu maddelerin bilinçsiz kullanımı zararlı etkilere neden ola-
bilir. 6. Polimer maddeler günlük hayatımızda önemli bir yere sahip-
tir. Bir polimer maddeye ait özellikler aşağıda verilmiştir.
Kişisel temizlik maddelerinin fayda ve zararlarıyla ilgili
aşağıda verilen ifadelerden hangisi yanlıştır? I. Uzun ömürlü ve sudan etkilenmez.
A) Bazı şampuanlar saçların kepeklenmesine karşı etkili II. Kolay şekillendirilir.

olabilir. III. Kapı ve pencere doğramalarında kullanılır.
B) Diş macunları dişlerde oluşan asidik maddeleri nötrleş- Buna göre numaralandırılmış özelliklere sahip polimer
tirerek dişleri korur. maddesi aşağıdakilerden hangisidir?
C) Florürlü diş macunları zamanla diş renginin ve kimya- A) Polistiren

sal yapısının bozulmasına neden olabilir.
B) Politetraflor eten
D) Diş macununun bol kullanımı daha iyi bir temizlik sağlar.
C) Polietilen
E) Katı sabunlara göre, sıvı sabunların elden uzaklaştırıl-
D) Polivinil klorür
ması için daha fazla su harcanır.
E) Polietilen teraftalat
135
7. Polimerlerle ilgili olarak verilen, 10. Atıkların doğada kendiliğinden yok olması için
ihtiyaç duydukları zaman dilimi oldukça uzundur.
I. Yalnızca yapay olarak elde edilirler. Mikroorganizmaların uygun koşullar altında atıkları
II. En küçük yapı birimine monomer denir. tüketmesi için gerekli bu süreç biyobozunma olarak ifade
edilir.
III. Polimerleşmede sadece aynı monomerler kullanılır.
IV. Dimer ve monomer birleşerek trimeri oluşturur. Aşağıda bazı ürünlerin biyobozunma süreleri verilmiştir.
yargılarından hangileri doğrudur? • Pil, yaklaşık 350 yıl

• Cam şişe, yaklaşık 4200 yıl
A) I ve II B) I ve III C) II ve III
• Pet şişe, yaklaşık 450 yıl
D) II ve IV E) II, III ve IV • Alüminyum, yaklaşık 150 yıl
• Plastikler, yaklaşık 1200 yıl
Bu süreler göz önüne alındığında geri dönüşüme duyulan
ihtiyaçlar arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz?
8. Bir polimere ait kullanım alanları görselde verilmiştir.
A) İklim krizlerinin yaşanması
B) Çevre kirliliğinin artması
C) Bazı canlıların neslinin tükenmesi
D) Tüketimin büyüyerek artması
E) Ekonominin giderek iyileşmesi
11. Saçların güzel görünmesi, vücudun daha güzel kokması

Bir polimere ait
ve temizlenmesi, dış görünüşün daha güzel hale getirilme-
kullanım alanları
si için kullanılan ürünlerin genel adı kozmetiktir. Kozmetik
ürünlerde birçok katkı maddesi kullanılır.
Buna göre,
I. Etil alkol
II. Benzaldehit
III. Amonyak
IV. Çinko oksit

Buna göre bu polimer maddesi aşağıdakilerden
hangisidir? V. Benzofenon
A) Teflon B) Kauçuk C) Kevlar yukarıda verilen maddelerin hangileri kozmetik ürünler-

de katkı maddesi olarak kullanılır?
D) PET E) PVC
A) I ve II B) II ve III C) I, II ve III
D) I, II, III ve IV E) I, II, III, IV ve V
9. Sıfır atık projesi kapsamında ülkemizde birçok çalışma

hayata geçirilerek enerji tasarrufu, ham madde ihtiyacı,
temiz üretim ve ekonomik faydalar sağlanmaktadır. 12. Saç jölesi saçlara sekil veren, parlak ve canlı görünmesini
sağlayan kozmetik bir maddedir. Yapısında yapay reçine-
Aşağıda yapılan çalışmalardan hangisi sıfır atık prensibi- ler, renklendiriciler ve koruyucular bulunmaktadır.
ne ters düşer?
Saç jölesiyle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
A) Atık yağların toplanarak biyodizel kaynaklara dönüştü-
rülmesi A) Yapısında bulunan formaldehit kanserojen bir maddedir.
B) Atık piller için atık pil kumbaraları oluşturulması B) Saçta uzun süre kaldığında saç diplerinde tortu oluştu-
rur.
C) Kullanılmış giysi ve ayakkabı kumbarası oluşturulması
C) Saçlarda bulunan keratin yapıyı destekler.
D) Atık plastiklerden poşet üretimi
D) Saçların dökülmesine neden olabilir.
E) Elektronik eşyalardan altın, gümüş, bakır gibi madenle-
rin kazanımı E) Saç diplerini tahriş edebilir.
136
2
KİMYA
TEST
1. Hastalıkların tanınarak tedavi edilmesi ya da gelişebilecek 3. Bazı işlemlerden geçirilen ve katkı maddesi içeren gıdala-
hastalıkları önlemek için farklı yöntemlerle kullanılan ra hazır gıdalar denir.
kimyasallara ilaç denir. İlaçların bilinçsiz tüketimi ile çok
ciddi sorunlarla karşılaşmak mümkündür. İnsan sağlığını, Buna göre hazır gıdalarla ilgili aşağıda verilen,
çevreyi ve ülke ekonomisini olumsuz etkileyebilir.
I. Emülgatörler raf ömrünün uzamasını sağlayan katkı
İlaçların bilinçsizce kullanımının etkileri arasında aşağı- maddesidir.
dakilerden hangisi yer almaz? II. Renklendirici olarak adlandırılan gıda boyaları doğal ve
yapay maddelerden elde edilir.
A) Yanlış yöntemle kullanılan ilaçlar başka sağlık sorunla-
rını getirir. III. Gıda maddelerinde kulanılan koruyucuların insan sağlı-
ğı üzerinde olumsuz etkisi yoktur.
B) Gereksiz kullanılan ilaç mikroplara karşı etkisini kaybe-
debilir. IV. Yapay tatlandırıcı maddeler kanser, alerji, zehirlenme
gibi rahasızlıklar oluşturabilirler.
C) Çöpe atılan ilaçlar toprak ve suya karışarak kirliliğe yol
açar. yargılardan hangileri doğrudur?
D) İlaç tüketiminin azalması ile ülke ekonomisine katkı A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III

sağlanır.
D) II ve IV E) III ve IV
E) Reçete edilmeden tüketilen ilaçlar sağlık açısından
zararlı sonuçlara yol açabilir.
4. Tereyağına ait bazı bilgiler aşağıda verilmiştir.
Buna göre,
I. Bitkisel kaynaklı bir yağ türüdür.
II. Sütün belli bir süre çalkalanmasıyla elde edilir.
III. Kendine özgü kokusu vardır.
IV. Besin değeri margarinlere göre yüksektir.

2. Hazır gıdaların raf ömrünü daha uzun hale getirmek için
koruyucu maddelerin kullanımı yanında pastörizasyon A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III
yöntemi uygulanır. Louis Pasteur(Lui Pastör)(1822-1895) D) III ve IV E) II, III ve IV
tarafından bulunan bu yöntemde, gıdanın sıcaklığı hızlı
bir şekilde arttırılıp düşürülür. Bu işlem UHT yönteminden
farklı olarak gıdanın daha doğal kalmasını sağlar.
I. Pastörizasyon genellikle süt ve süt ürünlerinde

mikroorganizma sayısını belirlenen miktara 5. Yenilebilir yağlar vücudun enerji kaynağı olması yanın-
indirmede kullanılır. da, vücut için gerekli vitaminleri de barındırır. Dengeli bir
beslenme planı ile kullanıldığında insan sağlığına olumlu
II. UHT yönteminde 140-150°C sıcaklıkta 1-2 saniye etkileri bulunmaktadır. Yanlış kullanımı ise birçok sağlık
işlem yapılır. sorununa yol açabilir.
III. Pastörizasyon işleminde bütün mikroorganizmalar Buna göre yenilebilir yağların yanlış kullanımının sağlık
tamamen yok olur. açısından etkileri arasında hangisi yer almaz?
IV. UHT yönteminde besinlerdeki mikrobik büyüme A) Yağların belli süre yüksek ısıya maruz kalması ile kanse-
yavaşlar ancak tamamen yok olmaz. rojen maddeler oluşturur.
B) Gereğinden fazla kullanılan yağlar obezite ve kalp hasta-

V. Pastörizasyon 72°C'ta 15 saniye, bazılarında 63°C
lıklarına yol açar.
30 dakika işlem yapılır.
C) Yanlış kullanım karaciğerin yağlanmasına sebep olur.
Tabloda verilen pastörizasyon ve UHT yöntemleriyle ilgili
D) Alınan A ve D gibi vitaminlerin vücut tarafından kulla-
bilgilerden hangileri yanlıştır?
nılmasını sağlar.
A) I ve II B) I ve III C) III ve IV E) Fazla kullanımı kanda zararlı kolesterolün yükselmesi-
D) IV ve V E) III ve V ne neden olur.
137
6. Aşağıda verilen görselde sabun ve deterjanın kirleri 8. Bazı polimerlerin Uluslararası kısaltılmış isimleri ile ilgili
temizleme bilgisi yer almaktadır. Buna göre hangi olarak verilen
seçenekte yanlışlık yapılmıştır?
I. PVC : Polivinil klorür
Görsel Bilgi
II. PS : Polistrien
A) Sabun veya deterjan suyun içinde çözü-
nür. III. PE : Polietilen
IV. PEF : Polietilen tetraftalat
yukarıdaki eşleştirmelerden hangileri doğrudur?
B) Sabun veya deterjan molekülünün polar
(hidrofil) kısmı kire etki eder. D) I, II ve III E) I, II, III ve IV
C) Kir, sabun veya deterjan molekülünün

hidrofob kısımları tarafından çevrelene-
rek hapsedilir.
D) Sabun veya deterjan moleküllerinin polar

(hidrofil) kısımları suyla etkileşir. 9. Günlük yaşamda yaygın olarak kullanılan polimer
maddeler ile ilgili olarak,
I. Polietilen teraftalat(PET); içecek şişesi,kavanoz, film,

ambalaj yapımında kullanılır.
E) Kir ortamdan çözeltiye geçerek yüzey-
den uzaklaştırılır. II. Polietilen, etilen monomerinin polimerleşmesi sonucu
elde edilen sentetik bir polimerdir.
III. Politetraflor eten yüksek erime noktasına sahiptir ve yapış-

mazlık özelliği vardır.
IV. Meyve ambalajları, plastik köpükler, bitki saksıları, çatı

kaplama malzemeleri de polistirenden üretilir.
V. Polivinil klorür kapı, pencere, çatı kaplaması ve tıbbi

malzemelerin yapımında yaygın olarak kullanılır.
yargılarından kaç tanesi doğrudur?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
7. Hastalıkların önlenmesinde çevre temizliği önemlidir.Bu

nedenle hijyen amaçlı kullanılan temizlik maddeleri ile
ilgi olarak aşağıda verilen ifadelerden hangisi yanlıştır? 10. Kozmetik malzemelerden biri olan parfümün yapısında,
A) Çamaşır suyunun formülü NaClO’dur. I. Benzaldehit
B) Kireç kaymağının formülü CaCO3’dır. II. Benzil alkol
C) Çamaşır suyu hücre zarına ve proteine etki eder. III. Etanol
D) Kireç kaymağı gıda endüstrisinde kullanılabilir. yukarıdaki kimyasal maddelerden hangileri bulunabilir?
E) Çamaşır suyu ve kireç kaymağı yükseltgen özelliğe A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II
sahiptir.
138
3
KİMYA
TEST
1. I. Sabun doğada kolaylıkla parçalanır doğaya zarar vermez. 4. Temizlik maddeleriyle ilgili aşağıdaki seçeneklerden
hangisine ulaşılamaz?
II. Deterjan eldesinde petrol türevi kullanılır.
III. Sert sularda sabun çok iyi temizleme özelliğine sahiptir. A) Sabun ve deterjanların iki ucu vardır: Suyu seven hidro-
fil uç, suyu sevmeyen hidrofob uç
IV. Deterjanlar çamaşırı yıpratmaz.
B) Kişisel temizlik maddeleri sabun, şampuan ve diş macu-
Sabun ve deterjanın özelliklerini araştıran bir araştırmacı
nudur.
verilen yargılardan hangisine ulaşmıştır?
C) Diş macunu asidik bir yapıya sahiptir.
A) I ve III B) I ve II C) II ve IV
D) Temizlik maddelerinden kireç kaymağı havuzdaki yosun
oluşumunu engeller.
E) Çamaşır suyu deri üzerinde kızarıklık oluşturduğu için

cilde temas ettirilmemelidir.
2. X, maddesini tanımaları için öğretmen öğrencilerine aşağı-

daki ipuçlarını vermiştir.
I. Formülü kalsiyum hipoklorittir. (Ca(ClO)2)
II. Havuz suyuna eklendiğinde suyu dezenfekte eder.

5. Polimerler, çok sayıda monomerin kimyasal bağlarla bağ-
III. Gıda sanayide az miktarı sebze ve meyvelerde mikroor- lanarak bir araya gelmesiyle oluşan büyük moleküllerdir.
ganizmaları öldürmek için kullanılır.
Verilenlerden hangisi bu zincir moleküllerin kullanım
IV. Yumuşak meyvelerden reçel yaparken kullanılır.
alanlarının yaygın olmasının sebebi arasında gösterile-
Buna göre öğrenciler aşağıdaki cevaplardan hangisini mez?
vermelidir?
A) Şekillendirilmelerinin kolay olması.
A) Kül suyu B) Maliyetlerinin düşük olması.
B) Kireç Kaymağı C) Yoğunlukları düşük olduğu için taşımaları ve istiflen-
C) Dezenfektan meleri kolay olması.
D) Sönmemiş Kireç D) Çoğunun ısı ve elektriği iletmemesi.
E) Çamaşır suyu E) Polimerlerin hepsinin güneş ışığından ve ısıdan etki-

lenmemesi.
3. Köyde yaşayan teyzesini ziyaret eden

bir öğrenci teyzesinin külden kostik
elde ederek sabun yaptığını görmüştür.
Kül, maddelerin yanma işleminden
6. Günlük hayatta kullandığımız maddelerin büyük kısmı poli-
sonra geriye kalan kısımdır. İçerisinde Kül
mer ürünleridir.
K, Na, Ca, Mg gibi elementler bulunur.
Buna göre aşağıda verilen maddelerin polimer türleri ile
Buna göre sabun üretimini bilimsel bir dile çevirmek eşleştirilmelerinden hangisinde yanlışlık yapılmıştır?
isteyen öğrenci çalışması sonucunda bu üretim sırasında
hangi veriye ulaşmamıştır? Örnek Polimer Türü
A) Ameliyat Eldivenleri PS
A) KOH
B) Paraşüt ve dağcılık ipleri Kevlar
B) Sodyum karbonat
C) Pencere ve kapı malzemeleri PVC
C) Sönmüş kireç
D) Tava ve Tencere yapımında Teflon
D) Potasyum karbonat
E) Plastik su şişeleri PET
E) Yağ
139
7. Polimerler doğada doğal halde bulundukları gibi sentetik 10. Geri dönüştürülen atıkların % 43'ünü kâğıt, % 27'sini
olarak da birçok polimer elde edilebilmektedir. plastik, % 12'sini cam, % 8'ini tekstil ürünleri, % 4'ünü de
metaller oluşturuyor.
Buna göre aşağıdaki maddelerden hangisi doğal polimer
değildir? Buna göre geri dönüşümün ülke ekonomisine katkısı
arasında aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) DNA
A) Hammaddeye duyulan ihtiyacı azaltır.
B) Selüloz
B) Çevre kirliliğini önler.
C) Protein
C) Yeni iş olanakları oluşturur.
D) Yengeç Kabuğu
D) Enerji tasarrufu sağlar.
E) Kevlar
E) Geri dönüşümde sera gazı oluşumu artar.
8. Hazırlanan çalışma kağıdında Polimer maddelerin doğru

öğrenilebilmesi için kısaltmaları ile uzun adları verilmiştir. 11. Kozmetiklerle ilgili araştırma yapan bir öğrenci aşağıdaki
verileri toplamıştır.
Polimer kısaltması Eşleştirme Polimer uzun adı
a- PVC f- Poli etilen I. Raf ömrünü uzatmak için çözücüsü su olan emülsiyon
b- PS g- Politetraflor etilen karışımlarda paraben kullanılır.
c- PET h- Polivinil klorür II. Quatermin-15, formaldehit gibi maddeler paraben yerine
d- PE i- Polistren kullanılabilir.
e- PTFE k- Polietilen teraftalat III. Kullanılan koku maddeleri sadece kokusuz kozmetikle-
rin güzel kokmasını sağlar.
Buna göre seçeneklerde verilmiş olan eşleştirmelerden
hangisi yanlıştır? IV. Kozmetiklerin koku ve renklerinin kalıcılığını sağlayan
maddelere ftalat denir.
A) a-h B) b-i C) c-k D) d-f E) e-k
V. Ftalatlar aynı zamanda plastiklerde yapıya esneklik kazan-
dırmak için de kullanılır.
Buna göre aşağıdakilerden hangileri yanlıştır?
A) Yalnız I B) I ve II C) Yalnız III

D) II ve V E) II, III ve IV
9. Geri dönüştürülebilen maddeler için;
I. Cam, metal ve kağıtların tamamına yakını geri dönüştü-

rülebilir.
II. Camların geri dönüştürülmesi ülkemiz için enerji kazan-

cıdır. 12. Aşağıdaki ilaç formlarından hangisi en hızlı etki eder?
III. Polimerler asla geri dönüştürülemez.
A) Merhem
IV. Peçete, ıslak mendil, kâğıt havlular da kâğıt dönüşüm
B) Şurup
kutusuna atılmalıdır.
C) Kapsül
verilen bilgilerden hangileri doğrudur?
D) İğne
A) I ve II B) III C) I, II ve III
E) Hap
D) III ve IV E) I, II ve IV
140
3
KİMYA
TEST
1. İlaçların farklı formlarda olmasını örneklerle açıklanmaya 3. KATKI MADDELERİ KULLANIM ALANLARI
çalışılmıştır.
I. Sorbik asit ve sorbatlar Mikroorganizma ve küf oluşu-
I. Öksüren bir hastaya öksürük şurubu verilir. munu önlemek için
II. Ayağında mantar olan bir hastaya merhem verilir. II. Sülfür oksit ve sülfürler Meyve ve sebze sularında renk
değişimini önlemek için
III. Şiddetli Migreni tutmuş bir hastaya iğne yapılır.
III. Nitrit ve Nitratlar Etlerde renk değişimini önle-
IV. Grip olmuş bir hastaya antibiyotik hap verilir.
mek için
Verilen örneklere göre ilaçların farklı formlarda hazırlanı-
IV. Karmen Kırmızısı Sos, pasta, reçel gibi ürünlerde
şının sebebi aşağıdakilerden hangisi olamaz?
doğal renklendirici olarak
A) Doğru dozda alınmış olmasını sağlamak V. Tuzlar Gıdaların aromasını sağlamak
B) Bağırsaklarda emilimin olması gereken ilaçları mide ve saklama süresini uzatmak için
asidinden korumak Verilen tabloda hazır gıda maddelerinde kullanılan katkı
C) Birden fazla ilaç kullanması gereken hastaların ilaçlarını maddeleri ve karşılarında kullanım alanları yazılmıştır
karıştırmaması için.
Buna göre hangi katkı maddesinin kullanım alanı diğerle-
D) Vücutta emilim ve dağılımını kontrol ederek ideal ilaç rinden farklıdır?
etkisini sağlamak
A) I B) II C) III D) IV E) V
E) Etken maddelerin tat ve kokusunun hastayı rahatsız
etmesini önlemek
4.
Şemada , , , ile gösterilen yerlere

sırasıyla yazılması gereken ifadeler aşağıdakilerin hangi-
sinde doğru olarak verilmiştr?
A) Katı Yağlar, Sıvı Yağlar, Fındık Yağı, Tereyağı

2. Hazır gıdaların içeriğinde rastlanan kimyasal maddelerden
bazıları aşağıda verilmiştir. B) Rafine Yağ, Katı Yağlar, Tereyağı, Fındık Yağı
C) Katı Yağlar, Sıvı Yağlar, Tereyağı, Fındık Yağı

Nitrat-Nitrit (E252) işlenmiş et ürünlerinde raf ömrünü uzatır.
D) Sıvı Yağlar, Rafine Yağ, Fındık Yağı, Tereyağı
Aspartam (E951) ketçap, çikolata, gazoz vb. ürünlerde şeker
E) RafineYağ, Katı Yağlar, Fındık Yağı, Tereyağı
yerine olarak kullanılır.
Askorbik Asit (E300) dondurulmuş balıklarda rengin bozul-

maması için kullanılır. 5. Yağlar elde edilme kaynaklarına göre hayvansal veya bitki-
sel olarak sınıflandırılırlar.
Curcumin Portakal sarısı (E100) portakal sarısı: Peynir,
margarin, fırın tatlılarında sarı rengi vermek için kullanılır. Buna göre verilen yağ örneklerinden hangisi yemek
yaparken ısıya karşı dayanıksız bitkisel bir yağ olduğu
Buna göre seçeneklerde yer alan katkı maddelerinden
için tercih edilmez?
hangisine örnek verilmemiştir?
A) Fındık yağı
A) Tatlandırıcılar
B) Mısır özü yağı
B) Emülgatörler
C) Ayçiçek yağı
C) Renklendiriciler
D) Tereyağı
D) Koruyucular
E) Badem yağı
E) Asit düzenleyiciler
141
6. “Yağların yanlış koşullarda saklanması sağlığı olumsuz 9. İlaçların vücutta uygulanacağı bölgeye göre farklı formlar-
etkileyebilir. Yağların bozulmasındaki başlıca etkenler da hazırlanması ve vücuda verilmesi gerekir.
…..I….., …..II….. ve …..III….. olduğu için; yağlar …..IV…..,
…..V….., …..VI….. bir yerde saklanmalıdır.” İlaçların farklı formlarda oluşunun sebebi ile ilgili olarak,
• Doğru dozda alınmasını sağlamak

Verilen metinde numaralandırılmış yerlere gelmesi gere-
• Etken maddesini dış etkilerden korumak
ken sözcükler hangi seçenekte doğru gruplandırılmıştır?
• Etken maddelerin tat ve kokularını maskelemek
I - II - III IV - V – VI • Vücut dokuları içinde istenen bölgeye yerleştirmek
A) ışık-ısı-karanlık oksijen-kuru-serin • Vücutta dağılım ve emilimini kontrol etmek
B) karanlık-oksijen-kuru ışık-ısı-serin yukarıda verilenlerin kaç tanesi doğrudur?
C) ışık-karanlık-serin ısı-oksijen-kuru A) 5 B) 4 C) 3 D) 2 E) 1
D) ışık-ısı-oksijen karanlık-kuru-serin
E) karanlık-kuru-serin ışık-ısı-oksijen
10.
1.İnaktif Aşılar ● Uzun dönem etkileri konusunda
diğer aşılara kıyasla daha net konu-
şulabilir.
● Öldürülmüş virüs ihtiva etmelerin-

den dolayı ilk aşamada daha güvenli
7. Yenilebilir yağların kullanımında dikkat edilmesi gere- olduğu kabul edilir.
kenlerle ilgili olarak verilen,
● 2-8°C’de saklanabilir.
I. Yağlar gerekenden fazla kullanılmamalıdır.
● Üretimi diğerlerine göre daha zor
II. Yağlar yüksek sıcaklıklarda kullanılmalıdır. ve yavaştır.
III. Yağlar defalarca kullanılmamalıdır. 2.Viral Vektör ● Aşıların içindeki mikroorganizma-
(Adenovirüs) lar canlı olmakla birlikte, güçsüz-
IV. Yağlar yanlış koşullarda saklanmamalıdır.
Aşıları leştirildiklerinden dolayı insanlarda
yukarıdaki yargılardan hangileri doğrudur? hastalık yapamazlar.
A) I ve II B) II ve III C) I, II ve III ● Avantajı 2-8°C arasında, yani rutin

D) I, III ve IV E) I, II, III ve IV olarak kullanılan aşı dolaplarında
saklanabilmeleridir.
3.Mesajcı RNA ● Laboratuvarda yapay olarak üre-
(mRNA) Aşıları. tilen mRNA’lar tıpkı kendi mRNA’la-
rımız gibi çalışarak virüse karşı bizi
uyarmayı amaçlamaktadır.
● Bu aşıların en büyük dezavan-

tajı Biontech/Pfizer aşısının (BNT-
162b2) -70°C’de, Moderna aşısının
(mRNA-1273) -20°C’de saklanabili-
yor olmasıdır.
8. Polimerler ile ilgili,
Yukarıda verilen covid-19 aşılarına ait bilgilere göre aşa-
I. Polimerlerde tekrar eden en küçük birime mer denir. ğıdaki ifadelerden hangisine ulaşılamaz?
II. Polimerler çok sayıda molekül içeren büyük moleküller- A) m(RNA) aşıları daha zor saklanır.
dir.
B) Adenovirüs aşılarında vücuda mikrop enjekte edilir
III. İki monomerin bir araya gelmesiyle dimer oluşur.
C) Yan etkileri konusunda inaktif aşılar hakkındaki yorum-
yargılarından hangileri doğrudur? lar daha nettir.
A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II D) İnaktif aşılar canlı olmayan virüs ihtiva eder.
D) II ve III E) I, II ve III E) İnaktif aşılar daha kolay ve hızlı üretilir.
142
4
KİMYA
TEST
1. Bitkisel veya hayvansal yağların NaOH veya KOH gibi 4. Kişisel temizlik malzemelerinden biri olan şampuanlarla
kuvvetli bazlarla tepkimesi sonucu elde edilen yağ asidinin ilgili olarak,
tuzuna …I… denir. Bu olaya …II… denir. Tepkimede NaOH
I. Saç uzatma, göz yakmama, saç onarma etkilerine sahip
kullanılırsa …III…, KOH kullanılırsa …IV… elde edilir.
kimyasallar içerebilir.
Paragrafta numaralandırılmış boşluklara, II. İçeriğindeki maddeler alerjiden kansere kadar birçok
yan etkiye sahiptir.
A: sabunlaşma
III. Fazla kullanılması saç dökülmesine neden olabilir.
B: katı sabun
C: arap sabunu A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D: sabun
sözcükleri nasıl yazılırsa, metin doğru bir şekilde tamam-

lanmış olur?
I II III IV
A) B D A C
5. Kalıcı dövme boyasında bazı kimyasal maddeler kullanılır.
B) B D C A
Mavi rengi veren pigmentte …..I….. sarı rengi veren pigment-
C) D C A B te …..II….. kullanılır. Bu maddeler sağlığa son derece zararlı
ve kan-serojendir.
D) B A C D
E) D A B C Yukarıda verilen I ve II numaralı boşluğa hangi metal

adları gelirse cümle doğru yazılmış olur?
I II
2. I. Kir ve yağa etki eder. A) Kobalt Bakır

B) Bakır Kadmiyum
II. Hidrofil ve hidrofob uç içerir
C) Cıva Kadmiyum
III. Doğada kolaylıkla parçalanır.
D) Bakır Kobalt
Yukarıda verilen özelliklerden hangileri hem sabun hem E) Kadmiyum Cıva
de deterjanlar için ortak özelliktir?
6. Hijyen, sağlığı korumaya ve hastalıkların yayılmasını önle-

3. Sabun ve deterjanın kirleri temizlemesi,
meye yardımcı uygulamalardır. Bu amaçla kullanılan madde-
Kir sabun veya deterjan molekülünün hidrofob kısım- lerden ikisi aşağıda görülmektedir.
☺ ları tarafından çevrelenerek hapsedilir.
● Sabun veya deterjan suyun içinde çözünür.
Kir ortamdan çözeltiye geçerek yüzeyden uzaklaş-
☼ tırılır.
Sabun veya deterjan molekülünün apolar (hidrofob)
◊ kısmı kire etki eder. Çamaşır suyu Kireç kaymağı
Sabun veya deterjan moleküllerinin polar (hidrofil) • Sodyum klorit • Gıda endüstrisi
♥ kısımları suyla etkileşir. • Ağartma • Havuzlar
• Hücre zarları • Kalsiyum klorit
adımlarının hangi sırayla gerçekleşmesi sonucu olur?
• Yükseltgen • Reçel
I II III IV V
görsellere ait olarak verilen anahtar kelimelerden hangi-
A) ● ◊ ☺ ♥ ☼ leri yanlıştır?
B) ☼ ● ☺ ◊ ♥ A) Sodyum klorit
C) ☺ ◊ ● ♥ ☼ B) Hücre zarları-Gıda endüstrisi
C) Yükseltgen-Havuzlar
D) ● ☺ ◊ ☼ ♥
D) Ağartma-Reçel
E) ♥ ☺ ◊ ☼ ●
E) Sodyum klorit-Kalsiyum klorit
143
7. Sabun ve deterjan yapısal olarak birbirine benzemesine 10. Polimer adları

rağmen elde ediliş şekli ve yapısal özellikleri bakımından
Polietilen
birbirinden farklıdır. Kevlar Politetraflor eten Polistiren
Teraftalat
I. II. III. IV.
Polimer görselleri
1 Eldesinde bitkisel ve Eldesinde petrol türevleri
hayvansal yağlar kulla- kullanılır.
nılır.
2 Su kirliliğine sebep olmaz. Çevre kirliliğine sebep
olur.
3 Sert sularda da üstün Sert sulardaki kalsiyum
temizleme özelliğine ve magzenyum iyonları ○ ☼ ¢ ◊
sahiptirler. ile çökelek oluştururlar. Numaralandırılmış polimer adları ile görselleri hangi
4 Tekstil ürünlerini yıprat- Teksit ürünleri üzerinde seçenekte doğru olarak eşleştirilmiştir?
mazlar. yıpratıcı etkileri vardır. I II III IV
5 İnsan sağlığını olumsuz İnsan vücuduna zararlı
etkilemezler. etkiler vardır.
A) ☼ ¢ ○ ◊
I. sütun II. sütun B) ◊ ¢ ☼ ○
Tablodaki bilgi satırlarından hangisinin bulunduğu C) ○ ☼ ¢ ◊
sütunlar değiştirildiğinde tüm bilgiler doğru olur?
D) ☼ ¢ ◊ ○
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 E) ¢ ◊ ○ ☼
8. Alçı taşı, sönmüş kireç, sönmemiş kireç, kireç taşı ve kireç

kaymağı yaygın adları ile bilinen kalsiyum bileşiklerine ait
formüller aşağıda verilmiştir.
I. Ca(OCI)2
II. CaO
III. CaSO4
IV. Ca(OH)2 11. -40°C ile +130°C arasındaki sıcaklıklara dayanıklı oluşu,
gıdayla temas edebilir ve geri dönüştürülebilir olması
V. CaCO3
sebebiyle kullanım alanı çok geniş olan polietilen
Bu bileşiklerden hangileri mikroorganizmaları parçalaya- oluşumu ile ilgili olarak verilen aşağıdaki yargılardan
rak yok ettiği için gıda endüstrisinde hijyen amaçlı kulla- hangisi yanlıştır?
nılır?
Polietilene ait monomerin levis yapısı-
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve IV A)
dır.
D) I, II ve III E) I, II ve IV Etilen
9.
Etilenin polimerleşmesi yapısındaki çift
SAKIZ (CİKLET) B)
bağları açılmasıyla başlar.
Sakız üretimi yapan gıdacılar 10cm2 alandan küçük
ambalajlı üretimlerde katkı maddelerini belirtmek
zorunda değildir. Masum gibi görünen sakız içerisinde
en az 34 tane katkı maddesi vardır. Bu noktada dikkatle Karbon atomlarının çok sayıda
C)
kullanılması gereken sakızlar (cikletler) stiren_bütadien tekli bağlar yaptığı yapı oluşur.
kauçuğu olan yapay polimerlerdir.
Verilen paragrafta özellikle çocuklar tarafından kullanılan Köşeli parantezin dışında bulunan "n"
sakızlara ait özelikler anlatılmıştır. D) indisi son makromoleküldeki monomer
Polietilen sayısını gösterir.
Buna göre aşağıdaki polimerlerden hangisi sakız ile
benzer grupta bulunan bir polimer değildir? PET polimerinin
E) oluşum tepkime-
A) Polietilen B) Kevlar C) Selüloz Etilen Polietilen
(monomer) (polimer)
sidir.
D) Teflon E) PET
144
4
KİMYA
TEST
1. Polimerlere ait özellikleri maddeler halinde sıralayan 4. (…..) Kozmetik malzemeler antioksidanlar ve emülgatörler
öğrenci, gibi katkı maddeleri içerir.
I. Çoğu polimer doğada biyolojik olarak parçalanmazlar. (…..) Kozmetiklerde bulunan ağır metaller ürün etiketlerin-
II. Kimyasallara karşı dirençlidirler. de yazılıdır.
III. Genellikle esnek, hafif ve dayanıklıdırlar. (…..) Koruyucular kozmetiklerin raf ömrünü uzatır.
IV. Üretimlerinde kullanılan petrol ve fosil yakıtlar yenilene-
(…..) Ağır metaller astım ataklarına neden olabilir.
mez kaynaklardır.
V. Ahşap yerine kullanılabilmektedirler. (…..) Paraben toksik etkiye sahiptir.
bu özellikleri olumlu ve olumsuz olmak üzere nasıl doğru Yukarıda verilen ifadelere doğru ise (D), yanlış ise (Y)
bir şekilde sınıflandırır? yazan öğrencinin verdiği yanıt hangi seçenekteki gibi
Polimerlerin Olumlu Polimerlerin Olumsuz olur?
Özellikleri Özellikleri
A) Y, Y, D, Y, D
A) I- III- V II- IV
B) D, D, Y, D, Y
B) II- III I- IV- V
C) D, Y, D, Y, D
C) I- II- III- V IV
D) Y, Y, Y, D, D
D) I- IV II- III- V
E) D, D, D, D, D
E) II- III- V I- IV
2. Geri dönüşüm atıkları oluşturan bileşenlerin fiziksel,

…I… veya biyokimyasal yöntemlerle başka ürünlere veya
enerjiye çevrilmesidir. Geri dönüşüm ile …II… ve enerjiden
tasarruf edilerek …III… katkı sağlanır. Geri kazanılabilir …
IV… kaynağında …V… biriktirilerek toplanır. 5. Kozmetik Kozmetik
malzemesinin tanımı malzemesinin adı
Verilen paragrafta numaralandırılmış boşluklara,
I. Yapısında çeşitli metalik a Parfüm
☼ hammadde ● ülke ekonomisine tuzlar organik boyalar, plas-
◊ ayrı ayrı ¢ atıklar tikler içerir; pigmentler ve

taşıyıcılardan oluşur.
☺ kimyasal
II. Saçı şekillendirmek ama- b Kalıcı dövme boyası
hangi sembolle gösterilen kelime veya kelime grubunun cıyla kullanılır ve yapısında
yazılması uygundur? polimerler içerir.
I II III IV V III. Saç rengini değiştirmek için c Saç boyası
A) ☺ ☼ ● ◊ ¢ kullanılır; çeşitli pigmentler
ve kimyasal maddeler içerir.
B) ☺ ☼ ● ¢ ◊
IV. Yapısında alkol, doğal esans ç Saç jölesi
C) ¢ ☺ ☼ ● ◊ yağları, koku vericiler, metilen
klorid, metil-etil keton, etanol,
D) ☼ ☺ ◊ ¢ ●
benzil klorid, toluen gibi çeşitli
E) ◊ ● ☺ ☼ ¢ toksik kimyasalları içerir.
Çizelgede verilen kozmetik malzemesinin tanımının

numarası ile kozmetik malzemesinin adına karşılık gelen
3. Gıda ve içecek ambalajlarında kullanılır. Günlük hayatta
harf hangi seçenekte doğru olarak eşleştirilmiştir?
sıkça kullanılan yağ, peynir, salça ve meşrubat kutuları
I II III IV
en önemlileridir. Eritilerek geri dönüştürülmesi, kullanıl-
mış malzemenin geri kazanılmasını sağlar. Bu da daha az A) ç b a c
enerji ve ham madde tüketimi demektir.
B) a ç b c
Paragrafta geri kazanılabilir atıklardan hangisinin geri C) a c b ç
dönüşümünden bahsedilmektedir?
D) b c c a
A) Polimer B) Metal C) Cam
E) b ç c a
D) Kâğıt E) Plastik
145
6. 9. (…..) Sosis, salam hazır gıdaya örnektir.
(…..) Nitrit, nitrat, propiyonik asit gibi kimyasallar hazır gıda-

larda kullanılan koruyuculara örnektir.
(…..) Taze fasulye, çilek doğal gıdaya örnektir.
(…..) Renklendiriciler şekerleme, reçel gibi birçok hazır gıda-

da kullanılır.
(…..) Hazır gıdanın lezzetini ve aromasını artırmak için her

zaman yapay tatlandırıcılar kullanılır.
Yukarıda verilen ifadelerde doğru ifadeye (D), yanlış ifa-

deye (Y) yazıldığında yanıt hangi seçenekteki gibi olur?
A) Y, Y, Y, Y, D
Yukarıda verilen şemada 1. ifadeden yola çıkılarak B) D, Y, D, Y, D
bahsedilen ilaç formu bulunarak ilerlendiğinde; çıkış C) D, D, D, D, Y
noktasında aşağıdakilerden hangisine ulaşılır?
D) D, D, Y, D, D
A) Merhem B) İğne C) Şurup
E) Y, Y, D, D, Y
D) Hap E) Antibiyotik
7. İlaçların vücutta istenmeyen tepkimelere neden olmama- 10. Pastörizasyon besinlerdeki mikrobik büyümeyi yavaş-
sı için ilacın, latır fakat patojen mikroorganizmaları tamamen yok
etmez.
I. Doktor tarafından reçete edilmiş olması
UHT işleminde sütün yapısındaki bütün mikroorga-
II. Dozaj aralıkları nizmalar öldürülür ve besin değeri azalır.
III. Uygulanma şekli Pastörizasyonun amacı son kullanma tarihine kadar
IV. Saklanma koşulları pastörize ürünün içinde yaşayan patojen sayısını
hastalığa sebep olmayacak şekilde azaltmaktır.
durumlarından hangilerine dikkat edilmesi gerekir?
Yukarıdaki etkinlikte ifadelerin önüne doğru ise ‘’✓’’ yanlış
A) I ve II B) I ve III C) I, III ve IV ise ‘’X’’ işaretleri konulacaktır.
D) II, III ve IV E) I, II, III ve IV Buna göre bu etkinliği hatasız tamamlayan bir öğrenci-
nin cevapları aşağıdakilerden hangisi olmalıdır?
8. Gıdalarla ilgili olarak verilen, A) ✓ B) X C) ✓ D) X E) ✓
• Süt ve süt ürünleri …I… veya …II… ile işlenerek daya-
nıklı hâle getirilir. X ✓ ✓ ✓ ✓
• Ürün etiketlerinde ‘‘E’’ harfinin yanında birçok rakam- ✓ X X ✓ ✓
dan oluşan kodlarla …III… gösterilir.
• Hazır gıdalardaki etiketlerde ürünün üretildiği yer, içeri-
ği, …IV…, saklanma koşulları gibi birçok bilgi bulundu- 11. ‘’Glukronik asit insanlara zarar vermeyen bir madde olup
ğu gibi üretim ve …V… tarihi de bulunur. yemek soslarında kullanılır, ancak kediler için ölümcüldür.
numaralarla gösterilen yerlere gelmesi gereken sözcük- Arsenik insanlar için ölümcül olmasına rağmen yemlerine
ler hangi seçenekte doğru olarak verilmiştir? eklendiğinde tavukların kas kütlesini arttırır. İnsanları
mutlu eden çikolatada bulunan teobromin küçük bir köpeği
I II III IV V
öldürebilir. Sosis ve salamdaki nitritler kanserojendir.’’
katkı son pastöri- besin
A) UHT Vücuda alınan kiyasalların etkileri ile ilgili olarak verilen
maddeleri kullanım zasyon değerleri
yukarıdaki örneklere göre,
besin katkı pastöri- son
B) UHT
değerleri maddeleri zasyon kullanım I. İçeriği ve etkileri bilinmeyen maddeler tüketilmemelidir.
besin katkı son pastöri- II. Bir besin maddesi tüm canlıların besin zincirinde bulun-
C) UHT
değerleri maddeleri kullanım zasyon mayabilir.
pastöri- besin son katkı III. Hazır gıdalardaki katkılar sağlığa zararlı olabilir.
D) UHT
zasyon değerleri kullanım maddeleri
pastöri- katkı besin son
E) UHT A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
zasyon maddeleri değerleri kullanım
146
CEVAP ANAHTARI
KIMYANIN TEMEL KANUNLARI VE MOL KAVRAMI

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
1. TEST C E D E E C D D D C D C
2. TEST C D C D C E E B C A E E
3. TEST E D E B B A A C B D E D
4. TEST D E A D B E A D D D B B
KIMYASAL TEPKIMELER -KIMYASAL TEPKIMELERDE HESAPLAMALAR

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
1. TEST D C D D C A D B B C D
2. TEST C E C B C D D B A A B C
3. TEST D D E A C C C E C B
4. TEST B D B D B C C E D B C
KARIŞIMLAR - KARIŞIMLARI AYIRMA TEKNIKLERI

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
1. TEST - A B E E E B E B D C A B
1. TEST - B A D E C C E E B D C
2. TEST - A B A C A B C C B A C C
2. TEST - B D A B E D C E E E E
3. TEST - A D D E C D D E B C D C
3. TEST - B A A A E E B A E A B A E
4. TEST - A E A C C D E D D A E A
4. TEST - B C B D E D D C B D
147
ASITLER, BAZLAR VE TUZLAR
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
1. TEST - A D B A B C A E D C E C D
1. TEST - B A B D E B C C E E E E D
2. TEST - A B D A A E C E B A D E A
2. TEST - B A C C E E D C A C E E E
3. TEST - A D C B E D D A C E D C E
3. TEST - B A A B C D E C C D E E E
4. TEST - A E D D C C C D B E A
4. TEST - B D E C E A E C C B A E E
YAYGIN GÜNLÜK HAYAT KIMYASALLARI VE GIDALAR

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
1. TEST - A B D C E E A C E C E D D
1. TEST - B E A D B B C D D B B E E
2. TEST - A C D D B E D D C C E E C
2. TEST - B E C D E D B B D E E
3. TEST - A B B C C E A E E E E C D
3. TEST - B C B E C A D D E A E
4. TEST - A E C A E B E C A C A E
4. TEST - B E B B E E B E E C E E
148

kimya

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

kimya

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI YAYINLARI

DÖRT DÖRTLÜK KONU PEKİŞTİRME TESTLERİ

Basım Adedi: 954.325

Bu yayın Millî Eğitim Bakanlığı tarafından üniversite sınavına hazırlanan öğrencilere

Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu - UNICEF

Mehmet Âkif ERSOY

Ey Türk gençliği! Birinci vazifen, Türk istiklâlini, Türk Cumhuriyetini,

Mustafa Kemal Atatürk

Kimyanın Temel Kanunları ve Mol Kavramı .......................................................................................................................... 9

Kimyasal Tepkimeler -Kimyasal Tepkimelerde Hesaplamalar .............................................................................................. 29

Karışımlar - Karışımları Ayırma Teknikleri . ........................................................................................................................... 47

Asitler, Bazlar ve Tuzlar ........................................................................................................................................................ 79

Yaygın Günlük Hayat Kimyasalları ve Gıdalar ...................................................................................................................... 117

CEVAP ANAHTARI................................................................................................................................................................ 147

Kitapların tüm öğretmen ve öğrencilerimize faydalı olması dileğiyle…

KARIŞIMLAR Karışımlar - Karışımları Ayırma Teknikleri 50 21 21 23 20 135

KİMYA HER YERDE Yaygın Günlük Hayat Kimyasalları ve Gıdalar 49 24 22 22 24 141

TOPLAM 239 92 90 91 89 601

tepkimesine göre 42 g MgCO3 tamamen ayrışmaktadır. Buna göre,

Tepkime sonunda kapta bulunan katı kütlesi 20 g ölçül- I. H2O - H2O2

Tepkime ağzı açık bir kapta gerçekleştiğinden, oluşan 1

2. “Bileşiğin formülü ve bileşiği oluşturan elementlerin

Buna göre XY2 bileşiğinde elementlerin kütlece birleşme

A) 7/8 B) 8/7 C) 7/16 D) 14/16 E) 14/8

XY2 bileşiğinin formülünde 1 mol X atomu 2 mol Y atomu

XY2 bileşiğindeki elementlerin kütlece birleşme oranı aşa-

1 mol 6·1023 tane H2O molekülü ise

Yetişkin bir kişinin günde en az 10 bardak su içtiği

1 mol 6·1023 ise 2. Bileşik X4aY4a

8. C2H6 bileşiğini oluşturan elementlerin kütlece birleşme ora- II.Yöntem:

D) 20 g karbon 10. Bileşik A (gram) B (gram)

II. 0,4 0,8

Çözüm: III. 0,4 0,4

Elementlerin kütlece birleşme oranı Yukarıdaki tabloda A ve B elementlerinin oluşturduğu 3

C + H √ I. Bileşik III. Bileşik

8 kat 8 kat 8 kat C) A 3B 4 AB

Çözüm: III. Bileşik AxBy

I.Yöntem: 0,4 x 0,4 y

II. 0,1 mol oksijen atomu içerir.

III. 3.1022 tane CO2 molekülü içerir.

IV. 0,06 g karbon atomu içerir.

yargılarından hangileri yanlıştır?

N = n·NA formülü ile hesaplanır.

CO2 için N= 0,05·6·1023= 3·1022 tane molekül içerir.

II. 64 g Oksijen atomu içeren H2SO4 1 mol CO2’de 12 g C atomu varsa

1 17. 3,01·1023 tane X2O bileşiği 22 gramdır.

0,5 mol X2O 22 g ise

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III

Bağıl atom kütlesi (ağırlığı), atom kütlesinin karbon kütlesi-

55,84 akb Fe atomu = 1 tane Fe atomudur. II Yanlış. III. 1 gram 12

A) I > II > III > IV

A) 16 g oksijen gazı (O2)

B) 3,01·1022 tane H2 molekülü

C) 3,2 g oksijen atomu içeren SO2 molekülü

D) 0,6 mol oksijen atomu içeren SO3 gazı

E) 0,8 mol atom içeren C2H6 gazı

0 °C sıcaklık ve 1 atmosfer basınçta, (normal koşullarda)

B) l > ll > lll

21. “Aynı elementlerden oluşan iki farklı bileşikte, bileşiklerden

XY3 bileşiğindeki elementlerin kütlece birleşme oranı

gazlarından hangileri ayrı ayrı eklenirse toplam atom

Cevap: D A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III

Madde eklendikten sonra kapta olması gereken toplam

1 mol 6,02·1023 ise