A

NSWERING I
SLAM
በመስቀል ብርሃን ጨረቃ
ኖርማን ኤል.ጂኢለር አብዱል ሳሌብ
መልስ መስጠት

እስልምና
መልስ መስጠት
THECRESENTINLIGHTOFT ሄክሮስ
ሁለተኛ እትም።

ኖርማን ኤል.ጂስለር እና
አብዱል ሳሌብ
EI BakerBooks
ግራንድ ራፒድስ፣ ሚቺጋን 49516
የዳቦ ጋጋሪ መጽሐፍ ሃውስ ክፍል

© 1993፣ 2002 በኖርማን ኤል.ጂስለር በቤከር መጽሐፍት የታተመ

ቤከር ቡክ ሃውስ ኩባንያ ክፍል
የፖስታ ሳጥን 6287፣ ግራንድ ራፒድስ፣ ሚቺጋን 495 1 6-6287
በዩናይትድ ስቴትስ ውስጥ የታተመ
መብቱ በህግ የተጠበቀ ነው. ማንኛውም የዚህ እትም ክፍል ሊባዛ፣ በዳግም ማግኛ ሥርዓት ውስጥ ሊከማች፣ ወይም በማንኛውም መልኩ ወይም
በማንኛውም መንገድ ሊተላለፍ አይችልም - ለምሳሌ፣ ኤሌክትሮኒክ፣ ፎቶ ኮፒ፣ መቅዳት - ከአሳታሚው የጽሁፍ ፈቃድ ውጭ። ብቸኛው ልዩነት
በታተሙ ግምገማዎች ውስጥ አጭር ጥቅሶች ናቸው።
የኮንግረስ ካታሎግ-ውስጥ-ሕትመት ውሂብ
ጌይስለር፣ ኖርማን ኤል.
ለእስልምና መልስ መስጠት፡- በመስቀል ብርሃን ላይ ያለው ጨረቃ /ኖርማን ኤል.ጂስለር እና አብዱል ሳሌብ።- 2 ኛ እትም.
ገጽ. ሴሜ.
መጽሐፍ ቅዱሳዊ ማጣቀሻዎችን እና ኢንዴክስን ያካትታል። ISBN 0-8010-6430-9 (ገጽ.)
1. እስልምና - ግንኙነት - ክርስትና. 2. ክርስትና እና ሌሎች ሃይማኖቶች - እስልምና.
3. ክርስትና - የይቅርታ ስራዎች. 4. እስልምና - አወዛጋቢ ሥነ-ጽሑፍ. አይ. ሳሌብ፣
አብዱል II. ርዕስ። BPI72.G45 2002
239-dc2I 2002002260
ከቤከር ቡክ ሃውስ የተለቀቁትን ሁሉ መረጃ ለማግኘት ድህረ ገጻችንን ይጎብኙ፡ http://www.bakerbooks.com
ሦስተኛው ህትመት፣ ግንቦት 2003 ዓ.ም

ይዘቶች
የሁለተኛው እትም መግቢያ 7
ምስጋናዎች 9
መግቢያ 11
ክፍል 1 የኦርቶዶክስ እስልምና መሰረታዊ አስተምህሮዎች
1. ኢስላማዊ አሀዳዊነትን መረዳት 15
2. የፍጥረት እና የሰው ኢስላማዊ እይታ 34
3. ነቢያት 52
4. ሙሐመድ 70
5. ቁርኣን 91
6. የመጨረሻው ዘመን እና መዳን 109
ክፍል 2 ክርስቲያናዊ ምላሽ ለመሠረታዊ የሙስሊም እምነት
7. የኢስላሚክ አሃዳዊነት ግምገማ 135
8. የመሐመድ ግምገማ 151
የቁርኣን ግምገማ 183
ክፍል 3 የክርስቲያን አመለካከት አወንታዊ መከላከያ
10. የመጽሐፍ ቅዱስ መከላከያ 213
11. የክርስቶስ አምላክነት መከላከያ 233
12. የሥላሴ መከላከያ 263
13. የድነት መከላከያ በመስቀል 278
አባሪ 1፡ የሙስሊም አንጃዎችና እንቅስቃሴዎች 295
አባሪ 2፡ የሙስሊም ሃይማኖታዊ ተግባራት 301
አባሪ 3፡ የበርናባስ ወንጌል 303
5
6 ይዘቶች
አባሪ 4፡ የታወቁ የሙስሊም ውንጀላዎች በአዲሱ ላይ
ኪዳን 309
አባሪ 5፡ እስልምና እና ዓመፅ 319
አባሪ 6፡ ጥቁር እስልምና 331
መዝገበ ቃላት 337
መጽሃፍ ቅዱስ 343
349 እንዲነበብ ይመከራል
የቁርዓን ሱራስ 351 ማውጫ
የሰዎች መረጃ ጠቋሚ 357
የርእሶች ማውጫ 363

ቅድመ ዝግጅት ወደ ሁለተኛ እትም።

ሴፕቴምበር 11, 2001 ዓለምን ቀይሯል. አንደኛ ነገር፣ ክርስቲያኖች የእስልምናን ዓለም አቀፋዊ ፈተና ችላ ማለት አይችሉም። እንደ
እስልምና መልስ የመሰሉ መጽሃፎችን የወደፊት እጣ ፈንታ የሚያረጋግጥ ይህ ፈተና ነው ። ይህ መጽሐፍ በዎል ስትሪት ጆርናል (ህዳር
26, 2001) የፊት ገጽ ላይ የሚከተለውን አውጀዋል ብለን በምናባችን አናምንም ።
የሀይማኖት ማተሚያ ቤቶች ሙስሊሞችን በመመልመል ረገድ ሰፊ መጽሃፍ አዘጋጅተዋል። በጣም ከሚታወቁት መካከል አንዱ
በኖርማን ጂስለር የደቡብ ወንጌላዊ ሴሚናሪ ፕሬዝዳንት በቻርሎት ፣ኤንሲ እና አብዱል ሳሌብ ሙስሊም ወደ ክርስትና የተለወጠው
“እስልምናን መመለስ” ነው። በ 1993 የታተመው መጽሐፉ ከ 42,000 ቅጂዎች በላይ ተሽጧል ።
ዘ ጆርናል ሊለው ያልቻለው ነገር ከእነዚህ ውስጥ ከግማሽ በላይ የሚሆኑት የተሸጡት ከሴፕቴምበር 11 በኋላ ባሉት ሁለት ወራት ውስጥ
ነው፣ ይህም እስከ ዛሬ ድረስ ያልተቀነሰ ፍጥነት ነው። እንደ እውነቱ ከሆነ ግንብ ከመውደቁ በፊት መጽሐፉ ቀስ በቀስ እየሞተ ነበር።
በለዘብተኝነት ለመናገር፣ ከ 9/11 በፊት እስልምና በክርስትና ላይ ያለው ስጋት አነስተኛ ነበር። ከኮሚኒስት ስጋት፣ ከሰብአዊነት ስጋት
ተርፈን አሁንም በአዲስ ዘመን ስጋት ውስጥ ስለነበርን ያ ለመረዳት የሚቻል ነው። የአሜሪካ ክርስቲያኖች በቀላሉ ለሌላ ስጋት
ዝግጁ አልነበሩም።
ዛሬ ማዕበሉ ተቀይሯል። የቁርኣን ሽያጭ እየጨመረ ነው። በኒውዮርክ የንግድ ማእከል የአየር ላይ የቦምብ ፍንዳታ ምክንያት
ሙስሊሞች የበለጠ ሃይማኖተኛ እየሆኑ በመሆናቸው ወይም እስልምናን የተቀበሉ ሰዎች በከፍተኛ ሁኔታ በመጨመሩ አይደለም።
ይልቁንም ሙስሊም ያልሆኑ ሰዎች በሚሊዮን በሚቆጠሩ አክራሪ ሙስሊሞች የተቀበሉት የእስልምና ሀይማኖት ለክርስትና ብቻ
ሳይሆን ለአጠቃላይ የእምነት ነፃነት እና እንደ አሜሪካዊ አኗኗራችን እውነተኛ ስጋት እየሆነ መምጣቱን ሙስሊም ያልሆኑ ሰዎች
በድንገት ስለሚገነዘቡ ነው። .
እነዚህን የቅርብ ጊዜ ክስተቶች አጋጣሚ ወስደን በድንገት ተወዳጅ የሆነውን መጽሐፍ ለመከለስ ወስደናል። ሙሉውን የእጅ ጽሑፍ
በማዘመን፣ በማከል እና በመከለስ ለውጦች ተደርገዋል። በተጨማሪም በጂሃድ ላይ ያለው ክፍል በ " እስልምና እና ሁከት " ላይ
አጠቃላይ አባሪ በማከል በከፍተኛ ሁኔታ ጨምሯል ። በተጨማሪም ክርስቲያናዊ ምላሽን ለማጠናከር ወሳኝ በሆኑ ቦታዎች ላይ
አዳዲስ ነገሮችን ለመጨመር እድሉን ተጠቅመንበታል።
7
8 የሁለተኛ እትም መግቢያ
እንደሌሎች የታሪክ ጦርነቶች ብዕሩ ከሰይፍ የበለጠ የተሳለ ነው ብለን እናምናለን። እውነተኛው ጦርነት የሚሸነፈው በመሳሪያ ሳይሆን በቃላት
ነው። ክርስትና እንደ አለም ሃይማኖት በእስልምና ላይ ያለው ስኬት ይነሳል ወይም ይወድቃል የሃሳብ ጦር ሜዳ ላይ።
ዛሬ እስልምና ከአንድ ቢሊዮን በላይ ተከታዮች ያሉት በዓለም ሁለተኛ ደረጃ ላይ ይገኛል። ይህም በምድር ላይ ካሉት ከአምስቱ ሰዎች አንዱ ነው።
በእርግጥ እስልምና በአሁኑ ጊዜ በዓለም ላይ በፍጥነት በማደግ ላይ ያለ ሃይማኖት እንደሆነ ይታወቃል። ይህ እና የቅርብ ጊዜ ክስተቶች ለቅዱሳን
ለአንዴና ለመጨረሻ ጊዜ የተሰጠን እምነትን ለመጠበቅ የምናደርገውን ጥረት እንደገና እንድናተኩር አስፈላጊ ያደርገዋል (ይሁዳ 3)። ቶማስ
አኩዊናስ በአስራ ሦስተኛው ክፍለ ዘመን እስልምናን እንደመለሰ በታሪክ እንደተነገረው ( በሱማ ተቃራኒ አህዛብ)፣ እንደዚሁም ሁሉ ታጣቂ
ሙስሊሞች ክርስትናን ለማጥፋት የሚያደርጉትን ጥረት ለማክሸፍ ጥረቶችን ማደስ አለብን። ይህ የተሻሻለው ጥራዝ በዚህ አቅጣጫ እንደ ትሁት
ጅምር ቀርቧል።

ምስጋናዎች
ይህንን የእጅ ጽሑፍ የተሻለ ለማድረግ ለደከሙ ሰዎች ያለንን ጥልቅ አድናቆት ለመግለጽ እንወዳለን። ይህም ሁለት የእስልምና ሊቃውንት ዶ/ር
ካሚኤል ኤፍ ኪላዳ እና ዶ/ር ፓትሪክ ካቴ ናቸው። በተጨማሪም ዴቪድ ጆንሰን፣ ሻሮን ኩመር እና ሚስቶቻችን ኬና እና ባርባራ ማለቂያ
የሌላቸውን ሰዓታት በመተየብ፣ ማጣቀሻዎችን በመፈተሽ እና ተጨማሪ ነገሮችን በመስራት አሳልፈዋል። ለእነርሱ እርዳታ ከልብ እናመሰግናለን።
9

መግቢያ
እስልምና በፍጥነት በማደግ በዓለም ላይ ሁለተኛው ትልቁ ሃይማኖት ሲሆን ከአንድ ቢሊዮን በላይ ተከታዮች ያሉት - በምድር ላይ ካሉት ከአምስቱ
ሰዎች አንድ የሚጠጋው። በዩናይትድ ስቴትስ በአሁኑ ጊዜ ከሜቶዲስት የበለጠ ሙስሊሞች አሉ። በጣም ፈጣን እድገት በአፍሪካ አሜሪካውያን
ማህበረሰብ ውስጥ ነው.
ከዚህም በላይ እስልምና ለሰው ልጅ ትክክለኛ ሃይማኖት እንደሆነ ይናገራል። መሐመድ ኢየሱስን ጨምሮ ከእርሱ በፊት ከነበሩት ነቢያት ሁሉ በላይ
ከነበሩት ነቢያት ሁሉ የመጨረሻውና ታላቅ የሆነው “የነቢያት ማኅተም” መሆኑን ያረጋግጣል። ቁርኣን በመልአኩ ገብርኤል ከሰማይ ከመጣው
ዘላለማዊ ኦሪጅናል በመሐመድ የተነገረ የቃል መንፈስ ያለበት የእግዚአብሔር ቃል እንደሆነ ይታመናል። የቀደሙትን መገለጦች ሁሉ የላቀ እና
የሚያጠናቅቅ የእግዚአብሔር ሙሉ እና የመጨረሻው መገለጥ እንደያዘ ይነገራል። በየትኛውም መመዘኛ እነዚህ ሁሉንም ሃይማኖቶች የሚፈታተኑ
እና እውነትን የሚፈልግ ማንኛውም ሰው በጥንቃቄ ሊመረምረው የሚገባ አስደናቂ የይገባኛል ጥያቄ ነው።
በዚህ መጽሐፍ ውስጥ ሦስት ነገሮችን ለመሥራት ሐሳብ አቅርበናል. በመጀመሪያ፣ በክፍል አንድ የእስልምና መሰረታዊ እምነቶች ስለ አምላክ፣ ስለ
ፍጥረት፣ ስለ ነቢያት፣ ስለ መሐመድ፣ ስለ ቁርኣን እና ስለ መዳን የምንችለውን ያህል በግልጽ ለመናገር እንሞክራለን። ይህ በዋነኝነት የሚገለፀው
በሙስሊም ምንጮች እንደ ቁርኣን፣ የሙስሊም ወግ (ሐዲስ ) እና የእስልምና ተንታኞች ናቸው።
በክፍል ሁለት ሙስሊሞች በእግዚአብሔር፣ በመሐመድ እና በቁርኣን ላሉት መሰረታዊ እምነቶች ምላሽ ለመስጠት እንሞክራለን። እዚህ ላይ
የቀረቡትን ትችቶች ተንትነን ወደ ድምዳሜ ለመድረስ እንሞክራለን ኢስላማዊ የይገባኛል ጥያቄዎች ትክክለኛነት ላይ ድጋፍ አለ ወይ? ለእነዚህ
የይገባኛል ጥያቄዎች ተጨባጭ መሠረት እና ውስጣዊ ወጥነት ልዩ ትኩረት ይሰጣል።
በመጨረሻም፣ በክፍል ሦስት የክርስቲያን የክስ መቃወሚያ ማስረጃዎችን እንመረምራለን። እዚህ ላይ ክርስቲያናዊ የይገባኛል ጥያቄዎችን
በመደገፍ የሚቀርቡ ክርክሮች ትክክለኛነታቸውን ለማወቅ ይመረመራሉ። አባሪዎቹ እንደ ሙስሊም ኑፋቄዎች፣ ሃይማኖታዊ ተግባራት፣ የበርናባስ
ወንጌል፣ የሙስሊሞች የዘመናዊ መጽሐፍ ቅዱሳዊ ትችት አጠቃቀም፣ እስልምና እና ዓመፅ እና ጥቁር እስልምና ያሉ ልዩ ርዕሶችን ይመለከታል ።
የኔ ደራሲ፣ የውሸት ስም በመጠቀም፣ እንደ ሙስሊም ያደገው በ
እስላማዊ ሀገር። ስለ አረብኛ እና ሙስሊም እምነቶች እና ልምዶች ያለው እውቀት - 11
12 መግቢያ
tices በዚህ መጽሐፍ ላይ በጣም ጠቃሚ ልኬት ጨምሯል። በክርስትና ስነ መለኮት
እና ፍልስፍና ካለኝ ዳራ ጋር በመሆን የሙስሊሙን እና የክርስቲያኑን አመለካከት
ለመረዳት ብቻ ሳይሆን ከማስረጃው አንፃር በጥንቃቄ ለመመርመር ሞክረናል።
"ያልተመረመረ ህይወት መኖር ዋጋ የለውም" በሚለው የሶክራቲክ ዲክተም
ተስማምተናል። ያልተመረመረ እምነት ለማመን ዋጋ እንደሌለው እናምናለን።
ሁለቱም ኦርቶዶክሶች እስልምናም ሆኑ ክርስትና እውነተኛ ሃይማኖት ነን
ስለሚሉ፣ የሚያስቡ ሰዎች በሁለቱም በኩል ያቀረቡትን ማስረጃ በጥንቃቄ
መርምረህ ከማስረጃው አንፃር የራሳቸውን ውሳኔ መወሰን ይጠበቅባቸዋል።
ኖርማን L. Geisler

ክፍል አንድ
የኦርቶዶክስ እስልምና መሰረታዊ
አስተምህሮዎች
ይህ መጽሐፍ የኦርቶዶክስ እስልምናን የይገባኛል ጥያቄዎች ከክርስቲያን አንፃር
ለመረዳት እና ለመገምገም የተደረገ ሙከራ ነው። ሌላውን አመለካከት ሳይረዱ
በትክክል መገምገም እንደማይቻል እምነታችን ነው። አንዳችን ክርስቲያን
በመሆናችን ሌላው እንደ ሙስሊም ያደግን በመሆኑ ሁለቱንም አመለካከቶች
በመረዳት ረገድ ጥቅም እንዳለን እናምናለን። በተጨማሪም፣ በዋናነት ወደ
እያንዳንዱ ሃይማኖት ዋና ምንጮች፣ በተለይም ወደ ቁርኣን እና መጽሐፍ ቅዱስ
እንጠይቃለን። ስለእያንዳንዳችን ያለንን ግንዛቤ ለማሳደግ ከየሀይማኖቱ ውስጥ
ደረጃቸውን የጠበቁ መምህራንን እና አስተያየት ሰጪዎችን መርጠናል ። በዚህ
የመጀመርያው ክፍል የኦርቶዶክስ እስልምና መሰረታዊ አስተምህሮዎችን በተቻለ
መጠን በተጨባጭ ለማሳየት እንሞክራለን፣ ከተቀናቃኝ አንጃዎች አስተያየቶች
በመራቅ እና አብዛኛው ሙስሊም የሚያምኑትን በማጉላት።

1
እስልምናን መረዳት
አንድነት
እንደ አብዛኞቹ ሃይማኖቶች፣ በርካታ ኑፋቄዎች አሉ (አባሪ 1 ን ይመልከቱ)። እዚህ
አብዛኛው ሙስሊም የሚያመሳስለውን ለማጉላት ሞክረናል።
የእስልምና ጥንካሬ በሥርዓቶቹም ሆነ በስነ ምግባሩ ውስጥ ሳይሆን አንድ ትልቅ
ሀሳብ በመያዝ ነው፡ አንድ አምላክ። በአለም ላይ ካሉ ሀይማኖቶች መካከል
ከእስልምና አጭር አቂዳ ያለው እና አቂዳው በጣም የታወቀ እና ብዙ ጊዜ
የሚደጋገም የለም። የሙስሊሙ ስነ-መለኮት፣ ፍልስፍና እና ሃይማኖታዊ ህይወት
በሙሉ ስርዓት በሰባት ቃላት ተጠቃሏል ፡ ላኢላሀ ኢላህ፣ ሙሐመድ ረሱል አሏህ
“ከአላህ በስተቀር ሌላ አምላክ የለም ሙሐመድም የአላህ መልእክተኛ ናቸው። ይህ
የሙስሊሙ የቤተሰብ ህይወት መሪ ቃል፣ ጨቅላ ህጻን እንደ አማኝ የሚቀበልበት
የሥርዓት ቀመር እና የመጨረሻው መልእክት በሟች ጆሮ የሚንሾካሾክ ነው።
እነዚህን ቃላት በመድገም የማያምን ሰው ወደ ሙስሊምነት ይለወጣል እና
ከኋላው የሄደው ሰው ወደ መንፈሳዊ ወንድማማችነት ይቀበላል። በዚህ የእምነት
መግለጫ ምእመናን በቀን አምስት ጊዜ ወደ ሶላት ይጠራሉ እና ሁሉም ተዋጊ
የእስልምና ክፍሎች የሚሰባሰቡበት መድረክ ነው። የእስልምና ሀይማኖት መሰረት
ነው። 1
የእግዚአብሔር ሃሳብ ለእስልምና መሰረታዊ ስለሆነ ይህ ምዕራፍ በቁርኣን እና
በኦርቶዶክስ እስላማዊ ስነ-መለኮት ውስጥ የቀረበውን የእግዚአብሔርን ትምህርት
ይተነትናል። በመጀመሪያ፣ “አላህ” የሚለውን ቃል ትርጉም እንመለከታለን።
ሁለተኛ፣ የኦርቶዶክስ ሙስሊሞች በተረዱት መሰረት የእግዚአብሔርን ተፈጥሮ
እና ባህሪ ለማስረዳት እንሞክራለን። ሦስተኛ፣ ውይይታችንን በእግዚአብሔርና
በሌሎች ፍጥረቶቹ በተለይም በሰው ልጆች መካከል ባለው ግንኙነት ላይ
እናተኩራለን።
1. Samuel M. Zwemer፣ The Moslem Doctrine of God (ኒው ዮርክ፡ አሜሪካን ትራክት ሶሳይቲ፣ 1905)።
15
16 የኦርቶዶክስ እስልምና መሰረታዊ አስተምህሮዎች
" አላህ " የሚለው ቃል ትርጉም
አላህ በእስልምና የእግዚአብሔር የግል መጠሪያ ነው። በዚህ መጽሐፍ ውስጥ
አንዳንዶች እንደሚያደርጉት “አላህ” በሚለው እና “አምላክ” በሚለው
የእንግሊዘኛ ቃል መካከል ምንም ልዩነት አናደርግም። ” አንድ ታዋቂ የሙስሊም
ደራሲ እንዳለው “አል ላህ ማለት በአረብኛ ‘መለኮት’ ማለት ነው፡- ነጠላ አምላክ፣
ትክክለኛ ቅጂ የቃሉን ትክክለኛ ትርጉም ‘አምላክ’ በሚለው አገላለጽ ብቻ
ሊተረጎም እንደሚችል ያሳያል። ለሙስሊሞች አል ላህ የሙሴና የኢየሱስ አምላክ
እንጅ ሌላ አይደለም። 2
ከዚህ ማስጠንቀቂያ ጋር በመስማማት የእስልምና ዕውቁ ክርስቲያን ምሁር ኬኔት
ክራግ “ ክርስቲያኖችም ሆኑ የሙስሊም እምነቶች በአንድ ሉዓላዊ ፈጣሪ በሆነው
አምላክ ስለሚያምኑ፣ ስለ እርሱ ሲናገሩ፣ በማንኛውም ሁኔታ፣ ይህ ካልሆነ ግን ግራ
የሚያጋባ ይሆናል ብለን መገመት ምንም እንኳን ፍርሃቶቹ ቢለያዩም ጭብጣቸው
ግን አንድ መሆኑን መዘንጋት የለበትም።በሙስሊሙ እና በክርስቲያኖች ስለ
እግዚአብሔር ባለው ግንዛቤ መካከል ያለው ልዩነት ምንም ጥርጥር የለውም። እና
በትዕግስት ማጥናት አለብን።ነገር ግን አንድ እና አንድ አምላክ ከሁሉም በላይ
የሆነው በሁለቱም ውስጥ ያለው እውነታ መሆኑን መጠራጠር ለጋራ ተግባሮቻችን
ሁሉ ገዳይ ነው።" 3 የአረብ ክርስቲያኖች አላህ የሚለውን ቃል ለእግዚአብሔር
ይጠቀማሉ። በእርግጥ ይህ ቃል ምን ማለት እንደሆነ መረዳታቸው ከሙስሊሞች
የተለየ ቢሆንም ሁለቱም በአእምሮአቸው አንድ አይነት ማጣቀሻ አላቸው።
" አላህ " የሚለው ቃል ሥርወ-ቃሉ
በሙስሊ መ ተንታኞች እና የቃላት ሊቃውንት መካከል “አላህ” የሚለውን
የአረብኛ ቃል ትክክለኛ ጠቀሜታ በተመለከተ ብዙ መላምቶች እና ማለቂያ የለሽ
ውይይት ተካሂዷል። በጣም የተከበረ የሙስሊም ተንታኝ ቤይዳዊ አሏህ
የተወሰደው "ከ [ከተፈለሰፈው] ኢላሃ = በመረበሽ ውስጥ መሆን ነው ምክንያቱም
አእምሮው የማይገደበው እሳቤ ለመመስረት ሲሞክር ግራ ይጋባል!" 4 አሁንም "እንደ
አንዳንድ የሙስሊም የነገረ መለኮት ምሁራን አስተያየት ቃሉ ምንም አይነት
አመጣጥ አለው ብሎ መያዙ ክህደት ነው ! . . . እግዚአብሔር አልተወለደም ይላሉ,
ስለዚህም ስሙ ሊወጣ አይችልም. የመጀመሪያው እና ዓለማት ከመፈጠሩ በፊት
የአረብኛ ስም ነበረው" 5 የሙሄት-ኤል-ሙሂት መዝገበ ቃላት ደራሲ እንዲህ
ይላል፡- “አላህ የአስፈላጊው ፍጡር ስም ነው። የዚህን የልዑል ስም አመጣጥ
በተመለከተ ሃያ የተለያዩ አመለካከቶች አሉ፤ ከሁሉም በላይ ምናልባትም ሥሩ
ኢላህ ነው፣ ያለፈው ተካፋይ ቅርጽ ወይም መለኪያ ፊአል ፣ ኢላሆ = አምልኮ
ከሚለው ግስ የተወሰደ ሲሆን ጽሑፉ የበላይ የሆነውን የአምልኮ ነገር ለማመልከት
ቅድመ ቅጥያ የተደረገበት ነው። 6
2. ሞሪስ ቡካይል፣ መጽሐፍ ቅዱስ፣ ቁርአን እና ሳይንስ፣ ትራንስ. ፓኔል እና ቡካይል (ፓሪስ፡ እትሞች
ሴገርስ፣ 1988)፣ 120-21።
3. ኬኔት ክራግ፣ የሚናሬት ጥሪ (ኒው ዮርክ፡ ኦክስፎርድ ዩኒቨርሲቲ ፕሬስ፣ 1964)፣ 36.
4. ከታዋቂው የሙስሊም ተፍሲር ቤይዳዊ (መ . 1307)፣ በዝዌመር እንደተጠቀሰው፣ 24.
5. ከመሐመድ በአቡ ሁረይራ የተነገረ እና በኢቢድ 24 የተጠቀሰ።
6. Ibid., 23.
ኢስላማዊ አሀዳዊነትን መረዳት 17
አጂጆላ የተባለ የሙስሊም ደራሲ እና ይቅርታ ጠያቂ እንዲህ ሲል ጽፏል፡-
“በአረብኛ ቋንቋ ‘ኢላህ’ የሚለው ቃል ‘የሚመለክ ሰው ’ ማለት ነው ። በሌላ በኩል
‘አላህ’ የሚለው ቃል የእግዚአብሔር ዋነኛ የግል ስም ነው። 'ላ ኢላሀ ኢለላህ'
ማለት በቀጥታ ሲተረጎም 'በአላህ ስም ከሚታወቅ አንድ ታላቅ አካል በቀር ሌላ
"ኢላህ" የለም ማለት ነው። " 7
“The Call of the Minaret” በተሰኘው ሥራው ላይ “ ኢላሁን የሚለው የአረብኛ ቅጽ
“አምላክ ” ከሚለው የዕብራይስጥ እና የአረማይክ ቃላቶች ጋር ይመሳሰላል።
የጽሁፉ ተነባቢ አል-ላህን ለማድረግ በቃሉ የመጀመሪያ ፊደል ላይ በተመሳሳይ
ፊደል ይዋሃዳል ።
ቃሉን የእውነተኛ አረብኛ ቅርጽ አድርገን ከወሰድነው ግልጽ የሆነው መነሻ ይህ
ነው። አንዳንድ ሊቃውንት እንደሚያምኑት ቃሉ ይህ መነሻ የሌለው ነገር ግን
በታሪክ ከእህት ቋንቋ የተገኘ ከሆነ ትርጉሙ አንድ ነው። አላህ ማለት 'አምላክ' ማለት ሲሆን
ትርጉሙ እንግሊዘኛ የተረጋገጠውን አንቀፅ እንኳን በማጥፋት እና አቢይ ሆሄያትን
በመጠቀም የሚያገኘው - አራ- 8 ቢክ የጎደለው መሳሪያ ነው። አላህ"በእርግጠኝነት
ሊወሰን አይችልም፣9፣9 ከታሪክ መዛግብት እርግጠኛ መሆን የምንችለው አንድ
ነገር ቢኖር ከእስልምና በፊት የነበሩ አረቦች ምንም እንኳን ጣዖት አምላኪ
ቢያደርጉም የአላህን ህልውና ሁሉ የበላይ አምላክ መሆኑን አውቀውና አምነው
መውሰዳቸው ነው። ይህ ነጥብ ክራግ አስተያየቱን ሰጥቷል፡- “ከእስልምና እምነት
በፊት በነበረው አረቢያ የአላህ ህልውና እና ጌትነት ይታወቅ እና እውቅና
እንደነበረው ከሙስሊሞች የእምነት መግለጫ “ከአላህ በስተቀር ሌላ አምላክ
የለም” ከሚለው አሉታዊ መልኩ ግልጽ ነው። የነብዩ ተልእኮ የእግዚአብሔርን
መኖር ማወጅ ሳይሆን ትንሹ አማልክትን መካድ ነበር። የመሐመድ አባት
የእግዚአብሔር ባሪያ አብዱላህ የሚለውን ስም መያዙ እግዚአብሔር ከእስልምና
በፊት በዚህ ስም ይታወቅ እንደነበር ያሳያል። "10 ክራግ በመቀጠል እንዲህ ይላል "በዚያን ጊዜ በነቢዩ
ዘመን የነበሩት ሰዎች ስለ አንድ ታላቅ ፍጡር እንደሚያውቁ ምንም ጥርጥር የለውም , ነገር ግን
አእምሮአቸውን አልገዛም. ይልቁንም ስለ ታናናሾቹ አማልክት፣ ሴት ልጆች፣
ምናልባትም ወንዶች ልጆች፣ ከዕለት ተዕለት ሕይወታቸው፣ ከጦርነታቸው፣
ከመራቢያቸው ጋር በጣም የተቆራኙትን የአላህን ሴት ልጆች፣ ምናልባትም
ወንዶች ልጆችን በቀጥታ እና በተደጋጋሚ አስበው ነበር ። : "ነገር ግን ታሪክ
ከመሐመድ በፊት የነበሩት አረቦች እንኳን ሳይቀር ከጥርጣሬ በላይ ይመሰክራሉ.
7. አልሀጅ AD አጂጆላ፣ የእምነት ምንነት በእስልምና (ላሆር፣ ፓኪስታን፡ ኢስላሚክ ህትመቶች
ሊሚትድ፣ 1978)፣ 16.
8. ክራግ፣ 37
9. ከክራግ ማብራሪያ ጋር ላለመግባባት፣ አርተር ጄፈርሪ፣ እስልምና ፡ መሐመድ እና ሃይማኖቱ (ኒው
ዮርክ፡ ቦብስ-ሜሪል ኩባንያ፣ ኢንክ.፣ 1958)፣ 85 ይመልከቱ።
10. ክራግ፣ 37
11. ኢቢድ., 37-38.
18 የኦርቶዶክስ እስልምና መሰረታዊ አስተምህሮዎች
ዋና አምላካቸውን በአላህ ስም ያውቁ ነበር እና እንዲያውም በተወሰነ መልኩ አንድነቱን
አውጀዋል። በቅድመ-እስልምና ስነ-ጽሑፍ፣ ክርስቲያን ወይም ጣዖት አምላኪዎች፣
ኢላህ ለየትኛውም አምላክ ይገለገላል እና አል-ኢላህ (ከአላህ ጋር የተዋዋለው) ማለትም
'ኦ ኦኦስ፣ ጣኦቱ፣ የልዑል ስም ነበር። ከጣዖት አምላኪዎቹ አረቦች ውስጥ ይህ ቃል
የሚያመለክተው የካዕባን ዋና አምላክ ሦስት መቶ ስድሳ ጣዖታትን የያዘ ነው።... እንደ
የመጨረሻ ማስረጃ፣ መሐመድ የአረብ ካባ ወይም የመካ ቤተ መቅደስ ከዘመናት በፊት
እንደነበረ እናያለን። ቢኢላህ ተብሎ የሚጠራው የአላህ ቤት እንጂ ቤቴል አሊኸት
አይደለም የጣዖት ቤት ወይም
አማልክት።
"12
ሙሐመድ " አላህ " የሚለውን ቃል ማስማማት _ _
አንዳንድ የምዕራባውያን ሊቃውንት መሐመድ "አላህ" የሚለውን ቃል ለአንዱ እና
ለእውነተኛው አምላክ ማስማማቱን ገምተዋል። ሪቻርድ ቤል እንዲህ ሲል ጽፏል፡- “
መሐመድ በእውነቱ... ከፍተኛ ሀይማኖትን ለማስተዋወቅ የሚሹትን ሁሉ በጥንታዊ
አስተሳሰቦች መካከል ያለውን፣ ቋንቋቸው ከበርካታ አምላካዊ ማኅበራት የፀዳ አምላክን
የሚያመለክት ቃል የሌለውን ሁሉ ይጋፈጣል። ራብ፣ 'ጌታ'፣ በአጠቃላይ በአንዳንድ
ጥምረት፣ ለምሳሌ 'ጌታዬ'፣ 'ጌታህ'፣ ወይም እንዳየነው፣ በመጠቀም ይጀምራል ።
"የዚህ ቤት ጌታ" "13
ቤል አክሎ እንዲህ አለ፡- "እሱም አላህን ይጠቀማል፣ነገር ግን በማመንታት
፣[ምናልባት]... ." ይህ እሱ ያምናል " እንደገና ለሽርክ ሀሳቦች ቀለም ሊሰጥ ይችላል.
በመጨረሻም አላህን የመለኮት ስም አድርጎ በመያዝ፣ በጌታ ስሜት ራብ በመያዝ እና
ከሁለቱም ቃላት፣ ገላጭ መግለጫዎች እና ሀረጎች ጋር በማያያዝ ችግሩን የፈታ
ይመስላል።" በግልጽ ለማየት እንደሚቻለው፣ "እነዚህ የተቀመጡት ሐረጎች ለጥቅሶች
ማጠቃለያ ምቹ ነበሩ። ነገር ግን እግዚአብሔርን ሁሉን ቻይ፣ ሁሉን አዋቂ፣ እንደ ዳኛ
እና ገዥ፣ እንደ ክብር፣ መሐሪ እና መሐሪ አድርጎ በመቁጠር ወደ ማህበረሰቡ አእምሮ
ውስጥ በመመገብ ረገድም ይጠቀሙበት ነበር። አዛኝ" 14
በእርግጥ ከኦርቶዶክስ ሙስሊም እይታ አንጻር ምንም አይነት የምዕራባውያን
መላምቶች መሐመድ በቁርኣን ውስጥ ስላለው " አላህ" የሚለውን ቃል ማስተካከል እና
አጠቃቀም ተቀባይነት እንደሌለው ነው (ምዕራፍ 5 ይመልከቱ)። የሆነ ሆኖ ሁሉም
ሊስማሙበት የሚችሉበት አስፈላጊ ነጥብ የመሐመድ ታላቅ አብዮታዊ ስኬት
የሚገኘው "አላህ" የሚለውን ቃል በመጠቀሙ ላይ ብቻ ሳይሆን የአላህን ባህሪ እና
የአላህን ባህሪ በመያዙ ላይ ነው።
12. ዝዌመር, 25-26. እንዲሁም V. Montgomery Watt፣ የመሐመድ መካ (ኤድንበርግ፡ ኤድንበርግ
ዩኒቨርሲቲ ፕሬስ፣ 1988)፣ 31-36 ይመልከቱ።
13. ሪቻርድ ቤል፣ የእስልምና አመጣጥ በክርስቲያናዊ አካባቢው (ለንደን፡ ፍራንክ ካስ እና ኩባንያ
ሊሚትድ፣ 1968)፣ 117።
14. ኢቢድ.
ኢስላማዊ አሀዳዊነትን መረዳት 19
የአላህ ህልውና እና አንድነት ተፈጥሮ
ሱራ 112 "እግዚአብሔር ማነው?" ለሚለው መሰረታዊ ጥያቄ የተሰጠ ነው። እንደ
እስላማዊ ትውፊት፣ ይህ ምዕራፍ መሐመድ ለአላህ የሰጠው ፍቺ ነው። ክላሲካል
ተንታኝ ዘማክሻሪ (እ.ኤ.አ. 1146 ) እንዲህ ይላል፡- “ኢብኑ አባስ እንደዘገበው
ቆሪሾች፡- 0 መሐመድ ሆይ እንድንገዛ የጠራኸንን ጌታህን ግለጽልን፤ ከዚያም ይህች
ሱራ ወረደች። 15 ሱረቱ እንዲህ ይነበባል፡- “ በአላህ ስም እጅግ በጣም ሩኅሩህ
በጣም አዛኝ በሆነው። በላቸው፡- እርሱ አላህ አንድ ነው፤ አንድ አምላክ ነው፤
ዘላለም ፍፁም አምላክ ነው፤ አይወልድም፤ አልተወለደምም፤ የሚመስለውም
የለም። ለእርሱ" ይህ ሱራ " ከጠቅላላው የቁርኣን አንድ ሶስተኛ ዋጋ ያለው ነው
እናም ሰባቱ ሰማያትና ሰባቱ ምድር ተመስርተውበታል.ይህን አንቀጽ መናዘዝ አንድ
ሰው ዛፍ እንደሚነቅል ሁሉ ኃጢአትን ማፍሰስ ነው. በቅጠሎቿ መኸር." 16
የመሐመድ መልእክት የማዕዘን ድንጋይ የእግዚአብሔር ፍጹም አንድነት እና
ሉዓላዊነት ነው። እውነተኛውን አምላክ እንዲያመልኩና እንዲያገለግሉ ሕዝቡን
በመጋበዝ ለአምላክ መኖር ጥብቅና ለመቆም በርካታ ክርክሮችን አቅርቧል። የአላህ
መኖር በቁርኣን ውስጥ እንደ ተራ ነገር ተደርጎ አይወሰድም። ከዚህ ይልቅ ምክንያት
አምላክ መኖሩን ወደ ማመን የሚመራባቸውን ብዙ መንገዶችን ይጠቁማል።
ከሰማንያ በላይ በሆኑ አንቀጾች ቁርኣን ትኩረትን ይስባል በሰማይ እና በምድር ላይ
የሚታዩትን ድንቅ ተፈጥሮዎች፣እንዲሁም በእጽዋት እና በእንስሳት ውስጥ
ስላለው የህይወት መገለጫዎች በተለይም በሰው ልጅ ህይወት ውስጥ።
እንደዚሁም የሰው ልጅ አካላዊ፣ ሥነ ምግባራዊ እና አእምሯዊ ሕገ መንግሥት፣
መነሻውና መድረሻው እንዲሁም የታሪኩ ሂደት ለእግዚአብሔር ሕልውና
ማረጋገጫ ይግባኝ ተብሏል። ስለዚህ፣ ስለ እግዚአብሔር ሕልውና ለማሰላሰል
ሁለት ዋና መነሻ ነጥቦች አሉ፡ የተፈጥሮ ሥርዓት እና የሕይወት ሥርዓት። ቁርኣን
እንደገለጸው "በሰማያትና በምድር ውስጥ ለእነዚያ ላመኑት ምልክቶች አልሉበት።
ነፍሶቻችሁንም በመፍጠር እንስሳዎች (በምድር ላይ) መበተናቸው ለእነዚያ
ለሚያምኑ ምልክቶች አልለባቸው።" 45፡3-4፤ 51፡20- 21፤ 41፡53)። ቁርኣን
ምክንያታቸውን ለሚጠቀሙ ( ያኪሉን )፣ ለሚያንፀባርቁ (ያታፋካሩን) እና
ለተረዱ (ያፍ ካሁን) ምልክቶች (አያት) እንዳሉ ይናገራል ። የአእምሮ ወይም
የማመዛዘን ችሎታ ላላቸው (ኢል-ኡሊ አልባብ፣ ሊ-ኡሊ አል-ኑሃ)፣ ለሚሰሙ
(ያስማኡን)፣ ዓይን ያላቸው (ኡሊ አል-አብሳር)፣ ለሚያውቁ (ያላሙን)፣ ማመን (yu
' minun)፣ እና እርግጠኛ ነን (ዩ-ኪኑን)። ስለዚህ፣ የሰው ልጅ መሰረታዊ የአስተሳሰብ
እና የማሰብ ችሎታዎች በእግዚአብሔር እውቀት ውስጥ እንደ መነሻ ተደርገው
ይወሰዳሉ። 17
15. በዘወመር የተጠቀሰ፣ 31.
16. ክራግ፣ 39. እንዲሁም አል-ቡካሪ፣ የሳሂህ አል- ቡኻሪ ትርጉም ትርጉም፣ ትራንስ ይመልከቱ።
መሐመድ ሙህሲን ካን (አል-መዲና፡ ኢስላሚክ ዩኒቨርሲቲ)፣ ቅጽ. 6፣493–95።
17. መሐመድ A. አሁ ሪዳህን ተመልከት፣ “አንድ አምላክ በእስልምና፡ ትርጓሜዎች እና ማህበራዊ
መገለጫዎች”፣ በእስልምና እና በክርስትና የአንድ አምላክ እምነት፣ እት. ሃንስ ኮችለር (ዋይን፣ ኦስትሪያ፡
ዊልሄልም ብራሙለር፣ 1982)፣ 41
20 የኦርቶዶክስ እስልምና መሰረታዊ አስተምህሮዎች
ዘዌመር ለእግዚአብሔር የቀረቡትን የቁርኣን መከራከሪያዎች በሚከተለው መንገድ
ከፋፍሏቸዋል፡- “የእግዚአብሔርን (አላህን) መኖር እና አንድነት የሚያስተምሩ
የቁርዓን አንቀጾች ወይ ለፍጥረታቱ አንድነት ማረጋገጫ የሚያመለክቱ ናቸው (6፡
96-100፤ 16፡3-22፤ 27፡60-65፣ ወዘተ.)፣ ወይም ሽርክና አምላክ የለሽነት
ከምክንያታዊነት ጋር የሚቃረኑ መሆናቸውን ይግለጹ (23፡119) ወይም ምንታዌነት
ራስን አጥፊ ነው (21፡22) ወይም ምስክሩን አምጡ። የቀደሙት ነቢያት (30፡29፤ 21፡
25፤ 39፡65፤ 51፡50-52)። ” 18
ስለ እግዚአብሔር መኖር ከሚቀርቡ ክርክሮች በተጨማሪ ቁርኣን ተመልካቾቹን
ወደ አንድ አምላክ አምልኮ ይጋብዛል የተለያዩ ሥዕላዊ መግለጫዎችን እና
ንግግሮችን በመጠቀም። እነዚያ ከአላህ ሌላ አምላክን የሚጠሩ፣ እጆቹን ወደ ውሃ
እንደዘረጋ፣ ወደ አፉም ይደርስ ዘንድ እንደማይደርስ ሰው ናቸው። (13፡14)። እነዚያ
ከአላህ ሌላ ረዳቶችን የያዙ እንደ ሸረሪቶች ናቸው። በአላህ የሚያጋራ ሰው
ከሰማይ እንደ ወደቀ ሰው ነው። ወፎች ይነጥቁት ወይም ንፋሱ ወደ ታች
ወደሌለው ጉድጓድ ይወስደዋል። 19
ቁርኣን የአላህን አንድነት ለመግለጽ ሁለት ቃላት ይጠቀማል አሀድ እና ዋሂድ።
አሃድ እንደ ቅጽል ያገለግላል። አላህ ከእሱ ጋር ምንም አጋር ወይም አጋር
እንደሌለው ለመካድ በሁለት ሱራዎች ውስጥ ተቀጥሯል። በአረብኛ ይህ ቅጽ
ማለት የሌላውን ቁጥር መቃወም ማለት ነው. ሁለተኛው ቃል ዋሂድ
ከመጀመሪያው ቃል ጋር አንድ አይነት ሊሆን ይችላል እና በዚህ መንገድ በቁርኣን
ውስጥ ብዙ ጊዜ ጥቅም ላይ ውሏል። ሆኖም፣ እሱ ደግሞ ሌላ አጠቃቀሙም
አለው፡- “አንዱ፣ ለሁሉም አንድ አምላክ”። ይኸውም ለሙስሊሞች አንድ አምላክ
ብቻ ነው, እሱም ለሁሉም ህዝቦች አንድ አምላክ ነው. ስለዚህ፣ ሁለቱም
የእግዚአብሔር አንድነት እና ነጠላነት በሙስሊሞች የእግዚአብሔር አንድነት
ጽንሰ-ሀሳብ ውስጥ የተካተቱ ናቸው ። 20
ይህ በአላህ አንድነት ላይ የሚሰጠው አጽንዖት የእስልምና መሰረታዊ ገጽታ
በመሆኑ አንድ ሙስሊም ደራሲ እንዲህ ሲል ጽፏል፡- “በእርግጥም እስልምና ከሱ
በፊት እንደነበሩት ሌሎች ሃይማኖቶች በመጀመሪያ ግልጽነት እና ንፅህና የአላህን
አንድነት ከማወጅ ውጭ ሌላ ምንም አይደለም፤ መልእክቱም ይህን አንድነት
ለመመስከር የቀረበ ጥሪ ነው። "21 ሌላ ሙስሊም ጸሃፊም ተመሳሳይ ነጥብ ሲገልጹ
"የአላህ አንድነት የእስልምና መለያ ባህሪ ነው ይህ ንፁህ የሆነ የተውሂድ አይነት
ነው ማለትም አላህን ማምለክ ነው። አልወለደም አልወለደም ወይም ከእርሱ ጋር
በአምላኩ ተጋሪዎች አልነበሩትም እስልምና ይህንን እጅግ በማያሻማ መልኩ
ያስተምራል። 22
በዚህ የአላህ ፍፁም አንድነት ላይ ትኩረት በሌለው አፅንኦት ምክንያት ነው
በእስልምና ከሀጢያቶች ሁሉ ትልቁ የሽርክ ኃጢአት ወይም የነፍጠኞችን ክፍል
ለአላህ መስጠት ነው ። ቁርኣኑ በቁጣ እንዲህ ይላል፡- “አላህ (አማልክትን ከእርሱ
ጋር ያደረበትን ኀጢአት ይቅር አይልም) ግን የሚወደውን ይምራል።
18. ዝወመር፣ 28
19. አቡ ሪዳህ 49።
20. የናሲር ኤል–ዲን ኤል-አሳድን የመክፈቻ ትምህርት ተመልከት፣ በአንድ ነጠላ እምነት ጽንሰ ሐሳብ
በእስልምና እና በክርስትና፣ ኢ. ሃንስ ኮችለር፣ 23
21. አብደልሀሌም ማህሙድ፣ የእስልምና እምነት (የዓለም እስላም ፌስቲቫል እምነት፣ 1978)፣ 20.
22. አጂጆላ, 55.
ኢስላማዊ አሀዳዊነትን መረዳት 21
ኃጢአትም ከዚህ በቀር፡- አማልክትን የሚያጋራ ሰው የራቀ በእርግጥ ተሳሳተ።"(4፡
116)
ሌሎች የአላህ ባህሪያት
ከታላቁ የእግዚአብሔር አንድነት ወይም ከተዋህዶ ትምህርት በተጨማሪ
በቁርኣን ገፆች ላይ ሁል ጊዜ የሚቀርብ ማሳሰቢያ ነው ፣ ስለ እግዚአብሔር እና ስለ
ባህሪው ሌላ ምን እንማራለን? እንደ አንድ የሙስሊም ባለስልጣን በቺካጎ
ዩኒቨርሲቲ የእስልምና አስተሳሰብ ፕሮፌሰር የነበሩት ፋዝሉር ራህማን (እ.ኤ.አ.
1988) “ቁርዓን ስለ እግዚአብሔር እና ስለ ተፈጥሮው የተነገረ ነገር አይደለም፡
ህልውናው ለቁርአን ጥብቅ ነው። ተግባራዊ - እሱ የአጽናፈ ሰማይ እና የሰው
ፈጣሪ እና ተንከባካቢ ነው ፣ እና በተለይም ለሰው መመሪያ የሚሰጥ እና በሰው ላይ
በግል እና በቡድን የሚፈርድ እና ምሕረት የተሞላበት ፍትህን የሚሰጥ ነው። 23
የረህማን አስተያየት ትክክለኛነት የሚረጋገጠው በእስልምና ላይ በርካታ
የሙስሊም ስራዎችን ስናጣራ እና የእግዚአብሔርን ማንነት እና ባህሪ በተመለከተ
በጣም ጥቂቱን ስናገኝ ነው፣ ይህም የእግዚአብሔርን ዘጠና ዘጠኙ ስሞች
የሚያንፀባርቁ ናቸው ተብሎ ከሚታመንበት ሁኔታ በስተቀር። እግዚአብሔር።
ለምሳሌ በመሐመድ ሀሚዱላህ የተጻፈው 24 የእስልምና መግቢያ ላይ ስለ እስልምና
የፖለቲካ ሥርዓት፣ የፍትህ ሥርዓት እና የኢኮኖሚ ሥርዓት የሚገልጹ ምዕራፎችን
እናገኛለን፣ ነገር ግን የእግዚአብሔርን ማንነትና ባሕርይ በተመለከተ ምንም
ምዕራፍ የለም! አንዳንድ ሌሎች የዘመኑ መጽሃፎች ከአንድ ወይም ሁለት ገጽ
ያልበለጠ ለዚህ ርዕስ ሰጥተዋል። ነገር ግን፣ ባለፉት 1,400 ዓመታት ውስጥ፣ በርካታ
የሙስሊም አስተምህሮዎች በሥነ-መለኮት ላይ ብዙ አስተምህሮዎችን እንደቀመሩ
መጠቆም አለበት። አንድ የሙስሊም ደራሲ እንዲህ ሲል ጽፏል: - "እግዚአብሔር
የሕልውና ዋና ነገር ነው. የአረብኛ ስሙ አላህ ነው. እሱ የመጀመሪያው እና
የመጨረሻው ነው. እሱ ልዩ ነው እና ምንም ነገር በምንም መልኩ ከእሱ ጋር
አይመሳሰልም. እሱ አንድ እና አንድ ነው. እራሱን የቻለ ነው. ፣ ምንም ነገር
አያስፈልገውም ፣ ግን ሁሉም ነገር እሱን ይፈልጋል ። 25 ይህ ባህርይ aseity ወይም
ራስን መኖር በመባል ይታወቃል። እግዚአብሔር ኃያልና ሁሉን ቻይ ነው። እርሱ
የነባር ነገሮች እና ሊኖሩ የሚችሉ ነገሮች ዊለር ነው፣ እና ከፈቃዱ ውጭ ምንም
ነገር አይከሰትም። እርሱ የሚታወቀውን ሁሉ ዐዋቂ ነው። እውቀቱ የፈጠረውን
አጽናፈ ሰማይ ሁሉ ያጠቃልላል እና እሱ ብቻውን ይደግፋል። እግዚአብሔር
በፍጥረቱ ሁሉ ላይ ፍፁም ሉዓላዊ ነው። በተጨማሪም "እግዚአብሔር ነገሩን ሁሉ
የልቡናንንም ሐሳብ እንኳ፥ የተደበቀውንም ምሥጢር በሰው ጡት ውስጥ
ያውቃል። አላህ ሕያው ነው... እርሱ የሚሰማን ነገር ሁሉ ሰሚ ነው። እርሱም
ተመልካች ነው።" እና " ንግግሩን በማይመስል ዘላለማዊ ንግግር ይናገራል
23. ፋዝሉር ራህማን፣ የቁርዓን ዋና ዋና ጭብጦች (ቺካጎ፡ ቢቢሊዮቴካ ኢስላሚካ፣ 1980)፣ 3.
24. መሐመድ ሀሚዱላህ፣ የእስልምና መግቢያ (ፓሪስ፡ ሴንተር ካልካል ኢስላሚክ፣ 1969)።
25. መሐመድ አብዱል ራፍ፣ እስልምና ፡ የሃይማኖት መግለጫ እና አምልኮ (ዋሽንግተን ዲሲ፡
እስላማዊ ማእከል፣ 1974)፣ 2-3.
22 የኦርቶዶክስ እስልምና መሰረታዊ አስተምህሮዎች
ከተፈጠሩ ነገሮች. የእግዚአብሔር ኃይል፣ ፈቃድ፣ እውቀት፣ ሕይወት፣ መስማት፣
ማየት
ንግግርም በእርሱ ውስጥ ያለ ነገር እንጂ የተለየ ነገር አይደለም።
ከእርሱ” 26
እግዚአብሔር ጻድቅ፣ ጥበበኛ፣ መሐሪ፣ አዛኝ፣ ርኅሩኅ፣ ዘላለማዊ፣ ፈጣሪ፣
በሁሉም ቦታ ያለ፣ እና የዓለማት ጌታ ነው። ከእግዚአብሔር በቀር ሌላ አምላክ
የለም። በቅዱስ ቁርኣን ቃል፡- "አላህ ሆይ! ከእርሱ በቀር ሌላ አምላክ የለም -
ሕያው፣ ራሱን ቻይ፣ ዘላለም። እንቅልፍም አይይዘውም፣ አያንቀላፋምም።
በሰማያትና በምድር ያለው ሁሉ የርሱ ብቻ ነው። ማን ነው? እርሱ የፈቀደው
ቢኾን እንጅ ሌላ ምልጃ የለውም ከፊቱም ከኋላቸውም ከኋላቸውም ያለውን
ሁሉ ዐዋቂ ነው። ከዕውቀቱም ምንም ነገርን የሚሻ ቢኾን እንጂ አይዙሩም። ዐርሹ
በሰማያትና በሰማያት ላይ የተዘረጋ ነው። ምድር, እና እሱ
እነርሱን በመጠበቅና በመጠበቅ ድካም አይሰማቸውም ምክንያቱም ኢሌ ከሁሉም
በላይ የበላይ ነውና" (2፡255)።
ሙስሊሞች ለቅዱስ ባህሪው የሚስማሙትን የተከበሩ ስሞችን እና ባህሪያትን
ሁሉ ለእግዚአብሔር ይሰጣሉ። ነገር ግን፣ በተለምዶ የሚከተሉትን አስራ ሶስት
ባህሪያት ለመማር እና ለማስታወስ አጥብቀው ይጠይቃሉ፡- “ህልውና፣
ዘላለማዊነት፣ ዘለአለማዊነት፣ አለመመሳሰል፣ ራስን መቻል፣ አንድነት፣ ሃይል፣
ፈቃድ፣ እውቀት፣ ህይወት፣ መስማት፣ እይታ እና ንግግር። 27
ሌላው የኦርቶዶክስ እስልምና እጥር ምጥን ያለ አረፍተ ነገር ሲናዘዝ፡- “የዓለሙ
ሁሉ ፈጣሪ አንድ አምላክ፣ አንድ፣ ዘላለማዊ፣ ወሳኙ፣ ዐዋቂው፣ ሰሚው፣
ተመልካች፣ ፍቃደኛው አምላክ ነው። እርሱ ባሕርይ ወይም አካል አይደለም።
ወይም ምንነት፣ ወይም የተፈጠረ፣ ወይም የታሰረ፣ ወይም የተቈጠረ፣ ወይም
የተከፋፈለ፣ ወይም የተዋሃደ፣ ወይም የተገደበ፣ ኢሌ በቅንነት፣ በማህያ፣ ወይም
በሞዴሊቲ አይገለጽም።
ka4flyyah, እና እሱ በቦታ እና በጊዜ የለም. እርሱን የሚመስለው እና ከዕውቀቱ እና
ከስልጣኑ በላይ የሆነ ምንም ነገር የለም። እርሱ ከዘላለም ጀምሮ በባህሪው ውስጥ
ያሉ ባህሪያት አሉት። እነርሱ እርሱ አይደሉም፤ ከርሱም ሌላ አይደሉም።
እነዚህም እውቀት እና ኃይል፣ እና ህይወት እና ጥንካሬ፣ እና መስማት እና ማየት
እና መስራት እና መፍጠር እና ንግግርን ያካትታሉ። "28 ማቆየት እና
አንድ የዘመኑ ሙስሊም ጸሐፊ ስለ አምላክ ያለውን እስላማዊ አመለካከት በአጭሩ
እንዲህ ሲል ገልጿል፡- “የእግዚአብሔርን ተፈጥሮና ሥራ ለመረዳት ስንሞክር፡-
እግዚአብሔር አጋር ወይም ልጅ የሌለው አንድ ብቻ መሆኑን እንማራለን።
በአጽናፈ ዓለም ውስጥ ይገኛል.እርሱ ርኅሩኅና መሐሪ ነው እና ምሕረቱም
ለፍጡራን ሁሉ ነው ። ዐዋቂ ጥበበኛ ነው፡ እርሱ አፍቃሪና ተንከባካቢ ነው፡
ለፍጡራኑ ያለው እዝነቱ ድንበር የለውም።
26. ኢቢድ.፣ 3.
27. ኢቢድ., 4-5.
28. ክራግ, 60-61 ይመልከቱ.
ኢስላማዊ አሀዳዊነትን መረዳት 23
ኃያል እና የዓለማት ሁሉ የበላይ ጌታ። እርሱ ቅዱስ ነው እናም ኃጢአት መሥራት
ወይም ክፉ ማድረግ አይችልም. እሱ ራሱን የቻለ እና ልዩ ነው። "29
ዘጠና ዘጠኙ የአላህ ስሞች
"እግዚአብሔር ማነው?" ለሚለው ጥያቄ ሌላ የተለመደ ኢስላማዊ መልስ. የአላህን
"በጣም የሚያምሩ ስሞች" መጠቆም ነው። ለዚህም የቁርዓን መሰረት የሚገኘው
59፡22-24፡
እግዚአብሔር ኢሌ ነው ከእርሱ በቀር ሌላ አምላክ የለም; [ሁሉንም ነገር]
ሚስጥራዊና ግልጽ የሆነውን ማን ያውቃል; እርሱ እጅግ በጣም ርኅሩህ በጣም
አዛኝ ነው። አላህ ያ ከርሱ በቀር ሌላ አምላክ የሌለ ነው። ሉዓላዊው፣ ቅዱስ፣
የሰላም ምንጭ [እና ፍፁምነት]፣ የእምነት ጠባቂ፣ ደኅንነት ጠባቂ፣ ኃያል፣
የማይታበል፣ ልዑል፡ ክብር ለእግዚአብሔር ይሁን! (እርሱም) ከአጋሪዎቹ በላይ
ለርሱ ከሚጠሩት በላይ። እርሱ አምላክ፣ ፈጣሪ፣ ዝግመተ ለውጥ፣ ቅርጾችን [ወይ
ቀለሞችን] ሰጪ ነው። የርሱ መልካሞች ስሞች አሉት። በሰማያትና በምድር
ውስጥ ያለው ሁሉ ምስጋናውን ያጎናጽፋል። እርሱም አሸናፊው ጥበበኛው ነው።
የቁርኣን ተግሣጽ በተጨማሪ እስላማዊው ትውፊት እንደገለጸው መሐመድ እንዲህ አለ፡- “በእርግጥ የአላህ ስሞች
ዘጠና ዘጠኝ አሉ እና ማንም የሚያነብላቸው ጀነት ይገባል ” ሲል ተናግሯል ።30
ታላቅ የአውሮፓ እስላማዊ አስተያየቶች፡- “የእነዚህ ስሞች ዝርዝር በጽሑፎቹ
ላይ በጣም ይለያያል።... ሬድሃውስ እ.ኤ.አ. 31 ስታንቶን የተባለው ሌላው ታዋቂ
እስላማዊ ደግሞ አስተያየቱን ሰጥቷል "እነዚህ ስሞች በባህላዊው አቡ ሁረይራ
ዘጠና ዘጠኝ ተደርገው ይቆጠራሉ .... ይህንን ዝርዝር መሰረት በማድረግ ከዘጠና
ዘጠኙ ስሞች ውስጥ ሃያ ስድስቱ ሃያ ስድስቱ እናገኛለን. ምንም እንኳን በአጠገቡ
የሆነ ነገር በሚሰጡ አንቀጾች ላይ የተመሰረቱ ቢሆኑም በተሰጡት መልክ በቁርኣን
ውስጥ አይገኙም "32 "ልዩነታቸው በከፊል የተገለጸው በቁርኣን የግጥም ዘይቤ ሲሆን
ይህም ወደ መጠቀሚያነት ያደላ ነበር። የግጥም ፍጻሜዎች፣ በጣም አነስተኛ ቁጥር
ያላቸው ኦሪጅናል ሥሮች ከቁጥሮች ጋር የተገኘ
ወይም የቅጽል ትርጉም ጥላዎች.
"33
ጄፍሪ በዘጠና ዘጠኙ የእግዚአብሔር ስሞች ውስጥ እንደሚታየው አንዱን ናሙና
ይዘረዝራል።
በሙሐመድ አልመዳኒ የተጻፈው ታስቢህ አስማ አሏህ አል-ሑስና መጽሐፍ ፡-
34
29. ባድሩ ዲ. ካትሬጋ እና ዴቪድ ደብሊው ሼንክ፣ እስልምና እና ክርስትና (ግራንድ ራፒድስ፡
ኢርድማንስ፣ 1981)፣ 7.
30. ዝወመርን 34 ን እዩ።
31. ጄፍሪ፣ 93
32. HU Weitbrecht Stanton፣ የቁርኣን ትምህርት (ኒውዮርክ፡ ቢብሎ እና ታነን፣ 1969)፣ 33.
33. ክራግ፣ 40
34. ጀፈርሪ፣ 93-98 ይመልከቱ።
24 የኦርቶዶክስ እስልምና መሰረታዊ አስተምህሮዎች
1. አላህ ከስም ሁሉ በላይ ያለው ስም ነው።
2. አል-አዋል፣ የመጀመሪያው፣ ከመጀመሪያው በፊት የነበረው (57፡3)።
3. አል-አኪር፣ የመጨረሻው፣ ከሁሉ በኋላ የሚኖረው ያለቀ (57፡3)።
የፍጥረትን ሙሉ ጥበብ የፈጠረው አል-ባዲ፣ ፈጣሪ
(2፡117)።
5. ፈጣሪው አል-ባሪ ሁላችንም ከእጁ የመጣን (59፡24)።
6. አል-ባር፣ በጎ አድራጊ፣ ነፃነቱ በሁሉም ስራዎቹ ይታያል
(52:28)
ሁሉን የሚያይ እና የሚሰማ ተመልካች አል-በሲር (57፡3)።
8. አል-ባሲጥ፣ አራጣው፣ ለሚሻው ሰው ምህረቱን የሚዘረጋ
(13:26)
9. ውስጣዊው አል-ባቲን በሁሉም ነገር ውስጥ የማይገኝ (57፡3)።
ከእያንዳንዱ ማህበረሰብ ምስክር የሚያነሳው አል-በይዝ፣ አሳዳጊ፣ (6፡89፣ 91)።
11. አል-ባቂ፣ ዘላቂው፣ እሱ የተሻለ እና የበለጠ ዘላቂ የሆነው (20፡73፣ 75)።
12. አት-ተውብ፣ ጸጸትን የሚቀበል፣ ወደ አዳም የተጸጸተና የተጸጸተ
ለዘሮቹ ሁሉ (2፡37)።
ኃያሉ አል-ጀባር፣ ኃይሉና ኃይሉ ፍፁም የሆነ
(59:23)
14. አል-ጀሊል ፡ ግርማዊ፡ ኃያል፡ ግርማዊ ነው።
ሰዎቹን ሁሉ ወደተወሰነ ቀን የሚሰበስብ ሰብሳቢው አል-ጃሚ
(3፡9)።
16. አል-ሀሲብ፣ የሂሳብ ሹሙ፣ ለሂሳብ ሒሳብ በቂ የሆነው (4፡6-7)።
በሁሉም ነገር ላይ ጠባቂ የሆነው አል-ሀፊዝ (11፡57)
60)
18. አል-ሐግ፣ እውነት (20፡114)።
በአገልጋዮቹ መካከል ፍርድ የሚሰጥ ዳኛ አል-ሀከም
(40:48, 51)
20. ጥበበኛው አል-ሀኪም፣ ጥበበኛ እና ጥሩ እውቀት ያለው (6፡18)።
21. አል-ሐሊም ሩህሩህ፣ ይቅር ባይ እና አዛኝ ነው።
(2፡225)።
22. ምስጉኑ አል-ሐሚድ ለርሱ ምስጋና ይገባው (2፡267፣ 270)።
23. ሕያው የሆነው አል-ሃይ፣ እርሱም የሕይወት ሁሉ ምንጭ የሆነው (20፡111)።
ጥሩ መረጃ ያለው አል-ከቢር ፣ ጥበበኛ እና እውቀት ያለው
(6፡18)።
ከፊሉን የሚያዋርድ ሌሎችን ከፍ የሚያደርግ አል-ካፊድ
(ዝከ. 56፡3)።
ያሉትን ነገሮች ሁሉ የፈጠረው ፈጣሪ አል-ካሊቅ (13፡16-
17)
27. ዙልጀላል ወል-ኢክራም የግርማና የክብር ባለቤት (55፡27)።
28. አር-ራውፍ ለወገኖቹ አዛኝ የሆነ
(2፡143)።
ኢስላማዊ አሀዳዊነትን መረዳት 25
29. አር-ረሕማን እጅግ በጣም አዛኝ ከእነዚያም በጣም አዛኝ ነው።
ምሕረት (1፡3፤ 12፡64)።
30. አር-ረሂም፣ ሩህሩህ፣ የዋህ እና አዛኝ (1፡3፤ 2፡143)።
31. አር-ራዛቅ፣ አቅራቢው፣ የሚያቀርበው ነገር ግን ሲሳይን የማይጠይቅ ነው።
(51፡57-58)።
አማኞችን በቅን መንገድ የሚመራ መሪው አር-ረሺድ
(11:87, 89)
33. ከፊሉን ከፍ የሚያደርግ ሲኾን ሌሎችን ደግሞ የሚያዋርድ በላጭ
(6፡83)።
34. አር-ረቂብ፣ ተመልካቹ፣ ፍጡራኑን የሚጠብቅ (5፡117)።
35. ሰላም ፈጣሪ የሆነው አስ- ሰላም ስሙ ሰላም ነው (59፡23)።
ሁሉን የሚያይ እና የሚሰማ ሰሚው አስ-ሳርኒ (17፡1)።
37. አሽ-ሻኩር፣ አመስጋኙ፣ የእሱን አገልግሎት በጸጋ የሚቀበል
ሰዎች (64:17)
38. አሽ-ሻሂድ፣ መስካሪው፣ በሁሉም ነገር ላይ መስካሪ የሆነው (5፡117)።
39. አስ-ሳቡር ለወገኖቹ ታጋሽ የሆነው ቀዳሚው ነው።
40. አስ-ሳማድ፣ ዘላለማዊ፣ የማይወልድ እና ያልተወለደ (112፡2)።
41. አድ-ዳርር, መከራን እንዲሁም በረከትን የሚልክ
(48:11)
42. አዝ-ዛሂር፣ ውጫዊው፣ ከውጪም ከውስጥም ያለው (47፡3)።
43. ጻድቅ የሆነው አል-አድል ቃሉ በእውነትና በፍትህ የተረጋገጠ ነው።
(6፡115)።
44. አል-አዚዝ፣ የላቀው፣ በታላቅ ሉዓላዊነቱ ኃያል (59፡23)።
45. አሸናፊው አል-አዚም ከሁሉ በላይ ታላቅና ኃያል የሆነው (2፡255-
56)።
46. ይቅርታ ሰጪው አል-አፉው ለባሮቹ ምንጊዜም ይቅር ለማለት ዝግጁ ነው (4፡99-
100)
47. ዐዋቂው አል- አሊም ሁሉንም ነገር ዐዋቂው (2፡29)።
48. አል-ዓሊ፣ ከፍተኛው፣ እርሱ ከፍ ያለ እና ኃያል የሆነው (2፡255-56)።
49. አል-ጋፉር፣ መሓሪ፣ ይቅር ባይ እና ልባም ነው።
(2፡235)።
50. አል-ጋፋር፣ ይቅርታ ማድረግ፣ ይቅር ለማለት እና ይቅር ለማለት ሁል ጊዜ ዝግጁ
ነው።
(71:10)
51. ሀብታሙ አል-ጋኒ እርሱ የሁሉ ነገር ባለቤት ስለሆነ (2፡267)።
270)።
52. አል-ፈታህ፣ መንገዱን የሚያጠራ እና የሚከፍት (34፡26)።
53. አልቃቢድ፣ ሴይዘር፣ እሱም አጥብቆ የሚይዝ እና ክፍት ነው።
(2፡245-46)።
54. ቻይ የሆነው አልቃድር ፣ የፈለገውን ለማድረግ ቻይ ነው።
(17፡99, 101)።
55. አል-ቁዱስ፣ ከሁሉም በላይ በሰማያት ያለው፣ ለእርሱም ሁሉ የተቀደሰ ነው።
ምድር ቅድስናን ትናገራለች (62፡1)
26 የኦርቶዶክስ እስልምና መሰረታዊ አስተምህሮዎች
56. አሸናፊው አል-ቃህር ሁሉንም ያሸነፈ (13፡16-17)።
57. አል-ቃዊ፣ ብርቱ፣ በኃይሉ እና በኃይሉ የላቀ (13፡19)።
58. አል-ቀይዮም፣ ራሱን የሚተዳደር፣ ለራሱ ብቻ እና ለዘለአለም የሚኖር (3፡2)።
59. አል-ከቢር፣ ታላቁ፣ እሱም ከፍ ያለ እና ታላቅ የሆነው (22፡62)።
60. አል-ከሪም, ሙኒፊሰንት, እሱም ሀብታም ብቻ ሳይሆን ለጋስ ነው
(27:40)
61. አል-ለጢፍ ችሮታው ለባሮቹ ሁሉ ፀጋውን ያሰፋል።
(42:19)
62. አል-ሙታክኺር፣ ተከላካይ፣ በፈለገ ጊዜ ቅጣትን የሚያዘገይ (14፡42-43)።
63. ታማኙ አል-ሙሚን ለሁሉም ዋስትና የሚሰጥ (59፡23)።
64. አል-ሙታሊ, እራሱን ከፍ ከፍ ያደረገ, እራሱን ከሁሉም በላይ ከፍ አድርጓል
(13፡9-10)።
65. አል-ሙታከቢር፣ ኩሩ፣ ኩራቱ በስራው ነው (59፡23)።
66. አል-ማቲን፣ ጽኑ፣ በጥንካሬው የጸና (51፡58)።
67. ጀማሪው አል-ሙብዲ የፈጠረው እና የሚያድስ
(85:13)
አገልጋዮቹ ሲጠሩ ምላሽ ሰጪው አል-ሙጂብ
(11:61, 64)
69. አል-መጂድ፣ የተከበረው፣ ምስጉን እና የተከበረ ነው። (11፡73፣ 76)።
70. አል-ሙህሲ, ኮምፒዩተሩ, ሁሉንም የቆጠረ እና የቆጠረ
ነገሮች (19፡94)
ሕያው የሚያደርግ እና ሙታንን ሕያው የሚያደርግ አል-ሙህዪ
(30:50)
72. አል-ሙዚል፣ አበሰር፣ ማንን ለማክበር የሚያነሳ ወይም የሚያዋርድ
(3፡26)።
ሰዎችን ከውሸት አማልክቶች የሚለይ አል-ሙዚል ፣ መለያየቱ
በከንቱ ያመልኩታል (10፡28-29)።
74. አል-ሙሶውዊር, ፋሽን ሰሪው, ፍጡራኑን እንዴት እንደሚሠራ
ደስ ይለዋል (59:24)
75. አል-ሙይድ፣ መልሶ ሰጪ፣ እሱ የሚያመጣው እና የሚያድስ (85፡13)።
76. አል-ሙዝ፣ አክባሪው፣ የሚሻውን የሚያከብር ወይም የሚያዋርድ (3፡26)።
77. ሰጪው አል-ሙቲ ከእጁ መልካም ነገር ሁሉ የወጣለት (20፡50)
52)
ከችሮታው ሰዎችን የሚያበለጽግ አል-ሙግኒ
(9፡74-75)።
79. አል-ሙጊት፣ በደንብ የተሸለመው፣ በነገሩ ሁሉ ላይ ቻይ ነው።
(4፡85, 87)።
80. አል-ሙቅታድር፣ ያሸነፈው፣ በኃይለኛው እጁ ውስጥ ክፉ ሰዎችን የያዘ
(54:42)
81. አል-ሙቃዲም፣ ወደፊት የሚመጣ፣ የገባውን ቃል ወደ ፊት የሚልክ (50፡28)።
ኢስላማዊ አሀዳዊነትን መረዳት 27
ሚዛኑን የሚዘረጋው የፍትህ ታዛቢው አል-ሙቅሲት
ከፍትሕ ጋር (21፡47-48)።
የንጉሶች ንጉስ የሆነው አል-ማሊክ (59፡23)።
84. ማሊክ አል ሙልክ፣ የግዛቱ ባለቤት፣ ሉዓላዊነትን የሚሰጥ
ለሚሻው (3፡26)።
85. አል-ሙሚት፤ የሚገድል ሰው፣ ሕያው እንደሚያደርገው (15፡23)።
86. አል-ሙንተቂም, ኃጢአተኞችን የሚበቀል እና ተበቃዩ.
ምእመናንን ይደግፋል (30፡47)
87. ተጠባባቂው አል-ሙሃይሚን፣ ተንከባካቢው በሁሉም ላይ ነው።
(59:23)
88. አን-ነሲር፣ ረዳቱ፣ ረዳትም በቂ ነው። (4፡45፣ 47)።
89. አን-ኑር፣ ብርሃን፣ ምድርንና ሰማይን የሚያበራ (24፡35)።
ምእመናንን ወደ ቀጥተኛው መንገድ የሚመራ መሪው አል-ሐዲ
(22:54)
91. አል-ዋህድ፣ አንድ፣ በመለኮታዊ ሉዓላዊነቱ ልዩ የሆነው (13፡16-17)።
92. አል-ዋሂድ፣ ልዩ፣ ብቻውን የፈጠረው (74፡11)።
93. አል-ዋዱድ፣ አፍቃሪ፣ አዛኝ እና ለባሮቹ አፍቃሪ
(11:90, 92)
ሁሉም ነገር ወደርሱ የሚመለስበት ወራሹ አል-ዋሪት (19፡40-)
41)
95. አል-ዋሲ፣ ሰፊው፣ ችሮታው ሁሉንም የሚደርስ (2፡268)።
271)።
96. አል-ዋኪል፣ አስተዳዳሪ፣ ሁሉንም ነገር የሚቆጣጠር (6፡102)።
97. አል-ዋሊ፣ ረዳቱ፣ እና በቂ ረዳት እርሱ ነው (4፡45፣ 47)።
98. አል-ወሊ፣ ጠባቂ፣ ሌላ ለወንዶች ምንም እርግጠኛ ጠባቂ የሌላቸው
(13፡11-12)።
99. አል-ወሃብ፣ ሊበራል ሰጪ፣ ከችሮታው በነጻ የሚሰጥ (3፡8)።
የእነዚህ ስሞች አስፈላጊነት
እነዚህን ስሞች ስንመለከት አንድ ሙስሊም ጸሃፊ “የእግዚአብሔር ልዩነት
በቁርኣን ውስጥ ተደጋግሞ የተረጋገጠው ከእውነተኛው፣ ፍፁም እና ታላቅ የፈጣሪ
ባህሪያት ጋር ነው ፣ ስለዚህም አስማ አላህ አልሆስና (የአላህ ውብ ስሞች)።
በቁጥርም ሆነ በትርጉም ተመሳሳይ ባህሪያት በሌሎች የተቀደሱም ሆነ ቅዱሳት
መጻሕፍት ውስጥ አይገኙም። " በእርግጥ " የሙስሊም የሃይማኖት ሊቃውንት
መለኮታዊ ባህሪያትን በብዙ መንገድ ከፍለውታል፡ የግርማዊነት ባህሪያት (ድጃላል)፣
ልግስና (ኢክራም)። እና ውበት (ደጃማል)፣ ወይም፡ የፍፁም (አል-ዳት)፣ እና የተግባር
(አፍአል)፣ ወይም፡ ፍፁም እና አንጻራዊ ባህሪያት። ፴፭ እንዲሁም “አንዳንድ
የሙስሊም መምህራን እነዚህን ባህሪያት በኃይል፣ በጥበብ እና በመልካምነት
የተፈጥሮ ክፍሎች፣ ሌሎች ደግሞ፣ በተለምዶ፣ የሽብር ስሞች (አስማኡል ጃላ-
35. አቡ ሪዳህ 46።
28 የኦርቶዶክስ እስልምና መሰረታዊ አስተምህሮዎች
ሊያህ)፣ እና የክብር ስሞች (አስማኡል ጀማልያ)፣ ከነሱም የመጀመሪያዎቹ
ናቸው።
ብዙ ቁጥር ያለው።
"36
“ለእነዚህ ስሞች ተስማሚ የሆኑ ድርጊቶች፣ አብዛኞቹ ተካፋይ ወይም ቅጽል
የሆኑ፣ በቁርኣን ታሪክ ውስጥ በተከሰቱት ሁነቶችና ሁኔታዎች ውስጥ ተደጋግመው
የሚስተዋሉ መሆናቸውን ልብ ማለት ያስፈልጋል።... ስሞቹ እንግዲህ ከባህሪያት
የራቁ ናቸው። በሥነ-መለኮት ውስጥ ሊዘረዘሩ፡- በዕለት ተዕለት ሕይወት ውስጥ
ያሉ አስደናቂ እውነታዎች ናቸው፣ እግዚአብሔር አል-ሐቅ ነውና
—‘እውነተኛው፣’ “እውነተኛው” ነው ። , እና ፈቃድ የሰው ልጅ ሕይወት ታላቅ
እውነታዎች ናቸው.
የተለያዩ የእግዚአብሔር ስሞች የሚከሰቱበት አንጻራዊ ድግግሞሽ ጥልቅ ትኩረት
የሚስብ ጉዳይ ነው። ከጥንካሬ፣ ግርማ ሞገስ እና ታላቅነት ጋር የተያያዙ ተዛማጅ
ግሦቻቸው በጣም ጎልተው ይታያሉ። ክራግ "እነዚህ ስሞች በመጨረሻ ከ I Ns
ተፈጥሮ ህግጋት ይልቅ እንደ መለኮታዊ ፈቃድ ባህሪያት መረዳት አለባቸው.
እርምጃ ማለትም ከእንደዚህ አይነት ገላጭ መግለጫዎች የሚጠበቁ ሊሆኑ
ይችላሉ, ነገር ግን እንደ አስፈላጊነቱ አይደለም." 38 ለእግዚአብሔር ሥራ ሁሉ አንድነትን
የሚሰጠው እርሱ ሁሉንም መሻቱ ነው። እንደ ፈቃዱ እሱ በተሰጡት
መግለጫዎች ሊታወቅ ይችላል, ነገር ግን በመሠረቱ ከማንም ጋር አይጣጣምም.
የፈቃዱ ተግባር ከውጤቶቹ ተለይቶ ሊታወቅ ይችላል, ነገር ግን ፈቃዱ ራሱ
ሊመረመር የማይችል ነው. ከዚህ በመነሳት እግዚአብሔር በሁሉም ሁኔታዎች
ውስጥ የግድ አፍቃሪ፣ ቅዱስ እና ጻድቅ አይደለም ብሎ መደምደም ይችላል። ይህ
በተወሰኑ ስሞች ውስጥ ያለውን ተቃርኖ ያብራራል. በውስጡ ያሉት ሁለቱም
ንጥረ ነገሮች ለእግዚአብሔር ተፈጥሮ አስፈላጊ ከሆኑ ምንም ዓይነት ተቃርኖ
አይኖርም ነበር። ተቃራኒው በፈቃዱ ግዛት ውስጥ ይኖራል፣ እግዚአብሔር
ሁለቱንም እንደሚፈልግ - ስለዚህ ውጥረቱ ይቀራል።
ለሙስሊሙ፣ እርስ በርሳቸው የሚቃረኑ የሚመስሉት የአላህ ተግባራት ችግር
አይደሉም። መለኮታዊ ፈቃድ ምክንያትም ሆነ መገለጥ የማይሄድበት የመጨረሻ
መጨረሻ ነው። "ስለዚህ አላህ የሚያጠመው እርሱ ነው የሚመራውም እርሱ ነው
የሚያበላሽ ነው ሰይጣንም ያጠፋል።እንዲሁም እንደ አውራጅ፣ አስገዳጅ ወይም
አምባገነን ባሉ ቃላት ይገለጻል። ትዕቢተኛ—ይህ ሁሉ፣ በሰዎች ጥቅም ላይ
ሲውል፣ መጥፎ ስሜት አላቸው። በነጠላ ፈቃድ አንድነት ግን፣ እነዚህ
መግለጫዎች ምሕረትን፣ ርኅራኄን እና ክብርን ከሚዛመዱት ጋር አብረው
ይኖራሉ። 39
አላህ ከፍጡር ጋር ያለው ግንኙነት
እግዚአብሔር ከዓለም ጋር ያለውን ግንኙነት በተመለከተ ያለውን እስላማዊ
አመለካከት በተመለከተ፣ በቁርዓን ውስጥ አንድ የማያቋርጥ አጽንዖት አለ፡
እግዚአብሔር ከሁሉ የላቀ፣ ፍፁም ልዩ እና ጌትነት አለው። ሆኖም ፋዝሉር
ራህማን እንዳመለከተው፣
36. ስታንቶን, 33-34.
37. ክራግ, 41-42.
38. ኢቢድ., 42.
39. Ibid., 42-43.
ኢስላማዊ አሀዳዊነትን መረዳት 29
የቁርኣን አንቀጾች እንዲሁ “የማይገደበው ምህረቱን በእኩል መጠን ያሰምሩታል……
የእግዚአብሔር ጌትነት የሚገለጠው በፍጥረቱ ነው ፣ የፍጥረቱ ሲሳይ እና አቅርቦቱ፣
በተለይም የሰው ልጅ፣ እና በመጨረሻም፣ እንደገና በመፈጠር አዲስ ቅጾች "40
እግዚአብሔር ተፈጥሮን እና ሰውን እና ተፈጥሮን ለሰው የፈጠረው ቀዳሚ ምህረቱ
ነው። ኃይሉ፣ ፍጥረቱ እና ምህረቱ፣ ስለዚህም ሙሉ ለሙሉ አንድ ላይ ብቻ ሳይሆን
ሙሉ በሙሉ እርስ በርስ የሚገናኙ እና ሙሉ በሙሉ ተመሳሳይ ናቸው፡- “ለራሱ
[የምህረትን አገዛዝ] ጻፈ” (6፡12)። “ እዝነቴም በነገር ሁሉ ላይ ትዘረጋለች” (7፡156)
የእሱ ወሰን አልባነት የሚያመለክተው አንድ-ጎን መሻገር አይደለም፣ ነገር ግን
በተመሳሳይ፣ ከፍጥረቱ “ጋር” መሆኑን ነው። እርሱ ከሰው ጅማት ይልቅ ቅርብ ነው (50፡
16)። አንድ ሰው ከሥነ ምግባር ውጭ በሆነ ጊዜ እና ከልቡ ሲጸጸት እና "የእግዚአብሔርን
ምህረት ሲፈልግ " እግዚአብሔር በፍጥነት ወደ እሱ ይመለሳል. በእርግጥም ከ"መሐሪ"
እና "ከአዛኝ" በተጨማሪ በተደጋጋሚ ከሚጠቀሱት ባህሪያቶቹ መካከል "ተመላሽ "
(የ"ተዋቂ " ተቃራኒ ነው : 2:37, 54, 160, 187; 5:39, 71; 9:) 117-18፤ 20:122፣ ወዘተ.) እና "ይቅር
ባይ " (40:3፤ 2:173, 182, 192, 199, 218, 225- 26, 235፤ እና ወደ 116 የሚጠጉ ሌሎች
ክስተቶች) ሁልጊዜ "አዛኝ" ይከተላል. በእውነት ንስሃ ለሚገቡ፣ እግዚአብሔር
ስህተታቸውን ወደ መልካምነት ይለውጣል (25፡70)። 41
ሌላው ታዋቂው የአውሮፓ እስላማዊ ጎልድዚሄር ( 1921 ዓ.ም.) እንዲህ ሲል አስተያየቱን
ሰጥቷል፡- “በዚህ የእግዚአብሔር ፍፁም ቻይነት፣ ወሰን የለሽ የመሸለም እና የመቅጣት
ኃይሉ፣ እና ለክፉ አድራጊዎች ጥብቅነት የርህራሄ እና የርህራሄ ባህሪን ይቀላቀላሉ
(ሃሊም)። እግዚአብሔር ከኃጢአተኞች እና ከኃጢአተኞች ጋር የተጋለጠ ነው።
ለተጸጸተ ሰው ይቅር ባይ፡ ርህራሄን (አል-ራህማን) ለራሱ የማይጣስ ህግ አድርጎታል (6፡
54)። የሚከተለው ትውፊት በዚህ የቁርኣን አንቀጽ ላይ የመግለጫ ዓይነት ይመስላል፡-
“እግዚአብሔር ፍጥረትን በፈጸመ ጊዜ በሰማያዊው ዙፋን ላይ ከጎኑ በተጠበቀው
መጽሐፍ ላይ፡- ርኅራኄዬ ቁጣዬን አሸንፏል። "በቅጣቱ የሚሻው ሰው ቢደርስም እዝነቱ
በነገሩ ሁሉ ላይ ከባቢ ነው።" (7፡156)። እንዲሁም አንዳንዶች እንደሚገምቱት በቁርኣን
ውስጥ ካሉት የአላህ ባህሪያት ፍቅር አይጠፋም። አላህ ዋዱድ "አፍቃሪ" ነው።
"እግዚአብሔርን የምትወዱ ከሆናችሁ ተከተሉኝ፤ እግዚአብሔርም ይወዳችኋል
ኃጢአታችሁንም ይቅር ይላችኋል።" ነገር ግን "እግዚአብሔር ከሓዲዎችን አይወድም "
(3፡32)። 42
ሌላው አስፈላጊ ጥያቄ "የእስልምና ሥነ-መለኮት እግዚአብሔር ከሰው ጋር ያለውን
ግላዊ ግንኙነት እንዴት ይረዳል?" በቁርኣን ቋንቋ ይህ ግንኙነት በጌታ (ረቢ) እና በባሪያ
(አብዲ) መልኩ ተገልጿል. እግዚአብሔር ሰውን እንደ ታዛዥ ባሪያ እንዲገዛለት
የሚፈልግ ሉዓላዊ ንጉሥ ነው። እና ምንም እንኳን እግዚአብሔር ወደ ሰው ቅርብ ነው
ቢባልም
40. ራህማን፣ 6
41. ኢቢድ.
42. ኢግናዝ ጎልድዚሄር፣ የእስልምና ቲዎሎጂ እና ህግ መግቢያ ፣ ትራንስ. አንድራስ እና ሩት ሃሞሪ
(ፕሪንስተን፡ ፕሪንስተን ዩኒቨርሲቲ ፕሬስ፣ 1981)፣ 24.
30 የኦርቶዶክስ እስልምና መሰረታዊ አስተምህሮዎች
የሰው የራሱ የጅል ጅማት፣ በመካከላቸው ያለው የጠበቀ ግንኙነት ጭብጥ
እግዚአብሔር እና ሰው በቁርዓን ውስጥም ሆነ በኦርቶዶክስ የዳበሩ አይደሉም
እስላማዊ ሥነ-መለኮት (እስላማዊ ሱፊዝም ከዚህ ደንብ የተለየ ነው፣ እኛ
እንደምናደርገው
በኋላ ተመልከት). አንድ ሙስሊም ደራሲ በአስደናቂ አስተያየት ላይ እንዲህ ሲሉ
ጽፈዋል፡- “ስለ አምላክ ከሚሰጡት ግምቶች ባሻገር፣ የእሱ መኖር አስፈላጊነት።
እና ንብረቶቹ፣ የሙስሊም የሃይማኖት ምሁራን እና ፈላስፋዎች የእግዚአብሔርን
የሰው ልጅ ልምድ እና እውነታ መጠራጠር እንዳያስፈልጋቸው ተሰምቷቸው
ነበር።” እንደ እውነቱ ከሆነ፣ “እንዲያውም “ለመለማመድ ተገቢ የሆነ የአረብኛ
ወይም የፋርስ አገላለጽ ማግኘት እንኳን ከባድ ነው። እግዚአብሔር ሳይሮጥ
የእግዚአብሄርን ፍፁም መሻገር ላይ የመግባት አደጋ
እስላም፣ ሰውነተ-ቅርጽ አድርጎታል ።
በቁርዓን ውስጥያለው የእግዚአብሔር ሥዕል የእግዚአብሔርን ፍፁም ሉዓላዊነት እና
የሰውን ነፃ ምርጫ በተመለከተ በእስልምና ሥነ-መለኮት ውስጥ የራሱን ውጥረት
ፈጥሯል። " የኦርቶዶክስ እስልምና የክፉም ሆነ የደጉን ፍፁም ቅድመ-ውሳኔ
ያስተምራል፣ ሀሳባችን፣ ንግግራችን እና ተግባራችን፣ መልካምም ይሁን ክፉ፣
አስቀድሞ የተገመተ፣ አስቀድሞ የተፈረደ፣ የተወሰነ እና የተደነገገው ከዘላለም
ጀምሮ እንደሆነ እና የሆነው ሁሉ የሚከናወነው በተፈጠረው መሰረት ነው።
ለዚያም ተጽፎአል።በመጀመሪያዎቹ የሙስሊም ቲዎሎጂስቶች መካከል በነፃ
ምርጫ እና አስቀድሞ መወሰን ላይ ትልቅ ውይይት ተደረገ፣ነገር ግን ነጻ ፈቃድ
ፓርቲዎች (አል-ቃዳሪያ) በመጨረሻ ተሸንፈዋል። 44
እነዚህን ጥቅሶች ተመልከት፡- "አላህ ለኛ የፃፈልን እንጅ ሌላ አይነካንም።እርሱ
ረዳታችን ነውና ምእመናን በአላህ ላይ ይመኩ።"(9፡51)። "አላህ የሚመራው ሰው
የተመራ ሰው ነው፤ ያጠመመውም እነዚያ ከሳሪዎቹ ናቸው። ለገሀነም ከጋኔንና
ከሰዎች ብዙዎችን በእርግጥ ፈጠርን ፤ ለነሱም በእነርሱ የማያውቁባቸው ልቦች
አሏቸው። በእነርሱ የማያዩዋቸው ዓይኖች ለእነርሱ በእነርሱ የማይሰሙባቸው
ጆሮዎች አሏቸው፤ እነዚያ እንደ እንስሳት ናቸው፤ አይደለም እነርሱ ይበልጥ
የተሳሳቱ ናቸው፤ እነዚያ ዘንጊዎቹ ዘንጊዎቹ ናቸው።” (7፡178-79)።
"በአብዛኞቻቸው ላይ ፍርዱ ተረጋገጠ። አያምኑም። እኛ በአንገቶቻቸው ላይ እስከ
አገጮቻቸው ድረስ የሚደርሱ ማሰሪያዎችን አደረግን። ወደ ላይም ከለከለ።
በውስጥም አጥርን አደረግን። ከፊት ለፊታቸውም ከኋላቸውም ጋሻ (ግርዶት)።
እንዳያዩም ከለበስናቸው። እንደዚሁ ታስፈራራቸዋለህ ወይም ባትስፈራራቸው
በነሱ ላይ እኩል ነው፤ አያምኑም።"(36፡7-10) ). "ብንሻም ኖሮ ነፍስ ሁሉ መሪዋን
እናመጣላት ነበር። ግን ንግግሬ እውነት ነው ፡- ገሀነምን ከጋኔንና ከሰዎች ጋር
በእርግጥ እሞላታለሁ ።"(32፡13) 45
43. አኔማሪ ሺመል እና አብዶልጃቫድ ፋላቱሪ፣ በአንድ አምላክ እናምናለን (ኒው ዮርክ፡ ሲአበሪ ፕሬስ፣
1979)፣ 85.
44. ጀፈርሪ፣ 147-48 ይመልከቱ።
45. እዚህ ያለነው የጄፈርሪ የቁርኣን ቀጥተኛ ትርጉም እየተጠቀምን ነው።
ኢስላማዊ አሀዳዊነትን መረዳት 31
ከነዚህ ጥቅሶች በተጨማሪ በሐዲሥ ( በእስልምና ወግ) ላይ የመሐመድን ተመሳሳይ አተያይ የሚያሳዩ የመሐመድን ንግግሮች እና ትምህርቶች
በብዛት እናገኛለን።
የአላህ መልእክተኛ (ሰ.ዐ.ወ) እና የአላህ መልእክተኛ (ሰ.ዐ.ወ) እና ሶሓባዎቻቸው ጋር ተቀምጠን ሳለን አቡበክር እና ዑመር ከመስጂዱ በሮች
በአንዱ በኩል ገቡ። ከነሱ ጋር ብዙ ሰዎች ነበሩ፤ አንዱ ሌላውን ይቃረናል፤ ወደ የአላህ መልእክተኛ እስኪመጡ ድረስ...። እና እንደዚህ አይነት
ጩኸት አድርግ?" "ይህ ስለ አዋጁ ነው" ብለው መለሱ። "አቡበከር አላህ መልካምን ወስኗል ነገር ግን ክፉን አይወስንም ብለዋል ዑመር ግን
ሁለቱንም አንድ አይነት ነው የሚወስነው ብለዋል።"
መሐመድም እንዲህ ሲል መለሰ።
" ድንጋጌው የግድ ሁሉንም መልካም እና ጣፋጭ እና መራራ የሆነውን ሁሉ ይወስናል, እና በእናንተ መካከል የእኔ ውሳኔ ነው." ከዚያም አቡ በክርን
ትከሻው ላይ መታው እና እንዲህ አለ፡- "0 አቡ በከር ሆይ አላህ ልዑሉ ፍቃዱ ባይሆን ኖሮ ሰይጣንን ባልፈጠረም ነበር።" አቡበከርም እንዲህ ሲል
መለሰ፡- "ከአላህ ምህረትን እሻለሁ፣ ተንሸራትቼ ተሰናከልኩ፣ 0 የአላህ መልእክተኛ፣ ግን ከእንግዲህ በዚህ ጉዳይ ላይ ስህተት ውስጥ አልወድቅም።"
46
በሆነው በአል-ሙስሊም ሳሂህ (እ.ኤ.አ. 875 ዓ.ም. ) እናነባለን፡-
ከናንተ አንዳችሁ የገነትን ሰዎች ሥራ የሚሠራ ሊሆን ይችላል። በርሱና በገነት መካከል የአንድን ርቀት ብቻ ይኾን ዘንድ።
የክንዱ ርዝመት፣ ነገር ግን ለእርሱ የተጻፈው (ማለትም፣ የተደነገገው) ደረሰበት።
የጀሀነም ሰዎችን ስራ መስራት ይጀምራል
ሂድ ወይም ከእናንተ መካከል አንዱ የጀሀነምን ሰዎች ሥራ የሚሠራ ይሆናል።
በእርሱና በገሀነም መካከል የአንድ ክንድ ርዝመት ብቻ ነው ያለው።
ነገር ግን በዚያን ጊዜ ለእርሱ የተጻፈው ይደርስበታል, እናም የጀነት ሰዎችን ሥራ መሥራት ይጀምራል, ወደ ውስጥ ይገባል. 47
ይህ የእግዚአብሔር ፍፁም ቁጥጥር በሁሉም የፍጥረት ዘርፎች ላይ ያለው አመለካከት በእስላማዊ ሥነ-መለኮት እና ባህል ላይ ከፍተኛ ተጽዕኖ
እንዳሳደረ ግልጽ ነው። በዘመናት ከተከበሩት የሙስሊም የሃይማኖት ምሁራን አንዱ የሆነው አልጋዛሊ እንዲህ ሲል ጽፏል።
ደግሞም የከሓዲውን ክህደት እና የኃጥኣንን መሀይምነት ይሻል። ያለዚያ ፈቃድም ክህደትም ሆነ መካድ አይኖርም።
46. ጀፈርሪ፣ 149-50 ይመልከቱ።
47. ኢቢድ., 150.
32 የኦርቶዶክስ እስልምና መሰረታዊ አስተምህሮዎች
ግዮን። የምንሰራው ሁሉ በእርሱ ፈቃድ ነው፡ የማይፈልገው አይፈጸምም። አንድ ሰው እግዚአብሔር ለምን ሰዎች እንዲያምኑ አይፈልግም ብሎ
ከጠየቀ እኛ እንመልሳለን፡- “እግዚአብሔር የሚፈልገውን ወይም የሚያደርገውን የመጠየቅ መብት የለንም። ከሓዲዎችንም በመፍጠር በዚያ ሁኔታ
ውስጥ ሊቆዩ ፍቃደኛ ሆነው። . . . በፈቃዱ፣ በአጭሩ፣ ክፉ የሆነውን ሁሉ፣ እግዚአብሔር ጥበበኞች ፍጻሜዎች አሉት፣ እኛ ልናውቀው የማይገባን
ነው።
በሌላ የሙስሊም የነገረ መለኮት ምሁር ላይ እንዲህ እናነባለን "እሱ (እግዚአብሔር) ምንም ማድረግ ብቻ ሳይሆን, እሱ ብቻ ነው, ምንም ነገር
የሚያደርግ. በተመሳሳይ ጊዜ የመጻፍ ኃይልን ይሰጣል, ከዚያም የእጅ እና የብዕር እንቅስቃሴ እና በወረቀት ላይ መታየትን ያመጣል. ሁሉም ነገሮች
ተግባቢ ናቸው, አላህ ብቻውን ንቁ ነው. "49 .
አንድ የእስልምና እምነት መግለጫ እንዲህ ይነበባል፡- “ እግዚአብሔር የፍጥረታቱን ሥራ ሁሉ በክሕደትም ሆነ በእምነት፣ በመታዘዝ ወይም
በማመፅ ፈጣሪ ነው፤ ሁሉም በአላህ ፈቃድና ዓረፍተ ነገር፣ መደምደሚያውና ፍርዱም ሁሉ ፈጣሪ ነው። ." 50 ሌላም ኑዛዜ “የእግዚአብሔር አንድ
ባሕርይ በፈለገው ጊዜ መልካሙን ወይም ክፉን የመፍጠር ኃይሉ ነው፣ ማለትም ፍርዱ ነው። ሙስሊም ይህንን ማመን... አላህ ፈሪዎችን ሲከፍል
ንፁህ ቸርነት ነው እና ኃጢአተኞችን ሲቀጣ ይህ ንፁህ ፍትህ ነው የሰው ልጅ ፈሪሃ አምላክ ለእግዚአብሔር የማይጠቅም ስለሆነ ኃጢአተኛውም
ምንም አይጎዳውም። ጉዳትንና በጎነትን የሚያመጣ እርሱ ነው። ይልቁንም የከፊሎቹ መልካም ሥራ የከፊሉም ክፋት አላህ ከፊሉን ሊቀጣ
ከፊሉንም ሊመነዳ የሚሻ ምልክቶች ናቸው። ስለዚህም "እግዚአብሔር አንድን ሰው ወደ እርሱ ለመቅረብ ከፈለገ ያን ሰው መልካም ሥራ
እንዲሠራ የሚያደርገውን ጸጋ ይሰጠዋል. አንድን ሰው ሊጥል እና ያንን ሰው ሊያሳፍር ከወደደ, ከዚያም ኃጢአትን በእርሱ ውስጥ ይፈጥራል. አላህ
መልካሙንና ክፉውን ነገር ሁሉ ይፈጥራል። አላህ ሰዎችንም ሥራቸውንም ይፈጥራል፡ እናንተንም የምትሠሩትን ሁሉ ፈጠራችሁ። (ቁርኣን 37 ፡
94)። "51
ማጠቃለያ
ስለ አምላክ ያለውን የእስልምና አመለካከት በጣም መሠረታዊ የሆኑትን አንዳንድ ጉዳዮችን ነካን። እግዚአብሔር ፍፁም አንድ ነው እና በሁሉም
ነገር ሉዓላዊ ገዢ ነው። እኩያ ወይም አጋሮች የሉትም። እሱ ብዙ ስሞች አሉት (በተለምዶ
48. አብዲያህ አክባር አብዱል-ሀቅ፣ እምነትህን ለአንድ ሙስሊም ማካፈል (ሚኒፖሊስ፡ ቢታንያ ፌሎውሺፕ Inc.፣ 1980)፣ 152፣ ከ Hughe መዝገበ ቃላት፣ 147
የተወሰደ።
49. ገርሃርድ ኔልስ፣ ክርስቲያኖች ሙስሊሞችን ይጠይቃሉ (ቤልቪል፡ ሲም ዓለም አቀፍ የሕይወት ፈተና፣ 1987)፣ 21.
50. ክራግ 60-61 በተጠቀሰው ከአል-ናሳፊ እምነት የተወሰደ።
51. Andrew Rippin እና Jan Knappert, Islam (ማንቸስተር: ዩኒቨርሲቲ ፕሬስ, 1986), 133.
ኢስላማዊ አሀዳዊነትን መረዳት 33
ዘጠና ዘጠኝ) ግን አንድም የማይገለጽ ማንነቱን በትክክል አይገልጽም። ከዚህ ይልቅ “የእግዚአብሔርን ሉዓላዊ ፈቃድ” ይናገራሉ። እግዚአብሔር
በራሱ ህላዌ እና ሙሉ በሙሉ ራሱን የቻለ እና ከመላው አጽናፈ ሰማይ በላይ የሆነ ነው። ስለ እግዚአብሔር ከሚደጋገሙ የሞራል መግለጫዎች
አንዱ መሐሪ መሆኑን ነው። እርግጥ ነው፣ እንዲህ ዓይነቱን ሰፊ ርዕስ፣ ከሌሎች የሙስሊም ሥነ-መለኮት ነጥቦች ጋር ያለው ግንኙነት
በእርግጠኝነት በአንድ አጭር ምዕራፍ ውስጥ ሙሉ በሙሉ ሊታከም እንደማይችል መታወቅ አለበት። ስለ አምላክ ባህሪ እና ከአለም ጋር ስላለው
ግንኙነት እስላማዊ አስተምህሮዎችን ከመረመርን፣ አሁን ወደ ሙስሊሞች ስለ እግዚአብሔር ጽንሰ ሃሳብ እና በታሪክ ውስጥ ስላደረገው
እንቅስቃሴ ዘወር እንላለን።

2
ኢስላማዊ እይታ
የፍጥረት እና የሰው
ኢስላማዊ ለአላህ ያለው አመለካከት በጣም ጎልቶ ከሚታይባቸው ገጽታዎች አንዱ ለፈጣሪ እውቅና መስጠቱ ነው። በአጽናፈ ዓለም ውስጥ ያለው
ሁሉ በእግዚአብሔር አንድነቱንና ክብሩን ለማወጅ የፈጠረው ነው። አንድ የእስልምና ምሁር እንዲህ ሲሉ ጽፈዋል: - "ግን የፍጥረት ትርጉም
ምንድን ነው? ቁርዓን መልስ ይሰጣል: - ሁሉም ነገር የተፈጠረው እግዚአብሔርን ለማምለክ እና እርሱን በአምልኮ ለማገልገል ነው. አምልኮ,
የእግዚአብሔር አገልግሎት በእውነተኛው የቃሉ ትርጉም, የፍጥረት እና የፍጥረት ትርጉም ነው. ስለዚህ ታሪክ" 1
የሰማይ እና የምድር ፍጥረት
የቁርአን ሃብታም የተፈጥሮ ሥነ-መለኮት “ሰባቱ ሰማያትና ምድር በውስጣቸውም ያሉት ፍጥረታት ሁሉ ክብሩን ይነግሩታል፤ ምስጋናውን
የሚያወድስ እንጂ ሌላ ነገር የለም” (17፡44) በማለት ያረጋግጣል። "ጌታችሁ ያ ሰማያትንና ምድርን በስድስት ቀናት ውስጥ የፈጠረ አላህም ነው
በዐርሹም ላይ የተደላደለ ነገሩን ሁሉ የሚቆጣጠር ቻይ ነው።"(10፡3) በመቀጠልም "ያ በሰማያት ውስጥ ህብረ ከዋክብትን ያደረገ በውስጧም
ብርሃንንና ጨረቃን ያደረገ፣ እርሱም ያ ሌሊትና ቀንን የተከተለ ነው።"(25፡61)። "ሰውን ፈጠረው። ንግግርንም አስተማረው። ፀሐይና ጨረቃ
የተቆጠሩ ቁጥሮችን ይከተላሉ፤ ዕፅዋትና ዛፎችም (ተክል) ይሰግዳሉ። ሰማይንም ከፍ ከፍ አደረገ። (55፡3-7)። "እርሱ ያ በምድር ያለውን ሁሉ
ለእናንተ የፈጠረ ነው። ሰማያትንም አሰበ። እርሱ ያዘዘና የሚሠራ ነው።"
1. ሺመል እና ፍላቱሪ፣ 155.
34
ኢስላማዊው የፍጥረት እና የሰው እይታ 35
ፌክሽን ለሰባቱ ጠፈር; ኢሌም ስለ ሁሉም ነገር ፍጹም እውቀት አላት። " (2፡29)
በቁርኣን መሠረት ፍጥረት ግዑዝ ተፈጥሮን ያጠቃልላል። የእፅዋት እና የእንስሳት ግዛቶች; እንደ መላእክት እና ጂን ያሉ መንፈሳዊ ፍጡራን; እና
በመጨረሻም የሰው ልጆች፣ የእግዚአብሔር የፍጥረት እንቅስቃሴ ቁንጮ የሆኑት።
በአጠቃላይ ኢስላማዊውን የአጽናፈ ሰማይ እና ተፈጥሮን ፅንሰ-ሀሳብ በተመለከተ ኢንሳይክሎፔዲያ ብሪታኒካ በጥሩ ሁኔታ እንደሚከተለው
አቅርቧል።
የአላህን አንድነት ለማረጋገጥ ቁርኣን በ
በአጽናፈ ሰማይ ውስጥ ዲዛይን እና ቅደም ተከተል. ውስጥ ምንም ክፍተቶች ወይም ክፍተቶች የሉም
ተፈጥሮ. ቅደም ተከተል የሚገለጸው እያንዳንዱ የተፈጠረ ነገር በተሰጠው እውነታ ነው
በስርዓተ-ጥለት ውስጥ የሚወድቅበት ከተወሰነ እና ከተገለጸ ተፈጥሮ ጋር። ይህ
ተፈጥሮ ምንም እንኳን እያንዳንዱን የተፈጠረ ነገር በጥቅሉ እንዲሰራ ቢፈቅድም, ገደብ ያስቀምጣል .... አጽናፈ ሰማይ ይታያል, ስለዚህም,
እራሱን የቻለ, በዚህ ስሜት.
ሁሉም ነገር የራሱ የሆነ የስነምግባር ህጎች አሉት ፣ ግን እንደ አውቶክራሲያዊ አይደለም ፣
ምክንያቱም የባህሪይ ዘይቤዎች በእግዚአብሔር ተሰጥተዋል እና ናቸው።
በጥብቅ የተገደበ. 2
አንድ የሙስሊም ደራሲ እንደፃፈው፣ "በአለም ላይ ያለው ሁሉም ነገር ወይም ከሰው ውጭ ያሉ ሁሉም ክስተቶች የሚተዳደሩት እግዚአብሔር
በሰራቸው ህጎች ነው።ይህም ግዑዙ አለም የግድ ለእግዚአብሔር ታዛዥ እና ለህጎቹ ተገዥ እንዲሆን ያደርገዋል። በእስልምና [መገዛት] ውስጥ
ነው፣ ወይም ሙስሊም ነው። ስለዚህም "ግዑዙ ዓለም የራሱ ምርጫ የለውም። በራሱ ተነሳሽነት የሚከተል የውዴታ አካሄድ የለውም ነገር ግን
የፈጣሪን ህግ፣ የእስልምናን ህግ ወይም መገዛትን ያከብራል።" 3
እግዚአብሔር የተፈጥሮን ሥርዓት መፍጠሩን በተመለከተ ቁርኣን “ሰማያትንና ምድርን በመካከላቸውም ያለውን ሁሉ በስድስት ቀናት ውስጥ
የፈጠረ አላህ ነው” (32፡4) ሲል ያስተምራል። "ሰማያትንና ምድርን በመካከላቸውም ያለውን ሁሉ በስድስት ቀናት ውስጥ ፈጠርን፤ የድካምም
ነገር አልነካንም" (50፡38)። ነገር ግን በሌላ ቦታ ቁርዓን እንዲህ ይላል፡- “በሁለት ቀናት ውስጥ ሰባት ሰማይ ኾነው ጨረሳቸው። ለእያንዳንዱም
ሰማይ ሰጠ።
ግዴታዋ እና ትእዛዙም " (41:12)። አሁንም " በላቸው፡- ምድርን በሁለት ቀናት ውስጥ በፈጠረው ሰው ትክዳላችሁን? " (41:9)
አንድ ሙስሊም ጸሃፊ ስለ ፍጥረት የሰጠውን የቁርኣን ምስክር በሚከተለው መልኩ ጠቅለል አድርጎ አቅርቦታል።
በመጀመሪያ, በአጠቃላይ ፍጥረት ውስጥ ስድስት ወቅቶች ነበሩ. ሁለተኛ፣ የሰማይና የምድር አፈጣጠር የእርከኖች መጠላለፍ ነበር። ሦስተኛ፣
አጽናፈ ሰማይ መጀመሪያ ላይ ልዩ የሆነ ስብስብ ነበር፣ ይህም እግዚአብሔር በኃይሉ እና የሚከፋፍለው። አራተኛ፣ የሰማያት ብዛት አለ እና
2. ዘ ኒው ኢንሳይክሎፔዲያ ብሪታኒካ፣ 15 ኛ እትም፣ 6-7።
3. ሃሙዳህ አብዳላቲ፣ እስላም በፎከስ (ኢንዲያናፖሊስ፡ የአሜሪካ ትረስት ጽሑፎች፣ 1975)፣ 9.
36 የኦርቶዶክስ እስልምና መሰረታዊ አስተምህሮዎች
ምድር, ሰባት ሰማያት አጽንዖት ተሰጥቶታል. አምስተኛ, መካከለኛ አለ
የፕላኔቶች ዓለም እና የሰማይ አካላት በሰማያት እና በምድር መካከል.
ስድስተኛ፣ እግዚአብሔር ብቻ የተፈጥሮና የአጽናፈ ሰማይ ፈጣሪ ነው፣ እና ሁለቱም አይደሉም
ሁለቱ አምላክ ሊሆኑ ወይም እንደዚያ ሊመለኩ ይችላሉ, ምክንያቱም እግዚአብሔር ከፍጥረት በላይ ነው. ሰባተኛ፣ እና በመጨረሻም፣
እግዚአብሔር ሁሉንም ነገር በኤ
ሥርዓታማ እና ለመረዳት በሚያስችል መንገድ.4
የፍጥረትን ሂደት በተመለከተ ዝርዝር መረጃ እጥረት ስላለ፣ በኋላ ላይ የሙስሊም ተንታኞች በቁርአን አንቀጾች ውስጥ ያሉትን ክፍተቶች
ለመሙላት ብዙ አፈ ታሪኮችን በፍጥረት ታሪክ ላይ ጨመሩ። 5 አንዳንድ የዘመናችን ሙስሊም ሊቃውንት እነዚህን ክፍተቶች ተጠቅመው ስለ
አንድ ዓይነት የዝግመተ ለውጥ ሂደት ይመለከታሉ።
የመላእክት አፈጣጠር _
በመላእክት ማመን በእስልምና እምነት ውስጥ ትልቅ ሚና ይጫወታል። ቁርኣን እና በኋላም የእስልምና ስነ-መለኮት ስለ ህልውናቸው እና
ተግባራቸው ብዙ የሚሉት አላቸው። በመሠረቱ፣ በመላእክት ማመን ከአምስቱ ዋና ዋና የእምነት አንቀጾች አንዱ ነው።
አጂጆላ “ሙስሊም ለመሆን በአላህ፣ በወዲያኛው ዓለም፣ በነቢያትና በአላህ መጽሐፍት ብቻ ሳይሆን በአላህ መላእክትም ማመን ያስፈልጋል” ሲል
አመልክቷል። 6 ይህ አባባል በቁርኣን ተግሣጽ ላይ የተመሠረተ ነው፡- “ፊቶቻችሁን ወደ ምስራቅ ወይም ወደ ምዕራብ ማዞር ጽድቅ አይደለም፤ ነገር
ግን ጽድቅ ነው - በአላህና በመጨረሻው ቀን፣ በመላእክትም፣ በመጽሐፍም፣ መልእክተኞች” (2፡177) በመሐመድ የተረጋገጠ ወግ መሠረት
"በመላእክት ማመን የእምነት አስፈላጊ አካል ነው. ነቢዩ አንድ ጊዜ ከተወሰኑ ሰዎች ጋር ተቀምጦ ሳለ ጂብሪል ወደ እሱ መጥቶ "እምነት ምንድን
ነው?" ነቢዩም እንዲህ ሲሉ መለሱ፡- “እምነት በአላህና በመላእክቱ ማመን ነው። ” 7
በሥነ-መለኮት ሥራው አል-ሙፋሬዳት፣ አንድ የእስልምና የሃይማኖት ሊቅ ኢማም
ራጊብ ኢስፋሃኒ እንዲህ ሲል ጽፏል።
መላእክት የተፈጠሩት በብርሃን ነው። አይሳሳቱም ኃጢአትንም አይሠሩም። የተመሰረቱት እንደዚህ ነው። ስራቸው የአላህን መዝሙር መዝፈን
ብቻ ነው። ከመሠረታዊ የምግብ ፍላጎት ነፃ ናቸው. ስለ አማልክት እና ስለ አማልክቶች የተሳሳቱ እምነቶች የመነጩት ከማይጋራው
የእግዚአብሔር ሥልጣን ከተዛባ አመለካከት ነው። ሰዎች እግዚአብሔር ግዛቶቹን በተለያዩ የግዛት ግዛቶቻቸውን በሚመሩት በትእዛዙ ሥር
በሚመሩ መላእክት ሥር እንዳደረገ ያምኑ ነበር። ቁርኣን ይህንን ፅንሰ-ሀሳብ ደጋግሞ ተቃውሟል። መላእክት የእግዚአብሔር ሴት ልጆች እንዳልሆኑ
ወይም ለራሳቸው በጎ አድራጊዎች እንዳልሆኑ ይናገራል
4. ካትሬጋ እና ሼንክ፣ 10.
Islam, 59-63 ተመልከት ።
6. አጂጆላ፣ 71
7. ማህሙድ, 64.
ኢስላማዊው የፍጥረት እና የሰው እይታ 37
ቀኝ. ትእዛዙን ከመፈጸም የማይመለሱ ፍጡራን ናቸው።
ከእግዚአብሔር ይቀበላሉ. ግን የታዘዙትን (በትክክል) አድርጉ። 8
ታላቁ እንግሊዛዊ የእስልምና ምሁር ሃር ጊብ የመላእክትን ተግባርና ተግባር በመጥቀስ እንዲህ ሲሉ ጽፈዋል።
በቁርኣን ምስል ውስጥ መላእክቶች በአጠቃላይ እንደ እግዚአብሔር መልእክተኞች ተመስለዋል። እነሱም ... ፍጡራኑ እና ባሮቹ ናቸው እና
ያለማቋረጥ ያመልኩታል; ዐርሹን ይሸከማሉ፣ በፍርዱም ይወርዳሉ፣ በፍርዱም ሌሊት ይወርዳሉ፣ የሰዎችን ሥራ ይመዘግባሉ፣ ሲሞቱም
ነፍሶቻቸውን ይቀበላሉ፣ በመጨረሻው ፍርድም ይመሰክራሉ ወይም ይቃወማሉ፣ የገሀነምን ደጆችም ይጠብቃሉ። በበድር ጦርነት ሙስሊሞችን
ከግዙፉ የላቀ የመካ ጦር ጋር ረድተዋል። 9
አጂጆላ እንዲህ ትላለች:
በእነዚህ ሐዲሶች (የመሐመድ ባሕላዊ አባባል) መሠረት፡- አንዳንድ መላኢኮች በመቃብራቸው ውስጥ ያሉ ሙታንን ይጠይቃሉ። ሙንኪር እና
ናኪር ይባላሉ ። አንዳንድ መላእክት እንዲሁ በዓለም ዙሪያ ይንከራተታሉ። ሰዎች ወደ አላህ በሚጸልዩበት፣ ሃይማኖታዊ ትምህርቶች በሚሰጡበት
ወይም ቅዱስ ቁርኣን በሚነበብባቸው ቦታዎች ይሳተፋሉ። በዓለም ውስጥ መሥራት በየቀኑ ጠዋት እና ማታ መለወጥዎን ይቀጥሉ። የሌሊት ተረኛ
መላእክቶች የጠዋት ጸሎት ሲደረግ ይመለሳሉ። በቀን ተረኛ መላዕክት ይረከባሉ። እነዚህም በዐስር (በምሽት) ሰላት ጊዜ ይመለሳሉ ። እነዚያም
በሌሊት የሚተጉ ሰዎች እንደገና ይመለሳሉ። 10
ቁጥራቸው ከሌለው የመላእክት ብዛት በተጨማሪ ሙስሊሞች በአራት ሊቃነ መላእክት ያምናሉ፡- ገብርኤል (የራዕይ መልአክ፣ በብዙ ሙስሊሞች
ዘንድ እንደ መንፈስ ቅዱስ ይታወቃል፣ እሱም ቁርአንን በቃላት ለነቢዩ መሐመድ እንዳዘዘው ይታመናል። )፣ ሚካኤል (የመጋቢ መልአክ፣ እና ደግሞ
የአይሁድ ጠባቂ)፣ ኢስራፊል (የትንሣኤ ጠሪው) እና ልዝራ ኢል (የሞት መልአክ)። ከእነዚህም የመላእክት አለቆች መካከል፣ ገብርኤል የመለኮታዊ
መገለጥ ተሸካሚ በመሆኑ ከፍተኛ ቦታ ይይዛል። " ለጂብሪል ጠላት የሆነ ሰው በልብህ ላይ ያወረደ ነውና በላቸው። ለአላህም ለመላእክቱም
ለመልክተኞቹም ለጂብሪልና ለሚካኤል ጠላት የሆነ ሰው አላህ ለነዚያ ጠላት ነው። እምነትን የካዱ” (2፡97-98)
8. Kausar Niazi, የሰው ፍጥረት (ካራቺ: Ferozoono, Ltd., 1975), 12.
9. ሃር ጊብ፣ መሀመዳኒዝም (ለንደን፡ ኦክስፎርድ ዩኒቨርሲቲ ፕሬስ፣ 1964)፣ 56-57።
10. አጂጆላ, 72 ይመልከቱ.
38 እስላም 11w የኦርቶዶክስ መሰረታዊ አስተምህሮዎች
ጂን
እግዚአብሔር ከመላዕክት በተጨማሪ ጂን የሚባሉ ሌሎች መንፈሳውያንን ፈጠረ። ቁርኣን እንዲህ ይላል፡- “እኛ ሰውን ከጭቃ ከተቀረጸ ጭቃ
ፈጠርነው። የጋኔንንም ዘር ከዚያ በፊት ከሚቃጠለው ንፋስ ፈጠርነው።” (15፡26-27)። አሁንም ጋኔንንና ሰውን የፈጠርኳቸው ይገዙኝ ዘንድ
ብቻ ነው " (51፡56) የሚለውን እናነባለን ።
ስለ ጂን ማንነት እና ምንነት ብዙ መላምቶች ተደርገዋል ፣ ነገር ግን የመምረጥ ነፃነት ያላቸው ኃያላን እና አስተዋይ ፍጡራን እንደሆኑ በሰፊው
ይታመናል። ስለዚህ፣ አንዳንዶቹ ጥሩዎች አንዳንዶቹ ደግሞ ክፉዎች ናቸው (ዝከ. 72፡11)። በሰዎች እና በመላእክት መካከል ግማሽ ያህሉ
ይመስላሉ. እንደ ፋዝሉር ራህማን ገለጻ፣ ጂኖች ምንም እንኳን እሳታማ ተፈጥሮአቸው እና እጅግ የላቀ አካላዊ ኃይላቸው ቢኖራቸውም ...
በመሠረቱ የተለዩ አይደሉም።
ቂልነት" ከሰዎች ለክፋት ከፍተኛ ተጋላጭነታቸው ካልሆነ በቀር እና አልፎ አልፎ በተለያየ መልክ ይገለጣሉ እና በሰው አይን ሊታዩ ይችላሉ ነገር ግን
አብዛኛውን ጊዜ በአማካይ ለግለሰብ የማይታዩ ናቸው።
የቁርዓን አንቀጾች አሉ— እንደ ጂን የቁርኣን ንባብ ማዳመጥ እና ወደ እስልምና መመለሳቸው ወይም ለንጉሥ ሰሎሞን ታዛዥ አገልጋዮች መሆን (46፡
29 ፍ. 72፡1-2)። በኋለኛው እስላማዊ ሥነ-መለኮት እና ባህል ውስጥ ደግሞ የበለጠ ጉልህ ሚና ይጫወታሉ። አንድ የዘመኑ ሙስሊም ደራሲ
እንዲህ ሲል ጽፏል።
ከቀደሙት ሊቃውንት መካከል ... መኖራቸውን ማንም አልተጠራጠረም። ነገር ግን
በኋላ ምሁራን በምክንያታዊነት ማዕበል ጠራርገው መፈጠርን ሙሉ በሙሉ ውድቅ አድርገዋል
ጂን. የኛ ተገዢነት፡- ጂን አይታይም ብለን እንዴት እንገምታለን።
ለመታየታቸው በቂ ምስክርነት ሲገኝ
በብዙዎች. . . . ኢማሙ (ኢብኑ ተይሚያ) በተሰኘው ታዋቂ ስራው "አን-ነቡዋት"
በጋኔን ላይ የተካነ ሰው በጀርባቸው ላይ ይበርራል ሲል ጽፏል
ወደ ሩቅ ቦታዎች. እሱ ራሱ የነበረው የተለመደ ክስተት ነበር
ምስክር ነው። 1 le ብዙ ጂኖች በማሳሳት የተሳካላቸው ይላሉ
ከደቀ መዛሙርቱም ጋር ሆነው ክፉኛ ደበደቡት።
ተመልሰው እንዳይመለሱ ተረከዙ። 12
በጂኖች መካከል ስለሚኖረው የጋብቻ ግንኙነት፣ የጂን የወደፊት ዕጣ ፈንታ ፣ በጂን የሚመራ ሶላት ይፈቀዳል ወይስ አይፈቀድም በሚለው
ርዕሰ ጉዳዮች ላይ በርካታ የሙስሊም የቲዎሎጂ ሊቃውንት ጽፈዋል ። ግለሰቦችን ከጥፋት የሚከላከሉ ቀመሮች
ጂን በአንዳንዶች ይቀርባል። 13
ከአብዛኞቹ የሙስሊም አሳቢዎች በተለየ፣ በምዕራባውያን ዘንድ የበለፀገው የሙስሊም የቲዎሎጂ ምሁር ራህማን፣ የጂንን ሚና በቁርዓን ሥነ-
መለኮት ውስጥ ዝቅ አድርጎታል፡-
11. ራህማን, 122.
12. ኒያዚ 26 እዩ።
13. ኢቢድ., 25-28.
ኢስላማዊው የፍጥረት እና የሰው እይታ 39
ጂን በዝግመተ ለውጥ ሂደት ውስጥ አንዳንድ ቀደምት ደረጃዎችን ሊያመለክት ይችላል ? ያም ሆነ ይህ፣ በቁርኣን የእብድማን ዘመን የጂንን
መጠቀስ ያቆማል፣ እሱም ራሱን “የሰው መመሪያ” እያለ የሚጠራው እና፣ እንዲያውም፣ ጂንን በዋነኛነት ወይም በቀጥታ እንኳን አይናገርም።
(እንደ ተናገርነው ጂኒዎች ቁርኣንን ባዳመጡባቸው ሁለት አንቀጾች ላይ እንኳን ነብዩ (ሶ.ዐ.ወ) ራሳቸው አላጋጠሟቸውም ነገር ግን ቁርኣን ስለ
ጉዳዩ ዘግቦለታል።) 14
ሰይጣን
የሰይጣንን የቁርአን ስሞች በተመለከተ ስታንተን እንዲህ ሲል ጽፏል፡- “ዲያብሎስ በቁርኣን ውስጥ በግዴለሽነት በዕብራይስጥ ሰይጣን (ሻታን)
ወይም በግሪኩ ኢብሊስ (ዲያቦሎስ) ተጠርቷል። ሸይጣን የሚለው ስም ባጠቃላይ ጥቅም ላይ የዋለው ራጂም = በድንጋይ የተወገረ ወይም
የተረገመ, አንዳንዴም ማሪድ ወይም
ዓመፀኛ"
15
የሰይጣንን ማንነት በተመለከተ ብዙ ኢስላማዊ ውዝግብ አለ። አንዳንድ የቁርኣን ማስረጃዎች ሰይጣንን እንደ መልአክ የሚያመለክቱ ይመስላሉ።
ነገር ግን፣ መላእክት ለእግዚአብሔር ሊታዘዙ እንደማይችሉ እና ሰይጣንም እንዳደረገው በቁርኣን ተነግሮናል። ስለዚህም ብዙ የሙስሊም
የሃይማኖት ሊቃውንት ሰይጣን የጂን ዝርያ ነው ብለው ያምናሉ ።
ኢብሊስ (ሰይጣን) በሚለው አመለካከት ነው.
መልአክ ሳይሆን ጂን (መንፈስ) እንጂ የቡድኖች መሪ ነበርና ።
አላህን ያልታዘዘ ጂን . "16 ዩሱፍ አሊ፣ የታዋቂው The
ቅዱስ ቁርኣን፡ ትርጉም እና ማብራሪያ፣ በ 2፡34 ላይ አስተያየት መስጠት፣ በኋላ
ሰይጣን የወደቀ መልአክ ሊሆን እንደሚችል አምኖ ቀጠለ
ለማለት፡ "ነገር ግን የወደቁ መላዕክት ጽንሰ ሐሳብ በሙስሊም ዘንድ ተቀባይነት አላገኘም።
ሥነ-መለኮት. 18፡50 ላይ ኢብሊስ እንደ ጂን ነው የተነገረው ።” 17
ምንም እንኳን ሰይጣን ከሰው በፊት የተፈጠረ ቢሆንም በቁርኣን መሰረት በእግዚአብሔር ላይ ያደረበት አመጽ ሰው ከመፈጠሩ ጋር አንድ ላይ ነበር
ማለት ይቻላል። 38፡71-77 ላይ እናነባለን፡-
እነሆ ጌታህ ለመላእክት፡- «እኔ ሰውን ከጭቃ እፈጥራለሁ፤ በፈጠርኩትም ጊዜ ከመንፈሴም በነፋሁበት ጊዜ ለእርሱ ሰጋጆች ኾናችሁ ውደቁ።
መላእክትም ሁሉም በአንድነት ሰገዱ፤ ኢብሊስም አይደለም፤ ኮራ፤ ከከሓዲዎቹም ኾነ። (አላህ) አለ፡- "0 ኢብሊስ ሆይ! ለዚያ በእጄ ለፈጠርኩት
ከመስገድ ምን ከለከለህ? ትዕቢተኛ ነህን? ወይስ አንተ ከከፍተኛዎቹ ነህን?" (ኢብሊስ)፡- «እኔ ከእርሱ በላጭ ነኝ። ከእሳት ፈጠርከኝ እርሱንም
ከጭቃ ፈጠርከው» አለ። (አላህ) አለ፡- « ከዚህም ውጣ አንተ የተባረክ ነህና፤ እርግማኔም እስከ ትንሣኤ ቀን ድረስ ባንተ ላይ ነው።
14. ራህማን፣ 123 ይመልከቱ። በተጨማሪም አብዱላህ ዩሱፍ አሊ፣ የቅዱስ ቁርኣን ትርጉም እና ማብራሪያ (ደማስቆ፡ (ኦሉሎም አል ቁርአን፣ 1934)፣ n.
15. ስታንቶን, 39.
16. ካትሬጋ እና ሼንክ ተመልከት።
17. አብደላህ ዩሱፍ አሊ፣ የተከበረው ቁርአን ትርጉም፣ 1፡25።
40 የኦርቶዶክስ እስልምና መሰረታዊ አስተምህሮዎች
(ኢብሊስ) የክፋት ምንጭና ማዕከል እንደነበረ እንደ ሙስሊሞች ያለን ቅን እምነት ነው ። ስለዚህ "ሰይጣን የክፋት ኃይልና ምንጭ ነው። ሰይጣን
ያልታዘዘውና በእግዚአብሔር ላይ ያመፀ የመጀመሪያው ፍጡር ነው። "18
የሰይጣን ተግባራት በተለይ የሰው ልጆች ዋና አታላይ ሆኖ ከሚጫወተው ሚና (35፡5፤ 4፡120) እና የሰውን ልጅ ከቀናው የእግዚአብሔር ፈቃድ
መንገድ እንዲሳሳቱ ከሚጫወተው ሚና ጋር የተቆራኘ በመሆኑ፣ አሁን ትኩረቱን በሰዎች ሙስሊም አስተምህሮ ላይ ማድረግ ያስፈልጋል።
የእግዚአብሔር የፍጥረት ጫፍ የሆኑት።
የሰው ልጆች አፈጣጠር
የሰው ልጅ መፈጠር መሰረታዊ የእስልምና እምነት ነው። በምድር ላይ ያሉ የሰው ልጆች አመጣጥ እና ተፈጥሮ በእግዚአብሔር እቅድ ውስጥ
ያላቸውን ሚና ለመረዳት ቁልፍ ናቸው። ቁርአን አዳም እግዚአብሔር የፈጠረው የመጀመሪያው ሰው መሆኑን ያረጋግጣል። የመጀመሪያው ሰው
በሰማይ እንደተፈጠረ እና "ከወደቀ" በኋላ ወደ ምድር ተባረረ ይባላል. አንዳንድ የዘመኑ ሙስሊም ጸሃፊዎች የአዳምን ታሪካዊነት ለመቀበል
ያንገራገራሉ። ወግ አጥባቂው ጸሃፊ አጂጆላ እንኳ “[አዳም] ምናልባት የሰው ዘር የመጀመሪያ ሰው እና ቅድመ አያት ሊሆን ይችላል” በማለት
ከዶግማቲክ አቋም ይሸሻሉ ።19 ይሁን እንጂ አብዛኞቹ የኦርቶዶክስ እምነት ተከታዮች አዳም ነበር የሚለውን ባሕላዊ አመለካከት አሁንም
ይከተላሉ። የመጀመሪያው የሰው ልጅ. 20
አላህም የሰውን አፈጣጠር እቅዱን በዚህ መልኩ አበሰረ፡- “እነሆ ጌታህ ለመላእክት፡- በምድር ላይ ምትክን እፈጥራለሁ አለ። በውስጧ አጥፊ
ደምንም የሚያፈስን ታደርጋለህን? እኛ ውዳሴህን የምናከብርና ቅዱስህንም የምናከብር ኾን» አሉ። የማታውቁትን እኔ አውቃለሁ አለ (2፡30)።
እግዚአብሔር አዳምን ከጭቃ ፈጠረው። "እኛ ሰውን ከሚጮህ ጭቃ ፈጠርነው።"(15፡26) በእርሱም ውስጥ መንፈሱን ነፋን። 32፡9 ላይ፡- “ነገር
ግን ተገቢውን አበጀው፡ በእርሱም ከመንፈሱ የሆነን እፍ አለበት፡ ለአንተም መስሚያንና እይታንና ስሜትን ሰጠህ” እናነባለን።
በቁርኣን ውስጥ ስለ ሔዋን የተፈጠረችበት ጊዜና ሂደት ለአደም ሴት አጋር ሆና ስለ ተፈጠረችበት ጊዜና ሂደት የተነገረን አንድም ቦታ የለም።
ይህንን ክፍተት ለመሙላት እንደ ቡኻሪ ያሉ በጣም የተከበሩ ሙስሊም ወግ አራማጆች “ሴት ከወንድ የጎድን አጥንት የተፈጠረች ናት” የሚለውን
የነቢዩን አባባል ይጠቅሳሉ። 21 ነገር ግን፣ ብዙ የቁርኣን ተማሪዎች የሔዋንን አፈጣጠር መልአክ ለአዳም ከሰገደ በኋላ፣ ከላይ ከተጠቀሱት ጥቅሶች
በኋላ ወዲያው ስለነበረ ነው።
18. ካትሬጋ እና ሼንክ፣ 20.
19. አጂጆላ, 122, አጽንዖት የሰጠነው.
20. ኒያዚ፣ 6 ይመልከቱ።
21. ኢቢድ, 43.
ኢስላማዊው የፍጥረት እና የሰው እይታ 41
2፡35 ሀ፡- «አደም ሆይ! አንተና ሚስትህ በገነት ውስጥ ተቀመጥ በውስጧም ከችሮታ ብሉ አልን።
በመጀመሪያ አዳምና ሔዋን ንጹሐን እና ኃጢአት የለሽ ነበሩ እናም ከፈጣሪያቸው ጋር ያልተቋረጠ ኅብረት ነበራቸው። ካትሬጋ እንደተናገረው፡-
በዚህ ጊዜ የመጀመሪያዎቹ ወላጆቻችን አዳምና ሃዋ (ሔዋን) በመንፈሳዊ እና በቁሳዊ ጉዳዮች ንጹሐን ነበሩ። በምድር ላይ ሳይሆን በሰማያት ባለው የንፁህ እና
የተድላ መንፈሳዊ ገነት ውስጥ ተቀምጠዋል። ክፋትን አያውቁም ነበር. ነገር ግን፣ እንደ እግዚአብሔር ካሊፋ [ ምክትል ወይም ተወካይ]፣ በእግዚአብሔር መንፈስ፣
የእውቀት፣ ፈቃድ እና ምርጫ ችሎታዎች ተሰጥቷቸው ነበር። 22
የሰው ተፈጥሮ
ካትሬጋ እንዲህ ሲል አስጠንቅቆናል "አንዳንድ የዘመናችን የሙስሊም ሊቃውንት የቁርአን ማስረጃዎች እንደሚያመለክቱት ሰው አምላክን
መምሰል አለው. ነገር ግን የኦርቶዶክስ እምነት ሰው አምላክን መምሰል እንደሌለበት ነው." ስለዚህም "እግዚአብሔር በሰው ውስጥ እስትንፋስ
ያለው መንፈስ (የእግዚአብሔር) መንፈስ በአንዳንድ ሊቃውንት የእግዚአብሔር ፋኩልቲ ነው ብለው ያምናሉ - እንደ እውቀት እና ፈቃድ, ይህም
በትክክል ጥቅም ላይ ከዋለ ሰውን ከፍጥረት ሁሉ በላይ የበላይነት ይሰጣል. ነገር ግን ይህ እግዚአብሔርን ሰው ለማድረግ አይደለም. እግዚአብሔር
በፍጥረት ሁሉ ላይ ቻይ ነውና። 23 ካትሬጋ እግዚአብሔር መንፈሱን በሰው ላይ እስትንፋስ ስለሰጠው ስለ ቁርኣናዊው አገላለጽ የበለጠ
እንድናስጠነቅቀን ያደረገው ይህ አመለካከት ነው። የሚለውን ልብ ይሏል።
የክርስቲያን ምስክር፣ ሰው የተፈጠረው በእግዚአብሔር መልክና አምሳል ነው፣ ከሙስሊም ምስክር ጋር አንድ አይደለም። ምንም እንኳን እግዚአብሔር ሰውን
መንፈሱን ቢተነፍስም ... ለእስልምና በእግዚአብሔር እስትንፋስ ምክንያት ለሰው የተሰጠ ብቸኛው መለኮታዊ ባህሪ የእውቀት ፣ ፈቃድ እና የተግባር ሃይል ነው።
ሰው እግዚአብሔርን በመረዳት እና ህጉን በጥብቅ በመከተል እነዚህን መለኮታዊ ባህሪያት በትክክል ከተጠቀመ ፣ ከዚያ ምንም የሚያስፈራው ነገር የለውም
አሁን ወይም ወደፊት, እና ላለፈው ሀዘን የለም.
24
አዳም ከተፈጠረበት የመጀመርያ ደረጃ በኋላ፣ በአደምና በመላዕክት መካከል ስላለው ፉክክር የሚናገረው ልዩ የቁርዓን ዘገባ እና እግዚአብሔር
ለአዳም እንዲሰግዱ እና እንዲሰግዱ ለመላእክት የሰጠውን ትእዛዝ እናገኛለን።
አዳምንም የነገሩን ሁሉ ተፈጥሮ አስተማረው። ከዚያም በመላእክት ፊት አኖራቸው፡- « እውነተኞች እንደኾናችሁ የእነዚህን ምንነት ንገሩኝ» አላቸው ። ጥራት
ይገባህ። ከዕውቀት ምንም የለንም አንተ ያስተማርኸን ሲኾን እንጂ። አንተ በእርግጥ በዕውቀትና በጥበብ ፍጹም ነህ። «0 አደም! ተፈጥሮአቸውን ንገራቸው» አለ።
በነገራቸው ጊዜ እግዚአብሔር እንዲህ አለ፡- “አደረጉ
22. ካትሬጋ እና ሼንክ፣ 21.
23. ኢቢድ., 15.
24. Ibid., 100-101.
42 የኦርቶዶክስ እስልምና መሰረታዊ አስተምህሮዎች
የሰማይንና የምድርን ምሥጢር አውቃለሁ አልልህም፤ ምን እንደሆነም አውቃለሁ
እናንተ የምትደብቁትንም ነገር ትገልጣላችሁን? እነሆም ለመላእክት፡- ስገዱ አልን።
ወደ አደም ወረደ" ሰገዱም፡ ኢብሊስም እንደዚያ አይደለም፡ እምቢ አለ፡ ሆነ
ትዕቢተኛ፡ እርሱ ከካዱት ነበር (2፡31-34)።
ይህ መለኮታዊ ትእዛዝ መላእክቱን ለአዳም እንዲሰግዱ በሙስሊም ተንታኞች ዘንድ ብዙ ውይይት አድርጓል። እንዲህ ያለውን አንድምታ
ለማስወገድ ኒያዚ እንዲህ ሲል ጽፏል።
እንደ አብዱላህ lbn አባስ እና ኢማም ራዚ ያሉ ታላላቅ ተንታኞች ያከብራሉ
ሰጃዳ (ስግደት) ልክ እንደ ትህትና፣ መገዛት . . . እና
የዋህነት .... እግዚአብሔር መላእክትን ያዘዛቸው እንዳይጣሉ ነው።
እኛ በጸሎት እንደምናደርገው ራሳቸውን በመስገድ። ብቻ ነው የታዘዙት።
በአዳም ፊት ስገዱ። በግንባሩ ላይ የመሬቱን አካላዊ መንካት እና
እጆች የታሰቡ አልነበሩም ። አንዳንድ ሊቃውንት ይህ ሥጋዊ ስግደት ነው ብለው ያስባሉ፣ ምንም ጥርጥር የለውም፣ ግን የተለየ ባህሪ ነበረው።
በቀደሙት ሸሪዓዎች ("ስርዓቶች") ስር የተፈቀደው ልዩነት መስገድ ነበር...
አንዳንድ ተንታኞች መላእክት በአዳም ፊት ቢሰግዱም
በእውነታው ላይ ስግደታቸው ወደ ከፍተኛ ነገር ተመርቷል. እንዲሆን ተደርጎ ነበር።
ሁሉን ቻይ አምላክ ራሱ; አዳምን ብቻ አገለገለ
ልክ እንደ ቂብላ፣ ልክ እንደ ካዕባ። ጸሎት ለዚያ ድንጋይ አልተነገረም።
አወቃቀሩ፡ ለቤቱ ጌታ ነው የሚነገረው። 25
ኒያዚ በፍጥነት አክሎ፣ "ከሦስቱ የበለጠ ክብደት ያለው ክርክር ምንም ይሁን ምን፣ ሁሉን ቻይ የሆነው አምላክ መላእክቱን የእግዚአብሄር ምክትል
ሀላፊ በመሆን ሀላፊነቱን ሲወጣ ከሰው ጋር እንዲተባበሩ (ይልቁንም እንዲከተሉ) መምራቱን ለመቀበል ማመንታት የለበትም።" 26 ልዩነታቸው
ምንም ይሁን ምን፣ አብዛኞቹ የኦርቶዶክስ እምነት ተከታዮች ይህንን ዘገባ እግዚአብሔር የመማር እና የማደግ ችሎታን በተመለከተ ሰው
ከመላእክቱ እንደሚበልጥ ያወጀ እንደሆነ አድርገው ይመለከቱታል ማለት በቂ ነው። 27
የሰው ኃጢአት
የሰው ልጆች ንፁህ እና ነፃ ሆነው ተፈጥረዋል ነገር ግን በእግዚአብሔር ላይ ኃጢአት መሥራትን መርጠዋል። ኃጢአት ግን ሊገለበጥ የማይችል
የሰው ልጅ ተፈጥሮ አይደለም። ሙስሊሞች እግዚአብሔር አዳምና ሔዋን እንዲቀርቡ እና በአትክልቱ ውስጥ ካለው የተወሰነ (ስም የለሽ) ዛፍ
እንዳይበሉ ከልክሏቸዋል ብለው ያምናሉ። ወደ ገነት የመግባት ትእዛዝ በመቀጠል፣ 2፡35 ለ እንዲህ ይላል፡- “ነገር ግን ወደዚህ ዛፍ አትቅረቡ፤
ወይም ወደ ጥፋትና መተላለፍ ትለወጣላችሁ። ሰይጣን አዳምና ሔዋንን ጌታቸውን እንዲታዘዙ እና የተከለከለውን ዛፍ እንዲቀምሱ አሳታቸው።
ውይይት ተደረገ
25. ኒያዚ, 21-23.
26. ኢቢድ.
27. ካትሬጋ እና ሼንክን፣ 11 ን ይመልከቱ።
ኢስላማዊው የፍጥረት እና የሰው እይታ 43
አስቀድሞ በእግዚአብሔር እና በሰይጣን መካከል የተደረገ፣ የኋለኛው ደግሞ ለአዳም እንዲሰግድ የእግዚአብሔርን ትእዛዝ ለመታዘዝ ፈቃደኛ
ካልሆነ በኋላ (7፡12-18)
(አላህ) «ያዘዝኩህ ጊዜ ከመስገድ ምን ከለከለህ» አለ። «ከእርሱ በላጭ ነኝ፡- ከእሳት ፈጠርከኝ እርሱንም ከጭቃ ፈጠርከኝ» አለ። (አላህም) አለ፡-
«ከዚህ ውረድ ለአንተም በዚህ መጠራጠር የለብህም ። ውጣ አንተ ከወራሾቹ ነህና። «እስከሚቀሰቀሱበት ቀን ድረስ አቆየኝ» አለ። (አላህ) አለ፡- አንተ
ከሚዘገዩት ሁን። ከመንገድ ላይ ስለጣልከኝ እነሆ እኔ በአንተ ቀጥተኛ መንገድ እደበቅባቸዋለሁ፤ ከዚያም ከፊታቸውም ከኋላቸውም ከቀኞቻቸውና
ከግራቸው እጠቅማቸዋለሁ አንተም አትሆንም። በአብዛኞቻቸው ውስጥ ምስጋናን (ለእዝነትህ) አግኝ። (አላህም) አለ፡- «ከዚህ ተዋርደህ
የተባረርክም ኾነህ ውጣ። ከእነርሱም የተከተለህ ሰው ቢኖር ገሀነምን እሞላላችኋለሁ።
በዚህ ክስተት ላይ አስተያየት ሲሰጥ ፋዝሉር ራህማን ሁኔታውን በሚከተለው መልኩ ለማስረዳት ሞክሯል።
ኢብሊስ ወይም ሴጣን ስለዚህ ከጠንካራው የበለጠ ተንኮለኛ እና ብልሃተኛ ይመስላል፣ከግልፅ ፈታኝ፣ የበለጠ ተንኮለኛ፣ከዳተኛ እና "መንገድ"
ከመዋጋት የበለጠ። ለዚህ ነው በቂያማ ቀን እነዚያን አሳሳቾችን ለሚከሱት፡- «አላህ በእውነት ቃል ኪዳን ገባችሁ። እኔ ቃል ኪዳን ገባኋችሁ።
በናንተ ላይ ምንም ስልጣን አልነበረኝም። ጥሪዬንም ተቀብላችኋልና አትወቅሱኝ ራሳችሁን ብቻ እንጂ እኔ ልረዳችሁ አልችልም እናንተም
አትረዱኝም" (14፡22)።
ራህማን አክሎ፣ “የእሱ (የሰይጣን) ዋና ስልት የዓለምን ዝገት እንደ ቆርቆሮ ‘ማሳመር’ ወይም ‘አስደሳች እንዲመስል’ ወይም በእውነቱ ፍሬያማና
ውጤት የሆነውን ሸክም ወይም አስፈሪ እንዲመስል ያደርጋል።...ሰይጣን ሥራዎቻቸውን በዓይኖቻቸው ውስጥ አማረከላቸው። " (8፡48) 28
አዳምና ሔዋን ወደ ገነት ከገቡ በኋላ ብዙም ሳይቆይ ሰይጣን የሰውን ልጅ ወደ ጎዳና የመምራት ተልእኮውን ጀመረ። የሰው የመጀመሪያ ወላጆች
በሰይጣን ተታለው በመጨረሻ ከሰማይ ተባረሩ (7፡20-25)
ከዚያም ሰይጣን ከነሱ የተደበቀውን ነውራቸውን ሁሉ በአእምሮአቸው እየገለጸ በሹክሹክታ ያናግራቸው ጀመር፡- «ጌታችሁ የከለከለው ይህችን ዛፍ
ብቻ ነው። ." ለሁለቱም እርሱ እውነተኛ መካሪያቸው መኾኑን ማለላቸው። በውድቀታቸውም ተንኮል አመጣባቸው፡ ከዛፉም በቀመሱ ጊዜ
እፍረታቸው ለነርሱ ተገለጸላቸው፡ በአካሎቻቸውም ላይ የገነትን ቅጠሎች መስፋት ጀመሩ። ጌታቸውም ጠራ
28. ራህማን, 125.
44 የኦርቶዶክስ እስልምና መሰረታዊ አስተምህሮዎች
ለነሱ፡- «ያንን ዛፍ የከለከልኳችሁ ሰይጣንም ለናንተ ግልጽ ጠላት እንደኾነ አልነግራችሁምን? «ጌታችን ሆይ! እኛ ነፍሶቻችንን በደልን። (አላህ)
በመካከላችሁ ጠላት ኾናችሁ ውረዱ፤ መኖሪያችሁም በምድር ላይ እስከ ጊዜ ድረስ መተዳደሪያችሁ ብቻ ነው። በውስጧ ትኖራላችሁ በውስጧም
ትሞታላችሁ ከርሷም ትወጣላችሁ አላቸው። 29
ምንም እንኳን ከመጽሐፍ ቅዱሳዊው የሰው ውድቀት ስሪት ጋር አንዳንድ አጠቃላይ ተመሳሳይነቶች ቢኖሩም፣ በክርስትና እና በእስልምና የአዳም
መተላለፍ ትርጓሜዎች መካከል ሥር ነቀል ልዩነቶች አሉ። በክርስቲያናዊ ሥነ-መለኮት ውስጥ የሰው ልጅ አለመታዘዝ ከእግዚአብሔር ጋር ባለው
ግንኙነት ውስጥ እንደ መሠረታዊ ለውጥ ተደርጎ ይወሰዳል፣ በሙስሊሞች አመለካከት ይህ በአዳም እና በሔዋን ላይ ከንስሐ በኋላ ሙሉ በሙሉ
ይቅርታ የተደረገላቸው አንድ ነጠላ ቁራጭ ብቻ ነበር ። በሰው ተፈጥሮ እና በተቀረው ፍጥረት ላይ ምንም ተጨማሪ ተጽእኖ አልነበረውም.
እንዲሁም የሰው ልጅ ከገነት ወደ ምድር መባረሩ (በቀጥታ በዚህ የመለኮታዊ ትዕዛዝ ጥሰት ምክንያት) በኢስላማዊ አንትሮፖሎጂ ወይም
በሶትሪዮሎጂ ውስጥ ጉልህ ሚና አይጫወትም። ካትሬጋ “ብዙ ሙስሊሞች አዳምና ሃዋ መጀመሪያ ኻል ኢፋ ተደርገው ወደ ተሾሙበት ወደ ምድር
ከመላካቸው በፊት ለፍላጎታቸው ፈተና በገነት ውስጥ እንደተቀመጡ ያስባሉ ” ሲል ጽፏል። 30 ኒያዚ አክሎ ፡ " የአዳምን ከገነት ማስወጣት
ትንንሽ ሰዎች እንደ ቅጣት ዓይነት ተተርጉመዋል።" ሆኖም፣ “ውድቀቱ የመጣው በኃጢአተኛ ድርጊት ነው የሚለውን አስተሳሰብ ለማስወገድ
‘ውረዱ’ የሚለው ትዕዛዝ ይቅርታ ከተሰጠ በኋላ ተደግሟል።
አዳም የእግዚአብሄር ምክትል ሆኖ ተፈጠረ።... መውረድ ነበረበት
ይህንን ዓለም ለማስተዳደር"
31
በክርስቲያኑ እና በሙስሊሙ መካከል ስላለው “ውድቀት” አረዳድ ያለውን ጉልህ ክፍተት በተመለከተ ካትሬጋ እንዲህ ሲሉ ጽፈዋል፡-
የመጀመሪያዎቹ ወላጆቻችን ያነሱት አመጽ ሰውን በአሳዛኝ ሁኔታ አዛብቶታል እና ኃጢአተኛነት በግልም ሆነ በቡድን ሰፍኖብናል የሚለው
የክርስትና ምስክርነት ከእስልምና ምስክርነት ጋር በእጅጉ ይቃረናል። እስልምና በምድር ላይ ያለው የመጀመሪያው ምዕራፍ በኃጢአት እና በአላህ
ላይ በማመፅ የጀመረ እንዳልሆነ ያስተምራል። አደም አላህን ባይታዘዝም ተፀፅቷል እና ይቅር ተብሏል እናም ለሰው ልጆችም መመሪያ ተሰጥቷል።
ሰው ሃጢያተኛ ሆኖ አልተወለደም እና የሰው ልጅ ሃጢያተኛነት አስተምህሮ በእስልምና መሰረት የለውም። 32
29. በቁርኣን መሠረት ሰይጣን ሰውን እንደ መላእክት እንደሚመስለው ወይም እንደማይሞት ቃል በመግባት ሊፈትነው ለምን እንደፈለገ ለመረዳት አስቸጋሪ ነው።
ቁርኣኑ ራሱ እንዳረጋገጠው ሰው ከመላዕክት ሁሉ ከፍ ያለ መሆኑ የተረጋገጠ ነው። ሰውስ ንፁህና ኃጢአት የሌለበት ከሆነ ሞትን ለምን መፍራት ነበረበት?
30. ካትሬጋ እና ሼንክ፣ 17.
31. ኒያዚ, 67-68.
32. ካትሬጋ እና ሼንክ፣ 101.
ኢስላማዊው የፍጥረት እና የሰው እይታ 45
ሌላው የሙስሊም ደራሲ ፋሩቂ ደግሞ "በእስልምና አመለካከት የሰው ልጅ 'ከዳነ' ይልቅ 'ወድቆ' አይደለም" ብሏል። ‘አልወደቁም’፣ አዳኝ
አያስፈልጋቸውም።ነገር ግን ‘ስለማይዳኑ’ ጥሩ ሥራዎችን መሥራት አለባቸው - እና በሥነ ምግባር - የሚፈለጉትን ‘መዳን’ የሚያስገኝላቸው
ብቻ ነው ። , "መዳን ተገቢ ያልሆነ ቃል ነው, ምክንያቱም አንድ ሰው 'መዳን' ያስፈልገዋል, ከእሱ ለማምለጥ ከማሰብ በላይ በሆነ ችግር ውስጥ
መሆን አለበት. ነገር ግን ወንዶችና ሴቶች በዚያ ችግር ውስጥ አይደሉም።"ስለዚህ እስልምና ሰዎች የተወለዱት ንፁህ ሆነው እንደሚገኙ
ያስተምራል እናም እያንዳንዱ በጥፋተኝነት እራሱን ጥፋተኛ እስካላደረገው ድረስ። እስልምና 'በመጀመሪያ ኃጢአት' አያምንም; መፅሐፉም
የአዳምን አለመታዘዝ እንደ ግል ጥፋቱ አድርጎ ይተረጉመዋል - ለዚህም ጥፋት
ተጸጸተ እግዚአብሔርም ይቅር ብሎታል።
33
አብዳላቲ ውድቀቱን እንደ “ምሳሌያዊ ክስተት” ይገነዘባል፣ “የሰው ልጅ ፍጽምና የጎደለው እና በገነት ውስጥ ለመኖር እንኳን የሚፈልግ መሆኑን
ይናገራል። አዳምና ሔዋን እንዳደረጉት ግን ኃጢአት መሥራት ወይም ስህተት መሥራት የግድ የሰውን ልብ አይገድልም፣ መንፈሳዊ ለውጥን
አይከለክል ወይም የሞራል እድገትን አያቆምም። የዋናው ኃጢአት ሃሳብ "በእስልምና አስተምህሮዎች ውስጥ ምንም ቦታ የለውም. ሰው በቁርአን
(30፡30) እና በነቢዩ ዘንድ በተፈጥሮ ንጽህና ወይም ፊጣህ ውስጥ የተወለደ ነው." ከተወለደ በኋላ የሰው ልጅ ምንም ይሁን ምን የውጭ
ተጽእኖ እና የውስጣዊ ምክንያቶች ውጤት ነው.
34
አጂጆላ የሰው ልጅ ውድቀት ታሪክ “በጣም ምሳሌያዊ” ነው ይላል። ዓላማው "እያንዳንዱ ሰው በእነርሱ ላይ የበላይነትን እስኪያገኝ ድረስ ከፍላጎቱ
ጋር መታገል እንዳለበት" ለማሳየት ነው. ከዚያም አዳም መለኮታዊውን ትእዛዝ እንደጣሰ “በመርሳት እንጂ ሆን ብሎ አይደለም” በማለት
ይጠቁማል። 35 በበርካታ የሙስሊም ተፋላሚዎች አስተያየት ላይ በመመስረት ኒያዚ "በቁርኣን ውስጥ የተቀጠረው አስፈላጊ ስሜት
(የእግዚአብሔርን ከዛፉ መራቅ የሚለውን ትእዛዝ በመጥቀስ) ተረጋግጧል ማለት ግን ማንም ሰው ኃጢአተኛ ነው ማለት አይደለም. አንዳንድ ጊዜ
ሰው ለራሱ ጥቅም እንዲጠቀምበት የሚጠበቅበት ምክር ነው ለአዳም የተሰጠው መመሪያ በዚህ ምድብ ውስጥ ነው.
36
እንዲያውም “አዳም ምንም ኃጢአት አልሠራም” ሲል “ስህተት” ሠርቷል ብሎ ይደመድማል! 37 ሌላ የሙስሊም የሃይማኖት ምሁርም "አዳምን
ኃጢአተኛ ወይም ወራዳ ብሎ መጥራት አለማመን ነው " ብሏል። 38
ይህ በሙስሊም ሊቃውንት በኩል የአዳምን አለመታዘዝ በቅዱስና ጻድቅ አምላክ ፊት ትልቅ ክፋት ነው ብሎ ለመውቀስ አለመፈለጋቸው የክርስትና
እምነት ስለ ሰው ውድቀት ከሚለው ተቃራኒ ነው፡ ሞት።
33. ኢስማኢል አር. አል-ፋሩቂ፣ እስልምና (ናይል፣ ኢል፡ አርገስ ኮሙኒኬሽን፣ 1984)፣ 9.
34. አብዳላቲ, 31-32.
35. አጂጆላ, 130-31.
36. ኒያዚ፣ 53
37. ኢቢድ., 66.
38. ኢቢድ., 63.
46 የኦርቶዶክስ እስልምና መሰረታዊ አስተምህሮዎች
እና የሰው ልጆች ሁሉ ኩነኔ (ከክርስቶስ በቀር) ምክንያታቸውን ያገኙታል።
የአዳም በፈጣሪ ላይ ማመፁ (ሮሜ 5፡12-19)። ይሁን እንጂ አንድ ጊዜ
እንደ እስላማዊ ሥነ-መለኮት ሌሎች ገጽታዎችን እንመለከታለን፣ ለምሳሌ ሙስሊሞች ስለ ኃጢአት እና ነቢይነት ያላቸውን ግንዛቤ፣ የሙስሊም
የሥነ መለኮት ምሁራን ለምን የሰው ልጅ ውድቀት ላይ ትልቅ ትኩረት እንደማይሰጡ መገንዘብ እንጀምራለን። 39
ስለ ኃጢአት የቁርዓን ማጣቀሻዎችን በተመለከተ የአውሮፓ እስላማዊ ስታንቶን እንዲህ ሲል ጽፏል።
ኃጢአት—የዚህ ዋና ቃላት ኢትም ካቲያህ (በዕብራይስጥ ኪዊ)፣ (በዕብራይስጥ አሻም) እና ድሃንብ ናቸው። ከእነዚህ ውስጥ የመጨረሻው
ሰላሳ ስምንት ጊዜ የሚከሰት ሲሆን በዋናነት የሥርዓት ጥፋቶችን ያመለክታል። ኢቲም ሃያ ዘጠኝ ጊዜ እና በአብዛኛው በተመሳሳይ መልኩ
ይከሰታል. ኻቲዓ አምስት ጊዜ ብቻ ነው የሚከሰተው። እግዚአብሔር ያዘጋጀውን ምልክት ወይም መስፈርት እንደጎደለው ኃጢአት ወደሚለው
ሃሳብ ቅርብ ነው። ስለ ኃጢአት የቁርኣን ትምህርት በጣም ትንሽ ነው። እንደ ኩራት፣ መጎምጀት፣ ወዘተ ያሉ አንዳንድ ወንጀሎች የሚወገዙት
አልፎ አልፎ ነው ነገር ግን ሌሎችን ሁሉ የሚረዳው ኃጢአት ሽርክ ነው ማለትም የሌሎች አማልክቶች አላህ ዘንድ ማጋራት ነው። ይህ ይቅር
የማይባል ነው። 40
ቁርኣን ለሀጢያት ካለው አመለካከት የተነሳ፣ ብዙ የኦርቶዶክስ እምነት ተከታይ ሙስሊም የሃይማኖት ሊቃውንት በባህላዊ መልኩ የስነ-ምግባርን
የስም እይታ ወስደዋል 41 አንድ ድርጊት ከውስጥ ትክክለኛ ወይም ስህተት አይደለም። እግዚአብሔር እንደ ፈቃዱ እንዲህ መሆኑን ሲገልጽ ትክክል ነው።
ቁርኣን ራሱ የአዳምን በደል ከባድነት ላይ ያተኮረ ስለማይመስል፣ ብዙ የሙስሊም የነገረ መለኮት ሊቃውንት፣ ለመረዳት በሚቻለው መንገድ፣
ከቁርኣን ንግግሮች ውጭ ለመሄድ ፈቃደኞች አልነበሩም።
ሌላው እዚህ ጋር የተያያዘ አስፈላጊ ጉዳይ፣ እንደ አብዛኞቹ ሙስሊሞች አባባል፣ የእግዚአብሔር ነቢያት ሙሉ በሙሉ ኃጢአት የለሽ ወይም
ቢያንስ ከትላልቅ ኃጢአቶች ወይም ጉድለቶች የተጠበቁ ናቸው (ምንም እንኳን ይህ ሥነ-መለኮታዊ እምነት በቁርኣን ውስጥ ባሉ ግልጽ
መግለጫዎች ላይ የተመሠረተ ባይሆንም)። እናም በእስልምና አዳም ለሰው ልጆች የመጀመሪያ ነብይ እንደሆነ ስለሚታወቅ አዳም ትልቅ ኃጢአት
ከመስራቱ ተርፎ መሆን አለበት። 2፡38-39 ላይ “ሁላችሁም ከዚህ ውረዱ፤ ከእኔም የሆነ መመሪያ ቢመጣላችሁ፣ መመሪያዬን የተከተለ ሰው በነሱ
ላይ ፍርሃት የለባቸውም፤ እነሱም አያዝኑም” የሚለውን እናነባለን። በዚህ አንቀጽ እና ሌሎች የመሐመድ ወጎች ላይ በመመስረት ኒያዚ እንዲህ
ሲል ጽፏል።
አደም በቁርኣን እና በትውፊት ውስጥ በበርካታ ቦታዎች ላይ በግልፅ እንደ ነብይ ብቻ ሳይሆን እንደ ሐዋርያም ተጠቅሷል። ሐዋርያ የሚለውን ቃል
ጨምረነዋል ምክንያቱም ትንቢት ማለት ተመስጦ ተቀባይ መሆን ማለት ነው-
39. ጄ. ዱድሊ ዉድቤሪን ይመልከቱ፣ "የሰው ሁኔታ የተለያዩ ምርመራዎች" በሙስሊሞች እና ክርስቲያኖች በኤማኡስ መንገድ (ሞንሮቪያ፡ MARC፣ 1989)፣ 149-60።
40. ስታንቶን, 56.
እስላም (ኒው ዮርክ፡ ጆርጅ ብራዚለር፣ 1962)፣ 192-93 ይመልከቱ ።
ኢስላማዊው የፍጥረት እና የሰው እይታ 47
ራሽን ብቻ። ሐዋርያ ደግሞ ሸሪዓን (ሕግ) ተሸካሚ ነው። ... አደም ከላይ ባለው አንቀጽ እንደተመሰከረለት ተመስጦ ተቀባይ ነበር ... (እንዲሁም)
አደም ሐዋርያ እንደነበረ ያሳያል ፣ እሱም የራሱ የሆነ ሸሪዓ ነበረው ... ኢብኑ አል-ከሲርም ጠቅሷል ። የሚከተለውን ወግ በሐዚት አቡዘር. "አደም
ነቢይ መሆኑን የአላህን መልእክተኛ ጠየቅኩት፡- አዎ ነቢይና መልክተኛ ነው። አላህም ፊት ለፊት ተነጋገረው።" 42
ይህንን በእስልምና ስነ-መለኮት ውስጥ ያለውን ውጥረት ለመፍታት ሲሞክር ካትሬጋ እንዲህ ሲል ጽፏል፡- “አዳም ተጸጽቶ በምድር ላይ
የመጀመርያው የአላህ መልእክተኛ ሆነ። ለልጆቹ መመሪያን ማሳየት ነበረበት። እግዚአብሔር እንዴት አደራ ይሰጣል።
ለክፉ አድራጊ እንደዚህ ያለ ከፍተኛ ሥልጣን?
43
የሰው ዓላማ
የፍጥረት ዘገባዎችንና የሰው ልጆችን አመጣጥ ስናልፍ እስልምና በአጠቃላይ ስለ ሰው ልጆች ምን ያስተምራል? ሰው ምንድን ነው? ዓላማው
ምንድን ነው? እና ከፍተኛ ጥቅሙን እንዴት ያገኛል? ኢስላማዊው መልስ የሰው ልጅ በምድር ላይ የእሱ ተወካይ እና አገልጋይ ለመሆን
በእግዚአብሔር ክብር የተሰጣቸው ውሱን፣ ሟች ፍጡሮች ናቸው የሚል ነው። ምንም እንኳን የሰው ልጅ ኃጢያተኛ ባይሆንም እና የወደቀ
ተፈጥሮ ባይኖረውም በውስጣዊ ደካሞች፣ደካሞች፣ፍጽምና የጎደላቸው እና ሁልጊዜ እግዚአብሔርን የሚረሱ ናቸው።
አልፎ አልፎም "አንዳንድ የሙስሊም የሃይማኖት ምሁራን የውርስ ኃጢአትን አስተምህሮ አጥብቀው ይይዙ ነበር. . . . በተጨማሪም የእስልምና
ነቢይ "ከማርያምና ከማርያም በስተቀር ዲያቢሎስ ነካው እንጂ ልጅ አልተወለደም" የሚሉት ታዋቂ ወግ አለ. ልጅዋ ኢየሱስ።"' 44 በተጨማሪም፣
"ሌሎች ምንባቦች የሰውን ልጅ እንደ ኃጢአተኛ (ወይ ኢፍትሐዊ—ዙሉም—14፡34/37፤ 33፡72)፣ ሞኝ (33፡72)፣ ምስጋና ቢስ (14፡
34/37)፣ ደካማ (4፡28/32)፣ ተስፋ የሚቆርጥ ወይም ጉረኛ (11፡9/12-10/13)፣ ጠብ-አንዳንዶች (16፡4) እና አመጸኞች (96፡6)። ” 45
ቁርኣንም ይህን ያውጃል ። "አላህም ሰዎችን በበደላቸው ቢቀጣ በምድር ላይ አንዲትን ፍጥረት አይተወም ነበር" (16፡61)። አያቶላህ ኩመኒም
እንዲህ እስከማለት ደርሰዋል፡- “እናንተ ትኩረት ሰጥታችሁ ሁላችንም (እውነታውን ስናስተውል) የሰው ልጅ ጥፋት ሥጋዊ ፍላጎቱ መሆኑን እና
ይህ በሁሉም ሰው ውስጥ ያለና በሰው ተፈጥሮ ላይ የተመሰረተ መሆኑን ሁላችንም ልብ ልንል ይገባል። አሜን! "46 ቢሆንም ኃጢአት ይወርሳል
የሚለው አመለካከት በብዙዎቹ የሙስሊም ሊቃውንት ውድቅ ተደርጓል።
42. ኒያዚ, 7-8.
43. ካትሬጋ እና ሼንክ፣ 23.
44. ማይክል ናዚር-አሊ፣ በሙስሊም-ክርስቲያን ግጭት ውስጥ ድንበር (ኦክስፎርድ፡ ሬጅም ቡክስ፣ 1987)፣ 165።
45. በዚህ ጉዳይ ላይ ጥሩ ውይይት ለማግኘት Woodberry, 155 ይመልከቱ.
46. "እስላማዊ መንግስት ለራሱ ታላቅነት አያወጣም" ካይሃን ኢንተርናሽናል፣ ሴፕቴምበር 4፣ 1985፣ በዉድቤሪ፣ ibid.፣ 159 ተጠቅሷል።
48 የኦርቶዶክስ እስልምና መሰረታዊ አስተምህሮዎች
እንደ ካትሬጋ እና የእስልምና የብዙሃኑ አመለካከት ቁርኣን ያስተምራል "ሁሉም ሰዎች የተወለዱት እንደ እውነተኛ ሙስሊሞች፣ ንፁህ፣ ንጹህ እና
ነፃ (30:30) የሰውን ፍላጎት ያፈረሰ አንድም ድርጊት የለም።
47
ይህ እምነት ከነቢዩ ዘንድ የታወቀ ወግ ላይ የተመሰረተ ይመስላል
እንዲህ ይላል፡- “እያንዳንዱ ህጻን የሚወለደው በ‘ፊጥራ’ (‘በእግዚአብሔር እቅድ’) መሠረት ነው፣
ከዚያም ወላጆቹ አይሁዳዊ ወይም ክርስቲያን ወይም መጂያን አደረጉት። 48
Fazlur Rahman አስተያየቶች፡-
በአጠቃላይ በቁርኣን ውስጥ ስለሰው ልጅ ታሪክ አሳዛኝ ዘገባዎች ቢኖሩም
የሰው ልጅ ጥረት ቀጣይነት ባለው መልኩ አመለካከቱ በጣም ብሩህ ነው።
በተጨማሪም በጳውሎስ ትምህርት ከሚወከለው ራስን የማሰቃየት እና የሥነ ምግባር ብስጭት ሳይሆን ጤናማ የሥነ ምግባር ስሜትን ይደግፋል።
አዳኝ የቀድሞ ማሺና የሚያስፈልጋቸው ። የተሰጠው ሀ
መሐሪ እና ፍትሃዊ አምላክ እና ታቅዋ ተብሎ የሚጠራው የባህርይ አንድነት , ሰው
ደህንነት የሚቀርበው፡- "በናንተ ላይ የተከለከሉትን ዋና ዋና ጥፋቶችን ብትርቁ አልፎ አልፎ እና ትንሽ (የሚያስከትለውን ውጤት) እናጠፋለን
( 4 ፡31 ) 49
እንደ እግዚአብሔር ካሊፋ (በምድር ላይ ባለ ባለአደራ)፣ ሰው በተቀረው ፍጥረት ላይ ስልጣን የመሆን እድል አግኝቷል። ታመሰግኑም ዘንድ
እንስሳትን ለናንተ አስገዛንላችሁ።"(22፡36) በመቀጠልም "የአደምን ልጆች አከበርን በየብስና በባሕርም አደረግናቸው። መልካሞችንና ንጹሕንም
ሲሳይን ሰጠናቸው። ከፍጥረታችንም ታላቅ ክፍል በላይ ሰጠናቸው። " (17፡70) በተጨማሪም 7፡10)። ካትሬጋ የሰው ልጅ እንደ ካሊፋ ያለው ቦታ
ያለውን ጠቀሜታ በተመለከተ አስተያየት ሲሰጥ ፡-
እግዚአብሄር ሰውን ኸሊፋውን አክብሮታል ስፍር ቁጥር በሌላቸው ፍጡራኑ ላይ። ተፈጥሮን ለራሱ ደህንነት እንዲጠቀም ተልእኮ ተሰጥቶታል
(ቁርኣን 33፡72)። እንደ ካሊፋ መሬቱን ለማልማት እና ህይወትን በእውቀት እና ትርጉም ለማበልጸግ ይመረጣል. ተፈጥሮ ለሰው ተገዝታለች።... ሰው
ብቻውን ለመለኮታዊ ትእዛዝ በመታዘዝ ተፈጥሮን ለራሱ ጥቅም የመጠቀም መብት አለው። 50
ሆኖም፣ ይህ ሰው በምድር ላይ የእግዚአብሔር መጋቢ እንደሆነ መረዳቱ በኢስላማዊ ሥነ-መለኮት ውስጥ በቅርብ ጊዜ ያለ ጽንሰ-ሐሳብ መሆኑን
ልብ ሊባል ይገባል። 51 በመጀመሪያው ምእራፍ ላይ እንደተጠቀሰው፣ እስካሁን ድረስ በጣም ታዋቂው "የሰው ልጅ ከእግዚአብሔር ጋር ስላለው
ግንኙነት የቁርኣን ፅንሰ-ሀሳብ በሁለት ይገዛል።
47. Kateregga እና Shenk, 17-18.
48. አብዱል-ሐቅ፣ 158።
49. ራህማን, 30.
50. ካትሬጋ እና ሼንክ፣ 12.
51. ደብሊው ሞንትጎመሪ ዋት፣ እስልምና እና ክርስትና ዛሬ (ለንደን፡ ራውትሌጅ እና ኬጋን ፖል፣ 1983)፣ 127።
ኢስላማዊው የፍጥረት እና የሰው እይታ 49
ቃላት, abd እና rabb. ከእግዚአብሔር ጋር በተያያዘ ሰው ማለት አብድ ወይም 'ባሪያ' ነው፣ እግዚአብሔር ግን ራብ ነው ፣ ብዙውን ጊዜ 'ጌታ'
ተብሎ ይተረጎማል፣ ነገር ግን እንደ 'ሉዓላዊ' ያለ የበለጠ ነሐሴን የሚያመለክት ሊሆን ይችላል።
52
ከዚህ ምስል ጋር በቅርበት የሚዛመደው ሰው እንደ ባሪያ እና አምላክ እንደ ፍፁም ሉዓላዊ ገዢ ነው, ውስንነት ወይም እንደ አንዳንድ የኦርቶዶክስ
ትምህርት ቤቶች, የሰው ልጅ ነፃነት አለመኖሩ ሀሳብ ነው. ደብልዩ ሞንትጎመሪ ዋት እንዲህ ሲሉ ጽፈዋል፡-
በቁርኣንና በቀደምት የሙስሊም አሳቢዎች ለሰው ልጅ ነፃነት ፅንሰ-ሀሳብ ምንም ጥቅም አልነበራቸውም። አንድ ሰው በሆነ መንገድ ተጠያቂ
ተደርጎ ይቆጠር ነበር።
ለድርጊቶቹ (ወይም ቢያንስ አንዳንዶቹ) ፣ ግን ጥልቅ ግንዛቤም ነበር።
በሰዎች ድርጊት ላይ ያሉ ገደቦች. ማንኛውም የሰው ልጅ ነፃነት ሃሳብ ግን የግድ በ abd ወይም ሁኔታ ላይ ማመፅን የሚያመለክት ነበር።
ለእግዚአብሔር ባርያ። ስለዚህ ነፃነት እሱ በምንም መልኩ ጥሩ ሊሆን አይችልም።
መጣር ፣ ግን መወገድ ያለበት ጥፋት ብቻ ነው ። 53
በመለኮታዊ ሉዓላዊነት አስተምህሮ እና በእስላማዊ ሥነ-መለኮት ውስጥ በሰዎች ነፃነት መካከል ያለውን ውጥረት የበለጠ ለመመርመር ከዚህ
ምዕራፍ ወሰን ውጭ ነው (ምዕራፍ 1 ይመልከቱ)። ክርክሩ ቀጥሏል ነገር ግን እስልምና ገና ከጀመረበት ጊዜ አንስቶ የኦርቶዶክስ አቋሙ
እግዚአብሔር የሰውን ተግባር ሲፈጥር ወይም አንድን ተግባር እንዲፈጽም ግለሰቡን ሲፈጥር የሰው ወኪሎች ግን “የሚገዙት” ብቻ እንደሆነ
ማስገንዘብ በቂ ነው። " ወይም "ተገቢ" እነዚህ ድርጊቶች (kasb). "ፅንሰ-ሀሳቡ የሚያመለክተው አንድ ግለሰብ ለአንድ ድርጊት በሂሳቡ ላይ
እንዲቆጠር ወይም እንዲከፈል በቂ የሆነ ሃላፊነት እንዳለበት ነው. በዚህ መንገድ የእግዚአብሔር ፍትህ ፍትህ.
ፍርድ ተጠብቆ ነበር"
54
ቁርኣናዊውን የሰው ልጅ የሕልውና ዓላማ በተመለከተ፡ 51፡56፡ “እኔ የፈጠርኳቸው ሰዎች ይገዙኝ ዘንድ ብቻ ነው” የሚለውን እንደገና ልንጠቅስ
እንችላለን። 49፡13 ላይ "0 ሰዎች ሆይ! ከወንድና ከሴት ከአንዲት (ጥንዶች) ፈጠርናችሁ። ትተዋወቁም ዘንድ ነገዶችና ነገዶች አደረግናችሁ።...
ከናንተ በጣም የከበረ ነው። የአላህም እይታ ከእናንተ ይበልጥ ትክክለኛ ነው። በዚህ አውድ ውስጥ ሌላው ጠቃሚ ጥቅስ 21፡16፡ "ሰማያትንና
ምድርን በመካከላቸውም ያለውን ሁሉ ለጨዋታ አልፈጠርንም።"
በአጠቃላይ በኦርቶዶክስ እስልምና የሰው ልጅ አላማ እግዚአብሔርን ማወቅ እና ከባህሪው ጋር መመሳሰል ሳይሆን ፈቃዱን ተረድቶ ለትእዛዙ
ታዛዥ መሆን እንደሆነ ይስማማል።
ኢብን ይህ ለምሳሌ የኦርቶዶክስ ሻምፒዮን እይታ ነው።
ታይሚያ
55
በእርግጥ በእስልምና ይህ እንደ ጉድለት አይታይም, ምክንያቱም
52.ኢቢድ.፣ 125.
53. ኢቢድ., 127.
54. ኢቢድ., 126.
55. ዊሊያምስን, 206 ይመልከቱ.
50 የኦርቶዶክስ እስልምና መሰረታዊ አስተምህሮዎች
የቁርኣን አጽንዖት አምላክ ማን እንደ ሆነ በመግለጽ ላይ ሳይሆን እርሱ በሚፈልገው ላይ ሲሆን ይህም የሰው ከፍተኛ ጥሪ ነው።
አብዳላቲ እንዲህ ሲል ጽፏል።
ሰው ብቻውን የማሰብ ችሎታ እና የመምረጥ ኃይል እንዳለው ተለይቷል። እናም ሰው የማሰብ እና የመምረጥ ባህሪያት ስላለው ለእግዚአብሔር በጎ
ፈቃድ እንዲገዛ እና ህጉን እንዲታዘዝ ተጋብዟል. ... አለመታዘዝን ከመረጠ ግን ከትክክለኛው መንገድ ያፈነግጣል እና ... የህግ ሰጪውን ቅሬታ እና
ቅጣት ያመጣል። 56
በዚህ ነጥብ ላይ ሊጠቀስ የሚገባው ጠቃሚ መርህ በእስልምና ከሱ በፊት እንደነበረው የአይሁድ-ክርስቲያን ወግ ይህ ሕይወት እና ዓለም ፍጻሜ
ሳይሆኑ ለቀጣዩም ዓለም የፈተና ስፍራዎች መሆናቸው ነው። በዚህ አውድ ውስጥ ነው ለሰው ልጅ መልካም እና ሥነ ምግባራዊ በሆነ መንገድ
እንዲሠራ ጉልህ እና ዓላማ ያለው። አብዳላቲ አስተያየቶች፡-
ሕይወት ከተወሰነ ጊዜ ጀምሮ እስከ መጨረሻው ከሚደረገው ጉዞ ጋር ሊመሳሰል ይችላል።
የተወሰነ መድረሻ. አላፊ ደረጃ፣ የዘላለም መግቢያ ነው።
ሕይወት በመጨረሻው ዓለም። በዚህ ጉዞ ውስጥ ሰው ተጓዥ ነው እናም ለወደፊት ህይወት የሚጠቅመውን ብቻ ሊያስብ ይገባል. . . . ማድረግ
አለበት።
የቻለውን ሁሉ እና ወደ የትኛውም ደቂቃ ለመንቀሳቀስ እራሱን ሙሉ በሙሉ ዝግጁ ያደርጋል
ዘላለማዊነት .... ለህይወት የተሻለው ጥቅም, ስለዚህ, በእሱ መሰረት መኖር ነው
የእግዚአብሔር ትምህርቶች እና ለወደፊት የዘላለም ሕይወት አስተማማኝ ምንባብ ማድረግ። ምክንያቱም ሕይወት ወደ ፍጻሜው መድረሻ
መንገድ በጣም አስፈላጊ ስለሆነ እስልምና አለው።
ሰውን ለማሳየት የተሟላ የመተዳደሪያ ደንቦችን እና መርሆዎችን አስቀምጧል
እንዴት እንደሚኖሩ, ምን እንደሚወስዱ እና ምን እንደሚተዉ, ምን ማድረግ እና ምን እንደሚርቁ,
እናም ይቀጥላል. 57
የሰው ልጅ በቁርኣን ውስጥ የተደነገገውን የመለኮታዊ ትእዛዛት መመሪያዎችን በማክበር የመጨረሻ ጥቅሙን ማሳካት ይችላል (ምዕራፍ 6
ይመልከቱ)።
ይህንን ክፍል በካቴሬጋ የሰው ልጅ ሁኔታ ላይ ባደረገው ትንታኔ ማጠቃለያው ተገቢ ነው።
ጥሩ ሰው ቢሆንም አሁንም የፈጣሪውን የአላህን ቸርነትና ፍፁምነት መመዘን አልቻለም። ታሪክ እንደሚያሳየው የሰው ልጅ ቸልተኛ፣ ቸልተኛ እና
ተረሳ ነው። እሱ ጥሩ ነው, ግን ፍጽምና የጎደለው ነው. ፍጽምና የጎደለው በመሆኑ የማያቋርጥ ማሳሰቢያ ያስፈልገዋል። ለዚህም ነው
እግዚአብሔር ሰውን ወደ ፍጽምና እንዲያገኝ ነብያትንና መልእክተኞቹን የላከው። በነቢያቱ በኩል እግዚአብሄር ሰውን የእግዚአብሔርን ህግ ደጋግሞ
አሳስቧል።... ሰው ያለማቋረጥ በነቢያት እና በመገለጥ ትክክለኛውን መንገድ ማስታወስ አለበት። 58
56. አብዳላቲ፣ 9.
57. ኢቢድ., 29.
58. Kateregga እና Shenk, 16-18.
ኢስላማዊው የፍጥረት እና የሰው እይታ 51
ማጠቃለያ
ፍጥረት በእስልምና ተውሂድ ውስጥ መሰረታዊ ትምህርት ነው። እግዚአብሔር የሰማይና የምድር ፈጣሪ ነው። የፈጠረው ግዑዙን ዩኒቨርስን ብቻ
ሳይሆን መንፈሳውያንን እንደ መላእክቶች ማን ጂንን ነው። እግዚአብሔር የሰው ልጆችን ንጹሐን ፈጥሯል፣ ነገር ግን እነርሱ ለጉዳታቸው ምርጫ
አድርገዋል። ቢሆንም፣ የሰው ልጅ በመሠረቱ ክፉ ሳይሆን በመሠረቱ ጥሩ ነው። በምድር ላይ የእርሱ ተወካዮች እና አገልጋዮች እንዲሆኑ
በእግዚአብሔር የተከበሩ ሟች ፍጥረታት ናቸው። ምንም እንኳን የሰው ልጅ በመሠረቱ ኃጢአተኛ ባይሆንም እና የወደቀ ተፈጥሮ ባይኖረውም፣
በውስጣዊ ደካማ፣ ደካማ፣ ፍጽምና የጎደላቸው እና እግዚአብሔርን ሁልጊዜ የሚረሱ ናቸው። ስለዚህ፣ እግዚአብሔር ለሉዓላዊ ፈቃዱ እንዲገዙ
እንዲጠራቸው ነቢያትን ይልካቸዋል።

3
ነቢያት
እንደ እስልምና ነቢያት የሚፈለጉት በሁለት መሠረታዊ ምክንያቶች ነው፡- (1) ሰዎች ደካማ ናቸው እና (2) አምላክ ለፍጥረታቱ ያስባል።
ስለዚህም እግዚአብሔር ሰዎችን ወደ ራሱ እንዲመልሱ ነቢያትን ይልካል። ስለዚህ፣ እግዚአብሔር ለዓመፀኛ ፍጥረቱ ባለው ሉዓላዊ እንክብካቤ ላይ
ማመኑ የመለኮታዊ መልእክቱ ተሸካሚዎች ነቢያት በነቢያት ላይ እምነት እንዲኖራቸው ያደርጋል። ይህ በእስላማዊ ሥነ-መለኮት ውስጥ የተፈጥሮ
ተቀናሽ ነው። በእርግጥ በነቢያት ማመን እና በቅዱሳት መጻህፍታቸው ማመን ከአምስቱ የእስልምና ዶክትሪን ምሰሶዎች (በእግዚአብሔር፣
በመላእክቱ እና በመጨረሻው ቀን ከማመን ጋር) ሁለቱ ናቸው።
በዚህ ምእራፍ ሙስሊሞች ስለ ነብያት ሚና እና አስፈላጊነት ልዩ ትኩረት በኢየሱስ ላይ ያለውን ግንዛቤ እንነጋገራለን። እግዚአብሔር ለነቢያት
በመንፈስ አነሳሽነት ቅዱሳት መጻሕፍትን ስለሰጣቸው፣ መጽሐፍ ቅዱስን ጨምሮ ለተለያዩ መለኮታዊ ቅዱሳት መጻሕፍት እና እንደ አይሁዶችና
ክርስቲያኖች ባሉ ሌሎች ቅዱሳን መጻሕፍት ላይ የሙስሊሞችን አመለካከት እንመለከታለን።
የነቢያት ትርጉም እና ተግባር
በእስላማዊ ሥነ-መለኮት ውስጥ "ነብይ" ከሚለው የእንግሊዝኛ ቃል ጋር ተመሳሳይ የሆኑ ሁለት ልዩ የአረብኛ ቃላት አሉ። ረሱል የሚለው የቁርኣን
ቃል የሚያመለክተው “የተላከን” (የግሪኩ ሐዋሪያት አረብኛ ትርጉም) ሲሆን ናቢ የሚለው የአረብኛ ቃል ደግሞ “መረጃን ተሸክሞ ከእግዚአብሔር
ዘንድ ዜናን የሚያውጅ ነው” (ይህ ቃል ከዕብራይስጥ ናቢ ጋር ተመሳሳይ ነው)። ነቢይ)። ምንም እንኳን እነዚህ ቃላት አንዳንድ ጊዜ
በተለዋዋጭነት ጥቅም ላይ የሚውሉ ቢሆንም፣ ብዙ የሙስሊም የሃይማኖት ሊቃውንት ረሱል ማለት በመለኮታዊ ቅዱሳት መጻህፍት የተላከ
ማለት እንደሆነ ሲረዱ ናቢ ደግሞ የእግዚአብሔርን መልእክት ለትንንሽ ታዳሚዎች በቃል የሚሰብክ እና ቅዱሳት መጻሕፍትን የሚከተል ነው።
ተልኳል። 1 ከዚህ ቀደም
1. Kateregga እና Shenk, 34 ይመልከቱ; መሐመድ አብዱል ራኡፍ፣ እስልምና፡ እምነት እና አምልኮ (ዋስቢንግተን፣ ዲሲ፡ ኢስላሚክ ሴንተር፣ 1974)፣ 5.
52
ነቢያት 53
የነብዩን ማንነት በተመለከተ በእስልምና ውስጥ ያለው መሰረታዊ ትኩረት ሰው መሆን አለበት የሚለው ላይ ነው። አጂጆላ እንዲህ ሲል ጽፏል:
ነቢዩ በቅዱስ ቁርኣን መሰረት ሰው መሆን አለበት እና
ስለዚህም በሥጋ የመገለጥ ትምህርትን ወይም አምላክን በሥጋ አይቀበልም። የ
የሰው ተሐድሶ መለኮታዊ ፈቃድ ለተገለጠላቸው ሰዎች አደራ ተሰጥቶአቸዋል።
ለሰዎች አርአያ የሚሆን ሰው ብቻ ነውና... እግዚአብሔር እንዴት ገባ
ሥጋ በመቶዎች ከሚቆጠሩት ጋር መገናኘት ላለባቸው ደካማ የሰው ልጆች ምሳሌ ሆኖ ያገለግላል
ለእግዚአብሔር ግን ምንም ፈተና የለም? 2
ክራግ “በእስልምና ውስጥ የነቢይነት ፅንሰ-ሀሳብ ጥብቅ ፍላጎት ነው ፣የሥጋን ጽንሰ-ሀሳብ ማግለል እና መሻር አለበት ፣ነገር ግን ክርስቲያኖች
እንደሚያዩት ነቢይነት ጥልቅ እየሆነ ወደ ሥጋ ወደ ተለወጠው ቃል ይደርሳል። "ስለዚህ "በእስልምና ቃል አቀባይነት በዚህ አለም ለእግዚአብሔር
ሊደረጉ የሚችሉትን ነገሮች ሁሉ ይረዳል።" 3
ሰው ከመሆን በተጨማሪ ለነቢይነት መመዘኛ የሚሆኑ ሌሎች ጠቃሚ ባህሪያትም አሉ። አብዳላቲ እንዲህ ሲል ጽፏል፡- “የእግዚአብሔር ነቢያት
ሁሉ መልካም ጠባይ ያላቸውና ከፍ ያለ ክብር ያላቸው ሰዎች ነበሩ... ሐቀኝነታቸውና እውነተኞቻቸው፣ አስተዋይነታቸውና ንጹሕነታቸው
ከጥርጣሬ በላይ ናቸው። ኃጢአትን ባለመሥራታቸው ወይም የእግዚአብሔርን ሕግ ስላልጣሱ ስሕተተኞች ነበሩ። ." 4
የሙስሊም ሊቃውንት ነቢያት ሙሉ በሙሉ ኃጢአት የለሽ ናቸው ወይም ቢያንስ ከሁሉም ዋና ዋና ኃጢአቶች ወይም ጥፋቶች የፀዱ ናቸው
ብለው ያምናሉ። አንዳንድ የኦርቶዶክስ እምነት ተከታዮች የኃጢአት ኃይል እንኳን በነቢያት ውስጥ የለም ይላሉ። ለምሳሌ ኢብን ካልዱን
የጥንታዊው የሙስሊም ምሁር (እ.ኤ.አ. 1406) “የባህሪያቸው ምልክታቸው ወደ እነርሱ መገለጥ ከመምጣቱ በፊት ሁሉም በተፈጥሮ ጥሩ እና
ጨዋዎች ሆነው የተገኙ መሆናቸውን ነው፣ እንደዚህ አይነት ሰዎች ከሚወቀሱ ድርጊቶች እና ሁሉንም የሚርቁ ናቸው። ርኩስ ነገሮች." ይህ
“የእነሱ እንከን የለሽነት (ኢስማ) ትርጉም ነው” ብሎ ያምናል።ስለዚህ ከሚወቀሱት ነገሮች በላይ የመውጣት በደመ ነፍስ ዝንባሌ ያላቸው
ይመስላሉ፣እንዲሁም ከነሱ ይርቃሉ። 5
የነቢያትን ዓላማ በተመለከተ ቁርኣንና ኢስላማዊ ሥነ-መለኮት የማያሻማ ነው፡- ‹‹ለሕዝብ ሁሉ መልክተኛ (የተላኩ) መልክተኛቸው በመጣ ጊዜ
ነገሩ በመካከላቸው በትክክል ይፈረድባቸዋል። አይበደሉም" (10፡47) "በሕዝብም ሁሉ ውስጥ አላህን ተገዙ ከመጥፎም ራቁ በማለት መልክተኛን
በእርግጥ ልከናል። ( 16:36) "በደረጃዎች ላይ ከፍ ያለ... (እርሱ) የዓለማት ጌታ ነው።
2. አጂጆላ, 233.
3. ኬኔት ክራግ፣ ኢየሱስ እና ሙስሊም (ለንደን፡ ጆርጅ አለን እና ዩንዊን፣ 1985)፣ 287።
4. አብዳላቲ, 27; ራውልን ተመልከት፣ 5.
5. ጀፈርሪ፣ እስልምና ፡ መሐመድ እና ሃይማኖቱ፣ 135-36።
54 የኦርቶዶክስ እስልምና መሰረታዊ አስተምህሮዎች
ዙፋን (ዙፋን)፡- የመገናኘትን ቀን ሊያስፈራራ በትእዛዙ መንፈስን ከባሮቹ ለሚሻው ሰው እልካለሁ። " (40፡15)
ከላይ ባሉት ጥቅሶች ውስጥ ሁለት ዋና ዋና የነቢይነት ገጽታዎች በግልጽ ተገልጸዋል። በመጀመሪያ ደረጃ እግዚአብሔር ህዝቡን ለማስጠንቀቅ
በእያንዳንዱ ማህበረሰብ ውስጥ አንድን ግለሰብ አስነስቷል የሚለው እምነት ነው። ሁለተኛው የሙስሊሞች እምነት እያንዳንዱ ነብይ አንድ አይነት
መልእክት ያውጃል የሚል እምነት ሲሆን ይህም ሰዎች የአላህን አንድነት እንዲቀበሉ፣ ህጎቹን እንዲገዙ እና መልካም ስራዎችን እንዲሰሩ በመጋበዝ
የመጨረሻውን ዓለም በማሰብ ነው። ካትሬጋ እንዲህ ሲል ጽፏል-
አንዳንድ ጻድቃን የሆኑ የአደም ዘሮች የአላህን ትምህርት ተከትለዋል፣ሌሎች ግን ወደ መጥፎ ተግባር ገቡ። አላህን ከሌሎች አማልክትና ነገሮች ጋር
በማጋራት እውነተኛውን መመሪያ ጥሰዋል። እግዚአብሔር ለሰው ልጅ ጽኑ እና ገንቢ መመሪያን ለመስጠት በሁሉም ህዝቦች መካከል ነቢያትን
አስነስቷል። ሁሉም ነቢያት ያወጁት መሠረታዊ መልእክት አንድ ነው። ሰውን የእግዚአብሔርን አንድነት፣ መልካም፣ ፈሪሃ እና ሰላማዊ ህይወትን
የመምራት ሽልማቱን፣ የፍርድ ቀን እና የማያምኑትን አስከፊ ቅጣት አስተምረው ወይም አስታውሰዋል። ሁሉም ነቢያት ይህንኑ መልእክት
(እስልምና) ከአላህ ዘንድ አመጡ። 6
ራህማን “ሁሉም መልእክተኞች በመሰረቱ አንድ ዓይነት መልእክት ሰበኩ፣ አንድ ብቸኛ አምላክ አለ፣ አምልኮና አምልኮ የሚገባው” በማለት
ተናግሯል። 7 በመቀጠልም “የተለያዩ ነቢያት ወደተለያዩ ሕዝቦችና ብሔራት በተለያየ ጊዜ መጥተዋል ነገር ግን መልእክቶቻቸው ዓለም አቀፋዊና
ተመሳሳይ ናቸው ። 13 ፡39)
አብደላቲ ከላይ ከተጠቀሱት አመለካከቶች ጋር በመስማማት “እስልምና ማለት ለእግዚአብሔር በጎ ፈቃድ መገዛት እና ለጥቅሙ ሕጉ መገዛት
ማለት ስለሆነ እና ይህ የእግዚአብሔር የመረጣቸው መልእክተኞች ሁሉ መልእክት ይዘት ስለሆነ አንድ ሙስሊም ከዚህ በፊት የነበሩትን ነቢያት
በሙሉ ይቀበላል። መሐመድ ያለ አድልዎ" ስለዚህም "እነዚህ ሁሉ ነቢያት ሙስሊሞች እንደነበሩ እና ሃይማኖታቸው እስልምና ብቻ እንደሆነ
ያምናል, ብቸኛው እውነተኛ የእግዚአብሔር ዩኒቨርሳል ሃይማኖት." 9
ከዚህ የተለየ ተልእኮ ሁሉም ነቢያት ከሚጋሩት በተጨማሪ፣ ክላሲካል ኢስላማዊ ሥነ-መለኮት ለመልእክተኞች መምጣት ሌሎች ተግባራትን
ሰጥቷል። ይህንንም አንድ የመካከለኛው ዘመን ሙስሊም ምሁር እንዲህ በማለት በደንብ አጠቃለውታል።
ሐዋርያው ሊመጣ ይችላል ፡ 1) አዲስ ህግን ለመጫን እና ከሱ በፊት የነበሩትን ለመሻር; 2) ከዚህ በፊት የነበረውን ህግ በከፊል ማረጋገጥ እና በከፊል
መሻር; 3)
6. ካትሬጋ እና ሼንክ፣ 36.
7. ራህማን፣ 83
8. ኢቢድ., 163.
9. አብዳላቲ፣ 9.
ነቢያት 55
ከእርሱ በፊት የነበረውን ሕግ እንዲያከብሩ ሰዎችን ለመጥራት; 4) ለመጫን
ቀላል ሙያ የእግዚአብሔር አንድነት እና የራሱን እውቅና
ነቢይነት; 5) ያንን እና እንዲሁም ተጨማሪ ህጋዊ ማክበርን መጫን
ልምዶች እና አወንታዊ ስነስርዓቶች; 6) ለማክበር ወንዶችን ለማነሳሳት
በእርሱ ዘመን የሆነ የነቢይ ሕግ። 10
ነብያት እነማን ናቸው?
በታሪክ ውስጥ ሙስሊሞች የእግዚአብሔር ነቢያት እንደሆኑ ያወቋቸው እነዚህ ግለሰቦች እነማን ናቸው? ትክክለኛው የነብያት ቁጥር በቁርኣን
ውስጥ አልተገለጸም (40፡78) ነገር ግን እያንዳንዱ ማህበረሰብ መልክተኛ እንዳለው በማመን ነው። የሙስሊሞች ባህል ቁጥሩን 124,000
አድርጎታል። የሚገርመው በቁርኣን ውስጥ የተገለጹት አብዛኞቹ ነቢያት የመጽሐፍ ቅዱስ ገፀ-ባህሪያት ናቸው። ለምሳሌ፣ በ 6፡84-86፣ ታሪክን
ከተረከ በኋላ
ኢብራሂም አላህ እንዲህ ብሏል፡- “ኢስሐቅንና ያእቆብንን ሰጠነው። ሁሉንም (ሦስቱን) መራን፤ ከርሱም በፊት ኑሕን ከዘሮቹም ዳዊትን፣
ሱለይማንን፣ ኢዮብን፣ ዮሴፍን፣ ሙሳን እና ሃሩንን መራን፤ እንደዚሁ እነዚያን እንመነዳለን። መልካሞችን የሠሩት፤ ዘካርያንም፣ ዮሐንስም፣ ዒሳም፣
ኤልያስም፣ ሁሉም በጻድቃን ደረጃዎች፣ ኢስማዒልም፣ ኤልሳዕም፣ ዮናስም፣ ሉጥም ።
4፡163-65 ላይ ያለው ሌላ ተመሳሳይ ዝርዝር እንዲህ ይነበባል፡-
ወደ ኑሕና ከርሱም በኋላ ወደ ነበሩት መልክተኞች እንደ ላክንህ አነሳሳንህ። ወደ ኢብራሂም ወደ ኢስማዒልም ወደ ኢስሐቅም ወደ ያዕቆብም ወደ
ነገዶቹም ወደ ዒሳም ወደ ኢዮብም ወደ ዩኑስም ወደ ሃሩንም ወደ ሱለይማንም ሰጠነው። መዝሙረ ዳዊት። ከመልክተኞችም ታሪኩን ለአንተ
በእርግጥ ገለጽን። ስለሌሎች የለንም፤ እግዚአብሔርም ሙሴን በቀጥታ ተናገረ። ከሐዋርያቶች (መምጣት) በኋላ የሰው ልጅ በአላህ ላይ ምንም
ዓይነት መከራከሪያ እንዳይኖረው በማለት የምስራች እና አስጠንቅቀው የገለጹ ሐዋርያት።
ከላይ ከተጠቀሱት ስሞች በተጨማሪ ሌሎች በርካታ ነብያት በቁርኣን ውስጥ በስም ተጠቅሰዋል፡ አደም፣ ሁድ፣ ሷሊህ፣ ኢድሪስ፣ ሉቅማን፣
ዙልጋርነይን፣ ሹዓይብ፣ ዙል-ኪፍል፣ ዑዘይር እና በመጨረሻም ሙሐመድ የነቢይነት ማኅተም። በአንዳንድ የቁርኣን አንቀፆች አሻሚነት የተነሳ
አንዳንድ ተማሪዎች የ
ቁርኣን ሃያ ስምንት ነቢያት በስም ተጠቅሰዋል፣ 11 ነገር ግን ያምናል።
ሌሎች ከእነዚህ ስሞች ውስጥ ነቢያትን በመጥቀስ የሚቀበሉት ሃያ አምስቱን ብቻ ነው።
l2
እንዲሁም ከአዳም እና ከኡዘይር (ዕዝራ) በስተቀር የተቀሩት ስሞች ከመጽሐፍ ቅዱሳዊ ገጸ-ባህሪያት ጋር ግልጽ የሆነ ደብዳቤ የላቸውም።
አንዳንድ ሊቃውንት እነዚህን ሁሉ ስሞች ከመጽሐፍ ቅዱሳዊ ባህሪ ጋር ለይተው ለማወቅ ይሞክራሉ፣ 13 ግን አብዛኞቹ
አል-ባቂላኒ 10.
, ተአምር እና አስማት, እትም. Richard J. McCarthy (ቦታ ደ I'Etoile: ላይብረሪ
Orientale, Ltd.), 17.
11. አጂጆላ, 119 ይመልከቱ.
12. Rauf, 8 ይመልከቱ; ካትሬጋ እና ሼንክ፣ 35
13. ጄፍሪ ፓርሪንደር፣ ኢየሱስ በቁርአን (ኒው ዮርክ፡ ኦክስፎርድ ዩኒቨርሲቲ ፕሬስ፣ 1977)፣ 40.
56 የኦርቶዶክስ እስልምና መሰረታዊ አስተምህሮዎች
ብዙዎቹ ስሞች የአረብ ነብያትን እና የአጎራባች አካባቢዎችን ለውጥ አራማጆች እንደሚያመለክቱ አምነዋል።
በቀጥታ በብሉይ ኪዳን ትረካዎች ላይ የተመሰረተ ወይም ከአይሁድ አዋልድ መጻሕፍት የተወሰዱ በርካታ የብሉይ ኪዳን ታሪኮችን የሚናገሩትን
በርካታ የቁርኣን ምንባቦች በዝርዝር መወያየት ከዚህ ምዕራፍ ወሰን በላይ ነው። ነገር ግን፣ ከስምንት ያላነሱ የቁርኣን ምዕራፎች የብሉይ እና
የአዲስ ኪዳን ገፀ-ባህሪያትን ያስታውሳሉ። የዩሱፍ (የያዕቆብ ልጅ) ሱራ በቁርኣን ውስጥ ረጅሙ ትረካ ነው። ሙሴ በቁርኣን ውስጥ በብዛት
የተጠቀሰው ነብይ ነው። ዳዊትና ሰሎሞን ከሠላሳ ሦስት ያላነሱ ጥቅሶችን ተቀብለዋል፣ የኖኅ ታሪክ ደግሞ ሠላሳ ጊዜ ያህል ተጠቅሷል። 4
ከነቢያት መካከል አምስቱ ከፍተኛ ማዕረግ ያላቸው እና የኡሉል-አዝም (የቆራጥነት ወይም የፅናት ሰዎች) ማዕረግ ተሰጥቷቸዋል። እነርሱም፡
መሐመድ (የእግዚአብሔር ሐዋርያ)፣ ኖኅ (የእግዚአብሔር ሰባኪ)፣ አብርሃም (የእግዚአብሔር ወዳጅ)፣ ሙሴ (የእግዚአብሔር ተናጋሪ) እና ኢየሱስ
(የእግዚአብሔር ቃል) ናቸው። 15 አንዳንዶቹ ደግሞ አዳምን (በእግዚአብሔር የተመረጠ) በዝርዝሩ ውስጥ ስድስተኛ ሰው አድርገው ጨምረዋል።
በቁርኣን ውስጥ ካሉት ማስረጃዎች በመነሳት ብቻ አብርሃም በነቢያት መካከል ከፍተኛውን ቦታ የያዘ ይመስላል ብሎ መናገር ይቻላል። መሐመድ
ከአይሁዶች እና ክርስቲያኖች ጋር ያለው ግንኙነት እያሽቆለቆለ ሲሄድ፣ የኢየሱስንና የሙሴን ምስል ወደ አብርሃም መለሰ። በዚህ መንገድ
አብርሃምን የሙስሊሞች አባት አድርጎ በቀጥታ በመጠየቅ የእስልምናን የበላይነት ለማሳየት ተስፋ አድርጓል። ቁርኣን እንደሚለው፡- “አብርሃም
አይሁዳዊ ወይም ገና ክርስቲያን አልነበረም፤ ነገር ግን በእምነት እውነተኛ ነበር፣ ፈቃዱንም ለእግዚአብሔር ሰገደ (ይህም እስልምና ነው)” (3፡67)።
ነገር ግን፣ በእስልምና ሥነ-መለኮት ውስጥ፣ ከነቢያት ሁሉ ታላቅና የመጨረሻው መሐመድ ነው። በተጨማሪም እነዚህ ሐዋርያት እያንዳንዳቸው
መለኮታዊ መጽሐፍትን እንዳመጡ ይታመናል, ነገር ግን ሙስሊሞች ለኖህ እና ለአብርሃም የተገለጹት መጻሕፍት አሁን የሉም ብለው ያምናሉ.
የነብያት መልእክት
ምንም እንኳን ብዙዎቹ የነቢያት ታሪኮች ከመጽሐፍ ቅዱሳዊ ትርጉማቸው ፈጽሞ የተለዩ ቢሆኑም የብዙዎቹ የቁርዓን ታሪኮች ጭብጥ ከሞላ
ጎደል ተመሳሳይ ነው። ዋናው መልእክት በታሪክ ውስጥ እግዚአብሔር ከእያንዳንዱ ሕዝብ ነቢይ ወይም መልእክተኛ አስነስቷል የሚለው ነው። ነቢዩ
ህዝቡን አንድ እና እውነተኛውን አምላክ እንዲያመልኩ ይጋብዛል (ብዙውን ጊዜ ተአምራዊ ተግባራትን በመፈጸም የተልእኮውን ትክክለኛነት
ያረጋግጣል)። አብዛኛውን ጊዜ ግን፣ ብዙሃኑ እሱን ለመስማት እና የጎርፍ፣ የእሳት ወይም የመሬት መንቀጥቀጥን መለኮታዊ ፍርድ በራሳቸው ላይ
ለማምጣት እምቢ ይላሉ፣ ታማኝ የሆኑት ጥቂቶች ግን ይድናሉ እና ይሸለማሉ።
14. ቻሪስ ዋዲ፣ የሙስሊም አእምሮ (ለንደን/ኒውዮርክ፡ ሎንግማን፣ 1976)፣ 17.
15. Rauf, 8 ይመልከቱ.
ነቢያት 57
የነብያት ተልእኮ እና መልእክት አንድነት በኢስላማዊ ሥነ-መለኮት ውስጥ ትልቅ ሚና ይጫወታል። ከአዳም እንደ መጀመሪያው ነቢይ ጀምሮ እና
በመሐመድ የመጨረሻው መጨረሻ ሁሉም ነቢያት የማይበጠስ ሰንሰለት ይፈጥራሉ። በዘመናት ሁሉ ከእግዚአብሔር የተቀበለውን ተመሳሳይ
መሠረታዊ መልእክት ሰብከዋል፡ ለመለኮታዊ ፈቃድ መገዛት፡ እርሱም "እስልምና " ለሚለው ቃል ፍቺ ነው ። ለምሳሌ 2፡136 ላይ እንዲህ እናነባለን፡ "በል፡-
በእግዚአብሔር እናምናለን ለኛም ወደ ኢብራሂምም፣ ወደ ኢስማዒልም፣ ወደ ኢስሐቅም፣ ወደ ያዕቆብም፣ ወደ ነገዶቹም የተወረደው፣ ለሙሳና
ለዒሳም የተወረደው፣ ለነቢያትም ከጌታቸው ዘንድ የተወረደው ነው፤ እኛ በመካከላችን አንለያይም። ከነሱ፡- ለአላህም (በእስልምና) እንሰግዳለን”
(በተጨማሪም 2፡132፤ 5፡114 ተመልከት)።
በእስልምና እና በሌሎች ሀይማኖቶች መካከል ያለው ውጥረት
በመለኮታዊ ነቢያት ላይ ያለው የእስልምና እምነት መሐመድ በአረቢያ ተልዕኮ ከጀመረበት ጊዜ አንስቶ ከሌሎች እምነቶች ጋር ውጥረት ውስጥ
እንዲገባ አድርጎታል። በንድፈ ሀሳብ፣ ሁሉም የተገለጡ ሃይማኖቶች እርስ በርሳቸው የሚስማሙ መሆን አለባቸው ምክንያቱም ሁሉም
ምንጫቸውን የሚያገኙት በአንድ አምላክ ነው። እንደ እውነቱ ከሆነ ግን በታላላቅ የዓለም ሃይማኖቶች መካከል ከባድ ልዩነቶች እንዳሉ ለብዙዎች
ግልጽ ነው። ፋሩቂ ይህንን ሁኔታ ከኢስላማዊ እይታ አንጻር ዓይነተኛ ትንታኔ ሰጥቷል፡-
ሁሉም ነቢያት አንድና አንድ መልእክት አስተላልፈዋል ከተባለ የታሪክ ሃይማኖቶች ሁሉ ከየት መጡ? እውነተኞች ናቸው ብለን በመገመት
እስልምና ምንጫቸው አንድ አምላክ ስለሆነ በነብያት መልእክት ላይ ምንም ልዩነት ሊኖር አይችልም ሲል ይመልሳል። . . . ነገር ግን እስልምና የቦታ
እና የጊዜ ልዩነት፣ በባዕድ ተጽእኖ መሰባሰብ እና የሰዎች ፍላጎትና ፍላጎት ሰዎች ከእውነት እንዲወጡ እንዳደረጋቸው አስረግጦ ተናግሯል።
ውጤቱም የታሪክ ኃይማኖቶች ሁሉ ይብዛም ይነስም ከእውነት ይሳሳቱ ነበር ምክንያቱም ማንም የራዕዩን ዋና ጽሑፍ ጠብቆ ስላላቆየው። 16
ሌላው የእስልምና ምሁርም ተመሳሳይ ትንታኔ ሲያቀርቡ "በሙስሊሞች እይታ የሰው ልጅ ከጀመረበት ጊዜ ጀምሮ የነበረ አንድ ቀዳሚ ሀይማኖት
አለ....በሀይማኖቶች መካከል ያለው ልዩነት በራዕይ ልዩነት ሳይሆን በልዩነት ምክንያት ነው። ታሪካዊ ሁኔታዎች እና በተለይም ለተለያዩ ሰዎች
የእነሱ መዛባት
የነቢያት መሠረታዊ ተመሳሳይ ትምህርት።
17
ምክንያቱም እስላም ውሎ አድሮ ከሌሎች የእምነት ማህበረሰቦች ማለትም ከአይሁዶችና ከክርስቲያኖች ጋር የሚቃረኑ መልእክቶችን
ከእግዚአብሔር ስለተናገረ ከእነሱ ጋር ግጭት መኖሩ የማይቀር ነበር። ይህ እውነት አይደለም
16. አል-ፋሩኪ, እስልምና, I0.
17. ዣክ ዋርድንበርግ፣ “በእስልምና ብርሃን እንደሚታየው የዓለም ሃይማኖቶች” በእስልምና ፡ ያለፈው ተፅዕኖ እና የአሁን ፈተና፣ እት. አልፎርድ ቲ ዌልች እና ፒየር
ካቺያ (ኒው ዮርክ፡ የኒው ዮርክ ፕሬስ ስቴት ዩኒቨርሲቲ፣ 1979)፣ 246።
58 የኦርቶዶክስ እስልምና መሰረታዊ አስተምህሮዎች
የመሐመድ ቀደምት መገለጦች። በመሐመድ የመካ መልእክቶች ውስጥ ስለ አይሁዶች እና ክርስቲያኖች አዎንታዊ መግለጫዎች አሉ። እዚህ ላይ
ነቢዩ መለኮታዊ ተልእኮውን እና የእግዚአብሔርን አንድነት በማወጅ ረገድ ከአረቢያውያን አይሁዶችና ክርስቲያኖች ሞቅ ያለ አቀባበል ይጠብቃል።
ነገር ግን፣ ጊዜ እያለፈ ሲሄድ እና መሐመድ በብዙዎቹ አይሁዶች እና ክርስቲያኖች እንደ አስመሳይነት ውድቅ ሲደረግ፣ መሐመድ ለእነዚህ ሰዎች
ያለው አመለካከት በአስደናቂ ሁኔታ ተለወጠ። የአስተሳሰብ ለውጥም በኋለኞቹ የቁርኣን አንቀጾች እና በአይሁዶች ላይ የነበራቸው አያያዝ ላይ
ብቻ ሳይሆን በእስልምና ስነ-መለኮትና ባህል ውስጥም በከፍተኛ ደረጃ ይንፀባረቃል። በእርግጥም ጂሃድ (ቅዱስ ጦርነት) የሚነሳው ከዚህ ነው
(ምዕራፍ 8 ይመልከቱ)።
በመካ እና በአንዳንድ ቀደምት የመዲና መገለጦች ላይ፣ ለአይሁዶች እና ክርስቲያኖች በጣም ወዳጃዊ አመለካከትን ልንገነዘብ እንችላለን፡- “እነዚያ
ያመኑት (በቁርአን)፣ እነዚያም አይሁዶችን (መጽሐፍትን) የተከተሉ፣ ክርስቲያኖችም... በአላህና በመጨረሻው ቀን ያመነ መልካምንም የሠራ
ለነሱ በጌታቸው ዘንድ ምንዳቸው አላቸው። በነሱ ላይ ፍርሃት የለባቸውም፤ እነሱም አያዝኑም።"(2፡62)። በተጨማሪም 29፡46 ላይ እንዲህ
እናነባለን፡- “ከመጽሐፉ ሰዎች ጋር አትከራከሩም... በላቸው ግን እኛ ወደኛ በተወረደው በዚያም ወደ እናንተ በተወረደው አመንን በላቸው። .
መሐመድ በአይሁዶችና በክርስቲያኖች ውድቅ ከተደረገ በኋላ ለመጽሐፉ ሰዎች የተለየ አመለካከት ነበረው፡- "0 እናንተ ያመናችሁ ሆይ!
አይሁዶችንና ክርስቲያኖችን ወዳጆችና ረዳቶች አድርጋችሁ አትያዙ። ከፊላቸው ለከፊሉ ረዳቶችና ረዳቶች እንጂ ሌላ አይደሉም።" 5፡54)።
"ከእስልምና ሌላ ሃይማኖትን የሚፈልግ ሰው ከርሱ ተቀባይ የለውም። በመጨረሻይቱም ዓለም እርሱ ከከሳሪዎቹ ደረጃዎች ነው።"(3፡85)።
እርግጥ ነው፣ በአንድ የቁርኣን ክፍል መሐመድ ከአይሁድ ይልቅ ክርስቲያኖችን ይወድ የነበረ ይመስላል፡- “ከሰዎች መካከል ለምእመናን ጠላትነት
የበረታው አይሁዶችንና ጣዖታትን ታገኛለህ። ከመካከላቸውም ለምእመናን በፍቅር በጣም ቅርብ የሆነ ሰው ታገኛለህ። እኛ ክርስቲያኖች ነን
የሚሉትን ታገኛለህ።” (5፡85) ነገር ግን ሪቻርድ ቤል እንደገለጸው "ከክርስቲያኖች ጋር የነበረው ግንኙነት ከአይሁዶች ጋር ያበቃው - በጦርነት." 18
ስለዚህም 9፡29 ላይ፡- “እነዚያን በአላህ የማያምኑትን... የእውነትንም ሃይማኖት የማያምኑ ከመጽሐፉ ሰዎች (እነሱም ቢሆኑ) ጂዚያን ውዶች
ኾነው እስከሚሰጡ ድረስ ተጋደሏቸው። ራሳቸውን እንደተገዙ ይሰማቸዋል።
ቁርኣን እንደሚለው በመፅሃፉ ሰዎች ላይ እንዲህ አይነት የቃና ለውጥ የተደረገበት ምክንያት በተለይ አይሁዶች ከጌታ ብዙ ፀጋዎች ቢያገኙም እና
ብዙ ነብያትን በመመሪያቸው የተቀበሉ በመሆናቸው በየጊዜው በማፍረስ ነው። ከጌታቸው ጋር የገቡትን ቃል ኪዳናቸውን እና መልክተኞቹን
ደጋግመው ካዱ (4፡155-61)። በጣም ስዕላዊ መግለጫ ላይ “የተከሰሱት ሰዎች ምሳሌ በ
18. ቤል, 159.
ነቢያት 59
የሙሴ ሕግ ግን እነዚያ (ግዴታዎቹ) ከሸፈባቸው፣ ትልልቅ ምስሎችን የተሸከመች፣ ግን የማያውቅ የአህያ ሕግ ነው። (ዕዝራ) የእግዚአብሔር ልጅ
(9፡30) በክርስቲያኖች ላይ የሚሰነዘረው ልዩ ክስ ኢየሱስን ከእግዚአብሔር ጋር እኩል እንዲሆን አድርገው ኢየሱስን ተሳድበዋል፣ ከዚህም
በተጨማሪ ራሳቸውን በተለያዩ ክፍሎች ከፋፈሉ፣ እና እያንዳንዱ ኑፋቄ የየራሳቸውን የጋራ የመጽሐፍ ቅዱስ ብርሃን ችላ አሉ። በመጨረሻ ፣
የእግዚአብሔርን የመጨረሻ መልእክተኛ ውድቅ ባደረጉ ጊዜ፣ ምንም እንኳን በመልእክቱ እውነትነት በምስጢር እንደተፈረደባቸው ቢሰማቸውም
አመፃቸው ገደቡን ደረሰ ።
በአይሁድ እና በክርስቲያኖች ከእግዚአብሔር ጋር የገቡትን ቃል ኪዳኖች በማፍረስ ምክንያት ቁርኣን እግዚአብሔር የቀድሞዎቹን የእምነት
ማህበረሰቦች (ኡማት) ወደ ጎን ትቶ አሁን ትእዛዙን ለአዲሱ ህዝቦቹ ለሙስሊሞች አደራ ሰጥቷል። “እናንተ ለሰዎች የተፈጠሩ፣ በመልካም ነገር
የምታዝ፣ ከመጥፎ ነገር የምትከለክሉ፣ በአላህም የምታምኑ ሕዝቦች በላጭ ናችሁ።” (3፡110፤ ዝከ. 6፡89)።
ኡማቶች የአመለካከት ለውጥ ጋር በቁርዓን የቀድሞ ቅዱሳት መጻህፍትን በሚመለከት የተወሰነ ለውጥ (ሙሉ ውድቅ ባይሆንም) ማወቅ
እንችላለን። ለምሳሌ፣ በብዙ አጋጣሚዎች፣ በተለይም ቀደም ባሉት የመካ ሱራዎች፣ የአይሁድ-ክርስቲያን ቅዱሳት መጻሕፍት እንደ
“የእግዚአብሔር መጽሐፍ”፣ “የእግዚአብሔር ቃል”፣ “ለሰው ብርሃንና መመሪያ”፣ “ሀ በሁሉም ጉዳዮች ላይ ውሳኔ፣ መመሪያና እዝነት፣ “ብሩህ
መጽሐፍ”፣ “ብርሃን (አል ፉርቃን)”፣ “ ወንጌሉ መመሪያውና ብርሃን ያለው፣ ያለፈውን ሕግ የሚያረጋግጥ” እና “ለእነዚያም መመሪያና
ማስጠንቀቂያ ነው። እግዚአብሔርን የሚፈሩ 1 9 ክርስቲያኖች የእግዚአብሔርን መገለጥ ለማግኘት የራሳቸውን መጽሐፍት እንዲመረምሩ
ተነግሯቸዋል (5፡50) እና መሐመድ ራሱም ቢሆን በአንድ ወቅት የራሱን መልእክት እውነትነት ከመጽሐፉ ይዘት ላይ እንዲፈትን ተማክረው ነበር።
ለአይሁዶችና ለክርስቲያኖች የቀደሙት መለኮታዊ መገለጦች (10፡94)።
ነገር ግን በሌሎች አጋጣሚዎች በተለይም በኋለኞቹ የመዲናን ሱራዎች ቁርኣን ስለቀደሙት ቅዱሳት መጻሕፍት (በተለይም ስለ ብሉይ ኪዳን)
እምብዛም ጥሩ አመለካከትን ይሰጣል ይህም በዋናነት በሕግ አስተማሪዎች ተጭኖባቸዋል በተባለው የተዛባ አመለካከት ነው። በመጽሃፍቱ ሰዎች
ላይ የሚከሰሱት ክሶች እና ቅዱሳን መጻህፍቶቻቸውን ማበላሸታቸው የእግዚአብሔርን ቃል መደበቅ (2፡42፤ 3፡71)፣ በመጽሐፋቸው ውስጥ ያለውን
መልእክት በቃላት ማዛባት (3፡78፤ 4፡46)፣ በሁሉም ክፍሎች አለማመንን ያጠቃልላል። ከቅዱሳን መጻሕፍት (2፡85)፣ እና የራሳቸው ቅዱሳት
መጻሕፍት ምን እንደሚያስተምሩ ባለማወቅ (2፡78)። ምንም እንኳን በታሪካዊ አገባባቸው ውስጥ አብዛኛዎቹ እነዚህ ክሶች በአይሁዶች ላይ
ያነጣጠሩ ቢሆኑም፣ በአንድምታ ሙስሊሞች ክርስቲያኖችንም አካተዋል። በእስልምና ታሪክ ውስጥ የምናገኛቸው በቁርኣናዊ ዘገባዎች ላይ
በሚታዩ ግልጽ ግጭቶች ምክንያት እና
19. John Takle, "Islam and Christianity," in Studies in Islamic Lau), ሃይማኖት እና ማህበረሰብ, እ.ኤ.አ. II. ኤስ. ባቲያ (ኒው ዴሊ፡ ጥልቅ እና ጥልቅ ህትመቶች፣
1989)፣ 217።
60 የኦርቶዶክስ እስልምና መሰረታዊ አስተምህሮዎች
በዘመኑ በነበሩት ሙስሊሞች ዘንድ እንኳን፣ መጽሐፍ ቅዱስን፣ አይሁዶችን እና ክርስቲያኖችን በተመለከተ የተለያዩ ተቃራኒ አመለካከቶች።
ለምሳሌ ታዋቂው የግብፅ ለውጥ አራማጅ መሐመድ አብዱህ (1905 ዓ.ም.) እንዲህ ሲል ጽፏል፡- “መጽሐፍ ቅዱስ፣ አዲስ
ኪዳን እና ቁርኣን ሦስት ኮንኮርደንት መጻሕፍት ናቸው; ሃይማኖተኛ ሰዎች
ሦስቱንም አጥኑ እና እኩል ያክብሩዋቸው። በዚህ መንገድ መለኮታዊው ትምህርት ተጠናቅቋል እና እውነተኛው ሃይማኖት ባለፉት መቶ ዘመናት
ውስጥ ደምቋል። "20 ሌላ ሙስሊም ደራሲ ሦስቱን ታላላቅ የዓለም ሃይማኖቶች በዚህ መንገድ ለማስማማት ይሞክራል።
"ይሁዲነት በፍትህ እና በትክክለኛ: በክርስትና, በፍቅር እና በበጎ አድራጎት ላይ: በእስልምና, በወንድማማችነት እና በሰላም ላይ ውጥረትን
ይፈጥራል. ነገር ግን በዋነኛነት, መሠረታዊው.
የሦስቱ እምነቶች መመሳሰሎች ዝርዝር ጉዳዮችን በጥንቃቄ በመመርመር ሊጠፉ አይገባም።” 21
በሌላ በኩል፣ እስካሁን ድረስ በዚህ ጉዳይ ላይ በጣም የተለመደው ኢስላማዊ አቀራረብ በሙስሊም ይቅርታ ጠያቂው አጂጆላ አስተያየት ተለይቶ
ይታወቃል። እንዲህ ሲል ጽፏል።
የመጀመሪያዎቹ አምስት የብሉይ ኪዳን መጻሕፍት ዋናውን አይደሉም
ቶራ፣ ነገር ግን የኦሪት ክፍሎች ከሌሎች ትረካዎች ጋር ተቀላቅለዋል።
በሰዎች የተፃፈ እና የጌታ የመጀመሪያ መመሪያ ጠፋ
ያ መንቀጥቀጥ። በተመሳሳይ አራቱ የክርስቶስ ወንጌሎች የመጀመሪያ አይደሉም
ወንጌሎች ከነብዩላህ ኢሳም እንደመጡ ... ዋና እና ሃሳዊው፣ መለኮት እና ሰው በጣም የተዋሃዱ በመሆናቸው እህሉ አይችልም
ከገለባው መለየት. እውነታው ግን የመጀመሪያው የእግዚአብሔር ቃል ነው።
ከአይሁድም ሆነ ከክርስቲያኖች ጋር አልተጠበቀም። ቁርኣን ፣ በ
በሌላ በኩል ፣ ሙሉ በሙሉ የተጠበቀ ነው እና አንድ ጆት ወይም ቲትል አልተለወጠም ወይም
በውስጡ ቀርቷል . 22
የቁርአን ተንታኝ ዩሱፍ አሊም ተመሳሳይ አመለካከት አላቸው። አዲስ ኪዳንን በተመለከተ፣ “ በቁርአን የተነገረው ኢንጅል አዲስ ኪዳን አይደለም፣
አሁን በክርስቲያኖች የተቀበሉት አራቱ ወንጌሎች አይደሉም፣ እስልምና የሚያስተምረን ነጠላ ወንጌል ነው” በማለት ተከራክሯል። ኢየሱስ፣
ያስተማረውም ያስተማረው ፍርስራሾቹ በተቀበሉት ቀኖናዊ ወንጌሎች እና በአንዳንድ ሌሎች ዱካዎች በሕይወት ተርፈዋል። "23
የመፅሀፍ ሙስና ( ታህሪፍ )
ታህሪፍ ወይም የአይሁድ-ክርስቲያን ቅዱሳት መጻሕፍት መበላሸት ያስገባናል ። ከላይ በተጠቀሱት አንዳንድ የቁርዓን አንቀጾች ላይ በመመስረት
እና ከሁሉም በላይ ደግሞ ለሌሎች ትክክለኛ ይዘቶች መጋለጥ
20. Emile Dermenghem, መሐመድ እና እስላማዊ ወግ (ዌስትፖርት: ግሪንዉድ ፕሬስ, አሳታሚዎች, 1974), 138.
21. ዋዲ 116 ይመልከቱ።
22. አጂጆላ, 79.
23. ዴቪድ ሶክስ፣ የበርናባስ ወንጌል (ለንደን፡ ጆርጅ አለን እና ዩንዊን፣ 1984)፣ 33.
ነቢያት 61
ቅዱሳት መጻሕፍት፣ የሙስሊም የሥነ መለኮት ምሁራን በአጠቃላይ ሁለት የተለያዩ ምላሾችን አዘጋጅተዋል። እንደ ናዚር-አሊ አባባል
“የመጀመሪያዎቹ የሙስሊም ተንታኞች (ለምሳሌ አል-ታባሪ እና አር-ራዚ) ለውጡ ታህሪፍ ብራት ማኒ ነው ሲሉ አስተያየታቸውን
ሰጥተዋል። ይህም በራሱ ጽሑፉን ሳይነካ የፅሁፉን ትርጉም ማበላሸት ነው። ቀስ በቀስ እ.ኤ.አ. አውራ አመለካከት ወደ ታህሪፍ ቢአል-
ላፍዝ ተቀይሯል፣ የጽሑፉ በራሱ ብልሹነት። 24 የስፔን የሃይማኖት ሊቃውንት ኢብኑ ሃዝም እና አልቢሩኒ ከአብዛኞቹ ሙስሊሞች ጋር ይህን
አመለካከት አላቸው።
ተውራት ጋር አንድ ዓይነት አልነበረም ነገር ግን የቀድሞዎቹ ቅዱሳት መጻሕፍት እስከ ምን ድረስ ተበላሽተዋል በሚለው ጥያቄ ላይ ከፍተኛ
ልዩነት ነበረው” ብለዋል። በሌላ በኩል, "
የታብዲል ሲስን ችግር በትእምርት ያጤነው ኢብን-ሀዝም ተከራከረ። . . ጽሑፉ ራሱ እንደተለወጠ ወይም እንደተጭበረበረ (ታጊር)፣ እና
በሥነ ምግባር የጎደላቸው ታሪኮች ላይ ትኩረትን ይስባል፣ ይህም በሥጋዊ አካል ውስጥ ቦታ ያገኙ ናቸው። አይሁዶች እና ክርስቲያኖች
መጽሐፋቸውን በተሳሳተ መንገድ ተርጉመውታል፣ በተለይም የመሐመድን ተልዕኮ እና የእስልምና መምጣት የሚተነበዩትን ወይም የሚያውጁትን
ጽሑፎች። አሁን አንድ የሙስሊም ምሁር ለመጽሐፍ ቅዱስ ብዙም ሆነ ትንሽ ክብር መስጠቱ እና ከመጽሐፉ እንዴት እና እንዴት እንደሚጠቅስ
በታብዲል ላይ ባቀረበው ልዩ አተረጓጎም ላይ የተመካ ነው ። ለምሳሌ ኢብኑ-ሀዝም ከሞላ ጎደል ብሉይ ኪዳንን እንደ ሀሰት ይክዳሉ፣ነገር ግን
ስለበኑ እስራኤል እምነት እና ባህሪ በአይሁዶች እና በሃይማኖታቸው ላይ ማስረጃ ይሆን ዘንድ መጥፎ ዘገባዎች ሲቀርቡ ተውራትን በደስታ
ጠቅሷል። "25
ከላይ ከተጠቀሱት የአይሁድ ክሶች በተጨማሪ በክርስቲያኖች እና በቅዱሳን ጽሑፎች ላይ ብዙ ቀጥተኛ ክሶች ተደርገዋል። ውንጀላዎቹ፡- (1)
የጽሑፍ መለኮታዊ መገለጥ ለውጥ እና ውሸት ተፈጥሯል። (2) እንደ ክርስቶስ በሥጋ መገለጥ፣ በመለኮት ሦስትነት እና በዋናው ኃጢአት
ትምህርት ላይ ያሉ የአስተምህሮ ስህተቶች ነበሩ፤ (3) በሃይማኖታዊ ልማዶች ውስጥ እንደ ምስጢራት፣ ምስሎች አጠቃቀም እና ሌሎች
የቤተክርስቲያን ህጎች ያሉ ስህተቶች ነበሩ 26
እንዲሁም በእስላማዊው ተራማጅ መገለጥ አስተምህሮ ላይ በመመስረት፣ ሙስሊሞች ቁርኣን ያሟላል ይላሉ፣ አልፎ ተርፎም የቀደሙትን፣
ብዙም ያልተሟሉ መገለጦችን ወደ ጎን አስቀምጧል። አንድ የሙስሊም የነገረ መለኮት ምሁር አንድ ሙስሊም በተውራት፣ በዘቡር (የዳዊት
መዝሙረ ዳዊት) እና በኢንጅል ( ወንጌል) ማመን እንዳለበት በመግለጽ ይህንን እምነት አስተጋባ ። ነገር ግን “እጅግ የታወቁ የስነ-መለኮት
ሊቃውንት እንደሚሉት” አሁን ባሉበት ሁኔታ መጽሃፍቱ “ተጭበርብረዋል” ሲል በመቀጠል “ቁርኣን ከመጻሕፍት ሁሉ የላቀ እንደሆነ ማመን ነው።
... እግዚአብሔር ከሰጣቸው ቅዱሳት መጻሕፍት የመጨረሻው ነው።
24. ናዚር-አሊ፣ 46
25. ዋርደንበርግ, 257.
26. Ibid., 261-63.
62 የኦርቶዶክስ እስልምና መሰረታዊ አስተምህሮዎች
ይወርድና ከእርሱ በፊት የነበሩትን መጻሕፍት ሁሉ ይሽራል። . . . ምንም ዓይነት ለውጥ ወይም ለውጥ ሊደርስበት አይችልም."
27
የመፅሃፉ ሰዎች ዘላለማዊ እጣ ፈንታ ጥያቄ ነው ። ምንም እንኳን አብዛኛው አማካኝ ሙስሊም “ጥሩ ሰው” የሆነን ማንኛውንም ሰው
ለዘላለማዊ መዳን ብቁ እንደሆነ ሊቆጥር ቢችልም፣ በዚህ ጉዳይ ላይ ሁሉንም የቁርኣን ማስረጃዎች መቆጠሩ ብዙ እርግጠኛ አለመሆንን ፈጥሯል።
መሐመድን የእግዚአብሔር እውነተኛ ነቢይ አድርገው ባለመቀበላቸው ምክንያት እንደ እምነት የሌላቸው (ካፋር) ተደርገው ይታዩ ነበር ።
ለምሳሌ ታባሪ (እ.ኤ.አ. 923) የተከበሩ የሙስሊም ተንታኞች የመፅሃፉን ሰዎች እና ሙሽሪኮችን (ሙሽሪኩን) የሚለይ እና ለቀድሞዎቹ
ከፍ ያለ አስተያየት ቢሰጥም በግልፅ ሲናገር እናስተውላለን። አብዛኞቹ አይሁዶች እና ክርስቲያኖች የመሐመድን እውነተኝነት ባለማመን
ባለማመናቸው እና በደል ውስጥ ናቸው። 28
ከዚህ ውስብስብ ነገር ጋር ተያይዞ በክርስትና እምነት ላይ የቀረበው የክርስቶስ አምላክነት ክስ ነው ይህም እምነት ይቅር የማይለውን የሺርክ
ኃጢአት መሥራቱን የሚያመለክት እና በቁርኣን ውስጥ የተወገዘ ነው። በክርስቲያኖች ላይ ያለው የቁርኣን ውግዘት በምዕራፍ 5፡75 ላይ ጎልቶ
ይታያል፡ “አላህም ክርስቶስ የመርየም ልጅ ነው የሚሉ ተሳዳቢዎች ናቸው። ማደሪያውም ትሆናለች።
በሌላ በኩል የዘመኑ የሙስሊም የሃይማኖት ምሁር ፋዝሉር ራህማን "ከአብዛኛው የሙስሊም ተንታኞች ጋር ይቃወማሉ " ድነት የሚገኘው
የሙስሊም እምነትን በመደበኛነት በመቀላቀል ሳይሆን ቁርኣን እንደሚያመለክተው ነው የሚለውን ሃሳብ ይደግፋሉ ። በአላህና በመጨረሻው ቀን
ማመን መልካም ሥራዎችንም በመስራት። 29 ክርክሩ የቀጠለ ሲሆን እያንዳንዱ ሙስሊም የቁርኣን ማስረጃዎችን በመረዳት ላይ በመመስረት ከዚህ
ጉዳይ የተለየ ጎን ሊወስድ ይችላል። እንደ ሂንዱዎች፣ ቡድሂስቶች እና ዞራስትራውያን ያሉ የሌሎች ቡድኖችን መዳን በተመለከተ የሙስሊሞች
አስተያየት ይለያያል። አንዳንድ ሙስሊሞች እነዚህን ሃይማኖቶች በመጀመሪያ ከእስልምና እና ከአምላክ የመጡ እንደሆኑ አድርገው
ይመለከቷቸዋል ነገር ግን ከአመጣጣቸው ጋር ትክክል አይደሉም። ሌሎች ደግሞ ገና ከጅምሩ የሐሰት ሃይማኖት ብለው አይቀበሉም።
ነብዩ እየሱስ በእስልምና
በተለይ ለክርስቲያን አንባቢ ስለ ሙስሊሙ አጭር መግለጫ ከሌለ የነብያት ኢስላማዊ አመለካከት የትኛውም ምዕራፍ ሙሉ ሊሆን አይችልም።
27. ጄፍሪ, 126-28.
28. ፒተር አንቴስ፣ "በኢስላማዊ ሥነ-መለኮት ውስጥ ከማያምኑት ጋር ያለው ግንኙነት" በሺምሜል እና ፍላቱሪ፣ 104-5; በተጨማሪም Islamochritiana, 1980, 6, 105-
48 ተመልከት.
29. ራህማን 166-67 ተመልከት።
ነቢያት 63
ስለ ኢየሱስ ክርስቶስ ግንዛቤ. ምንም እንኳን በቁርአን እና በብሉይ ኪዳን ስለ ነቢያቶች አመለካከቶች መካከል አጠቃላይ ስምምነት ያላቸው
አንዳንድ መስኮች (ከአንዱ ዋና ዋና በስተቀር ኃጢአት የለሽ ነበሩ ከሚለው እስላማዊ አባባል በስተቀር) በቁርዓን እና በአዲስ ኪዳን መካከል ስለ
ነቢያት የተፃፈ ብዙም ነገር የለም። የኢየሱስ ክርስቶስ ሰው። በቅዱስ ቁርኣን መሰረት ኢየሱስ በእግዚአብሔር የተመረጠ ነብይ ሆኖ የተመረጠ እና
ለእስራኤል ህዝብ መመሪያ የተላከ ሰው ብቻ ነበር።
የክርስቶስ ተፈጥሮ _
የሚገርመው ነገር፣ በኢየሱስ ሰብኣዊነት ላይ አጽንዖት ቢሰጥም ቁርኣን በብዙ መልኩ ኢየሱስን በታሪክ ልዩ ነቢይ አድርጎ የሚገልጥ ይመስላል።
ኢየሱስ በዘጠና ሶስት የአስራ አምስት ሱራዎች ቁጥር፣ በአጠቃላይ ዘጠና ሰባት ጊዜ ተጠቅሷል (ምንም እንኳን በአብዛኛዎቹ ጉዳዮች በአጭሩ እና
በትንቢታዊ ዝርዝር ውስጥ እንደ ስም ብቻ)። እሱ እንደ ታላቅ ዕብራዊ ነቢይ ይታወቃል፣ እና በሁሉም የነቢያት ዝርዝር ውስጥ ከአብርሃም ጋር
ስሙ ብቻ ይገኛል። ቁርአን ኢየሱስን እንደ “መሲህ” (አስራ አንድ ጊዜ ተጠቅሟል)፣ “የእግዚአብሔር ቃል” እና “የእግዚአብሔር መንፈስ” (4፡
169-71)፣ “የእውነት ንግግር” ( 19 ) ያሉትን የክብር ማዕረጎች ሰጥቶታል። 34-35)፣ “ ምልክት ለሰዎች፣ ” እና “ ከእግዚአብሔር የሆነ ምሕረት ”
(19፡21)።
ምንም እንኳን ከላይ ያሉት አርእስቶችና ተግባራት በክርስቲያናዊ ሥነ-መለኮት ውስጥ ትልቅ ትርጉም ቢኖራቸውም ከክርስቶስ መለኮታዊ ባሕርይ
ጋር ሲገናኙ፣ “ለሙስሊሙ ሙሉ በሙሉ የመለኮት ይዘት ይጎድላቸዋል። 30 ብዙ ክርስቲያን ጸሐፊዎችም ለማንበብ ሞክረዋል። ከቁርኣን ጽሑፍ
የተወሰኑ መጽሐፍ ቅዱሳዊ አስተምህሮዎችን ለማረጋገጥ በሚያደርጉት ሙከራ ብዙ በእነዚህ ክፍሎች ውስጥ። 31 ነገር ግን ለቁርኣናዊው ጽሑፍ
ፍትህ የምንሰጥ ከሆነ፣ ከላይ የተጠቀሱትን የማዕረግ ስሞች አስፈላጊነት ለመወሰን የእስልምና ሥነ-መለኮት ለራሱ እንዲናገር መፍቀድ አለብን። 32
አንድ የእስልምና ምሁር እንዳስጠነቀቁ፡-
በቁርኣን ውስጥ የኢየሱስን ሚና ከመጠን በላይ የሚገመቱት በዋነኛነት ክርስቲያን ሚስዮናውያን፣ ወይም ራሳቸው የሃይማኖት ሊቃውንት የሆኑ፣
ወይም ለክርስቲያናዊ ሥነ-መለኮት ጥሩ ዝንባሌ ያላቸው አንዳንድ ኦሬንታሊስቶች ናቸው። ከክርስቲያናዊ ትውፊታቸው የጠበቁትን ኢየሱስን
በመረዳት መንገድ ተሳስተዋል። በእንደዚህ ዓይነት ሁኔታዎች ውስጥ, የውሸት መደምደሚያዎች እና ግምገማዎች ላይ መድረሳቸው ምንም
አያስደንቅም. 33
ታዲያ ይህ የኢየሱስ የቁርዓን ምስል በትክክል ምንድን ነው? እና ኢየሱስ በሙስሊሞች ግንዛቤ ውስጥ ምን ሚና ይጫወታል? ምንም እንኳን
የኢየሱስ ሕይወት ታሪክ እጅግ አስደናቂ በሆኑ ተአምራት የተሞላ ቢሆንም፣ የኢየሱስ መጠሪያዎቹም በጣም የሚያሟሉ ቢሆኑም፣ የቁርዓን ፍርድ
30. ታክሌ, 218.
31. አብዱል-ሀቅ, 67-68.
32. ክራግ, 32-33 ይመልከቱ.
33. ስሜል ባሊክ፣ የኢየሱስ ምስል በዘመናዊ እስላማዊ ሥነ-መለኮት ውስጥ፣ በሺመል እና ፍላቱሪ፣ 3.
64 የኦርቶዶክስ !slam መሰረታዊ አስተምህሮዎች
ማንነት በግልፅ 5፡75 ላይ “የመርየም ልጅ ክርስቶስ ሐዋርያ እንጂ ሌላ አይደለም፤ ከርሱ በፊት ያለፉት ሐዋርያት ብዙዎች ነበሩ እናቱ እውነተኛ
ሴት ነበረች ፤ ለሁለቱም (የቀን) ምግባቸውን ይበላሉ። ."
ይህ አመለካከት በካቴሬጋም ተገልጿል. እንዲህ ሲል ጽፏል: - " ሙስሊሞች መሲሑን ኢየሱስን በጥልቅ ያከብራሉ ነገር ግን እርሱ ከነቢያት ሁሉ
የላቀ ነው ብለው አያምኑም። እንዲያውም ቁርኣን ኢየሱስ የነቢያት ማኅተም እንደሚመጣ ትንቢት ተናግሮአል። መሐመድ]" 34
በተጨማሪም፣ ሁለቱም ቁርኣን እና የሙስሊሞች ሁለንተናዊ አስተያየት ኢየሱስ የእግዚአብሔር መለኮታዊ ልጅ እንዳልሆነ አጥብቀው ይናገራሉ።
ቁርኣን እግዚአብሔር ልጅ መውለድ የሚለውን ሃሳብ በሚቃወሙ ጥቅሶች የተሞላ ነው። ውስጥ
19፡35 እናነባለን፡- “ለአላህ ልጅን መውለድ አይገባውም፤ ጥራት ይገባው፤ ነገርንም በሻ ጊዜ ለርሱ የሚለው ሁን፤ ይኾናልም። " 10፡68 ላይ
ደግሞ እንዲህ እናነባለን፡- "አላህም ልጅን ወለደ ይላሉ - ጥራት ለርሱ ይገባው! ኢሌ ተብቃቃ ነው። ለእናንተ ምንም ማረጋገጫ የላችሁም!
በአላህም ላይ የማታውቁትን ንገሩ። " በሌላ ምሳሌ የኢየሱስ አፈጣጠር ከአዳም ጋር እንደሚመሳሰል ተነግሮናል፣ ሁለቱም የተፈጠሩት
በእግዚአብሔር ትእዛዝ ነው (3፡59)።
የእግዚአብሔርን ግርማ እና ክብር የሚጻረር ነው ከሚለው የቁርኣን ክስ በተጨማሪ ቁርኣንና ሙስሊሞች በአጠቃላይ የእግዚአብሔርን ልጅ
የወለደውን ሃሳብ በትክክል የተረዱት ይመስላል። 72፡3 ላይ “የጌታችንም ክብር ከፍ ከፍ አለ፤ ሚስትንም ወንድ ልጅንም አላደረገም” እናነባለን።
ዩሱፍ አሊ ይህንን ጥቅስ አስመልክቶ አስተያየቱን ሲሰጥ እስልምና “ከእግዚአብሔር የተወለደ ልጅን ትምህርት ማለትም የተወለደችውን
ሚስትንም የሚያመለክት ነው” በማለት ይክዳል ብሏል። ፴፭ እናም ከዚህ ስለ ልጅነት አካላዊ ግንዛቤ በመነሳት በዓለም ታዋቂው የእስልምና እምነት
ተከታይ አሕመድ ዲዳት “ ኢየሱስ አምላክ ከሆነ እና የእግዚአብሔር ልጅ ከሆነ ምድራዊ አባት ስለሌለው አዳም ታላቅ አምላክ ነውና። አባት እና
እናት የሉትም! ቀላል ፣ መሠረታዊ የጋራ አስተሳሰብ
ይህን ቅናሽ ይጠይቃል።
36
ቁርዓን በድንግልና መወለድን (19፡16-21፤ 3፡37-45) እና ኢየሱስ በአዲስ ኪዳን ውስጥ የተመዘገቡትን ብዙ ተአምራትን ማለትም እንደ ፈውሱ እና
ሰዎችን ከሙታን ማስነሳቱን ያረጋግጣል። በተጨማሪም በአዲስ ኪዳን አዋልድ መጻሕፍት ውስጥ የተመዘገቡትን የኢየሱስ ተአምራትን
ይመለከታል ፤ ለምሳሌ ከሸክላ ላይ ሕያዋን ወፎችን መፍጠር እና ገና እንደተወለደ ሕፃን በጭቃው ውስጥ ነቢይነቱን ሲያውጅ መናገር (19፡29-
31፤ 5፡113)። በተጨማሪም ቁርኣን አግዚአብሔር ወደ ሰማይ እንዳስነሳው ያረጋግጣል (4፡158)። 37
34. ካትሬጋ, 47.
35. ዩሱፍ አሊ, 1625.
36. አኒስ ኤ. ሾሮሽ፣ እስልምና ተገለጠ (ናሽቪል፡ ቶማስ ኔልሰን፣ 1988)፣ 266።
37. በሁሉም የቁርኣን የኢየሱስ ማጣቀሻዎች ላይ ጥሩ ስራ ለማግኘት፣ ፓርሪንደርን ተመልከት።
ነቢያት 65
ከነዚህ የቁርዓን ዘገባዎች በተጨማሪ፣ በእስልምና ወግ ውስጥ ኢየሱስን በአክብሮት ሲይዝ እናያለን። በቡካሪ በአንድ ሀዲስ ነቢዩ ሙሐመድ እንዲህ
ብለዋል፡- ‹‹ከአላህ በስተቀር ሌላ አምላክ የለም፣ አጋር የሌለው ብቻውን፣ ሙሐመድ የአላህ መልእክተኛ መሆናቸውን፣ ኢየሱስ የአላህ ባሪያና
መልእክተኛ መሆኑን፣ ቃሉ በማርያም ላይ ተነፈሰ። ከእርሱ የሚወጣ መንፈስ ... በእግዚአብሔር ዘንድ ወደ መንግሥተ ሰማያት ይቀበላል። " 38
ቡኻሪ እንደ ነገረን ደግሞ፣ በሌላ ጊዜ ነቢዩ እንዲህ አለ፡- "እኔ ከሰዎች ሁሉ ለማርያም ልጅ ቅርብ ነኝ። በእኔና በኢየሱስ መካከል ነኝ። ነቢይ
አልነበረም። 39 በተጨማሪም በዓለም ላይ የተወለደ ሕፃን ሁሉ ከኢየሱስ በቀር በዲያብሎስ እንደተመታ የሚገልጽ ጠንካራ የትንቢት ወግ አለ
(አንዳንድ ዘገባዎች ማርያምን ይጨምራሉ)።
ነገር ግን፣ ከላይ ከተጠቀሱት ጥቅሶች በመነሳት እስልምና ክርስቶስን ከተራ ነቢይ በላይ ሰው አድርጎ ይገልጸዋል የሚለውን አስተሳሰብ ማዝናናት
እንችላለን ብሎ ማሰብ ስህተት ነው። ለምሳሌ፣ ስለ ድንግል መውሊድ ኢስላማዊ ግንዛቤን በተመለከተ፣ ክራግ በማስተዋል አስተያየቶችን ሰጥቷል፡-
በእስልምና ውስጥ ያለው አስደናቂው ሁኔታ ድንግል መውለድ ብቻውን መቆሙ ነው, አይደለም
ማገልገል፣ ወይም ተግባራዊ ማድረግ፣ መገለጥ፣ በእርግጥ፣ በፍጹም አያካትትም። ማርያም የነቢዩ ኢሳ ድንግል እናት እንደሆነች ተረድታለች።
ያለሱ ትወልዳለች።
እሱ እና እሷ 'ምልክቶች' እንዲሆኑ እና የእሱ እንዲሆኑ የሰው ጣልቃ ገብነት
ነብይነት . . . ወደ ዓለም ሊገባ ይችላል. 40
የክርስቶስ ተልእኮ _ _
ብዙ ሙስሊሞች የኢየሱስ አገልግሎት በእስራኤል ሕዝብ ላይ ብቻ የተገደበ እንደሆነ ያምናሉ፣ እና የእሱ መገለጥ በመሠረቱ የሙሴን ቃል ኪዳን
ማረጋገጫ እና ማሻሻያ ነበር (5፡46-47)። ለምሳሌ ዩሱፍ አሊ የቁርኣን ተፍሲር ላይ “እንደ ኢየሱስ ያሉ አንዳንድ ሐዋርያት ተልእኮ ከሙስጠፋ
(ሙሐመድ) ያነሰ ሰፊ ነበር” ይላል። 41
ከኢየሱስ ህይወት እና መልእክት ትክክለኛ ይዘት በቁርኣን ውስጥ የተሰጠን ትንሽ መረጃ ነው። የተነገረን ግን ወንጌልን ለሕዝቡ መመሪያ አድርጎ
እንደተሰጠው፣ ሰዎችን አንድ አምላክ እንዲያመልኩ መጋበዙ (5፡72)፣ አይሁድ በቀደመው ሕግ የተከለከሉትን አንዳንድ ነገሮችን እንዲያደርጉ
መፍቀዱና ብዙ ተአምራትን እንዳደረገ የተነገረን ነው። ለደቀ መዛሙርቱ እና በዙሪያው ላሉ ሰዎች. ከዚህ ፍርድ ጋር በመስማማት ክራግ እንዲህ
ሲል ጽፏል፡-
ቁርኣን ስለ ኢየሱስ ከነገረው በመነሳት በአጠቃላዩ አንባቢ ላይ ያለው ቅጽበታዊ ግንዛቤ አጭር ነው። . . . በዘጠና ጥቅሶች ወሰን ውስጥ ከስልሳ
አራት የማያንሱ ጥቅሶች መሆናቸው የበለጠ አስገራሚ ነው።
38. እስልምናን እና ሙስሊሞችን መረዳት ፣ በእስልምና ጉዳዮች ዲፓርትመንት፣ በሳውዲ አረቢያ ኤምባሲ፣ ዋሽንግተን ዲሲ፣ ቀን የለም።
39. ፓርሪንደር፣ 39 ይመልከቱ።
40. ክራግ 67 ይመልከቱ።
41. ዩሱፍ አሊ፣ 96
66 የኦርቶዶክስ እስልምና መሰረታዊ አስተምህሮዎች
ለተራዘሙት፣ እና በከፊል የተባዙ፣ የትውልድ ታሪኮች .... ይህ ቀሪውን ለማቅረብ ሃያ ስድስት ወይም ከዚያ በላይ ስንኞችን ይተዋል እና እዚህ
አንዳንድ መደጋገም አጠቃላይውን አሁንም የበለጠ ይቀንሳል። ብዙ ጊዜ የአዲስ ኪዳን ወንጌሎች የፍትወት ትረካዎች ከመግቢያ ጋር እንደነበሩ
ተስተውሏል። በቁርኣን ውስጥ ያለው የኢየሱስ ዑደት የተዳከመ ተከታይ ያለው የትውልድ ትረካ ነው ሊባል ይችላል። 42
ክራግ በመቀጠል "ኢየሱስ የተለየ ነበር - አንዳንዶች የተወሰነ ይላሉ - የአይሁድ ተልዕኮ በቁርዓን ውስጥ አጽንዖት ተሰጥቶታል ። የሁሉም ጊዜያት
እና ቦታዎች መሐመድ ብቻ 'የነቢያት ማኅተም' ነው ። " ስለዚህ፣ “ክርስትና ወደ ኢየሱስ ‘አነበበው’ የተባለው ‘ሁለንተናዊ ዓለም’፣ ይህን ይበልጥ
ግልጽ የሆነውን የአይሁድ ጥሪ በመጣስ፣ የኢየሱስ ወንጌልን ከሴማዊነት ማጉደል አንዱ አካል ሆኖ ይታያል፣ እርሱም... የቀደመው ታሪክ ነው።
የአሕዛብ ቤተ ክርስቲያን"
43
የክርስቶስ ሞት _
የኢየሱስ ክርስቶስን ማንነት እና ተልዕኮ በተመለከተ ካለው መሰረታዊ የሙስሊም እና የክርስቲያኖች አለመግባባቶች በተጨማሪ፣ የኢየሱስን
መሰቀል ቁርኣን ስለመካዱ ለዘመናት የዘለቀው ክርክርም አለ። ቁርአን አይሁዶችን በተደጋጋሚ ከአምላካቸው ጋር የገቡትን ቃል ኪዳን በመጣሳቸው
አጥብቆ እየወቀሰ ባለበት አውድ፣ እጅግ አወዛጋቢ የሆነ ዘገባ 4፡157-59 ላይ ደርሰናል።
«እኛ የአላህን መልእክተኛ የመርየምን ልጅ ክርስቶስን ዒሳን ገድለናል» ሲሉ (በመኩራራት)፤ አልገደሉትም አልሰቀሉትምም፤ ግን ለእነርሱ
ተገለጸላቸው። በእርግጥ ጥርጣሬዎች በዝተዋል፤ ያለ ዕውቀትም ጥርጣሬዎች ናቸው። አላህም አሸናፊ ጥበበኛ ነው። ከመጽሐፉም ሰዎች አንድም
የለም። ከመሞቱ በፊት በእርሱ ማመን አለበት። በፍርዱም ቀን በነሱ ላይ መስካሪ ይሆናል።
ዩሱፍ አሊ ከላይ በተጠቀሰው ክፍል ላይ አስተያየቱን ሲሰጥ፡- “የኢየሱስ ሕይወት በምድር ላይ ያለው ፍጻሜ እንደ ልደቱ ሁሉ በምስጢር ውስጥ
የተካተተ ነው. . . . በመስቀል ላይ፣ ሞቶ እንደተቀበረ፣ በሦስተኛው ቀን በሥጋ እንደተነሣ፣... የቁርዓን ትምህርት፣ ክርስቶስ በአይሁድ
እንዳልተሰቀለ ወይም እንዳልተገደለ የሚገልጽ ነው፣ ምንም እንኳን አንዳንድ ግልጽ ሁኔታዎች ቢያስቡም ያን ቅዠት ፈጥረው ነበር። የአንዳንድ
ጠላቶቹ አእምሮ፤ በነዚህ ጉዳዮች ላይ ክርክሮች፣ ጥርጣሬዎች እና ግምቶች
ከንቱ ናቸው; ወደ እግዚአብሔርም እንደ ተወሰደ።
44
42. ክራግ, 25-26.
43. ኢቢድ., 27.
44. ዩሱፍ አሊ፣ 230።
በሙስሊም ተንታኞች መካከል ኢየሱስ በምድር ላይ ባሳለፈው የመጨረሻ ሰዓታት ላይ የተለያዩ ግምቶች አሉ። " ታያቸው ነበር" ከሚለው ሀረግ
በመነሳት ኦርቶዶክሳውያን ሙስሊሞች በትውፊት ይህንን ሲተረጉሙት ኢየሱስ በመስቀል ላይ አልተሰቀለም ነገር ግን እግዚአብሔር ሌላውን
ኢየሱስን አስመስሎታል እና ይህ ሰው በስህተት እንደ ክርስቶስ ተሰቅሏል ማለት ነው። “እግዚአብሔርም ወደ ራሱ አስነሣው” የሚለው ቃል
ኢየሱስ ሳይሞት ሕያው ሆኖ ወደ ሰማይ ተወሰደ ለማለት ተወስዷል።
የዚህን “ተተኪ” ማንነት በተመለከተ እና ይህ ምትክ እንዴት ወደ ኢየሱስ መመሳሰል ተለወጠ የሚለው ጥያቄ የሙስሊም ተንታኞች
አልተስማሙም። የዚህ ግለሰብ እጩዎች ከይሁዳ እስከ ጲላጦስ እስከ የቀሬናው ስምዖን ወይም ከኢየሱስ የቅርብ ደቀ መዛሙርት አንዱ ናቸው።
አንዳንዶች ጌታው ከአይሁድ እንዲያመልጥ ከደቀ መዛሙርቱ አንዱ የኢየሱስን መምሰል በራሱ ላይ ለመውሰድ ፈቃደኛ እንደሆነ ይናገራሉ። 45
አንድ ምሳሌ የባይዳዊ አመለካከት ነው፣ የአስራ ሦስተኛው ክፍለ ዘመን ምሁር የህግ ሊቅ እና ተፍሲር የሱኒ ሙስሊሞች አስተያየታቸውን እንደ
ቅዱስ መጽሐፍ ከሞላ ጎደል ይመለከቱታል፡-
የአይሁዶች ቡድን ዒሳን [ኢየሱስን] ተሳድበዋል . . . ከዚያም አይሁድ ሊገድሉት ተሰበሰቡ። ከዚያም አላህ ወደ ሰማይ እንደሚያወጣው ነገረው።
ያን ጊዜ ዒሳ ለደቀ መዛሙርቱ፡- “ከእናንተ መካከል የእኔን አምሳያ በእርሱ ላይ ሊጣልለት፣ ሊገደልና ሊሰቀልና ወደ ገነት ሊገባ የሚወድ ማን ነው?”
አላቸው። አንዳቸውም ተቀበለው አላህም የዒሣን አምሳያ በርሱ ላይ ጣለበት እርሱም ተገደለና ተሰቀለ። በዒሳ ላይ ግብዝ ያደረገና አይሁድን ወደ
እርሱ ሊመራ የወጣ እንደ ሆነ ይነገራል ። ነገር ግን አላህ የዒሳን አምሳያ ጣለበት፡ ተይዞ ተሰቀለ ተገደለም። 46
ይሁዳ ክርስቶስን በመስቀል ላይ ተክቷል የሚለው አመለካከት በቅርቡ በሙስሊሙ ዓለም በበርናባስ ወንጌል ተስፋፋ (አባሪ 3 ይመልከቱ)። በዚያን
ጊዜ በኢየሱስ ላይ ምን ሆነ የሚለውን ጥያቄ በተመለከተ፣ ሙስሊሞች ኢየሱስ ከመስቀል አምልጦ ወደ ሰማይ በመወሰዱና አንድ ቀን ተመልሶ ወደ
ምድር እንደሚመጣና ወደፊት ለሚፈጸሙት ክንውኖች ዋነኛ ሚና እንደሚጫወት ይከራከራሉ። በአንዳንድ የመሐመድ ንግግሮች ላይ በመመርኮዝ
ኢየሱስ ወደ ምድር ተመልሶ ይመጣል ፣ ፀረ-ክርስቶስን (አል-ደጃልን) ይገድላል ፣ አሳማዎችን ሁሉ ይገድላል ፣ መስቀልን ይሰብራል ፣ ምኩራቦችን
እና አብያተ ክርስቲያናትን ያቋቁማል ተብሎ ይታመናል ። የእስልምና ሀይማኖት ለአርባ አመታት ከኖረ በኋላ በመዲና ከተማ ከነብዩ ሙሀመድ 47
ጎን ተቀበረ።
በእርግጥ እነዚህ አመለካከቶች በኦርቶዶክስ እስልምና ለዘመናት ሲያዙ የነበሩ ቢሆንም አንዳንድ የሙስሊም ምሁራን
45. ሶክስ, ምዕራፍ 6 ይመልከቱ; ፓርሪንደር፣ 108-11
46. ሶክስ, 96 ይመልከቱ.
47. ሰከንድ ibid., 116-17. በተጨማሪም ስለዚህ ነጥብ በምዕራፍ 6 ላይ ያደረግነውን ውይይት ተመልከት።
68 የኦርቶዶክስ እስልምና መሰረታዊ አስተምህሮዎች
ዛሬ ከእንደዚህ ዓይነት ሥነ-መለኮታዊ መግለጫዎች እራሳቸውን ማራቅ ጀምረዋል (ምንም እንኳን ይህ አዝማሚያ አሁንም በባህላዊው
የሙስሊም ካምፖች ወይም በአማካይ ብዙሃን ላይ አይተገበርም). በጣም የተከበሩት ግብጻዊው ጸሃፊ ሁሴን ሃይካል እንዲህ ሲል ጽፏል።
የክርስቶስ ምትክ የሚለው ሀሳብ ቁርኣንን የማስረዳት ዘዴ ነው።
ጽሑፍ. ለብዙሃኑ ብዙ ማስረዳት ነበረባቸው። ማንም የሰለጠነ ሙስሊም አያምንም
ይህ በአሁኑ ጊዜ. ጽሑፉ አይሁዶች የገደሉ መስሏቸው እንደሆነ ተወስዷል
እግዚአብሔር ግን ሳይገለጽ ልንተወው በምንችልበት መንገድ ወደ እርሱ አስነሣው።
ለእምነት ብቻ ከወሰድናቸው በርካታ ምሥጢራት መካከል 48
ብዙ የቁርኣን ጥቅሶች ስለክርስቶስ ሞት ይናገራሉ ወይም ፍንጭ ይሰጣሉ (2፡87፤ 3፡55፤ 4፡157—58፤ 19፡33)። ስለዚህም ዛሬ በርካታ
የሙስሊም ቡድኖች 4፡157-59 በጠቅላላ የቁርዓን አውድ ውስጥ ከተወሰደ ኢየሱስ በመስቀል ላይ የተሠቃየው ኢየሱስ እንደሆነ ነገር ግን በዚያ
እንዳልሞተ ሲናገር መረዳት አለበት ብለው ያምናሉ። ይህ የኢየሱስ ሞት ዳግም ምጽአቱን የሚያመለክት መሆን አለበት ከሚለው አሻሚ ከሆኑት
ጥቅሶች ባህላዊ እይታ ጋር ይቃረናል። በዚህ አመለካከት የተቀበለው ማብራሪያ ብዙውን ጊዜ የስዎውን ንድፈ ሐሳብ ስሪት ነው። የዚህ አመለካከት
ዋና ተከታዮች አህመዲያዎች (ከፓኪስታን የመጡ) ናቸው፣ በምዕራቡ ዓለም በጣም ንቁ የሆነ እስላማዊ ቡድን፣ በኦርቶዶክስ ሙስሊሞች ዘንድ
እንደ መናፍቅ ክፍል ይቆጠራሉ (አባሪ 1 ይመልከቱ)። ይህ የተለየ ቡድን ኢየሱስ በመጨረሻ በህንድ እንደሞተ እና መቃብሩ ዛሬም እንዳለ ያምናል።
አብዛኞቹ ሙስሊሞች ኢየሱስ በመስቀል ላይ አልሞተም ነገር ግን በአካል ወደ ሰማይ እንደተወሰደ ያምናሉ። ይህም በቁርኣናዊው ክፍል ላይ
ተመስርተው፡- “እነሆም እግዚአብሔር አለ፡- ኢየሱስ ሆይ ! 49
ቁርኣን የክርስቶስን ሞት ለምን መካድ እንዳለበት ግራ የሚያጋባ ሊመስል ይችላል፣ይህ ክስተት በብዙ የሰው ልጆች ዘንድ የማይካድ የታሪክ እውነታ
ነው። ሰር ኖርማን አንደርሰን ለዚህ ክህደት የቁርዓን መነሳሳትን ያብራራሉ፡-
የዚህም ምክንያት ቁርኣን የቀደሙት ነቢያት በመጀመሪያ ተቃውሞ፣ አለማመን፣ ጠላትነት እና ስደት እንዳጋጠሟቸው በየጊዜው ዘግቧል።
በመጨረሻ ግን ነቢያት ጸድቀው ተቃዋሚዎቻቸውም አፈሩ። እግዚአብሔር ጣልቃ ገብቶባቸው ስለ እነርሱ ነበር። ስለዚህ ኢየሱስ በቁርኣን ውስጥ
ከታላላቅ ነቢያት አንዱ እንደሆነ ተቀብሏል። . . መተው አልተቻለም
48. የሃይካል የተሳሳተ ከተማ፣ 222፣ ከፓርሪንደር የተወሰደ፣ 112 ይመልከቱ።
49. ከአብዛኞቹ አመለካከት በተቃራኒ፣ በ 1942 በካይሮ የሚገኘው የአል-አዝሃር ዩኒቨርሲቲ ሟች ሬክተር ቁርአንም ሆነ የነቢዩ ቅዱሳት ወጎች በምንም መንገድ
“የነቢዩን ትክክለኛነት አይፈቅዱም” በማለት የክርስቶስን ሥጋ ወደ ዕርገት ክደዋል። እምነት ... ኢየሱስ ከአካሉ ጋር ወደ ሰማይ እንደ ተወሰደ እና አሁንም እዚያ
ሕያው እንደሆነ እና በኋለኛው ቀናት ውስጥ ከዚያ እንደሚወርድ" (ፓርሪንደር, 124).
ነቢያት 69
ጠላቶቹ ። ይልቁንም እግዚአብሔር ጣልቃ ገብቶ ክፋታቸውን አስከስቷቸው መሆን አለበት።
ዓላማ. መሐመድ እንደ ራሱ ነቢይ—የነቢያት 'ማኅተም' እንኳን ሳይቀር—
ስለ መለኮታዊ እርዳታ እርግጠኛነት የግል ፍላጎት ነበረው። መሲህ ከሆነ ኢሳ
በዚህ ጨካኝ እና አሳፋሪ መንገድ እንዲሞት ተፈቅዶለት ነበር፣ ከዚያም እግዚአብሔር ራሱ
ያልተሳካለት መሆን አለበት - ይህም የማይቻል ሀሳብ ነበር. 50
ማጠቃለያ
በዚህ ምእራፍ የመጨረሻ ክፍል ትኩረታችንን ያደረግነው ሙስሊሞች ስለ ኢየሱስ ባላቸው አመለካከት ላይ ነው፣ በዋናነት ለክርስቲያን አንባቢ
ካለው ጠቀሜታ የተነሳ። ነገር ግን፣ ስለ ነቢያት ስንናገር፣ ሙስሊሞች የመጨረሻው እና ታላቅ ነብይ በሆነው መሐመድ በሚያምኑት ላይ ማተኮር
አለብን ። በመሐመድ ነብይነት ማመን የእስልምና ሻሃዳ ሁለተኛ ክፍል ነው " ከአላህ በስተቀር ሌላ አምላክ የለም ሙሐመድም የሱ ነቢይ ናቸው."
በተጨማሪም፣ ሙስሊሞች በታሪክ ውስጥ የነቢያትን ሚና በተመለከተ ባደረጉት ግንዛቤ መሰረት፣ ከመሐመድ መምጣት በፊት የነበሩት ነቢያት
በሙሉ በተልዕኳቸው ላይ የተገደቡ ነበሩ። ትምህርታቸው ሙሉ በሙሉ የጠፋ ወይም በጣም የተበላሸ በመሆኑ እና መገለጥ ከፊል እና ያልተሟሉ
በመሆናቸው፣ 51 በእስልምና እምነት መሐመድ የነቢይነት አገልግሎትን እንዴት እንደሚያሟላ እና እንደሚያጠናቅቅ መረዳት በጣም አስፈላጊ
ነው። ስለዚህ ፊታችንን ወደ መሐመድ ስብዕና እና በእስልምና ሥነ-መለኮት ውስጥ ያለውን ጉልህ ሚና ወደ ታሪካዊ ጥናት ማዞር ያስፈልጋል።
50. ኖርማን አንደርሰን፣ እስልምና በዘመናዊው ዓለም (ሌስተር፡ አፖሎስ፣ 1990)፣ 219.
51. አጂጆላ, 117-18 ይመልከቱ.

4
M U HAM MAD
የነቢዩ ሙሐመድን ሚና ግምት ውስጥ ሳያስገባ እስልምናን መረዳት አይቻልም። እሱ ለእስልምና እንደ ዋና የዓለም ሃይማኖት መመስረት እና
ላለፉት አስራ አራት ክፍለ ዘመናት የእስልምና ሥነ-መለኮት እና ሥልጣኔን ለመቅረጽ አስፈላጊ ነው። ይህን ምዕራፍ መሐመድን ለማጥናት
ያደረግነው በእሱ ታላቅ ጠቀሜታ ነው። በመጀመሪያ፣ በሰባተኛው ክፍለ ዘመን አረቢያ የነበረውን የመሐመድን ሕይወት እና ሥራ እንመለከታለን።
ከዚያም በእስልምና ባህል እና ስነ-መለኮት ውስጥ ባለው ተጽእኖ እና ቦታ ላይ እናተኩራለን.
የሙሐመድ ልጅ ልደት እና ወጣትነት _
መሐመድ የመካ ወጣት በነበረበት ወቅት ስለነበረው መወለድ እና የትውልድ ዘመን በጣም ጥቂት አስተማማኝ ታሪካዊ መረጃዎች አሉን። ነገር ግን
ይህን ያህል እናውቃለን፡ በ 570 ዓ.ም አካባቢ ከሀሺም ቤተሰብ ከኃይለኛው የቁረይሽ ነገድ የተወለደው መካ በተባለች በአረብ ባሕረ ገብ መሬት
የንግድ ከተማ ነው። የመሐመድ አባት አብዱላህ ልጁን ከመወለዱ በፊት ከዚህ ዓለም በሞት ተለየ እና እናቱ አሚና በስድስት ዓመቷ ሞተች።
መሐመድ በስምንት ዓመቱ ከልደቱ ጀምሮ ሲንከባከባቸው የነበሩትን ተጽኖ ፈጣሪ አያቱን አብዱልሙታሊብን አጥተዋል። ከዚያም በተወዳጅ አጎቱ
አቡጣሊብ እንክብካቤ ሥር ተደረገ።
በአፈ ታሪክ መሠረት ብዙ መላዕክት በደስታ ተገኝተው ነበር) ሕፃኑ እንደተወለደ በምድር ላይ ወድቆ ጥቂት ትቢያ ወስዶ ወደ ሰማይ ተመለከተና
“እግዚአብሔር ታላቅ ነው” ብሎ አወጀ። ተወለደ
1. አኔማሪ ሽመል፣ እና መሐመድ የሱ መልእክተኛ ናቸው፡- “የነቢዩ ክብር በኢስላሚክ አምልኮ (Chapel Hill፡ The University of North Carolina Press, 1985)፣ 150-51
70
መሐመድ 71
ንፁህ፣ የተገረዘ፣ የእምብርቱ ገመድ አስቀድሞ ተቆርጧል። 2 ሌሎች ብዙ ዓለም አቀፍ
ምልክቶች ይህን ክስተት ተከትለዋል ይባላል, እንደ መልክ
በሶሪያ ውስጥ የቦስትራ ቤተመንግስቶችን ያበራ ብርሃን ፣ 3 እና የጎርፍ መጥለቅለቅ
“የኩስሮስ (የፋርስ ንጉስ) ቤተ መንግስት እንዲሰነጠቅ ያደረገ ሀይቅ
እና የዞራስትራውያን እሳት ሊጠፋ።" 4
ምንም እንኳን መሐመድ የተከበረ እና የበለጸገ ቤተሰብ አካል ቢሆንም፣ በወቅቱ የአቡ ጧሊብ ቤተሰብ በተወሰነ ደረጃ በድህነት የተጠቁ ይመስላል።
ወጣቱ መሐመድ እንደ እረኛ እና ነጋዴ ሆኖ በማገልገል የራሱን መተዳደሪያ ማግኘት ነበረበት። በሁሉም የህይወት ታሪኮቹ ውስጥ የተዘገበው አንድ
አስፈላጊ ክስተት ህጻኑ (በአስራ ሁለት ዓመቱ አካባቢ) ከአጎቱ ተሳፋሪዎች ጋር ወደ ሶሪያ ከወሰደው የንግድ ጉዞ ጋር የተያያዘ ነው። ቡሀይራ የሚባል
አንድ የሶሪያ መነኩሴ ወጣቱ መሐመድ በቀደሙት ቅዱሳት መጻሕፍት ሁሉ ትንቢት የተነገረለት የመጨረሻው ነብይ መሆኑን አውቆት እንደነበር
ይነገራል። ከዚያም የመሐመድን አጎት "ከአይሁዶች በጥንቃቄ ይጠብቁት, ምክንያቱም በአላህ እምላለሁ! እሱን ካዩት እና እኔ የማውቀውን ነገር
ካወቁ ክፉ ያደርጓቸዋል." 5
በአጠቃላይ፣ ከእስልምና ምንጮች የምንሰበስበው መሐመድ ምንም እንኳን ወላጅ አልባ ቢሆንም በአንጻራዊ ሁኔታ የተለመደ የልጅነት ጊዜ ይኖር
እንደነበር ነው። ሃይካል እንደተናገረው "መሐመድ እንደማንኛውም ልጅ በመካ ከተማ አደገ"። 6 እርግጥ ነው፣ እንደ እስላማዊ ባህል በመሐመድ
ጉዳይ ላይ አንድ ትልቅ ልዩ ነገር በመካ ሕይወት ባዕድ አምልኮ ተግባራት ውስጥ ከመሳተፍ መታደጉ ነው። ፯ እንዲሁም በቅንነትና በቅንነት ይታወቅ
ነበር እናም ማዕረጉ ወደ ነቢይነት ከመጥራቱ በፊትም ቢሆን ታማኝ የሆነው አል-አሚን ነበር።
ጋብቻ እና የአዋቂዎች ህይወት
በሃያ አምስት አመቷ መሐመድ ኸዲጃ የምትባል ባለጸጋ መበለት ወደ ሶሪያ ሄዶ የተሳካ የጉዞ ንግድ ካካሄደ በኋላ ኸዲጃን ለማግባት ያቀረበችውን
ጥያቄ ተቀበለ። ምንም እንኳን የአስራ አምስት አመት አዛውንት ብትሆንም, ጋብቻው ለሁለቱም አስደሳች ነበር. ጥንዶቹ በሕፃንነታቸው የሞቱ
ሁለት ወንዶች ልጆች እና አራት ሴቶች ልጆች ነበሯቸው። ስለ መሐመድ የአዋቂነት ደረጃ ምንም የሚታወቅ ነገር የለም ማለት ይቻላል።
2. ቶር አንድሬ፣ መሐመድ፣ ሰው እና እምነቱ፣ ትራንስ. ቴዎፍሎስ መንዝል (ኒው ዮርክ፡ ሃርፐር እና ረድፍ፣ አሳታሚዎች፣ 1955)፣ 35; ሁሉም ዳሽቲ፣ ሃያ ሶስት
ዓመታት (ለንደን፡ ጆርጅ አለን እና ዩንዊን፣ 1985)፣ 2.
3. ሺመልን 150-51 ተመልከት።
4. ማህሙድ፣ 39
5. ኢብኑ ኢሻቅ፣ ሲራት ረሱል አሏህ 1 የመሐመድ ሕይወት ]፣ trans. ኤ. ጊላሜ (ኒው ዮርክ፡ ኦክስፎርድ ዩኒቨርሲቲ ፕሬስ፣ 1980)፣ 81.
6. መሐመድ ሁሴን ሃይካል፣ የመሐመድ ሕይወት (የሰሜን አሜሪካ ትረስት ጽሑፎች፣ 1976)፣ 55.
7. ኢቢድ., 59.
72 የኦርቶዶክስ እስልምና መሰረታዊ አስተምህሮዎች
በዚህ ወቅት ነው ብዙዎች መሐመድ በማኅበረሰቡ ባዕድ አምልኮና ጣዖት አምላኪነት እየተበሳጨ ሄደ። በወቅቱ የመካ ታዋቂ የሆኑ ሌሎች በርካታ
ዜጎች የትውልድ አገራቸውን ጣዖት አምላኪነት በማውገዝ አይሁዳውያንና ክርስቲያኖችን ጨምሮ በአንድ እውነተኛ አምላክ ላይ ያላቸውን
እምነት ስላወጁ ይህ ልዩ አልነበረም ። 8 በቀናተኛ ነፍሳት ልማድ መሰረት መሐመድ "በየዓመቱ የተወሰነ ጊዜን ለአምልኮ፣ ለአምልኮ እና ለጸሎት
ለማፈግፈግ" የማድረግ ልምምድ ጀመረ። 9 አንዳንዶች የረመዳንን ወር ሙሉ ከመካ ከተማ በስተሰሜን ሁለት ማይል ርቀት ላይ በሚገኘው በሂራ
ተራራ በሚገኝ ዋሻ ውስጥ በትንሽ ምግብ እየኖሩ በሰላም እና በብቸኝነት እያሰላሰሉ ያሳልፋሉ ይላሉ። 10
ትንቢታዊ ጥሪ
በብቸኝነት ለብዙ ዓመታት ካሰላሰለ በኋላ በመጨረሻ በ 610 ዓ.ም. መሐመድ አርባ ዓመት ሲሞላው በመልአኩ ገብርኤል በኩል ከእግዚአብሔር
ዘንድ ትንቢታዊ ጥሪውን እንደተቀበለ አመነ። የመሐመድ የመጀመሪያ የሕይወት ታሪክ ጸሐፊ ኢብኑልሻቅ ታሪኩን በሚከተለው መንገድ ዘግቦታል።
እግዚአብሔር በተልእኮው ያከበረበት ሌሊት ሲሆን እና
በዚህም ለአገልጋዮቹ ምሕረትን አደረገ፣ ገብርኤልም ትእዛዙን አቀረበለት
የእግዚአብሔር። የእግዚአብሔር ሐዋርያ፡- ‘ወደ እኔ መጣ፣ ተኝቼ ሳለሁ፣ ከ
በላዩ ላይ የተጻፈበት የብሮድካድ ሽፋን እና "አንብብ!" ብያለው,
"ምን ማንበብ አለብኝ?" እሱ እስኪመስለኝ ድረስ በጥብቅ ጫነኝ።
ሞት; ከዚያም እንድሄድ ፈቀደልኝና "አንብብ!" ምን ላንብብ አልኩት። እሱ
ሞት እንደሆነ አስብ ዘንድ እንደገና ጨመቀኝ; ከዚያም እንድሄድ ፈቀደልኝ
እና "አንብብ!" ምን ላንብብ አልኩት። በሦስተኛው ጫነኝ።
ሞት መስሎኝ "አንብብ!" “ታዲያ ምን ይሆናል?
አንብቤአለሁ?" - እና ይህን የተናገርኩት እንዳያደርግ ራሴን ከእርሱ ለማዳን ብቻ ነው።
እንደገና ለእኔ ተመሳሳይ ነው። አንብብ በዚያ በፈጠረው ጌታህ ስም።
የደም ሰውን የፈጠረው ማን ነው። አንብብ! ጌታህም ያ በብዕር ያስተማረን የማያውቁትንም ያስተማረ ነው።
ወንዶች " 96: 1-51 . አነበብኩትም, እርሱም ከእኔ ተለየ. እና ከእኔ ነቃሁ.
ተኛ፥ ይህ ቃል በልቤ የተጻፈ ያህል ሆነ። 11
በርካታ ዝርዝሮች እርስ በርሱ የሚጋጩ አስተያየቶች አሉ።1 2 ነገር ግን ይህ በጣም ተቀባይነት ያለው የመሐመድ የትንቢት ሥራ ጅምር
ይመስላል።
8. ከእነዚህ ሰዎች መካከል ሦስቱ ከጊዜ በኋላ ክርስቲያን ሆነዋል። ሃይካል 67-68 ተመልከት ።
9. ሃይካል 70 እዩ።
10. ብዙ ምዕራባውያን የእስልምና ታሪክ ጸሃፊዎች ይህንን ድርጊት በሶሪያ ክርስቲያን መነኮሳት ተጽእኖ ምክንያት አድርገው ይመለከቱታል .
11. ኢብኑልሻቅ 106።
12.አንድሬ ተመልከት , 44-47; እና ጀፈርሪ፣ እስልምና፣ መሐመድ እና ሃይማኖቱ፣ 15-21።
መሐመድ 73
ጂን ወይም እርኩስ መንፈስ እንደያዘው በማመን አዲስ የተገኘውን መገለጥ ምንጭ በሞት ይፈራ ነበር ። ነገር ግን በኸዲጃ ውስጥ ትልቅ የማጽናኛ
እና የማበረታቻ ምንጭ አገኘ። ኸዲጃም ይህንን ክስተት ለክርስቲያን የአጎቷ ልጅ ዋራቃህ አስተላልፋለች ተብሏል፡ ገለጻዋን በሰማች ጊዜ
የመሐመድ የመገለጥ ምንጭ ከሙሴ ጋር አንድ እንደሆነ እና እሱም የብሄረሰቡ ነቢይ እንደሚሆን አረጋግጣለች። ኢብኑ ኢሻቅ የሚከተለውን ዘገባ
አቅርቧል።
እናም ወደ ኸዲጃ መጣሁ እና ጭኖዋ አጠገብ ተቀምጬ ወደ እሷ ተጠጋሁ። አሷ አለች,
"አቡል ቃሲም (ሙሐመድ) ሆይ የት ነበርክ?" ... አልኳት።
"ወዮልኝ ገጣሚ ወይስ ባለ ሃብቱ።" እርሷም ‹‹ከዚያ በአላህ እጠበቃለሁ...።
እግዚአብሔር እንዲህ አያደርግህም…. ይህ ሊሆን አይችልም ውዴ። ምናልባት አደረጉት።
የሆነ ነገር ተመልከት።" "አዎ፣ አደረግኩ" አልኩት። ከዚያም ያየሁትን ነገርኳት፤ እና
አለች።
የኸዲጃ ነፍስ በማን እጅ ናት አንተ ነብይ እንደምትሆን ተስፋ አደርጋለሁ
ተነሥታ ልብሷን ሰብስባ አስቀመጠች።
ለአጎቷ ልጅ ዋራቃ ቢ. ኑፋል . . . ክርስቲያን የሆነ እና
ቅዱሳት መጻሕፍትን አንብብ እና ተውራትን ከሚከተሉ ሰዎች ተማር እና
ወንጌል። እርሷም የእግዚአብሔር ሐዋርያ የነገራትን በነገረችው ጊዜ
አይቶና ሰምተው ነበር፣ ዋራቃ እንዲህ አለች፣ "ቅዱስ! ቅዱስ! በማን በኩል ነው።
እጅ የዋራቃ ነፍስ ናት እውነትን ከተናገርከኝ... እሱ ነው።
የዚህ ሕዝብ ነቢይ" 13
የመጀመሪያው መገለጥ ከመጣ በኋላ አንዳንድ ዘገባዎች እንደሚሉት ለሦስት ዓመታት ያህል የሚቆይ ረጅም የዝምታ ጊዜ መጣ። አሁንም
መሐመድ በእግዚአብሔር የተተወ እና ራስን የማጥፋት ሀሳቦችን በማዝናናት ወደ ጥልቅ የተስፋ መቁረጥ ስሜት ገባ። ነገር ግን ይህ መጠላለፍም
አለፈ እና ነብዩ ከመልአኩ መልእክቶቹን መቀበል ቀጠለ።
መሐመድ አገልግሎቱን የጀመረው ተልእኮውን በመስበክ ነው - በመጀመሪያ ከጓደኞቹ እና ከዘመዶቹ መካከል በድብቅ ከዚያም በከተማው በይፋ።
ይህንን አዲስ እምነት እስልምና (መገዛት) ብሎ ሰየመው እና እሱ ለወገኖቹ አስጠንቃቂ ብቻ ነው ብሎ ተናግሯል። መሠረታዊ መልእክቱ በአንድ
ሉዓላዊ አምላክ ማመን፣ ትንሣኤና የመጨረሻው ፍርድ፣ ለድሆችና ወላጅ አልባ ሕፃናት ምጽዋትን ማድረግን ያካተተ ነበር። ከመጀመሪያዎቹ
እምነት ተከታዮች መካከል ታማኝ ሚስቱ ኸዲጃ፣ የአጎታቸው ልጅ አሊ፣ የማደጎ ልጁ ዘይድ እና የእድሜ ልክ ታማኝ ጓደኛው አቡ በክር
ይገኙበታል።
የሰዎች ምላሽ _ _
ምንም እንኳን መሐመድ ቀስ በቀስ ጥቂት የተከታዮችን ቡድን እየሳበ ቢሆንም፣ አብዛኞቹ ወጣቶች እና ትልቅ ማህበራዊ አቋም የሌላቸው፣
አብዛኛው ኃያላን እና ተደማጭነት ያላቸው መካውያን ይህንን አዲስ ተቃውመዋል።
13. ኢብኑ ኢሻቅ 106-7 ተመልከት። ለመሐመድ የመጀመሪያ መገለጥ እና እሱን ተከትሎ ለተፈጠረው ጥርጣሬ እና ማረጋገጫ፣ እንዲሁም አል-
ቡካሪ፣ ጥራዝ. I.፣ 2-4
74 የኦርቶዶክስ እስልምና መሰረታዊ አስተምህሮዎች
ራሱን ነቢይ ብሎ የጠራ። ተቃውሞው ከግድየለሽነት ወደ አዲሱ እምነት ወደ ጥላቻ አደገ። በዚህ ተቃራኒ ግንኙነት ተለዋዋጭነት ውስጥ በርካታ
ምክንያቶች ተሳትፈዋል።
በሀይማኖት ደረጃ ኃያላን የሆኑት መካውያን በጣዖታት፣ በአማልክት እና በአማልክት ኃይል ላይ ያላቸውን እምነት ስለሚጻረር የመሐመድን
የእግዚአብሔርን አንድነት አስተምህሮ ተቃውመዋል። አንዳንድ የዘመናችን የታሪክ ፀሐፊዎች በመሐመድ ዘመን የነበሩት መካውያን በራሳቸው
የሃይማኖት ተቋማት ላይ ንቁ እምነት እንዳልነበራቸው ነገር ግን የመካ ማእከላዊ መቅደስን ለሐጅ ጉዞዎች አስደሳች መዳረሻ አድርገው ለመጠበቅ
ፍላጎት ነበራቸው ብለው ያምናሉ። በተጨማሪም መሐመድ ስለ ወዲያኛው ዓለም የማያቋርጥ ማስጠንቀቂያ፣ የመጨረሻው ፍርድ ትልቅ ጥላቻ
አሳይተዋል። በማህበራዊም ሆነ በባህላዊ ደረጃ፣ የመካ ሰዎች የወረሱት አኗኗራቸው እየተጠቃና እየወደመ ነው ብለው በመፍራታቸው መሐመድን
ውድቅ አድርገውታል። አሮጌው በአዲሱ ስጋት ተጋርጦበታል፣ ይህ ሁኔታ በሰው ልጅ ታሪክ ውስጥ ያልተለመደ ነው (34፡43)።
በቁርኣን ውስጥ ከሚገኙት ማስረጃዎች የተሰበሰበ ሌላው አስገራሚ ግንዛቤ ደግሞ “የመሪዎቹ ክበቦች ቁጣ፣ እንግዲህ፣ ተራ ሰው… ነቢይ እና
በሌሎች ላይ ሥልጣን አለኝ ይላሉ። 14
እነዚህ አካላት በመሐመድ እና በተከታዮቹ ላይ አዲስ የስደት ማዕበል ፈጠሩ። በመካ በሙስሊሞች ላይ የሚደርሰው ግፍ ምን ያህል እንደሆነ
እርግጠኛ አይደለንም። በተለይም በህብረተሰቡ ውስጥ አነስተኛ ሀብታም በሆኑ ግለሰቦች ላይ አንዳንድ ቀጥተኛ አካላዊ ጥቃቶች ነበሩ። ነገር ግን፣
መሐመድ ከአቡ ጧሊብ ጋር በነበረው የቅርብ ዝምድና ምክንያት ህይወቱ በጥሩ ሁኔታ የተጠበቀ ነበር፣ ነገር ግን በአስቂኝ ተቃዋሚዎቹ (እንደ
ጠንቋይ፣ እብድ፣ ወይም ጭራቅ አጋንንት አለበት ከሚሉ ውንጀላዎች) የቃላት ስድብ ነጻ አልነበረም። አልፎ አልፎ ብስጭት ለምሳሌ በቤቱ ላይ
ቆሻሻ መወርወር። በተከታዮቹ ላይ እየደረሰ ያለው ቀጣይነት ያለው ትንኮሳ በክርስቲያኑ የአቢሲኒያ ንጉስ ስር ጥገኝነት የጠየቁትን በርካታ
ሙስሊሞች እንዲሸሹ አድርጓል ተብሏል።
የመጀመሪያዎቹ የነቢዩ የሕይወት ታሪክ ጸሐፊዎች በዚህ በመካ አጋማሽ ላይ ስለተከሰተው አንድ አስደሳች ክስተት ጠቅሰዋል። መሐመድ የመካ
ባላንጣ መሪዎች ፊት ባደረገው አንድ ስብከት የተቃዋሚዎቹን ድጋፍ ለማግኘት ሲል አል-ላት፣ አል-ኡዛ እና ማናት የተባሉትን ተወዳጅ
አማልክቶች መለኮታዊ ፍጡራን አድርጎ መቁጠር እንደሚችል ተናግሯል። ምልጃውም በእግዚአብሔር ዘንድ የጸና ነው። ነገር ግን ብዙም ሳይቆይ
ነቢዩ እነዚህን ቃላት የሰይጣን መጠላለፍ እንደሆኑ አምኖ አሁን ያለንን ቃል በ 53፡19-23 ተክቷል (በተጨማሪም 22፡51 ይመልከቱ)። እነዚህም
“የሰይጣን ጥቅሶች” በመባል ይታወቃሉ። እንደ ሃይካል ያሉ አንዳንድ የመሐመድ የዘመናችን የሕይወት ታሪክ ጸሐፊዎች ይህንን ታሪክ ለማጣጣል
ይሞክራሉ። ለብዙዎች ግን የኋለኛው የሙስሊም ትውልድ መፈልሰፍ ነበረበት ብሎ ማሰብ የማይቻል ይመስላል
14. አንድሬ, 122.
መሐመድ 75
ይህ ስለ ራሳቸው ነቢይ ነው። እንደ ራህማን ያሉ ሌሎች የዘመኑ ሙስሊሞች ይህንን ክስተት ፍፁም ለመረዳት የሚቻል አድርገው ይመለከቱታል።
ዋት እንዳመለከተው እ.ኤ.አ.
ስለ ታሪኩ መጀመሪያ መነገር ያለበት ነገር በጣም ፈጠራ ሊሆን አይችልም. መሐመድ በተወሰነ ጊዜ የቁርአን አካል ሆኖ ማንበብ አለበት።
ጥቅሶች በኋላ ላይ እንደ ሰይጣናዊ መነሻ ውድቅ የተደረጉት። ማንም ሙስሊም ስለ መሐመድ እንዲህ ያለ ታሪክ ሊፈጥር አይችልም ነበር፣ እና
ምንም መልካም ስም የለም።
የሙስሊም ምሁር ሙሉ በሙሉ ካልሆነ በስተቀር ሙስሊም ካልሆነ ሰው ይቀበለው ነበር።
በእውነታው ተማምኗል። የዘመናችን ሙስሊሞች ታሪኩን ከሱ ጀምሮ ውድቅ ያደርጋሉ
መሐመድ ያላቸውን ሃሳባዊ ምስል ይቃረናል; ግን, በሌላ በኩል
መሐመድ ሰው ለመሆኑ እንደ ማስረጃ ሊወሰድ ይችላል።
( 41 ፡6 )። 15
በአማኞች እና በመካ መኳንንት መካከል ያለው ውጥረት እየጨመረ በሄደ ቁጥር ለመሐመድ ተልእኮው በመካ ስኬታማ እንዳልሆነ ግልጽ ሆነ። አዲስ
የሥራ መሠረት መፈለግ ነበረበት። በተጨማሪም በ 619 ዓ.ም ታማኝ ሚስቱን ኸዲጃን እና ጠንካራውን ግን የማያምን ጠባቂውን አቡጣሊብን
አጥቷል። ኣብኡ ካለፈ በኋላ
ዋስትና ያለው. 16 ታሊብ፣ የመሐመድ ደህንነት ከአሁን በኋላ አልነበረም
ሌላው ብዙ ጊዜ የሚደጋገመው ስለዚህ የመካ ዘመን የኋለኛ ክፍል ታሪክ የመሐመድ ወደ ሰማይ ያደረገው ጉዞ ነው። እንደ እስላማዊ ትውፊት፣
አንድ ቀን ሌሊት ነቢዩን በመልአኩ ገብርኤል ከመካ ወደ እየሩሳሌም ተወሰደ (ስለዚህ እየሩሳሌም በእስልምና አስፈላጊነት)፣ ከዚያም በሰባቱ
ሰማያት በኩል ከቀደሙት ነቢያት ሁሉ ጋር ጎበኘ (ኢየሱስ በሁለተኛው ውስጥ ተገኝቷል) ሰማይ፣ ሙሴ በስድስተኛው፣ አብርሃም በሰባተኛው።
በመጨረሻም ወደ እግዚአብሔር ፊት ተወሰደ እና ለእስልምና የዕለት ተዕለት ጸሎት ልዩ ሂደቶችን ተቀበለ ። 17 ብዙ የዘመናችን ሙስሊም
ደራሲዎች ይህንን ታሪክ እንደ መንፈሳዊ ክስተት አድርገው ይመለከቱታል። 18
የዚህ ድንቅ ሚስጥራዊ ገጠመኝ ዜና የመካ ተቃውሞ ጠላትነት እንዲጨምር አድርጓል፣ እና ብዙ አማኞች የነቢያቸውን እውነት መጠራጠር
ጀመሩ። በተለይ በአንዳንድ አጎራባች የአረብ ከተሞች እና ጎሳዎች መካከል ድጋፍ ለማግኘት ብዙ ሙከራዎችን ካደረጉ በኋላ የመሐመድ ሁኔታ
የበለጠ እየጨለመ ነበር። ይሁን እንጂ መሐመድ ብዙም ሳይቆይ ከያትሪብ ከተማ ተወካዮች፣ በኋላ መዲና ተብላ ተጠራች። እ.ኤ.አ. በ 621 ክረምት
ላይ በመካ ወደ ካዕባ አመታዊ የአምልኮ ጉዞ ላይ ይሳተፋሉ የነበሩ ደርዘን ሰዎች ከመዲና የመጡ የአረማውያን መቅደሶች በድብቅ ተናዘዙ።
15. ደብሊው ሞንትጎመሪ ዋት፣ መሐመድ ስመካ ፣ 86።
16. ለቤተሰብ ጥበቃ የአረብ ልማዶች, ibid., 15-20 ይመልከቱ.
17. አንድሪው Rippin እና Jan Knappert, እ.ኤ.አ. እና ትራንስ., የእስልምና ጥናት ጽሑፋዊ ምንጮች (ማንቸስተር: ዩኒቨርሲቲ ፕሬስ, 1986), 68-72; ጄፍሪ, 35-46; እና
ዊሊያምስ, 66-69.
18. ሃይካል 139-47 እዩ።
76 የኦርቶዶክስ / ስላም መሰረታዊ አስተምህሮዎች
እስልምና ከመሐመድ በፊት. በቀጣዩ አመት በተካሄደው የሐጅ ጉዞ፣ የመዲና ሰባ አምስት ሰዎች ተወካይ ፓርቲ የእስልምናን እምነት መቀበሉ ብቻ
ሳይሆን መሐመድን ወደ ከተማቸው ጋብዞ ቃል ገብቷል።
እንደ ዘመዶቻቸው ሁሉ ነቢያቸውን ለመከላከል ታማኝነት ።
19
ሂጅራ (በረራ)
ከዚህ የአቀባበል ግብዣ በኋላ ብዙም ሳይቆይ መሐመድ ተከታዮቹን ከመካ በስተሰሜን ሁለት መቶ ማይል ርቀት ላይ ወደምትገኘው መዲና
እንዲሄዱ አዘዛቸው። ሙስሊሞች በጥቃቅን ቡድኖች ሾልከው ወጡና 150 ያህሉ ተሰደዱ። የመካ መሪዎች ስለ ሙስሊሞች ስደት ሲነገራቸው
መሐመድ ከተማውን ለቆ ከመዲና ተከታዮቹ ጋር ከመቀላቀል በፊት ሊገድሉት አሴሩ። ነገር ግን የግድያ ሙከራው በተፈፀመበት ምሽት ነብዩ እና
የቅርብ ጓደኛው አቡበክር ከከተማዋ ወደ መዲና ተደጋጋሚ ያልሆኑ መንገዶችን በመያዝ በተሳካ ሁኔታ አምልጠው መስከረም 24 ቀን ወደዚያች
ከተማ በሰላም ደረሱ ። 622.
ይህ ጉዞ ለእስልምና እድገት ትልቅ ለውጥ ያመጣ ነበር። ሾርተር ኢንሳይክሎፔድያ ኦፍ/ስላም እንዳስገነዘበው ፡- “የነብዩ ፍልሰት… ሙስሊሞች
የዘመናት አቆጣጠር መነሻ አድርገው የወሰዱት ፍትህ ነው፣ ምክንያቱም በአጭር ጊዜ ውስጥ በተጀመረው እንቅስቃሴ ውስጥ የመጀመሪያውን
ደረጃ ይመሰርታልና። በዓለም ታሪክ ውስጥ ያለው ጠቀሜታ" 20
ከመካውያን በተለየ መሐመድ በመዲና ጥሩ አቀባበል ተደርጎለታል። መዲና በብዙ መለያዎች ከመካ የተለየች ነበረች። ከሃይማኖታዊ እይታ አንጻር
የመዲና ነዋሪዎች በአካባቢው ያሉ በርካታ የአይሁድ ጎሳዎች ባሳዩት ጠንካራ ባህላዊ ተጽእኖ ምክንያት ወደ አንድ አምላክ አምልኮ ያዘነብላሉ።
በተጨማሪም የመዲና ተወላጆች በአካባቢው ነቢይ እንደሚመጣ ከአይሁዶች እንደሰሙ በእስልምና ወግ ተዘግቧል። ስለዚህ መዲናዎች መሐመድን
ለራሳቸው መጥተው የሚመጣ ነብይ አድርገው ለመቀበል ጓጉተው ነበር።
መሐመድ በመዲና ተቀባይነት እንዲያገኝ ማህበራዊ ሁኔታዎችም ትልቅ ሚና ተጫውተዋል። የበለጸገ የግብርና ከተማ ነበረች; ሆኖም ግን በዋና
ዋና ጎሳዎቹ መካከል ወደ ተከታታይ ደም አፋሳሽ ፍጥጫ እየተጎተተ ነበር። ስለዚህ “ሙሐመድን ወደ መዲና ሲጋብዙ፣ በዚያ የነበሩ ብዙ አረቦች
ምናልባት በተቃዋሚዎች መካከል ዳኛ ሆኖ እንደሚሠራ ተስፋ አድርገው ነበር ።
በዚህ ፈጣን የሁኔታዎች እድገት ውስጥ የመሐመድ ብልሃት በግልፅ ይታያል። በመካ ውስጥ በአብዛኛው የሃይማኖት ሰው ነበር, በመዲና ውስጥ
ወዲያውኑ ጥሩ ዲፕሎማት ሆነ.
19. እነዚህም ሁለቱ የአል-አቃባ ቃል ኪዳኖች በመባል ይታወቃሉ።
20. HAR Gibb እና JH Kramers፣ eds., Shorter Encyclopedia of Islam፣ (ኢታካ፡ ኮርኔል ዩኒቨርሲቲ ፕሬስ፣ 1953)፣ 397።
21. ዘ ኒው ኢንሳይክሎፔዲያ ብሪታኒካ፣ 15 ኛ እትም፣ 22፡3
መሐመድ 77
ፖለቲከኛ. አሁን ተመልካቾቹን በቁርዓን መገለጥ ማበረታታት ብቻ ሳይሆን አዲስ ባገኘዉ የፖለቲካ ሥልጣኑም ሀሳቦቹን ማስፈፀሚያ ማድረግ
አልቻለም።
የመሐመድ ተቀዳሚ ተግባር የተለያዩ የአረብ ጎሳዎችን፣ ሁለቱን የሙሃጅሩን ሙስሊም ወገኖች (ከመሐመድ ጋር የተሰደዱትን የመካ ሙስሊሞች)፣
አንሳርን (እስልምናን የተቀበሉ የመዲና ተወላጆች)፣ እና ተፅዕኖ ፈጣሪ የሆኑትን የአይሁድ ነገዶች ወደ አንድ የተዋሃደ ግንባር ማድረግ ነበር።
ለመዲና ከተማ አዲስ ህገ-መንግስት በመቅረጽ የተለያዩ አንጃዎችን በማዋሃድ በሚያስደንቅ ሁኔታ እያንዳንዱ ቡድን በሰላማዊ መንገድ አብሮ
የመኖር እና የውጭ ጥቃቶችን ለመደገፍ ይገደዳል። በተጨማሪም በዚህ ህጋዊ ሰነድ ውስጥ መሐመድ የፍትሐ ብሔር አለመግባባቶችን የመፍታት
የመጨረሻ ሥልጣን ያለው እንደ ነብይ እውቅና ተሰጥቶታል።
የመሐመድ ስኬት የሦስቱን የአይሁድ ጎሳዎች ድጋፍ ባለማግኘቱ በመጠኑ ተበሳጨ። መጀመሪያ ላይ ነቢዩ በአይሁዶች ዘንድ ሞገስ ለማግኘት
አንዳንድ አስፈላጊ ሁኔታዎችን ያደረገ ይመስላል። ለምሳሌ፣ ከአይሁዶች ልማድ ጋር በሚስማማ መልኩ፣ ደቀ መዛሙርቱ በሚጸልዩበት ጊዜ ወደ
ኢየሩሳሌም እንዲዞሩ አዟል፣ እና የአይሁድን የስርየት ቀን አሹራን እንደ በዓል ወስዶታል። እንዲሁም በዚህ ጊዜ የቀትር ጸሎት መግቢያ
ምናልባት በአይሁድ እምነት ላይ የተመሠረተ ሊሆን ይችላል። ነገር ግን፣ አይሁዶች የመሐመድን መልእክት እና የነቢይነት ይገባኛል ጥያቄውን
ውድቅ ያደረጉት፣ በዋናነት በቁርኣን መገለጦች እና በራሳቸው ቅዱስ ቅዱሳት መጻሕፍት መካከል ባለው ልዩነት ነው።
በመጨረሻ መሐመድ በአይሁዶች ላይ ያለውን ፖሊሲ ለውጦ ነበር። በቁርዓን መገለጥ (2፡142) በመታገዝ የጸሎት አቅጣጫውን ከኢየሩሳሌም
ወደ መካ መቅደሱ ቀይሮ የጾሙን ጊዜ ከአሹራ በዓል ወደ ሙሉ የረመዳን ወር ለወጠው ( በ 9 ኛው የጨረቃ ወር የአረብኛ የቀን መቁጠሪያ).
የቁርኣን ንግግሮችም በአይሁዶች ላይ በሚሰነዝሩበት ትችታቸው የበለጠ ጠንከር ያሉ ሆኑ (ዝከ. 9፡29፤ 98፡6)። በዚህ ጊዜ ነበር የቁርአን አፅንዖት
በአብርሃም ታሪክ ውስጥ በእስልምና ታሪክ ውስጥ እንደ ዋና ሰው ሆኖ ጎልቶ የታየበት (ዝከ. 4:125፤ 3:89፤ 6:89)። ይህ የአይሁድ እምነት
በሙሴ እና ክርስትና በኢየሱስ ላይ ከሰጠው ትኩረት ጋር የሚቃረን ነው። እንዲሁም በእስልምና ስነ-መለኮት ወደ ሀ
ተጨማሪ የአረብ ባህሪ.
22
ከጎሳ ውህደት ወሳኝ ተግባር በተጨማሪ መሐመድ የገጠመው ሌላው ከባድ ፈተና ከተማቸውን እና ንብረታቸውን ለቀው ወደ መዲና ለመጓዝ
ከተማቸውን እና ንብረታቸውን ለቀው ለወጡት መሐመድ አንዳንድ መተዳደሪያ መንገዶችን መፈለግ ነው። ከስደተኞቹ መካከል ጥቂቶቹ በገበያ
ላይ የንግድ ልውውጥ ማድረግ የቻሉ ሲሆን አንዳንዶቹ ደግሞ የጋራ ጉልበት ይሠሩ ነበር። ነገር ግን ብዙዎቹ ብዙም ሳይቆይ በመሐመድ ማዕቀብ
የንግድ የመካ ተሳፋሪዎችን በመውረር ተሳትፎ ጀመሩ። በመጀመሪያው አመት ነብዩ እራሱ ሶስት ወረራዎችን መርቷል። የእነዚህ ዓላማዎች ምንም
ጥርጥር የለውም
22. አንድሬ, 137-39 ተመልከት.
78 የኦርቶዶክስ እስልምና መሰረታዊ አስተምህሮዎች
ጥቃቱ የገንዘብ ሽልማት ለማግኘት ብቻ ሳይሆን በሙስሊሙ ሃይል እያደገ በመሄዱ መካውያንን ለማስደመም ነበር።
ቁርኣንም የመሐመድን አዲሱን ፖሊሲ አጽድቆታል "[ለመታገል]፣ ምክንያቱም ተበድለዋልና.... [እነሱም] ከቤታቸው የተባረሩት መብትን
በመጣስ፣—(በምንም ምክንያት) በስተቀር ጌታችን አምላክ ነው ይላሉ።(22፡39-40) በኋላም መገለጥ ያዛል፡- “በአላህም መንገድ ተዋጉ። አላህም
ነገሩን ሁሉ ሰሚ ዐዋቂ መኾኑን ዕወቁ።” (2፡244)። የሚመስለው አንዳንድ አማኞች ለመዋጋት ፈቃደኛ ባለመሆናቸው ቁርኣን ለሚያደርጉት
("ቤት ውስጥ ተቀምጠው ምንም ጉዳት አያገኙም" ከሚለው በተቃራኒ) እንደ "ልዩ ሽልማት" እና የጀነት መግቢያን የመሳሰሉ አዳዲስ
ማበረታቻዎችን አስተዋውቋል።
( 4፡95-96፤ 3፡194-95)።
23
በተለያዩ ምክንያቶች በመጀመሪያዎቹ አስራ ስምንት ወራት ውስጥ የተፈፀመው የሙስሊም ወረራ ምንም አይነት ምርኮ ማግኘት አልቻለም እና
በሁለቱ ወገኖች መካከል ምንም አይነት ግንኙነት አልነበረም። የመጀመሪያው ትክክለኛ ጦርነት በሙስሊሞች እና ጣዖት አምላኪዎች ቁረይሾች
መካከል የተደረገው በጥር 624 ጥቂት የሙስሊሞች ቡድን የመካ ተሳፋሪዎችን አድፍጠው ከአገልጋዮቹ አንዱን ገድለው ሁለቱን ማርከው
ምርኮውን በሰላም ወደ መዲና ይዘው መጡ። ይህ ድርጊት ሙስሊሞች በመሐመድ መመሪያ ደም ያፈሰሱት በተከበረው የረጀብ ወር ነው ተብሎ
ስለሚታመን ትልቅ ግርግር ፈጥሮ ነበር። አረቦች ከዓመቱ ውስጥ አራቱ የተቀደሱ ናቸው ብለው ያምኑ ነበር—ይህም በቁርዓን (9፡36) የተፈቀደ ነው
።
መሐመድ መጀመሪያ ምርኮውን ለተከታዮቹ ለመከፋፈል አመነታ ነበር፣ነገር ግን በመጨረሻ የቁርአን መገለጥ የነቢዩን ጥርጣሬ አቆመ።
መጋደል በእናንተ ላይ ተጻፈ። እናንተም ትጠሉታላችሁ። ለእናንተ የሚጠቅማችሁን ነገር ትጠሉ ዘንድ ትችላላችሁ... ግን አላህ ያውቃል እናንተም
አታውቁም። በተከለከለው ወር ውስጥ መጋደልን ይጠይቁሃል። «በውስጧ መጋደል ከባድ ነው። ግን አላህ ዘንድ የአላህን መንገድ መከልከል፣እርሱን
መካድ፣የተከበረውን መስጊድ መገናኘትን መከልከል፣ብልቶቹንም ማውጣት በአላህ ዘንድ ታላቅ ነው። ሁከትና ጭቆና ከመታረድ የከፋ ነው (2፡
216-17)።
የባድር ጦርነት _
ከጠላት ብዙ ምርኮ የማግኘት ተስፋ የሙስሊሙን ሞራል ከፍ አድርጎታል "ለቀጣዩ ጉዞው መሐመድ 300 ሰዎችን መሰብሰብ ችሏል ይህም ከዚህ
በፊት ከነበሩት አጋጣሚዎች ቢያንስ በመቶ በላይ" ነበር። 24 መሐመድ ራሱ ይህንን ዘመቻ የመራው አንድ ትልቅ ተሳፋሪ፣ የመካ ነጋዴዎችን ሁሉ
ለደህንነቱ አሳስቦ ነበር።
23. ስለ ጂሃድ (ቅዱስ ጦርነት) ተጨማሪ ማብራሪያ ምዕራፍ 8 እና አባሪ 5 ን ተመልከት።
24. ወ. ሞንትጎመሪ ዋት፣ መሐመድ በመዲና (ኦክስፎርድ፡ ክላሬንደን ፕሬስ፣ 1956)፣ 10.
79
ተመለስ እና በኋላ ሃምሳ ሺህ ዲናር ዋጋ እንዳለው ተነግሮ ወደ መካ እየተመለሰ ነበር።
የተጓዡን መሪ የነበረው ታላቁ የመካ መሪ አቡ ሱፍያን ነበር። በሸቀጦቹ ላይ ያለውን አደጋ ስለተገነዘበ የመጠባበቂያ ወታደሮችን ለማግኘት ወደ
መካ ወቅታዊ ጥያቄ ላከ። የመካ ሰዎችም ወዲያው ምላሽ ሰጡ እና የሙስሊሞችን ጥቃት ለመጋፈጥ ወደ 950 የሚጠጉ ተዋጊዎችን ጦር ላኩ።
ከኃይሉ መጠን በመነሳት መካውያን መሐመድን ለማስፈራራት በማሰብ ወደፊት የተጓዦችን ወረራ ያቆማል ብለን መገመት እንችላለን።
በመጋቢት 624 ባድር በተባለ ቦታ ሁለቱ ሀይሎች ተገናኙ። ሙስሊሞች ከሶስት ለበለጠ። በመሐመድ የላቀ ወታደራዊ ስልት እና ተከታዮቹ
ለእስልምና ጉዳይ ባሳዩት ቀናኢነት፣ነገር ግን በራስ የመተማመን መንፈስ የነበረውን የመካ አመራር አሸነፈ። የሙስሊሙ ጦር በጠላቶቻቸው ላይ
ከባድ ጉዳት አድርሷል። በጦርነቱ ወቅት አርባ አምስት ያህል ሰዎች ተገድለዋል, አንዳንድ የመካ መሪዎችን ጨምሮ እና ሰባዎቹ ተማርከዋል;
ሙስሊሞች ያጡት አስራ አራት ሰዎች ብቻ ናቸው።
መሐመድ በበድር የተካሄደውን ድል እግዚአብሔር ለነቢይነቱ መረጋገጡን የሚያሳይ ምልክት እንደሆነ ተርጉሞታል (ልክ እግዚአብሔር
መልእክታቸውን ለማረጋገጥ ነቢያትን በሚያስደንቅ ሁኔታ ከእርሱ በፊት እንዳስተላለፈ)። ነብዩ (ሶ.ዐ.ወ) ድሉ "የውሳኔ ቀን" እንደሆነ እና
ከሙስሊሞች ጎን የተዋጉት እራሱ እግዚአብሔር እና መላእክቱ እንደሆነ ተነገራቸው። "እናንተ የገደላችኋቸው አይደላችሁም፤ እርሱ ግን አላህ
ነው" (8፡17) ምእመናንም "0 መልክተኛ ሆይ! ምእመናንን ቀስቅሷቸው። ከናንተ ውስጥ ሃያ ቢሆኑ ... ሁለት መቶን ያሸንፋሉ። መቶም ቢሆን
ከከሓዲዎች ሺህን ያሸንፋሉ" (8) በሚለው አንቀጽ ተመስጧቸዋል። :65)
ከበድር በኋላ ወዲያው የመሐመድ ክብር በጣም ጨመረ። መሐመድ አዲስ ከፍ ባለ ደረጃው ላይ በመመሥረት ተቃዋሚዎቹን በመዲና ስልታዊ በሆነ
መንገድ ማጥፋት ጀምሯል፣ ይህም በመሐመድ አእምሮ ውስጥ ሁል ጊዜ በእስላማዊ ማህበረሰብ መረጋጋት ላይ እውነተኛ ስጋት ነበር። ይህ
ማጥፋት ነቢዩን በግጥም ያሾፉ አንዳንድ ገጣሚዎችን መገደል እና እንዲሁም ከሦስቱ የአይሁድ ነገዶች መካከል አንዱን ከመዲና መባረርን
ያካትታል 2 5 በዚህ ወቅት መሐመድ ብዙ ተከታታይ ትዳሮችን የጀመረ ሲሆን ይህም የመሪነት ቦታውን የበለጠ ያጠናክረዋል. የማህበረሰቡ። 26
የኡሁድ ጦርነት _
የመካ ሰዎች አሳፋሪ ሽንፈታቸውን ጠንቅቀው ያውቁ ነበርና አሁንም በአቡ ሱፍያን መሪነት ከህዝበ ሙስሊሙ ጋር እንደገና ለመፋለም ራሳቸውን
አዘጋጁ። ልክ ከበድር አንድ አመት በኋላ ሁለቱ ሰራዊት እንደገና በመዲና አካባቢ ተራራ አጠገብ ተገናኙ።
መሐመድን በመዲና, 14-16 ይመልከቱ ; እና ሃይካል, 243-44.
26. የመሐመድን ሚስቶች ዝርዝር ለማግኘት ዋት፣ መሐመድ በመዲና፣ 393-99 ይመልከቱ።
80 የኦርቶዶክስ እስልምና መሰረታዊ አስተምህሮዎች
ኡሁድ የመሐመድ ደጋፊዎች ከአንድ ሺህ ሙስሊሞች ጋር ሲቃወሙ መካውያን ሦስት ሺህ ሰዎች ነበሯቸው።
የመካ ሰዎች በቁጥር ብልጫ ቢኖራቸውም መጀመሪያ ላይ ጦርነቱ ለሙስሊሞች ድጋፍ ተደረገና ቁረይሾች መሸሽ ጀመሩ። ነገር ግን፣ የሙስሊም
ቀስተኞች ቦታቸውን ትተው፣ የመሐመድን የተገለጸውን ትዕዛዝ በመቃወም፣ እና በዘረፋው ለመካፈል ሲጣደፉ ማዕበሉ በፍጥነት ተቀየረ። ይህንን
እድል በመጠቀም የመካ ፈረሰኞች ከኋላ ሆነው ሙስሊሞችን አጠቁ። ሙስሊሞች በሁሉም አቅጣጫ መሮጥ ጀመሩ። በሰፈሩ ውስጥ ጠላት ነብዩን
ገድሏል የሚለው የውሸት ወሬ ሲወራ ተጨማሪ ግራ መጋባት ተፈጠረ። ነገር ግን መሐመድና ብዙኃኑ ኃይሉ በመጨረሻ ወደ አስተማማኝ ቦታ
አፈገፈጉ እና መካውያን በድላቸው ተደስተው ወደ ሀገራቸው ሄዱ።
የመሐመድ ሽንፈት በአካባቢው ያለውን ክብር ላይ ስነ ልቦናዊ ጎድቶታል። በመዲና የሚገኙት የመሐመድ ተቃዋሚዎች ከአይሁድ ተቃዋሚዎች
ጋር በመሆን በመሐመድ መጥፎ አጋጣሚ የተደሰቱትን “ሙናፊቆች” ( ሙናፈኩን) አልሸሸጉም። በርካታ የሙስሊም ወገኖች በመሐመድ
ጠላቶች አድብተው ተገድለዋል፣ እና በአንድ አጋጣሚ አንድ የባድዊን ጎሳ አርባ ሙስሊም ሚሲዮናውያንን በመግደል የነቢዩን ስልጣን ለመቃወም
ደፈሩ።
እነዚህ መሰናክሎች ቢኖሩም መሐመድ አቋሙን ለማጠናከር ጥረቱን ቀጠለ። በአጎራባች ጎሳዎች ላይ ተጨማሪ ጥቃቶችን መርቷል ወይም ፈቅዷል
"ይህም የራሱን ጥምረት ለማራዘም እና ሌሎች ወደ መካውያን እንዳይቀላቀሉ ለማድረግ ያለመ ይመስላል." 27 እንዲሁም በኡሁድ ከተሸነፈ
ከአንድ አመት በኋላ፣ መሐመድ ሁለተኛውን የአይሁድ ነገድ ከመዲና አባረረ እና ንብረታቸውን በሙሉ ወሰደ። ለሙስሊሞቹ የተተወው ዘረፋ
እጅግ በጣም ብዙ ከመሆኑ የተነሳ ሃይካል በመሐመድ የህይወት ታሪክ ላይ "ይህ ሽልማት ሙስሊሞች እስካሁን ከያዙት ከማንኛውም ነገር
ይበልጣል" በማለት ጽፏል። 28
የመዲና ከበባ _
በኡሁድ ካሸነፉ በኋላ፣ መካውያን እያደገ የመጣውን የመሐመድን ኃይል ለአንዴና ለመጨረሻ ጊዜ መጨፍለቅ እንዳለባቸው ተገነዘቡ። በ 627 ዓ.ም
የጸደይ ወቅት አቡ ሱፍያን በመዲና ሙስሊሞች ላይ አሥር ሺህ ሰዎችን ያቀፈ ታላቅ የአረብ ኮንፌዴሬሽን መራ። በዚህ ጊዜ መሐመድ ሰብሉን
ለመሰብሰብ እና በከተማው ውስጥ ለመቆየት ወሰነ እና - እንደ ወግ - በአንድ የፋርስ ደቀመዝሙር ምክር መሰረት, ሙስሊሞች ጥበቃ በሌለው
የከተማቸው ክፍሎች ፊት ለፊት ጉድጓድ ቆፈሩ። መካውያን መዲናን ለሁለት ሳምንታት ያህል ከበቡ። ነገር ግን ጉድጓዱን ለመሻገር ከበርካታ
ጊዜያት ሽንፈት በኋላ፣ መሐመድ ከተለያዩ ጎሳዎች ጋር ባደረገው ሚስጥራዊ ድርድር፣ ጥምረታቸው መፍረስ፣ እና ጥሩ ያልሆነ የአየር ሁኔታ፣
ከበባዎቹ ቁርጠኝነት አጥተው መውጣት ጀመሩ።
27. /1w አዲስ ኢንሳይክሎፔድያ ብሪታኒካ፣ 15 ኛ እትም፣ 22፡4።
28. ሃይካል 278 ይመልከቱ።
ከዚህ ጸጥተኛ ድል በኋላ የመሐመድ አቋም በእጅጉ ተጠናክሯል። ከበባው ብዙም ሳይቆይ መሐመድ የመጨረሻውን የመዲና የአይሁድ ነገድ ከመካ
ጠላቶች ጋር በሙስሊሞች ላይ አሲረዋል በሚል ጥርጣሬ ላይ ጥቃት ሰነዘረ። ከዚህ ቀደም ከነበሩት ሁለት የአይሁድ ነገዶች በተለየ መልኩ በቀላሉ
ከከተማው ከተባረሩት የጎሳ ሰዎች ሁሉ ተገድለዋል፣ ሴቶቹና ሕጻናቱም ለባርነት ተሸጡ። ይህን ምሕረት የለሽ ፍርድ በተመለከተ ቶር አንድሬ
እንዲህ ሲል ጽፏል፡-
መሐመድ በአይሁዶች ላይ የፈፀመውን ጭካኔ ማየት አለበት ምክንያቱም የእነሱ ንቀት እና አለመቀበል በህይወቱ ውስጥ ትልቁ ተስፋ አስቆራጭ
ነበር እና ለተወሰነ ጊዜ ሙሉ በሙሉ ለማጥፋት ዛቱ።
ትንቢታዊ ሥልጣኑ። ለእሱ, ስለዚህ, ይህ ቋሚ axiom ነበር
አይሁዶች የአላህና የመገለጥ ጠላቶች ነበሩ። ማንኛውም ምሕረት
ለእነሱ ምንም ጥያቄ አልነበረም. 29
የመካ ድል _
ለሚቀጥሉት ሁለት ዓመታት የመሐመድ ኃይል በፍጥነት እያደገ ነበር። ነብዩ ለህብረተሰቡ ከፍተኛ የገንዘብ ጥቅማጥቅሞችን የሚያመጡ ብዙ
ውጤታማ ዘመቻዎችን መርቷል። በዚህም ምክንያት, ተጨማሪ ሰዎች
እስልምና .30 ያለማቋረጥ ወደ እጣው እየተቀላቀለ ነበር።
ይህ በእንዲህ እንዳለ የመካ ወታደራዊ እና ኢኮኖሚያዊ ጥንካሬ በፍጥነት እያሽቆለቆለ ነበር። በተጨማሪም፣ በርካታ መሪዎቻቸው ከድተው
የመሐመድን ጎራ ተቀላቀሉ። በማርች 628 መካውያን መሐመድን እንደ አመጸኛ ሸሽቶ ማሰብ እንደማይችሉ በግልፅ የሚያሳይ የሰላም ስምምነት
(የሁዳይቢያ ስምምነት) ከመሐመድ ጋር አደረጉ ።
ከሰላም ስምምነት ከአንድ አመት በኋላ የመካ አጋሮች በመሐመድ አጋሮች ላይ ያደረሱት ጥቃት ስምምነቱ እንዲፈርስ አደረገ። ይህንን የቃል
ኪዳኑን መጣስ በሚገባ በመጠቀም በጥር 630 መሐመድ አስር ሺህ ሰራዊት ይዞ የሚወዳትን ከተማ መካን ወረረ ። ወዲያውም ካዕባን
ከጣኦቶቹ አጽድቶ ከጥቂቶች በስተቀር ለመካ መሪዎች ሁሉ አጠቃላይ ይቅርታ እንደሚደረግላቸው ቃል ገብቷል እንዲሁም ለእያንዳንዳቸው ለአቡ
ሱፍያንን ጨምሮ ታዋቂ ለሆኑት መካውያን ለጋስ ስጦታና ለእጅ ተሰጥቷቸው ሽልማት ሰጣቸው። ስለዚህም የረዥም ጊዜ ጠላቶቹን ድል ማድረግ
ብቻ ሳይሆን ክብራቸውንና አድናቆትን አግኝቷል። አንድሬ እንዳለው፣ “አሸናፊው ድሉን ከራሱ በመግዛትና በትዕግስት ሲጠቀምበት አልፎ አልፎ
ነው።
መሐመድ አድርገዋል"
31
29. አንድሬ, 155-56 ተመልከት.
30. አንዳንድ ተቺዎች ይህ የሆነበት ምክንያት የእስልምና ሃይማኖታዊ መስህብ በቁሳዊ ምክንያቶች የተደገፈ በመሆኑ ነው ይላሉ።” ዘ ኒው ኢንሳይክሎፔድያ
ብሪታኒካ፣ 4 ን ተመልከት።
31. አንድሬ, 166 ይመልከቱ.
82 የኦርቶዶክስ እስልምና መሰረታዊ አስተምህሮዎች
የመሐመድ የመጨረሻ ዓመታት _
መካ ለመሐመድ እጅ ከሰጠች በኋላ፣ በአረብ ባሕረ ገብ መሬት ውስጥ ያሉ ብዙ ጎሣዎች ተከትለው ለነቢዩ ታማኝ መሆናቸውን ተናገሩ። ሌሎች
በሙስሊም ሠራዊት ከተሸነፉ በኋላ ተገዙ። እንደአጠቃላይ፣ የአረማውያን ነገዶች አረማዊነትን የማውገዝ እና እስልምናን የመናገር ግዴታ
አለባቸው፣ ክርስቲያኖች እና አይሁዶች ግን የራሳቸውን እምነት መለማመድ ቢችሉም ግብር እና ግብር መክፈል ነበረባቸው። ብዙ የአረብ ነገዶችን
በእስልምና ሰንደቅ ስር ወደ አንድ የተዋሃደ እና ኃያል ሀገር ማካተት መቻሉ በእርግጥም መሐመድ ካከናወናቸው ታላላቅ ስራዎች አንዱ ነው።
እ.ኤ.አ. በማርች 632 መሐመድ ወደ መካ ኢስላማዊ ጉዞን መርቶ የስንብት ንግግሩን በአስር ሺዎች ለሚቆጠሩ ተከታዮቹ አቀረበ። ከሶስት ወር
በኋላ በሰኔ 632 የእስልምና ነቢይ በ 633 አመታቸው በድንገት ሞቱ።
መሐመድ በእስልምና ቦታ
እስካሁን መሐመድን የተመለከትነው ከታሪክ አንፃር ብቻ ነው። ነገር ግን፣ ልክ እንደሌሎች ሃይማኖታዊ ስብዕናዎች፣ የእስልምና ነቢይ ሌላ ጉልህ
ገጽታ አለ፡ በዓለም ዙሪያ ባሉ በሚሊዮን በሚቆጠሩ ተከታዮቹ ሕይወት እና እምነት ውስጥ ያለው ወሳኝ ቦታ። የዚህን ምዕራፍ የመጨረሻ ክፍል
መሐመድ እስላማዊ ባህልን እና ሥነ-መለኮትን በመቅረጽ ያበረከተውን ታላቅ ተጽእኖ ለመመርመር እናቀርባለን።
መሐመድ በእስልምና ባህል ላይ የሚያሳድረው ተጽዕኖ
"ሙስሊሞች በአላህ ላይ ጥቃቶችን ይፈቅዳሉ፡ አምላክ የለሽ እና አምላክ የለሽ ህትመቶች እና ምክንያታዊ ማህበረሰቦች አሉ፤ ነገር ግን
መሐመድን ለማጣጣል እጅግ በጣም 'ሊበራል' ከሚባሉት የማህበረሰብ ክፍሎች እንኳን የጋለ ጽንፈኝነትን ይቀሰቅሳል።" 32 ዊልፍሬድ ካንትዌል
ስሚዝ በሙስሊሙ ማህበረሰብ ውስጥ ለነቢያቸው ያለውን ጥልቅ እና የተስፋፋ አምልኮን አስመልክቶ የሰጡት አስተዋይ ትንታኔ በ 1946
ሲጽፈው እንደነበረው ዛሬም እውነት ነው።
ከኢብኑ ተይሚያ ፍርድ የተወሰደ (በአስራ አራተኛው ክፍለ ዘመን የኖረው የሙስሊም የቲዎሎጂ ምሁር የነብዩን ስም የሚያጠፋ ምንም አይነት
የንስሃ እድል ሳይኖር መገደል አለበት እያለ ነው) 33 ለአያቶላ ኩሜኒ ፈትዋ (ሃይማኖታዊ/ህጋዊ ፍርድ) እንግሊዛዊው ደራሲ ሳልሞን ራሽዲ
እንዲጠፋ፣ ሙስሊሙ ዓለም ለመሐመድ ያለውን አክራሪ ፍቅር የሚያሳይ ቁልጭ ምስል እናያለን። በሁለት ሀይለኛ ምስሎች ልቅባል የህንድ ታላቁ
የሃያኛው ክፍለ ዘመን ሙስሊም አሳቢ (እ.ኤ.አ. 1938)
32. ዊልፍሬድ ካንትዌል ስሚዝ በአነማሪ ሺመል “ነቢዩ መሐመድ የሙስሊም ሕይወት እና አስተሳሰብ መቶኛ ” ፣ በሺምሜል እና ፈላቱሪ፣ 35 ዓ.ም.
33. ኢብን ተይሚያ፣ የሙስሊም ቲዎሎጂ ምሁር ለክርስትና የሰጡት ምላሽ፣ እ.ኤ.አ. እና ትራንስ. ቶማስ ኤፍ ሚሼል (ዴልማር፣ ኒው ዮርክ፡ ካራቫን ቡክስ፣ 1984)፣
70. ኢብኑ ተይሚያ ራሱ አንዳንድ ታዋቂ ከቁርአን ውጪ ያሉ የተጋነኑ ነገሮችን በመቃወም ነቢዩን ማክበር እንደሌለበት በመግለጽ ከባድ ቅጣት መቀበሉ የሚያስቅ
ነው።
መሐመድ 83
በሚሊዮን የሚቆጠሩ ሙስሊሞች ስሜት በዚህ መልኩ፡- "የነብዩ ፍቅር እንደ ደም በህብረተሰቡ ደም ውስጥ ይሮጣል።" እና "አላህን መካድ
ትችላላችሁ ነቢዩን ግን መካድ አይችሉም!" 34
ለነቢዩ ያለው አምልኮ በእስላማዊ ጥበብ እና ስነ-ጽሁፍ ላይ ብቻ ሳይሆን መሐመድ ከሞተ በኋላ ብዙ የሙስሊም ህይወት እና የስልጣኔ ዝርዝሮችን
በመቅረጽ ረገድ መሰረታዊ ምክንያት ሆነ። በምዕራፍ 33፡21 ላይ ባለው የቁርኣን መመሪያ ተበረታታ፣ “ለእናንተ በአላህ መልእክተኛ መልካም
ምሳሌ (ሥነ ምግባር) አላችሁ። ” (በተጨማሪም 4፡80፤ 7፡) 157፤ 14:44) የመሐመድ ንግግር (ሐዲስ) እና ተግባር (ሱና) ዘገባዎች ሳይታክቱ
በቀጣዮቹ ትውልዶች የተሰበሰቡ ናቸው። ምንም እንኳን እነዚህ ሐዲሶች ከቁርኣን ጋር እኩል ተደርገው ባይታዩም ተመስጧዊ ያልሆኑ ቃላትና
ድርጊቶች መዝገብ ተደርገው ይታዩ ነበር። በመጨረሻም በሁለተኛውና በሦስተኛው መቶ ክፍለ ዘመን የእስልምና እምነት ሊቃውንት የነዚህን
ሐዲሶች ጽሑፎች (ማትን) እና የተራኪዎቻቸውን ሰንሰለት (ኢስናዶች) ከመረመሩ በኋላ ዛሬ ባለንበት የመፅሃፍ ቅርጾች ላይ
አስቀመጡት። 35
በሁሉም ሙስሊሞች መካከል ቁርኣን ብቸኛው የተቀደሰ እና ተመስጧዊ መጽሐፍ ቢሆንም፣ የነቢዩ ሐዲሶችም መሠረት ናቸው። አጂጆላ እንዲህ
ሲል ጽፏል፡- “(የመሐመድ) ሕይወት ለተከታዮቹ መነሳሳት ሆነ። ምንም እንኳን የደቂቃ ተግባራትና ተግባራት በባልደረቦቹ እና በዘመኑ ሰዎች ለሰው
ልጅ ጥቅም ሲባል ተመዝግበዋል ” 36 የሙስሊም ደራሲ ካትሬጋ እንዲህ ሲል ጽፏል።
ሐዲስ እንደ ቁርኣንና እንደ ቀደሙት ቅዱሳት መጻሕፍት ቅዱስ መጽሐፍ (መገለጥ) አይደለም ። ነገር ግን ለሙስሊሞች የሐዲስ አስፈላጊነት
ከቅዱስ ቁርኣን ቀጥሎ በሁለተኛ ደረጃ ላይ ይገኛል። ሀዲሱ ከቁርኣን ጋር ደጋፊ ነው ። ቅዱስ ቁርኣንን ለማብራራት እና ለማብራራት እና ቁርአንን
በተግባራዊ መልኩ ለማቅረብ ይረዳል። . . . እንደ ሙስሊም ሀዲስ አጥንተን ካልተከተልን የእስልምና እውቀታችን ያልተሟላ እና ይንቀጠቀጣል ።
በተመሳሳይ የውጭ ሰው ሀዲስን ችላ ካለ እስልምናን ሊረዳው አይችልም።3 7
የዘመናት ታላቁ የሙስሊም የነገረ መለኮት ምሁር አል-ጋዛሊ (እ.ኤ.አ. 1111 ) በጥንታዊው ኢህያ ኡሉም አድ-ዲን (የሃይማኖታዊ ሳይንሶች
መነቃቃት) የነቢዩን ወግ የመጠበቅን አስፈላጊነት እንዲህ ሲል ገልጿል።
34.ሺመልን 239፣256 ተመልከት።
ስድስት ቀኖናዊ የሐዲስ ስብስቦች አሉ ሁለቱ በጣም የተከበሩት የአል-ቡካሪ ሳሂህ እና የአል-ሙስሊም ሳሂህ ናቸው። በሐዲስ ሥነ ጽሑፍ ላይ አጭር እና
አጭር ውይይት ለማግኘት ኢንሳይክሎፔዲያ ብሪታኒካ፣ 10-12 ተመልከት ።
36. አጂጆላ, 217.
37. ካትሬጋ እና ሼንክ፣ 31 ይመልከቱ።
84 የኦርቶዶክስ እስልምና መሰረታዊ አስተምህሮዎች
የደስታ ቁልፉ ሱናን መከተል መሆኑን እወቅ
ተግባር] እና የአላህን መልእክተኛ በመምጣት እና በመሄዱ ሁሉ ለመምሰል።
እንቅስቃሴው እና እረፍት, በአመጋገብ, በአመለካከቱ, በእንቅልፍ እና በእሱ
ወሬ... እግዚአብሔር አለ፡- "መልእክተኛው ያመጡትን ተቀበሉ እና
የከለከለውን ነገር ከርሱ ተቆጠብ!” (59:7) ማለትም መቀመጥ አለብህ ማለት ነው።
ሱሪዎችን ለብሰው፣ እና ጥምጥም ሲያደርጉ መቆም፣ እና ወደ
ጫማ በሚለብስበት ጊዜ በቀኝ እግር ይጀምሩ. 38
ነብዩ ይህን ተወዳጅ የህንድ ፍሬ ነክተው ስለማያውቁ ማንጎን አለመብላት ይሻላል ብሎ ያምን በነበረው የአስራ ዘጠነኛው ክፍለ ዘመን የህንድ
ለውጥ አራማጅ በሰይዲ አህመድ ካን ውስጥ የሙስሊሞችን የነብይነት ትውፊት በመከተል የሚገርም ምሳሌ አለ። በተጨማሪም ታላቁ ሚስጢር
ባየዚድ ቢስታሚ መሐመድ እንዴት እንደሚሆን ማረጋገጥ ባለመቻሉ ለስልሳ ዓመታት ያህል ሐብሐብ አልበላም ይባላል።
ሐብሐብ ቆርጠዋል!
39
በእርግጥ እነዚህ የነቢዩን የአኗኗር ዘይቤ ለመኮረጅ አብነቶች ናቸው። ምንም እንኳን አብዛኞቹ አማኝ ሙስሊሞች ወደዚህ ፅንፍ ባይሄዱም በብዙ
የዕለት ተዕለት ኑሮአቸው ዝርዝር ውስጥ የመሐመድን ምሳሌ ለመከተል የተቻላቸውን ሁሉ ይጥራሉ ። በሃርቫርድ ዩኒቨርሲቲ የእስልምና ታዋቂ
ምሁር ሽመል ትንቢታዊ ወግ በኢስላማዊ ባህል አንድነት ላይ ያለውን ተጽእኖ ተመልክተዋል።
ይህ የመሐመዲ (የመሐመድ ምሳሌ) የመሣሠሉት ሐሳብ ነው።
ከሞሮኮ እስከ ኢንዶኔዥያ ያሉ ሙስሊሞችን እንደዚህ አይነት ተመሳሳይነት አቅርቧል
የተግባር: አንድ ሰው የትም ቢሆን, አንድ ሰው ሲገባ እንዴት ጠባይ እንዳለበት ያውቃል
ቤት፣ የትኛዎቹ የሰላምታ ቀመሮች ለመቅጠር፣ በጥሩ ጓደኛ ውስጥ ምን መራቅ እንዳለቦት፣ እንዴት እንደሚበሉ እና እንዴት እንደሚጓዙ። ለብዙ
መቶ ዘመናት ሙስሊም ልጆች አሏቸው
በነዚህ መንገዶች ነው ያደጉት። 40
ትንቢታዊው ትውፊት በእያንዳንዱ አማኝ ሕይወት ላይ ከፍተኛ ተጽዕኖ ከማሳደሩም በላይ የእስልምና ህግ እና የማህበራዊ አስተዳደር መሰረትም
ነው። ኢስላማዊ ህግ ወይም ሸሪዓ የተመሰረተው በቁርአን፣ በሐዲስ፣ በኢጅማዕ (የህብረተሰቡ ስምምነት) እና ቂያስ፣ አናሎጅካዊ ምክንያትን
ለሌሎቹ ሶስት ምንጮች በመተግበር አዳዲስ ህጎችን ለመቀነስ ነው። በሱኒ እስላም ውስጥ አራት የተቋቋሙ ሥርዓታዊ የሕግ ትምህርት ቤቶች
አሉ ፣ "ስለዚህ ዛሬ አብዛኞቹ የሱኒ ሙስሊሞች ከእነዚህ አራት የአንዱን መድሃብ (ሥርዓት) በመከተል ሃይማኖታዊ እና ማህበረሰባዊ
ሕይወታቸውን በመድሃኒት ማዘዣ መሠረት በማዘዝ ይገኛሉ ።
ከእነዚህ ትምህርት ቤቶች የአንዱ የሕግ ባለሙያዎች. "
41
38. ሽመል፣ 31 እዩ።
39. ኢቢድ, 44.
40. ኢቢድ., 55.
41. ጄፈርሪ፣ xii ይመልከቱ። በተጨማሪም ጎልድዚሄርን ተመልከት, "የህግ ልማት" ወደ እስላማዊ ሥነ-መለኮት እና ህግ መግቢያ.
መሐመድ 85
በሙስሊሙ አለም ላይ የተሳሳተ አመለካከት እንዳይይዝ፣ ምንም እንኳን ኢስላማዊ ሱና እና ሸሪዓ (የእስልምና ሲቪል ህግ) በሙስሊም ሀገራት
ባህሎች ውስጥ መሰረታዊ ሚና ቢጫወቱም አብዛኛው ባህላዊ እና ሃይማኖታዊ ጉዳዮች ተጥሰዋል። የምዕራባውያን ባህል በእነዚህ አገሮች ላይ
ባሳደረው ከፍተኛ ተጽዕኖ ምክንያት ባለፈው ምዕተ ዓመት ውስጥ። ለምሳሌ፣ በብዙ አጋጣሚዎች በእስልምና ውስጥ ያሉ የለውጥ አራማጆች
ቡድኖች በትንቢታዊ ሀዲስ ላይ ጥብቅ እምነትን ውድቅ እያደረጉ ነው። እንዲሁም አንድ ሰው በእስልምና አገሮች አኗኗራቸው ቁርኣንና ነቢዩ
ባስቀመጡት መመሪያ መሰረት ያልሆኑ በርካታ ስመ ሙስሊሞችን ማግኘት ይችላሉ። የእስልምና ሸሪዓን ጥብቅ ታዛዥነት በተቃራኒ
ዲሞክራሲያዊ እና የምዕራባውያን የአስተዳደር ዘይቤዎችን ስለሚከተሉ መንግስታዊ ህጎችም ተመሳሳይ ነገር ሊባል ይችላል።
42
መሐመድ በእስልምና ቲዎሎጂ ውስጥ _ _
ሙስሊሞች ለመሐመድ ያላቸው ትልቅ ክብር ቢሆንም፣ ደረጃውን የጠበቀ ኢስላማዊ ሥነ-መለኮት በምንም መልኩ እርሱን አምላካዊ እንደሆነ
አድርጎ እንደማይመለከተው ማስገንዘብ በጣም አስፈላጊ ነው። ሽመል በትክክል እንዳስጠነቀቀው፣ “በሥነ መለኮትም ሆነ በሥነ ፍጥረት አነጋገር
መሐመድ ከክርስትና ክርስቶስ ጋር ሊመሳሰል አይችልም—ስለዚህ የሙስሊሞች ‘ሙሐመዳንስ’ ለሚለው ቃል ያላቸው ጥላቻ፣ ይህም
ከክርስቲያኖች ጽንሰ-ሐሳብ ጋር የተሳሳተ ትይዩ የሆነ ይመስላል። " '43 የእስልምና ኑዛዜ ሁለተኛ ክፍል በግልፅ እንደሚያሳየው መሐመድ
የእግዚአብሔር ነቢይ ብቻ ነው።
ነገር ግን ይህን ካልን የመሐመድን ሰው አስፈላጊነት በተመለከተ በተለያዩ የሙስሊም ቡድኖች ዘንድ የተለያዩ እና አንዳንዴም እርስ በርሱ የሚቃረኑ
አመለካከቶች እንዳሉ ልንጠቁም ይገባናል። እነዚህ አመለካከቶች እሱን እንደ ቀና ሰው ከመቁጠር የመለኮታዊ መገለጥ ተቀባይ እስከ ከፊል መለኮት
እና ከሞላ ጎደል ዘላለማዊ ፍጡር ድረስ ይደርሳሉ።
በቁርአን ማስረጃ እና በኦርቶዶክስ እስልምና መሰረት መሐመድ እግዚአብሔር ለሰው ልጅ የመጨረሻ መልእክተኛ እንዲሆን የመረጠው ሰው ብቻ
ነበር እናም ንፁህ እና ፍፁም የሆነውን የእስልምና ሀይማኖት ለአለም ለማስተዋወቅ ያገለገለው ። "የቀድሞው የአላህ ነቢይ ሁሉ ለተለየ ሕዝብ
ተልኳል፣ መሐመድ ግን እስከ ዕለተ ምጽአት ድረስ ለዓለም የሰው ልጆች ሁሉ ተልኳል።" 44 6፡50 ላይ እንዲህ እናነባለን፡- “በላቸው፡- የአላህ
ገንዘቦች ከእኔ ዘንድ እንዳሉ አልነግራችሁም፥ የተሰወረውንም አላውቅም፥ እኔም መልአክ ነኝ አልላችሁም። እኔ ወደ ላይ የተወረደውን እከተላለሁ
እንጂ።
42. የሺሜል የመካከለኛው ምስራቅን ወቅታዊ ሁኔታ ሲተነተን "አሁን ከእስልምና ወግ ጋር የተጋረጠውን አደጋ ማወቁ ለሙስሊም መሰረታዊ እምነት ድንገተኛ
እድገት አስተዋጽኦ አድርጓል ይህም ያልተዘጋጀው የምዕራቡ ዓለም ያልተዘጋጀ ነው" (55).
43. ኢቢድ., 24.
44. መሐመድ አቡል ኩሰም፣ የነፍስ መዳን እና የእስልምና እምነት (ለንደን፡ ኬጋን ፖል ኢንተርናሽናል፣ 1983)፣ 32.
86 የኦርቶዶክስ እስልምና መሰረታዊ አስተምህሮዎች
እኔ!» በማለት መሐመድ ተነግሮታል፡- “እኛ ብንፈቅድ ኖሮ በተመስጦ የላክንህን እናስወግዳለን፡ ያን ጊዜ በኛ ጉዳይ ከጉዳይህ ምንም የሚከራከርን
አታገኝም ነበር” (17፡86)። 29፡50 ላይ ደግሞ “እኔ ግልጽ አስጠንቃቂ ነኝ” የሚለውን የመሐመድን ግልፅ ቃል እናነባለን።
ሙስሊሞች እግዚአብሔርን ብቻ ያመልካሉ። መሐመድ የእግዚአብሄርን ቃል እንዲያስተምር እና አርአያነት ያለው ህይወት እንዲመራ
በእግዚአብሔር የተሾመ ሟች ብቻ ነበር። በአምልኮ እና ፍፁምነት ለሰው ምርጥ አርአያ ሆኖ በታሪክ ቆሟል። እርሱ ሰው ምን ሊሆን እንደሚችል
እና በበጎነት እና በበጎነት መስክ ሊያከናውን ለሚችለው ነገር ህያው ማረጋገጫ ነው። ከዚህም በላይ ሙስሊሞች በመጨረሻው የሃይማኖታዊ
ዝግመተ ለውጥ እርከን ላይ በእርሱ የታደሰው ቢሆንም እስልምና በመሐመድ እንደተመሰረተ አያምኑም። 45
መሐመድ ሰው ብቻ መሆኑን አምኖ መቀበል ለኦርቶዶክስ እስልምና ምንም የሚያሳፍር አይደለም ምክንያቱም ጥብቅ አሀዳዊ አምላክ ነው
(ምዕራፍ 1 እና 2 ይመልከቱ)። ነገር ግን ቀደም ብለን እንደገለጽነው በኦርቶዶክስ እስልምና እምነት ነብይነት የእግዚአብሔር ስራ በአለም ላይ
ከፍተኛ ከፍታ ያለው ሲሆን በመሐመድ እግዚአብሔር የነቢይነት ቢሮን ስለዘጋው ይህ እግዚአብሔር ለሰው ልጅ ሊሰጠው የሚችለው ትልቁ ክብር
ነው። ስለዚህ ለሙስሊሞች መሐመድ ከነብያት ሁሉ (ከሃተም አል-አንቢያ) የመጨረሻ እና ታላቅ ነው ። በሚታወቀው ሀዲስ የመሐመድ
ታላቅነት እንዲህ ይላል።
እኔ በስድስት ነገሮች ላይ በሌሎቹ ነቢያት ላይ ልቅና ተሰጠኝ፡ ምድር ለእኔ መስጊድ ተደረገችብኝ፣ አፈሩዋም የተጠራ ነው። ምርኮ ተፈቅዶልኛል;
በአንድ ወር ጉዞ ርቀት ላይ በሚያስደንቅ መነሳሳት ድል ተሰጠኝ; ለመማለድ ፍቃድ ተሰጥቶኛል; እኔ ወደ ሰዎች ሁሉ ተልኬአለሁ; ነቢያትም ከእኔ
ጋር ታትመዋል። 46
ታዋቂው የሙስሊም ክላሲክ በካማል ኡድ ዲን አድ ዳሚሪ ስለ ተወዳጁ ነቢይ የሚከተለውን መግለጫ ይሰጠናል፡-
መሐመድ ከሰው ልጆች ሁሉ የበለጠ የተወደደ፣ ከሐዋርያት ሁሉ የላቀ ክብር ያለው፣ የእዝነት ነቢይ፣ የምእመናን ራስ ወይም ኢማም፣ የምስጋና
ባንዲራ ተሸካሚ፣ አማላጅ፣ የሥልጣን ባለቤት፣ የወንዙ ባለቤት ነው። በፍርዱ ቀን የአደም ልጆች በአርማዋ ስር ያሉባት ገነት ናት። እርሱ ከነቢያት
ሁሉ በላጭ ነው፤ ሕዝቡም ከአሕዛብ ሁሉ በላጭ ነው። . . የእምነት መግለጫውም ከሃይማኖት ሁሉ የላቀ ነው። ተአምራትን አድርጓል፣ እናም
ታላቅ ባህሪያትን ነበረው። በአእምሮ ፍፁም ነበር፣እናም የተከበረ ምንጭ ነበር። እሱ ፍጹም የሚያምር መልክ ነበረው ፣ የተሟላ ዘር-
45. አብዳላቲ፣ 8.
46. ሽመል፣ 62 እዩ።
መሐመድ 87
የአፈር መሸርሸር፣ ፍጹም ጀግንነት፣ ከመጠን ያለፈ ትህትና፣ ጠቃሚ እውቀት ... ፍጹም
አላህን መፍራት እና ታላቅ ፍርሃት። በሁሉም ዓይነት ፍጽምና ውስጥ እጅግ በጣም አንደበተ ርቱዕ እና ፍፁም ሰው ነበር። 47
በተለምዶ እስላማዊ ይቅርታ ጠያቂዎች መሐመድ ከቀደሙት ነቢያት የላቀ መሆኑን የሚያረጋግጡ በርካታ ምክንያቶችን አቅርበዋል። “የእነዚህ
ማስረጃዎች ዋና” ሚዛን ul ሀቅ በተባለው መጽሃፍ መሠረት ፡-
(1) ብሉይ ኪዳንም ሆነ አዲስ ኪዳን ስለ እሱ ግልጽ የሆኑ ትንቢቶችን ይዘዋል።
(2) የቁርኣን ቋንቋ እና አስተምህሮ ትይዩ የሌላቸው ናቸው ስለዚህም ቁርኣን ብቻውን ለትክክለኛነቱ በቂ ማረጋገጫ ነው።
የመሐመድ የይገባኛል ጥያቄዎች.
(3) የመሐመድ ተአምር(ቶች) በልዑል እግዚአብሔር የታተመ ማኅተም ነው።
በእሱ የይገባኛል ጥያቄዎች ላይ.
(4) ህይወቱ እና ባህሪው የመጨረሻው እና የመጨረሻው መሆኑን ያረጋግጣል
የነቢያት ታላቅ።
(5) የእስልምና ፈጣን መስፋፋት ልዑል እግዚአብሔር እንደላከው ያሳያል
ለሰዎች የመጨረሻው መገለጥ. 48
የዘመኑ የእስልምና ተከላካዮች ከላይ በተገለጹት የጥንታዊ ጭብጦች ላይ ልዩነቶችን ይሰጣሉ፣ በአጠቃላይ ግን እነዚህ አሁንም መሐመድን
የሚደግፉ አምስቱ ዋና ዋና ክርክሮች ናቸው። (በዚህ ርዕስ ላይ ተጨማሪ ማብራሪያ ለማግኘት ምዕራፍ 8 ተመልከት።)
የመሐመድን የመልእክተኛነት ሚና ከኦርቶዶክሳዊ ግንዛቤ በተጨማሪ፣ ምንም እንኳን ከነቢያት ሁሉ የላቀ ቢሆንም፣ ብዙም ሳይቆይ ታዋቂው
እስልምና ስለ ነቢይ ከቁርኣን ወሰን ያለፈ ሌሎች እምነቶችን አዳብሯል። አንድ አስፈላጊ መዛባት መሐመድ በእግዚአብሔር ፊት ለማኅበረሰቡ
አማላጅ አድርጎ ማመን ነው።
ቁርኣን በፍርድ ቀን የምልጃ እድልን ውድቅ አደረገ (2፡48፣254)። ነገር ግን 2፡255 ላይ “እርሱ (አላህ) ከፈቀደ በቀር ማንም ወደ እግዚአብሔር
ሊማልድ እንደማይችል ተነግሯል። ስለዚህም ይህ ልዩ የምልጃ (ሻፋአህ) ፍቃድ ቁርአን ለሰው ልጆች እዝነት ብሎ ለጠራው ለመሐመድ
እንደተሰጠ ብዙ ሙስሊሞች ተረድተዋል።
ከዚህ የቁርአን ተፍሲር በተጨማሪ ይህን አስተምህሮ የሚደግፉ ብዙ ሀዲሶች በእስልምና መጀመሪያ ላይ ተዘጋጅተዋል። አንድ ታዋቂ ወግ የሰው
ልጅ ሁሉ ከአንድ የሚወጣበትን የመጨረሻውን ቀን ይገልጻል
47. ጆሴፍ ጉደል፣ ለእያንዳንዱ ሙስሊም መልስ (ተሲስ፣ Simon Greenleaf Law School, 1982)፣ 72.
48. ሲጂ ፒፋንደር፣ ሚዛኑል ሃቅ (የእውነት ሚዛን) (ቪላች፣ ኦስትሪያ፡ የሕይወት ብርሃን፣ 1986)፣ 225-26።
88 የኦርቶዶክስ እስልምና መሰረታዊ አስተምህሮዎች
ምልጃን ለመጠየቅ ነቢይ ወደ ቀጣዩ. ከአዳም ጀምሮ እስከ ኢየሱስ ያሉ ነቢያት ሁሉ ብቁ ባለመሆናቸው ይህንን ኃላፊነት ለመቀበል ፈቃደኞች
አይደሉም። ግን በመጨረሻ መሐመድ የአማላጅነቱን ሚና ተቀበለ ፣ ምክንያቱም ማህበረሰቡን በተሳካ ሁኔታ ወደ ገነት መምራት ይችላል።
በሺዎች የሚቆጠሩ የሚያምሩ እስላማዊ ግጥሞች እና ልብ የሚነኩ ጸሎቶች ስለ ሙስሊሞች የመሐመድ አማላጅነት ለድነታቸው ያላቸውን
ተስፋ ይናገራሉ። ለምሳሌ ታላቁ የሰሜን አፍሪካ ፈላስፋ ኢብን ኻልዱን ነቢዩ ሙሐመድን "በአማላጅነትህ ስጠኝ፣ ለዚህም ተስፋዬ ከአስቀያሚ
ኃጢአቴ ይልቅ የሚያምር ገጽ ስጠኝ!" ሌላ የሙስሊም አሳቢም ሰሚዎቹን በእነዚህ ቃላት መክሯቸዋል፡- “አንድ ሰው በትንሳኤ ቀን በአለም ላይ
ካሉት ሰዎች ሁሉ መልካም ስራዎችን ቢያመጣ እና በነብዩ (ሰ. ሥራ ወደ እርሱ ይመለሳሉ, ተቀባይነት የሌላቸው ናቸው. ሙስሊሙ ባለቅኔ
ቲሊምሳኒ መሐመድን እንዲህ ሲል ጠራው፡- “እኔ ብዙ ኃጢአቶች አሉብኝ—ነገር ግን ምልጃህ ከገሃነም እሳት ሊያድነኝ ይችላል። እና የኡርዱ
ታላቁ የግጥም ገጣሚ ሚር ታኪ ሚር እንዲህ ሲል ጽፏል: "ለምን ትጨነቃለህ, 0 ሚር, ጥቁር መጽሃፍህን እያሰብክ? የነቢያት ማኅተም ሰው
ለመዳንህ ዋስትና ነው! "49
ከሙስሊሞች የመሐመድ አማላጅነት እና በረከት ተስፋ ጋር በቅርበት የሚዛመደው "አላህ ይባርካቸውና ሰላም ይስጣቸው" የሚለው ዓለም
አቀፋዊ የእስልምና ቀመር ነው። (የሺዓው ትርጉም ደግሞ የመሐመድ ቤተሰብን ይባርካል።) ይህ ተግባር መሰረቱን ያገኘው በራሱ በቁርኣን ውስጥ
ነው፡ “አላህና መላእክቱ በነቢዩ ላይ በረከቶችን ያወርዳሉ፡ 0 እናንተ ያመናችሁ ሆይ! ለእርሱም ሰላምታ አቅርቡለት።” (33፡56) እንዲሁም ብዙ
ሀዲሶች ይህንን በረከቶች በመሐመድ ላይ መድገም ያለውን ጥቅም ያብራራሉ። አንድ ሀዲስ ለነብዩ ለተጠሩት ፀጋዎች ሁሉ አላህ ያንን ፀጋ አስር
ጊዜ እንደሚመልስ ቃል ገብቷል። ሌላው ሐዲሥ አማኞች በዕለተ ጁምዓ ነቢዩን (ሰዐወ) እንዲባርኩ ያበረታታል ምክንያቱም በዚያ ቀን ሰላምታ
በፊቱ ስለሚቀርብ። 50
ሌላው በአንዳንድ ሙስሊሞች ዘንድ ተወዳጅ የሆነው፣ በኦርቶዶክስ እስልምና የተወገዘ፣ መሐመድን አምላክ እስከመሆን ድረስ ያለው አምልኮ
ነው። አሁንም ይህንን አቋም የሚደግፉ ብዙ ሐዲሶች አሉ። አንድ ሐዲስ ስለ መሐመድ ቅድመ ህልውና ሲናገር ሌላኛው ደግሞ እግዚአብሔር
ዩኒቨርስን የፈጠረበት ዓላማ እንደሆነ ይናገራል። "አዳም ገና በሸክላና በውሃ መካከል በነበረ ጊዜ እኔ ነብይ ነበርኩ።" "አንተ ባልሆን እኔ (አላህ)
አለምን ባልፈጠርኩ ነበር" 51 በኢራን ሙስሊሞች ዘንድ ታዋቂ የሆነ አንድ ሀዲስ እግዚአብሔር “እኔ ያለ ‹m› ያለ አህመድ ነኝ። አህመድ ሌላው
የመሐመድ ስም ነው። ውስጥ ያለው ፊደል ከቃሉ ውስጥ ከተገለለ አሃድ ( አንድ) ይሆናል።
49. ሽመል፣ 88፣ 96 እዩ።
50. ኢቢድ., 92-93.
51. ጉደል 73 እዩ።
ይህም የእግዚአብሔር ሌላ ስም ነው። ይህ ሐዲስ በእግዚአብሔር እና በመሐመድ ሰው መካከል ያለውን ኢምንት ልዩነት ያሳያል ተብሎ ይጠበቃል።
ይህ የመሐመድ ሰብአዊነት የማጉደል ሂደት በታዋቂው የኑር-መሐመድ ትምህርት ወይም የመሐመድ ብርሃን አስተምህሮ ላይ ተጨማሪ ለውጥ
ወሰደ። እንደ ብዙ የእስልምና ትውፊት መጽሐፍት እግዚአብሔር በመጀመሪያ የመሐመድን ብርሃን ፈጠረ እና ከዚያ ብርሃን በኋላ የቀረውን
ፍጥረታት ፈጠረ። 52 ስለዚህ መሐመድ የፍጥረት ሁሉ ግብና ምክንያት ብቻ ሳይሆን የፍጥረት መንስኤም ነበር። እያንዳንዱ ነቢይ በተወሰነ ደረጃ
ሊገለጥ የቻለውም ይህንን የመሐመድ ብርሃን ነው። 53
ነብዩን ከፍ ከፍ ለማድረግ አንድ ተጨማሪ እርምጃ ዘጠና ዘጠኝ በጣም የተከበሩ ስሞችን ማግኘት ነው። ናዚር-አሊ፣ የእስልምና ግንዛቤ ምሁር፣
አንድ ታዋቂ የአምልኮ መጽሐፍ "201 የመሐመድ ስሞችን ዝርዝር ይዟል (ከዘጠና ዘጠኙ ለእግዚአብሔር ነው!) ብዙዎቹ ስሞች ከተወሰኑ
መለኮታዊ ስሞች ጋር ተመሳሳይ ናቸው... በተጨማሪም የእግዚአብሔር ስሞች ከነቢዩ ስም በፊት ተሰጥተዋል ይህም ንጽጽርን ለማበረታታት
ነው!" 54 ሺመል በእስልምና መጀመሪያ ላይ የነቢዩ ዘጠና ዘጠኙ ስሞች እንኳ በቂ እንዳልሆኑ ጽፏል። ብዙም ሳይቆይ ሁለት መቶ ስሞች ተቆጠሩ ፣
በኋላም አንድ ሺህ። ታዋቂ እምነትም ያንን ይይዛል
ነቢዩ በእያንዳንዱ ዓይነት ፍጡር ልዩ ስም ይባላሉ።
55
በታዋቂው እስልምና ውስጥ መሐመድ ያለውን አቋም በተመለከተ ናዚር-አሊ የሚከተለውን አስተውለዋል።
በዘመናዊው የፓኪስታን ማህበረሰብ ውስጥ ያለው ይህ ክብር እጅግ አስደናቂ ነው። ህብረተሰቡ በስም የሱኒ ኦርቶዶክስን በጥብቅ ይከተላል። ነገር ግን
የመሐመድ-ቬን ዘመን በመገናኛ ብዙሃን፣ በትምህርት ቤት መጽሐፍት እና በባህላዊ ዝግጅቶች የሚተነበየው ለዐረብ ነቢይ አምላክነት አስተዋጽኦ
የሚያደርጉ ናቸው ። የሚከተሉት ምሳሌዎች ይህንን ነጥብ ይገልጻሉ፡- “ከእግዚአብሔር አምላክነት ጋር ያለኝ ግንኙነት ቢቋረጥም ፣ እጄ
ከተመረጠው (ሙሐመድ) ጫፍ አይለቅም ።
ይህ በአንዳንድ የሙስሊም ትምህርት ቤቶች እየተሰጠ ካለው ግጥም የተወሰደ ነው። ከታላቁ አምላክ ጋር ያለው ግንኙነት ሩቅ እንደሆነ ስለሚታይ፣
አንድ ሰው ወደ ዙፋኑ ለመቅረብ የሚደፍረው በመሐመድ በኩል ብቻ ነው። በቃዋሊስ ( ታዋቂ የባህል ክስተት) መሐመድ በግጥም ተመስግኗል።
ይህ ብዙውን ጊዜ የመለኮት መልክ ይይዛል፡- " መሐመድ ባይኖር ኖሮ እግዚአብሔር ራሱ ባልኖረ ነበር!" ይህ መሐመድ ከእግዚአብሔር ጋር
ሊኖረው ስለሚገባው የጠበቀ ግንኙነት ፍንጭ ነው። በመገናኛ ብዙሃን,
52. አብዱል-ሀቅ, 128-29.
53. ዳሽቲ፣ 62-63 ተመልከት።
54. ናዚር-አሊ፣ 133
55. ሺመል, 111-12. ለዘጠና ዘጠኙ ስሞች ዝርዝር፣ የሺመል አባሪ፣ 257-59 ይመልከቱ።
90 የኦርቶዶክስ እስልምና መሰረታዊ አስተምህሮዎች
መሐመድ ብዙውን ጊዜ እንደ "የዓለም አዳኝ" እና "የጌታ ጌታ" ማዕረግ ይሰጠዋል
አጽናፈ ሰማይ."
56

ማጠቃለያ
በማጠቃለያው መሐመድ ከቁርዓን ውጪ ከፍ ያለ ቦታ ቢኖረውም በታዋቂው እስላማዊ አምልኮ ውስጥ፣ በእስልምና ሥነ-መለኮት ውስጥ ያለው
ቦታ በክርስቲያናዊ ሥነ-መለኮት ውስጥ ከክርስቶስ አካል ጋር ሊወዳደር እንደማይችል መጥቀስ አስፈላጊ ነው። የእስልምና የመጨረሻ መሰረት
የመሐመድ አካል ሳይሆን ቁርኣን ያልተፈጠረ እና ዘላለማዊ የሆነው የእግዚአብሔር ቃል ነው። ሺመል እንዳስታውስ፡-
ደርሷል ፣ ነገር ግን ፍጹም ሰው ቢሆንም የእግዚአብሔር አገልጋይ እና ፍጡር - ከፍጡራኑ ሁሉ እጅግ የተወደደ አብዱሁ ሆኖ ቆይቷል። እርግጠኛ
ሁን ... በክርስትና ትስጉት የሚለው ሃሳብ በእስልምና ወግ ፈጽሞ የማይቻል ነበር እና ፈጽሞ የማይቻል ነው። . . . የእስልምና ዘንግ የነብዩ አካል
ሳይሆን በእርሳቸው በኩል የተገለጸው እና በመፅሐፍ ውስጥ የተቀመጠው የአላህ ቃል ነው።
ቁርኣን.
57
ስለዚህ እስልምናን በትክክል ለመረዳት ፊታችንን ወደ እስልምና የማዕዘን ድንጋይ ወደ ቁርኣን ማዞር ያስፈልጋል። ይህ የሚቀጥለው ምዕራፍ ርዕሰ
ጉዳይ ነው።
56. ናዚር-አሊ, 130-31.
57. ሺመልን 142 ይመልከቱ።

5
ቁርዓን _ _

ቁርኣን የእስልምና መሰረት ነው።' ስለ ቁርአን መሰረታዊ ግንዛቤ ከሌለ በቂ የእስልምና እውቀት ሊኖር አይችልም። ምንም እንኳን በሁሉም
መለኮታዊ ቅዱሳት መጻሕፍት ማመን ዋነኛ የእስልምና አስተምህሮ ቢሆንም፣ ለሙስሊሞች ቁርዓን ከሌሎች የተገለጡ ቅዱሳት መጻሕፍት
መካከል ተወዳዳሪ የሌለው ቦታ ስላለው የተለየ አያያዝን ይጠይቃል። በመጀመሪያ ታሪካዊ ዳራውን፣ የአጻጻፍ ዘይቤውን እና አንዳንድ የቁርኣንን ዋና
ዋና ጭብጦች እንቃኛለን። ከዚያም ቁርኣን እንደ መለኮታዊ መገለጥ ያለውን ጠቀሜታ ላይ እናተኩራለን።
የቁርዓን ዳሰሳ የቁርዓን ስብስብ _ _
መሐመድ ራዕዮቹን አልጻፈም ነገር ግን በቃል ሰጣቸው። መሐመድ ከሞተ በኋላ ብዙም ሳይቆይ የተበታተኑትን የራዕዮቹን ምዕራፎች በሙሉ ወደ
አንድ መጽሐፍ መሰብሰብ ለሙስሊሙ ማህበረሰብ አገልግሎት መስጠት አስፈላጊ ሆነ። ነቢዩ በህይወት እስካለ ድረስ፣ በማህበረሰቡ ውስጥ
የእግዚአብሔር ቃል ተናጋሪ ሆኖ አገልግሏል እናም ሁሉንም መለኮታዊ መገለጦች ወደ አንድ ስብስብ ለመሰብሰብ አስቸኳይ ፍላጎት አልተሰማም።
ነገር ግን፣ በነቢያቸው ሞት፣ ሙስሊሞች አምላክ ለሰው ልጆች የገለጠው መገለጥ እንደተጠናቀቀ እርግጠኞች ነበሩ። 5፡4 ላይ "ዛሬ
ሃይማኖታችሁን ለናንተ ሞላሁላችሁ ጸጋዬንም በናንተ ላይ ሞላሁላችሁ ለእናንተም እስልምናን ከሃይማኖት መረጥኩላችሁ" ይላል። ስለዚህ
በመሐመድ ሞት ይህንን የመጨረሻ መገለጥ በጽሑፍ የማሰባሰብ እና የማጠናቀር ጥያቄ አንገብጋቢ አሳሳቢ ሆነ።
ቁርኣንን የመሰብሰቡ ሂደት በሙስሊም የታሪክ ምሁራን ተዘግቧል። በእስላማዊ ትውፊት መሠረት በመልአኩ ገብርኤል ቃል በቃል ለመሐመድ
የተለያዩ የቁርኣን ቁርጥራጮች ተገለጡለት።
1. ለቁርኣን ጥሩ አጠቃላይ መግቢያ፣ ደብሊው ሞንትጎመሪ ዋት፣ የቤል የቁርአን መግቢያን ይመልከቱ (ኤድንበርግ፡ ኤድንበርግ ዩኒቨርሲቲ ፕሬስ፣ 1970)።
91
92 የኦርቶዶክስ እስልምና መሰረታዊ አስተምህሮዎች
ሃያ ሦስት ዓመታት (25፡32፤ 17፡106)። ከእያንዳንዱ አጋጣሚ በኋላ ነብዩ ለተገኙት ሰዎች የመገለጥ ቃላትን ያነብ ነበር (በመሆኑም “ቁርኣን”
የሚለው ቃል ማንበብ ወይም ማንበብ ማለት ነው)። 2 ብዙ አማኝ አማኞች እነዚህን የቁርኣን ክፍሎች እንደወረደ በቃላቸው ሸምድደው ለግል
ማሰላሰል ወይም ህዝባዊ አምልኮ በተለይም አጫጭር የመካ ሱራዎችን ይጠቀሙ ነበር። 3 ትውፊት ደግሞ የመሐመድ ጸሐፍት ራዕዮቹን "በወረቀት
ቁራጮች፣ ድንጋዮች፣ የዘንባባ ቅጠሎች፣ የትከሻ ምላሾች፣ የጎድን አጥንቶች እና ቁርጥራጭ ቆዳዎች" ላይ እንደጻፉ ይገልፃል።
መሐመድ ከሞተ ከአንድ ዓመት ገደማ በኋላ በተለይም በያማማ (633 ዓ.ም.) ጦርነት 4 እጅግ በጣም ብዙ ቁርአንን በማስታወስ (ሀፊዝ) ማንበብ ከቻሉት
መካከል ተገድለዋል። አንዳንድ የመሐመድ ባልደረቦች በዋነኛነት በኡመር አነሳሽነት እና በኋላ የእስልምና ሁለተኛ ኸሊፋ በሆነው ቁርኣን
እንዲሰበስብ ያዘዙት እውቀት ሊደበዝዝ ይችላል በሚል ፍራቻ ነበር። በዚህ ተግባር ላይ ከመሐመድ በጣም ታማኝ ጸሐፊዎች አንዱ የሆነው ዘይድ
ኢብን ሳቢት ተሾመ። የዚድ ምስክርነት እንደሚለው፣ “በነቢዩ ቁርአን በህይወት ዘመናቸው ሁሉም ተጽፈው ነበር፣ ነገር ግን እስካሁን ድረስ አንድ
ቦታ ላይ አልተጣመረም ወይም በቅደም ተከተል አልተደራጀም ነበር። 5 የራሱ የዚድ ዘገባ በአል-ቡካሪ ሳሂህ ለኛ ተጠብቆልናል ፡-
ዚድ ቢን ሳቢት እንደተረከው፡- አቡበክር አስ-ሲዲቅ የያማማ ሰዎች ሲገደሉ (ማለትም ከሙሳኢላማ ጋር የተዋጉ በርካታ የነብዩ ሶሓቦች) ላከኝ። (ወደ እሱ ሄድኩ)
እና ዑመር ቢን አልከጣብ አብረውት ተቀምጠው አገኘኋቸው። አቡ በክር (ረዐ) ከዚያም (ለኔ) ዑመር (ረዐ) ወደ እኔ መጥተው እንዲህ አሉ፡- “በጦርነቱ ቀን ጉዳቱ
በቁርኣን ቁርኣን (ማለትም ቁርኣንን በቃላቸው የሚያውቁ) ከባድ ነበሩ። ያማማ፣ እና እኔ በቁርዓን ውስጥ በሌሎች የጦር ሜዳዎች ላይ የበለጠ ከባድ ጉዳት
እንዳይደርስ እሰጋለሁ፣ በዚህም ብዙ የቁርኣን ክፍል ሊያጣ ይችላል።ስለዚህ እኔ (አቡበክር) ቁርኣን እንዲሰበሰብ እዘዛለሁ። " ዑመርን “የአላህ መልእክተኛ
ያላደረጉትን ነገር እንዴት ታደርጋለህ?” አልኩት።
ኡመርም "በአላህ እምላለሁ ይህ ጥሩ ፕሮጀክት ነው" አሉ። አላህ ደረቴን እስኪከፍትለት ድረስ ዑመር ያቀረቡትን ሃሳብ እንድቀበል ደጋግመው ያሳሰቡኝና ዑመር
(ረዐ) የተገነዘቡትን ሃሳብ መልካሙን መገንዘብ ጀመርኩ። ከዚያም አቡበከር (ለኔ)
አንተ ጥበበኛ ወጣት ነህ ስለ አንተ ምንም ጥርጣሬ የለንም ለአላህ መልእክተኛ መለኮታዊ ተመስጦ ትጽፍ ነበር። ስለዚህ ቁርኣንን (የተቆራረጡ ጽሑፎችን) ፈልጉ
እና (በአንድ መጽሐፍ) ሰብስቡ። በአላህ ይሁን! ከተራራው አንዱን እንድቀይር ቢያዝዙኝ ኖሮ ይህን እንድወስድ ካዘዙኝ በላይ አይከብደኝም ነበር።
2. ናዚር-አሊ፣ 124
3. Cf. ሱራ 73፡1–7፤ እና ደግሞ የዩሱፍ አሊ ቅዱስ ቁርኣንን፣ መግቢያን ተመልከት። ሲ.41.
4. ይህ በሙስሊሙ ሀይሎች እና እራሱን የዐረብ ነቢይ ብሎ በሚጠራው አዲስ ተከታዮች መካከል የተደረገ ትልቅ ጦርነት ነበር።
u 'd Din a 's Suyuti የተያያዘ ነው ፣ ከስታንተን፣ 10-11 የተወሰደ። እንዲሁም የመሐመድ ፒክታል ወደ እንግሊዝኛው ትራንስ መግቢያ ይመልከቱ። የቁርኣን.
ቁርኣን....ስለዚህ ቁርኣንን መፈለግ ጀመርኩ እና (በተፃፈው ላይ) ከዘንባባ ቅጠል ፣ ከቀጭን ነጭ ድንጋዮች እና እንዲሁም ከልብ ከሚያውቁት
ሰዎች መሰብሰብ ጀመርኩ ። 6
ምንም እንኳን ከላይ የተገለጸው ዘገባ በእስልምና ውስጥ በጣም ታማኝ ከነበረው አል ቡኻሪ (እ.ኤ.አ.) 7
ከተወሰነ ጊዜ በኋላ በሶስተኛው የሙስሊም ኸሊፋ በኡስማን ዘመን ሙስሊሞች ቁርአንን በተመለከተ ሌላ ችግር ገጠማቸው። በርካታ የሙስሊም
ማህበረሰቦች የተለያዩ የቁርአን ቅጂዎችን እየተጠቀሙ እንደሆነ ለኡስማን ተዘግቦ ነበር እናም ይህ የቁርኣን ንባብ ትክክለኛ ስለመሆኑ እርግጠኛ
አለመሆን በቀጣይ ወደ ትልቅ የአስተምህሮ ውዥንብር ሊያመራ ይችላል ተብሎ ተሰግቷል። ቡኻሪ በዘገቡት መሰረት ይህ ዜና በአርመን ዘመቻ
የሙስሊሞች ጦር ጄኔራል ለነበረው ሑደይፋ ከተባለው ዑስማን ዘንድ ደርሶ ነበር፤ እሱም በራሱ ወታደሮች መካከል እንዲህ ያለውን ክርክር
አስተውሏል።
ዛይድ ይፋዊ የተሻሻለውን የቁርኣን እትም የማረም አዲሱን ፕሮጀክት እንዲመራ በድጋሚ ተጠራ። የተሻሻለው እትም ከተሰራ በኋላ የቁረይሽ
ቋንቋን ተከትሎ በርካታ የዚህ አዲስ ባለስልጣን ቁርአን ቅጂዎች ለእያንዳንዱ የእስልምና ግዛት ዋና ማእከል ተልከዋል እና ሁሉም የቁርአን ቅጂዎች
ተጠርተው በእሳት ተቃጥለዋል. የከሊፋው ዑስማን የተገለጸው ትእዛዝ።
አነስ ቢን ማሊክ እንደተረከው፡- የሻም ሰዎችና የኢራቅ ሰዎች አርሚንያና አዳርቢጃንን ለመውረር ጦርነት በከፈቱበት ወቅት ሁደይፋ ቢን አል-
የማን ወደ ዑስማን መጣ። ሁዘይፋ የነሱን (የሻም እና የኢራቅ ህዝቦች) በቁርኣን ንባብ ያለውን ልዩነት ፈርቶ ነበርና ለዑስማን (ረዐ) እንዲህ
አላቸው፡- "0 የሙእሚኖች አለቃ ሆይ! ይህን ህዝብ በመፅሃፉ ከመለያየታቸው በፊት አድናቸው። ከዚህ በፊት አይሁዶችና ክርስቲያኖች
እንዳደረጉት” እናም ዑስማን (ረዐ) ወደ ሀፍሳ መልእክት ላከ፡- “የቁርኣንን ቅጂዎች ፍፁም በሆነ መልኩ አጠናቅረን የብራና ጽሑፎችን ወደ አንተ
እንድንመልስ የቁርኣንን የእጅ ጽሑፎች ላኩልን። ሀፍሳ ለዑስማን (ረዐ) ላከችው። ከዚያም ዑስማን ለዚድ ቢን ሳቢት፣ አብዱላህ ቢን አዝ-ዙበይር፣
ሰኢድ ቢን አል-አስ እና አብዱረህማን ቢን ሀሪዝ ቢን ሂሻም የእጅ ጽሑፎችን ፍጹም በሆነ ቅጂ እንዲጽፉ አዘዙ። ዑስማን (ረዐ) ለሶስቱ የቁረይሺ
ሰዎች እንዲህ አላቸው፡- “ከዚድ ቢን ሳቢት ጋር በቁርኣን ውስጥ በማንኛውም ነጥብ ካልተስማማችሁ ቁርኣን በአንደበታቸው እንደወረደ በቁርኣን
ቋንቋ ፃፉት። እንዲህም አደረጉ ብዙ ቅጂዎችን ከጻፉ በኋላ ዑስማን ዋናውን የእጅ ጽሑፍ ለሐፍሳ መለሱለት። ዑስማን (ረዐ) በየሙስሊም
ጠቅላይ ግዛት የገለበጡትን አንድ ግልባጭ ላከ እና የተቀሩት የቁርኣን ፅሁፎች በተቆራረጡ የእጅ ጽሑፎችም ሆነ ሙሉ ቅጂዎች እንዲቃጠሉ አዘዙ
።8.
6. አል-ቡካሪ, ጥራዝ. 6፣477-78።
7. ካትሬጋ እና ሼንክ, 29-30; እና ቡካይል፣ 134
8. አል–ቡኻሪ 478-79 ተመልከት።
94 የኦርቶዶክስ እስልምና መሰረታዊ አስተምህሮዎች
ሁሉም የቁርኣን ሊቃውንት የኡስማኒክ የቁርኣን ቅጂ እስከ ዛሬ ድረስ ሳይበላሽ እንደቆየ ይስማማሉ።
የቁርኣን ዝግጅት _
ቁርኣን ከአዲስ ኪዳን በመጠኑ አጠረ። በ 114 ምዕራፎች የተከፋፈለ ነው, ሱራ ተብሎ የሚጠራው, እኩል ያልሆነ ርዝመት. ሰማንያ ስድስቱ
ምዕራፎች በመካ ጊዜ፣ ሀያ ስምንት ደግሞ በመዲና ወርደዋል። እያንዳንዱ ምዕራፍ በቁጥር (አያት) የተከፋፈለ ነው ። ሦስቱ አጫጭር ሱራዎች
እያንዳንዳቸው ሦስት አንቀጾች አሏቸው (103፣ 108፣ 110)፣ ሁለተኛው ሱራ ግን ረጅሙ በ 286 አንቀጾች የተከፈለ ነው። እያንዳንዱ ሱራ
(ከአንድ በስተቀር) የሚጀምረው በቢስሚላህ ነው ወደ እንግሊዘኛ ተተርጉሟል "በአላህ ስም እጅግ በጣም ሩኅሩህ በጣም አዛኝ በሆነው።"
እያንዳንዱ ሱራ በምዕራፉ ውስጥ ካለው ቃል ወይም ሐረግ (እንደ “ላምዋ”፣ “ዮናስ”፣ “በለስ” እና “አስጨነቀ” ያሉ) ብዙ ጊዜ የተወሰደ ርዕስ
አለው። ሆኖም፣ በአብዛኛዎቹ ጉዳዮች እነዚህ ርዕሶች የሙሉውን ምዕራፍ ጭብጥ አያመለክቱም።
በተወሰነ ደረጃ ያልተለመደው የቁርአን ባህሪ ሱራዎቹ በማንኛውም የጊዜ ቅደም ተከተል ወይም አመክንዮአዊ ቅደም ተከተል ያልተቀመጡ
መሆናቸው ነው። በአጠቃላይ ምዕራፎቹ የተደረደሩት ከትልቅ እስከ ትንሽ ርዝመታቸው ነው—ከመጀመሪያው በስተቀር፣ እሱም እንደ አጭር
የመግቢያ ጸሎት። ይህም "በዋነኛነት የቅርብ የሆኑት ሱራዎች ረጅሙ ሱራዎች ቀድመው ሲመጡ፣ አጭሩ እና ቀደሞቹ በመጨረሻ የሚቀመጡ
በመሆናቸው... የዘመን ቅደም ተከተል በመገለባበጥ ውጤት አስገኝቷል።" 9 አብዛኞቹ ረዣዥም ምዕራፎች ከተለያዩ የመሐመድ አገልግሎት
ጊዜያት የመጡ ጥቅሶች አሏቸው፣ ስለዚህም የተዋሃዱ ሱራዎችን ወይም ክፍሎቻቸውን በትክክል ለማወቅ አስቸጋሪ ያደርገዋል። አንድ ወሳኝ
የሙስሊም ምሁር አሊ ዳሽቲ "እንደ አለመታደል ሆኖ ቁርኣን በመጥፎ መልኩ ተስተካክሏል እና ይዘቱ በጣም በድብቅ የተደረደሩ ናቸው" ብለዋል።
10 ሆኖም፣ አብዛኞቹ ወግ አጥባቂ ሙስሊሞች ይህንን ዝግጅት ይከላከላሉ። ) 11
የቁርዓን ሥነ- ጽሑፍ ዘይቤ
ቁርኣን የተፃፈው በአረብኛ በግጥም እና በስድ ንባብ መልክ ነው። የእስልምና አጭር ኢንሳይክሎፔዲያ የሚከተለውን የቁርኣን ሥነ-
ጽሑፋዊ መግለጫ ይዟል።
ምንም እንኳን በሁሉም ቦታ ላይ የአንድ ግለሰብ ማህተም ቢይዝም በቀደሙት እና በኋላ ባሉት የቁርዓን አጻጻፍ ስልቱ ፈጽሞ የተለየ ነው።
9. ስታንቶን፣ 15
10. ዳሽቲ፣ 28. በተጨማሪም ዘ ኒው ኢንሳይክሎፔዲያ ብሪታኒካ ተመልከት። እና የግርጌ ማስታወሻ በጎልድዚር፣ 28-30። ስለዚህ ጉዳይ አርተር ጄፍሪ የሚከተለውን
ጥልቅ ማስተዋል የተሞላበት አስተያየት ሰጥቷል፡- “ከሱራ XII በስተቀር ከሱራዎች መካከል የትኛውም የረዥም ጊዜ ሱራዎች ስለ የትኛውም ርዕሰ ጉዳይ በቋሚነት
አይናገሩም… ምንም እንኳን አንዳንድ ዘመናዊ የሙስሊም ጸሃፊዎች ዓላማ ያለው ዝግጅትን ለማሳየት አስደናቂ ሙከራዎችን ቢያደርጉም ዝግጅቱ አደገኛ ነው።
በሱራዎች ውስጥ ያሉ ቁሳቁሶች." ጄፍሪ ፣ 47
11. ማህሙድ አህመድ 368-71 ይመልከቱ; የሙስሊም የዓለም ሊግ ጆርናል, ኦገስት 82, 13; እና ካትሬጋ እና ሼንክ፣ 29
ቁርኣን 95
... ቀደም ባሉት መገለጦች ውስጥ አንድ ሰው በዱር ማራኪ እና ራፕሶዲክ አቀራረብ ይወሰዳል, አንዳንዴም በሞቃት ስሜት .... በኋለኞቹ ክፍሎች
ደግሞ ከፍተኛ በረራዎች አይጎድሉም . . . ነገር ግን እንደ ደንቡ ሃሳቡ ብዙም ሳይቆይ ... ለሥነ ምግባራዊ አንቀጾች ቦታ ሰጠ።... ነቢዩ ብዙ ጊዜ
ረዣዥም ታሪኮችን ወይም ሥነ ልቦናዊ ማብራሪያዎችን ወይም ንግግሮችን ይደጋገማል። 12
ሌላው ባለስልጣን የቁርኣንን ዘይቤ እንዲህ ሲል ይገልጸዋል፡- “በአጠቃላይ በጣም አጫጭር ጥቅሶች የተከሰቱት በመጀመሪያዎቹ ሱራዎች ውስጥ
ሲሆን የመሐመድ የመገለጥ ዘይቤ በዘመኑ ካሂኖች ወይም ጠንቋዮች ይገለገሉበት ከነበረው ግጥም (ሳጅ) ጋር በጣም ይቀራረባል። ." ከዚህም
በተጨማሪ " ጥቅሶቹ ቀስ በቀስ እየረዘሙ እና ሁኔታዊ እየሆኑ ሲሄዱ, ግጥሞቹ እየራቀቁ ይመጣሉ. የቋንቋ ዘይቤም ለውጥ አለ: ቀደምት
ሱራዎች በአጫጭር ዓረፍተ ነገሮች, ግልጽ መግለጫዎች እና የግጥም ኃይል ተለይተው ይታወቃሉ. የበለጠ እና የበለጠ ዝርዝር ፣ የተወሳሰቡ እና
አንዳንዴም በአመለካከት እና በቋንቋ ፕሮዛይክ ይሁኑ። 13
በእርግጥ ለኦርቶዶክስ ሙስሊሞች "የቁርዓን ቋንቋ ፍፁም ፍፁምነት የማይሻር ዶግማ ነው።" 14 ስለዚህ በቀደሙት ሱራዎች እና በኋለኞቹ
ሱራዎች ስነ-ጽሑፋዊ ጥራት መካከል ያለው ልዩነት ቁርአን ከመጀመሪያው እስከ መጨረሻው በማይደረስበት ውበቱ ምክንያት ቁርኣንን የራሱ
መነሳሳት የመጨረሻ ማረጋገጫ አድርጎ ለሚመለከተው ሙስሊም ትክክለኛ ነጥብ ነው። ምዕራፍ 9).
ዘይቤን በተመለከተ ሌላው አስፈላጊ ነጥብ "ቁርኣን በአጠቃላይ እንደ እግዚአብሔር ንግግር ነው, እሱም በአብዛኛው የሚናገረው በመጀመሪያው
አካል ብዙ ቁጥር ( " እኛ " ) ነው." ፲፭ እናም "ነቢዩ መሐመድ ለወገኖቹ በሚናገርበት ጊዜ ቃላቶቹ የሚነገሩት 'በል' በሚለው ትእዛዝ ነው፣
ስለዚህም እሱ የሚናገረው በመለኮታዊ ትዕዛዝ ላይ ብቻ መሆኑን በማጉላት ነው። አንዳንድ ጊዜ ቅርጹ አስደናቂ ነው፣ በመሐመድ ተቃውሞን
ያመጣል። ተቃዋሚዎችን በመቃወም መልስ መስጠት. 16 በዚህ ቀጥተኛ መለኮታዊ የአነጋገር ዘይቤ ላይ የተነበዩ ሙስሊሞች አዲስ ኪዳን እና
አብዛኛው የብሉይ ኪዳን የእግዚአብሔር ቃል እንዳይሆኑ የተከለከሉ ናቸው ብለው ያምናሉ።
ዋና የቁርአን ጭብጦች _
እንደ እግዚአብሔር፣ ሰው፣ ኃጢአት፣ ነቢያት እና መለኮታዊ ቅዱሳት መጻሕፍት ካሉ የቁርኣን ዋና ዋና መሪ ሃሳቦች መካከል አንዳንዶቹን
አስቀድመን ተመልክተናል። በሚቀጥለው ምዕራፍ ኢስላማዊ የመዳንን አመለካከት እንዳስሳለን። በዚህ ክፍል አንዳንድ የቁርኣን አበይት
ትምህርቶች በጊዜ ቅደም ተከተል በአጭሩ ዳሰሳ እናደርጋለን
12. ጊብ እና ክሬመር, 276; ጎልድዚሄር 11-12 ይመልከቱ ።
13. ዘ ኒው ኢንሳይክሎፔዲያ ብሪታኒካ, 6; በተጨማሪም ስታንቶን, 13-14 ይመልከቱ.
14. ጊብ እና ክሬመር 276 ይመልከቱ።
15. እንደ መጽሐፍ ቅዱስ (ዘፍ. 1፡26) የ"እኛ" አጠቃቀም ንጉሣዊ ነው፣ ለንጉሣዊነት እና ለአምላክነት ተጠብቆ የነበረ ቢሆንም በእግዚአብሔር የብዙነት ምልክት
አይደለም።
16. ዘ ኒው ኢንሳይክሎፔዲያ ብሪታኒካ፣ 6.
96 የኦርቶዶክስ እስልምና መሰረታዊ አስተምህሮዎች
ቁርኣን ለመሐመድ የወረደበትን የሃያ ሦስት ዓመት ጊዜ የሚሸፍን ሥርዓት ነው።
የምዕራባውያን ሊቃውንት ቁርኣንን በተለምዶ በአራት ደረጃዎች ፈርጀውታል፡- መጀመሪያ፣ መካከለኛ እና ዘግይቶ መካ እና በመዲናን ጊዜ። ይህ
ግንባታ ከኖልዴክ የቁርአን ታሪክ (1860) ጀምሮ በምዕራባውያን ምሁራን ዘንድ ታዋቂ ነው ። 17 እዚህ በመካ መሃል እና በመጨረሻው ደረጃ
መካከል ያለውን ትንሽ ቴክኒካል ልዩነት እናስወግዳለን እና የቀደመውን እና በኋላውን የመካ እና የመዲናን ጊዜ ዋና ባህሪያትን ብቻ እንነካለን።
የመካውን ጊዜ
የቁርአን ሱራዎች ውስጥ “የታወቀ ቀላልነት” አለ ። 19 መሐመድ በዋናነት “አስጠንቃቂ” ነው (87፡9)። የመጀመሪያዎቹ መገለጦች በዋነኛነት ሰዎችን
በፈጣሪ ፊት ተጠያቂ ስለሚሆኑ ወደ ሥነ ምግባራዊ ተሃድሶ መጥራትን ያቀፈ ነበር። ስለሚመጣው የፍርድ ቀን ተንብየዋል እና በገሃነም ውስጥ
የጠፉትን እጣ ፈንታ እና በገነት ውስጥ የዳኑትን የወደፊት እጣ ፈንታ በሥዕላዊ ሁኔታ ይገልጻሉ።
ከዚህ በኋላ ብዙም ሳይቆይ የእውነተኛው አምላክ እና የፈጣሪ አንድነት እና ልዕልና የበላይ ጭብጥ ሆኖ “የተከታታይ አጫጭር አድራሻዎች
በሚያስደስት ስሜት የተሞላ፣ የሚያብረቀርቅ ምናብ እና ትንሽ የግጥም ሃይል” መልክ ይሆናል። 19 በቀደምት የሙስሊም ወግ መሠረት፣ መሐመድ
በአገልግሎቱ መጀመሪያ ላይ የመካ ጣዖት አምላኪዎችን በግልፅ አላጠቃም። የቀድሞ ባለስልጣን አል-ዙህሪ (እ.ኤ.አ. 713 ) የሚከተለውን ዘገባ
ይሰጠናል ፡ 20
የአላህ መልእክተኛ በድብቅ እና በአደባባይ ወንዶችን ወደ እስልምና ጠሩ እና ከወጣቶች እና ከተራው ህዝብ መካከል ፈቃደኛ የሆኑት የአላህን ጥሪ
ተቀበሉ። . . . የቁረይሽ ነገድ ከሓዲዎች የተናገረውን አልተቃወሙም።...ይህን ያደርጉ ነበር አላህ ከርሱ ሌላ የሚያመልኩዋቸውን
አማልክቶቻቸውን ማጥቃት እስኪጀምር ድረስ እና በክህደት የሞቱት አባቶቻቸው ጠፍተዋል ብሎ እስኪናገር ድረስ። ከዚያም ነቢዩን (ሶ.ዐ.ወ)
መጥላትና ጠላትነታቸውን ገለጹላቸው።
መሐመድ በአብዛኞቹ የማያምኑት መካውያን ከፍተኛ ውድመት አጋጥሞታል ይህም በቁርዓን መገለጦች ላይ አዲስ አጽንዖት እንዲሰጥ አድርጓል።
ቀስ በቀስ ሱራዎቹ ይረዝማሉ እና በድምፅ አከራካሪ ይሆናሉ። ለእግዚአብሔር መኖር እና ኃይል በተፈጥሮ እና በሰው ሕይወት ውስጥ ባሉት
ማስረጃዎች እና ማስረጃዎች ላይ የተገለጹት መገለጦች ከጊዜ ወደ ጊዜ እየጨመሩ ይሄዳሉ።
17. ጊብ እና ክሬመርስ ይመልከቱ; እና Goldziher, 12 እና የግርጌ ማስታወሻ.
18. ሰር ኖርማን አንደርሰን፣ የአለም ሃይማኖቶች (ግራንድ ራፒድስ፡ ኢርድማንስ፣ 1987)፣ 94።
19. ጊብ እና ክሬመር 284 ይመልከቱ።
20. አንድሬ, 116; በተጨማሪም ጊብ እና ክሬመር 284 ይመልከቱ።
ቁርኣን 97
የብሉይ እና የአዲስ ኪዳን ነቢያት ረጅም እና ተደጋጋሚ መጽሐፍ ቅዱሳዊ ትረካዎች የምንተዋወቀው በዚህ ጊዜ ነው። በቁርኣን መሠረት፣ ብዙ
የብሉይ ኪዳን ስብዕናዎች እንደ እግዚአብሔር ነቢያት ስለሚሠሩ፣ የእስልምና ሊቃውንት በእነዚህ ትንቢታዊ ታሪኮች ውስጥ ጉልህ የሆነ ሥነ
ልቦናዊ (እንዲያውም ዶክትሪን) አካል ይመለከታሉ። ሽመል የመሐመድን መገለጦች ተፈጥሮ ሲናገር እንዲህ ሲል ጽፏል።
በመካከለኛው ዘመን, በችግር እና በስደት ጊዜ, እነሱ
ብዙ ጊዜ ቀደም ሲል ስለታዩት መከራዎች እና ስቃዮች ይናገራሉ
እንደ መሐመድ ምንም ዓይነት ግንዛቤ የሌላቸው ነቢያት
በወገኖቻቸው መካከል እና እግዚአብሔር ድል እስኪሰጣቸው ድረስ ብዙ ሞከሩ
በጠላቶቻቸው ላይ. እነዚህ መገለጦች የመካውያን ጠላትነት እየጨመረ ቢሄድም መሐመድ በመረጠው መንገድ እንዲቀጥል ረድተውታል። 21
የመካከለኛው ዘመን
ይህ የቁርኣን የዘመን አቆጣጠር በሁሉም ሙስሊሞች ዘንድ ተቀባይነት ያለው ብቸኛው እና እንዲያውም ከእስልምና መጀመሪያ ጀምሮ የነበረ
ነው። በመዲናን ሱራዎች የአጻጻፍ ስልት ብቻ ሳይሆን ይዘቱ ከመካ ዘመን ጋር በእጅጉ ተቃራኒ ነው። የመሐመድ ሰው ከሰባኪ ወደ ልዑል አስደናቂ
ሽግግር አለ። ይህ ለሙስሊሙ ምንም ስጋት አይፈጥርም, በዚህ ለውጥ ውስጥ የመሐመድን ታላቅነት ከተለያዩ ሁኔታዎች ጋር በማጣጣም ረገድ
ያለውን ሁኔታ ይመለከታል.
መዲና፣ መሐመድ “ውብ ሞዴል” ሆነ። ከእግዚአብሔር ጋር መታዘዝ አለበት; “ለፍጡራን ሁሉ እዝነት” ሆኖ ተልኳል፣ እና እግዚአብሔር እና
መላእክቶች ነቢዩን ይባርካሉ (33፡21፤ 4፡80፤ 21፡107፤ 33፡56)። በዚህ የመሐመድ ሚና ለውጥ በቁርኣን መገለጥ ላይም ለውጥ መጣ። የመካ
ችግሮች አሁን አልፈዋል፣ እና አዲስ የተገኘው እስላማዊ ማህበረሰብ አዲስ አቅጣጫ ያስፈልገዋል። አሁንም ሽመል እንዲህ ሲል ጽፏል፡- “በመዲና
እስልምና ተቋማዊ ሆነ፣ እና የነብዩ (ሶ.ዐ.ወ) ራዕይ ይዘቶች በተመሳሳይ መልኩ የዜጎችን ችግሮች የሚመለከቱ እና ፖለቲካዊ እና ማህበራዊ
ጉዳዮችን የሚመለከቱ ጥያቄዎችን ይመለከታሉ።
ከመሐመድ የፖለቲካ ማህበረሰብ መሪነት እንቅስቃሴ።
22
አጠቃላይ የእስልምና ስነምግባር፣ ህግ እና የዳኝነት አወቃቀሮች መሰረቱን የሚያገኘው በዚህ ዘመን መገለጦች ላይ ነው። 23 የመዲናውያን
መገለጦች አስፈላጊ ገጽታ በዘመኑ ከነበሩት የአይሁድ እና የክርስትና እምነቶች ጋር የነበረው የመጨረሻ ዕረፍት ነው። 24 መገለጦች ቀስ በቀስ
በይሁዶች እና በክርስቲያኖች ላይ በሚሰነዝሩበት ውግዘታቸው እየጠነከሩ ይሄዳሉ፣ እና እስልምናን ከአረብ ባህሪው ጋር የበለጠ ለማስማማት
የተደረገ ግልጽ ሙከራ አለ። እንደ ምሳሌ በመሐመድ አያያዝ ላይ ያለውን ልዩነት ልብ ልንል እንችላለን
21. ሺመል፣ 16
22. ኢቢድ.
23. ስለ ቁርኣናዊ ህግ አጭር ማብራሪያ ስታንተን 63-71 ተመልከት።
24. በዚህ ነጥብ ላይ ተጨማሪ ማብራሪያ ለማግኘት ምዕራፍ 3 እና 4 ን ተመልከት።
98 የኦርቶዶክስ እስልምና መሰረታዊ አስተምህሮዎች
ኢብራሂም በመካና በመዲና ተገለጠ። በመካ ውስጥ ብዙ ጊዜ ነበር
ከመሐመድ በፊት ወደ አረቦች የተላከ አንድም ነቢይ እንደሌለ ተናግሯል።
አብርሃም በነቢያት መካከል ትልቅ ቦታ ነበረው እና ተጠርቷል።
ሀኒፍ (የመጀመሪያ አንድ አምላክ አምላክ) ከአጋሪዎቹ በተቃራኒ ። ሆኖም፣
በኋላ መዲና ውስጥ አብርሃም መካ ውስጥ ይኖር እንደነበር መረዳት አለብን
በልጁ እስማኤል (እ.ኤ.አ.) እርዳታ የመካ መቅደሱን መሰረተ
የአረቦች ቅድመ አያት)። አሁን መሐመድ አብርሃምን ሃኒፍ ብሎ ሲጠራው።
እርሱን ከአይሁድና ከክርስቲያኖች ለማነጻጸር ነው። ሃይማኖት የ
25 ን ለመመለስ እና ለማጠናቀቅ የተላከው ንፁህ እና የመጀመሪያ ሀይማኖት ነው።
ከዚሁ ጋር ተያይዞ ነው ከእስልምና ተራማጅ መገለጥ ጽንሰ-ሀሳብ ጋር በቅርበት የተገናኘው ጠቃሚው የቁርኣናዊ የመሻር ትምህርት (ናሲክ)
የሚነሳው። ቁርአን እራሱ እንዳስቀመጠው፡- “ከአንቀጾቻችን የትኛውንም አንሰርዝም፤ አንረሳውምም፤ ግን እኛ የተሻለ ወይም ተመሳሳይ
የሆነን ነገር እንተካለን ። የቁርዓን ሊቅ አርተር ጀፈርሪ ይህንን አስተምህሮ በሚከተለው መንገድ ያስረዳል።
ቁርኣን የመሻርን ትምህርት በማስተማር ከቅዱሳት መጻህፍት መካከል ልዩ ነው። የትኞቹ ጥቅሶች ሌሎችን እንደሚሻሩ የማወቅ አስፈላጊነት
ናሲክ ዋ ማንሱክ በመባል የሚታወቀውን የቁርዓን ሳይንስ እንዲፈጠር ምክንያት ሆኗል ማለትም "ተሻሪዎች እና የተሻሩ"። 26
በመካ እና በመዲናን ሱራዎች መካከል ያለውን ሽግግር ስናጤን የዚህ አስተምህሮ አንድምታ ጥልቅ ሊሆን ይችላል። የሙስሊም የነገረ መለኮት
ምሁር lbn Salam ኪታብ አን -ናሲክ ወል ማንሱክ በተሰኘው መጽሐፋቸው እንዲህ ሲሉ ጽፈዋል፡- "በአላህ መጽሃፍ ውስጥ መሻር ሶስት
አይነት ነው፡ አንደኛው አይነት ጽሁፍም ሆነ ማዘዙ የተሻረበት ነው። ሌላው ደግሞ ፅሁፉ የተሻረበት ነው። ተሰርዟል ግን ማዘዙ ይቀራል።ሌላው
ግን ነው።
ማዘዙ የተሻረበት ነገር ግን ጽሑፉ ይቀራል።
27
በአንደኛው ምድብ ደራሲው አንድ የቁርዓን ጽሑፍ እና መርሆው ከአሁኑ ቁርኣን የተወገዱባቸውን ወጎች በርካታ ምሳሌዎችን ጠቅሰዋል።
ሁለተኛው ምድብ ስለ “ድንጋይ መውገር” ለሚለው ጥቅስ ለዝሙት ቅጣት ተነግሮናል ። ጽሑፉ ተሰርዟል ተብሎ ይነገራል, ነገር ግን የመድሐኒት
ማዘዣው (ዝሙትን የሚቃወም) የቆመ ነው. ስለ ሦስተኛው ምድብ እንዲህ ሲል ጽፏል, "የመድሃኒት ማዘዣው የተሻረበት ነገር ግን የቀረው
ጽሑፍ በስልሳ ሶስት ሱራዎች ውስጥ ይገኛል. ለምሳሌ ወደ እየሩሳሌም መቅደሱ ፊት ለፊት ያለው የጸሎት ንግግር, የቀድሞ ጾሞች, ሙሽሪኮችን
መፍቀድ ናቸው. , እና
25. ጊብ እና ክሬመር 285 ይመልከቱ።
26. ጄፍሪ፣ 66 ይመልከቱ።
27. ኢቢድ., 67.
ከአላዋቂዎች መመለስ. "28 ለእነዚህ ማጣቀሻዎች ማብራሪያ ጄፍሪ እንዲህ ይላል፡ "በቀድሞ ወደ ኢየሩሳሌም በጸሎት የመጋፈጥ ልማድ፣
የተጠቀሰው n II፣ 143/138፣ በ II፣ 144/139 በትእዛዙ ተሰርዟል። ወደ መካ ወደ ተቀደሰው መስጊድ መዞር; እንደ አይሁዶች በሙሀረም
አስር የአሹራ ቀናት ቀደም ብሎ ይፆም የነበረው የረመዳን ሰላሳ ቀናት ሙሉ እንዲፆሙ ትእዛዝ ተሰርዟል (II፣ 183፣ 179 ff.);
ሙሽሪኮች እንዲተዉ ያዘዘው XLll 89 እና Vll 199/198 ነብዩን ከመሀይም እንዲርቁ ያዘዘው ሁለቱም ናቸው ተብሏል።
በሰይፍ አንቀጽ (11፣ 191/187) ተሰርዟል፣ እሱም እንዲታረዱ በሚያዝዘው።” 29
የመሻር አስተምህሮው በተቃራኒው ሰርቷል፣ በተለይም በሱፊዎች (አባሪ 1 ይመልከቱ) እና በዘመናችን ባሉ አንዳንድ ትንሽ ተራማጅ ኢስላማዊ
ክበቦች። አንዳንዶች በመካ ዘመን ባስተላለፉት መልእክት ውስጥ ነው "የእስልምና በዋነኛነት 'ሃይማኖታዊ' ጥራት ያለው፣ ከመዲና ከነበረው
የፖለቲካ/ወታደራዊ ሥርዓት በፊት የነበረው 'ማሳያ'
ሰፍሯል።
"30
ይሁን እንጂ ይህ አመለካከት ምንም ዓይነት አጠቃላይ ተቀባይነት አላገኘም
በኦርቶዶክስ ሙስሊሞች መካከል።
ቁርዓን እንደ እስላማዊ መጽሐፍ
እስካሁን የተነገረው ሁሉ ስለ ቁርኣን በጣም አስፈላጊ የሆነውን እውነታ እንደ መግቢያ ሆኖ ያገለግላል፡ በእስልምና ያለው ልዩ ቦታ። በሚሊዮን
የሚቆጠሩ ታማኝ ሙስሊሞች (ከራሱ ከመሐመድ ጊዜ ጀምሮ) ለቅዱስ መጽሐፋቸው ያላቸውን ጥልቅ አድናቆት ሳናደንቅ ስለ ቁርኣን ምንም
ጠቃሚ ግንዛቤ ማግኘት አይቻልም። ስለዚህ የዚህ ምዕራፍ ቀሪው ቁርኣን በእስልምና ያለውን ደረጃ ለመቃኘት ያተኮረ ነው።
ፕሮፌሰር ዩሱፍ ኬ. ኢቢሽ፣ “ሙስሊሙ በቁርአን ይኖራል” በሚል ርዕስ ባወጣው መጣጥፍ ስለ ቁርኣን በእስልምና ያለውን ደረጃ በጥልቀት
በመረዳት እንዲህ ሲሉ ጽፈዋል።
ቁርአን ምን እንደሆነ የተረዳ ምዕራባዊ ሰው እስካሁን አላጋጠመኝም። በመደበኛው መንገድ መጽሐፍ አይደለም፣ ወይም ከመጽሐፍ ቅዱስ፣
ከብሉይም ሆነ ከሐዲስ ኪዳን ጋር የሚወዳደር አይደለም። የመለኮታዊ ፈቃድ መግለጫ ነው። በክርስትና ውስጥ ከማንኛውም ነገር ጋር ማወዳደር
ከፈለግህ ከራሱ ከክርስቶስ ጋር ማወዳደር አለብህ። ክርስቶስ በሰዎች መካከል የመለኮት መግለጫ፣ የመለኮታዊ ፈቃድ መገለጥ ነበር። ቁርኣን ማለት ያ
ነው። ከፈለጉ ሀ
28.ኢቢድ., 68.
29.Ibid., አጽንዖት የኛ.
30.Kenneth Cragg, "በእስልምና ወቅታዊ አዝማሚያዎች", በዉድቤሪ, 33-35. ክራግ በመቀጠል በመካ እና በመዲና መልእክቶች መካከል ያሉ
ልዩነቶች " በየትኛውም ቦታ ላይ የሙስሊሞችን አጠቃላይነት አያመሰግኑም " ብሏል። እንደዚህ ያሉ አመለካከቶች ምንም አይደሉም
ከኅዳግ በላይ፣ በተሰጠው የቁጣ ስሜት በተግባር የመገለጽ ዕድሉ አነስተኛ ነው ” (35)።
100 የኦርቶዶክስ እስልምና መሰረታዊ አስተምህሮዎች
የመሐመድን ሚና ማነፃፀር፣ በዚህ ረገድ የተሻለው ነው።
ክብር ማርያም ይሆናል። መሐመድ እንደ እርሷ የመለኮት መኪና ነበረች።
ተሽከርካሪው ነበር .... የራሳቸውን ያደረ የምዕራባውያን ምስራቅ ምሁራን አሉ
ሕይወት ወደ ቁርኣን ጥናት ፣ ጽሑፉ ፣ የቃላቶቹ ትንተና ፣ ግኝት
ይህ ቃል አቢሲኒያ ነው፣ ያ ቃል መነሻው ግሪክ ነው። . . . ግን ይህ ሁሉ ነው።
ቁሳዊ ያልሆነ. ቁርኣን በመለኮታዊ መንፈስ ተነሳስቶ፣ ከዚያም ተሰብስቧል፣ እና
አሁን ያለን የእግዚአብሔር ፈቃድ በሰዎች መካከል ያለው መግለጫ ነው። ያ ነው።
አስፈላጊ ነጥብ. 31
ከምዕራቡ ዓለም ስኮላርሺፕ ጋር በጣም የሚግባቡ ሌላ ሙስሊም ምሁር፣ ከላይ ባለው ነጥብ ይስማማሉ። ሰይድ ሁሴን ናስር የእስልምና እውነቶች
እና እውነታዎች እንዲህ ሲሉ ጽፈዋል።
የአላህ ቃል በእስልምና ቁርኣን ነው; በክርስትና ውስጥ ክርስቶስ ነው…. ይህንን ተመሳሳይነት ለመሸከም አንድ ሰው ቁርኣን የእግዚአብሔር ቃል
በመሆኑ ከክርስቶስ ጋር በክርስትና እና በዚህ መጽሐፍ መልክ እንደሚመሳሰል ሊያመለክት ይችላል ፣ እሱም እንደ ይዘቱ የሚወሰነው የመንግሥተ
ሰማያት ቃል፣ ከክርስቶስ አካል ጋር ይዛመዳል። የቁርአን መልክ የአረብኛ ቋንቋ ሲሆን በሃይማኖት አነጋገር የክርስቶስ አካል ከክርስቶስ እንደሆነ ሁሉ
ከቁርኣን የማይነጣጠል ነው። አረብኛ የተቀደሰ ነው የቁርኣን መገለጥ ዋና አካል በመሆኑ ድምፁ
እና ንግግሮች በስላም የአምልኮ ሥርዓቶች ውስጥ ሚና ይጫወታሉ።
32
እነዚህ አስተያየቶች በእስልምና ውስጥ ለቁርኣን ግርማ ሞገስ ያለው እና ወደር የለሽ ቦታ ስሜት ይሰጣሉ። በክርስትና ግን በመጀመሪያ ቃል ነበረ
ቃልም ሥጋ ሆነ በእስልምና ግን በመጀመሪያ ቃል ነበረ ቃልም መጽሐፍ ሆነ! ስለዚህ ይህ መጽሐፍ ከእስልምና ሥነ-መለኮት ጋር ያለውን ግንኙነት
ማወቅ ለኛ በጣም አስፈላጊ ነው።
በቁርኣን ውስጥ ቁርኣን የሰው (ወይም የመላእክታዊ) ውጤት ሳይሆን ሙሉ በሙሉ ለነቢዩ ሙሐመድ ከገለጠው ከራሱ ከእግዚአብሔር የተገኘ
እንደሆነ ዘወትር እናስታውሳለን፡- “ምስጋና ለአላህ ለተላከ አገልጋዩ መጽሐፉን በእርሱ ውስጥ ጠማማነትን አልፈቀደም” (18፡1)። "የዚህ መጽሐፍ
መገለጥ ኃያል ጥበበኛው ከኾነው ከእግዚአብሔር ዘንድ ነው። እኛ መጽሐፉን እውነትን ወደ አንተ የገለፅን ነን" (39፡1-2)። "(አላህ ) አልረሕማን!
እርሱ ቁርኣንን ያስተማረ ነው " (55፡1-2፤ በተጨማሪ 3፡7፤ 41፡2-3፤ 12፡1-2፤ 20፡113፤ 25፡6 ተመልከት)። 2:2-4፤ 43:43-44፤ 6:19፤
39:41 ቁርኣን ከአምላክ ሌላ ምንጭ ተዘጋጅቷል ለሚለው ክስ ምላሽ ለማግኘት 26:210-11፤ 10: 37)።
ቁርኣንም እንዲሁ ከእግዚአብሔር ዘንድ የወረደ ሳይሆን መነሻውን ሰማያዊ በሆነው “የመጽሐፍ እናት” ውስጥ ያገኘ መጽሐፍ እንደሆነም
ተነግሮናል፡ “አይደለም!
31. ዋዲ፣ 14.
32. ሰይድ ሆሴን ናስር፣ የእስልምና ሀሳቦች እና እውነታዎች (ለንደን፡ ጆርጅ አለን እና ዩንዊን፣ 1975)፣ 43-44
ቁርኣን 101
ይህ የተከበረ ቁርኣን ነው በተጠበቀ ጽላት የተጻፈ ነው!" (85፡21-22)፡ "እኛ ታውቁ ዘንድ (በዐረብኛ ቋንቋ) ቁርኣን አደረግነው። እናም እርሱ
በመጽሐፉ እናት ውስጥ ነው፣ በእኛ ፊት፣ ከፍ ያለ (በክብር)፣ በጥበብ የተሞላ ነው” (43፡3-4፤ ዝከ. 13፡39)።
ስለዚህ ከእስልምና መጀመሪያ ጀምሮ ቁርኣን በሁሉም ሙስሊሞች ዘንድ እንደ እግዚአብሔር ቃል ይቆጠር ነበር። መሐመድ እና ባልደረቦቹ ለዚህ
መጽሐፍ ያሳዩት ፍጹም አድናቆት በብዙ ኢስላማዊ ወጎች ውስጥ ተመዝግቧል። ይህ ለቁርኣን ያለው ክብር ከመሐመድ ሞት በኋላ እያደገ ሄዶ
“ከመቶ ዓመታት በኋላ በሃይማኖት ሊቃውንት መካከል ቁርኣን (ቁርአን) ተፈጠረ ወይንስ እንደ ራሱ አምላክ ነው በሚለው ጥያቄ ላይ ከፍተኛ
ውዝግብ ተፈጠረ” ወደሚል ደረጃ ደርሷል። ያልተፈጠረ፣ ማለትም ካለመኖር አይቀድምም ይህ ውዝግብ
ለዘመናት ቀጠለ።"
33
በመጨረሻም የኦርቶዶክስ ትምህርት ቤቶች የግሪክን ምክንያታዊነት ከእስላማዊ አስተሳሰብ ጋር ለማዋሃድ የሞከሩትን የሙታዚላውያንን
("ሴሴደርስ") የተባሉትን የሙስሊም ቲዎሎጂስቶችን አቋም አሸንፈው የቁርአንን ዘላለማዊነት አጥብቀው ክደዋል። (ይህ ቡድን በአንድ ወቅት
በሰፊው ተወዳጅነት የነበረው ቡድን አሁን የለም፤ ነገር ግን አንዳንድ ተጽኖአቸው - ለምሳሌ የቁርአን አፈጣጠር አስተምህሮ - በሺዓ እስልምና
ቲዎሎጂ ውስጥ ይታያል)። ሶስት የሙስሊም ኸሊፋዎች ቁርአን የተፈጠረ ነው የሚለውን ሀሳብ ለማንም ሰው ለማስተማር ቢድአ ነው ብለው
ሊገልጹት ሞክረዋል፡ ኸሊፋው አል ሙተዋክኪል (እ.ኤ.አ. 850 ዓ. የእግዚአብሔር ቃል እንደ ተፈጠረ አስተማረ። 34
በእስልምና ላይ ከታላላቅ የአውሮፓ ባለስልጣናት አንዱ የሆነው ጎልድዚሄር ይህንን ታላቅ ኢስላማዊ ውዝግብ ባጭሩ ሲያብራራ፡- “ከከባድ
የዶግማቲክ ክርክር ርዕሰ ጉዳዮች አንዱ የመለኮታዊው ቃል ጽንሰ-ሀሳብ ነው። ንግግርን ለእግዚአብሔር ያለውን ባህሪ እንዴት መረዳት ይቻላል?
አንድ እንዴት ነው? በተገለጠው መገለጥ ውስጥ የዚህን ባህሪ አሠራር ለማስረዳት
በቅዱሳት መጻሕፍት ውስጥ?"
35
ምንም እንኳን የሙስሊም ሊቃውንት እነዚህ አይነት ጥያቄዎች በእግዚአብሔር ባህሪያት ንድፈ ሃሳብ አውድ ውስጥ መሆናቸውን ቢገነዘቡም፣
እንደ ተለያዩ የስነ-መለኮታዊ ውይይት ርዕሰ ጉዳዮች ተወስደዋል። ኦርቶዶክሳዊት እስልምና ለነዚ ጥያቄዎች መልስ የሚሰጠው ንግግር
የእግዚአብሔር ዘላለማዊ ባሕርይ መሆኑን በመጥቀስ መጀመሪያና መቆራረጥ የሌለበት፣ ልክ እንደ እውቀቱ፣ ኃይሉ እና ሌሎች የማንነቱ
መገለጫዎች ነው። ስለዚህ፣ የእግዚአብሔር የመናገር እውቅና ያለው መገለጫ የሆነው መገለጥ በጊዜ የመነጨው በልዩ የእግዚአብሔር የፍጥረት
ፈቃድ ሳይሆን ከዘላለም ጀምሮ የነበረ ነው።
33. ዳሽቲ, 147. አንዳንድ የእስልምና ሊቃውንት በዚህ ውዝግብ ውስጥ የሎጎስ የክርስቲያን አስተምህሮ ቀጥተኛ ተጽእኖ ያያሉ. አብዱል-ሐቅ፣ 62-63 ተመልከት።
34. ዊሊያምስ፣ 179
35. 97 ጎልድዚሄርን ይመልከቱ።
102 የኦርቶዶክስ እስልምና መሰረታዊ አስተምህሮዎች
nity ስለዚህ በኦርቶዶክስ ሙስሊም አስተምህሮ መሰረት ቁርኣን ከዘላለም ጀምሮ በእግዚአብሔር አእምሮ ውስጥ ያለ ያልተፈጠረ የእግዚአብሔር
ንግግር ነው። 36
ታላቁ የሱኒ ባለስልጣን አቡ ሀኒፋ የኦርቶዶክስ አመለካከትን እንደሚከተለው ገልፀዋል፡-
ቁርኣን የአላህ ቃል ነው፣ እና የእሱ ተመስጦ ቃሉ እና መገለጥ ነው። እሱ
የእግዚአብሔር አስፈላጊ ባሕርይ ነው። አምላክ አይደለም, ነገር ግን አሁንም ከ የማይነጣጠል ነው
እግዚአብሔር። በጥራዝ ተጽፏል፣ በቋንቋ ይነበባል፣ ውስጥም ይታወሳል::
ልብ፣ ፊደሎቹ፣ አናባቢዎቹ፣ እና አጻጻፉ ሁሉም የተፈጠሩ ናቸው።
የሰው ሥራ ናቸውና የእግዚአብሔር ቃል ግን አልተፈጠረም። ቃላቶቹ ፣ የእሱ
ጽሕፈት፣ ፊደሎቹና ጥቅሶቹ ለሰው ልጅ ፍላጎት ናቸው፣ ትርጉሙም በእነርሱ ጥቅም ላይ ደርሶአልና፣ የእግዚአብሔር ቃል ግን የጸና ነው።
እግዚአብሔር እና የእግዚአብሔር ቃል ተፈጠረ የሚል ካፊር ነው። 37
ከሌሎች መለኮታዊ መገለጦች መካከል አንዱ እንደ ቅዱስ መጽሃፋቸው ብቻ አይቆጠርም ። ቁርኣን ለሰው ልጅ የመጨረሻ ብርሃንና መመሪያ ይሆን
ዘንድ ወደ መሐመድ የወረደ (ታንዚል) የወረደ ዘላለማዊ የእግዚአብሔር ቃል ነው ። ምንም እንኳን አንዳንድ ሙስሊሞች ስለ ቁርኣን ከሌሎች
ቅዱሳት መጻሕፍት ጋር ስላለው ዝምድና የተወሰኑ የብዝሃነት ጥያቄዎችን ቢያቀርቡም (ምዕራፍ 3 ን ይመልከቱ) እንደ ኦርቶዶክሳዊው እስልምና
ቁርኣን በባሕርዩው ከቀደሙት መገለጦች ሁሉ ይበልጣል።
ለሰው ልጆች መለኮታዊ መመሪያ
በብዙ አጋጣሚዎች ቁርኣን እራሱን እንደ "ግልጽ ክርክር" (አል-ቡርሃን) ወይም "ብርሃን" (አን-ኑር) ወይም "መግለጫው" (አል-በያን) ሲል
ይጠቅሳል። 38 n በእርግጥ፣ ከቁርኣን የመጀመሪያ ምዕራፍ በኋላ፣ እንደ መግቢያ ሆኖ ከሚሠራው በኋላ፣ ሁለተኛው ምዕራፍ የሚጀምረው “ይህ
መጽሐፍ ነው፤ ለእነዚያ አላህን ለሚፈሩ በእርግጥ የተረጋገጠ መሪ ነው” በሚለው አንቀጽ ይጀምራል። (2፡2)።
ክርስቶስ በክርስትና እምነት ውስጥ ካለው ቦታ ጋር በሚመሳሰል መልኩ እግዚአብሔር ለሰው የተገለጠው የመጨረሻ እና የመጨረሻ፣ ቁርኣን
በእስልምና እምነት ውስጥ ተመሳሳይ ሚና አለው። አብዱል አሃድ ዳውድ እንደጻፈው "በቅዱስ ቁርኣን ውስጥ የአላህ ፈቃድ እና ቃል ከተገለጸ በኋላ
የትንቢትና የመገለጥ ፍጻሜ አለና።" 39 ነገር ግን ወደ ፊት ከመሄዳችን በፊት አንድ መሠረታዊ ልዩነት መጥቀስ አለብን። በክርስትና ክርስቶስ
የእግዚአብሔር ራስን መግለጥ እንደሆነ ይታመናል፣ በእስልምና ግን አጽንዖቱ
36. ኢቢድ.
37. አብዱል-ሀቅን፣ 62 ን ይመልከቱ። እንዲሁም አል-ማቱሪዲ በዊልያምስ ሙታዚላውያን ላይ የኦርቶዶክስ አቋምን ሲከላከል ይመልከቱ፣ 182. ስለ ቁርአን
ዘላለማዊነት ዘመናዊ እና ትንሽ ሚስጥራዊ ማብራሪያ ናስርን 53 ይመልከቱ።
: 38. አጂጆላ ፣ 104
39. ጉዴል, 35-36; እና አብዱ አል-አሃድ ዳውድ፣ መሐመድ በመጽሐፍ ቅዱስ (ኩዋላ ላምፑር፡ ፑስታካ አንታራ፣ 1969)።
ቁርኣን 103
የቁርኣን እግዚአብሄርን በግል በመግለጥ ላይ ሳይሆን ከሁሉም በላይ ደግሞ የእግዚአብሄርን ትእዛዛት በመግለጽ ላይ ነው። ኬኔት ክራግ
እንደተመለከተው፣
መገለጡ የእግዚአብሔርን ሕግ አስተላለፈ። እራሱን እግዚአብሔርን አይገልጥም ... የእስልምና አዋቂነት በመጨረሻ ህግ እንጂ ስነ መለኮት
አይደለም። በመጨረሻው ትንታኔ የእግዚአብሔር ስሜት የመለኮታዊ ትዕዛዝ ስሜት ነው። በእግዚአብሔር ፈቃድ ማንነቱን የከበበው ምሥጢር
የለም። ጥያቄዎቹም ይታወቃሉ እናም የአማኙ ተግባር ያን ያህል የመመርመር ሳይሆን የመተሳሰብና የመተሳሰብ ሳይሆን የመታዘዝ እና የመተባበር
ነው። 40
በዚህ ቁርኣናዊ አፅንኦት የተነሳ፣ ሙስሊሞች ቁርኣንን ለሰው ልጅ የመጨረሻ እና ተስማሚ መለኮታዊ መመሪያ አድርገው የሚመለከቱት ፣
የእግዚአብሔርን ፈቃድ እና ትዕዛዛት በመግለጥ ላይ ነው። አጂጆላ እንዲህ ሲል ጽፏል፡- “ቁርኣን ሁሉንም የሰው ልጅ የሕይወት ገጽታና ምዕራፍ
የሚሸፍን ሁሉን አቀፍ የሕይወት መመሪያ ነው። ይህ የእግዚአብሔር መጽሐፍ በማህበራዊ ሕይወት፣ ንግድና ኢኮኖሚክስ፣ ጋብቻ እና ውርስ፣
የቅጣት ሕጎች እና ዓለም አቀፍ ምግባርን የተመለከቱ ምርጥ ህጎችን ያስቀምጣል። ወዘተ. 41
ለመለኮታዊ መመሪያ ተግባራዊነት እና የመጨረሻነት ማስረጃ ከሚሆኑት ከብዙዎቹ የቁርአን ህግጋቶች በተጨማሪ 4 2 ቁርኣን
የቀደሙት መለኮታዊ መገለጦችን እንደሚያሟላ እና እንደሚፈጽም በማመንም የእግዚአብሔር የመጨረሻ መገለጥ ተደርጎ ይቆጠራል። 10፡37
ላይ፣ “ይህ ቁርኣን... ከሱ በፊት ለነበሩት (አንቀጾች) አረጋጋጭ፣ የመጽሐፉም አጠቃላይ ማብራሪያ በእርሱ ውስጥ ጥርጥር የሌለበት ነው፤
ከዓለማት ጌታ የኾነ ነው” እናነባለን። ካትሬጋ ሲጽፍ መሰረታዊ የሙስሊም እምነትን ይገልፃል።
ስለዚህ ቁርኣን የመጨረሻው መገለጥ እንደመሆኑ መጠን በቀደሙት ቅዱሳት መጻሕፍት (መገለጥ) ውስጥ የተካተቱት የእውነት ፍጽምናና
ፍጻሜዎች ናቸው። በአረብኛ ቢላክም ለሁሉም ጊዜ እና ለሰው ልጆች ሁሉ መፅሃፍ ነው። የቁርኣን አላማ የአላህን ዘላለማዊ እውነት በመመለስ
የቀደመውን አንቀጾች መጠበቅ ነው። ቁርኣን የሰው ልጅ የሚችልበት ችቦ ነው።
ወደ ቀጥተኛው መንገድ በትክክል ተምራ።
43
ሌላው የዘመኑ የሙስሊም ጸሃፊ አብዳላቲ አክሎ፡ "እነዚህ ሙስሊሞች መጽሃፋቸው የተከበረው ቁርኣን የራዕይ መምህር እና የሃይማኖታዊ እውነት
መለኪያ ነው ብለው የሚያምኑበት በቂ ምክንያት አላቸው።" ስለዚህ፣ “እነሱም እስልምና ዘላለማዊውን መለኮታዊ መልእክት እንደገና ለማረጋገጥ
እንደመጣ ያምናሉ።
40. ክራግ፣ የሚናሬት ጥሪ፣ 55፣ 57። ስለ ኢስላማዊ ሥነ-መለኮት ተጨማሪ ማብራሪያ ምዕራፍ 1 ን ይመልከቱ።
41. አጂጆላ, 90.
42. አብዳላቲ, 196-97.
43. ካትሬጋ እና ሼንክ፣ 27.
104 የኦርቶዶክስ እስልምና መሰረታዊ አስተምህሮዎች
ጠቢብ እና ያለፈውን ሃይማኖታዊ አለመግባባቶችን ለመፍታት የሰው ልጅ እንዲጀምር
በሁሉም የሕይወት ዘርፎች ውስጥ የፈጠራ ገንቢ እንቅስቃሴዎች."
44
ይህንኑ የሙስሊም አመለካከት በጥንታዊው የኦርቶዶክስ ሃይማኖት ምሁር lbn Taymiya ጽሑፎች ውስጥ፡-
ሸሪዓ ውስጥ ያለው መመሪያ እና እውነተኛ ሃይማኖት ቀደም ባሉት ሁለት የሃይማኖት ሕጎች ውስጥ ከነበረው የበለጠ ፍፁም ነው። የኦሪት ህግ
ከቁርኣን በተለየ መልኩ ሙሉነት የጎደለው ነው። ...በተውራት፣በኢንጅል እና በነብያት መጽሃፍቶች ውስጥ በቁርኣን ውስጥ ያልተገኙ ጠቃሚ
የእውቀት ዓይነቶች ወይም ቅን ስራዎች የሉም፣ያለበለዚያ የተሻለው ተገኝቷል። በቁርኣን ውስጥ መመሪያ እና እውነተኛ ሃይማኖት በጥቅም
እውቀት እና ትክክለኛ ስራዎች ውስጥ ይገኛሉ
በሌሎቹ ሁለት መጻሕፍት ውስጥ አይደለም.
45
ለእስልምና ቁርኣን የላቀ የላቀ መለኮታዊ መገለጥ ስለሆነ አሁን ባለንበት ዘመን ሁሉንም የቀድሞ ቅዱሳት መጻሕፍትን ትተን ራሳችንን ለቁርኣን
መመሪያ መገዛት እንዳለብን ምክንያታዊ ነው። "በእነዚህ የቁርአን ልዩ ባህሪያት ምክንያት ነው ሁሉም የአለም ህዝቦች በእሱ ላይ እምነት
እንዲኖራቸው, ሁሉንም መጽሃፎችን እንዲተዉ እና እንዲከተሉት ብቻ ነው, ምክንያቱም በውስጡ አስፈላጊ የሆኑትን ሁሉ ይዟል. ውስጥ መኖር
እንደ እግዚአብሔር ፈቃድ"
46
በእነዚህ ሁሉ የአስተምህሮ ውይይቶች ውስጥ አንድ እውነታ መዘንጋት የለብንም፡ ቁርኣን ለሕይወት መለኮታዊ መመሪያ ይሰጣል የሚለው እምነት
እንደ ምሁራዊ ዶግማ ብቻ ሳይሆን ለታማኝ ሙስሊሞች የዕለት ተዕለት እና የዕድሜ ልክ እውነታ ነው። አሁንም ዩሱፍ ኢቢሽ በማስተዋል
“ሙስሊሞች በቁርአን ይኖራሉ። ከመጀመሪያዎቹ የመውለጃ ሥርዓቶች እስከ የሕይወትና የሞት ዋና ክንውኖች፣ ጋብቻ፣ ውርስ፣ የንግድ ውል፡
ሁሉም በቁርአን ላይ የተመሠረቱ ናቸው። " 47 በተመሳሳይ መልኩ ሆሴን ናስር እንዲህ ሲል ጽፏል፡- “የቁርኣን ትምህርቶች የሙስሊምን ህይወት
ይመራሉ ብቻ ሳይሆን የሙስሊም ነፍስም በቁርአን ቀመሮች እንደተሰራ ሞዛይክ ነው። የሚተነፍስበትና የሚኖርባት። 48
በአንድ ታማኝ ሙስሊም ሕይወት ውስጥ የቁርአንን ቦታ በተመለከተ አኒስ ሾሮሽ ይሟገታል።
ቁርኣን እንደ ቅዱስ መፅሃፍ በሙስሊሞች ዘንድ ትልቅ ክብር እና ክብር ተሰጥቶታል። ሳይታጠቡና ሳይነጹ ሊነኩት አይደፍሩም። ከወገባቸው በታች
ሳይይዙት በታላቅ ጥንቃቄና አክብሮት አንብበውታል። በርሱም ይምላሉ በሁሉም ጊዜም ያማክራሉ።
44.አብዳላቲ ተመልከት, xii. እርግጥ ነው አንዳንዶች እስልምና ያለፉትን ሃይማኖታዊ አለመግባባቶች በትክክል እልባት ባለመስጠቱ ይህ አባባል
በታሪካዊ እውነታዎች አልተደገፈም ይላሉ ።
45.lbn ተይሚያ, 350-69. 46.አጂጆላ, 96; ዝ. 94-96. 47. ዋዲ ይመልከቱ, 14.
48. ናስር, 61.
ቁርኣን 105
ተሸክመው ወደ ጦርነት ይሄዳሉ፣ በባነሮቹ ላይ ዓረፍተ ነገሮችን ይጽፋሉ፣ ከአንገታቸው ላይ እንደ ውበት ያግዱታል እና ሁልጊዜም በከፍተኛው
መደርደሪያ ላይ ያስቀምጣሉ
ወይም በቤታቸው ውስጥ በሆነ የክብር ቦታ. ሰይጣን ይሮጣል ይባላል
የቁርኣን ክፍል ካለበት ቤት ርቆ... (ሁለተኛው
ሱራ) ይነበባል። 49
መለኮታዊ ተአምር
ቁርኣን የመጨረሻው መለኮታዊ መገለጥ ብቻ ሳይሆን ለሙስሊሞች (መሐመድን ጨምሮ) የመጨረሻው መለኮታዊ ተአምርም ነው። "የቁርዓን
ተአምር" በእርግጠኝነት ለብዙዎቹ ሙስሊሞች ስለ ቁርአን እጅግ መሠረታዊ እና ታዋቂ አስተምህሮ ነው፣ ከቁርአን ዘላለማዊነት አስተምህሮ
የበለጠ።
መሐመድ አገልግሎቱን ከጀመረበት ጊዜ አንስቶ ቁርአን የእሱ ብቸኛ ተአምር እንደሆነ መናገሩ አስገራሚ እውነታ ነው። 2፡23 ላይ ነቢዩ እንዲህ
እንዲሉ ታዝዘዋል፡- ‹‹በባሪያችንም ላይ ከጊዜ ወደ ጊዜ ካወረድነው በመጠራጠር ውስጥ ብትሆኑ ብጤውን ሱራ አምጡ። ምስክሮቻችሁንም
ወይም ረዳቶቻችሁን ጥሩ። ማንኛውም) ከእግዚአብሔር ሌላ፣ የእናንተ (ጥርጣሬዎች) እውነት ከሆኑ ( ዝከ. 10፡38)። 17፡88 ላይ፡ ሌላ ደፋር
የነቢዩ ተገዳደር አለ፡- “በላቸው፡- «ከሰው እና ከጋኔን ሁሉ የዚህን ቁርኣን ብጤ ለማምጣት በተሰበሰቡ ኖሮ ብጤውን ባላመጡም ነበር። እርስ
በርሳቸው ቢደጋገፉም በእርዳታ እና በመደጋገፍ።
ይህ በቁርአን ተአምራዊነት ላይ ያለው ፍጹም መተማመን በሙስሊሞች ዘንድ እስከ ዛሬ ድረስ ሳይናወጥ ቆይቷል። በተወሰነ መልኩ ይህ የእስልምና
መሰረት እና ለመሐመድ ነቢይነት በጣም አስፈላጊው ማስረጃ ነው። አል-ባቂላኒ፣ የጥንታዊ የሃይማኖት ምሁር፣ ኢጃዝ አል ቁርዓን (የቁርዓን
ተአምር) በተሰኘው መጽሐፋቸው እንዲህ ሲሉ ጽፈዋል፡- “ለዚያ [ የቁርዓን ቅርንጫፍ ] ሳይንስ [በሚታወቀው] ልዩ ትኩረት መስጠት አስፈላጊ የሆነው
ምንድን ነው? ] ኢጃዝ አል-ቁርኣን የነብዩ (ሰ.ዐ.ወ) የነቢይነት አገልግሎት በዚህ ተአምር ላይ የተገነባ መሆኑ ነው። 50 የወቅቱ የሙስሊም ደራሲ
ፋሩቂ እንዲህ ብሏል "ሙስሊሞች ለመሐመድ ምንም አይነት ተአምር አይናገሩም።በነሱ አመለካከት የመሐመድን ነብይነት የሚያረጋግጠው የራዕዩ
የላቀ ውበት እና ታላቅነት የቅዱስ ቁርኣን ነው እንጂ ሊገለጽ የማይችል የጥፋት ጥሰት አይደለም። ግራ የሚያጋባ የተፈጥሮ ህግ
የሰው ምክንያት"
51
49. Shorrosh, 21. እንዲሁም ጄፍሪ, 58-66 ይመልከቱ.
50. ጄፈርሪ፣ 54 ይመልከቱ።
51. አል-ፋሩኪ፣ 20. አንዳንድ ምሁራን የፋሩቂን አባባል ብቁ አድርገውታል፣ ብዙ ሙስሊሞች እንደሚያምኑት (ምንም እንኳን የቁርዓን ማስረጃ ባይኖርም) መሐመድ
ሊብራራ የማይችል የተፈጥሮ ህግን በመጣስ በርካታ ድንቅ ተአምራትን አድርጓል። የመሐመድ ሞደም የሕይወት ታሪክ ጸሐፊ ሃይካልም ተመሳሳይ አስተያየት
ይሰጣል፡- “መሐመድ… አንድ ሊቋቋመው የማይችል ተአምር ብቻ ነበረው - ቁርኣን” xxvi።
106 የኦርቶዶክስ እስልምና መሰረታዊ አስተምህሮዎች
የቁርአን ተአምራዊ ተፈጥሮ
የሙስሊም ይቅርታ ጠያቂዎች ለቁርአን መለኮታዊ አመጣጥ ብዙ ማስረጃዎችን አቅርበዋል። አብዛኛዎቹ ከሚከተሉት ክርክሮች በአንዱ ወይም
ከዚያ በላይ ይስማማሉ። ( ክርክሮቹ በምዕራፍ 9 ላይ የበለጠ በዝርዝር ያብራራሉ። እዚህ ላይ የእያንዳንዱን ነጥብ አጠቃላይ ገጽታ ብቻ
እንሰጣለን።) የእነዚህ ክርክሮች ክብደት ከምሁር እስከ ምሁር ይለያያል። በጥቅሉ ሲታይ ግን የበለጠ ክብደት ለመጀመሪያዎቹ ጥቂቶች ተሰጥቷል፣
የመጀመሪያው ደግሞ በብዙዎቹ የሙስሊም ይቅርታ ጠያቂዎች ከፍተኛ ክብደት የተሰጣቸው ይመስላል።
ልዩ የስነ-ጽሁፍ ዘይቤ ክርክር
በዚህ ሙግት መሰረት ቁርኣን "በድንቅ ሁኔታ የተቀናበረ እና በሚያስደንቅ ሁኔታ የተዋቀረ ነው እናም ማንኛውም ፍጥረት ሊደርስበት ከሚችለው
በላይ ሆኖ በፅሑፋዊ ውበቱ ከፍ ያለ ነው።" 52 በራዕይ መሐመድ “ይህ ቁርኣን ከአላህ ሌላ ሊዘጋጅ የሚችል አይደለም” (10፡37) ብሏል።
“ከሰዎችም ከጋኔንም ሰዎች ሁሉ የዚህን ቁርኣን ብጤ ሊያመጡ በተሰበሰቡ ኖሮ ብጤውን ሊያመጡ አይችሉም። የተረዳዱና የተደጋገፉም
ቢሆኑ እንኳ” በማለት ይመካል።(17፡88)። .
‹ቁርኣን ከዓለማችን ተአምራት ሁሉ የሚበልጠው ድንቅ ነገር ነው።እንደሱ አይነት ምዕራፍ እንዲያመጡ ደጋግሞ ለአለም ህዝብ ቢገዳደርም
አልተሳካላቸውም እና ፈተናው እስከዚህ ድረስ ምላሽ አላገኘም የሚለው የሁሉም ሙስሊሞች እምነት ነው። ቀን." እነሱም ቁርኣን "በዓለም ላይ
ከማንም በላይ ሁለተኛ ነው" ብለው ያምናሉ። 53 ይህ፣ ቁርኣን የእግዚአብሄር ቃል ለመሆኑ ማረጋገጫ ነው ይላሉ።
የሙሐመድ መሃይምነት ክርክር _
ይህ ክርክር የቀድሞውን ይደግፋል. እንደውም አንድ ክፍል ይመሰርታሉ። ምክንያቱም እንደ ቁርኣን ያለ የስነ-ፅሁፍ ድንቅ ስራ በፍፁም መፈጠሩ
በራሱ የሚያስደንቅ ከሆነ ማንበብና መጻፍ በማይችል ሰው መጻፉ ደግሞ የበለጠ አስገራሚ ነው (7፡157)።
የቁርዓን ፍፁም ጥበቃ ክርክር
ቁርኣን ከማንኛውም ጽሑፋዊ ብልሹነት መጠበቁ ሌላው የቁርአን አስደናቂ ተአምራዊ ተፈጥሮ በሙስሊሞች ብዙ ጊዜ የሚሰጠው ማስረጃ ነው ።
ለምሳሌ ሱዛን ሃኒፍ፣ “ቅዱስ ቁርኣን በሰው ልጅ ታሪክ ውስጥ እስካሁን ድረስ ተጠብቆ የቆየ ብቸኛው መለኮታዊ የወረደ መፅሃፍ ነው” በማለት
በኩራት ተናግራለች።
52. አል-ባቂላኒ፣ ልጃዝ አል-ቁርአን፣ 38፣ በጄፈርሪ እንደተጠቀሰው፣ 57።
53. ኔልስ፣ 38
ቁርኣን 107
54 ይህ ስለ ሌላ ቅዱስ መጽሐፍ እውነት
ስላልሆነ፣ ምክንያቱ ከእግዚአብሔር በቀር ማን ሊሆን ይችላል?
በቁርዓን ውስጥ ከተነገሩት ትንቢቶች የተነሳው ክርክር
ሙስሊሞችም የቁርአንን ተአምራዊ ተፈጥሮ ለመከላከል የተፈጸመ ትንቢት ይጠቀማሉ። ሞው፣ እነሱ ይላሉ፣ መሐመድ እንደ ሮማውያን
በፋርሳውያን ላይ የተቀዳጀውን ድል (30፡2-4) ያሉ ክስተቶችን አስቀድሞ ሊተነብይ ይችል ነበር?
የቁርዓን አንድነት ክርክር
አንዳንድ ጊዜ የእስልምና ሊቃውንት ቁርኣን ምንም ዓይነት ተቃርኖ እንደሌለው በመጥቀስ መለኮታዊ አመጣጥን ለማስረጃ ይጠቅሳሉ፡-
“(ከሓዲዎች) ቁርኣንን አያስቡምን (በጥንካሬ) ከአላህ ሌላ ዘንድ በነበረ ኖሮ በእርግጥም በነበሩ ነበር። በውስጧ ብዙ መለያየትን አገኘሁ ።"(4፡82)
ዩሱፍ አሊ “የቁርኣን አንድነት ከየትኛውም የተቀደሰ መጽሐፍ እንደሚበልጥ አይካድም።እና ግን እንዴት አድርገን እንቆጥረዋለን።
የእግዚአብሔር ዓላማ እና ንድፍ አንድነት?"
55
የቁርአን ሳይንሳዊ ትክክለኛነት
ክርክር
ከቅርብ ጊዜ ወዲህ የቁርአን ሳይንሳዊ ትክክለኛነት መለኮታዊ ስልጣኑን ማረጋገጫ ነው ብሎ መሟገቱ ተወዳጅ ነው። ቡኬይ ሳይንሳዊ ማስረጃው
"በሰባተኛው ክፍለ ዘመን ይኖር የነበረ የሰው ልጅ ከዘመናቸው ጋር ግንኙነት የሌላቸውን እና ለነሱም ሆነ ለእነርሱ በቁርዓን ውስጥ የተለያዩ ጉዳዮችን
መግለጹ የማይታሰብ ነው ወደሚል ድምዳሜ ይመራዋል" ሲል አጥብቆ ተናግሯል። ከብዙ መቶ ዓመታት በኋላ ሊወርድ ከነበረው ጋር ተስማምተህ
ሁን፡ ለእኔ፡ ስለ ቁርኣን ምንም አይነት የሰው ማብራሪያ ሊኖረኝ አይችልም ። " 56
ከአስደናቂው የቁርኣን ሒሳባዊ መዋቅር የተወሰደ ክርክር
ለቁርአን መለኮታዊ አመጣጥ አንድ የቅርብ ጊዜ ታዋቂ ማስረጃ በአስራ ዘጠኝ ቁጥር ላይ የተመሰረተ የሂሳብ ተአምር ነው። ረሻድ ካሊፋ “የቁርዓን
የመጀመሪያ ፊደላት እና የሒሳቡ ሥርጭታቸው ከጥርጣሬ በላይ የሆኑ ሁለት ነገሮችን ያረጋግጣሉ፡- ቁርኣን የአላህ እና የአላህ ቃል ነው።
ቁርኣን ፍጹም ተጠብቆ ቆይቷል"
57
የተለወጠው ህይዎት ክርክር
በመጨረሻም የሙስሊም ሊቃውንት አንዳንድ ጊዜ በቁርኣን የተለወጡት ህይወቶች እና ባህሎች መለኮታዊ አመጣጥ ማስረጃዎች ናቸው ብለው
ይከራከራሉ። አጂጆላ
54. Suzanne Haneef, ስለ እስልምና እና ሙስሊሞች ሁሉም ሰው ማወቅ ያለበት (ቺካጎ: Kazi Publications, 1979), 18-19.
55. አሊ, 205.
56. ቡካይ, 130.
57. ራሻድ ካሊፋ፣ ቁርኣን፡ የተአምረኛው ምስላዊ አቀራረብ (ካራቺ፡ ሃይደር ኦል ሙልጄ፣ 1983)፣ 200።
108 የኦርቶዶክስ እስልምና መሰረታዊ አስተምህሮዎች
“በቅዱስ ቁርኣን የተደረገው ለውጥ በዓለም ታሪክ ወደር የለሽ ነው ስለዚህም ልዩ አቋም ነው የሚለው አባባል
ከአስራ ሶስት መቶ አመታት በፊት እንደነበረው ዛሬም ያልተገዳደረው.... እምነት በጭራሽ
እንዲህ ዓይነቱን አዲስ ሕይወት ለመራጮቹ በሰፊው ሰጠ።” 58
ማጠቃለያ
አሁን በእስልምና ውስጥ የቁርአንን ከፍ ያለ ቦታ ማየት እንችላለን። ነገር ግን፣ ልክ እንደሌሎች አሀዳዊ እምነቶች፣ መለኮታዊ ቅዱሳት መጻሕፍትን
መረዳት በራሱ የመጨረሻ ግብ አይደለም። ቁርኣን መመሪያ ሲሆን ይህ ሕይወት ከወዲያኛው የዘላለም ሕይወት ዝግጅት ነው። አማኙ በቀጥተኛው
መንገድ ላይ መሆን እና መቆየቱ እና በመጨረሻም ከእግዚአብሔር ዘላለማዊ ቁጣ መዳን እና ወደ እግዚአብሔር በረከት በሰማይ መቀበሉ በጣም
አስፈላጊ ነው። ስለዚህም ለሰው ልጅ የተላለፈውን ኢስላማዊ መልእክት በጠቅላላ ለመረዳት የሙስሊሞችን የመዳን እና ከሞት በኋላ ያለውን
አመለካከት መረዳታችን ተገቢ ነው። የሚቀጥለው ምዕራፍ በእነዚህ ጠቃሚ ርዕሰ ጉዳዮች ላይ ውይይት ይደረጋል።
58. አጂጆላ, 100-101.

6
የመጨረሻ ጊዜ እና መዳን
እስካሁን ድረስ በጣም መሠረታዊ የሆኑትን የእስልምና አስተምህሮዎችን ሸፍነናል፡- እግዚአብሔር፣ ሰዎች፣ ኃጢአት፣ ነቢይነት እና ቁርአን። ነገር
ግን፣ ልክ እንደ ሁሉም አሀዳዊ እምነቶች፣ እስልምና በዚህ አለም ላይ ስላለው የእግዚአብሔር እና የሰው ግንኙነት ዝምድና የሚያሳስበው
አይደለም። የመጨረሻው ግቡ በሚመጣው አለም የሰዎች መዳን ነው። ይህ ሕይወት በገነት ላለው የዘላለም የደስታ ሕይወት ወይም በገሃነም
ውስጥ ላለው የጥፋት ሕይወት ዝግጅት ብቻ ነው (3፡185 ለ)።
የቁርኣን የመጀመሪያ መልእክቶች በዋነኛነት ስለ መጪው የፍርድ ቀን አስፈሪ ማስጠንቀቂያዎች ያካትታሉ። ሰዎች አንድ ቀን ለድርጊታቸው
ተጠያቂ እንደሚሆኑ በማሰብ በጽድቅ እንዲኖሩ ተፈትኗል። በእርግጥም በእውነተኛ አገባብ የዘላለም መዳን ወይም ኩነኔ አስተምህሮዎች የቁርኣን
“ዋና ጭብጥ” ናቸው) በሁለት የእስልምና ሊቃውንት የተጻፈ መጽሐፍ፡-
ሁሉም በእምነታቸው እና በድርጊታቸው ተጠያቂ በሚሆኑበት ቀን ቁርኣናዊ አሳቢነት እና ግትርነት በጣም ከባድ ስለሆነ በመፅሃፉ ውስጥ
የተካተቱት የስነምግባር ትምህርቶች ከዚህ እውነታ አንፃር መረዳት አለባቸው። ለሙስሊሙ በትንሳኤ ቀን ማመን የእግዚአብሔርን ሁሉን ቻይነት
ማረጋገጫ፣ የሰውን ተጠያቂነት ለመለኮታዊ አንድነት መሰጠት እውቅና መስጠት ነው። 2
በተጨማሪም፣ እስልምና፣ ከአይሁድ-ክርስቲያን ትውፊት ጋር፣ የታሪክ ቀጥተኛ እይታን ዓላማ ያለው አቅጣጫ እና ጠቀሜታ ያረጋግጣል። ጊዜ
መጀመሪያ እና መጨረሻ አለው እናም በዚህ የታሪክ ማዕቀፍ ውስጥ ነው ከፍጥረት ወደ ፍጻሜው (eschaton) የሚሸጋገርበት "ይህም
እግዚአብሔር በምልክቶቹ እና በትእዛዛቱ ይገለጣል, እና በተመሳሳይ ጊዜ መድረክ ነው. የሰው ልጅ እነዚያን ምልክቶች መቀበሉን ወይም
አለመቀበልን ያሳያል። 3
1. ኩሰም፣ 19.
2. ሌን ስሚዝ እና ዋይ ሃዳድ፣ የሞት እና ትንሳኤ እስላማዊ ግንዛቤ (አል ባንይ ፡ የኒውዮርክ ስቴት ዩኒቨርሲቲ ፕሬስ፣ 1981 )፣ 2.
3. ኢቢድ.፣ 4.
109
11 0 የኦርቶዶክስ እስልምና መሰረታዊ አስተምህሮዎች
ስለዚህም ስለ እስልምና ያለንን መግለጫ ኢስላማዊ የፍጻሜ (የመጨረሻ) እና ሶተሪዮሎጂ (መዳን) በአጭሩ በመመርመር ማጠቃለያችን ተገቢ
ነው። በዚህ ምዕራፍ የመጀመሪያ ክፍል ስለ ሞት እና ከሞት በኋላ ስላለው ሕይወት፣ ስለ ፍጻሜው ዘመን፣ ስለ መጨረሻው ፍርድ፣ ስለ ጀነት እና
ስለ ገሃነም ያለውን እስላማዊ አመለካከት እንመለከታለን። በሁለተኛው ክፍል በተለይ በእስልምና የመዳን ጥያቄን እንመለከታለን። የመዳን
ሁኔታዎች ምንድን ናቸው? እና በመጨረሻው ትንታኔ ማን ይድናል እና ማን ይጠፋል?
I SLAMIC ESCHATOLOGY 4
የግለሰቡ ሞት
በአጠቃላይ፣ የእስልምና የፍጻሜ ማኑዋሎች የሚጀምሩት ስለ ግለሰቡ ሞት ውይይት ነው፣ በተለይም ቁርአን ራሱ በሰው ልጅ ሟችነት እውነታ ላይ
ትልቅ ትኩረት ሰጥቷል። ለምሳሌ 3፡185 ላይ “ነፍስ ሁሉ ሞትን ቀማሽ ናት፡ ምንዳችሁንም የምትሞሉት በፍርዱ ቀን ብቻ ነው። የሰው ሞት እና
የመጨረሻው ፍርድ በ 23፡15-16፡ “ከዚህም በኋላ ትሞታላችሁ፤ ዳግመኛም በፍርድ ቀን ትነሣላችሁ” የሚለው ሐሳብ በቅርበት የተያያዘ ነው።
ምንም እንኳን የሰው ሞት እውነታ የቁርአን እርግጠኝነት ቢሆንም ቁርኣን ስለ ሞት ሂደት እና ስለ ሟቹ ሁኔታ የሚናገረው ከመጨረሻው ትንሳኤ
በፊት በጣም ጥቂት ነው። ብዙ ጊዜ እንደሚደረገው ኢስላማዊ ወግ እነዚህን ክፍተቶች ለመሙላት በሰፊው ይዘረዝራል።
የሞት ሂደት በ 56፡83 ላይ ተገልጿል የሚሞተው ሰው ነፍስ ወደ ጉሮሮው ትመጣለች ይላል። 6፡93 ላይ ደግሞ በሞት ጊዜ መላእክት እጆቻቸውን
ዘርግተው ነፍሶቻችሁን አንሡ እያሉ ነው። 8፡50 በከሓዲዎች ላይ የሞት ሂደትን በተመለከተ እንዲህ ይላል፡- “እናንተ እንደሆናችሁ ። አየህ፡
መላእክት የከሓዲዎችን ነፍስ በያዙ ጊዜ ፊቶቻቸውንና ጀርባዎቻቸውን ይመታሉ፡- «የእሳትን ቅጣት ቅመሱ» (ዝከ. 79፡1-2)። .
በትክክል ከዚህ ደረጃ በኋላ የሚሆነው ቁርኣን አይናገርም። በዚህ ጊዜ ነው ከሞት በኋላ ያሉትን ክስተቶች ለማብራራት በሐዲስ ቁስ ላይ ከፍተኛ
መደገፍን የምናስተውለው። 5 በታዋቂው ወግ መሠረት፣
4. እነዚህ ደረጃዎች የተመሰረቱት በሙስሊሙ ደራሲ መሐመድ ክሁጅ፣ የጉዞው መጨረሻ፡ ስለ ሞት እና ከሞት በኋላ ያለው እስላማዊ አመለካከት (ዋሽንግተን ዲሲ፡
ኢስላሚክ ሴንተር፣ 1988) ነው።
5. እዚህ ላይ ሁለት ነጥቦችን መጥቀስ ያስፈልጋል. በመጀመሪያ፣ በጥንታዊ ሥነ-መለኮት ማኑዋሎች ውስጥ የሞትን አሳማሚ ተጋድሎ በዝርዝር እና በዝርዝር
ለመግለፅ በትውፊት ላይ ከፍተኛ እምነት አለ። በዘመናዊው እስላም ውስጥ ብዙዎች እንዲህ ያለውን አስደናቂ የሞት መግለጫዎች ውድቅ ስላደረጉ፣ ይህን ነጥብ
ከዚህ በላይ አንመለከትም (ስሚዝ እና ሃዳድ፣ 34-38፣ እና ምዕራፍ 4 ን ይመልከቱ)። ሁለተኛ፣ በሚከተለው ውይይት ላይ ስሚዝ እና ሃዳድ “የተወሰኑ ክስተቶችን
ወይም ማጣቀሻዎችን መለየት ወይም በእነዚህ ውስጥ የተፈጥሮ እድገትን ለማግኘት መሞከር በአንድ መልኩ የተሳሳተ ጥረት ነው፣ ምክንያቱም ክስተቶቹ በዋነኝነት
የሚሠሩት ከተለያዩ ነገሮች ለመደገፍ ነው” ሲሉ በትክክል አስጠንቅቀውናል። የአመለካከት መሠረታዊ የሰው ልጅ ኃላፊነት እውነታ” (77)።
የመጨረሻ ዘመን እና መዳን 111
የታማኝ ሰው ነፍስ በቀላሉ ከሥጋው የምትወገደው ሰማያዊና ጣፋጭ መዐዛ ያለው ልብስ በብርሃንና በፈገግታ መላእክት ተጎናጽፋለች። ነፍስ
በሰባት ሰማያት ትወሰዳለች, ወደ እግዚአብሔር ፊት ትገባለች, ከዚያም መላእክት እስከ ፍርድ ቀን ድረስ ነፍስን ወደ ምድራዊ ሰውነቷ
እንዲመልሱ አዘዛቸው. በሌላ በኩል ደግሞ የማያምኑት ሰው ነፍስ በታላቅ ተጋድሎ ከሥጋዋ ይወገዳል። መልአከ ሞት ነፍስን መጥፎ የሚሸት ልብስ
አለበሰው። ለክፉ ነፍስ ተጠያቂ የሆነው መልአክ ነፍስን በተለያዩ የሰማይ ደረጃዎች ሊወስድ ይሞክራል ነገር ግን የሰማይ በሮች አልተከፈቱም (7፡
40) እናም ነፍስም ወደ አካሏ ትመለሳለች። 6 "እነዚህ ሁሉ ክስተቶች በፍጥነት ስለሚከሰቱ ነፍስ ወደ ሰውነት ስትመለስ አጣቢዎቹ አሁንም
አስከሬኑን በመንከባከብ ይጠመዳሉ" ተብሎ መጨመር አለበት. 7
በመቃብር ውስጥ ሕይወት
በኦርቶዶክስ (እንዲሁም ታዋቂ) እስልምና የሞት መኖሪያ - "በመቃብር ውስጥ ያለ ህይወት" ወይም ባርዛክ - በጣም ንቁ ቦታ ነው. አብዛኞቹ
ሙስሊሞች ሟቹን ስለ እምነቱ ተከታታይ ጥያቄዎችን ለመጠየቅ የሚጠይቁት በተለምዶ ሙንከር እና ናኪር የሚባሉ ሁለት መላእክቶች
እንዳሉ ያምናሉ ። ሂሳቦቹ ለሟቹ ምን ጥያቄዎች እንደሚጠየቁ በትክክል አይስማሙም. ይሁን እንጂ አብዛኞቹ ስሪቶች ወደ መቃብር ከገቡ በኋላ
መላእክቱ የሞተውን ሰው እንዲቀመጥ ይጠይቃሉ; ጌታው ማን ነው ሃይማኖቱ ምንድን ነው ነቢዩም ማን እንደሆነ ይጠይቁታል። "ትክክለኛዎቹ
መልሶች, የትኛው
መሐመድ።" 8 በጎዎቹ ወዲያውኑ ያውቃሉ፣ እግዚአብሔር፣ እስልምና እና ናቸው።
ፈተናውን በተሳካ ሁኔታ ላለፉ ምእመናን መላእክት መቃብራቸውን የበለጠ ሰፋ አድርገው ገነትን የሚመለከቱበት መስኮት ከፍተው የገነትን ንፋስና
ሽታ የሚያገኙበት ነው። በፈተና ለወደቁ ለማያምኑት መላእክቱ "የገሃነም እሳትን በር ይከፈቱለታል። ስለዚህ ሟቹ ከሲኦል የሚወጣው ሙቀትና
ትኩስ ንፋስ እና የጎድን አጥንቶቹ እርስ በርስ እስኪቀላቀሉ ድረስ መቃብሩ እየጠበበ ነው።" 9
ከሞት በኋላ የማሰቃየት እሳቤም በኦርቶዶክስ ሙስሊሞች ዘንድ በሰፊው የሚታመን እምነት ነው። አኢሻ በዘገቡት ሀዲስ ነብዩ (ሶ.ዐ.ወ) "የቀብር
ስቃይ እውነት ነው" ብለዋል። አኢሻ በመቀጠል “ከዚህ በኋላ የአላህ መልእክተኛ (ሶ.ዐ.ወ ) ሶላታቸውን ሲጠብቁ አላየሁም እና ከአላህ
ቅጣት ከአላህ አልተጠበቃኩም።
መቃብር ። _
6. ኩጁን፣ 19-23 ን ተመልከት።
7. ስሚዝ እና ሃዳድ፣ 40 ይመልከቱ።
8. ኢቢድ፣ 42.
9. ኩጁ፣ 22
10. ኢቢድ., 31.
112 የኦርቶዶክስ እስልምና መሰረታዊ አስተምህሮዎች
አነስ የአላህ መልእክተኛ (ሰ .
ጫማቸውን።"
ስለዚህ ሰው መናገር አለብህ - ሙሐመድ ( ሶ.ዐ.ወ )
እንዲህ ይላሉ፡- “ እርሱ የአላህ ባሪያና የእርሱ ባሪያ መሆኑን እመሰክራለሁ።
መልእክተኛው።» ይባል ነበር። በእውነት
አላህ በጀነት ውስጥ ለመቀመጫህ ቀይሮታል" እና ሁለቱንም አይቶ እና
ለናፊቁና ለከሓዲው፡- «ስለ ምን አልክ» ይባል ነበር።
ይህ ሰው (የአላህ መልእክተኛ)" እና "እኔ አላውቅም" ይላቸዋል. ድሮ ነበር።
ሌሎች ሰዎች ይሉት የነበረውን ተናገር።” ይባል ነበር።
ከገሀነም እሳት የዳኑትን (ምእመናንን) ተከተለ
በብረት መዶሻ ተመታ እና የሚሰማ ጩኸት ተናገሩ
እና ከጂን በስተቀር ሁሉም ከሱ አጠገብ ። 11
እርግጥ ነው ከላይ ያለው ሀዲስ የሚዳስሰው የቀብርን ስቃይ ለካፊሮች ብቻ ነው። ለእያንዳንዱ ሰው ማለት ይቻላል ስለ አጠቃላይ ስቃይ የሚናገሩ
ሌሎች ዘገባዎችም አሉ። አል-ጋዛሊንን ጨምሮ ብዙ ታዋቂ የሙስሊም የሃይማኖት ሊቃውንት “በዚህ መካከለኛ ጊዜ በመቃብር ውስጥ በሚቀጡ
እና በሌሉ ሰዎች ላይ ጥቁር እና ነጭ ክፍፍል ይኖራል ብሎ መደምደም በጣም ቀላል ነው” ብለው አስበው ነበር። ስለዚህም “ከጥቂቶች በስተቀር
እያንዳንዱ ግለሰብ በምድር ላይ በሚኖርበት ጊዜ በዲኑ (ሃይማኖቱ ወይም እምነቱ) ልዩ ውቅር ላይ ተመርኩዞ የሆነ ዓይነት ስቃይ፣
ትንሽም ሆነ ከባድ እንደሚደርስበት ተከራክረዋል። 12 ስለዚህ፣ “ኦርቶዶክስ እንደ እውነት ተገነዘበች፣ ታማኝ እና እምነት የሌላቸው ሰዎች
የመቃብርን ጭንቀት [ሴት ልጅ] እንደሚቀበሉ፣ ምንም እንኳን ካፊር [የማያምኑት] ብቻ አድሃብን ወይም የበለጠ ከባድ የቅጣት ዓይነቶች
ሊቀበሉ ይገባቸዋል ። ” 13 በአማኝ እና በከሓዲው መካከል ያለው ልዩነት ከጠንካራነቱ በተጨማሪ የከሓዲው ቅጣት የበደለኞች የመጨረሻ እጣ
ፈንታ ምሳሌ ሆኖ ሳለ የአማኝ ስቃይ በአብዛኛው የተነደፈው ማጽዳት እንዲኖረው ተደርጎ እንደሆነ በተደጋጋሚ ይነገራል። በነፍስ ላይ ተጽእኖ. 14
ብዙዎች ከቅጣቱ ጊዜ በኋላ በጣም ግለሰባዊ እንደሆኑ አድርገው ያስባሉ-
11. ኢቢድ., 31-32. ኹጅ በእነዚህ ሁለት ሐዲሶች መካከል ያለውን ቅራኔ አላነሳም። አኢሻ በዘገቡት ሀዲስ መሰረት መሐመድ እራሱ ከመቃብር ስቃይ መጠጊያ ፈለገ።
በመቃብር ላይ ለሚፈጸመው ስቃይ ብቸኛው መስፈርት መሐመድን ነብይነት በተመለከተ ትክክለኛ አመለካከት ካለመኖሩ ከአነስ የተወሰደው ሀዲስ ይጠቁማል። ኢሌ
ነቢዩ ራሱ እንዲህ ዓይነት ፈተና እንዳይወድቅ እንዴት እንደሚፈራ አልገለጸም።
12. ስሚዝ እና ሃዳድ፣ 45
13. ኢቢድ., 46.
14. በእስልምና ታሪክ ውስጥ እንደ ሙእተዚላዎች ፣አብዛኞቹ ፈላስፎች እና ብዙ ሺዓዎች ያሉ አንዳንድ ቡድኖች አሁን የተገለጹትን ክስተቶች የመከሰቱን አጋጣሚ
ክደው የቅጣት ወይም የሽልማት ሀሳብ አግኝተዋል። መቃብር ተቀባይነት የለውም ። "ለአብዛኞቹ ሙስሊሞች ግን የቀብር ቅጣት እውን ሆኖ በአቂዳዎች ውስጥ
የተረጋገጠ ነው ... እና በጠንካራ እና ጠንካራ ባልሆኑ የመተላለፊያ ሰንሰለቶች ሀዲሶች ውስጥ ተዘርዝሯል" (ስሚዝ እና ሀዳድ 47)። .
የመጨረሻ ዘመን እና መዳን 113
uals "በእንቅልፍ ሁኔታ" ውስጥ ይወድቃሉ. ሆኖም ብዙዎቹ በዚህ የባርዛክ ዘመን የሟቹ መናፍስት ሙሉ በሙሉ ንቁ እና ንቁ ሆነው
እንደሚቀጥሉ ያላቸውን እምነት የያዙ ይመስላል። ምንም እንኳን ቁርኣን ሙታን ሕያዋንን መስማት እንደማይችሉ ግልጽ ቢመስልም (27፡80)
ብዙ ወጎችና ዘገባዎች ሙታን በደንብ እንደሚሰሙ ይጠቁማሉ። በአንድ ሀዲስ ነብዩ ሙታን እንደሚናገሩ አልፎ ተርፎም እንደሚጎበኟቸው
አረጋግጠዋል። 15 በሌላ ሀዲስ ደግሞ መሐመድ እንዲህ ብሏል፡- “ማንኛውም ሰው የወንድሙን መቃብር ጎበኘና በአጠገቡ የተቀመጠ ወንድሙ
ደስተኛ እንዲሆን እና ብቸኝነት እንዲሰማው ያደርጋል።
መስማት ወይም ምላሽ መስጠት ይችላል."
16
በእርግጠኝነት በዚህ ደረጃ ላይ ስለ ሞቱ ነፍሳት እንቅስቃሴ አንድ ወጥ የሆነ ኢስላማዊ አስተያየት የለም። ከአቡ ሁረይራ እንደዘገበው አንድ
ሙእሚን ሲሞት መንፈሱ ንብረቱን እንዴት እንደሚያዝ በመመልከት ለአንድ ወር ያህል በቤቱ ዙሪያ ይዞር ነበር። ከዚያም ለአንድ አመት መንፈሱ
በመቃብሩ ዙሪያ እየዞረ ለእርሱ የጸለዩትን እና የሚያዝኑለትን እየተመለከተ። ከአንድ አመት በኋላ መንፈሱ "መናፍስት ለትንሣኤ ቀን
በሚሰበሰቡበት" ቦታ ላይ ይደርሳል. 17 አል-ጋዛሊ እንዳለው አራት የመንፈስ ምድቦች አሉ። አንዳንዶች በምድር ዙሪያ ይንከራተታሉ። አንዳንዶች
"እግዚአብሔር እንዲተኛ ይፈቅዳል." ሌሎች እንደ ሰማዕታት መንፈሶች በመቃብራቸው ውስጥ ለሁለት ወይም ለሦስት ወራት ይቀራሉ ከዚያም
ወደ ገነት ይጓዛሉ. በአራተኛው ምድብ ውስጥ ያሉት መናፍስት የነቢያትና የቅዱሳን መንፈስን ጨምሮ፣ የፈለጉትን እንዲያደርጉ ነፃ ምርጫ
ተሰጥቷቸዋል፣ በዚህም ምክንያት አንዳንዶች
ምድር. 18 ወደ መንግሥተ ሰማያት ሄደዋል እና አንዳንዶቹ ለመቆየት መርጠዋል
እርግጥ ነው፣ ብዙ የዘመኑ ሙስሊሞች እነዚህን የጥንታዊ ሥነ-መለኮት ሕያው ዘገባዎች እንደማይቀበሉ እና ስለ ድህረ ሞት ተሞክሮ ዝርዝሮች
ለመገመት እንደወሰኑ ልንጠቁም ይገባናል። "አብዛኞቹ የዘመኑ ሙስሊም ጸሃፊዎች ስለ በኋለኛው ህይወት ላለመወያየት መርጠዋል። ምንም
አይነት ዝርዝርና የትርጓሜ ውይይት ሳያደርጉ የፍርዱን ቀን እውነታ እና የሰውን ልጅ ተጠያቂነት በቀላሉ በማረጋገጥ ይረካሉ።" 19
ስሚዝ እና ሃዳድ እንደሚሉት፣ ከሞት በኋላ ያለውን ሕይወት የሚመለከቱ ጥያቄዎችን የሚከታተሉ አብዛኞቹ ዘመናዊ የሙስሊም አሳቢዎች
በሦስት መሠረታዊ ምድቦች ሊከፈሉ ይችላሉ። በአንድ ምድብ ውስጥ የጥንታዊ አስተምህሮዎችን ቀጣይነት ያለው ትክክለኛነት የሚያረጋግጡ
እና በዋናነት ተግባራቸውን የሚመለከቱት ባህላዊ ምሁራንን እናገኛለን "በዘመናዊው አረብኛ የቀረቡ ጽሑፎችን ለማቅረብ ይህም ለአማካይ
አንባቢ ተደራሽ ያደርገዋል." 20 ሁለተኛው ቡድን፣ ደራሲዎቹ እንደ ዘመናዊዎቹ የሚገልጹት፣ በዋናነት “የሰው ልጅ ምላሽ ምንነት ለመወያየት
ፍላጎት ያላቸው ናቸው።
15. ኢቢድ., 51.
16. ኩጁን 34 ይመልከቱ።
17. ስሚዝ እና ሃዳድ፣ 50 ይመልከቱ።
18. ኢቢድ., 52-53.
19. ኢቢድ., 100.
20. ኢቢድ.
114 የኦርቶዶክስ እስልምና መሰረታዊ አስተምህሮዎች
ለቁስ አካሄዳቸው ያላቸው አቀራረብ ግብረ-ሰዶማዊ ነው ይልቁንም ዳይዳክቲክ ነው ። በጥሬው ግን በመንፈሳዊ ወይም በምሳሌያዊ አነጋገር 22 አንድ
አስደናቂ አስተያየት ላይ አንድ ተደማጭነት ያለው ሙስሊም ደራሲ እንዲህ ሲል ጽፏል፡- “የእግዚአብሔር መልእክተኛ ኃጢአተኞች ከሞቱ በኋላ
በብዙ እባቦች እንደሚሰቃዩ አስጠንቅቋል። አንዳንድ ቀላል አስተሳሰብ ያላቸው ሰዎች የኃጢአተኞችን መቃብር መርምረዋል እና እነዚህን እባቦች
ማየት ባለመቻላቸው ተደንቀዋል። የሚያሰቃዩት እባቦች መኖሪያቸው በማያምን መንፈስ ውስጥ እንዳለ እና ከመሞቱ በፊትም በእርሱ ውስጥ
እንዳሉ አይረዱም ምክንያቱም እነሱ የእርሱ ክፉዎች ነበሩና።
ተምሳሌት የሆኑ ባህርያት."
23
የመጨረሻው ቡድን እንደ መንፈሳውያን ተመድቧል። ይህ ቡድን በአብዛኛው በምዕራቡ ዓለም በመናፍስታዊ ድርጊቶች እና ከመንፈሳዊው
ዓለም ጋር በመገናኘት የተደረገ ቀጥተኛ ጥናት ነው። 24 ስለዚህ ከሞት በኋላ ስላለው ህይወት ትክክለኛ ተፈጥሮ እና ዝርዝር ሁኔታ ምንም አይነት
ሰፊ እስላማዊ ስምምነት እንደሌለ ግልጽ ነው።
የመጨረሻው ሰዓት
ቀደም ሲል እንደተገለፀው በእስልምና ውስጥ በግለሰብ ሞት እውነታ ላይ ብቻ ሳይሆን ከፍርድ ቀን በፊት እንደምናውቀው የታሪክ ፍጻሜ ላይም
ትይዩ ትኩረት ተሰጥቶታል። ልክ እንደሌሎች አሀዳዊ እምነቶች፣ ኢስላማዊ ሥነ-መለኮት ስለ “ፍጻሜው ዘመን” ልዩ ርዕስ የሚመለከት የመጨረሻ
ነገሮችን አስተምህሮ አዘጋጅቷል።
ቁርኣን ምንም እንኳን “ሰዓቲቱ ትመጣለች” በማለት አረጋግጦልናል፣ ነገር ግን እግዚአብሔር ሆን ብሎ “ለመደበቅ” እንዳዘጋጀ (20፡15)። 33፡63
ላይ፣ “ሰዎች በሰዓቲቱ ይጠይቁሃል፡ በላቸው፡- ዕውቀትዋ አላህ ዘንድ ብቻ ነው፡ በል። ምንም እንኳን ትክክለኛው ሰዓት ከእግዚአብሔር በቀር
ለሁሉም የማይታወቅ ቢሆንም፣ ቁርኣን ስለ መጨረሻው ሰዓት መምጣት ሌሎች አንዳንድ "ፍንጮችን" ይሰጣል። በእነዚህ አስተያየቶች እና በብዙ
ትንቢታዊ ሀዲሶች ላይ በመመስረት፣ የእስልምና አስተምህሮ ከመጨረሻው ፍርድ በፊት ያሉትን ተከታታይ ክንውኖች በስልት ለማስቀመጥ
ሞክሯል።
በመጨረሻዎቹ ቀናት የቁርኣን “ምልክቶች” ዝርዝር ውስጥ ከፍተኛው በቁርኣን ውስጥ በአስደናቂ ሁኔታ የተገለጹት አስከፊ ክስተቶች ናቸው።
ለምሳሌ 82፡1-5 ላይ፣ “ሰማይ በተሰነጠቀ ጊዜ፣ ከዋክብት በተበተኑ ጊዜ፣ ውቅያኖሶች እንዲፈነዱ በተፈቀዱ ጊዜ፣ መቃብሮችም በተገለበጡ
ጊዜ፣— (ከዚያም) እያንዳንዳቸው ይሆናሉ። ነፍስ ያቀረበችውን ታውቃለች፤ የከለከለችውንም። በሱራ 81 ላይ
21. ኢቢድ., 106.
22. ኢቢድ., 104-13.
23. ኢቢድ., 110.
24. ኢቢድ., 113-26.
የውሸት መግለጫ ተሰጥቷል፡- “ፀሀይ (ከብርሃንዋ ጋር) በተጣጠፈች ጊዜ፣ ከዋክብት ሲወድቁ፣ ውበታቸውን አጥተው፣ ተራሮች ሲጠፉ፣...
ውቅያኖሶች በእብጠት ሲፈላቁ፣ ... (ከዚያም) ) ነፍስ ሁሉ ያቀደመችውን ያውቃል” (ቁ. 1-3፣ 6፣ 14)።
እንደ አብዛኛው ሙስሊም (ቁርኣን ላይ ሳይሆን በትንቢታዊ ትውፊት ላይ የተመሰረተ ቢሆንም) ይህ ሁለንተናዊ የተፈጥሮ መበታተን ቀድሞ
የተንሰራፋ የሞራል ዝቅጠት ነው። በብዙ ሀዲሶች ላይ በመመስረት አምላካዊ ጥበብ "ሙሉ በሙሉ ሊጠፋ" እንደሚችል ይታመናል; የወይን ጠጅ
አጠቃቀሙን ይጨምራል፤ “ዝሙትና አስገድዶ መድፈር የተለመደ ተግባር ይሆናል ። በቡካሪ የተገኘ አንድ አስገራሚ ሀዲስ “የወንዶች ቁጥር
ይቀንሳል፣ሴቶቹ ግን እስከዚያ ድረስ ይጨምራሉ
ሃምሳ ሴቶችን የሚንከባከብ አንድ ወንድ ብቻ ነው።
26
እነዚህ የመጨረሻው ሰዓት መቃረቡ የበለጠ "አጠቃላይ ምልክቶች" ሲሆኑ፣ ብዙ የስነ-መለኮት ማኑዋሎች የበለጠ የተለዩ ምልክቶችን
ይዘረዝራሉ። ከአል-ሙስሊም ባወጣው ወግ መሰረት ነብዩ ስለ መጨረሻው ሰአት የሚከተለውን አስተያየት ሰጥተዋል።
ከዚያም (ሙሐመድ)፡- "አሥር ምልክቶችን እስካያዩ ድረስ አይመጣም" አለ። እና (ከዚህ ጋር በተያያዘ) የጭስ ማውጫውን ጠቅሷል; ዳጃል
(ብዙውን ጊዜ ፀረ-ክርስቶስ ይባላል) ; አውሬው; ከምዕራብ የፀሐይ መውጣት; የመርየም ልጅ የዒሳ መውረድ; ጎግ እና ማጎግ; እና በሦስት ቦታዎች
ላይ የመሬት መንሸራተት አንድ በምስራቅ አንድ በምዕራብ እና አንድ በአረብ ውስጥ በመጨረሻው እሳት ከየመን ይቃጠላል, እና ሰዎችን ይነዳ ነበር.
የመሰብሰባቸው ቦታ.
27
ከላይ በተጠቀሱት የምጽዓት ክስተቶች ዝርዝር ውስጥ ያሉትን እያንዳንዱን ንጥል ነገር ለመወያየት ከዚህ ምዕራፍ ወሰን ውጭ ነው። እሱ
እንደጠበቀው ፣ እያንዳንዱን ምልክት በቀለማት ያሸበረቀ ዝርዝር ሁኔታ የሚገልጹ ብዙ ወጎች አሉ 28 ሆኖም ፣ ብዙ የሙስሊም ተንታኞች
እንደሚሉት ፣ የሰዓቱ ቅርብ ምልክት በጣም አስፈላጊው የክርስቶስ መምጣት ፣ የእሱ ጥፋት መሆኑ በጣም አስደሳች ነው። ሐሳዊው መሲሕ፣ እና
በምድር ላይ ሰላምና ጽድቅ መመስረት።
ታዋቂው ኢስላማዊ የክርስቶስ ተቃዋሚ ወይም ደጃል በአንድ ዐይን ውስጥ ዕውር ሆኖ በግንባሩ ላይ ካፊር - ኢ -አማኒ የሚለው ቃል በግንባሩ
ላይ ተጽፏል። ዋና ሥራው መለኮትን እና ተአምራትን የማድረግ ኃይል እያለ የማያምኑትን ብዙሃን ማሳሳት ነው። እሱ
25. ኩጁ፣ 39
26. ኢቢድ., 38-39.
27. Ibid., 42-43.
28. Ibid., 42-60. በእርግጥ መሐመድ ኩጁ እንደሌሎች ሙስሊም ጸሃፊዎች እነዚህን ሁነቶች በየትኛውም የዘመን ቅደም ተከተል ለማስቀመጥ ምንም ሙከራ
አላደረጉም።
1 16 የኦርቶዶክስ እስልምና መሰረታዊ አስተምህሮዎች
በዓለም ላይ “ክፋትን” ያሰራጫል፣ እናም ከእውነተኛ አማኞች በስተቀር ሁሉም ሰዎች በእሱ ይማረካሉ። 29
የዳጃል እንቅስቃሴ ከፍተኛ ደረጃ ላይ ሲደርስ መሲህ ወደ ምድር ይወርዳል እና ፀረ-ክርስቶሱን ያጠፋል ከዚያም ትክክለኛውን የእስልምና
ሃይማኖት ይመሰርታል. በጣም ታዋቂ በሆነ ባህል መሠረት መሐመድ እንዲህ አለ፡- “ነፍሴ በእጁ በሆነው በእርሱ ይሁን የመርየም ልጅ ዒሳ በእናንተ
መካከል ፍትሐዊ ገዥ ሆኖ በቅርቡ ይወርዳል።
ጂዝያ አይኖሩም (ሙስሊም ካልሆኑ ሰዎች የሚወሰድ ግብር). "30 ነው።
ከዚያም ከተወሰነ ጊዜ በኋላ ኢየሱስ ራሱ እንደሚሞት በመሐመድ እና በመዲና ከተማ የመጀመሪያዎቹ ሁለት የሙስሊም ኸሊፋዎች አቅራቢያ
እንደሚቀበር ተናግሯል. ፴፩ ነገር ግን፣ ምንም እንኳን አብዛኞቹ የሱኒ ሙስሊሞች በኢየሱስ ዳግም ምጽአት እና በፍጻሜው ዘመን እንደ ዓለም
አዳኝ በነበረው ማዕከላዊ ሚና ቢያምኑም፣ አብዛኛው የሺዓ ሙስሊሞች ይህንን አዳኝ ሰው እንደ ኢየሱስ ሳይሆን እንደ ማህዲ ነው የሚገልጹት
። "በመለኮት የሚመራ")። በሺዓ እምነት መህዲ 12 ኛ ኢማም (የመሀመድ ተተኪ እና ዘር) በተአምር የጠፋ እና አንድ ቀን ይሆናል
በምድር ላይ ጽድቅን ያጸኑ ዘንድ እንደገና ተገለጡ።
32
ሌላው ብዙ ጊዜ የሚጠቀሰው የፍጻሜ ጊዜ ምልክት በቁርኣን ውስጥ መሰረት ያለው (ምንባቦቹ በተወሰነ መልኩ ግልጽ ያልሆኑ ቢሆኑም) የጎግ እና
የማጎግ ገጽታ ነው (18፡92—98፤ 21፡96-97)። መሐመድ ኩጁ እንዳሉት "በአላህ ትእዛዝ ጎግ እና ማጎግ ከግድባቸው ይወጣሉ ኢየሱስ በወረደ
ጊዜ" 33 የጎግ እና የማጎግን ትክክለኛ ተፈጥሮ እና ከክርስቶስ ተቃዋሚ ጋር ያላቸውን ግንኙነት ለማወቅ አስቸጋሪ ነው። ብዙዎች ግን ጎግ እና ማጎግ
በመጨረሻው ዘመን እጅግ የሚበዙ እና በምድር ላይ ጥፋት የሚያመጡ ኃያላን የሰው ልጆች እንደሆኑ ያምናሉ። ትንቢታዊ ሀዲስ እግዚአብሔር
በተወሰነው ጊዜ እንደሚፈጽም ይናገራል
በትል መቅሰፍት ያጠፋቸዋል።
34
እስካሁን ከተገለጹት ምልክቶች መረዳት እንደሚቻለው ከላይ የተዘረዘሩትን ሁነቶች ወጥ የሆነ የጊዜ ቅደም ተከተል ለማስያዝ በሙስሊም የሥነ-
መለኮት ምሁራን በኩል ብዙ ጥረት እንዳልተደረገ ግልጽ ነው። ነገር ግን ሁሉም ምልክቶች ከተከሰቱ በኋላ ይህ ሦስተኛው ደረጃ በመጨረሻው
የጠፈር መዋቅር ውድመት ያበቃል ማለት ይቻላል ለሁሉም የሰው ልጅ አጠቃላይ ትንሣኤ ዝግጅት።
29.Khoj, 44-47 ተመልከት.
30. ኢቢድ., 54.
31. ለኢየሱስ አስቀድሞ ስለቀረበው መቃብር አስደናቂ መግለጫ፣ ዝወመርን፣ ሙስሊም ክርስቶስን (ለንደን፡ ኦሊፋንት፣ አንደርሰን እና ፌሪየር፣ 1912)፣ 107-9
ይመልከቱ።
የማህዲን ሚናዎች አረጋግጠዋል እናም ሁለቱም ገፀ ባህሪያቶች የአለምን ሰላም ለማምጣት እርስ በእርስ የሚተባበሩበትን ንድፈ ሃሳብ አቅርበዋል (ስሚዝ እና
ሃዳድ፣ 69-70 ይመልከቱ)።
33. ኩጁ፣ 55
34. ኢቢድ., 58.
እና መዳን 1 17
የሰው ልጆች ሁሉ ትንሣኤ
ስሚዝ እና ሃዳድ እንደተናገሩት፣ “ምናልባት በጠቅላላ የፍጻሜ ክስተቶች ቅደም ተከተል ውስጥ አንድም ነጥብ ከዚህ የመለከት ድምፅ ለድራማ እና
ለደስታ ጊዜ አይዛመድም። ” 35 ስለዚህ ክስተት ቁርኣን እንዲህ ይላል (69፡13-16)። በቀንዱ ላይ አንዲት ጩኸት በተነፋች፣ ምድርም፣
ጋራዎችዋም በተናወጠች ጊዜ፣ በአንድ ጊዜም በተፈጨ ጊዜ። ያ ቀን ደካማ ነውና። በተጨማሪም 39፡68 ላይ፡- “በሰማያትና በምድር ያሉት ሁሉ
በሚምሉበት ጊዜ መለከት ይነፋል። አላህን ደስ የሚያሰኘው ካልሆነ በቀር። ከዚያም ሁለተኛይቱ ይሆናል። እነሆ፥ ቆመው ይመለከታሉ ብሎ ነፋ።
የእስልምና ትውፊት የሞት መልአክ ወይም ኢስራፊል በእግዚአብሔር ፍቃድ የመጨረሻውን ጥሩንባ የሚነፋ መሆኑን ይገልፃል። ከላይ በተገለጹት
የቁርኣን ጥቅሶች ላይ መሐመድ ኩጅ ሲጽፍ፡- “አላህ ሊሞት የሚፈልገው በምድርም ሆነ በሰማይ ላይ ያለ ሕያው ፍጥረት ሁሉ በመጀመሪያ ምት
ይሞታል።በሁለተኛው ምት አላህ የሞተውን ሁሉ ያስነሳል። ከፍጥረት መጀመሪያ አንስቶ እስከ ሕይወት መጨረሻው ጊዜ ድረስ "36 አንዳንድ
የጥንታዊ ጸሐፍት በበርካታ የቁርዓን ጽሑፎች ላይ ተመስርተው ሁሉንም ነገር የሚሰብኩ ከእግዚአብሔር ፊት በስተቀር ይጠፋሉ (28: 88; 55:
26-27), እስከ የእግዚአብሔር አንድነት ከፍ እንዲል መላእክተ ሞትን ጨምሮ መላእክቱ ይሞታሉ ይላሉ ። 37 ከማይታወቅ “ጊዜ” በኋላ
እግዚአብሔር ሙታንን ሁሉ ያስነሳል፣ 38 ከኢስራፊል ጀምሮ የትንሳኤውን ጥሪ ነፋ ።
የአካል ትንሳኤ እውነታ የመሐመድ ቀደምት ስብከት የማዕዘን ድንጋይ ነው። በብዙ አጋጣሚዎች ነቢዩ በሥጋዊ ትንሣኤ በማመኑ ተዘባበትበት ነበር፣
ነገር ግን በትንሣኤው ጸንቷል። "ያ ሰማያትንና ምድርን የፈጠረ አላህ ሙታንን ሕያው ማድረግ ቻይ መኾኑን አያዩምን? እርሱ በነገሩ ሁሉ ላይ ቻይ
ነው" (46፡33)። ቁርኣኑ የሰውን ልጅ በእግዚአብሔር ኃይል አለማመኑን ሲወቅስ እንዲህ ይላል፡- « ለእኛም ማነጻጸሪያን አደረገ፤ የራሱንም (መነሻ
እና) ፍጡርን ረሳ፤ «ለደረቀ) አጥንት ሕያው የሚያደርግ እና የበሰበሰው ማነው ይላል። )? ያ በመጀመሪያ ጊዜ የፈጠራቸው እርሱ ሕያው
ያደርጋቸዋል በላቸው። እርሱ የፍጥረትን ሁሉ ዐዋቂ ነውና።
በኦርቶዶክስ ሙስሊም እምነት መሰረት፣ እግዚአብሔር የእያንዳንዱን ሰው አካል በመጀመሪያው ቅርፅ ከእያንዳንዱ ሰው የማይበላሽ ዘር (አጁብ
አል-ዳናብ) ይፈጥራል፣ ከዚያም እያንዳንዱን ነፍስ ወደ ሰውነቱ ይቀላቀላል። ተብሎ ይታመናል
35. ስሚዝ እና ሃዳድ፣ 71
36. ኩጁ፣ 61።
37. ስሚዝ እና ሃዳድ፣ 71-73 ይመልከቱ።
38. አኢ-ቡኻሪ በትውፊት እንደዘገበው ትንሳኤ የሚመጣው እግዚአብሔር በምድር ላይ ዝናብን በማውረድ ነው (ሑጁ 64)።
118 የኦርቶዶክስ እስልምና መሰረታዊ አስተምህሮዎች
ሁሉም ሰው ከሞተ ወይም ከሞተ በኋላ አጭር ጊዜ እንደሆነ ይሰማዋል. 39
ሁሉም የሰው ልጆች ከሞት ከተነሱ በኋላ በእግዚአብሔር ዙፋን ፊት ይሰበሰባሉ። አንዳንድ ወጎች ሁሉም "በባዶ እግራቸው፣ ራቁታቸውንና
ሳይገረዙ ይሰበሰባሉ" በፈጣሪያቸው ፊት ፈጽሞ ኃይል የላቸውም ይላሉ። 40 ከትንሣኤ በኋላ "ግለሰቡ ላለፉት ጥፋቶቹ የሚቀርበውን ብድራት
እንዲያሰላስል ሰፊ እድል እንደሚሰጠው ይነገራል። አጠቃላይ ሂደቱ የሚያጠናቅቀው የሽብር ሽብር ተብሎ በሚጠራው ነው።
]."4 1 የመሰብሰቢያ ቦታ [አል-ማህሻር]፣ ወይም በእግዚአብሔር ፊት የሚቆምበት ጊዜ [አልማኡፉፍ]
በሰዎች እና በፈጣሪያቸው መካከል ስላለው አስደናቂ ስብሰባ በቁርዓን ውስጥ ብዙ ማጣቀሻዎች አሉ። የከሓዲዎችንም ዕድል በተመለከተ፡- «አዎን
በላቸው፤ ከዚያም (በክፋታችሁ) ትዋረዳላችሁ በላቸው። ከዚያም አንዲት (አስገዳጅ) ጩኸት ትሆናለች፡- እነሆም (ይመለከታሉ)፡- «ወዮ ኛ!
(ድምፅ ይጣራል) ይህ የመለያው ቀን ነውና እውነቱን የካዳችሁት (አንድ ጊዜ) - (37፡18-21) ለምእመናን ግን
"ታላቁ ድንጋጤ አያሳዝናቸውም። መላእክትም ይገናኛቸዋል። ይህ የቀጠራችሁበት ቀናችሁ ነው። " (21:103) በሁለቱ ቡድኖች መካከል ሌላ
ማነጻጸሪያ ነው። 80፡33-42 ላይ ተገኝቷል፡
የሚያደነቁር ድምፅ በመጣ ጊዜ - ያ ቀን ሰው ከወንድሙ ከእናቱም ከአባቱም ከሚስቱም ከልጆቹም ይሸሻል። ከእነርሱ እያንዳንዱ ለሌሎቹ ደንታ
ቢስ ሊያደርገው በዚያ ቀን በቂ ነው ። በዚያ ቀን አንዳንድ ፊቶች የሚያበሩ፣ የሚስቁ፣ የሚደሰቱ ይሆናሉ ። ፊቶችም በዚያ ቀን ትቢያ ናቸው ።
ጥቁረት ይሸፍናቸዋል፡ እነዚያ አላህን ከሓዲዎቹ አመጸኞች ናቸው። ( 74፡9-10፤ 75፡35-39፤ 78፡40 ተመልከት)።
በመጨረሻም፣ ከተወሰነ ጊዜ በኋላ (በ 70፡4 ላይ የተመሰረተ) አንዳንዶች ሃምሳ ሺህ ዓመት እንደሚቆይ፣ ሌሎች ደግሞ (በ 32፡5 ላይ
በመመስረት) አንድ ሺህ፣ ሁሉም “ለአምልኮ እንዲሰግዱ” ትእዛዝ ተሰጥቷል ( 68፡42)። ቁርኣን ደግሞ የካዱት ሰዎች መስገድ አይችሉም ሲል፣
ምእመናን በደስታ እንደሚያደርጉት ትውፊት ያስረዳል፣ ለሒሳቡም መድረኩ ይዘጋጃል።
የሂሳብ ቀን _
"አላህ ሰዎችን በፊቱ ሲሰበስብ በፍፁም ፍትሃዊ ሚዛን ሊፈርድባቸው ይጀምራል። አንድ ሰው የሚያደርገውን ሁሉ .
39. Ibid., 64-67.
40. ስሚዝ እና ሃዳድ፣ 74 ይመልከቱ።
41. ኢቢድ., 75.
እና መዳን 119
ምኞቶችን እና ምኞቶችን ጨምሮ, በዚህ ቀን ይቆጠራሉ. በዚያን ጊዜ ማንም ማንንም ሊረዳ አይችልም ምክንያቱም የአንድ ሰው ተግባር እና
ዓላማ ስለ እሱ ይናገራል። " 42 ስለዚህ የወቅቱ እና የኦርቶዶክስ ሙስሊም ደራሲ መሐመድ ኩጅ እንዲህ ሲሉ ጽፈዋል። አክሎም "እያንዳንዱ
ግለሰብ ሁለት መላእክቶች አሉት-አንዱ በቀኙ መልካም ስራውን የሚመዘግብ እና በግራ በኩል ደግሞ መጥፎ ስራውን የሚመዘግብ። በአላህ ትእዛዝ
እነዚህ መላኢካዎች የእያንዳንዱን ሰው ተግባር እና ሃሳብ መዝግበውታል። "43 የኩጁ አስተያየቶች እግዚአብሔር በሰው ልጆች ላይ በሚወስደው
ፍርድ ውስጥ ያለውን ፍፁም ፍትህ በሚያረጋግጡልን በብዙ የቁርዓን አንቀጾች ላይ የተመሰረተ ነው፣ እና እያንዳንዱ ግለሰብ የሚዳኘው በምድራዊ
ህይወቱ በራሱ መዝገብ ላይ በመመስረት ነው።
ለምሳሌ፡- 18፡49 እንዲህ ይላል፡- “መጽሐፉ (ሥራው) በናንተ ላይ ይቀመጣል። ኃጢአተኞችንም በውስጧ ካለው (የተዘገበው) በታላቅ ድንጋጤ
ውስጥ ኾነው ታያቸዋለህ። ወዮላቸውም። እኛ ይህ መጽሐፍ ምንኛ ነው? ታናሽም ሆነ ታላቅ ነገርን አይተውም። እርሱን የሚቆጥር እንጂ።
የሠሩትንም ሁሉ በፊታቸው አደረጉ። ጌታህም አንድንም አይበድልም። 17፡13-14 ደግሞ እንዲህ ይላል፡- “የሰው ሁሉ ፍጻሜውን በአንገቱ ላይ
አደረግነው፡ ለርሱም በፍርዱ ቀን (በትንሣኤ ቀን) መጽሐፍን እናወጣለታለን። መዝገብህን አንብብ። ዛሬ ነፍስህ በአንተ ላይ ትመልስ ዘንድ በቃች።
የግለሰቡን እምነትና ተግባር ለመመስከር ከተግባራት መጽሃፍ በተጨማሪ ቁርኣኑ ነብያት በካዱት እና በማህበረሰባቸው አማኞች ላይ የሰጡትን
ምስክርነት ጠቅሷል (16፡89)። የግለሰቡን ያለፈ ድርጊት በተመለከተ ተጨማሪ ምስክርነት የሰውዬው አካል ክፍሎች ይሆናሉ። "በዚያ ቀን
በአፎቻቸው ላይ እናተማለን። ግን እጆቻቸው ለኛ ይነግሩናል እግሮቻቸውም ይሠሩት በነበሩት ሁሉ ይመሰክራሉ። " (36:65)
እንደ ቁርኣን ምስሎች መለኮታዊው የዳኝነት ሂደት የሚከናወነው በሚዛን (ሚዛን) ሲሆን ይህም የግለሰቡን መልካም ስራ ከመጥፎ ተግባራት ጋር
ለማመጣጠን ያገለግላል። "ከዚያም ሚዛኖቻቸው (በመልካም ሥራው) የከበደላቸው እነርሱ መዳንን ያገኛሉ። ሚዛናቸው የቀለለ ግን እነዚያ
ነፍሶቻቸውን ያከሰሩ እነዚያ በገሀነም ውስጥ ዘውታሪዎች ናቸው።"(23፡102-3)። የመለኮታዊው ውሳኔ ውጤት ለግለሰቡ ይሰጣል; 69፡18-31
ላይ ተገልጿል፡
በዚያ ቀን እናንተ ወደ ፍርድ ትወሰዳላችሁ። ከናንተ የምትደብቁት ምንም ነገር አይደበቅም። ከዚያም መዝገቡን በቀኝ እጁ የሚሰጠው ሰው (ይፈጽማል)
በል፡- ‘አህ እዚህ! መዝገቡን አንብቡ! አካውንቴ (አንድ ቀን) እንደሚደርሰኝ በትክክል ተረድቻለሁ!' በተድላም ሕይወት ውስጥ ይሆናል።... መዝገቡንም በግራ እጁ
የሚሰጠው ሰው፡- «ወይ! የኔ መዝገቦች 42. Khoj, 70. 43. Ibid., 72.
120 የኦርቶዶክስ እስልምና መሰረታዊ አስተምህሮዎች
አልተሰጠኝም ነበር! እና የእኔ መለያ እንዴት እንደሆነ በጭራሽ አላወቅኩም
(ቆመ)! . . . (የኋለኛው ትእዛዝ ) ያዙት፤ እሰሩትም ይላል።
በእሳትም አቃጥሉት።
የመጨረሻው የፍርድ ሂደት የገሃነም ድልድይ ሲራት (ወይም ሲራት) መሻገር ነው። ለዚህ ድልድይ በቁርኣን ውስጥ ያሉት ማጣቀሻዎች በጣም
ግልጽ ያልሆኑ ናቸው (36፡66፤ 37፡23-24)፣ ነገር ግን እንደተለመደው ትውፊት ስለዚህ የመጨረሻ ሂደት ሁሉንም ዝርዝሮች አቅርቧል።
መሐመድ ኩጅ እንዲህ ይላል "አላህ በሰዎች ላይ ፈርዶ በየፈርጁ ከከፋፈለ በኋላ ሹራብ ያስቀምጣል።የሲራቱ ጠርዝ ልክ እንደ ሰይፍ እንደ ፀጉር
ጥሩ እና ከእሳት ከሰል የበለጠ ትኩስ ነው። ከዚያም ሰዎች እንዲሄዱ ይጠየቃሉ። በሴራቱ በኩል ." እርግጥ ነው "አንድ ሰው ለእምነቱ በተሰጠ እና
በተሰጠ ቁጥር በዚህ ሹራብ ውስጥ ማለፍ ቀላል ይሆናል. አንዳንዶቹ እንደ መብረቅ ያልፋሉ. አንዳንዶቹ እንደ ነፋስ, ሌሎች እንደ ዝናብ
ይሻገራሉ, እና አሁንም.
ሌሎች እንደ ፈረስ ፈጣን። ከእነዚህ ውስጥ የመጨረሻው የሚሳበብ ይሆናል."
44
ከምእመናን በተለየ፣ በፍርዱ የተፈረደባቸው በስኬት መሻገር አይችሉም፣ ነገር ግን በገሃነም ጥልቁ ውስጥ ይወድቃሉ። ስሚዝ እና ሃዳድ ስለ ድልድዩ
አስፈላጊነት አስተያየት ሲሰጡ የዚህ ቃል (ሲራት) ምሳሌያዊ ምስል በተለይ ሀብታም ነው፡- በቁርኣን ውስጥ ቃሉ ትክክለኛውን እና የታዘዘውን
የድርጊት ዘዴ ለመወከል ሙሉ በሙሉ ተገቢ ነው ይላሉ። ሁሉም ታማኞች፣ ቀጥተኛው መንገድ፣ እያንዳንዱ ግለሰብ ያንን መንገድ የተከተለበትን
ደረጃ የሚገመግም በሂደቱ ውስጥ ያለው የመጨረሻ ዘዴ በተለየ መልኩ መሆን አለበት ። የማንኛውንም አንጻራዊ ጠቀሜታ ከመሞከር ይልቅ
ማረጋገጥ
ግለሰብ."
45
በገነት ወይም በገሃነም ውስጥ ስላለው ዘላለማዊ ህልውና ያለውን ኢስላማዊ አመለካከት ከማየታችን በፊት፣ በዚህ ነጥብ ላይ ታዋቂ የሆነውን
ኢስላማዊ ምልጃን እና መዳንን ለማግኘት ስላለው ሚና በአጭሩ መወያየታችን አስፈላጊ ነው። በምዕራፍ 4 ላይ እንደገለጽነው፣ በብዙው
ታዋቂው እስልምና የመሐመድ ትንቢታዊነት እንደ ሐዋርያነት ከሱ አዳኝነት ጋር የተሳሰረ ነው።
እንደ አማላጅነት ሚና.
46
በመጨረሻዎቹ ክንውኖች ቅደም ተከተል የመሐመድ ምልጃ ትክክለኛ ጊዜ አከራካሪ ነጥብ ነው። አንዳንድ ዘገባዎች ድልድዩ ከመቋረጡ በፊት እና
አንዳንዶቹን በኋላ ይጠቅሳሉ. በአል-ጋዛሊ እንደተነገረው በጣም ተወዳጅ ከሆኑት የነቢዩ አማላጅነት ታሪኮች አንዱ ይህንን ክስተት ቀደም ሲል
ከመለከት ድምጽ በኋላ አስቀምጦታል፡-
44. ኢቢድ., 79.
45. ስሚዝ እና ኤች ሃዳድ፣ 78-79።
46. ይህ ታዋቂ እምነት የምልጃ እድልን በሚመለከት ከአጠቃላይ የቁርአን ምስክርነት ጋር ይቃረናል (2፡48፤ 6፡51) እና በብዙ የኦርቶዶክስ ሙስሊሞችም ውድቅ
ሆኗል። የሚገርመው ነገር ኩጁ፣ ለምሳሌ፣ በፍጻሜው ክንውኖች ቅደም ተከተል፣ መሐመድ ለማኅበረሰቡ ስላደረገው ምልጃ ምንም እንዳልተናገረ ነው።
በዚህ ዘገባ መሰረት ሙስሊሞች ለሺህ ፍርዱን እየጠበቁ ነው።
ከነቢያት አንዱ በእግዚአብሔር ዘንድ እንዲማልድላቸው ዓመታት ያለ ዕረፍት ይፈልጋሉ።
ከአንዱ ወደ ሌላው ይሄዳሉ፣ ነገር ግን እያንዳንዱ በፈጸመው የተለየ ችግር ወይም ኃጢአት ምክንያት እምቢ ማለት አለበት፡ አዳም የፍሬውን ፍሬ
ስለበላ።
ዛፍ፣ ኖኅ ሕዝቡ በነበሩበት ጊዜ ለራሱ በጣም ተጨንቆ ነበር።
ሰምጦ፣ አብርሃም ከማህበረሰቡ ጋር ስለ ዲኑ ስለተከራከረ
አምላክ፣ ሙሴ ሰውን ስለገደለ፣ ኢየሱስም እሱና እናቱ እንደ አምላክ ስለሚመለኩ ነው። በመጨረሻም ወደ መሐመድ ሄዱ ነቢዩም እንዲህ አለ፡-
“እኔ
ትክክል ነኝ! እግዚአብሔር በፈቀደ መጠን እኔ ትክክለኛ ነኝ [ማማለድ]
ለሚሻውና ለመረጠው" ወደ አላህ ድንኳኖች መገስገስ።
ነብዩ (ሶ.ዐ.ወ) ለመማለድ ፍቃድ ጠይቀዋል እና ተፈቅዶላቸዋል። መጋረጃዎቹ ናቸው።
ተነሥቶ እግዚአብሔርን እያመሰገነ ሺ ዓመትም ሰግዶ ወድቋል
ዙፋኑ ራሱ ይንቀጠቀጣል ለእርሱ ግብር። 47
መሐመድ የማማለድ ፍቃድ መሰጠቱ ብቻ ሳይሆን ምልጃው በጣም ውጤታማ ከመሆኑ የተነሳ በመጀመሪያ ገሃነም ከተፈረደባቸው መካከል
ብዙዎቹ በነብዩ ምህረት ከሲኦል ወጥተው ወደ ገነት ተወስደዋል። 48 ስለዚህ የብዙዎች እምነት በጣም ኃጢአተኛ የሆነው በመሐመድ ምልጃ እና
በእግዚአብሔር ምህረት በመጨረሻው ጊዜ ይድናል የሚል ነው። የተስፋፋው አስተያየት ከሙሽሪኩ በስተቀር ሁሉም የእግዚአብሔርን ተውሂድ
[አንድነት] በመንቀፍ እጅግ የከፋ ኃጢአት የሠሩ ሁሉ የመዳን ዕድል አላቸው የሚል ነው። በእርግጥ መሐመድ የምልጃ ወኪል እንደሆነ አጽንኦት
ቢሰጠውም ማንም ከእሳት የሚድነው በአላህ ምህረት ብቻ ነው፡- “ ምስክሩን የተናገረውን ሁሉ እግዚአብሔር ከእሳት ውስጥ ያወጣዋል ” ይላል
al - ሱብኪ፣ “እና ማንም አይቀርም።
49. ካፊሩን (ከሓዲዎችን) ጠብቁ
ገነት እና ሲኦል
ቁርኣን “በፍርዱ ቀን ለእያንዳንዱ ግለሰብ ያለው አማራጭ ሁለት ነው፡ የአትክልት ስፍራ ደስታ ወይም የእሳት ስቃይ” በሚለው አጽንዖቱ ላይ
ወጥነት ያለው ነው። 50 ሲራትን የሚያቋርጡ በተሳካ ሁኔታ ወደ መንግሥተ ሰማያት ገብተዋል ከእርሷም የወደቁት ወደ ገሃነም ጥልቁ ይጣላሉ።
በነዚህ ሁለት እጣ ፈንታዎች ላይ ቁርኣናዊ አጽንዖት ከሰጠው በተጨማሪ ቁርኣን (በእርግጥ እስላማዊ ትውፊት) ስለ መንግሥተ ሰማያትና ገሃነም
ሰፋ ያለ መግለጫ ይሰጣል። የጀሀነምን ስቃይ በተመለከተ ቁርኣን እንዲህ ይላል፡- “ከገሀነም እሳት በታች የምትፈልቅ ዛፍ ናትና፡ የፍሬዋ
ቀንበጦችም እንደ ሰይጣናት ራሶች ናቸው። ይቀጥላል፡- "ከዚያም በላዩ ላይ የፈላ ውሃ (ቅልቅል) ይሰጧቸዋል። ከዚያም መመለሻቸው ወደ እሳት
ነው። " (37፡62-68)። ፉር -
47. ስሚዝ እና ሃዳድ፣ 80 ይመልከቱ።
48. ኢቢድ., 82.
49. ኢቢድ., 81.
50. ኢቢድ., 84.
122 የኦርቶዶክስ እስልምና መሰረታዊ አስተምህሮዎች
ከዚያም ከሓዲዎች ገሀነምን ከሩቅ ስፍራ ባዩ ጊዜ ቁጣዋንና ጩኸቷን ይሰማሉ። በውስጧም የተጠረጠሩ ኾነው በተጣሉ ጊዜ በውስጧ ወደ ኾነ
ጥፋት ይማጸናሉ። " (25፡12-13)። ከዚህም በላይ ኃይለኛ " የፈላ ውሃ " (55፡44)፣ "የእሳት ፍንዳታ፣ የፈላ ውሃ፣ እና ጥቁር ጭስ ጥላዎች ውስጥ"
(56፡42-43) አለው ። "በውስጧ በተጣሉ ጊዜ የትንፋሹን መሳብ ይሰማሉ፤ እርሷም በተቃጠለ ጊዜ ቁጣው ሊፈነዳ ነው።"(67፡7-8)። የእሳት
ሰዎች ዋይ ዋይ እያሉ ዋይ ዋይ ይላሉ (11፡106)። ቅጣቱን እንደ ገና ይቀምሱ ዘንድ የተቃጠለ ቆዳቸው በየጊዜው በአዲስ ይለዋወጣል (4፡45)።
የሚፈልቅ ውሃ ይጠጣሉ እና ሞት በሁሉም በኩል ቢታይም መሞት አይችሉም (14፡16-17)። ሰዎች በሰባ ክንድ ሰንሰለት ተያይዘዋል (69፡30-
32)፣ ለልብስ ዝፍት ለብሰው ፊታቸው ላይ እሳት ለብሰዋል (14፡50)። በራሳቸው ላይ የፈላ ውሃ ይፈስሳል፣ ውስጣቸውንም ቆዳቸውንም
ያቀልጣል፣ ለማምለጥ ቢሞክሩም የብረት ማሰሪያዎች ወደ ኋላ ይጎትቷቸዋል (22፡19-21)። 51
በሌላ በኩል፣ በቁርኣን ውስጥ በተለምዶ “የደስታ ገነቶች” (37፡43) እየተባለ የሚጠራው ሰማይ፣ “አማኞች ልባቸው የሚፈልገውን ሁሉ
የሚያገኙበት ቦታ ነው። 52 በሰማያት ውስጥ ሰዎች በዙፋኖች ላይ ይጋፈጣሉ። ከጠራራ ምንጭም ለጠጪዎች ጣፋጭ ጣፋጭ ከኾነ ምንጭ
ይጠጣሉ። ታማኝ የወጣት እና ቆንጆ ሴቶች ጓደኝነት ቃል ተገብቶላቸዋል። "ከነሱ አጠገብ ዓይኖቻቸውን የሚከለክሉ ንጹሐን ሴቶች
አልሉና።"(37፡48)። "የተሰለፉ ኾነው በዙፋኖች ላይ (በጸጋ) ይጋደማሉ። እኛም (አላህ) ያማምሩ ዓይኖች ያሏቸውን ጓዶች ጋር እናገናኛቸዋለን። "
(52:20፤ እንዲሁም 56:22፤ 55) 72፤ 44:54) እርካታ፣ ሰላማዊ እና አስተማማኝ ናቸው። በከንቱ ንግግር ውስጥ አይሳተፉም እና ሰላምን
ብቻ ያጣጥማሉ። ሞትን የሚቀምስ የለም። "ይልቁን ገር በሆነ ንግግር፣ ደስ የሚል ጥላ፣ ሁልጊዜም የሚገኘውን ፍሬ እንዲሁም የፈለጉትን ጣፋጭ
መጠጥና ሥጋ ሁሉ ደስ ይላቸዋል። የሚያሰክርም መዘዝ ከማይደርስባቸው የሚያብረቀርቅ ወይን ጠጅ ጅረት ይጠጣሉ።" 37፡45-47)።
ምእመናን የወርቅ እና የዕንቁ ማሰሪያዎች እንዲሁም አረንጓዴ እና ወርቅ የተጠለፉ ምርጥ የሐር ልብሶችን ይለብሳሉ፣ እና እሱ በሰዎች አገልጋዮች
ይጠብቃል (ዝከ.
52:24; 56:17; 74፡19)።
53
ይሁን እንጂ ሁሉም የሰማይ ደስታዎች በዚህ ፋሽን አልተገለጹም. ከላይ ከተጠቀሱት ገለጻዎች ደስታ እጅግ የላቀ የሆነ መንፈሳዊ ደስታን የሚገልጹ
ማጣቀሻዎችም አሉ። ለምሳሌ፣ 9፡72 ላይ፣ “እግዚአብሔር ለምእመናን ወንዶችንና ሴቶችን ከሥሮቻቸው ወንዞች የሚያገኙባቸውን ገነቶች ቃል
ገባላቸው።
51. ኢቢድ., 85-86.
52. ኩጁ, 82.
53. ስሚዝ እና ሃዳድ፣ 88-89 ይመልከቱ።
የመጨረሻ ዘመን እና መዳን 123
በውስጧም ዘውታሪዎች ኾነው ይፈስሳሉ። በገነትም ውስጥ የተዋቡ መኖሪያዎች። ግን ትልቁ ችሮታው የአላህ ውዴታ ነው፤ ይህ ታላቅ ችሮታ
ነው።
ስለ ቁርኣን የጀነት እና የገሃነም ምስል ስንወያይ ሙስሊሞች ራሳቸው እነዚህን ዘገባዎች እንዴት በአጠቃላይ እንደተረዱት ማመላከት አስፈላጊ
ነው። ይህን ነጥብ በተመለከተ ስሚዝ እና ሃዳድ እንዲህ ብለው ጽፈዋል.
ኢስላማዊው ማህበረሰብ የመጪውን ህይወት ምንዳ እና ቅጣት በትክክለኛ ትርጉማቸው መረዳት እንዳለበት ወይም እንዳልሆነ የተለያዩ
ትርጓሜዎችን ገልጿል። የበላይ ሆኖ ሳለ
ግንዛቤ የመጨረሻውን ሽልማት አካላዊ ተፈጥሮ፣ የአካላዊ ስቃይ እና ደስታን እውነታ አወንታዊ ማረጋገጫ፣ ይህ አመለካከት በአጠቃላይ የቀጣዩ
አለም እውነታዎች ከዚህ አለም ጋር ተመሳሳይ እንደሚሆን አጥብቆ አልተናገረም። ምንም እንኳን በእርግጠኝነት አካላዊ ቢሆንም፣ በመጨረሻው
አገባቡ ውስጥ ያለው ክፍያ አሁን ልንረዳው ከምንችለው በላይ እውነታ እንዳለው ይገነዘባል። እንደውም የቢላ ካይፍ (በትክክል መረዳት ሳይቻል)
ሌላው የአሽዓሪ መርህ ተግባራዊ ነው።
እንዴት).
54
ከላይ ያለውን አባባል በመደገፍ መሐመድ ኩጁ የተለመደ ነው።
ለምሳሌ. ምንም እንኳን እሱ የዘመኑ የኦርቶዶክስ እምነት ተከታይ ቢሆንም ከሞት በኋላ ያለውን ባህላዊ እስላማዊ አካሄድ በመረዳት ረገድ ቃል
በቃል የሚመስል ቢሆንም፣ እንዲህ ሲል ጽፏል:- “አላህ ወተት፣ ማርና ወይን ሲጠቅስ፣ እኔ ሊ እጅግ የላቀ ውበት ያለው ምስል ለመፍጠር
እጠቀምባቸዋለሁ። በቀላሉ ልንረዳው በምንችለው ቋንቋ የአማኞችን ጓዶች፣ ቆንጆ ሴቶች እና መልከ መልካም ጌቶች ያሳያል። 55
ሁሮች (ደናግል) በቋሚ አገልግሎታቸው ውስጥ ይኖራሉ ብለው አያምኑም ነገር ግን አንዳንድ የቁርኣን ገለጻዎች ሙሉ በሙሉ መሆናቸውን
ለማሳየት ነው ። ምሳሌያዊ, እና አማኞች ወደ መንግሥተ ሰማያት እስኪገቡ ድረስ ትክክለኛ ትርጉማቸው አይታወቅም. ከነዚህ ባህላዊ አራማጆች
በተጨማሪ የሰማይን አካላዊ መግለጫዎች በሙሉ የሚክዱ እና በመንፈሳዊነት የተረዱ በርካታ ሙስሊሞች አሉ።
ውሎች
56
የጀነት እና የገሃነም ቆይታን በተመለከተ ሁሉም ሙስሊሞች በሰማይ ያለው የደስታ ሁኔታ ዘላለማዊ እንደሆነ ይስማማሉ። ቁርኣን ራሱ አማኞችን
የሰማይ ዘላለማዊነትን ያረጋግጣል (3፡198፤ 4፡57፤ 50፡34፤ 25፡15)። ነገር ግን በገሃነም ውስጥ የጠፉትን የቆይታ ጊዜ በተመለከተ አንድ ስምምነት
የለም. ቁርኣን ይናገራል
54. ኢቢድ.
55.Khuj, 83. እንዲሁም ዩሱፍ አሊ, 1464-70 ይመልከቱ.
56. ናስርን ተመልከት.
124 የኦርቶዶክስ እስልምና መሰረታዊ አስተምህሮዎች
ስለ ዘላለማዊ ቅጣት እና ስቃይ፣ እና እሳቱ እና ገሃነም እራሱ ዘላለማዊ እንደሆነ ገልጿል (10፡52፤ 32፡14፤ 41፡28፤ 43፡74)። አብዛኛው
የኦርቶዶክስ እምነት ተከታዮች የሲኦልን ዘላለማዊነት የሚቀበሉት በዚህ ምስክርነት ነው። በሌላ በኩል እንደ 78፡23፣ 11፡107 እና 6፡128 ባሉት
አንቀጾች ላይ በመመሥረት የተረገሙት ለረጅም ጊዜ በእሳት ውስጥ እንደሚቆዩ ወይም እግዚአብሔር እስከፈቀደ ድረስ በዚያ እንደሚኖሩ
የሚያመለክቱ ብዙ የዘመኑ ሙስሊሞች ያምናሉ። ቁርኣን የገሀነም ቅጣት ለዘለአለም የማይቆይ እድል ክፍት ነው። 57
የእስልምና እምነት የመዳን ትምህርት
ለአማኞች ሰማያዊ ደስታን እና ለማያምኑት የማይታወቅ ወዮታ ላይ አጽንኦት በመስጠት፣ ቁርኣን ጀነትን ለማግኘት እና ገሃነምን ለማስወገድ
ሁኔታዎችን በግልፅ መናገሩ ተፈጥሯዊ ነው። እነዚህ ዘላለማዊ ጠቀሜታ ያላቸው ጉዳዮች እና የውይይት ጥሪ እዚህ ናቸው።
የመዳን ተፈጥሮ _
አስቀድመን እንደገለጽነው (በምዕራፍ 2) ኢስላማዊ ለሰው ልጅ ያለው አመለካከት ውድቀትን ወይም ብልሹነትን አይቀበልም። የሰው መሰረታዊ
ችግር በአብዛኛው በእግዚአብሔር ላይ እንደ ማመጽ ሳይሆን እንደ ድክመት እና በሰው ተፈጥሮ ውስጥ እንደ መርሳት ይቆጠራል። ስለዚህ እስላማዊ
የመዳን አመለካከት ከዚህ አስተምህሮ ክርስቲያናዊ አመለካከት በተለየ መልኩ ይዟል። ካትሬጋ እንዲህ ሲል ጽፏል, "እስልምና ሰው መቤዠት አለበት
ከሚለው የክርስትና እምነት ጋር አይመሳሰልም. በክርስቶስ ቤዛዊ መስዋዕትነት ሞት ላይ ያለው የክርስትና እምነት ሰው ሁል ጊዜ በመሠረታዊነት
ጥሩ ነበር ከሚለው እስላማዊ አመለካከት ጋር አይጣጣምም, እና እግዚአብሔር እነዚያን ይወዳቸዋል እና ይቅር ይላቸዋል. ፈቃዱን የሚታዘዙ" 58
ሌላዉ የሙስሊም ደራሲ ሀሰን አስካር እንዲህ ሲሉ ጽፈዋል፡- “በእስልምና በመርህ ደረጃ ወደ ተሃድሶ መመለስ፣ መመለስ እና ማስታወስ እንጂ ሌላ
ነገር የለም….. በዚህ ምድር ላይ ትልቁ ፈተና ለመዳሰስ ብዙ አይደለም። እግዚአብሔር አንድ እንዳለ ያስብ። 59 አውሮፓውያን እስላማዊ ስታንቶን
እንዲህ ብለዋል፡- “በቁርአን ውስጥ ያለው ኃጢአት የተፈጥሮን እድፍ እስካላካተተ ድረስ፣ ነገር ግን በሰው ድክመት የተነሳ ለተሳሳቱ ድርጊቶች
መጋለጥን ብቻ፣ [ኢስላማዊ] የመዳን ፅንሰ-ሀሳቡ የድህነትን አካል አያካትትም። እንደገና መወለድ." 60 ስለዚህ፣ በእስልምና መዳን በአብዛኛዎቹ
ጉዳዮች ወደፊት የሚኖር መንግሥት በመጨረሻው ዓለም ብቻ ነው። ካለፉት ኃጢአቶች ይቅርታን እና ከሲኦል ነጻ መውጣትን፣ እንዲሁም
የእግዚአብሔርን ሞገስ ማግኘት እና ወደ መንግሥተ ሰማያት መቀበልን ያካትታል።
57. ስሚዝ እና ሃዳድ፣ 92-95፣ 143-44 ይመልከቱ።
58. ካትሬጋ እና ሼንክ, 141. እንዲሁም አብዳላቲ, 18. ይመልከቱ.
59. ከክራግ፣ ኢየሱስ እና ሙስሊሙ፣ 260 የተወሰደ።
60. ስታንቶን, 57.
የመጨረሻ ዘመን እና መዳን 125
የመዳን መንገዶች _
ሶልቬሽን ኦቭ ዘ ሶል ኤንድ ኢስላሚክ ዲቮሽንስ በተሰኘው መጽሐፋቸው እንዲህ ሲሉ ጽፈዋል፡- “ቁርኣን እንደሚያስተምረው
በመጨረሻው ዓለም ለሰው ልጆች መዳን መንገዶች እምነት ወይም እምነት (ኢማን) እና ተግባር (አማል) መሆናቸውን ነው። ያለ እነዚህ
ሁለት መንገዶች መዳን አይቻልም ። 61 ለዚህ አባባል ድጋፍ 5፡10 ን እንደ ተወካይ ምሳሌ ልንወስድ እንችላለን፡- “ለእነዚያ ላመኑትና
መልካሞችንም ለሠሩት እግዚአብሔር ምሕረትንና ታላቅ ምንዳን ተስፋ ሰጣቸው።
እምነትን ማዳን ማለት ምን ማለት እንደሆነ ኳሴም ሲናገር “ቁርዓን እና ትውፊት የሚያስተምሩት እምነት ለመረዳት እና በራስ ውስጥ
ለመመስረት በጣም ቀላል ነው ፣ ግንዛቤው ከክርስትና እምነት ሥላሴን ከሚያካትት እምነት የበለጠ ቀላል ነው” ይላል። ኃጢአት፣ ስርየት እና
የመሳሰሉት። ይልቁንም "ሦስት መሠረታዊ ንጥረ ነገሮች አሉት - በጣም መሠረታዊ የሆነ የአንዳቸውም አለመኖር በአጠቃላይ የእምነት መኖርን
የሚከለክል ነው. . . ሦስቱም አካላት ለመዳን የሚያስፈልጉ ናቸው." 62 እነዚህ አካላት፡- "በእግዚአብሔር አንድነት ማመን፣ በመሐመድ
ትንቢት ማመን እና ከሞት በኋላ ባለው ሕይወት ማመን " 63 የመሐመድን ነቢይነት በተመለከተ ግለሰቡ ማመን አለበት" እርሱ የመጨረሻው ነቢይ
ነው። የእግዚአብሔር ወደ ተለየ ሕዝብ ተልኳል፣ መሐመድ ግን እስከ ዕለተ ምጽአት ድረስ ወደ ዓለም የሰው ልጆች ሁሉ ተልኳል። 64 የዚህ እምነት
የመጀመሪያዎቹ ሁለት ክፍሎች የታወቁትን እስላማዊ ሻሃዳ ወይም የእምነት ኑዛዜን ይመሰርታሉ። " ሸሃዳ በጣም አስፈላጊ የሆነ
የእምነት ክፍል ነው ስለዚህም እሱ ብቻ ነው፣ ያለ ቀሪው ክፍል በአጠቃላይ እምነት ወይም ኢማን በመባል ይታወቃል ።" 65
ነገር ግን ስለ ወደፊቱ ህይወት ማመንም አስፈላጊ ነው። "የወደፊት ህይወት አካላዊ ተፈጥሮ በቁርኣን እና በትውፊት ውስጥ በጣም አጽንዖት
ተሰጥቶታል ስለዚህም ክህደቱ እንደ ክህደት (ኩፍር) ይቆጠራል ይህም ዘላለማዊ ኩነኔን ያስከትላል. "
ኳሴም የእስልምና እምነትን መሠረታዊ ግብዓቶች በትክክል ይጠቁማል፣ ነገር ግን በተለምዶ የሙስሊም የሃይማኖት ሊቃውንት የእስልምና
እምነትን በሚከተለው አምስት ወይም ስድስት ምድቦች ገልፀውታል። “ኢማን” ሲል ራውፍ ሲጽፍ “በሚከተለው ላይ እምነትን ያካትታል፡-
አላህና ባህሪያቱ፣ ነቢያትና መልካም ምግባራቸው፣ መላእክት፣ ቅዱሳት መጻሕፍት፣ የትንሳኤ ቀን እና ቃድር፣ ማለትም አላህ በዓለም ላይ
የሚሆነውን ሁሉ የሚወስነው መሆኑን ነው። ." በመቀጠልም “በእነዚህ ስድስት የእስልምና እምነት ክፍሎች የሚያምን ሙእሚን ይባላል ፣
ማለትም አማኝ ይባላል።
61. ኩሰም፣ 29. ለቁርኣናዊ ማጣቀሻዎች፣ 2፡25 ይመልከቱ። 4:57, 122, 173; 5:10; 13:29; 14:23; 18:107; 22:14, 23
62. ኩሴም, 31, አጽንዖት የኛን.
63. Ibid., 31-33.
64. ኢቢድ., 32.
65. ኢቢድ, 33.
66. ኢቢድ.
126 የኦርቶዶክስ እስልምና መሰረታዊ አስተምህሮዎች
ከፊል ወይም አንዳቸውም ካፊር፣ ማለትም ኢ-አማኒ ይባላል።” 67 አንዳንድ ሙስሊሞች ያደርጉታል ።
ቀደርን እንደ እምነት አንቀፅ አትቁጠሩ እና አምስት ብቻ እውቅና ይስጡ
የእምነት ጽሑፎች.
ከላይ ከተጠቀሱት ምድቦች ጋር የሚዛመደው ሙስሊሙ ድነትን ለማግኘት ሊሰራው የሚገባውን ከመልካም ሥራ ጋር የተያያዙ ተመሳሳይ ናቸው.
አምስቱ የእስልምና ምሶሶዎች ኑዛዜን፣ ጸሎትን፣ ጾምን፣ ምጽዋትን እና ወደ መካ የሚደረግ ጉዞን ማንበብን ያካትታሉ (አባሪ 2 ይመልከቱ)።
ግለሰቡ አቅም ያለው አካል ካለው እና የጉዞውን አቅም ካገኘ የሐጅ ጉዞው በህይወት ዘመን ቢያንስ አንድ ጊዜ መከናወን አለበት። አንዳንድ
ሙስሊሞችም ጂሃድን፣ በእግዚአብሔር መንገድ ላይ የሚደረግ ትግል ወይም የተቀደሰ ጦርነት፣ እንደ ስድስተኛው የእስልምና ምሰሶ አድርገው
አካትተዋል (ምዕራፍ 8 እና አባሪ 5 ይመልከቱ)።
የእነዚህ ድርጊቶች አፈጻጸም መዳንን ለማግኘት እጅግ በጣም አስፈላጊ ነው, ጸሎት ከሁሉም በላይ አስፈላጊ ነው. 68 ካትሬጋ እንዲህ ሲል ጽፏል:
"ማመን ብቻውን በቂ አይደለም, የሰው ልጅ በእስልምና እምነት የሚፈልገውን ሁሉንም ተግባራት በተግባር ማከናወን አለበት. ዒባዳ ( አምልኮታዊ
አምልኮ) ማድረግ አለበት. . . አምልኮ በእግዚአብሔር የታዘዙትን ተቀዳሚ ተግባራትን እና ሁሉንም ተግባራት ማከናወን ያካትታል. ሌሎች
መልካም ሥራዎች ሁሉ" 69 ቊሴም መዳን የሚወሰነው በእነዚህ ድርጊቶች ትክክለኛ እና ትክክለኛ አፈፃፀም ላይ መሆኑን አፅንዖት ሰጥቷል። 70
ለዚህ ነው ሁሉም ማለት ይቻላል ሁሉም ሃይማኖታዊ መመሪያዎች ከላይ የተጠቀሱትን እያንዳንዱን ሃይማኖታዊ ተግባራት ማከናወን ስላለባቸው
ትክክለኛ መንገድ በጥንቃቄ በዝርዝር የሚናገሩት። 71 ኩሴም ለእነዚህ ሃይማኖታዊ ግዴታዎች ያለው አያያዝ እስከ ነጥብ ድረስ ነው።
ኢስላማዊ አምልኮዎች ሁለት ዓይነት ናቸው እነሱም ግዴታ እና ሱፐርጋጅ ናቸው ። የግዴታ የአምልኮ ተግባራት ሥርዓተ ጸሎት፣ ጾም፣ መለኮታዊ
ግብር እና ወደ መካ የሚደረግ ጉዞ ናቸው። የአምልኮ ሥርዓት ጸሎት በቀን አምስት ጊዜ ግዴታ ነው; ከዚህ በላይ ሱፐርኢሮጋተሪ ነው. አንድ ሙሉ
የረመዳን ወር መፆም ግዴታ ነው ። ሌሎች የዓመቱን ታላላቅ ቀናት መጾም ሱፐርጎን ነው። . . . የአራቱ የግዴታ አምልኮዎች 'ማዳን' ትሩፋታቸው
የሚሰበሰበው ፍፁም በሆነው አፈጻጸማቸው ነው፣ ይህ በእርግጥ በብዙ ሰዎች ዘንድ የማይቻል ነው። ከዚህ በላይ በተጠቀሰው መንገድ
ሱፐርኢሮጋንሲዎች. በከባድ ጉድለቶች ውስጥ ፣ እንደ ሱፐርሮጋቶሪ የእነሱ አፈፃፀም በጣም አስፈላጊ ነው ፣ አለበለዚያ መዳን የማይቻል ነው።
ከሆነ
67. ራፍ ፣ 1.
68. ሰከንድ Khoj, 76-77.
69. ካትሬጋ እና ሼንክ፣ 57. በተጨማሪ ማህሙድ፣ ኤል
70. ኩሴም 36፣ 49 ይመልከቱ።
71. በእስልምና መጀመሪያ ላይ ኢስላማዊ የአምልኮ ሥርዓቶችን በጥብቅ በመታዘዙ ላይ ካለው አፅንዖት በተቃራኒ መዳንን ማግኘት ቁርኣን ራሱ ከገለጸው በላይ እጅግ
በጣም ቀላል የሆኑ ብዙ ሐዲሶች መሰራጨት ጀመሩ። አንድ ሀዲስ የአላህን አንድነት ማረጋገጥ ብቻ በቂ መሆኑን ያስተምራል (አብዱል-ሐቅ 168)። ሌላ ሀዲስ ደግሞ
አንድ ሰው ለውሻ ውሃ ሲሰጥ እንደዳነ ያመለክታል። ሌላው ደግሞ በድመት ላይ በጭካኔ ወደ ገሃነም የገባችውን ሴት ታሪክ አቅርቧል (ደርሜንጌም 117-18።
በተጨማሪም መሀሙድ፣ 82 ይመልከቱ)።
የመጨረሻ ዘመን እና መዳን 127
ጉድለቶች ትንሽ ናቸው, ልክ እንደ ቅዱሳን እና አስማተኞች, አፈፃፀም
እንደ ልዕለ-ስሜታዊነት የሚደረጉ የግዴታ ድርጊቶች ከፍተኛውን የድነት ውጤት ያስከትላሉ። 72
ኩሴም በመቀጠል የአምልኮ ተግባራትን እንደ ግዴታ፣ ተፈላጊ፣ ትኩረት የተደረገበት፣ የተመሰገነ፣ የስነምግባር ጉዳይ እና የተፈቀደ ብሎ መድቧል።
በአሉታዊ ጎኑ ያልተፈቀዱ፣ የተከለከሉ፣ ያልተፈቀዱ፣ ወይም ድርጊቶች አሉ።
የማይፈቀድ፣ በትንሹ ያልተወደደ እና በጣም የተጠላ።
73
ስለዚህ እስልምና ሀይማኖታዊ ግዴታውን እስከተወጣ ድረስ እና ሌሎች በጎ ተግባራትን በመፈጸም ጉድለቶቹን እስካሟላ ድረስ በአማኙ መልካም
ስራ መንግሥተ ሰማያትን ማግኘት እንደሚቻል በትክክለኛ አነጋገር ያስተምራል። ቁርኣን እንደሚለው፡- “እነዚያ ሚዛኖቻቸው (በመልካም
ሥራቸው) የከበዱ፡- ድነት ያገኛሉ፡ ሚዛናቸው የቀለለ ግን እነዚያ ነፍሶቻቸውን ያከሰሩ እነዚያ በገሀነም ውስጥ ዘውታሪዎች ናቸው።” (23)
102-3) ቁርኣንም “የአላህን ውዴታ ለማግኘት ሲሉ ሕይወታቸውን ስለሰጡ” (2፡207) እና “እግዚአብሔር እነዚያን ያድናቸዋል” ሲል ይናገራል።
አላህን የሚፈሩት እነርሱ ገነትን ያፈሩ ናቸውና።"(39፡61) 74
በዚህ ነጥብ ላይ Kateregga እንዲህ ሲል ጽፏል.
አቡ ሁረይራ በአንድ ሀዲስ እንደዘገበው አንድ አረብ ወደ ነብዩ (ሶ.ዐ.ወ) ዘንድ መጥቶ ጀነት የምገባበትን ስራ ምራኝ አለው። ነብዩ (ሶ.ዐ.ወ) እንዲህ
ሲሉ መለሱ፡- “አላህን ተገዙ በርሱም ምንንም አታጋሩ፣ የተደነገገውን ሶላት ስገዱ፣ ዘካን ስጡ ፣ በረመዳንም ጹሙ። ዐረቡም ‹ነፍሴ በእጁ
በሆነችው በእርሱ እምላለሁ ምንም አልጨምርባትም ከርሷም አልጎድልባትም› አለው። ነብዩ (ሶ.ዐ.ወ) ከሄዱ በኋላ፡- “ከጀነት ሰዎች መካከል
የሆነን ሰው ሊያይ የሚፈልግ ካለ ይህን ሰው ተመልከት።
በዚህ ሐዲስ ላይ በመመሥረት ካትሬጋ እንዲህ ሲል ይደመድማል፡- "ስለዚህ ማንም ሰው ሁሉንም አስፈላጊ ግዴታዎቹን (ኢባዳ ወይም ኢባዳ)
ቢፈጽም አንዳቸውንም ሳያስቀር ቦታው ጀነት ውስጥ ነው። ሰው የሚቻለው በትክክለኛ አምልኮ ነው።
ጀነትን ተስፋ አድርግ።"
75
ለሙስሊሞች ይህ በእርግጥ የእግዚአብሔር ምሕረት እና ይቅር ባይነት በድነት ውስጥ መሠረታዊ ሚና መጫወቱን አይክድም። እግዚአብሔር
መሐሪ፣ አዛኝ እና ይቅር ባይ መሆኑን ቁርኣን ያለማቋረጥ ይመሰክራል። ለምሳሌ 39፡53 ላይ፡- "በላቸው፡- 0 በነፍሶቻቸው ላይ የበደሉትን ባሮቼን
ከአላህ እዝነት ተስፋ አትቁረጡ። አላህ ኀጢአቶችን ሁሉ ይምራልና። እርሱ መሓሪ አዛኝ ነውና።" እግዚአብሔር በፍርድ ቀን ኃጢአተኛውን
በማዳን የሰጠው ጸጋ የሰውን በጎ ሥራ በማብዛት ይታያል። የመልካም ስራ ምንዳ ከሚገባው በአስር እጥፍ ይበልጣል።
72. ኩሴም, 37-38.
73. ኢቢድ, 40-43.
74. ማህሙድ 62 እዩ።
75. Kateregga እና Shenk, 64-65.
128 የኦርቶዶክስ እስልምና መሰረታዊ አስተምህሮዎች
ክፍል. የአማኙ ክፋት ወደ መልካምነት እንኳን ተለውጧል (4፡40፤ 6፡160፤ 25፡70)። በአንድ ወግ መሠረት መሐመድ "ያለ እግዚአብሔር ምህረት
ማንም ሰው በድርጊቱ መዳንን ሊያገኝ አይችልም" ሲል አጥብቆ ተናግሯል. ባልደረቦቹም "አንተ እንኳን አይደለህም 0 የአላህ መልእክተኛ?"
እሱም እንዲህ ሲል መለሰ:- "እኔ እንኳን አይደለሁም. እግዚአብሔር ግን ምሕረትን ይሸፍነኛል. "76 የእግዚአብሔር ምሕረትም የሚገለጠው
ከተወሰነ ጊዜ በኋላ እግዚአብሔር ራሱ ብዙ ቁጥር ያላቸውን የተኮነኑትን ከሲኦል እንደሚያወጣ በማመን እንጂ አይደለም. ለፍጥረታቱ ያለውን
ርኅራኄ ለማሳየት እንጂ በራሳቸው ጥቅም ነው።
የመዳን እርግጠኛ አለመሆን
በእስልምና የመዳን ዋስትና የለም። ከእስልምና መጀመሪያ ጀምሮ ሁሉም ሙስሊሞች ማለት ይቻላል የዘላለም እጣ ፈንታቸውን ፈርተው ነበር።
አል-ጋዛሊ እንዲህ ይለናል፡-
ነገር ግን ሁሉም አባቶች እምነትን በተመለከተ ቁርጥ ያለ መልስ ከመስጠት ይቆጠቡ ነበር፣ እናም እራሳቸውን ላለመስጠት በጣም ይጠንቀቁ ነበር።
ከዚህ ጋር በተያያዘ ሱፍያን አል-ተውሪ እንዲህ ብለዋል፡- “እኔ በአላህ ዘንድ አማኝ ነኝ ያለው ውሸታም ነው፤ እኔ በእርግጥ አማኝ ነኝ የሚል ሰው
ፈጠራ ነው... በአንድ ወቅት ሀሰን (አል-በስሪ) "አማኝ ነህን?" እርሱም “የእግዚአብሔር ፈቃድ ከሆነ” ሲል መለሰ። ከዚያም "0 አቡ ሰኢድ ለምን
እምነትህን ታሟላለህ?" እርሱም መልሶ፡- እኔ ማለትን እፈራለሁ።
'አዎ' ከዚያም አላህ 'ሐሰንን ዋሽተሃል' ይላል። ከዚያ 1 በትክክል
ቅጣቱን የሚገባው...." አልቃማ በአንድ ወቅት "አማኝ ነህ?"
እርሱም፡— ተስፋ አደርጋለሁ፡ የእግዚአብሔር ፈቃድ ከሆነ፡ ብሎ መለሰ። 77
ለብዙ ሙስሊሞች የመዳን ዋስትና ማጣት እንደ ድክመት አይቆጠርም ነገር ግን ቀጣይ መታዘዝን ሊያነሳሳ የሚችል እውነታ ነው። ፋሩኪ እንዲህ
በማለት አጥብቆ ተናግሯል "ማንኛውም ሰው ወደ እምነት ለመግባት ቢወስን በእስልምና እይታ ትልቅ ቢሆንም፣ መግባት በአላህ ፊት የግል መጽደቅ
ዋስትና አይሆንም። . . . አዲሱ ጀማሪ ምንም ማድረግ አይችልም. ይህም ለእሱ ወይም ለእሷ መዳንን ያረጋግጣል። እስልምና "አንድ ሰው
በእምነት ላይ ብቻ ሃይማኖታዊ ክብርን ማግኘት እንደሚችል ይክዳል. . . . . ሥራ እና ተግባር በእግዚአብሔር ፊት ብቻ ጽድቅን ያደረጉ ናቸው ...
በበጎነት እና በጽድቅ ሚዛን ሰዎች የተለያየ አቋም አላቸው." የፍትህ ልኬት እራሱ ወሰን የለውም፡ ሙስሊሞችም ማዕረጋቸውን በኪሳቸው ይዘው
ወደ ጀነት የሚገቡበት ምንም ምክንያት የለም።
ከሌሎቹ ይልቅ…. የሃይማኖት መጽደቅ የሙስሊሞች ዘላለማዊ ተስፋ ነው ፣ በጭራሽ እርግጠኛ አይደሉም ፣ ወይም
ለአጭር ጊዜም ቢሆን ”78
ከዚህ የተለየ ነገር በጂሃድ (በቅዱስ ጦርነት) ሲዋጋ ነው። ይህ አምላኪው በጉዳዩ ላይ ቢያገለግል በቀጥታ ወደ መንግስተ ሰማያት መግባትን ይሰጣል
76. ኩሴም 45 ይመልከቱ።
77. አብዱል-ሐቅን፣ 166-67 ን ተመልከት። እንዲሁም Bhatia, 224 ይመልከቱ.
78. Faruqi , Islam, 5, አጽንዖት የኛ.
የመጨረሻ ዘመን እና መዳን 129
አላህ. ቁርኣን እንዲህ ይላል፡- “እነዚያ ቤቶቻቸውን የነጠቁ ወይም ከርሷ የተባረሩ ወይም በኔ ምክንያት የተጎዱትን ወይም የተጋደሉ ወይም
የተገደሉትን እኔ ከነሱ ላይ ኃጢአቶቻቸውን አብስላቸዋለሁ። በገነትም አገባቸዋለሁ። ከሥሮቻቸው የሚፈሱ ወንዞች፤ - ከአላህም ፊት ምንዳ
ከርሱ ዘንድም በላጭ ነው።” (ሱራ 3 ፡195 ዝ . 58-59)።
መዳን በሌሎች ሃይማኖቶች
ይህንን ምዕራፍ ከማጠቃለላችን በፊት ማን ይድናል የሚለውን ጥያቄ እናነሳለን። ቀደም ሲል እንደተገለፀው (በምዕራፍ 3) ብዙ የዘመኑ
ሙስሊሞች ማንም ሰው ምንም አይነት እምነት ቢኖረውም በህይወቱ ውስጥ "በጎ አድራጊ" እስከሆነ ድረስ መዳንን ሊያገኝ ይችላል ይላሉ።
ይህንን አባባል ለመደገፍ ሙስሊሞች 2፡111–12፡ ብዙ ጊዜ ይጠቅሳሉ፡-
«እርሱ አይሁዳዊ ወይም ክርስቲያን ካልሆነ በስተቀር ጀነት አይገባም» አሉ። እነዚያ ምኞቶቻቸው ናቸው። እውነተኞች እንደኾናችሁ አስረጃችሁን
አምጡ በላቸው። ይልቁንም ነፍሱን ለአላህ የተገዛ በጎ ሠሪም ለርሱ በጌታው ዘንድ ምንዳውን ያገኛል። በነዚያ ላይ ፍርሃት የለባቸውም እነርሱም
አያዝኑም።
እንዲሁም 2፡62 እንዲህ ይላል፡- “እነዚያ ያመኑ (በቁርኣን)፣ አይሁድንም (መጻሕፍትን) የተከተሉት፣ ክርስቲያኖችም፣ ሳቢያውያንም፣ በአላህና
በመጨረሻው ቀን ያመነ፣ መልካምንም የሠራ። ለነሱ በጌታቸው ዘንድ ምንዳቸው አልላቸው። በነሱ ላይ ፍርሃት የለባቸውም፤ እነሱም አያዝኑም።
ቁርኣን እውነተኛ አማኞችን “በአላህና በሐዋርያቱ ያመኑ ” ሲል ገልጿል ።(4፡152)። የዚህ አሉታዊ ጎኑ በ 4፡150-51 ላይ በግልፅ ተሰጥቷል እሱም
“እግዚአብሔርንና ሐዋርያቱን የካዱ፣ እግዚአብሔርንም ከሐዋርያቱ ሊለዩ የፈለጉ፡- በጥቂቱ እናምናለን ነገር ግን ሌሎችን አለመቀበል; (እነዚያም)
መካከለኛ መንገድን ሊመሩ የሚፈልጉ እነዚያ በእውነት ከሓዲዎች ናቸው ለከሓዲዎችም አዋራጅን ቅጣት አዘጋጅተናል።
ከላይ በተጠቀሱት ጥቅሶች ምስክርነት መሰረት የሙሐመድን ነብይነት የሚክድ ሁሉ ኢ-አማኝ ነው እና "ለአዋራጅ ቅጣት" የተገባ ነው። ይህ
በተግባር ከእስልምና ጎራ ውጭ ያሉትን ሁሉንም የአለም ህዝቦች ያጠቃልላል። ክርስቲያኖች ይህንን መስፈርት ከመውደቃቸው በተጨማሪ
“እግዚአብሔር የማርያም ልጅ ክርስቶስ ነው” (5፡75) ብለው በማመናቸው ወደ “የእሳት ማደሪያ” ተፈርዶባቸዋል። በእስልምና ይቅር የማይለው
ኃጢአት የአላህን አንድነት አለመቀበል ብቻ ነው። ክርስቲያኖች በዚህ ኃጢአት ጥፋተኞች ስለሆኑ ፍርዳቸው የተረጋገጠ ነው። 79
79. ቀደም ሲል የመካ ሱራዎች ክርስቲያኖች እና አይሁዶች እንደ መፅሃፍ ሰዎች (አህለል ኪታብ) ወደ ሰማይ እንደሚሄዱ ይታዩ ነበር። ከእነዚህ በኋላ ሱራዎች ጋር
ለመታረቅ አስቸጋሪ ቢሆንም ብዙ ሙስሊሞች አሁንም ይህንን ሊያምኑ ይችላሉ።
130 የኦርቶዶክስ እስልምና መሰረታዊ አስተምህሮዎች
እስልምናን ባለማመን ትልቅ ይቅር የማይለውን የሽርክ ኃጢአት በመፈጸማቸው በማያሻማ መልኩ ለማረጋገጥ ሞክረዋል። ክርክሩን በመሐመድ
ሐዲስ ያጠናቅቃል፡- “ነቢዩ ሙሐመድ እንዲህ ብለዋል፡- “ስለ እኔ የሰማ አይሁዳዊም ሆነ ክርስቲያን በእኔና በቅዱስ ቁርኣን የተወረደልኝንና
የትኛውንም ትውፊት ያላመነ፣ የመጨረሻ መድረሻው ገሃነም እሳት " 80
እንደ ቡዲዝም እና ሂንዱዝም ያሉ ሌሎች የአለም ሃይማኖቶችም እንደ አንድ ልዑል አምላክ እና ፈጣሪ አለማመን ያሉ ሌሎች መመዘኛዎችን
ወድቀዋል። ስለዚህ የኦርቶዶክስ እስልምና ልክ እንደሌሎች ዋና ዋና የአለም ሀይማኖቶች የተለየ ነው። ምንም እንኳን ሙስሊሞች እግዚአብሔር
አንዳንድ ጊዜ ነቢያትን ወደ ሌሎች ሀገራት እንደላከ ቢያምኑም የመሐመድ መምጣት የድነት መንገድ የሚገኘው በእስልምና ሃይማኖት ብቻ ነው።
አቡል ኩሴም እንዳስቀመጠው፡ “በቁርአን የተገለፀው እምነት እስልምና ከመጣ ጀምሮ እስከ ምጽአት ቀን ድረስ በምድር ላይ የሚገኝ ብቸኛው
ሙሉ በሙሉ ትክክለኛ እምነት ነው። ከዚህ ቀደም የተገለጡ ሃይማኖቶች እምነት ሙሉ በሙሉ ነፃ አይደሉም። ከሙስና አሁን እና ስለዚህ ዘዴ
ሊሆን አይችልም
መዳን... የእስልምና እምነት ፍጹም ትክክለኛ እምነት ብቻ ነው።
81
ከላይ ካለው አስተያየት ጋር በመስማማት መሐመድ ሀሚዱላህ እንዲህ ይላል "አንድ ሙስሊም ተውራትን፣ መዝሙረ ዳዊትን እና ኢንጅልን የአላህ
ቃል አድርጎ ያከብራል፣ ነገር ግን በመጨረሻው እና በመጨረሻው የአላህ ቃል ማለትም ቁርኣን ላይ ይኖራል። ማንም ከቀደምት ሕጎች ጋር ተጣብቆ
ይቆያል፣ በሕግ አውጪው፣ እንደ ሕግ አክባሪ እና ታዛዥ አድርጎ ሊቆጥረው አይችልም። 82 ይህንን ውይይት 3፡85 ላይ እናጠቃልላለን፡-
“ከእስልምና ሌላ ሀይማኖትን የሚፈልግ ሰው ከርሱ ተቀባይ የለውም። እርሱም በመጨረሻይቱ ዓለም ከከሳሪዎቹ ደረጃዎች ነው። መንፈሳዊ ጥሩ)"
ማጠቃለያ
አሁን ዋና ዋና የእስልምና አስተምህሮዎችን ዳሰሳ ጨርሰናል። ስለ እግዚአብሔር እና እግዚአብሔር በእስላማዊ ሥነ-መለኮት ውስጥ ስላለው
ማዕከላዊ ቦታ በመወያየት ጀመርን። ከዚያም በፍጥረት ላይ ያለው ኢስላማዊ አስተምህሮ በተለይም ሰው እና በእሱ እና በፈጣሪው መካከል ያለውን
ግንኙነት ተፈተሸ። በመቀጠልም እግዚአብሔር ከሰው ጋር ያለው ግንኙነት በነቢያቱ ሰንሰለት እንዴት እንደተገናኘ እና ነቢያት እግዚአብሔር
ፈቃዱን ለሰው ለማስተላለፍ፣ ሰውን ወደ ቀጥተኛው መንገድ ለመምራት እንዴት እንደተጠቀመበት አይተናል። በተለይም የመሐመድ የመጨረሻ
ነቢይ እና ሚና እና ሚና
የሳሂህ አል-ቡካሪ ትርጉም ትርጉም መግቢያ ላይ ይመልከቱ ጥራዝ. 1፣56-61 ።
81. ኩሴም, 34.
82. ሃሚዱላህ, 81. እንዲሁም ካትሬጋ እና ሼንክ, 79 ይመልከቱ.
የመጨረሻ ዘመን እና መዳን 131
የእግዚአብሔር መገለጥ የቁርኣን ሚና ተወስዷል። በመጨረሻም የሰው ልጅ እጣ ፈንታን በተመለከተ እስልምና የሚያስተምረውን እና
በሚመጣው ህይወት ለመዳን ምን አይነት ባህሪ ማሳየት እንዳለበት መርምረናል።
ስለ ኢስላማዊ አስተምህሮ ትክክለኛነት እና በቂነት የሚነሱ ጥያቄዎችን በስፋት እናያለን ።

ክፍል ሁለት
ለመሠረታዊ የሙስሊም እምነት የክርስቲያን ምላሽ
በክፍል አንድ ክርስቲያናዊ የእስልምና አስተምህሮቶችን የተዛባ ግንዛቤን ለማስወገድ በዋነኝነት ወደ ብቸኛ የእስልምና አስተምህሮ ምንጭ ወደ
ቁርኣን በመቅረብ ሞክረናል። ስለ ሙስሊም አስተምህሮ ያለንን ግንዛቤ ከፍ ለማድረግ የታወቁ የሙስሊም ወጎችን፣ አስተማሪዎች እና ተንታኞችን
ጠቅሰናል። በክፍል ሁለት እንደ እግዚአብሔር፣ መሐመድ እና ቁርኣን ያሉ የሙስሊም መሰረታዊ እምነቶችን ከክርስቲያን አንፃር ምላሽ ለመስጠት
እንሞክራለን። የግምገማው መሠረት በአብዛኛው ውስጣዊ እና ተጨባጭ ይሆናል; አለመግባባቶችን፣ አለመግባባቶችን እና ስህተቶችን
እንጠቁማለን። እዚህ ያለው ቀዳሚ ዓላማ መሐመድ በቁርኣን ውስጥ የእግዚአብሔርን ሙሉ እና የመጨረሻው መገለጥ የሚያቀርብ ልዩ
የእግዚአብሔር ነቢይ ነው ለሚለው እስላማዊ አባባል አመክንዮአዊ እና ተጨባጭ ምክንያቶችን መመርመር ነው።

7
የኢስላማዊ አንድነት ግምገማ
ማንም ምክንያታዊ የሆነ ሰው በመጀመሪያ ለመረዳት የማይሞክርውን አይቀበልም። ለዚህም ነው ግምገማ ከማቅረባችን በፊት ኢስላማዊ አተያይ
በተቻለ መጠን በግልፅ እና በትክክል ለማስቀመጥ ልባዊ ጥረት ያደረግነው። በጣም ብዙ ጊዜ የሌሎች ሰዎች አመለካከት ውድቅ የሚደረጉት
በተሳሳተ ምክንያት ነው—ትዳር ጓደኞቻቸው ሆነው የማያውቁትን ቦታ በመያዝ። የቻልነውን ያህል እስልምና የሚያስተምረውን በግልፅ
ለማስቀመጥ ከሞከርን በኋላ ትኩረታችንን ወደ ግምገማው እናዞራለን። የሙስሊሙ ተውሂድ ላይ የምናደርገው ውይይት በሁለት ምድቦች
ይከፈላል። በመጀመሪያ, ባህሪያቱን እንገመግማለን. ከዚያም፣ ተቺዎች የጠቀሷቸውን አንዳንድ ችግሮች በእስልምና ስለ አምላክ አመለካከት
እንገመግማለን።
የአንዳንድ ማዕከላዊ ጭብጦች ግምገማ
በእስልምና አንድነት
አስቀድመን ሙስሊሞች ስለ እግዚአብሔር ምን እንደሚያምኑ በዝርዝር ስለተነጋገርን (ምዕራፍ 1 ን ተመልከት)፣ እዚህ ላይ አንዳንድ ዋና ዋና
አጽንዖቶችን ብቻ በአጭሩ እናቀርባለን።
እግዚአብሔር እንደ ፍፁም (አንድነቱ)
ለአላህ ያለው የእስልምና አመለካከት መሰረታዊው ፍፁም እና የማይከፋፈል የሱ አንድነት (ተውሂድ) ነው። በሱራ 112 መሐመድ
እግዚአብሔርን በዚህ ቃል ገልጾታል፡- “በል፡-
አንድ አምላክ ብቻ ነው። እግዚአብሔር, ዘላለማዊ, ፍጹም; አይወልድም፤ አይወልድም።
የተወለደ ነውን? ብጤውም የለም ።
ከቁርኣን አንድ ሲሶ፣ የሰባት ሰማያትና የሰባት ምድር ዋጋ
በእሱ ላይ ተመስርተዋል. ይህንን ጥቅስ መናዘዝ ኢስላማዊ ባህል ያረጋግጣል
አንድ ሰው በመከር ወቅት ዛፍን ከቅጠሎቹ እንደሚገፈፍ ኃጢአቱን ያፈስስ
1. ክራግ፣ የሚናሬት ጥሪ። 39.
135
13 6 ለመሠረታዊ የሙስሊም እምነት የክርስቲያኖች ምላሽ
የአላህን አንድነት ለመግለጽ ሁለት ቃላት በቁርኣን ውስጥ ተጠቅሰዋል ፡ አሀድ እና ዋሂድ። አሃድ አላህ ከእርሱ ጋር አጋር ወይም አጋር
እንደሌለው ለመካድ ይጠቅማል። በአረብኛ ይህ ማለት የሌላውን ቁጥር መቃወም ማለት ነው. ዋሂድ የሚለው ቃል ከመጀመሪያው ቃል ጋር አንድ
አይነት ሊሆን ይችላል ወይም ደግሞ "አንድ አምላክ ለሁሉም" ማለት ሊሆን ይችላል. ይኸውም ለሙስሊሞች አንድ አምላክ ብቻ ነው, እሱም
ለሁሉም ህዝቦች አንድ አምላክ ነው. ስለዚህ፣ ሁለቱም የእግዚአብሔር አንድነት እና ነጠላነት ይገለጻል?
የአላህ አንድነት የእስልምና መሰረታዊ ገጽታ በመሆኑ አንድ የሙስሊም ደራሲ እንዳሉት "እስልምና ከሱ በፊት እንደነበሩት ሌሎች ሃይማኖቶች
በመጀመሪያ ግልፅነት እና ንፅህና የአላህን አንድነት ከማወጅ ውጭ ሌላ ምንም አይደለም መልእክቱም ለዚህ አንድነት ለመመስከር የቀረበ ጥሪ" 3
ሌላ ሙስሊም ጸሃፊ ደግሞ እንዲህ ሲል አክሎ፡ "የአላህ አንድነት የእስልምና መለያ ባህሪ ነው ይህ ንፁህ የአንድ አምላክ አምልኮ ነው ማለትም
ያልተወለደም ያልተወለደም ሆነ በአምላኩ ከእርሱ ጋር አጋር ያልነበረው አላህን ማምለክ ነው እስልምና ያስተምራል። ይህ በጣም በማያሻማ
ሁኔታ" 4
በአላህ ፍፁም አንድነት ላይ ያለው አፅንዖት በሌለው አፅንኦት ምክንያት ነው በእስልምና ከሀጥያት ሁሉ ትልቁ የሽርክ ኃጢአት ወይም አጋርን
ማድረግ ነው። ቁርኣኑም “አላህ ከእርሱ ጋር አማልክትን ማጋራትን ይቅር አይልም ነገር ግን የሚሻውን ሰው ሌላን ኃጢአቶች ይምራል፤ አማልክትን
የሚያጋራ ሰው የራቀ በእርግጥ ተሳሳተ። ” (4፡116)
እግዚአብሔር እንደ ፍፁም ገዥ (ሉዓላዊነቱ)
በቁርኣን አነጋገር፡- “እግዚአብሔር—ከእርሱ በቀር ሌላ አምላክ የለም—ሕያው፣ ራሱን የሚገዛ፣ ዘላለማዊ ነው፣ እንቅልፍም አይይዘውም፣
አይተኛም።
በሰማያትና በምድር ያለው ሁሉ የርሱ ነው። እርሱ የፈቀደው ካልሆነ በቀር የሚያማልድ ማነው? ከነሱ በፊትም ሆነ በኋላ ወይም ከኋላቸው
ያለውን ሁሉ ያውቃል። ከዕውቀቱም የሻ ቢኾን እንጅ አያካብቡም። ዙፋኑም በሰማያትና በምድር ላይ ዘረጋ። በመጠባበቃቸውም ላይ ድካምን
አይሰማውም።እርሱም የበላይ ታላቅ ነውና።"(2፡255)።
እግዚአብሔር ራሱን የሚደግፍ እና ምንም ነገር አያስፈልገውም; ይልቁንም ሁሉም ነገር እሱን ያስፈልገዋል. ይህ ባህርይ aseity ወይም ራስን
መኖር በመባል ይታወቃል። እግዚአብሔር ኃያልና ሁሉን ቻይ ነው። እርሱ የነባር ነገሮች እና ሊኖሩ የሚችሉ ነገሮች ዊለር ነው; እና ከእሱ ፈቃድ
ውጭ ምንም ነገር አይከሰትም. እርሱም የሚታወቀውን ሁሉ ዐዋቂ ነው። እውቀቱ የፈጠረውን አጽናፈ ሰማይ ሁሉ ያጠቃልላል እና እሱ ብቻውን
ይደግፋል። እግዚአብሔር በፍጥረቱ ሁሉ ላይ ፍፁም ሉዓላዊ ነው።
2. ናሲር ኤል-ዲን ኤል-አሳድን በኮቸለር፣ 23 ይመልከቱ።
3. ማህሙድ፣ 20
4. አጂጆላ፣ 55
አሀዳዊነት ግምገማ 137
ብዙዎቹ የእግዚአብሔር ዘጠና ዘጠኙ ስሞች ስለሱ ሉዓላዊነት ይናገራሉ። እርሱ አልባዲ፣ ፈጣሪ፣ የፍጥረትን አጠቃላይ ጥበብ የፈጠረው (2፡117)
ነው። ኃያሉ አልጀባር ፣ ኃይሉና ኃይሉ ፍፁም የሆነ (59፡23)። አል-ጀሊል ፣ ግርማዊ ፣ ኃያል እና ግርማዊ ነው ። ሰዎቹን ሁሉ ወደተወሰነ ቀን
የሚሰበስበው ሰብሳቢው አል-ጃሚ (3፡9)። አል-ሀሲብ, የሂሳብ ሹም, ለሂሳብ በቂ ነው (4: 6-7); በአገልጋዮቹ መካከል ፍርድ የሚሰጥ ዳኛ አል-
ሀከም (40፡48-51)። አል-አዚዝ፣ የላቀው፣ በታላቅ ሉዓላዊነቱ ኃያል (59፡23)። አል-ዓሊ፣ ከፍተኛው፣ እርሱ ከፍ ያለ እና ኃያል የሆነው (2፡225-
26)። የፈለገውን ለማድረግ ቻይ የሆነው አልቃድር (17፡99-101) ። በሰማይና በምድር ያሉት ሁሉ ቅድስናን የሚያቀርቡለት አል-ቁዱስ እጅግ
ቅዱስ የሆነው (62፡1)። አል-ሙታሊ፣ ራሱን ከፍ ከፍ ያደረገ፣ እራሱን ከሁሉም በላይ ከፍ ያደረገ (13፡9-10)፣ አል-ሙዚዝ፣ አክባሪው፣
የሚሻውን የሚያከብር ወይም የሚያዋርድ (3፡26)። ሚዛኑን በፍትህ የሚያስቀምጥ የፍትህ ተመልካች አል-ሙቅሲት (21፡47-48)። የነገሥታት
ንጉሥ የሆነው አል-ማሊክ (59፡23)፤ ማሊክ አል-ሙልክ፣ የመንግሥቱ ባለቤት፣ ለሚሻው ሉዓላዊነት የሚሰጠው (3፡26)።
በኃጢአተኞች ላይ የሚበቀል እና አማኞችን የሚረዳው ተበቃዩ አል-ሙንታቂም (30፡47)። በመለኮታዊ ሉዓላዊነቱ ልዩ የሆነው አል-ዋህድ (13፡
16)። ብቻውን የፈጠረው አል-ዋሂድ፣ ልዩ የሆነው (74፡11)። የሁሉም ነገር ተቆጣጣሪ የሆነው አል-ዋኪል (6፡102)።
እግዚአብሔር እንደ ፍፁም ፍትህ (ፍትሃዊነቱ)
በርካታ የእግዚአብሔር ስሞች ፍፁም ፍትሃዊነቱን ይናገራሉ። አል-ጀሊል ፣ ግርማዊ ፣ ኃያል እና ግርማዊ ነው። ሰዎቹን ሁሉ ወደተወሰነ ቀን
የሚሰበስበው ሰብሳቢው አል-ጃሚ (3፡9)። የሂሳብ ሹሙ አል-ሀሲብ ፣ ለሒሳብ በቂ የሆነው (4፡6)። በአገልጋዮቹ መካከል ፍርድ የሚሰጥ ዳኛ
አል-ሀኪም (40፡48)። ጻድቅ የሆነው አል-አድል ቃሉ በእውነትና በፍትህ ፍጹም የሆነ (6፡115)። በሰማይና በምድር ያሉት ሁሉ ቅድስናን
የሚያቀርቡለት አል-ቁዱስ እጅግ ቅዱስ የሆነው (62፡1)። ሚዛኑን በፍትህ የሚያስቀምጥ የፍትህ ተመልካች አል-ሙቅሲት (21፡47-48)።
በደለኞች ላይ የሚበቀል እና ምእመናንን የሚረዳው ተበቃዩ አል-ሙንታቂም (30፡47)።
እግዚአብሔር እንደ ፍፁም ምህረት
በተለይ በክርስቲያኖች ዘንድ ከሚፈጠረው አለመግባባት በተቃራኒ 5 አላህ የምሕረት አምላክ ነው። በእርግጥም አንዳንድ የአምላክ ስሞች ይህንን
ባሕርይ ያሳያሉ። ለምሳሌ አላህ አር-ረህማን መሐሪ ነው ከሚራሩትም ሁሉ እጅግ በጣም አዛኝ ነው (1፡3፤ 12፡64)። እርሱ ደግሞ አል-ዋዱድ፣
አፍቃሪ፣ አዛኝ እና ለባሮቹ አፍቃሪ ነው (11፡90፣ 92)። አለው::
5. ይህ አለመግባባት ሊፈጠር የሚችለው እግዚአብሔር በፍፁም ያልተሰየመ ወይም "አባት" ተብሎ ባለመጠራቱ ነው። ይህ የሆነበት ምክንያት ለሙስሊሞች ይህ ልጅ
እንደ ፍፁም አንድ ልጅ ሊኖረው እንደማይችል ያሳያል።
138 ለመሠረታዊ የሙስሊም እምነት ክርስቲያናዊ ምላሽ
የምህረትን ህግ በራሱ ላይ ጫነ (6፡12) እና እንዲህ አለ፡- “ምህረቴ
በነገር ሁሉ ላይ ይዘልቃል።” (7፡156) መሐመድ በቁርኣን ላይ፡- “ካላችሁ
እግዚአብሔርን ውደዱ ተከተሉኝ፡ እግዚአብሔር ይወዳችኋል ኃጢአታችሁንም ይቅር ይላችኋል። ለእግዚአብሔር
መሓሪ አዛኝ ነው " (3፡31)
እግዚአብሔር እንደ ፍፁም ፈቃድ (በፍቃዱ)
ስለ እግዚአብሔር ስሞች የተወሰነ ምስጢር አለ። ክራግ "እነዚህ ስሞች ከባሕርይው ህግጋት ይልቅ እንደ መለኮታዊ ፈቃድ ባህሪያት መረዳት
አለባቸው. እርምጃ ማለትም ከእንደዚህ አይነት ገላጭ መግለጫዎች የሚጠበቁ ሊሆኑ ይችላሉ, ነገር ግን እንደ አስፈላጊነቱ አይደለም." 6
ለእግዚአብሔር ሥራዎች ሁሉ አንድነትን የሚሰጠው እርሱ ሁሉንም መሻቱ ነው። እንደ ፈቃዱ እሱ በተሰጡት መግለጫዎች ሊታወቅ ይችላል,
ነገር ግን ከማንም ጋር አይጣጣምም. የፈቃዱ ተግባር ከውጤቶቹ ሊታወቅ ይችላል፣ ነገር ግን ፈቃዱ በራሱ ሊመረመር የማይችል ነው። ይህ ከዚህ
በታች የሚብራሩትን አንዳንድ የእግዚአብሔር ስሞች ተቃራኒ ተቃዋሚዎችን ያሳያል። ለምሳሌ አምላክ “የሚሳተው” እንዲሁም “የሚመራው”
ነው።
እግዚአብሔር ፈጽሞ የማይታወቅ ነው
ሁሉም ነገር በእግዚአብሔር ፈቃድ ላይ የተመሰረተ ስለሆነ እና የእሱ ተጽእኖ አንዳንድ ጊዜ እርስ በርሱ የሚጋጭ እና ምንም አይነት ፍፁም የሆነን
ነገር የማያንጸባርቅ ስለሆነ የእግዚአብሔር ተፈጥሮ በእውነት ሊታወቅ የማይችል ነው. በእርግጥም "የመለኮታዊው ፈቃድ ምክንያትም ሆነ
መገለጥ የማይሄድ የመጨረሻ ፍጻሜ ነው። በነጠላ ፈቃድ አንድነት ውስጥ ግን እነዚህ መግለጫዎች ከምህረት፣ ርህራሄ እና ክብር ጋር ከተያያዙት
ጋር አብረው ይኖራሉ።" 7 አምላክ በስሙ ተጠርቷል፤ እርሱ ግን ከእነርሱ ጋር መታወቅ የለበትም። በመጨረሻው ምክንያት (እግዚአብሔር) እና
በፍጡራኑ መካከል ያለው ግንኙነት ውጫዊ እንጂ ውስጣዊ አይደለም። ማለትም እግዚአብሔር መልካም የተባለለት መልካም ነገርን ስለሚያመጣ
ነው ነገር ግን መልካምነት ከውስጥ ግቡ አይደለም።
የእስልምና አንድነት ችግሮች
ፍፁም አንድነት
ኢስላማዊ አሀዳዊነት ግትር እና የማይለዋወጥ ነው። ለእግዚአብሔር አንድነት ያለው አመለካከት በጣም ጠንካራ ከመሆኑ የተነሳ በእግዚአብሔር
ውስጥ ብዙነት እንዲኖር ያስችላል። ስለዚህ፣ በአንድ አምላክ አምላክነት እና በትሪቲዝም መካከል ምንም ዓይነት መመሳሰል አይታይም፣ ክርስትና
በኋለኛው ምድብ ውስጥ ተቀምጧል። ለዚህ አለመግባባት በርካታ ምክንያቶች አሉ። አንደኛ ነገር፣ ከእግዚአብሔር ጋር በተዛመደ መጽሐፍ ቅዱሳዊ
ጽሑፍ ላይ የተሳሳተ ግንዛቤ ያለ ይመስላል (በምዕራፍ 12 ያለውን ውይይት ተመልከት)። ሙስሊሞችም ብዙውን ጊዜ ክርስቶስ የእግዚአብሔር
ልጅ መሆን ምን ማለት እንደሆነ በመመልከት ጠንከር ያለ አንትሮፖሞርፊክ አተያይ አላቸው፣ ይህም በሙስሊም አእምሮ ውስጥ አንድ ዓይነት
ጾታዊ ትውልድን ያሳያል። ነገር ግን "አብ" እና "ወልድ" የሚሉት ቃላት "አልማ ማተር" ከሚለው ቃል የበለጠ አካላዊ ትውልድን አያስገድዱም
ትምህርት ቤቱን ያስተላልፋል.
6. ክራግ 42 ይመልከቱ።
7. ኢቢድ., 42-43.
የኢስላሚክ አሃዳዊነት ግምገማ 139
የተመረቅንበት ሥጋዊ ማህፀን አለው ። አባትነት ከሥነ ሕይወታዊ ትርጉም በላይ ሊረዳው ይችላል።
አሁንም ጥልቅ፣ መሠረታዊ የፍልስፍና ችግር አለ። ለብዙ ሙስሊም የነገረ መለኮት ሊቃውንት በመጨረሻው ትንታኔ እግዚአብሔር አንድ ሰው
ሦስቱን አካላትን (የንቃተ ህሊና ማዕከላትን) የሚለይበት ምንም (የሚታወቅ) ማንነት ወይም ተፈጥሮ የለውም። ይህ አቀማመጥ በስመ ስም
ይታወቃል. እግዚአብሔር ፍፁም ፈቃድ ነው፣ እና ፍፁም ፈቃድ ፍፁም አንድ መሆን አለበት። የፍላጎቶች (የግለሰቦች) ብዛት ፍጹም አንድነት
እንዳይኖር ያደርገዋል። ሙስሊሞችም እግዚአብሔር ፍፁም አንድ ነው ብለው ያምናሉ (በመገለጥ እና በምክንያት)። ምክኒያት ለመሐመድ
አንድነት ከብዙነት በፊት እንደሆነ ነገረው። ፕሎቲነስ ከበርካታ መቶ ዓመታት በፊት እንዳስቀመጠው፣ ሁሉም ብዙነት በአንድነት የተዋቀረ ነው።
ስለዚህም አንድነት ከሁሉ የላቀ ነው። ይህንን የኒዮ-ፕላቶኒክ (ማለትም፣ የፕሎቲኒያን) አስተሳሰብ መቀበል በእግዚአብሔር ውስጥ ያሉ ብዙ ሰዎች
ሊኖሩ የሚችሉትን ዕድል ወደ ውድቅነት ይመራል። ስለዚህ፣ በመካከለኛው ዘመን ሁሉ ተስፋፍቶ ለነበረው የፕሎቲኒያኒዝም ዓይነት ባለው
ፍልስፍናዊ ቁርጠኝነት፣ ስለ እግዚአብሔር ያለው የእስልምና አስተሳሰብ ምንም ዓይነት የሦስትዮሽ እምነትን በማይፈቅድ ብቸኛ ብቸኛ በሆነ
የአንድ አምላክ እምነት ተጠናክሯል።
ነገር ግን ይህ አይነቱ ግትር አሀዳዊ አምልኮ ከአንዳንድ የእስልምና ልዩነቶች ጋር ሙሉ በሙሉ የሚስማማ አይደለም። በኋላ ላይ በዝርዝር
እንደምንመለከተው (ምዕራፍ 11) የሙስሊም ሊቃውንት በቁርኣን ውስጥ ያሉትን አንዳንድ አስተምህሮዎች በተከታታይ በመከታተል
በእግዚአብሔር አንድነት ውስጥ አንድ ዓይነት ልዩነት እንዲኖር የሚያስችሉ ልዩነቶችን አድርገዋል። ለምሳሌ፣ ቁርኣን ከዘላለም ጀምሮ
በእግዚአብሔር አእምሮ ውስጥ ያለ የእግዚአብሔር ዘላለማዊ ንግግር ነው ብለው ያምናሉ (በምዕራፍ 9 ላይ ያለውን ውይይት ተመልከት)። 85፡
21-22 ላይ፡- “ አይደለም፤ ይህ በክቡር ቁርኣን በተጠበቀ ጽላት የተጻፈ ነው። (በሰማይ)” እናነባለን። 43፡3-4 ላይ ደግሞ እንዲህ እናነባለን፡- "እኛ
ታውቁ ዘንድ (በዐረብኛ ቋንቋ) ቁርኣን አደረግነው። እርሱም በእኛ ውስጥ የመጽሐፉ እናት ውስጥ ነው። መገኘት፣ ከፍ ያለ (በክብር)፣ ጥበብ
የተሞላበት” (ዝከ. 13፡39)። ይህ ዘላለማዊ ኦሪጅናል ቁርአን ብለን የምናውቀው የምድር መጽሐፍ አብነት ነው።
ሙስሊም ሊቃውንት ቁርኣን ያልተፈጠረ እና የእግዚአብሄርን ሃሳብ በትክክል ይገልፃል። ነገር ግን ቁርኣን ከእግዚአብሔር ማንነት ጋር
እንደማይመሳሰል አምነዋል። አንዳንድ የሙስሊም ሊቃውንት ቁርኣንን በኦርቶዶክስ ክርስቲያኖች ዘንድ ካለው መለኮታዊ ሎጎስ አመለካከት ጋር
ያመሳስሉታል። ዩሱፍ ኬ.ቢሽ ስለ ቁርኣን እንደተናገረው፡- “በተለመደው መንገድ መንጠቆ አይደለም፣ ወይም ለመጽሐፍ ቅዱስ፣ ለብሉይ ወይም
ለሐዲስ ኪዳን ምሳሌ አይደለም።
የመለኮታዊ ፈቃድ. በክርስትና ውስጥ ከማንኛውም ነገር ጋር ልታወዳድረው ከፈለግህ ከክርስቶስ ጋር ማወዳደር አለብህ።” አክሎም፣ “ክርስቶስ
በሰው መካከል የመለኮት መግለጫ፣ የመለኮታዊ ፈቃድ መገለጥ ነበር። ይህ ነው ቁርኣን ነው።
8
የኦርቶዶክስ እስልምና በእግዚአብሔር እና በቁርአን መካከል ያለውን ግንኙነት ሲገልጽ "ንግግር የእግዚአብሔር ዘላለማዊ ባህሪ ነው, እሱም ከ-
8. ዋዲ 14 ን ይመልከቱ።
140 ለመሠረታዊ የሙስሊም እምነት ክርስቲያናዊ ምላሽ
እንደ እውቀቱ፣ ኃይሉ፣ እና እንደ ሌሎች የማንነቱ መለያ ባህሪያት ነው ። ክርስቲያኖች ለሥላሴ ብለው የሚናገሩት በአንድነት ውስጥ ያለው
የብዝሃነት ዓይነት ነው?ስለዚህ፣ ስለ እግዚአብሔር ፍጹም አንድነት ያለው የእስልምና አመለካከት በራሳቸው ልዩነት ከክርስቲያን ሥላሴ ጋር
የማይጣጣም ይመስላል። አሀዳዊነት ወይም ሽርክ (ትሪቲዝምን ይጨምራል) ልክ ያልሆነ ነው።እነሱ ራሳቸው አንድ ነገር ከእርሱ ጋር በቁጥር
ሳይመሳሰሉ የእግዚአብሔር ዘላለማዊ መግለጫ ሊሆን እንደሚችል ይፈቅዳሉ።ስለዚህ የራሳቸውን ምሳሌ ለመጠቀም ክርስቶስ ለምን ዘላለማዊ
"የመለኮት መግለጫ ሊሆን አይችልም" ከዚህ መለኮታዊ ፈቃድ ጋር አንድ አይነት ሰው ሳይሆኑ?
በጎ ፈቃድ
በጥንታዊው የእስልምና አመለካከት ላይ የተመሠረተው የፍቃደኝነት እና የስም አተያይ ነው። ለባህላዊው እስልምና፣ በትክክል ሲናገር፣
እግዚአብሔር ምንነት የለውም፣ ቢያንስ የሚታወቅ ነገር የለውም። ይልቁንም እሱ ዊል ነው። እውነት ነው፣ እግዚአብሔር ፍትሃዊ እና አፍቃሪ ነው
ይባላል፣ ነገር ግን እሱ በመሠረቱ ፍትሃዊ ወይም አፍቃሪ አይደለም። መሐሪም የሆነው “ለራሱ (የምህረትን ሕግ) ስለ ጻፈ ብቻ ነው” (6፡12)። ነገር
ግን እግዚአብሔር ፍፁም ፈቃድ ስለሆነ፣ ካልሆነ መሆንን መርጦ ቢሆን ኖሮ መሐሪ እንደማይሆን ማስታወስ ጠቃሚ ነው። እግዚአብሔር
ሊሠራበት የሚገባው ተፈጥሮ ወይም ምንነት የለም።
በዚህ ሥር ነቀል የስመ-ሥም ዓይነት ሁለት መሠረታዊ ችግሮች አሉ፡- ሜታፊዚካል እና ሞራላዊ።
ስለ እግዚአብሔር ያለው የኦርቶዶክስ እስላማዊ አመለካከት፣ እንደተመለከትነው፣ እግዚአብሔር ፍጹም አስፈላጊ ፍጡር ነው ይላል። እሱ ራሱ
ነው, እና ሊኖር አይችልም. ነገር ግን እግዚአብሔር በባሕርዩ አስፈላጊ የሆነ ፍጡር ከሆነ መኖር የባሕርዩ ነው። ባጭሩ ተፈጥሮ ሊኖረው ይገባል
አለበለዚያ ግን በተፈጥሮ አስፈላጊ ፍጡር ሊሆን አይችልም። በተመሳሳይ መልኩ፣ የኦርቶዶክስ እስልምና ሌሎች የእግዚአብሔር አስፈላጊ ባህሪያት
እንዳሉ ያምናል፣ እንደ ራስን መኖር፣ አለመፈጠር እና ዘላለማዊነት። ነገር ግን እነዚህ ሁሉ የእግዚአብሔር አስፈላጊ ባህሪያት ከሆኑ፣ እግዚአብሔር
ማንነት ሊኖረው ይገባል፣ ካልሆነ ግን አስፈላጊ ባህሪያት ሊሆኑ አይችሉም። ለዚህ በትክክል ነው ምንነት የሚገለጸው፣ ማለትም፣ እንደ ፍጡር
አስፈላጊ ባህሪያት ወይም ባህሪያት።
በተጨማሪም በእስልምና በጎ ፈቃደኝነት ላይ ከፍተኛ የሆነ የሞራል ችግር አለ። እግዚአብሔር ፈቃድ ከሆነ፣ ያለ ምንም እውነተኛ ማንነት፣
እንግዲያስ ነገሮች ትክክል ስለሆኑ አያደርግምና። ይልቁንም እርሱ ስለሚያደርጋቸው ትክክል ናቸው። ባጭሩ እግዚአብሔር ትክክልና ስህተት
የሆነውን በተመለከተ የዘፈቀደ ነው። መልካም ማድረግ የለበትም። ለምሳሌ እግዚአብሔር መሐሪ መሆን የለበትም; መሆን ከፈለገ ክፉ ሊሆን
ይችላል። እሱ ሁሉንም አፍቃሪ መሆን የለበትም; ይችላል
9. ጎልድዚር፣ 97
የኢስላሚክ አሀዳዊነት ግምገማ 141
ይህን ለማድረግ ከመረጠ መጥላት። በእርግጥም በሚቀጥለው ጥቅስ “እግዚአብሔር ይወዳችኋል።... አላህ መሓሪ አዛኝ ነው” (3፡31) ካለው በኋላ
“እግዚአብሔር ከሓዲዎችን አይወድም” (ቁ. 32) እናነባለን። ). በተጨማሪም አላህ በ 25፡51 ላይ፡- “በፈለግን ኖሮ ለሕዝብ ሁሉ አስፈራሪ
በላክን ነበር። እሱ ግን አላደረገም፣ የትኛው የዘፈቀደ ደባ ነው። 10 በሌላ አነጋገር፣ ፍቅር እና ምሕረት የእግዚአብሔር ማንነት አይደሉም። አምላክ
አፍቃሪ ላለመሆን ሊመርጥ ይችላል። ለዚህም ነው የሙስሊም ሊቃውንት በአጭር ጊዜ ውስጥ የምንመለከተውን የአላህን አስቀድሞ የመወሰን
ጥያቄ በጣም የተቸገሩት። በመጀመሪያ ግን ስለ ሙስሊም አግኖስቲሲዝም አንድ ቃል።
አግኖስቲሲዝም
እግዚአብሔር ምንም ዓይነት ማንነት ስለሌለው፣ ቢያንስ የእግዚአብሔር ስሞች (ወይም ባሕርያት) በትክክል የሚገልጹት ስለሌለው፣ ስለ
እግዚአብሔር ያለው እስላማዊ አመለካከት የአግኖስቲዝምን ዓይነት ያካትታል። በእርግጥ የእስልምና ልብ እግዚአብሔርን ማወቅ ሳይሆን እሱን
መታዘዝ ነው ። በእሱ ማንነት ላይ ለማሰላሰል ሳይሆን ለፈቃዱ መገዛት ነው ። ፕፋንደር ስለ ሙስሊሞች በትክክል እንዳስተዋለ፣ “በጭራሽ
በጥልቅ ካሰቡ፣ ራሳቸው እግዚአብሔርን በፍፁም ማወቅ የማይችሉ ሆነው ያገኟቸዋል። 11
ስለ እግዚአብሔር የእስልምና አግኖስቲሲዝም ምክንያቱ እግዚአብሔር ዓለምን በውጫዊ ምክንያቶች እንዳመጣው በማመናቸው ነው። በእርግጥ፣
"የመለኮታዊ ፈቃድ ምክንያትም ሆነ መገለጥ የማይሄድ የመጨረሻ ፍጻሜ ነው። በነጠላ ኑዛዜ አንድነት ግን፣ እነዚህ መግለጫዎች ከምህረት፣
ርህራሄ እና ክብር ጋር ከተያያዙት ጋር አብረው ይኖራሉ።" 12 አምላክ በስሙ ተጠርቷል፤ እርሱ ግን ከእነርሱ ጋር መታወቅ የለበትም። በመጨረሻው
ምክንያት (እግዚአብሔር) እና በፍጡራኑ መካከል ያለው ግንኙነት ውጫዊ እንጂ ውስጣዊ አይደለም። ማለትም እግዚአብሔር ቸር የተባለለት
መልካም ነገርን ስለሚያመጣ ነው እንጂ መልካምነት የፍሬው አካል ስለሆነ አይደለም።
በቅዱስ ቁርኣን ውስጥ ሁሉም የእግዚአብሔር ስሞች ቢኖሩም በኦርቶዶክስ እስላም ውስጥ በመሠረቱ የማይታወቅ አምላክን እንጋፈጣለን. እነዚህ
ስሞች እግዚአብሔር እንዴት እንደሚሠራ ብቻ እንጂ ስለ አምላክ ማንነት የሚነግሩን ነገር የለም። የእግዚአብሔር ተግባር የእግዚአብሔርን ባሕርይ
አያንጸባርቅም።
በእስልምና ታሪክ ውስጥ በጣም ታዋቂው የነገረ-መለኮት ሊቅ አል-ጋዛሊ እንዲህ እስከማለት ደርሰዋል።
የአሪፊን (የሚያውቁት) የእውቀት የመጨረሻ ውጤት እርሱን ማወቅ አለመቻላቸው ነው, እና እውቀታቸው በእውነቱ እርሱን አለማወቃቸው
እና እሱን ማወቅ ፈጽሞ የማይቻል ነው . 13
10. ሁሉንም የሚወድ የመጽሐፍ ቅዱስ አምላክ (ዮሐ. 3፡16)፣ ሁሉንም ኃጢአቶች የሚወቅሰውን (ዮሐ. 16፡7) እና ሁሉም እንዲድኑ የሚፈልገውን (2 ጴጥ. 3፡9)
አወዳድር፣ ሁሉንም ሰጣቸው። አስፈላጊው ብርሃን (ሮሜ 1፡19-20፤ 2፡12-15) እና ወደ እርሱ የሚመጡትን ሁሉ መቀበል (ሐዋ. 10፡35፤ ደብ. 11፡6)። በተጨማሪም NL
Geisler, "Essentialism, Divine" በቤከር ኢንሳይክሎፒዲያ ኦቭ ክርስቲያን አፖሎሎጂክስ, 216-18 ተመልከት.
11. ፕፋንደር፣ 187።
12. ክራግ, 42-43 ይመልከቱ.
13. ፋድሉ ሸሃዲ፣ የጋዛሊ ልዩ የማይታወቅ አምላክ (ላይደን፡ EI Brill፣ 1964)፣ 37.
14 2 ለመሠረታዊ የሙስሊም እምነት የክርስቲያን ምላሽ
የኣይ-ጋዛሊ የዘመናችን ምሁር ፋድሉ ሸሃዲ የአልጋዛሊ የአላህን ምቀኝነት ክርክር ከመረመረ በኋላ እንዲህ ሲል ይደመድማል።
እግዚአብሔር በማናቸውም መልኩ ከማንኛውም ፍጡር የተለየ ልዩ ፍጡር ከሆነ ፣በተለይም ፣በሰው ዘንድ ከሚታወቅ ከማንኛውም ነገር በተለየ
፣እግዚአብሔር ፈጽሞ የማይታወቅ መሆኑን በገዛ ጋዛሊ መርሆች መከተል አለበት። ምክንያቱም፣ እንደ ጋዛሊ፣ ነገሮች የሚታወቁት በአመሳያቸው
ነው፣ እናም በሰው ዘንድ ከሚታወቀው ፈጽሞ የማይለይ ሊታወቅ አይችልም። በተጨማሪም፣ እግዚአብሔር በጎዳና ላይ ላለው ሰው ብቻ ሳይሆን
ለነቢያትና ምሥጢራትም የማይታወቅ፣ ፈጽሞ የማይታወቅ ሊሆን ይገባዋል። ይህ ጋዛሊ በጣም በግልጽ እና አልፎ አልፎ አይደለም የሚናገረው
መደምደሚያ ነው። 14
እንደ ሸሃዲ አባባል፣ "የጋዛሊ አግኖስቲሲዝም የማያወላዳ ባህሪ በእግዚአብሔር ተፈጥሮ ልዩነት ላይ ካለው ያልተቋረጠ አቋም ምክንያታዊ በሆነ
መንገድ ይከተላል። 15
የዘመኑ የእስልምና ምሁር እና በሰሜን አሜሪካ በአእምሯዊ እና ማህበራዊ እንቅስቃሴ እና እንዲሁም በሃይማኖቶች መካከል በሚደረግ ውይይት
ውስጥ በመሳተፋቸው በጣም ታዋቂው ኢስማኢል አል-ፋሩቂ ናቸው። አል-ፋሩኪ ሰዎች እግዚአብሔርን ማወቅ ባለመቻላቸው ዋናውን
ኢስላማዊ አስተሳሰብ ሲገልጹ እንዲህ ሲል ጽፏል።
እርሱ [እግዚአብሔር] በምንም መንገድ ራሱን ለማንም አይገልጽም። እግዚአብሔር የሚገልጠው ፈቃዱን ብቻ ነው። ከነቢያት አንዱ
እግዚአብሔር ራሱን እንዲገልጥ እንደጠየቀ እና እግዚአብሔርም "አይደለም እኔ ለማንም መገለጥ አይቻለኝም" ብሎ እንደነገረው አስታውስ ። . .
. ይህ የእግዚአብሔር ፈቃድ ነው እና ያለን ሁሉ ነው፣ እና በቁርኣን ውስጥ ፍፁምነት አለን። እስልምና ግን ቁርኣንን ከእግዚአብሔር ተፈጥሮ
ወይም ማንነት ጋር አያመሳስለውም። የእግዚአብሔር ቃል፣ የእግዚአብሔር ትዕዛዝ፣ የእግዚአብሔር ፈቃድ ነው። እግዚአብሔር ግን ራሱን
ለማንም አይገልጽም። ክርስቲያኖች ስለ እግዚአብሔር ራሱ - በእግዚአብሔር እና በእግዚአብሔር መገለጥ ይናገራሉ - ነገር ግን በክርስትና እና
በእስልምና መካከል ያለው ትልቅ ልዩነት ይህ ነው። እግዚአብሔር ተሻጋሪ ነው፣ እና አንድ ጊዜ ስለራስ መገለጥ ከተናገርክ የስልጣን ደረጃ እና
እውቀት አለህ፣ ከዚያም የእግዚአብሄር መሻገር ተበላሽቷል። በተመሳሳይ ጊዜ ሙሉ በሙሉ መሻገር እና ራስን መገለጥ ላይኖርዎት ይችላል። 16
ሌላው የወቅቱ የሙስሊም የሃይማኖት ምሁር እና የካምብሪጅ ዩኒቨርሲቲ ምሩቅ ሻቢር አክታር በተመሳሳይ መልኩ ይጽፋሉ። አክታር እንዳለው፣
ቁርዓን ከኢንጅል በተለየ የአላህን ማንነት በፍፁም አይናገርም። 'አላህ ጥበበኛ ነው' ወይም 'አላህ አፍቃሪ ነው' ምናልባት የተገለጡ መረጃዎች
ሊሆኑ ይችላሉ።
14. Ibid., 21-22.
15. ኢቢድ., 48.
16. AI-ፋሩኪ፣ የክርስቲያን ተልእኮ እና እስላማዊ ዳዕዋ፡ የቻምቤሲ የውይይት ምክክር ሂደት (ሌስተር፡ ኢስላሚክ ፋውንዴሽን፣ 1982)፣ 47-48።
የኢስላሚክ አሀዳዊነት ግምገማ 143
ከክርስትና በተቃራኒ ሙስሊሞች ‘አላህ ፍቅር ነው’ ወይም ‘አላህ ጥበብ ነው’ ወደሚል አይታለሉም። ቅፅል መግለጫዎች ብቻ ለመለኮታዊ ፍጡር
ተሰጥተዋል እና እነዚህም የእግዚአብሔርን ለሰው ፈቃድ መገለጥ ላይ ብቻ የተመሰረቱ ናቸው። ቀሪው ሚስጥራዊ ሆኖ ይቆያል. 17
ይህ በእስልምና እና በክርስትና እምነት (AI-Faruqi እንዳመለከተው) ስለ አምላክ አስተምህሮት የሚለያዩበት መሠረታዊ ነጥብ ነው። ይህንን
ውጥረት በቀላሉ ማለፍ የለብንም. የኦርቶዶክስ እስላማዊ ሥነ-መለኮት አመክንዮአዊ ውጤት የእግዚአብሔርን ባሕርይ በተመለከተ አግኖስቲዝም
ነው። ለኢስላማዊ ሥነ-መለኮት, እግዚአብሔር በብዙ መንገዶች ፈልጎ አድርጓል, ነገር ግን እነዚህ ድርጊቶች ከኋላቸው ያለውን መለኮታዊ ባህሪ
በምንም መልኩ አያንጸባርቁም.
በእስልምና አግኖስቲሲዝም ላይ አንዳንድ ጉልህ ችግሮች እንዳሉ መናገር አያስፈልግም። የሞራል፣ የፍልስፍና እና የሃይማኖት ችግርን ጨምሮ
ብዙዎቹን እንመለከታለን።
እንዳየነው በባህላዊው እስላማዊ አስተምህሮ እግዚአብሔር በመሰረቱ መልካም አይደለም ነገር ግን መልካም ስለሚሰራ መልካም ተብሎ ይጠራል።
ከድርጊቶቹ የተጠራ ነው። ይህ ከሆነ ታዲያ እግዚአብሔርን ደግሞ እርሱ ክፉ አድራጊ ነውና ለምን ክፉ አትለውም? ሰዎች እንዳይያምኑ
ስለሚያደርግ ለምንድነው እምነት የለሽ አትሉትም? አምላክ የተሰየመው በሥራው ስለሆነ ይህን ማድረጉ የማይለወጥ ይመስላል። ሙስሊሞች
በእግዚአብሔር ውስጥ እርሱን መልካም ለመጥራት መሰረት የሆነ ነገር አለ ብለው ቢመልሱ ግን በእርሱ ውስጥ ምንም ነገር የለም ብለው ከመለሱ
የእግዚአብሔር ስሞች ስለ ማንነቱ አንድ ነገር እንደሚነግሩን አምነዋል። እንዲያውም በምክንያት (በፈጣሪ) እና በውጤቱ (በፍጥረቱ) መካከል
ያለውን ውስጣዊ ግንኙነት አምነዋል። ይህ ወደ ሁለተኛው ችግር፣ ሜታፊዚካል ያመራል። በአጭሩ ስለ አምላክ ያላቸውን አመለካከት መተው
ነበረባቸው።
የመካከለኛው ዘመን የእግዚአብሔር አመለካከት ሥር የሰደደ ኒዮ-ፕላቶኒዝም ነው፣ ከሁለተኛው መቶ ዘመን ፈላስፋ ፕሎቲነስ የመነጨ ነው። 18
የመጨረሻው (አምላክ) ፍፁም እና የማይከፋፈል አንድ እንደሆነ ያምን ነበር፣ ይህ አቋም በሙስሊም አሀዳዊነት ላይ ከፍተኛ ተጽዕኖ ያሳደረ።
በተጨማሪም፣ ፕሎቲነስ አንድ ሰው እጅግ የላቀ ነው (ከሁሉም በላይ እና ከሁሉም በላይ) በምስጢራዊ ልምድ ካልሆነ በስተቀር ሊታወቅ
እንደማይችል ገልጿል። ይህ ደግሞ የኦርቶዶክስ ሙስሊም አግኖስቲሲዝምን ብቻ ሳይሆን የሱፊን ሚስጢራዊነት ላይ ከፍተኛ ተጽዕኖ አሳድሯል። 19
በአንዱ (አምላክ) እና ከእሱ በሚፈሰው (አጽናፈ ዓለሙ) መካከል ምንም መመሳሰል የሌለበት መሠረታዊ ምክንያት እግዚአብሔር ከመሆን በላይ
ስለሆነና ከእርሱም በላይ ባለው አካል መካከል ምንም ተመሳሳይነት ስለሌለ ነው ። 20
17. ሻቢር አክታር፣ ለአይል ወቅቶች እምነት (ቺካጎ፡ ኢቫን አር. ዲ አሳታሚ፣ 1990)፣ 180-181
እስልምና በዘመናዊው ዓለም 68-69 ተመልከት ።
19. ስለ ሱፊ እስልምና ውይይት አባሪ 1 ይመልከቱ።
20. ፕሎቲነስ, ኤንኔድስ, ትራንስ. እስጢፋኖስ ማኬና (ለንደን፡ ፋበር እና ፋበር ሊሚትድ፣ 1966)፣ ሰከንድ 3.8.101; 6.9.4; 6.7.29; 5.3.4; 5.5.6.
144 ለመሠረታዊ የሙስሊም እምነት የክርስቲያን ምላሽ
እዚህ ደግሞ የመካከለኛው ዘመን መገባደጃ ላይ የነበረው ታላቁ የክርስቲያን ፈላስፋ እና የነገረ መለኮት ምሁር ቶማስ አኩዊናስ ለፕሎቲኒያ
አግኖስቲሲዝም እና ምስጢራዊነት እና ከዚያ በኋላ ለተከተሉት ሙስሊሞች ትክክለኛ መልስ ሰጥቷል። አኩዊናስ “ያላገኛችሁትን መስጠት
አትችሉም” ስለሆነም ውጤቱ መንስኤውን መምሰል አለበት ሲል ተከራክሯል። ያልያዙትን ማምረት አይችሉም። ስለዚህ እግዚአብሔር
መልካምነትን ካመጣ እርሱ መልካም መሆን አለበት። መፈጠርን ከፈጠረ፣ መሆን አለበት ። ምንም አይነት እውነታ ቢኖረን አለን።
ከእሱ, እና እሱ በተፈጥሮው እንደሆነ.
21
የዚህ አመለካከት ተቃውሞዎች በአጠቃላይ የቁሳቁስ ወይም የመሳሪያ ምክንያትን ከተቀላጠፈ ምክንያት ጋር ያደናብራሉ። የአንድ ነገር ቀልጣፋ
መንስኤ የሆነው በዚህ ምክንያት ነው ። የመሳሪያው ምክንያት በ
የሚመጣው . እና የቁሳቁስ መንስኤው የተሠራበት ነው . አሁን የቁሳቁስ እና የመሳሪያ መንስኤዎች ውጤቶቻቸውን አይመስሉም ነገር ግን
ውጤታማ ምክንያቶች ያደርጉታል። ለምሳሌ, ስዕሉ የአርቲስቱን ቀለም ብሩሽ አይመስልም, ነገር ግን የአርቲስቱን አእምሮ ይመስላል. ምክንያቱ
ብሩሽ የመሳሪያው ምክንያት ብቻ ነው, አርቲስቱ ግን ውጤታማ ምክንያት ነው. ይህንን ጽሑፍ የምናወዳድርበት ኮምፒዩተርም ቢሆን ከመጽሐፉ
ጋር አይመሳሰልም ነገር ግን በዚህ መጽሐፍ ውስጥ የተገለጹት ሃሳቦች በአእምሯችን ውስጥ ካለው ጋር ይመሳሰላሉ።
ሌላው ስህተት የቁሳቁስ እና ቀልጣፋ ምክኒያት ግራ መጋባት ነው 2 2 ሙቅ ውሃ እንቁላል ጠንካራ እንዲሆን ሊያደርግ ይችላል. ይህ የሆነበት
ምክንያት የእንቁላል ቁሳቁስ ሁኔታ ነው. ተመሳሳይ ሙቅ ውሃ ሰም ለስላሳ እንዲሆን ያደርጋል. ልዩነቱ መንስኤው የሚቀበለው ቁሳቁስ ነው.
ስለዚህ፣ ወሰን የሌለው አምላክ የመጨረሻውን ዓለም ሊያደርግ ይችላል እና ያደርጋል። እግዚአብሔር በዚህ ፍፁም አይደለም ምክንያቱም ወሰን
የሌለውን ኮስሞስ ፈጠረ። ወይም እሱ እንደ አስፈላጊነቱ, የማይለዋወጥ አጽናፈ ሰማይን ስላስከተለ የማይታለፍ አይደለም. ውስንነት እና
ድንገተኛነት የአንድ ፍጡር ቁሳዊ ተፈጥሮ አካል ናቸው። በነዚህ አይነት መንገዶች እግዚአብሔር ከፍጥረት የተለየ ነው። በሌላ በኩል፣ ያለው ሁሉ
መኖር አለው ፣ እግዚአብሔርም መሆን ነው። ስለዚህም በመሆን እና በመሆን መካከል መመሳሰል አለበት። እግዚአብሔር ንፁህ ነው፣ ምንም አቅም
የለውም። ያለው ሁሉ ያለመኖር አቅም አለው። ስለዚህ ሁሉም የተፈጠሩ ነገሮች በትክክል ስለሚኖሩ እና እምቅ ችሎታ አላቸው ምክንያቱም
ሊኖሩ አይችሉም። እግዚአብሔር በእውነታቸዉ እንደ ፍጥረታት ነዉ ነገር ግን በችሎታቸዉ ከነሱ ጋር አይመሳሰልም። ስለዚህም ነው አምላክን
ከውጤቶቹ ስንጠራው ገደብን እና ውስንነትን ወይም አለፍጽምናን አስወግደን ንጹሕ ባህሪውን ወይም ፍጹምነትን ብቻ ልንለው ይገባል። መልካም
ሲቻል ክፋት ለእግዚአብሔር የማይባልበት ምክንያት ይህ ነው። ክፋት የአንዳንድ መልካም ባሕርያትን አለፍጽምና ወይም መጉደልን ያመለክታል።
መልካም, በሌላ በኩል, በራሱ አያመለክትም
21. NL Geisler, T homas Aquinas: የኢቫንጀሊካል ግምገማ (ግራንድ ራፒድስ: ቤከር, 1991) ይመልከቱ, ምዕ. 10.
22. ኢቢድ.
የኢስላሚክ አሀዳዊነት ግምገማ 145
ገደብ ወይም አለፍጽምና. 23 ስለዚህ እግዚአብሔር በባሕርዩ ቸር ነው፤ ነገር ግን ክፉ ሊሆን ወይም ሊሠራ አይችልም።
ኢስላማዊ አሀዳዊ አምልኮ ላይ የሃይማኖት ችግርም አለ። በአንድ አምላክ አገባብ ውስጥ ያለው የሃይማኖት ልምድ በሁለት አካላት ማለትም
በአምላኪ እና በእግዚአብሔር መካከል ያለውን ግንኙነት ያካትታል። ማርቲን ቡበር በትክክል እንደተመለከተው የአይ-አንተ ግንኙነት ነው። 24 ነገር
ግን ሰው ምንም የማያውቀውን እንዴት ሊሰግድ ይችላል? በእስልምናም ቢሆን አንድ ሰው ለእግዚአብሔር መገዛት አለበት. ግን ምንም
ከማናውቀው ሰው ጋር እንዴት መውደድ እንችላለን? አምላክ የለሽ ሉድቪግ ፉየርባች እንዳስቀመጠው “በእውነት ሃይማኖተኛ የሆነ ሰው ሙሉ
ለሙሉ አሉታዊ ፍጡርን ማምለክ አይችልም... አንድ ሰው የሃይማኖት ጣዕሙን ሲያጣ ብቻ የእግዚአብሔር መኖር ባሕርይ የሌለው፣ የማይታወቅ
አምላክ ይሆናል። 25
አንዳንድ ተቺዎች እጅግ የላቀው የሙስሊሞች ለእግዚአብሔር ያለው አመለካከት አንዳንድ የሙስሊም ኑፋቄዎች መሐመድን አምላክ
እንዲያደርጉ አድርጓቸዋል ይላሉ። ከሰማይ በላይ ከሆነው አምላክ ጋር ያለው ግንኙነት ሩቅ እንደሆነ ስለሚታይ፣ ወደ እግዚአብሔር ዙፋን
ለመቅረብ የሚደፍረው በመሐመድ በኩል ብቻ ነው። በቃዋሊስ ( ታዋቂ የባህል ክስተት) መሐመድ በግጥም ተመስግኗል። ይህ ብዙውን ጊዜ
የመለኮት መልክ ይይዛል፡- " መሐመድ ባይኖር ኖሮ እግዚአብሔር ራሱ ባልኖረ ነበር!" ይህ መሐመድ ከእግዚአብሔር ጋር ሊኖረው ስለሚገባው
የጠበቀ ግንኙነት ፍንጭ ነው። በመገናኛ ብዙኃን ውስጥ መሐመድ ብዙውን ጊዜ እንደ "የዓለም አዳኝ" እና "የአጽናፈ ሰማይ ጌታ" ማዕረጎች
ተሰጥተዋል. 26 ይህን የመሰለ ጣዖት አምልኮን በኃይል የተቃወመው መሐመድ በብዙዎች ዘንድ የሚነገረው አምልኮ ሙስሊሙ ለእግዚአብሔር
ያለውን አመለካከት ነገረ መለኮት ውድቀትን ብቻ ነው የሚያሳየው—በጣም የራቀ አምላክ ነው እና የማይታወቅ አምላክ ምእመናን ሊረዱት
ከሚችሉት ነገር ጋር ንክኪ ማድረግ አለባቸው። እንዲህ ያለውን ጣዖት አምልኮ ያወገዘው ነቢይ ነው።
እጅግ በጣም ቆራጥነት
በእስልምና በእግዚአብሔርና በሰው ልጆች መካከል ያለው ግንኙነት በመሠረቱ የጌታና የባሪያ ግንኙነት ስለሆነ እግዚአብሔር ሉዓላዊ ንጉሥ ነውና
ሰው እንደ ታዛዥ ባሪያ ሊገዛው ይገባል። ይህ በቁርኣን ውስጥ የሚታየው የእግዚአብሔር ሥዕል የእግዚአብሔርን ፍፁም ሉዓላዊነት እና የሰውን ነፃ
ምርጫ በተመለከተ በሙስሊም ሥነ-መለኮት ውስጥ የራሱን ውጥረት ፈጥሯል። ተቃውሞዎች ቢኖሩም
23. ቅዱስ አጎስጢኖስ መልካሙን ሁሉ ከነገር ስንወስድ ምንም ስለማይቀር መልካም የምንለው አወንታዊ ፍጹምነት እንደሆነና ክፋትም መገለል መሆኑን
በአስተዋይነት ተመልክቷል። ክፉውን ሁሉ ከሱ ስናስወግድ ግን የተረፈው የበለጠ ፍጹም ይሆናል። አውጉስቲንን፣ “አንቲ-ማኒቺያን ጽሑፎች” በፊሊፕ ሻፍ፣ እትም፣
ኒሴን እና ድህረ-ኒቂያን የክርስቲያን ቤተ ክርስቲያን አባቶች፣ 1 ኛ ተከታታይ፣ ጥራዝ. 4 (1886-1888፤ እንደገና ማተም፣ ግራንድ ራፒድስ፡ ኢርድማንስ፣ 1979)።
24. ማርቲን ቡበር, ኤል እና አንተ (ኒው ዮርክ, 1970).
25. ሉድቪግ ፉዌርባች፣ የክርስትና ይዘት፣ ትራንስ. ጆርጅ ኤሊዮት (ኒው ዮርክ፡ ሃርፐር እና ረድፍ፣ 1957)፣ 15.
26. ናዚር-አሊ, 130-31. እንዲሁም ስለ መሐመድ የእኛን ምዕራፍ 8 ተመልከት።
146 ለመሠረታዊ የሙስሊም እምነት ክርስቲያናዊ ምላሽ
በተቃራኒው 27 የኦርቶዶክስ እስልምና የሁለቱንም ፍፁም ቅድመ-ውሳኔ ያስተምራል።
መልካም እና ክፉ, ሀሳባችን, ቃላቶቻችን እና ተግባሮቻችን, ጥሩም ይሁኑ
ክፋት፣ አስቀድሞ ታይቶ፣ አስቀድሞ ተወስኖ፣ ተወስኖ እና ከዘላለም ጀምሮ የተደነገገው፣ እናም የሆነው ነገር ሁሉ የሚከናወነው በተፈጠረው
መሰረት ነው።
ተብሎ ተጽፏል። ምክንያቱም እግዚአብሔር “የማይቋቋመው ነው” (6፡18)። ኬኔት ክራግ በነዚህ አይነት የቁርዓን መግለጫዎች ላይ አስተያየት
ሰጥቷል
አላህ (ሱ.ወ) የሁሉ ነገር ቁርጠኛ ነው፣ ተክዲሩም ነው።
ወይም የእሱ "ተገዢ" ሁሉንም የሰው ዘር እና ታሪክን ሁሉ ይሸፍናል.
"ተፈጥሮ ሕያውም ይሁን ግዑዝ፣ ለትእዛዙ ተገዢ ነው።
ወደ ሕልውና የሚመጣው ሁሉ-የበጋ አበባ ወይም የገዳይ ድርጊት፣ ሀ
አዲስ የተወለደ ሕፃን ወይም የኃጢአተኛው ክህደት ከእርሱና ከእርሱ ዘንድ ነው።” በእርግጥ፣ ከሆነ
"እግዚአብሔር እንደ ፈቀደ፣ ምንም ፍጥረት አያስፈልግም፣ አልነበረም
ጣዖት ማምለክ የለም፣ ገሃነም መሆን አያስፈልግም፣ ማምለጫም አያስፈልግም ነበር።
ከጀሀነም . "
ለዚህም ቁርኣን በተደጋጋሚ መግለጫዎችን እንደሚሰጥ ምንም ጥርጥር የለውም
አላህ የሚሻውን ይመራል የሚሻውንም ያጠማል ወይም ያ አላህ
የአንዳንድ ሰዎችን ልብ በእውነት ላይ 'አትሟል' ወዘተ።" 29
በዚህ ጽንፈኛ ቅድመ ውሳኔ ላይ አራት መሰረታዊ ችግሮች አሉ። እነሱ አመክንዮአዊ፣ ሞራላዊ፣ ሥነ-መለኮታዊ እና ሜታፊዚካል ናቸው። አንዱ
ተቃርኖን ያካትታል; አንድ ሰው የሰውን ኃላፊነት ያስወግዳል; አንዱ እግዚአብሔርን የክፋት ባለቤት ያደርገዋል; እና አንድ ሰው ፓንቴዝምን
ያመጣል.
በእስልምና ውሳኔ ላይ ያለው አመክንዮአዊ ችግር
ሙስሊም ተንታኞች እንኳን እግዚአብሔር የሚቃረኑ ድርጊቶችን እንደሚፈጽም ለመቀበል ይገደዳሉ። ከታላላቅ እስላማዊ ሊቃውንት መካከል
አንዱ የሆነው ጎልድዚሄር ሁኔታውን በዚህ መልኩ ጠቅለል አድርጎ ሲገልጽ፡- “ ምናልባት በዚህ ረገድ ከቁርኣን እኩል የሚቃረኑ አስተምህሮዎች
ሊገኙ የሚችሉበት ሌላ የዶክትሪን ነጥብ ላይኖር ይችላል ።
27. ራህማን ለምሳሌ፡- " ቁርኣን በሰዎች ባህሪ ፍፁም ቆራጥነት ያምናል ብሎ መያዝ፣ በሰዎች በኩል ነፃ ምርጫን መካድ ማለት የቁርአንን አጠቃላይ ይዘት መካድ
ብቻ አይደለም፣ ነገር ግን መቆራረጥ ነው። መሰረቱ፡ ቁርኣን በራሱ አባባል የሰው ልጅ ወደ ትክክለኛው መንገድ እንዲመጣ ግብዣ ነው (ሁዳን ሊልነስ)” (ረህማን፡ 20)።
ሃይካልም የእስላማዊ ቆራጥነት ተቺዎች “ለሰው ልጅ የተግባር ነፃነት ክፍት የሆነውን ሰፊ ወሰን” ችላ ይላሉ (Haykal, 562) ያማርራል። ነገር ግን የሙስሊም ይቅርታ
ጠያቂዎች "ቂጣቸውን ይዘው መብላት" ቢፈልጉም በቁርኣን፣ በሐዲስ፣ በሙስሊም የእምነት መግለጫዎች፣ እና የእነዚህን ቆራጥ ማረጋገጫዎች ሎጂካዊ አንድምታ
ተቃራኒ ግልጽ መግለጫዎችን ችላ ይላሉ።
28. ክራግ 44-45 ይመልከቱ።
29. ራህማን 15 እዩ።
30. የ 78 ኛውን ጎልድዚሄርን ተመልከት።ነገር ግን ለዚህ የጥንታዊ ሥነ-መለኮታዊ ችግር መፍትሔውን አቅርቧል፡- “እግዚአብሔር ራሱ የሰውን ኃጢአተኛነት ያመጣል
እና ሰውን ወደ ሌላ አቅጣጫ ይመራታል ወደሚል ድምዳሜ ለመጠቆም ከሚጠቀሙባቸው የቁርዓን መግለጫዎች ውስጥ አብዛኛው ክፍል ነው። “ለመሳሳት መራ ”
ለማለት በተለምዶ የተወሰደውን ቃል በትክክል ከተረዳን በተለየ መንገድ እንታይ። ይልቁንስ 'እንዲሳሳቱ ፍቀድ' ማለትም ስለ አንድ ሰው አትጨነቁ, አይደለም
የኢስላሚክ አሃዳዊነት ግምገማ 147
የቁርኣን የመወሰን አስተምህሮ በጣም ግልጽ ቢሆንም በጣም ምክንያታዊ ባይሆንም።" 31 ለምሳሌ እግዚአብሔር "የሚሳተው" እንዲሁም
"የሚመራው" ነው። እርሱ "ጉዳትን የሚያመጣ" ነው፣ እንዲሁም እንደሚያደርገው ሁሉ። ሰይጣን፡- “አዋራጅ”፣ “አስገዳጁ” ወይም “ጨቋኙ”፣
“ትዕቢተኛው” በመሳሰሉት ቃላትም ተገልጿል—ሁሉም በሰዎች ሲጠቀሙባቸው መጥፎ ስሜት አላቸው።
ብዙ የሙስሊም ሊቃውንት እነዚህ ተቃርኖዎች በእግዚአብሔር ተፈጥሮ ውስጥ እንዳልሆኑ (በእርግጥም እሱ እንደሌለው ያምናሉ) በፈቃዱ መስክ
ውስጥ እንዳሉ በማመልከት ይህንን ለማስታረቅ ይሞክራሉ። እነሱ በእሱ ማንነት ውስጥ ሳይሆን በድርጊቱ ውስጥ ናቸው. ይሁን እንጂ ይህ ለሁለት
ምክንያቶች በቂ ያልሆነ ማብራሪያ ነው. አንደኛ ነገር፣ እንደተመለከትነው፣ እግዚአብሔር ሊታወቅ የሚችል ተፈጥሮ ወይም ማንነት አለው።
ስለዚህ የሙስሊም ሊቃውንት እግዚአብሔር በምክንያታዊነት የተቃወመውን ባህሪያቱን ከራሱ ማንነት ውጭ በፈቃዱ ምሥጢር ውስጥ
በማስቀመጥ ተቃራኒውን ማስቀረት አይችሉም። በተጨማሪም ድርጊቶች ከተፈጥሮ ይፈልሳሉ እና ይወክላሉ, ስለዚህ በተፈጥሮ ውስጥ ከድርጊቱ
ጋር የሚዛመድ አንድ ነገር መኖር አለበት. የጨው ውሃ ከንጹህ ጅረት አይፈስም.
በሚሰራው እና ፍጡራኑ በነፃ ምርጫቸው እንዲያደርጉ በፈቀደው መካከል ልዩነት በመፍጠር በቁርኣን ውስጥ ያልተገኘውን ልዩነት በመፍጠር
የእስልምናን የመወሰን ጽንፈኝነት ለማሳነስ ይሞክራሉ ። ይህ ችግሩን የሚፈታው ግን፣ እንደምንመለከተው፣ የቁርኣን ግልፅ መግለጫዎችን
እንዲሁም የእስልምናን ባህሎችና አቂዳዎች ውድቅ በማድረግ ብቻ ነው።
በእስልምና ውሳኔ ላይ ያለው የሞራል ችግር
ብዙ የሙስሊም ሊቃውንት የሰውን ሃላፊነት ለመጠበቅ ቢመኙም፣ ይህንንም ሊሳካላቸው የሚችለው ቁርአን የሚናገረውን በማስተካከል ብቻ
ነው። የቁርኣንን ቃል ተመልከት፡- “በላቸው፡- አላህ በኛ ላይ የጻፈልን ነገር እንጂ ሌላ አይደርስብንም - (9፡51)። ከመመሪያው - እነዚያ እነሱ
ጠፊዎች ናቸው። ለገሀነም የፈጠርናቸው ከጋኔን እና ከሰው ብዙ ናቸው ።" (7፡178-79) ፡ " ቃሉ በብዙዎቻቸው ላይ ተረጋገጠ። እነሱ
አያምኑምና። ቀንበሮቻቸውን በአንገቶቻቸው ላይ እስከ አገጫቸው ድረስ አደረግን። በፊታቸውም መወርወሪያን ከስተኋላቸውም መወርወሪያን
አደረግን። ከዚያም ሸፈነንባቸው። ማየት እንዳይችሉ። ብትገስጻቸውም ወይም ባትገሥጻቸው በእነርሱ ላይ ልክ ነው፤ አያምኑም።” (36፡7-10)።
ከዚህም በላይ ቁርኣን እግዚአብሔር ሁሉንም ማዳን ይችል እንደነበር ተናግሯል ነገር ግን ይህን ለማድረግ አልፈለገም! "በሻን ኖሮ በእርግጥ በኖረን
ነበር።
ከአስጨናቂው መውጫ መንገዱን ያሳየው ዘንድ ነው።” (ገጽ 79-80) ግን የእያንዳንዱን ምንባባት አውድ በጥንቃቄ ስንመረምር፣ እንዲሁም የእስልምና ባሕላዊ
አተረጓጎም ተቃራኒውን ያሳያል።
31. ስታንቶን, 54-55.
148 ለመሠረታዊ የሙስሊም እምነት የክርስቲያን ምላሽ
በጋኔንና በሰዎች ሁሉ እሞላለሁ፡ የሚለው ተረጋገጠ ። (32፡13) እንዲህ ዓይነቱን አመለካከት በመያዝ አንድ ሰው ማንኛውንም ዓይነት ሰብዓዊ
ኃላፊነትን እንዴት እንደሚጠብቅ ለመረዳት እጅግ በጣም ከባድ ነው.
ከእስልምና ውሳኔ ጋር ያለው ቲኦሎጂካል ችግር
የእግዚአብሔር የሁሉም ክስተቶች ሉዓላዊ ውሳኔን በተመለከተ ይህ ከባድ አመለካከት ሌላ ችግር አለ፡ እግዚአብሔር የክፋት ባለቤት ያደርገዋል።
ሐዲሱ እግዚአብሔርን በተመሳሳይ መልኩ ይገልፃል። የሚከተለው ሀዲስ አልቡኻሪ ዘግበውታል።
የአላህ መልእክተኛ እውነተኛውና እውነተኛው ተመስጦ እንዲህ ብለዋል፡- ‹‹እያንዳንዳችሁ በእናቱ ማሕፀን ውስጥ ለአርባ ቀናት ሰበሰቡ...ከዚያም
አላህ መልአክን ልኮ አራት ነገሮችን እንዲጽፍ አዘዘው፣ ማለትም ሲሳይን፣ የእርሱን እርጅናም ከደካሞች ወይም ከድሆች ቢኾን (በመጨረሻው
ዓለም) ከዚያም ነፍስ በእርሱ ውስጥ ትተነፈሰዋለች በአላህም እምላለሁ ከእናንተ ሰው (ወይም ሰው) የእሳትን ሰዎች ሥራ ይሠራል። በእሳቱና
በእሳቱ መካከል አንድ ክንድ ወይም ክንድ ስፋት ብቻ ነው ያለው፤ ነገር ግን ያ ጽሑፍ (አላህ መልአክን እንዲጽፍ ያዘዘው) ይቀድማል፤ የጀነት
ሰዎችም ሥራዎችን ይሠራል፤ ወደ እርሷም ይገባል፤ ሰውም ሊሠራ ይችላል። የጀነት ሰዎች ሥራ በርሱና በገነት መካከል አንድ ወይም ሁለት ክንድ
ብቻ እስኪኾን ድረስ ከዚያም ያ ጽሕፈት ይቀድማል፤ የእሳትንም ሰዎች ሥራ ይሠራል።
ወደ ውስጥም ገባ።
32
በሌላ ሀዲስ እናነባለን።
ነብዩ (ሶ.ዐ.ወ) "አደምና ሙሴ ተከራከሩ። ሙሴም ለአዳም አለው፡- 0 አዳም ሆይ! ያሳዘነን ከገነትም ያወጣን አባታችን ነህ" አለው። ከዚያም
አደም እንዲህ አለው፡- 0 ሙሳ ሆይ አላህ በንግግሩ በለፀገህ እና (ተውራትን) በእጁ ፃፈልህ አላህ በእኔ ዕጣ ፈንታ አርባ የፃፈውን ስራ
ትወቅሰኛለህን? ከመፈጠሬ ዓመታት በፊት ነው?' ስለዚ ኣዳም ሙሴን ኣዳም ኣደናገረ
ሙሴ” በማለት ነብዩ (ሶ.
33
በእርግጥም በዘመናት ከተከበሩት የሙስሊም የነገረ መለኮት ሊቃውንት መካከል አንዱ የሆነው አልጋዛሊ፣ “እርሱም (እግዚአብሔር) የከሓዲውን
ክህደት እና የክፉዎችን ኢ-ሃይማኖት ይሻል እና ያለዚያ ፈቃድ አለማመንም ሆነ ኢ-ሃይማኖት አይኖርም። የምናደርገውን ሁሉ በፈቃዱ ነው፤
እርሱ የማይፈልገው አይፈጸምም። እና አንድ ሰው ለምን እግዚአብሔር ለምን ሰዎች እንዲያምኑ አይፈልግም ብሎ ከጠየቀ አል-ጋዛሊ እንዲህ ሲል
መለሰ: - "እግዚአብሔር የሚፈልገውን ወይም የሚያደርገውን ነገር የመጠየቅ መብት የለንም። እሱ የፈለገውን ለማድረግ እና የፈለገውን
ለማድረግ ፍፁም ነፃ ነው።" ከሓዲዎችን በመፍጠር፣ ያንን በመሻት።
32. አል-ቡካሪ, ጥራዝ. 8, 387.
33. ኢቢድ., 399. በቡካሪ ውስጥ ለተመሳሳይ ዘገባዎች, ጥራዝ ይመልከቱ. 8, "የ AI-ቃድር መጽሐፍ. "
የኢስላሚክ አሀዳዊነት ግምገማ 149
በዚያ ሁኔታ ውስጥ መቆየት አለባቸው; ...በፈቃዱ፣በአጭሩ፣ክፉ የሆነውን ሁሉ እግዚአብሔር
ልናውቀው የማይገባን ነገር በማሰብ ጥበበኞች አሉት።
34
ከእስልምና ውሳኔ ጋር ያለው ዘይቤያዊ ችግር
ይህ ጽንፈኛ የቆራጥነት አካሄድ አንዳንድ የሙስሊም ምሁራን በአጽናፈ ዓለም ውስጥ አንድ ወኪል ብቻ አለ ወደሚል ምክንያታዊ መደምደሚያ
አመራ። አንድ የሙስሊም የነገረ መለኮት ምሁር እንዲህ ሲሉ ጽፈዋል:- "እሱ (አምላክ) ምንም ማድረግ የሚችለው ብቻ ሳይሆን, እሱ ብቻ ነው.
የመጻፍ ኃይልን ይሰጣል ከዚያም የእጅ እና የብዕር እንቅስቃሴን እና በወረቀት ላይ መታየትን ያመጣል. ሁሉም ነገሮች ተግባቢ ናቸው, ንቁ አላህ
ብቻ ነው." 35 የዚህ ዓይነቱ ቆራጥነት የብዙዎቹ የመካከለኛው ዘመን አስተሳሰቦች እምብርት ነው እናም ቤተክርስቲያኑ የቶማስ አኩዊናስ ታላቅ
አእምሮ ምላሽ እንዲሰጥ ከጠራቻቸው ዋና ምክንያቶች አንዱ ነው። በእርግጥም የእሱ ዝነኛ ሱማ ተቃራኒ አህዛብ የተከሰተው በስፔን ውስጥ
ከእስልምና ጋር በተያያዙ የክርስቲያን ሚስዮናውያን ፍላጎት ነው። የዚህ አመለካከት ተጽእኖ በላቲን አቬሮይዝም መልክ እንደመነጨ ታሪክ
ዘግቧል።
ይህ አክራሪ ቅድመ-ውሳኔ በሙስሊም የእምነት መግለጫዎች ውስጥ ተገልጿል. አንዱ እንዲህ ይነበባል፡- “ልዑል እግዚአብሔር የፍጥረታቱን ሥራ
ሁሉ ባለማመንም ሆነ በእምነት፣ በመታዘዝ ወይም በማመፅ፣ ሁሉም በእግዚአብሔር ፈቃድና ዓረፍተ ነገር፣ መደምደሚያው እና ውሳኔው
የፈጠረው ነው። 36 ሌላው ደግሞ እንዲህ ሲል ተናግሯል፡- “የአላህ አንድ ባህሪው በፈለገው ጊዜ መልካምን ወይም ክፉን የመፍጠር ኃይሉ ነው፣
ማለትም ፍርዱ... ጥሩውም ሆነ መጥፎው ነገር የአላህ ውሳኔ ውጤት ነው። ይህ የሙስሊም ሁሉ ግዴታ ነው። ይህንን ማመን" በመቀጠልም
"እርሱ ጉዳትንና በጎነትን የሚያመጣ ነው። ይልቁንም የከፊሎቹ መልካም ሥራ የከፊሉም ክፋት አላህ ከፊሉን ሊቀጣ ከፊሉንም ሊመነዳ የሚሻ
ምልክቶች ናቸው።" እንግዲያው "እግዚአብሔር አንድን ሰው ወደ እርሱ ለመቅረብ ከፈለገ ያን ሰው መልካም ሥራ እንዲሠራ የሚያደርገውን ጸጋ
ይሰጠዋል. አንድን ሰው ሊጥል እና ያን ሰው ሊያሳፍር ከወደደ, ከዚያም ኃጢአትን በእርሱ ውስጥ ይፈጥራል. አላህ መልካሙንና ክፉውን ሁሉ
ይፈጥራል።እግዚአብሔር ሰዎችንም ሥራቸውንም ይፈጥራል፡ እናንተንም የምትሠሩትን ሁሉ ፈጠራችሁ።” (37፡94)። 37 እንደ እውነቱ ከሆነ
"ከእግዚአብሔር በቀር ሌላ አምላክ የለም" የሚለው የእስልምና እምነት "ከእግዚአብሔር በቀር ማንም የሚሠራ የለም" ተብሎ ይነበባል። 38
አንዳንድ የሙስሊም ሚስጢሮች ይህንን እስከ አሁን ድረስ " በእግዚአብሔር አንድነት መናዘዝ ውስጥ የሚካፈል ፍጡር የለም ፤ እግዚአብሔር ብቻውን
የእግዚአብሔርን አንድነት ይናዘዛል" ይላሉ። 39
34. በአብዱል-ሀቅ፣ 152፣ ከሂዩግ መዝገበ ቃላት ኦፍ እስልምና፣ 147 የተጠቀሰ።
35. ኔልስ፣ 21
36. ክራግ, 60-61 ይመልከቱ .
37. Rippin እና Knappert፣ የእስልምና ጥናት ጽሑፋዊ ምንጮች፣ 133.
38. በሺመል፣ 141፣ በሪቻርድ ግራምሊች የተጠቀሰው፣ “የእስልምና አሀዳዊነት ሚስጥራዊ ልኬቶች”።
39. ኢቢድ., 144.
150 ለመሠረታዊ የሙስሊም እምነት ክርስቲያናዊ ምላሽ
ማጥፋት እና መለኮታዊ የሆነውን ነገር ማግለል ነው” ብለው ከገለጹት የእስልምና ሚስጢሮች የበለጠ የሙስሊም ቆራጥነት ወደ ፓንቲዝም
እንዴት እንደሚመራ የሚያሳይ ግልጽ ምሳሌ የለም ። በእርግጥም አንድ የሙስሊም ምእመናን "አንተ የግልነቴ ትሆኑ ዘንድ ማንነቴን ከእኔ
ደምስሰኝ" በማለት እግዚአብሔርን ይጠይቃል። ስለዚህም ግራምሊች እንደገለጸው የሙስሊሙ የእምነት ቃል “ከእግዚአብሔር በቀር አምላክ
የለም” ከሚለው “ከእግዚአብሔር በቀር ማንም የሚሠራ የለም” ወደሚለው “ማንም ያለው የለም” ወደሚል ተነስቷል።
እግዚአብሔር እንጂ።
"40

ማጠቃለያ
የእግዚአብሄር ፍፁም ቁጥጥር በሁሉም የፍጥረቱ ዘርፍ ላይ ያለው አመለካከት በእስላማዊ ሥነ-መለኮት እና ባህል ላይ ከፍተኛ ተጽዕኖ እንዳሳደረ
ግልጽ ነው። ታዋቂው የፋርስ ገጣሚ ኦማር ካያም የሙስሊም ስነ-መለኮትን ገዳይ ጫና በግልፅ ሲያንጸባርቅ ፡-
ሁሉም የሌሊት እና የቀኖች ቼክ ቦርድ ከወንዶች ጋር ዕጣ ፈንታ የሚጫወትበት; እዚህ እና እዚያ ይንቀሳቀሳሉ እና ይጣመራሉ እና ይገድላሉ, እና አንድ በአንድ ወደ
ኋላ n ቁም ሣጥኑ ይተኛል.
40. ኢቢድ., 142.

8
የM U HAM MAD ግምገማ
መሐመድ የነቢያት የመጨረሻው ነው የሚለውን የሙስሊሞችን እምነት አስቀድመን አውቀናል፣ እሱም የእግዚአብሔርን ሙሉ እና የመጨረሻውን
መገለጥ ለሰው ልጆች ያመጣ (ምዕራፍ 4 ይመልከቱ)። ቁርኣን እራሱን የእግዚአብሄር የመጨረሻ ቃል መሆኑን መግለጹ፣ ሁሉንም መገለጦች እና
ሀይማኖቶች በመተካት - በእርግጥ መሐመድ የእግዚአብሔር ነቢይ ነው የሚለው አባባል፣ ከአለም ህዝብ አንድ አምስተኛው የሚይዘው እምነት -
ትኩረታችንን ያዛል።
የነቢዩ ሙሐመድ ነብይነት የነቢይ ተፈጥሮን ይወቅ
መሐመድ የአላህ ነቢይ ነኝ ያለውን አባባል በትክክል ለመገምገም ነቢይ ማለት ምን ማለት እንደሆነ መከለስ አለብን።' በአረብኛ የአላህ
መልእክተኞች የሚጠቀሙባቸው ሁለት መሰረታዊ ቃላት አሉ። ረሱል የሚለው ቃል “የተላከ” ማለት ነው (እንደ ግሪክ አፖስቶሎስ) ነቢ የሚለው
ቃል ደግሞ “መረጃን ተሸክሞ ከእግዚአብሔር ዘንድ ዜናን የሚሰብክ” ማለት ነው (ይህ ከዕብራውያን ናቢ ጋር ተመሳሳይ ነው)። 2
በተፈጥሮው ነቢይ ተራ ሰው መሆን አለበት፣ነገር ግን እንከን የለሽ (ኢስማ) ባህሪ ያለው፣ ማለትም ኃጢአት የሌለበት ወይም ሙሉ በሙሉ ከዋና
ዋና ኃጢአቶች የጸዳ ነው ማለት ነው። 3 የነቢይን ተልእኮ በተመለከተ ቁርዓን የማያሻማ ነው፡- 16፡36 እንዲህ ይላል፡- “ በየህብረተሰቡ ሁሉ ውስጥ
መልእክተኛን ልከናል፡- አላህን ተገዙ ጣዖትንም ራቁ ። ).
ሁሉም ነቢያት ለመለኮታዊ ፈቃድ መገዛትን አንድ ዓይነት መሠረታዊ መልእክት ቢሰብኩም፣ ነገር ግን የመሐመድ መልእክት፣
1. ለዚህ ነጥብ ተጨማሪ ማብራሪያ፣ ምዕራፍ 3 ን ተመልከት።
2. ካትሬጋ እና ሼንክ, 34; እና ራፍ 5.
3. አብዳላቲ፣ 27. እንዲሁም ራኡፍ፣ 5 ይመልከቱ።
151
152 ለመሠረታዊ የሙስሊም እምነት የክርስቲያን ምላሽ
ለሰው ልጆች የመጨረሻውና የመጨረሻው የእግዚአብሔር ቃል በመሆኑ ልዩ በሆነ መልኩ በጽሑፍ ተቀምጦ ያለ ስህተት ተጠብቆ ቆይቷል።
በእርግጥም መሐመድ ራሱን "የነቢያት ማኅተም" አድርጎ ይቆጥረዋል (33፡40)። በታዋቂው ሀዲስ መሐመድ ልዩነቱን እንዲህ ሲል ተናግሯል፡-
“ድልን የተሰጠኝ በአንድ ወር ጉዞ ርቀት ላይ በመነሳሳት ነው፣ ለማማለድ ፍቃድ ተሰጥቶኛል፣ ወደ ሰው ልጆች ሁሉ ተልኬአለሁ፣ እና ነቢያት ከእኔ
ጋር ታትመዋል። 4
በእርግጥ ይህ ለመጨረሻው መገለጥ ልዩ የይገባኛል ጥያቄ መሐመድ አብርሃምን፣ ሙሴን፣ ኢየሱስን እና ሌሎችን የእግዚአብሔር ነቢይ አድርጎ
መሾሙን የሚያሳይ ማስረጃ ማቅረብ አስፈላጊ አድርጎታል። በተለምዶ እስላማዊ ይቅርታ መጠየቅ መሐመድ ከቀደሙት ነቢያት የላቀ መሆኑን
የሚያረጋግጡ በርካታ ምክንያቶችን አቅርቧል። የእነዚህ ማስረጃዎች ዋና ዋናዎቹ፡- 5 (1) ብሉይ እና አዲስ ኪዳን ሁለቱም ስለ እርሱ ግልጽ የሆኑ
ትንቢቶችን እንደያዙ፣ (2) የመሐመድ የነቢይነት ጥሪ ባህሪ ተአምራዊ ነው; (3) የቁርኣን ቋንቋ እና አስተምህሮ ትይዩ የሌላቸው ናቸው ስለዚህም
ቁርኣን ብቻውን ለመሐመድ የይገባኛል ጥያቄ እውነትነት በቂ ማረጋገጫ ነው። (4) የመሐመድ ተአምራቶች በልዑል እግዚአብሔር የተጻፉት
ማኅተም መሆናቸውን፤ (5) ህይወቱ እና ባህሪው ከነቢያት ሁሉ የመጨረሻ እና ታላቅ መሆኑን ያረጋግጣሉ። 6
ለመጽሐፍ ቅዱሳዊ ድጋፍ የሙስሊም የይገባኛል ጥያቄ ግምገማ
መሐመድ በእግዚአብሔር እንደተጠራ ያምን እንደነበረ ምንም ጥርጥር የለውም። በተመሳሳይም እግዚአብሔር በመልአኩ ገብርኤል በኩል መገለጥ
እንደሰጠው ያለው እምነት ያልተናወጠ ይመስላል። እርግጥ ነው፣ ሁሉም የሚያስቡ ሰዎች እንደሚያውቁት፣ ተጨባጭ ተሞክሮም ሆነ
የጥፋተኝነት ውሳኔ በራሱ የዚያ ልምድ ትክክለኛነት ማረጋገጫ አይደለም። ተቺዎች መሐመድ ልዩ የእግዚአብሔር ነቢይ ነው የሚለውን አባባል
ለመደገፍ ለሚቀርቡት ማስረጃዎች ለእያንዳንዱ ምላሽ ሰጥተዋል። ማንኛውም የሚያስብ ሙስሊምም ሆነ ሙስሊም ያልሆነ ሰው በጉዳዩ ላይ
ድምዳሜ ላይ ከመድረሱ በፊት ሊያጤናቸው የሚገቡ በርካታ ነገሮችን ጠቁመዋል።
በተሰኘው በጣም ተወዳጅ የሙስሊም መጽሐፍ ውስጥ የነቢዩ መሐመድን መምጣት አስቀድሞ ይተነብያል በማለት ተከራክረዋል። "መሐመድ
የቃል ኪዳኑ እውነተኛ ነገር ነው እና በእርሱ እና በእርሱ ብቻ በብሉይ ኪዳን የተነገሩ ትንቢቶች ሁሉ በትክክል ተፈጽመዋል" ይላል። 7
በተመሳሳይም በአዲስ ኪዳን ውስጥ “ከእነዚህ ወንጌሎች እውነት ከሆነው እውነተኛው ሃይማኖት ማግኘት ፈጽሞ የማይቻል ነው፣ ከእስልምና እና
ከተመረመሩት በስተቀር
4. አኔማሪ ሽመል፣ “ነቢዩ ሙሐመድ የሙስሊም ሕይወት እና የአስተሳሰብ ማዕከል”፣ በሺመል እና ፍላቱሪ፣ 62።
5. እስልምና ከተፈጥሮ በላይ የሆነ ማረጋገጫ ለተባለው ሌላ ማስረጃ ለምሳሌ ፈጣን መስፋፋቱ እና ሳይንሳዊ ማረጋገጫው በምዕራፍ 9 ውስጥ እንመለከታለን።
6. ፕፋንደር፣ 225-26 ይመልከቱ።
7. ዳውድ፣ 11
የመሐመድ ግምገማ 153
የአንድነት አመለካከት።" 8 ከዚያም አዲስ ኪዳንን መረመረ፣ ክርስቶስ ሳይሆን መሐመድ በትንቢት የተነገረለት ነቢይ ሆኖ አገኘው። እስቲ ዳውድ
እና ሌሎች ሙስሊሞች እነዚህን አባባሎች ለመደገፍ የሚጠቀሙባቸውን ጽሑፎች እንመርምር። 9
ዘዳግም 18፡15-18። እግዚአብሔርም ለሙሴ፡- “ እንደ አንተ ያለ ነቢይ ከወንድሞቻቸው መካከል አስነሣላቸዋለሁ ቃሌንም በአፉ አደርጋለሁ
ያዘዝሁትንም ሁሉ ይነግራቸዋል” (ቁ. 18) ሙስሊሞች ይህ ትንቢት በመሐመድ ላይ እንደተፈፀመ ያምናሉ፣ ቁርኣኑ እንደሚናገረው
“ያልተማሩትን ነብይ [መሐመድ]፣ በራሳቸው (መጽሐፍት) ውስጥ ተጠቅሰው ያገኟቸው በሕግና በወንጌል ” (7፡157)። .
ነገር ግን ይህ ትንቢት በብዙ ምክንያቶች የመሐመድን ዋቢ ሊሆን አይችልም። በመጀመሪያ፣ “ወንድሞች” የሚለው ቃል እስራኤላውያንን
እንደማለት ነው። ለአይሁድ ሌዋውያን በዚያው ክፍል "በወንድሞቻቸው መካከል ርስት አይኖራቸውም" (ቁ. 2) ተነግሯቸዋልና።
ሁለተኛ፡- “ወንድሞች” የሚለው ቃል የሚያመለክተው እስራኤልን እንጂ የአረብ ባላንጣዎቻቸውን አይደለም፣ እግዚአብሔር ለእስራኤል
ከጠላቶቻቸው ለምን ነቢይ ያስነሳላቸው?
ሦስተኛ፣ በዚህ መጽሐፍ ውስጥ በሌላ ቦታ ላይ “ወንድሞች” የሚለው ቃልም ሌሎች እስራኤላውያንን እንጂ የባዕድ አገር ሰዎችን አይደለም።
እግዚአብሔር አይሁዶችን “ከወንድሞቻችሁ መካከል ንጉሥ እንዲመርጡ” ነግሯቸዋል እንጂ “ባዕድ” ሳይሆን “እንግዳ” (ዘዳ. 17፡15)። እስራኤል
አይሁዳዊ ያልሆነ ንጉሥ መርጦ አያውቅም።
አራተኛ፣ መሐመድ ሙስሊሞች እንኳን እንደሚያምኑት ከእስማኤል ነው የመጣው፣ የአይሁድ ዙፋን ወራሾች ደግሞ ከይስሐቅ መጡ። በኦሪት
መሰረት አብርሃም ሲጸልይ " እስማኤል በፊትህ ይኑር!" እግዚአብሔርም “ቃል ኪዳኔን ከይስሐቅ ጋር አቆማለሁ” ብሎ መለሰ (ዘፍ. 17፡21)።
በኋላም እግዚአብሔር “በይስሐቅ ዘር ይጠራልሃል” (ዘፍ. 21፡12) ሲል ተናገረ።
አምስተኛ፡- ቁርኣኑ ራሱ የነቢይነት መስመር የመጣው በኢስማኢል ሳይሆን በይስሐቅ እንደሆነ ተናግሯል፡- “ለእርሱም ኢስሐቅንና ያዕቆብን
ሰጠነው። በዘሮቹም ውስጥ ነቢይነትንና መጽሐፍን አደረግን” (29፡27)። የሙስሊሙ ሊቅ ዩሱፍ አሊ "አብርሃም" የሚለውን ቃል በመጨመር
ትርጉሙን በሚከተለው መልኩ ለውጦታል፡- "(ለአብርሀም) ይስሐቅን እና ያዕቆብን ሰጠን ከዘሮቹም መካከል ነቢይነትን እና ራዕይን ሾምን።"
የእስማኤልን አባት አብርሃምን በመጨመር የእስማኤልን ዘር መሐመድን በትንቢታዊ መስመር ውስጥ ማካተት ይችላል! ነገር ግን የአብርሃም ስም
በአረብኛ የቁርአን ጽሑፍ ውስጥ አይገኝም፣ይህም ሙስሊሞች ፍፁም ተጠብቀው እንደነበሩ አድርገው ይቆጥሩታል።
ስድስተኛ፣ በጥንቶቹ ትክክለኛ ሰነዶች መሠረት፣ 10 ኢየሱስ፣ መሐመድ ሳይሆን፣ ይህንን ጥቅስ ሙሉ በሙሉ ፈጽሟል፣ ምክንያቱም እሱ ከራሱ
መካከል ስለነበር
8. ኢቢድ., 156.
9. በእነዚህ ጽሑፎች ላይ የተደረገው ውይይት በኖርማን ጌይስለር እና ቶማስ ሃው፣ ተቺዎች ሲጠይቁ (ግራንድ ራፒድስ፡ ቤከር፣ 1992) ይከተላል።
10. የአዲስ ኪዳን መዛግብት የመጀመሪያው መቶ ዘመን ሰነዶች ትክክለኛ መሆናቸውን ለማስረጃ ምዕራፍ 10 ን ተመልከት።
154 ለመሠረታዊ የሙስሊም እምነት የክርስቲያን ምላሽ
የአይሁድ ወንድሞች (ገላ. 4፡4)። በተጨማሪም ዘዳግም 18:18 ን ፍጹም በሆነ መልኩ ፈጽሟል፡- “[እግዚአብሔር] ያዘዘውንም ሁሉ
ይነግራቸዋል ” ኢየሱስም አለ።
" ከራሴ ምንም አላደርግም፤ ነገር ግን አባቴ እንዳስተማረኝ ይህን እናገራለሁ"
( ዮሐንስ 8:28 ) እኔ ከራሴ አልተናገርኩም አብን እንጂ
የላከኝ የምለውን የምለውንም ትእዛዝ ሰጠኝ።
ተናገር” (ዮሐንስ 12:49) ራሱን “ነቢይ” ብሎ ጠርቶታል (ሉቃስ 13:33) እና
ሰዎች እንደ ነቢይ ቆጠሩት (ማቴ. 21:11፤ ሉቃ. 7:16፤ 24:19፤ ዮሐ.
4:19; 6:14; 7:40; 9፡17)። እንደ እግዚአብሔር ልጅ፣ ኢየሱስ ነቢይ ነበር (የተናገረው
ሰዎች ለእግዚአብሔር)፣ ካህን (ዕብ. 7-10፣ እግዚአብሔርን ስለ ሰው ሲናገሩ) እና ንጉሥ
(በሰዎች ላይ ለእግዚአብሔር መንገሥ፣ ራዕ. 19-20)።
በመጨረሻም፣ የሚመጣው “ነብይ” ለኢየሱስ ብቻ የሚስማሙ ሌሎች ባህሪያትም አሉ እንጂ መሐመድ አይደሉም። እነዚህም ከእግዚአብሔር ጋር
እንደ "ፊት ለፊት መነጋገር" እና "ምልክቶችን እና ድንቅ ነገሮችን" ማድረግን ያካትታሉ, እሱም በቁርአን ውስጥ መሐመድ አላደረገም.
ዘዳግም 33፡2። ብዙ የእስልምና ሊቃውንት ይህ ጥቅስ ሦስት የተለያዩ የእግዚአብሔርን ጉብኝቶች እንደሚተነብይ ያምናሉ፡ አንደኛው ስለ
"ሲና" ለሙሴ፣ ሌላው በኢየሱስ በኩል "ሴይር" እና ሦስተኛው በ"ፓራን" (አረቢያ) በመሐመድ በኩል ከሠራዊቱ ጋር ወደ መካ በመጣው "አሥር
ሺህ."
ይሁን እንጂ ይህ ክርክር የአከባቢውን ካርታ በማየት በቀላሉ ሊመለስ ይችላል. ፓራን እና ሴይር በሲና ልሳነ ምድር በግብፅ አቅራቢያ ናቸው (ዘፍ.
14:6፤ ዘኁ. 10:12፤ 12:16—13:3፤ ዘዳ. 1:1) ኢየሱስ ባገለገለበት ፍልስጤም አይደለም። ፓራንም በመካ አቅራቢያ አልነበረም፣ ግን
በመቶዎች የሚቆጠሩ ማይሎች ርቆ በደቡባዊ ፍልስጤም በሰሜን ምስራቅ ሲና ውስጥ።
በተጨማሪም ይህ ጥቅስ የሚናገረው ስለ መሐመድ ሳይሆን ስለ "ጌታ" መምጣት ነው። ጌታም የሚመጣው መሐመድ እንዳደረገው ከአሥር ሺህ
ወታደሮች ጋር ሳይሆን "ከአሥር ሺህ ቅዱሳን" ጋር ነው። በዚህ ጽሑፍ ውስጥ የሙስሊሞች ሙግት የመሐመድ ትንቢት ነው የሚል ምንም
መሠረት የለውም።
ሳይሞት የእስራኤልን ልጆች የባረከበት” (ዘዳ. 33፡1) ተብሎ ይነገራል ። የእስራኤል የማያቋርጥ ጠላት ስለነበረው እስልምና ትንበያ ቢሆን
ኖሮ፣ ለእስራኤል በረከት ሊሆን በጭንቅ ነበር። በእርግጥ፣ ምዕራፉ በመቀጠል በእያንዳንዱ የእስራኤል ነገድ ላይ “ጠላትን የሚያወጣ” (ቁ. 27)
በእግዚአብሔር ዘንድ በረከትን ይነግራል።
ዘዳግም 34:10 ይህ ጥቅስ “ከእስራኤል እንደ ሙሴ ያለ ነቢይ አልተነሣም” (ኪጄቪ) ይናገራል። ሙስሊሞች ይህ ትንቢት የተተነበየው ነቢይ
እስራኤላዊ ሊሆን እንደማይችል ይልቁንም መሐመድ መሆኑን ያረጋግጣል ብለው ይከራከራሉ።
በምላሹ ብዙ ነገሮች መታወቅ አለባቸው. አንደኛ፣ “ከዚህ ጀምሮ” ማለት ሙሴ ከሞተበት ጊዜ አንስቶ ይህ የመጨረሻው ምዕራፍ እስከ ተጻፈበት
ጊዜ ድረስ፣ ምናልባትም በኢያሱ የተፃፈ ማለት ነው።
11. ሙሴ ስለ ገዛ አሟሟቱ ከተፈጥሮ በላይ በሆነ ትንቢት ሊጽፍ ይችል ነበር፣ ምክንያቱም ሙሉ በሙሉ በእግዚአብሔር ኃይል የወደፊቱን በጥቂቱ መግለጥ ነው (ዳን.
2፣ 7፣ 9፣ 12)።
የመሐመድ ግምገማ 155
ተቺዎች ያምናል፣ አሁንም የተቀናበረው ከክርስቶስ ዘመን በፊት ከብዙ መቶ ዓመታት በፊት ነው፣ ስለዚህም እሱን አያስወግደውም።
ሁለተኛ፣ ኢየሱስ የዚህ መምጣት ነቢይ ትንቢት ፍፁም ፍጻሜ ነው እንጂ መሐመድ አይደለም (ከላይ በዘዳ. 18፡15-18 ላይ ያሉትን አስተያየቶች
ተመልከት)።
ሦስተኛ፣ ይህ መሐመድን ሊያመለክት አይችልም፣ ምክንያቱም የሚመጣው ነቢይ እንደ ሙሴ “እግዚአብሔር የላከውን ምልክትና ድንቅ ነገር ሁሉ”
(ዘዳ. 34፡11) እንዳደረገ ነው። መሐመድ በራሱ ኑዛዜ ምልክቶችን አላደረገም
እና እንደ ሙሴ እና ኢየሱስ ያሉ ድንቅ ነገሮች (2፡118፤ 3፡183 ይመልከቱ)። በመጨረሻም፣ የሚመጣው ነቢይ እግዚአብሔርን “ፊት ለፊት”
የተናገረውን ሙሴን ይመስላል (ዘዳ. 34፡10)። መሐመድ በቀጥታ እግዚአብሔርን አነጋግሯል ብሎ አያውቅም ነገር ግን መገለጡን በመልአክ በኩል
አግኝቷል (25፡32፤ 17፡105 ይመልከቱ)። ኢየሱስ ግን፣ እንደ ሙሴ፣ ቀጥተኛ አስታራቂ ነበር (1 ጢሞ. 2:5፤ ዕብ. 9:15) ከእግዚአብሔር ጋር
በቀጥታ የሚነጋገር (ዮሐ. 1:18፤ 12:49፤ 17)። ስለዚህም ትንቢቱ ብዙ ሙስሊሞች እንደሚሉት መሐመድን ሊያመለክት አይችልም ነበር።
ዕንባቆም 3፡3 ጽሑፉ "እግዚአብሔር ከቴማን፥ ቅዱሱም ከፋራን ተራራ መጣ፥ ክብሩም ሰማያትን ሸፈነ፥ ምድርም በምስጋናው ተሞላች።"
አንዳንድ የሙስሊም ሊቃውንት ይህ የሚያመለክተው ነቢዩ ሙሐመድን ከፋራን (አረቢያ) ነው ብለው ያምናሉ፣ እና በዘዳግም 33፡2 ላይ ካለው
ተመሳሳይ ጽሑፍ ጋር በማያያዝ ይጠቀሙበታል።
ቀደም ሲል እንደተገለፀው ፓራን መሐመድ ወደ መጣበት መካ አቅራቢያ አይደለም ነገር ግን በመቶዎች የሚቆጠሩ ማይል ርቀት ላይ ይገኛል።
በተጨማሪም ጥቅሱ የሚናገረው ስለ "እግዚአብሔር" መምጣት ነው እንጂ አምላክ መሆኑን የካደው መሐመድ አይደለም። በመጨረሻም
“ምስጋና” መሐመድን ሊያመለክት አይችልም (ስሙ ማለት “የተመሰገነ ነው” ማለት ነው) ምክንያቱም የሁለቱም “ምስጋና” እና “ክብር” ርዕሰ
ጉዳይ እግዚአብሔር (“የእርሱ”) ስለሆነ እና ሙስሊሞች በመጀመሪያ ደረጃ እውቅና ይሰጣሉ። መሐመድ አምላክ አይደለም እና አምላክ ተብሎ
ሊመሰገን አይገባም.
መዝሙረ ዳዊት 45:3-5 ይህ ጥቅስ ጠላቶቹን ለማሸነፍ “ሰይፍ” ይዞ እንደሚመጣ ስለሚናገር ሙስሊሞች አንዳንድ ጊዜ “የሰይፍ ነቢይ”
በመባል የሚታወቁት የነቢያቸው መሐመድ ትንቢት አድርገው ይጠቅሳሉ። እርሱ ራሱ እንዳመነው በሰይፍ አልመጣምና (ማቴ. 26፡52) ኢየሱስን
ሊያመለክት እንደማይችል አጥብቀው ይከራከራሉ።
ይህ ክርክር ግን በብዙ ምክንያቶች አይሳካም. በመጀመሪያ፣ የሚቀጥለው ቁጥር (ቁ. 6) ስለ “አምላክ” የተነገረለትን ሰው የሚገልጸው በአዲስ
ኪዳን መሠረት ኢየሱስ ነኝ ያለው (ዮሐ. 8፡58፤ 10፡30) ነገር ግን መሐመድ አምላክ መሆኑን ደጋግሞ ክዷል። ሰው ብቻ ነው እያለ
ነብይ።
12
ቢሆንም፣ እዚህ የራሱን የሞት ታሪክ ጽፏል ብሎ መደምደም አስፈላጊ አይደለም። አንድ ሰው፣ ምናልባትም ኢያሱ፣ ለዚህ ታላቅ የእግዚአብሔር ሰው ሕይወት
ተስማሚ መደምደሚያ እንዲሆን ይህን የመጨረሻ ምዕራፍ በሙሴ መጽሐፍት ላይ ጨምረው ሊሆን ይችላል። አንድ ሰው በታላቅ ሰው ሥራ መጨረሻ ላይ የሙት
ታሪክ መጨመር የተለመደ ነገር አይደለም። ይህ አንዱ ደራሲ የሌላውን ደራሲ ሥራ መቅድም ሲጽፍ ካለው ልምድ ጋር ተመሳሳይ ነው።
12. በምዕራፍ 4 ያለውን ውይይት ተመልከት።
156 ለመሠረታዊ የሙስሊም እምነት የክርስቲያን ምላሽ
በተጨማሪም፣ ኢየሱስ ለመጀመሪያ ጊዜ በሰይፍ ባይመጣም፣ በዳግም ምጽአቱ “የሰማይ ሠራዊት” ሲከተሉት እንደሚመጣ መጽሐፍ ቅዱስ
ይናገራል (ራዕ. 19፡11-16)። ለመጀመሪያ ጊዜ ሊሞት መጣ (ማርቆስ 10:45; ዮሐንስ 10:10-11) ለሁለተኛ ጊዜ " እግዚአብሔርን
የማያውቁትን ይበቀላል"(2 ተሰ. 1፡7-8) ወደ ነበልባል እሳት ይመጣል ። ስለዚህ ይህንን የመሐመድ ትንበያ አድርጎ ለመውሰድ ምንም ማዘዣ
የለም። በእርግጥም አዲስ ኪዳን ክርስቶስን በዚህ ክፍል ውስጥ በግልፅ ይጠቅሳል (ዕብ. 1፡8)።
ኢሳ 21፡7። በኢሳይያስ ራእይ ውስጥ “ሰረገላ ጥንድ ፈረሰኞች፣ የአህያ ሰረገላ፣ የግመሎችም ሰረገላ ያሉት” አየ። አንዳንድ የሙስሊም ተንታኞች
ኢየሱስን በ"አህያዎች" ላይ የሚጋልብውን ኢየሱስን እና "ግመሎችን" የሚጋልበው መሐመድ ነው ብለው ያመኑት ኢየሱስን በነቢይነት ተክቶታል።
ነገር ግን ይህ በጽሁፉም ሆነ በዐውደ-ጽሑፉ ውስጥ ምንም መሠረት የሌለው ሙሉ በሙሉ መሠረተ ቢስ መላ ምት ነው።
ምንባቡን በቸልታ ስናየው እንኳን ስለ ባቢሎን ውድቀት እየተናገረ መሆኑን ያሳያል። ቁጥር 9 “ባቢሎን ወደቀች፣ ወደቀች!” ይላል። በጽሑፉ
ውስጥ ስለ ክርስቶስም ሆነ ስለ መሐመድ ምንም ነገር የለም። ስለ ፈረሶች፣ አህዮች እና ግመሎች የሚናገረው ስለ ባቢሎን ውድቀት ዜና
የተሰራጨባቸውን የተለያዩ መንገዶች ነው። እንደገና፣ እዚህ ስለ ነቢዩ መሐመድ ምንም ነገር የለም።
ማቴዎስ 3፡11 እንደ ዳውድ ይህ የመጥምቁ ዮሐንስ ትንቢት ክርስቶስን ሊያመለክት አይችልም እና መሐመድን ሊያመለክት ይገባዋል። 13 ዮሐንስ።
ከእኔ በኋላ የሚመጣው ከእኔ ይልቅ የሚበረታ ነው፤ ጫማውን እሸከም ዘንድ የማይገባኝ፥ እርሱ በመንፈስ ቅዱስና በእሳት ያጠምቃችኋል። ዳውድ
“በኋላ ያለው መስተፃምር ኢየሱስ በትንቢት የተነገረለት ነብይ ከመሆን በግልፅ ያገለለው” ሲል ይከራከራል፤ ምክንያቱም “ሁለቱም በዘመኑ የነበሩ
እና የተወለዱት በአንድ እና በአንድ አመት ውስጥ ነው” በማለት ነው። ከዚህም በተጨማሪ "በዮሐንስ የታሰበው ኢየሱስ ክርስቶስ አልነበረም፤
ምክንያቱም እንዲህ ቢሆን ኖሮ ኢየሱስን በመከተል እንደ ደቀ መዝሙርና ታዛዥ ይገዛ ነበር።" ከዚህም በላይ “ኢየሱስ በእውነት መጥምቁ
በትንቢት የተናገረው ሰው ቢሆን ኖሮ . . . እንደ ተራ ንስሐ አይሁዳዊ በወንዙ ውስጥ በወንዙ ውስጥ መጠመቁ አስፈላጊም ሆነ ትርጉም የለውም!”
በእርግጥም ዮሐንስ “ በእስር ቤት ሳለ ተአምራቱን እስኪሰማ ድረስ በኢየሱስ ያለውን የትንቢት ስጦታ አላወቀም ነበር ። በመጨረሻም፣
ዮሐንስ ያወጀው ኢየሩሳሌምንና ቤተ መቅደሷን ይበልጥ ያከብራል (3:1፤ ሐጌ. 2:8-9) ስለዚህ ክርስቶስን ሊያመለክት አይችልም ነበር።
አለበለዚያ ይህ "የፍፁም ውድቀትን መናዘዝ ነው
መላው ድርጅት."
14
በምላሹም፣ የኢየሱስ አገልግሎት ልክ እንደተናገረው ከዮሐንስ “በኋላ” አልጀመረም። ዮሐንስ ማገልገል የጀመረው በማቴዎስ 3፡1 ሲሆን
ኢየሱስም ከተጠመቀ በኋላ (ማቴ. 3፡16-17) እና ፈተና (ማቴ. 4፡1-11) ከጀመረ በኋላ አልጀመረም። ዮሐንስ ኢየሱስን እንኳ ብቁ እንዳልሆነ
ተናግሮ ነበር።
13. l)awud፣ 157 ይመልከቱ።
14. ኢቢድ., 158-60, 162.
የመሐመድ ግምገማ 157
ጫማውን ተሸክሞ (ማቴ. 3፡11)። እንዲያውም ጽሑፉ እንዲህ ይላል፡- “ዮሐንስ፡- እኔ በአንተ ልጠመቅ ያስፈልገኛል አንተስ ወደ አንተ
ትመጣለህን? ብሎ ሊከለክለው ሞከረ። ( ማቴ. 3:14 ) ኢየሱስ የተጠመቀበትን ምክንያት ማለትም “ጽድቅን ሁሉ መፈጸም” አስፈላጊ እንደሆነ
ተናግሯል (ማቴ. 3፡15)። “ሕጉን ሊፈጽም እንጂ ሊያፈርስ አይደለም” (ማቴ. 5:17) ስለመጣ ከሕጉ ፍላጎት ጋር ማገናዘብ ነበረበት። ባይሆን
እርሱ እንደነበረው ፍጹም ጻድቅ ባልሆነ ነበር (ሮሜ. 8፡1-5)። “ የዓለምን ኃጢአት የሚያስወግድ የእግዚአብሔር በግ” (ዮሐ. እርሱም እንደ ሕዝቡ
ሁሉ፣ “የእግዚአብሔር መንፈስ” በኢየሱስ ላይ ሲወርድና “ከሰማይ የመጣ ድምፅ” “በእርሱ ደስ የሚለኝ የምወደው ልጄ ይህ ነው” (ማቴ. 3፡17)
ሲል ሲያውጅ አይቷል። ዮሐንስ በኋላ ላይ አንዳንድ ጥያቄዎችን የገለጸ ቢሆንም፣ እነዚህ ጥያቄዎች በፍጥነት መልስ የሰጡት ክርስቶስ በተአምራቱ
(ማቴ. 11:3-5) በኢሳይያስ የተነበየው መሲሕ መሆኑን አረጋግጦለታል (ኢሳ. 35:5-6፤ 40:3) . በመጨረሻም፣ ስለ መሲህ (ክርስቶስ) የተነገሩት
የብሉይ ኪዳን ትንቢቶች ሁሉ በመጀመሪያው ምጽዓቱ አልተፈጸሙም፤ አንዳንዶች እንደገና መምጣቱን ይጠብቃሉ። ኢየሱስ ራሱ “ የሰው ልጅ
በደመና ሲመጣ ሲያዩ ከመምጣቱም ምልክቶች” (ማቴ. 24:3) በኋላ እስከ “ዓለም ፍጻሜ” ድረስ መንግሥቱን እንደማይመሰርት በግልጽ
ተናግሯል። በኃይልና በብዙ ክብር የሰማይ" (ማቴ. 24:30) ከዚያ በኋላ ብቻ "የሰው ልጅ በክብሩ ዙፋን ላይ ተቀምጧል ... [እና ሐዋርያት]
በአሥራ ሁለት ዙፋን ላይ ተቀምጠዋል, በአሥራ ሁለቱ የእስራኤል ነገድ ላይ ይፈርዳል" (ማቴ. 19:28).
የዮሐንስ ትንቢቶች ስለ ክርስቶስ የሚጠቅሱት አብዛኞቹ ምክንያቶች አሁን ግልጽ ናቸው። እርሱን “የዓለምን ኃጢአት የሚያስወግድ
የእግዚአብሔር በግ” (ዮሐ . ዮሐንስ ሲያጠምቀው ከሰማይ የመጣው የአብ ድምፅ ኢየሱስ መሲሕ መሆኑን ዮሐንስ የተናገረለት የእግዚአብሔር ልጅ
መሆኑን አረጋግጧል። ዮሐንስ ኢየሱስን ሳያቅማማ ሲያጠምቀው የነበረው አክብሮት (ማቴ. 3:14) ኢየሱስን እንደ የበላይ አድርጎ ይመለከተው
እንደነበረ ያሳያል። በተመሳሳይም ዮሐንስ የኢየሱስን ጫማ ለመሸከም እንኳ ብቁ እንዳልሆነ መናገሩ ለኢየሱስ ያለውን ታላቅ አክብሮት ያሳያል።
ኢየሱስ ከጊዜ በኋላ በእስር ቤት ለዮሐንስ መሲሕነቱን በተአምራት ማረጋገጡ ዮሐንስ ይህንን የተረዳው ኢየሱስ መሲሑ መሆኑን ለማረጋገጥ
መሆኑን ያሳያል (ማቴ. 11፡2-5)። በዘመኑ የነበሩት የኢየሱስ የዓይን ምስክሮችና ደቀ መዛሙርት እርሱን በብሉይ ኪዳን የተተነበየው እርሱ
እንደሆነ አድርገው ይመለከቱት ነበር፤ ምክንያቱም ሚልክያስ (3:1) እና ኢሳይያስ (40:3) በጽሑፎቻቸው ውስጥ የተነገሩትን ትንቢቶች በትክክል
የሚሠሩት በዚህ መንገድ ስለሆነ ነው (ማቴ. 3:1) -3፤ ማርቆስ 1:1-3፤ ሉቃስ 3:4-6) ስለዚህ በብሉይ ኪዳንም ሆነ በመጥምቁ ዮሐንስ
የተተነበየው ኢየሱስ እንጂ መሐመድ እንዳልሆነ ያለ ጥርጥር ግልጽ ነው።
ዮሐንስ 14፡16 የሙስሊም ሊቃውንት በኢየሱስ ቃል የተገባውን “ረዳት” (የግሪክ ጰራቅሊጦስ) መምጣትን በመጥቀስ የመሐመድን ትንቢት ያያሉ
። ይህንንም በቁርኣን (61፡6) ላይ መሐመድን “አህመድ” (ፔሪሊቶስ) በመጥቀስ፣ እዚህ ላይ ጰራቅሊጦስ የሚለውን የግሪክ ቃል ትክክለኛ
አተረጓጎም አድርገው ይወስዱታል ። በዚህ ጥቅስ መሰረት፡- “ኢየሱስ የወልድ
158 ለመሠረታዊ የሙስሊም እምነት ክርስቲያናዊ ምላሽ
ማርያምም አለች፡ 0 የእስራኤል ልጆች ሆይ! እኔ የእግዚአብሔር ሐዋርያ ነኝ... ከእኔ በኋላ ስለሚመጣው ሐዋርያ የምሥራች እየነገርኩ ነው።
የማን ስም አሕመድ ይባላል።› ግን በድጋሚ፣ ከዐውደ-ጽሑፉ አንፃር ሲታይ፣ ለእንዲህ ዓይነቱ መደምደሚያ ምንም መሠረት የለውም።
ከ 5,686 በላይ ከነበሩት የአዲስ ኪዳን የግሪክ ቅጂዎች 15 ቱ ሙስሊሞች ማንበብ እንዳለበት በሚናገሩት መሠረት ፔሪሊቶስ ("የተመሰገነ") የሚለውን ቃል በዋናው
ላይ ለማስቀመጥ ምንም ዓይነት የእጅ ጽሑፍ ሥልጣን የላቸውም ። ይልቁንም ጰራቅሊጦስን ("ረዳት") ያነባሉ ። በዚሁ ክፍል ኢየሱስ ረዳቱን
መሐመድ ሳይሆን መንፈስ ቅዱስ መሆኑን በግልፅ ገልጿል። ኢየሱስ “ነገር ግን አብ የሚልከው አጽናኝ መንፈስ ቅዱስ ያስተምራችኋል” (ዮሐ. 14፡
26) ብሏል። “ ረዳቱ ” ለኢየሱስ ሐዋርያት ተሰጥቷል ( “ አንተ፣ “ ቁ. 16) ማለትም ስለ እርሱ “የሚመሰክሩት” ምክንያቱም “ከመጀመሪያው ከእርሱ ጋር
ነበሩ” ( ዮሐንስ 15 ) :27፤ የሐዋርያት ሥራ 1:22፤ ሉቃስ 1:1-2)። ነገር ግን ሁሉም እንደሚያምኑት መሐመድ ከኢየሱስ ሐዋርያት አንዱ
አልነበረም። ስለዚህ ኢየሱስ ረዳት (ጰራቅሊጦስ) ብሎ የጠቀሰው እሱ ሊሆን አይችልም ነበር ።
ኢየሱስ ቃል የገባው ረዳት ከእነርሱ ጋር "ለዘላለም" እንደሚኖር (ዮሐንስ 16) ቢሆንም መሐመድ ከአሥራ ሦስት መቶ ዓመታት በላይ ሞቷል!
ስለዚህ ብቁ የሚሆንበት መንገድ የለም። ኢየሱስም ለደቀ መዛሙርቱ እንዲህ አላቸው፡- “እናንተ ታውቃላችሁ (ረዳቱን)” (ቁ. 17)፣ ሐዋርያት ግን
መሐመድን አያውቁም። ለሌላ ስድስት መቶ ዓመታት እንኳን ስላልተወለደ ሊኖራቸው አልቻሉም።
ኢየሱስ ረዳቱ “በእናንተ ውስጥ” እንደሚሆን ለሐዋርያቱ ነግሯቸዋል (ቁ. 17)። መሐመድ የኢየሱስ ሐዋርያት ከ 600 ዓመታት በፊት ስለኖሩ ስለ
እርሱ ምንም ስለማያውቁ "በ" ውስጥ ሊሆኑ አይችሉም ነበር። ትምህርታቸውም ከመሐመድ ጋር የሚስማማ አልነበረም። ስለዚህ በመንፈሳዊም
ሆነ በአስተምህሮት በሚስማማ መንገድ በኢየሱስ ውስጥ “በ” ውስጥ መሆን አይችልም።
] ስም” እንደሚላክ አረጋግጧል (ዮሐንስ 14:26)። ነገር ግን ማንም ሙስሊም መሐመድ በኢየሱስ ስም በኢየሱስ እንደተላከ አላመነም። ኢየሱስ
ሊልከው የነበረው ረዳት “በራሱ ሥልጣን አይናገርም ” (ዮሐንስ 16፡13)። ነገር ግን መሐመድ በቁርዓን ውስጥ ያለማቋረጥ ለራሱ ይመሰክራል።
ለምሳሌ በ 33፡40 ላይ መሐመድ ስለራሱ ሲናገር “መሐመድ . . . የአላህ መልእክተኛ እና የነቢያት ማኅተም ነው። ረዳቱ ኢየሱስን “ያከብረዋል”
(ዮሐ. 16፡14)፣ ነገር ግን እስልምና ትክክል ከሆነ መሐመድ ኢየሱስን ተክቶታል፣ የነቢያት መጨረሻ እና፣ ስለዚህም “የነቢያት ማኅተም” ነው።
እንደዛውም አያከብርም ነበር።
ኢየሱስ ቀደም ብሎ የነበረ እና፣ ስለዚህም፣ በዚያ መልኩ፣ የበታች ነቢይ ነው። በመጨረሻም ኢየሱስ ረዳቱ “በብዙ ቀናት ውስጥ” እንደሚመጣ
ተናግሯል።
(የሐዋርያት ሥራ 1:5)፣ መሐመድ ግን ለስድስት መቶ ዓመታት አልመጣም። ረዳቱ ግን መንፈስ ቅዱስ የሆነው (ዮሐ. 14፡26) በአጭር ጊዜ
ውስጥ ማለትም ከጥቂት ቀናት በኋላ በጰንጠቆስጤ ቀን መጣ (ሐዋ.
15. NL Geisler እና WE Nix, አጠቃላይ የመጽሐፍ ቅዱስ መግቢያ (ቺካጎ: ሙዲ ፕሬስ, 1968), ምዕራፍ 22, esp. 387 (የቅርብ ጊዜ ምስል).
የመሐመድ ግምገማ 159
2፡1 ረ)። ስለዚህ አሁንም መሐመድ በቅዱሳት መጻሕፍት የተተነበየ ነው የሚለው አባባል ሙሉ በሙሉ መሠረተ ቢስ ሆኖ ተገኝቷል።
ሙስሊም ቅዱሳት መጻሕፍትን አላግባብ መጠቀም
በትኩረት የሚከታተል፣ እነዚህን ጽሑፎች በጽሑፋዊ አቀማመጧ ሲመለከት፣ በአይሁድ-ክርስቲያን ቅዱሳት መጻሕፍት ውስጥ የእስልምናን
ከአይሁድና ከክርስትና እምነት የላቀ መሆኑን የሚያሳይ ነገር ለማግኘት በመጓጓ በሙስሊም ይቅርታ ጠያቂዎች እንዴት ከዐውዳቸው እንደተሰበረ
ወዲያውኑ ያረጋግጣል። የእስልምና ሊቃውንት ክርስቲያኖች ቁርኣንን ለክርስቲያናዊ ጥቅም ሊተረጉሙላቸው ሲሞክሩ ያማርራሉ። ነገር ግን እነሱ
በሚከሰሱት ነገር ጥፋተኞች ናቸው።
በተጨማሪም፣ የሙስሊሞች የቅዱሳት መጻሕፍት አጠቃቀም ብዙውን ጊዜ የዘፈቀደ እና ያለ ጽሑፋዊ ዋስትና ነው። ምንም እንኳን የእስልምና
ሊቃውንት ቅዱሳት መጻሕፍት ተበላሽተዋል ለማለት ፈጣኖች ቢሆኑም (ምዕራፍ 10 ን ተመልከት) ሆኖም ግን፣ በአመለካከታቸው ላይ እምነት
ሊጥል ይችላል ብለው የሚያምኑትን ጽሑፍ ሲያገኙ፣ ትክክለኛነቱን ለመቀበል ምንም ችግር የለባቸውም። ይህ ደግሞ አብዛኛውን ጊዜ
የሚደረገው ከሙስሊሞች ዘመን በፊት በነበሩ መጽሐፍ ቅዱሳዊ የብራና ጽሑፎች ላይ የተመሠረተውን የመጽሐፍ ቅዱስን ትክክለኛነት
የሚያረጋግጡ ጽሑፋዊ መረጃዎችን ሙሉ በሙሉ ችላ በማለት ነው። ባጭሩ የየትኞቹ መጽሐፍ ቅዱሳዊ ጽሑፎች ትክክለኛ እንደሆኑ
መወሰናቸው የዘፈቀደ እና የግል ጥቅም ነው።
መለኮታዊ ጥሪ የሙስሊም የይገባኛል ጥያቄ ግምገማ
ለብዙ የእስልምና ተቺዎች ሙስሊሞች ስለ መሐመድ ያላቸው አመለካከት በከፍተኛ የይገባኛል ጥያቄ ይሠቃያል። ለምሳሌ የመሐመድን ጥሪ
በዙሪያው ባሉ ሁኔታዎች የእግዚአብሔርን ሙሉ እና የመጨረሻውን መገለጥ ለማምጣት ተጠርቷል ለሚለው አባባል ድጋፍ አያገኙም። በጥሪው
ጊዜ በመልአኩ እንዳነቀው ያመለክታሉ። መሐመድ ራሱ ስለ መልአኩ ሲናገር "እንደምሞት እስካምን ድረስ በጨርቅ አንቆኝ ነበር. ከዚያም ፈታኝ
እና "አንብብ!" (ኢቅራ)" ሲያመነታ “ሁለት ጊዜ ተደጋጋሚ ጨካኝ አያያዝ” ተቀበለው። 16 ይህ ለብዙዎች ያልተለመደ የማስገደድ አይነት
ይመስላል፣ እንደ ቸር እና መሃሪ አምላክ ሙስሊሞች አላህ ነው ይላሉ፣ እንዲሁም ለፍጥረታቱ ሰጠ ከሚሉት ነጻ ምርጫ ጋር የሚቃረን ነው።
መሐመድ ራሱ ስለ ልምዱ መለኮታዊ ምንጭ ጥያቄ አቅርቧል። መጀመሪያ ላይ በጂን ወይም እርኩስ መንፈስ የተታለለ መስሎት ነበር ።
እንደውም መሐመድ መጀመሪያ ላይ አዲስ የተገለጠውን መገለጥ ምንጭ በመፍራት በሞት ፈርቶ ነበር፣ ነገር ግን በሚስቱ ኸዲጃ እና የአጎቷ ልጅ
ዋራቃህ መገለጡ ከሙሴ ጋር አንድ መሆኑን እንዲያምን አበረታቷቸው፣ እናም እሱ ደግሞ፣ እንደሚያደርግ ማመኑ ነው። የብሔሩ ነቢይ ሁን።
በጣም የተከበሩ የዘመናችን የሙስሊም የህይወት ታሪክ ጸሐፊዎች ኤም ኤች ሃይካል መሐመድ በአጋንንት ተይዟል የሚለውን አስፈሪ ፍርሃት
በግልፅ ይናገራል፡-
16. አንድሬ, 43-44 ተመልከት.
160 ለመሠረታዊ የሙስሊም እምነት ክርስቲያናዊ ምላሽ
መሐመድ በድንጋጤ ተነሳና ራሱን ጠየቀ፡- “ምን አየሁ ?
እኔ የምፈራው የሰይጣን ይዞታ ሆነ እንዴ? መሐመድ ቀኙንና ግራውን ቢያይ ምንም አላየም። ለጥቂት ጊዜ ቆመ
በዚያ በፍርሃት እየተንቀጠቀጡ በፍርሃትም ተመታ። ዋሻው እንዳይሆን ፈራ
ያዩትን ማብራራት ተስኖት ሊሸሽ ይችላል። 17
ሃይካል መሐመድ ከዚህ በፊት የአጋንንት መያዛቸውን ይፈራ ነበር፣ ነገር ግን ሚስቱ ኸዲጃ ከሱ እንዳወጣ ተናግራዋለች። ምክንያቱም "በቀደምት
ጊዜያት መሐመድ የዲያብሎስን ይዞታ በሚፈራበት ጊዜ እንዳደረገች ፣ አሁን ደግሞ ከባሏ ጋር ጸንታ ቆመች እና ምንም ጥርጥር የላትም።"
ስለዚህም "በአክብሮት በእውነትም በአክብሮት እንዲህ አለችው "የአክስቴ ልጅ ደስ ይበልሽ! ፅኑ። የኸዲጃን ነፍስ በሚገዛው በእሱ እጸልያለሁ እናም
የዚህ ህዝብ ነብይ እንድትሆኑ እመኛለሁ ። በአላህ እምላለሁ አያሳዝናችሁም ። ."' 18 በእርግጥ የሃይካል የመሐመድ "መገለጥ" የመቀበል ልምድን
የገለጸው ከሌሎች ሚዲያዎች ጋር ይስማማል። ሃይካል ከመሐመድ ሚስቶች ለአንዷ የጥፋተኝነት ጥርጣሬን ለማስወገድ ስለ ራዕይ ጽፏል፡-
ዝምታ ለተወሰነ ጊዜ ነገሠ; ማንም ሰው ረጅምም ሆነ አጭር ሊገልጸው አይችልም።
መሐመድ ራዕይ በመጣለት ጊዜ ከቦታው አልተንቀሳቀሰም ነበር።
በተለመደው መንቀጥቀጥ የታጀበ. በልብሱ ተዘረጋ
እና ትራስ ከጭንቅላቱ በታች ተቀምጧል. ሚስቱ ዓኢሻህ] በኋላ እንዲህ አለች፡-
"አንድ አስጸያፊ ነገር ሊፈጠር እንደሆነ በማሰብ በ ውስጥ ያሉ ሁሉም ሰዎች
ከእኔ በቀር ክፍሉ ፈራ፣ ምንም ነገር አልፈራም ፣ 1 እንደሆነ እያወቅሁ
ንፁህ...." መሐመድ አገገመ፣ ተቀመጠና የላብ ዶቃዎች በተሰበሰቡበት ግንባሩን ማፅዳት ጀመረ። 19
ሌላው ብዙ ጊዜ ከአስማት “መገለጦች” ጋር የተያያዘው ከሙታን ጋር መገናኘት ነው (ዘዳ. 18፡9-14)። ሃይካል “እሳቸውን (መሐመድን) የሰሙት
ሙስሊሞች፡- ሙታንን ትጠራለህን? ነቢዩም መለሰ፡- “ከአንተ ባልተናነሰ የሚሰሙኝ መልስ ሊሰጡኝ ካልቻሉ በቀር። ” 20 እንደ ሃይካል ገለጻ በሌላ
ጊዜ መሐመድ “በዚያ መቃብር ውስጥ ለተቀበሩ ሙታን ሲጸልይ ተገኘ። ሐይካል እንዲያውም “ስለዚህ የመሐመድን የመንፈሳዊ እና የአዕምሮ
ንክኪነት ከእውነታው ዓለም ጋር የመግባቢያ ሃይል እና ግንዛቤን ከግምት ውስጥ በማስገባት ነቢዩ በባቂ መቃብር ላይ ያደረጉትን ጉብኝት
ለመካድ ምንም ምክንያት የለም” በማለት ተናግሯል።
ከተራ ሰዎች የሚበልጥ መንፈሳዊ እውነታ።" 21
በተጨማሪም የመልእክቱ ምንጭ ነው የተባለውን መለኮታዊ ምንጭ ያጨለመው ከዚህ በኋላ ብዙ ጸጥታ መኖሩ አንዳንዶች እንደሚሉት ነው።
17. ሃይካል, 74, አጽንዖት የኛ.
18. Ibid., 75, አጽንዖት የእኛ ነው.
19. ኢቢድ., 337.
20. ኢቢድ., 231.
21. Ibid., 496, አጽንዖት የእኛ ነው.
የመሐመድ ግምገማ 161
ዘገባዎች ለሦስት ዓመታት ያህል ቆዩ፣ በዚህ ጊዜ መሐመድ በተስፋ መቁረጥ ውስጥ ወድቆ፣ በእግዚአብሔር እንደተተወ፣ እና ራስን የማጥፋት
ሀሳቦችን በማዝናናት ውስጥ ወደቀ። እነዚህ ሁኔታዎች ብዙዎች የመለኮታዊ ጥሪ ባህሪ እንደሌላቸው አድርገው ይመታሉ።
በተጨማሪም፣ በሌላ አጋጣሚ መሐመድ እርሱን መገለጥ አሳይቷል።
አሳብ ከእግዚአብሔር ነበር በኋላ ግን ተለወጠ
22
እግዚአብሔርም በኋላ ነቢዩን እንዲህ አለው።
"እነሱም እናንተና አባቶቻችሁ የጠራችኋቸው ስሞች እንጂ ሌላ አይደሉም። አላህ ለእነርሱ ምንም ማረጋገጫ አላወረደም" (53፡23፣
Pickthall trans.፣ ዝከ. 22፡51)። ግን በሚያሳዝን ሁኔታ የሰው ማታለል ሁል ጊዜ ሊሆን ይችላል. ሙስሊሞች ራሳቸው ቁርአንን የሚቃወሙ
መገለጦችን የሚናገሩ ሁሉ ማታለልን ያካትታሉ ብለው ያምናሉ። ከዚህ አንጻር እንዲህ ብሎ መጠየቁ ምክንያታዊ ነው፡- ሙስሊሞች የመሐመድ
የመጀመሪያ ግምት ትክክል እንደሆነ ማለትም በአጋንንት እየተታለለ ነው የሚለውን አጋጣሚ በቁም ነገር አልተመለከቱትም? ሰይጣን እውን
እንደሆነና ታላቅ አታላይ እንደሆነ አምነዋል። ታዲያ መሐመድ መጀመሪያ እንዳሰበው ራሱ እየተታለለ ነው የሚለውን ዕድል ለምን ተወው?
በመጨረሻም፣ አንዳንድ ተቺዎች በመሐመድ ሀሳቦች ምንጭ ውስጥ ከተፈጥሮ በላይ የሆነ ነገር አይመለከቱም፣ በቁርኣን ውስጥ ያሉት አብዛኛዎቹ
ሀሳቦች አይሁዳዊ፣ ክርስቲያን፣ አረማዊ ወይም ሌላ የታወቁ ምንጮች እንዳላቸው በመጥቀስ (ምዕራፍ 9 ይመልከቱ)።
የዋት አስተዋይ አስተያየቶች በዚህ ነጥብ ላይ ይጠቅማሉ በተለይ ዋት ራሱ የመሐመድን የትንቢታዊ ልምድ እውነተኛነት የሚያምን ከመሆኑ
አንጻር፡ "መካውያን ከክርስቲያኖች ጋር ብዙ ግንኙነት ነበራቸው። የንግድ ተጓዦቻቸው ወደ ደማስቆ እና ጋዛ የክርስቲያን ከተሞች ወሰዷቸው።
የባይዛንታይን ግዛት፣ እንዲሁም የክርስቲያን አቢሲኒያ እና ከፊል-ክርስቲያን የመን. ጥቂት ክርስቲያኖችም በራሷ መካ ውስጥ ይኖሩ ነበር ... እና
ምናልባትም ጥቂት መካውያን በሃይማኖታዊ ውይይቶች ላይ ሳይሳተፉ አልቀሩም።
ከዚህም በተጨማሪ በ 16፡103 እና 25፡4 ረ ላይ አስተያየት ሲሰጥ መካውያን መሐመድን በከተማው ውስጥ ካሉ አንዳንድ የውጭ ሀገር ሰዎች
ሃሳቡን ተቀብለዋል በማለት ከሰሱት።
'ፍንጭ ስለተሰጠው' ሰው ማንነት ምንም አይነት ስምምነት የለም ። ብዙ ስሞች ተሰጥተዋል፣ ባብዛኛው በመካ ውስጥ ያሉ ክርስቲያን ባሮች፣ ግን
ቢያንስ የአንድ አይሁዳዊ ስም። በተጠቀሰው ሁለተኛው ቁጥር ላይ እንደተገለጸው ከአንድ በላይ ሰዎች ሊኖሩ ይችላሉ። ልብ ልንል የሚገባው ነገር
መሐመድ በዚህ መንገድ መረጃ ይቀበል እንደነበር ቁርአን አይክድም; አጥብቆ የሚናገረው ነገር ቢኖር የሚቀበለው ማንኛውም ቁሳቁስ ቁርኣን ሊሆን
አይችልም ነበር, ምክንያቱም የውጭ አገር ሰው ሐሳቡን ግልጽ በሆነ አረብኛ መግለጽ አይችልም. ዕድሉ ያ ይመስላል
22. ይህ ለተወሰኑ ጣዖታት መማለድን የሚፈቅደውን የሰይጣን ጥቅሶች የሚባሉትን ያካትታል (ለበለጠ ዝርዝር ሴኮንድ ምዕራፍ 9)። ከዚህ ከተወሰነ ጊዜ በኋላ
መሐመድ ወደ ጣዖት የመጸለይ ቅጣት የሚሰርዝ ሌላ መገለጥ ተቀበለ እና አሁን የምናገኘውን 53፡21-23 በመተካት የመሐመድ ማብራሪያ ሰይጣን እንዳታለለው እና
ሐሰተኛ ጥቅሶችን ሳያውቅ አስገባ።
162 ለመሠረታዊ የሙስሊም እምነት የክርስቲያን ምላሽ
መሐመድ ስለ መጽሐፍ ቅዱሳዊ ጉዳዮች የበለጠ ከሚያውቁ ሰዎች ጋር ተናግሯል።
ከመካ አማካይ ነዋሪ ይልቅ፣ . . . የተሰጠው ነገር ትክክለኛ እውቀት ሲሆን የነገሩን ትርጉም እና አተረጓጎም ይሆናል።
በተለመደው የመገለጥ ሂደት ወደ እርሱ ይምጡ. 23
ታዋቂው የህይወት ታሪክ ጸሐፊ ሃይካል እንኳን ሳያውቅ ጣቱን የመሐመድ “መገለጦች” ምንጭ ላይ አስቀመጠ። እንዲህ ሲል ጽፏል፡- “የአረብ
ምናብ በተፈጥሮው የጠነከረ ነው፣ እንደ እሱ ከሰማይ ግርዶሽ ስር እየኖረ ያለማቋረጥ ግጦሽ ወይም ንግድ ፍለጋ እየተንቀሳቀሰ ያለማቋረጥ
መገደድ፣ ከመጠን ያለፈ ትርፍ፣ ማጋነን አልፎ ተርፎም የንግድ ኑሮው በዝቶበታል ። አረብ ሀሳቡን እንዲለማመድ ተሰጥቷል እናም ሁል ጊዜም
ለበጎም ሆነ ለበሽታ ፣ ለሰላም ወይም ለጦርነት ያዳብራል ። "24
በመጨረሻም በዚህ ውይይት ላይ ብዙ ብርሃን ሊፈጥር የሚችል ኢስላማዊ ሀዲሶች ላይ የተያያዘ አንድ ክስተት መጥቀስ አለብን። በመዲና
ከሚገኙት የመሐመድ ጸሐፍት አንዱ አብዶላህ ቢ. አቢ ሰርህ. ዳሽቲ ስለዚህ ጸሐፊ የሚከተለውን ታሪክ ተናገረ፡-
በተለያዩ አጋጣሚዎች በነብዩ (ሶ.ዐ.ወ) ፈቃድ ለውጦታል።
የጥቅሶች መዝጊያ ቃላት. ለምሳሌ፡- ነቢዩ እንዲህ ባሉ ጊዜ፡- “እግዚአብሔርም።
ኃያል እና ጥበበኛ ነው" (አዚዝ፣ ሃኪም)፣ 'አብዶላህ ቢ. አቢ ሰርህ ለመጻፍ ሐሳብ አቀረቡ።
"አዋቂ እና ጥበበኛ" (አሊም፣ ሀኪም)፣ እና ነቢዩም ለዛ ሲሉ መለሱ
ተቃውሞ አልነበረም። ይህን በተከታታይ የተደረጉ ለውጦችን ተመልክተናል
ዓይነት፡- አብዶላህ እስልምናን የተወው መገለጦች ከሆነ ነው።
እግዚአብሔር፣ እንደ ራሱ ባለው ጸሓፊ መነሳሳት ሊለወጥ አልቻለም።
ከክህደቱም በኋላ ወደ መካ ሄደው ከቁረይሻውያን ጋር ተቀላቀለ። 25
እንዲሁም በአንዳንድ አጋጣሚዎች የቁርዓን መገለጦች በመሐመድ ታማኝ ተከታይ ኡመር ቢ. አል-ከጣብ 2 6
ቁርዓን ለእውነት ፈተና
መሐመድ የተናገረውን ለመደገፍ ተአምራትን እንዲሰራ ሲጠየቅ፣ ሌሎች ነቢያት እንዳደረጉት (3፡181-84) ለማድረግ ፈቃደኛ አልሆነም።
ይልቁንም የቁርኣን ቋንቋ እና አስተምህሮ መልእክቱ መለኮታዊ ለመሆኑ ማረጋገጫ ነው ብሏል። የዚህን የይገባኛል ጥያቄ ፍሬ ነገር በምዕራፍ 9
ስለምንነጋገር፣ የይገባኛል ጥያቄውን ውድቅ የተደረገበትን ምክንያት በአጭሩ ማስታወሱ በቂ ነው። አንደኛ፡- ቁርኣንን መቀበል እንኳን በቅጡ ውብ
ነው፡ ፍፁም አይደለም ወይም በእውነት ወደር የለሽ። በሁለተኛ ደረጃ ፣ በመሠረታዊ ጉዳዮች ላይ ምንም ልዩ ነገር የለም ።
23. ዋት፣ የመሐመድ መካ ፣ 44-45
24. ሃይካል, 319.
25. ዳሽቲ፣ 98
26. ኢቢድ., 111.
የመሐመድ ግምገማ 163
የቁርዓን ድንኳን መሐመድ እንኳን ነቢያትን ሁሉ አጥብቆ ስለተናገረ
ከእሱ በፊት ተመሳሳይ መልእክት ተሰጥቷቸዋል
27
ሦስተኛ፣ የአጻጻፍ ስልት የመለኮታዊ አመጣጥ ምልክት ከሆነ፣ ሙስሊሞች የሆሜር እና የሼክስፒር ጽሑፎችም በመለኮታዊ መንፈስ የተነደፉ
ናቸው ብለው መደምደም ነበረባቸው። አራተኛ፣ ቁርአንን ለጥያቄዎቹ ፈተና አድርጎ ማቅረብ ተጠርጣሪ እና የዘፈቀደ ነው፣ ምክንያቱም
ከተፈጥሮ በላይ የሆነ ነገር ለመስራት ጥያቄ ሲቀርብለት ለመለመን እና በምትኩ የራስን የቤት ውስጥ “ማስረጃ” ለመለኮታዊ ፍቃድ ማቅረብ ቀላል
ስለሆነ (ይመልከቱ 3 183፤ 17:102፤ 23:45) 28 አምስተኛ፣ ከመልአክ መገለጥ የተቀበለው መሐመድ ብቻ አይደለም፣ ይሁዲነት፣ ክርስትና እና
ሞርሞኒዝም ሁሉም ተመሳሳይ የይገባኛል ጥያቄዎችን ይናገራሉ፣ ነገር ግን ሙስሊሞች በሐሰት ትምህርታቸው ይቃወማሉ። ታዲያ ለምን
እስላማዊ ጥያቄን እንደ እውነት እንቀበላለን (ምዕራፍ 9 ይመልከቱ)?
የሙሐመድ ተአምር የይገባኛል ጥያቄዎች
ሁሉም ሙስሊሞች የመሐመድ ነቢይ ነኝ ማለቱን ተአምራት ያረጋግጣሉ ብለው ያምናሉ። ነገር ግን ብዙ የሙስሊም ተከራካሪዎች ተአምራቱ
የቁርዓን ሱራዎች ብቻ ናቸው ይላሉ። በእርግጥም በቁርኣን ውስጥ መሐመድ እራሱ ሌላ ማስረጃ አላቀረበም ፣በማያምኑትም ቢገዳደሩም (3፡
181-84)። ቢሆንም፣ ተአምር ታሪኮች በሙስሊም ባህል ውስጥ በዝተዋል። እነዚህ ተአምር ስለ መሐመድ የሚናገሩት በሦስት መሠረታዊ
ምድቦች ይከፈላሉ፡ በቁርአን ውስጥ ተመዝግበው የሚገኙት ። በቁርአን ውስጥ በመሐመድ ከተፈጥሮ በላይ የሆኑ ትንበያዎች; እና በሐዲሥ
(በእስልምና ባህል) የተገኙት ። 29
ብዙ ሙስሊሞች መሐመድ ተአምራትን ማድረግ እንደሚችል ለማሳየት 6፡35 ይጠቀማሉ። እንዲህ ይነበባል፡- “ስመታቸው በአእምሮህ ላይ
ቢከብድ በምድርም ውስጥ መሿለኪያን ወይም ወደ ሰማይ መሰላልን ብትፈልግና ምልክትን ባመጣሃቸው (ምን ይሻለኛል?)” ይላል።
ነገር ግን ጽሑፉን በጥንቃቄ መመርመር መሐመድ ተአምራትን ማድረግ ችሏል የሚለውን አባባል እንደማይደግፍ ያሳያል። በመጀመሪያ ደረጃ፣
መላምታዊ ነው—“ከቻልክ…” ይችል ነበር አይልም። ሁለተኛ፣ ምንባቡ ተአምራትን ማድረግ እንደማይችል ይጠቁማል። ያለበለዚያ ለምን
አላደረገም ተብሎ ተናቀ? ተአምራትን ማድረግ ከቻለ፣ “በአእምሮህ (በአእምሮህ) ላይ የከበደውን” ተንኮላቸውን በቀላሉ ማቆም ይችል ነበር።
ጨረቃን መከፋፈል
ብዙ ሙስሊሞች 54፡1-2 በመሐመድ ትእዛዝ ከማያምኑ በፊት ጨረቃ ለሁለት ተከፈለች ለማለት ነው። እንዲህ ይላል።
27. ምዕራፍ 3 ተመልከት።
28. በተጨማሪም 5:35; 6:37; 7:8-9, 106-8, 116–19; 17፡90–93; 20፡22-23።
29. በሐዲስ ውስጥ ለተገኙት ተአምራት ፣ ሙሐመድ ኢብኑ እስማእ ኢል ቡኻሪ፣ የሳሂህ አል-ቡካሪ ትርጉም ትርጉም ተመልከት። በዚህ ክፍል ውስጥ ያሉት
አብዛኛዎቹ ነጥቦች በማርክ ፎርማን ኢስላማዊ ተአምራት ላይ ባልታተመ ወረቀት የተጠቆሙ ናቸው (በምዕራፍ 9 n. 24 ይመልከቱ)።
164 ለመሠረታዊ የሙስሊም እምነት የክርስቲያን ምላሽ
ሰዓቲቱ (የፍርዱ) ቀርባለች ጨረቃም ተሰነጠቀች። ተዓምርንም ቢያዩ ይሸሻሉ።
እዚህ እንደገና በዚህ የጽሑፉ ግንዛቤ ላይ ብዙ ችግሮች አሉ። በመጀመሪያ መሐመድ በአንቀጹ ውስጥ አልተጠቀሰም። ሁለተኛ፡- ቁርኣን ይህንን
ተአምር ብሎ አይጠራውም ምንም እንኳን ምልክት (አያ) የሚለው ቃል ጥቅም ላይ ቢውልም። ሦስተኛ፣ ተአምር ቢሆን ኖሮ መሐመድ ይህን
የመሰለ የተፈጥሮ ጀብዱ አላደረገም ከሚሉት አንቀጾች ጋር ይጋጫል (3፡181-84)። አራተኛ፡- ይህ አንቀፅ ከሌሎቹ የከሓዲዎች ምልክት
የሚጠሩበት ነው። አምስተኛ፣ እንደዚህ አይነት ምልክት በአለም አቀፍ ደረጃ ይታይ ነበር፣ ነገር ግን እንደዛ ምንም አይነት ማስረጃ የለም። 30
ስድስተኛ፣ ሌሎች የሙስሊም ሊቃውንት እንኳን ይህ የሚናገረው ስለ መጨረሻው ቀን ትንሳኤ እንጂ በመሐመድ ዘመን ተአምር አይደለም
ይላሉ። “ሰዓቲቱ ( የፍርድ ቀን)” የሚለው ሐረግ የመጨረሻውን ዘመን እንደሚያመለክት ጠብቀዋል ። ያለፈውን ጊዜ እንደ ተለመደው የአረብኛ
መንገድ የወደፊቱን ትንቢታዊ ክስተት ይገልጻሉ።
የ ሚራጅ ተአምር
ኢስራ ወይም "የሌሊት ጉዞ" በመባል ይታወቃል ። ብዙ ሙስሊሞች መሐመድ ወደ እየሩሳሌም ከተጓጓዙ በኋላ በበቅሎ ጀርባ ወደ ሰማይ እንዳረገ
ያምናሉ። በምዕራፍ 17፡1 ላይ እንዲህ እናነባለን፡- “ከእኛ ከፊሉን እናሳየው ዘንድ ባሪያውን ከተከበረው መስጊድ ወደ ሩቅ መስጊድ ወደ ሩቅ
መስጊድ በሌሊት ለተጓዘ (ለአላህ) ጥራት ይገባው። ምልክቶች." በኋላም የሙስሊም ወጎች በዚህ ጥቅስ ላይ ተዘርግተው ነበር፣ መሐመድ
በገብርኤል ታጅቦ በተለያዩ የሰማይ ደረጃዎች እንደተሸኘ፣ አስፈላጊ በሆኑ ሰዎች (አዳም፣ ዮሐንስ፣ ኢየሱስ፣ ዮሴፍ፣ ሄኖክ፣ አሮን፣ ሙሴ እና
አብርሃም) ሰላምታ እንደተጎናፀፈ ሲናገር፣ በዚያም እግዚአብሔርን ሲደራደሩ በቀን ከሃምሳ ጊዜ እስከ አምስት ጊዜ እንዲጸልይ በትእዛዙ።
ይህንን ክፍል ወደ ሰማይ የሚደረግን የቃል በቃል ጉዞ ለማመልከት የምንወስድበት ምንም ምክንያት የለም። ብዙ የሙስሊም ሊቃውንት እንኳን
አይቀበሉትም። ታዋቂው የቁርኣን ተርጓሚ አብደላህ ዩሱፍ አሊ በዚህ አንቀፅ ላይ አስተያየቱን ሲሰጥ “በቅዱስ ነብዩ ዕርገት ሚስጥራዊ ራዕይ
ይከፈታል፤ ከተከበረው መስጂድ (ከመካ) ወደ ሩቅ መስጂድ ይጓጓዛል” ብሏል። (የኢየሩሳሌም) በሌሊት ውስጥ ከአላህም ታምራቶች ከፊሉን አሳየ
። 31 ከጥንቶቹ እስላማዊ ወጎች በአንዱ መሰረት እንኳን የመሐመድ ሚስት አኢሻ "የሐዋርያው አካል ባለበት ቀረ ነገር ግን እግዚአብሔር መንፈሱን
በሌሊት አስወገደ" በማለት ዘግቧል። 32 በተጨማሪም፣ ይህ እንደ ተአምር የይገባኛል ጥያቄ ቢሆንም፣ ትክክለኛነቱን ለማረጋገጥ የቀረበ ምንም
ማስረጃ የለም። መፈተሽ ስለሌለው የይቅርታ ዋጋ የለውም።
30. ፕፋንደር፣ 311-12 ይመልከቱ።
31. አብዱላህ ዩሱፍ ሁሉም፣ “የሱራ XVII መግቢያ” በከበረ ቁርኣን ትርጉም (ካይሮ፣ ግብፅ፡ ዳር አል-ኪታብአል-መስሪ፣ ኛ) 691።
32. ኢብኑ ኢሻቅ፣ 183።
የመሐመድ ግምገማ 165
በመጨረሻም፣ እስላም በራሱ የማረጋገጫ ምልክት ፍቺ፣ ይህ ተአምር የይቅርታ ዋጋ አይኖረውም። ራሳቸው የሙስሊም ሊቃውንት እንደሚሉት
የነብዩን ትክክለኛነት የሚያረጋግጥ ተአምር (ሙድጂዛ) ፡- (1) በማንኛውም ፍጡር ሊሰራው የማይችል የአላህ ተግባር ነው። (2) በዚያ ክፍል
ውስጥ ነገሮች ልማዳዊ አካሄድ ተቃራኒ ነው ; (3) የዚያን ነቢይ ትክክለኛነት ለማረጋገጥ ያለመ ነው። (፬) ስለሚመጣው ተአምር ከመታወጁ
በፊት ፤ (፭) በተነገረው ትክክለኛ መንገድ ገቢ ያደርጋል። (6) የሚከሰተው በነቢዩ እጅ ብቻ ነው ; (7) የመሐመድን ትንቢታዊ አባባል በምንም
መንገድ አይክድም። (8) እንደገና ለመድገም ፈታኝ ነው; (9) እና በማንም ሰው ብዜት ሊከተል አይችልም
አቅርቧል።
33
ይሁን እንጂ በጽሑፉ ላይ "ተአምር
ሚራ" እነዚህን ሁሉ መመዘኛዎች እንኳን ለማሟላት ተቃርቧል (ምዕራፍ 9 ይመልከቱ)።
በባድር ተአምረኛው ድል
ሌላው ብዙ ጊዜ ለመሐመድ የተነገረለት ተአምር በበድር ድል ነው (3፡123፤ 8፡17 ተመልከት)። በምዕራፍ 5፡12 ላይ እንዲህ እናነባለን፡- "0
እናንተ ያመናችሁ ሆይ! የአላህን ጸጋ በናንተ ላይ አስታውሱ አንዳንድ ሰዎች እጆቻቸውን በእናንተ ላይ ሊዘረጉ ባሰቡ ጊዜ (አላህም) እጆቻቸውን
ከእናንተ በከለከለ ጊዜ ፍሩ። እግዚአብሔር።"
እንደ እስላማዊ ትውፊት፣ እዚህ ላይ በርካታ ተአምራት ተፈጽመዋል ተብሎ የሚነገር ሲሆን ከእነዚህም ውስጥ ዋነኛው እግዚአብሔር ሦስት ሺህ
መላእክቶችን ልኮ በጦርነቱ እንዲረዳቸው ( በለበሱት ጥምጣም ተለይቶ ይታወቃል) እና የመካ ሰው ከመውጣቱ በፊት በተአምራዊ ሁኔታ
የመሐመድን መታደግ ነው ። በሰይፍ ሊገድለው ነው። አንድ ትውፊት መሐመድ እነሱን ለማሳወር እና ወደ ኋላ ለማፈግፈግ ወደ መካ ሠራዊት
ውስጥ እንዴት ጥቂት ቆሻሻ እንደጣለ ይናገራል።
ለዚህ ተአምር ምላሽ በርካታ ነገሮች መታየት አለባቸው። በመጀመሪያ፣ እነዚህ ሁሉ አንቀጾች አንድን ክስተት ያመለክታሉ ወይ የሚለው አጠያያቂ
ነው። ብዙ የሙስሊም ሊቃውንት እንኳን ሱራ 8 ስለ ሌላ ክስተት እየተናገረ ነው እናም እግዚአብሔር በመሐመድ ጠላት ኡበይ ኢብኑ ኻላፍ ልብ
ውስጥ ፍርሃትን እንደጣለ በምሳሌያዊ ሁኔታ መወሰድ አለበት ብለው ያምናሉ። 34 ሱራ 5 በአንዳንዶች የሚወሰደው ሌላ ክስተትን ለማመልከት
ሲሆን ምናልባትም የመሐመድን የግድያ ሙከራ ለማመልከት ነው።
በኡስፋን.
35
ሁለተኛ ሱራ 3 ብቻ ስለ ባድርን ጠቅሶ ስለ ተአምርነቱ ምንም አይናገርም። ቢበዛ እግዚአብሔር ለመሐመድ ያለውን አሳቢነት ያሳያል እንጂ
ከተፈጥሮ በላይ የሆነ ክስተት አይደለም። በእርግጠኝነት የመሐመድን ትንቢታዊ ማስረጃዎች የሚያረጋግጥ ተአምር አይናገርም ምክንያቱም
ለእንዲህ ዓይነቱ ተአምር ከዘጠኙ መመዘኛዎች ጋር የሚስማማ ምንም ማስረጃ የለምና።
በእስልምና ኢንሳይክሎፒዲያ (ላይደን፡ ኢጄ ብሪል፣ 1953) ውስጥ “ሙጂዛ” የሚለውን ተመልከት ።
34. Pfander, 314 ይመልከቱ.
35. ሽያጭ ይመልከቱ፣ ስለ ቁርኣን አጠቃላይ ማብራሪያ ( ለንደን፡ ኬጋን ፖል፣ ትሬች፣ ትሩብነር እና ኩባንያ፣ 1896)፣ ጥራዝ. 1, 125.
166 ለመሠረታዊ የሙስሊም እምነት ክርስቲያናዊ ምላሽ
በመጨረሻም ብዙ ተቺዎች እንዳመለከቱት የበድር ድል መለኮታዊ ማረጋገጫ ከሆነ ለምን በ[ኡሑድ] ላይ የደረሰው ግልጽ ሽንፈት
የአምላካዊ አለመስማማት ምልክት አልነበረም ? ሽንፈቱ በጣም አዋራጅ ነበር "ከመሐመድ ቁስል ሁለት ሰንሰለት አውጥተው በሂደቱ ሁለት
የፊት ጥርሶቹ ወድቀዋል።" በተጨማሪም የሞቱት ሙስሊሞች በጦር ሜዳ በጠላት ተቆርጠዋል። አንድ የመሐመድ ጠላት እንኳ “ሕብረቁምፊ እና
የአንገት ሐብል ለመሥራት ብዙ አፍንጫዎችን እና ጆሮዎችን [የሠራዊቱን] ቈረጠ። 36 እርሱ ግን ይህን እንደ አላሰበም።
ከተፈጥሮ በላይ የሆነ የመለኮታዊ ሞገስ ምልክት።
37
መሐመድ በታሪክ በቁጥር የሚበልጡ የጦር መሪ አይደሉም ትልቅ ድልን ያቀዳጁ። እ.ኤ.አ. በ 1967 የእስራኤል የስድስት ቀናት ጦርነት
በዘመናዊው ጦርነት ታሪክ ውስጥ በጣም ፈጣን እና ወሳኝ ጦርነቶች አንዱ ነበር። ሆኖም ማንም ሙስሊም እስራኤል በአረብ ሀገር (በግብፅ) ላይ
ያለውን መለኮታዊ ፍቃድ የሚያሳይ ተአምራዊ ምልክት አድርጎ አይቆጥረውም።
የሙሐመድ ጡት መሰንጠቅ _ _ _
እንደ እስላማዊ ባህል፣ መሐመድ ሲወለድ (ወይም ከማረጉ በፊት) ገብርኤል የመሐመድን ደረት እንደቆረጠ ይነገራል። ጂብሪልም ልቡን አውጥቶ
አጸዳው፣ ከዚያም በጥበብ ሞላው እና መልሶ በነቢዩ ደረት ውስጥ አኖረው። ይህ በክፍል 94:1-2, 8 ላይ ተመስርቷል፣ እሱም “ጡትህን
አላሰፋንህምን? ሸክምህን ከአንተ ላይ አላነሳንልህም። ትኩረትህንም ወደ ጌታህ መልስ።"
ነገር ግን፣ አብዛኞቹ ወግ አጥባቂ የእስልምና ሊቃውንት እንኳን ይህንን ክፍል መሐመድ በመካ በነበሩበት የመጀመሪያ ዓመታት ያጋጠመውን ታላቅ
ጭንቀት የሚገልጽ ምሳሌ አድርገው ይወስዱታል። የቁርኣኑ ተንታኝ ዩሱፍ አሊ "ጡት በምሳሌያዊ ሁኔታ የእውቀት መቀመጫ እና ከፍተኛው
የፍቅር እና የፍቅር ስሜት ነው" ብሏል። 38
የቁርዓን ትንቢቶች _
አንዳንድ ሙስሊሞች መሐመድ ተአምራትን ማድረግ መቻሉን ለማረጋገጫ በቁርአን ውስጥ ትንቢታዊ ትንቢቶችን ያቀርባሉ። ነገር ግን
ማስረጃው አሳማኝ አይደለም። በብዛት የሚጠቀሱት ሱራዎች መሐመድ ለወታደሮቹ ድል እንደሚቀዳጁ ቃል የገቡባቸው ናቸው።
የሚባሉት አብዛኛዎቹ ትንበያዎች ከተፈጥሮ በላይ አይደሉም
36. የሙስሊም የህይወት ታሪክ ጸሐፊ ሙሐመድ ሁሴን ሃይካል እንኳን እዚህ ጋር “ሙስሊሞች ሽንፈት ደርሶባቸዋል” በማለት ጠላት “በድሏ ሰክሮ ነበር” በማለት
አመፅ ተናግሯል። ሴክ ሃይካል, 266-67.
37. ከበድር ጦርነት በኋላ ቁርኣን የመሐመድ ተከታዮች ከአሥር ወደ አንድ ሲበልጡ ጦርን በእግዚአብሔር ረዳትነት ማሸነፍ እንደሚችሉ ይናገራል (ሱራ 8፡65)።
በበድር ላይ ድል እንዳደረጉት ሁሉ እዚህም ከሦስት ለ አንድ ብቻ በልጠው ነበር፣ ያም ሆኖ ግን ትልቅ ሽንፈት ገጥሟቸዋል።
38. ዩሱፍ አሊ፣ የተከበረው ቁርኣን ትርጉም፣ ጥራዝ. 2 ቀን 1755 እ.ኤ.አ.
የመሐመድ ግምገማ 167
ሁሉም። ወታደሮቹን “እግዚአብሔር ከእኛ ጋር ነው፤ እናሸንፋለን፤ ተዋጉ!” የማይላቸው የትኛው የሃይማኖት መሪ አለ? በተጨማሪም መሐመድ
“የሰይፉ ነቢይ” በመባል የሚታወቅ መሆኑን በማስታወስ መልእክቱን ለማሰራጨት ሰላማዊ ግን በአንፃራዊነት ያልተሳካለትን መንገድ ትቶ ወደ
ክርስትና የተመለሱት እጅግ በጣም ብዙ ሲሆኑ፣ ድልን መተንበይ አያስደንቅም። እናም ለጥረታቸው ጀነት ቃል የተገባላቸው የሙስሊም ሃይሎች
ያላቸውን ቅንዓት ስንመለከት (22፡58-59፤ 3፡157-58፤ 3፡170-71) ብዙ ጊዜ በድል አድራጊዎች መሆናቸው አያስደንቅም። መሐመድ
“በእግዚአብሔርና በሐዋርያው ላይ የሚዋጉ፣ በኃይልም የሚታገሉ ሰዎች ቅጣት... መገደል፣ ወይም መሰቀል፣ ወይም እጅ መቆረጥ እና እግር
ከተቃራኒ ወገን፣ ወይም ከምድር ምርኮ” (5፡36)።
በተጨማሪም፣ በቁርኣን ውስጥ ያለው ብቸኛው ተጨባጭ ተጨባጭ ትንበያ የሮማውያን የፋርስ ሠራዊት በኢሱስ (30፡2-4) ላይ ስላደረገው ድል
ነው፤ እሱም እንዲህ ይነበባል፡- “የሮማ መንግሥት ተሸነፈ—በቅርብ ባለ ምድር፡ ግን እነርሱ (ይህም) ከተሸነፉ በኋላ በጥቂት ዓመታት ውስጥ
አሸናፊዎች ይሆናሉ። በቅርበት መመርመር ግን ይህን ትንበያ ከአስደናቂነት ያነሰ የሚያደርጉ ብዙ ነገሮችን ያሳያል፣ ከተፈጥሮ በላይ የሆነ ነገር
ለማለት አይቻልም። 39 (1) አሊ እንዳለው “ጥቂት ዓመታት” ማለት ከሦስት እስከ ዘጠኝ ዓመታት ማለት ነው፣ አንዳንዶች ግን እውነተኛው ድል
ከትንቢቱ አሥራ ሦስት ወይም አሥራ አራት ዓመታት በኋላ አልመጣም ብለው ይከራከራሉ። ፋርሳውያን እየሩሳሌም በያዙበት ጊዜ የሮማውያን
ሽንፈት የተካሄደው በ 614 ወይም 615 ዓ.ም. ነበር ፤ የመልሶ ማጥቃት ዘመቻው የጀመረው እስከ 622 ዓ.ም. ነበር፣ እናም ድሉ እስከ 625 ዓ.ም ድረስ
አልተጠናቀቀም። ይህ ቢያንስ አሥር ወይም አሥራ አንድ ዓመት ይሆናል። በመሐመድ የተነገረው “ጥቂት” አይደለም። (2) የዑስማን የቁርኣን
እትም አናባቢ ነጥብ አልነበረውም (ከብዙ በኋላ አልተጨመሩም)። 40 ስለዚህ፣ በዚህ “ትንቢት” ሳይጊሊቡና፣ “ያሸንፋሉ” የሚለው ቃል፣ በሁለት
አናባቢዎች፣ sayughlabuna፣ “ያሸንፋሉ” ተብሎ ሊተረጎም ይችል ነበር። 41 (3) ይህ አሻሚነት ቢወገድም ትንቢቱ ረጅም ርቀትም
ያልተለመደም ስላልሆነ ትንቢቱ አስደናቂ አይደለም። አንድ ሰው የተሸነፉት ሮማውያን በድል እንደሚመለሱ ይጠበቃል። እንዲህ ዓይነቱን ክስተት
ለመተንበይ በጊዜው የነበሩትን አዝማሚያዎች በማስተዋል ከማንበብ ያለፈ ነገር አልፈጀበትም። ቢበዛ ጥሩ ግምት ሊሆን ይችላል። ያም ሆነ ይህ፣
ከተፈጥሮ በላይ መሆኑን ለማረጋገጥ የሚያስችል በቂ ምክንያት ያለ አይመስልም።
በመጨረሻም፣ ሌላ የተነገረለት ትንቢት 89፡2 ላይ ይገኛል፣ “በሌሊት ሁለት ጊዜ አምስት” የሚለው ሐረግ በአንዳንዶች ዘንድ ተወስዷል።
ለሁሉም ሙስሊም መልስ (1982)፣ 54 በሚል ርዕስ በሲሞን ግሪንሊፍ የህግ ትምህርት ቤት ማስተርስ መመረቂያው ላይ ጆሴፍ ጉደል ላደረጉት ጥሩ ስራ ባለውለታ
ነን።
40. ኤች. ስፔንሰር, እስላም እና የእግዚአብሔር ወንጌል (ዴሊ: SPCK, 1956), 21.
41. ደብሊው ሴንት ክሌር ቲስዳል፣ የእስልምና ምንጭ (ኤዲንብራ፡ 'I' &'I' Clark, nd)፣ 137.
168 ለመሠረታዊ የሙስሊም እምነት ክርስቲያናዊ ምላሽ
የጥንት ሙስሊሞች ስላጋጠሟቸው የአስር አመታት ስደት ትንበያ። 42 ነገር ግን ይህ ከእውነት የራቀ ፍቺ ነው ከሚለው ግልጥ ነው።
ታላቁ የእስልምና ሊቅ እና የቁርኣን ተርጓሚ እንኳን
አብዱላህ ዩሱፍ ኦል፣ “በአስር ምሽቶች በተለምዶ የዙል-ሀጅ የመጀመሪያ አስር ምሽቶች የተቀደሰ የሐጅ ወቅት ነው ” በማለት አምኗል። 43
በማንኛውም ሁኔታ ከክስተቱ አስቀድሞ አስተዋይ ተመልካች ሊገለጥ ስለነበረው ነገር ምንም አይነት ግልጽ የሆነ ትንበያ የለም። 44 የሙስሊም ሊቃውንት
እንደ ትንቢት መተንበይ መጠቀማቸው ቁርአንን የሚደግፍ ከተፈጥሮ በላይ የሆነ ነገር ለማግኘት ምን ያህል ተስፋ እንደሚፈልጉ ያሳያል ።
መሐመድ ከተፈጥሮ በላይ የሆነ የትንቢት ስጦታ እንዳለው የሚያሳዩ ማስረጃዎች ይጎድላሉ። ትንቢት የሚባለው ነገር ግልጽ ያልሆነ እና
ለመከራከር የተጋለጠ ነው። ይህንን ትርጉም ከዝግጅቱ በኋላ ወደ እሱ ማንበብ ከበፊቱ የበለጠ ቀላል ነው።
መሐመድ ስለ ወደፊቱ ጊዜ በተአምራዊ ሁኔታ የመተንበይ ችሎታ ቢኖረው ኖሮ፣ በእርግጥ ተቃዋሚዎቹን ለማጥፋት ይጠቀምበት ነበር። እሱ ግን
ፈጽሞ አላደረገም። ይልቁንም ከርሱ በፊት እንደነበሩት ነብያት ተአምር እንዳልሰራ አምኗል እና በቀላሉ የራሱን ምልክት (ቁርኣን) አቀረበ።
መሐመድ የተነገረለትን ትንቢት ለነቢይነቱ ማረጋገጫ አድርጎ አላቀረበም። ኢየሱስ ግን መሲሑ የእግዚአብሔር ልጅ መሆኑን ለማረጋገጥ
ተአምራትን የማድረግ ችሎታውን ደጋግሞ ተናግሯል። ሽባውን ሊፈውስ ሲል ለማያምኑት አይሁዳውያን “የሰው ልጅ በምድር ላይ ኃጢአትን
ሊያስተሰርይ ሥልጣን እንዳለው እንድታውቁ” ብሏቸዋል፤ ይህም እግዚአብሔር ብቻ ሊፈጽመው እንደሚችል አይሁድ አምነዋል።
ተአምራት በሐዲስ
አብዛኛው የመሐመድ ተአምር የይገባኛል ጥያቄ በቁርዓን ውስጥ የለም። በእርግጥም በቁርኣን ውስጥ መሐመድ ትንቢታዊነቱን ለማረጋገጥ
ተአምራትን ለማድረግ ደጋግሞ እምቢ አለ። ይልቁንም ቁርኣንን ብቻ እንደ ምልክቱ አቀረበ (ምዕራፍ 9 ተመልከት)። እጅግ በጣም ብዙ ተአምር
የሚባሉት በሐዲሥ ውስጥ የተከሰቱት ሲሆን እነዚህም በሙስሊሞች ከቁርአን ቀጥሎ ሁለተኛ ናቸው ተብሎ ይታሰባል። በሐዲሥ ውስጥ
በመቶዎች የሚቆጠሩ ተአምር ታሪኮች አሉ ። ጥቂቶቹ ነጥቡን ይገልፃሉ።
በሐዲሥ ውስጥ አንዳንድ ተአምር ታሪኮች
አል ቡካሪ የመሐመድን ተአምራዊ በሆነ መንገድ የመሐመድን ጠላቶች ለመግደል ሲሞክር የተጎዳውን አዱላላ ኢብኑ አቲግ የተባለውን ባልደረባ
በተሰበረ እግር ላይ ያደረገውን ተአምራዊ ፈውስ ይተርክልናል።
42. ሃዝራት ሚርዛ ባሽር-ኡድ-ዲን መሁድ አህመድ፣ የቅዱስ ቁርኣን ጥናት መግቢያ (ለንደን፡ የለንደን መስጊድ፣ 1949)፣ 374f.
43. አሊ፣ 1731፣ ማስታወሻ 6109 ይመልከቱ።
44. በአንጻሩ፣ በመጽሐፍ ቅዱስ ውስጥ በመቶዎች ከሚቆጠሩ ዓመታት በፊት የተነገሩ ግልጽ እና የተለዩ ትንቢታዊ ትንቢቶች አሉ (ምዕራፍ 10 ይመልከቱ)።
የመሐመድ ግምገማ 169
መሐመድ በሁዳይቢያ ጦርነት ላይ ለአስር ሺህ ወታደሮቹ በተአምር ውሃ እንዳቀረበ ታሪኩን በርካታ ምንጮች ዘግበዋል። እጁን ባዶ የውሃ ጠርሙስ
ውስጥ ነክሮ ውሃውን ለቀቀው ተብሏል።
በጣቶቹ ውስጥ ይፈስሳል .
ተአምራዊ የውሃ አቅርቦት ብዙ ታሪኮች አሉ። አንድ ውሃ ወደ ወተት የሚቀየር አለ።
መሐመድን ሲያናግሩት፣ ሲሳለሙ ወይም ከእሱ ሲንቀሳቀሱ የነበሩ ዛፎች በርካታ ታሪኮች አሉ። አንድ ጊዜ መሐመድ ራሱን ለማስታገስ የተለየ ቦታ
ማግኘት ባለመቻሉ ሁለት ዛፎች ሊደብቁት ተሰብስበው እንደጨረሱ ይነገራል። ቡኻሪ አንድ ጊዜ መሐመድ ዛፍ ላይ ተደግፎ ሲሄድ ዛፉ ጓደኞቹን
ናፍቆት ነበር ይላሉ። ብዙ ተኩላዎች አልፎ ተርፎም ተራሮች መሐመድን ሲሳለሙ አሉ።
አንዳንድ ታሪኮች መሐመድ ትላልቅ ቡድኖችን በትንሽ ምግብ በተአምር ስለመመገቡ ይናገራሉ። አናስ በጥቂት እንጀራ ገብስ ብቻ ሰማንያና ዘጠና
ሰዎችን እንደመገበ ይተርካል። ኢብኑ ሰዐድ መሐመድን ወደ ምግብ የጋበዘችውን ሴት ታሪክ ይተርክልናል። ከእርሱም ጋር አንድ ሺህ ሰዎች ወስዶ
ሁሉንም ሊመግብ ትንሽ እህሏን አብዝቶ አበዛ።
ሐዲሱ ብዙውን ጊዜ መሐመድ ከጠላቶቹ ጋር ስላደረገው ተአምራዊ ግንኙነት ታሪኮችን ይናገራል ። አንድ ጊዜ መሐመድ ፈረሱ በጠንካራ መሬት
ውስጥ እስከ ሆዱ ድረስ የሰመጠውን ከጠላቶቹ አንዱን ረገመው። ሰዓድ መሐመድ በአንድ ወቅት የዛፉን ቅርንጫፍ ወደ ብረት ሰይፍ ቀይሮታል።
በሐዲስ የተከሰሱ ተአምራት ግምገማ
የእነዚህን ታሪኮች ትክክለኛነት ለመጠራጠር ብዙ ምክንያቶች አሉ። ተቺዎች የሚከተሉትን አስተውለዋል።
በመጀመሪያ አንዳቸውም በቁርኣን ውስጥ አልተመዘገቡም። በመሠረቱ፣ በአጠቃላይ የቁርአን ሙሐመድን መንፈስ ይቃረናሉ፣ ይህን የመሰለውን
ተግባር በተደጋጋሚ ለሚሞግቱት ለማያምኑት (3፡181-84፤ 4፡153፤ 6፡8)። -9)።
ሁለተኛ፣ እነዚህ ተአምራቶች የተጠረጠሩት ክርስቶስ ከሞተ ከአንድ መቶ ወይም ከሁለት ምዕተ-ዓመት በኋላ ካደረጋቸው የአዋልድ ተአምራት ጋር
ተመሳሳይ ነው። ከመጀመሪያዎቹ ክስተቶች የተወገዱ የሰዎች አፈ ታሪክ ማስዋቢያ ናቸው። በወቅቱ ከነበሩ የክስተቶቹ የዓይን እማኞች የመጡ
አይደሉም።
ሦስተኛ፣ በሙስሊሞች ዘንድ እንኳን ከሐዲሥ የተወሰዱ ተአምራት ዝርዝር በጥቅሉ ስምምነት የለም ። በእርግጥ ከሐዲሥ የተገኙት እጅግ
በጣም ብዙ ታሪኮች በአብዛኞቹ የሙስሊም ሊቃውንት የተቃወሙት ትክክለኛ አይደሉም። የተለያዩ ቡድኖች የተለያዩ ስብስቦችን ይቀበላሉ.
የሀዲስ ስብስቦች ከብዙ ትውልዶች የራቁ ናቸው። በእርግጥ፣ ተአምራዊ ታሪኮችን የሰበሰቡት አብዛኞቹ ከክስተቶቹ ጊዜ በኋላ ከአንድ መቶ እስከ
ሁለት መቶ ዓመታት ኖረዋል - አፈ ታሪኮችን ለማዳበር ብዙ ጊዜ ኖረዋል። በአፍ በሚተላለፉ ታሪኮች ላይ ተመርኩዘዋል
170 ለመሠረታዊ የሙስሊም እምነት ክርስቲያናዊ ምላሽ
ለብዙ ትውልዶች በቂ ማስጌጥ. ታሪኮች እንኳን
በኢስናድ (ሰንሰለት) እንደተወሰነው በሙስሊሞች ተቀባይነት ያለው እንደ ትክክለኛ ነው።
ተረት ሰሪዎች) ፣ ታማኝነት ማጣት። እነዚህ ታሪኮች እንኳን በአይን እማኞች ላይ የተመሰረቱ አይደሉም ነገር ግን በብዙ ትውልዶች ላይ
ይተማመናሉ ፣ ብዙውን ጊዜ የሚያካትቱት።
በመቶዎች የሚቆጠሩ ዓመታት. ጆሴፍ ሆሮዊትዝ የኢስናድ አስተማማኝነት ላይ ጥያቄ አቅርቧል ።
ኢስናዱን ወይም የምሥክሮችን ሰንሰለት መመልከት ከቻልን ፣እንደሚጠበቀው ያለ ጥርጥር መልስ ለመስጠት ቀላል ይሆናል። በተለይ አንድ
እና አንድ አይነት ዘገባ በተለያዩ መሰረታዊ ተመሳሳይ ስሪቶች ላይ ሲወጣ ያሳሳታል። . . . በአጠቃላይ የኢስናድ ቴክኒክ የቃል ሂሳብን የመውሰድ
ጉዳይ እና ከአስተማሪዎች የመማሪያ መጽሃፍቶች የት እንደሚገኝ ለመወሰን አያስችልንም. 45
አምስተኛው ቡካሪ በጣም አስተማማኝ ሰብሳቢ ነው ተብሎ የሚታሰበው፣ ከሰበሰበው 300,000 ሀዲሶች ውስጥ 100,000 ብቻ እውነት
ሊሆን እንደሚችል አምኗል። ከዚያም ይህንን ቁጥር ወደ 7,275 ዝቅ አድርጓል፣ ብዙዎቹ ድግግሞሾች ናቸው ስለዚህም አጠቃላይ ቁጥሩ ወደ
3,000 ይጠጋል። ያም ማለት እሱ እንኳ ከ 295,000 በላይ ስህተቶች እንዳሉ አምኗል!
ስድስተኛ፡ ለነዚህ ታሪኮች በሁሉም ሙስሊሞች ዘንድ ተቀባይነት ያለው አንድም ቀኖና የለም። አብዛኛው ሙስሊም ተአማኒነታቸውን በወራዳ
ቅደም ተከተል ነው የሰጡት፡- የቡካሪ ሳሂህ (256 ሂጅራ (ከሂጅራ በኋላ))፣ የሙስሊም አል ሳሂህ (261 ሂ.); የአቡ ዱዓድ ሱናን (እ.ኤ.አ. 275
A.11.); የአልቲርሚዚ ጃሚ ( በ 279 A.11.); የሱአንድ ኦፍ አል ናሳ (እ.ኤ.አ. 303 A.11.); እና የኢብኑ ማጃ ሱናን (283 ሂጅራ)።
ከነዚህ ሀዲሶች ጋር ተአምር ታሪኮችን የሚዘግቡ ጠቃሚ የህይወት ታሪክ ተመራማሪዎች ነበሩ። በጣም ጠቃሚ የሆኑት ኢብኑ ሰዐድ (123
ሂጅራ)፣ ኢብኑ ኢሻቅ (151 ሂጅራ) እና ኢብኑ ሂሻም (218 ሂጅራ) ናቸው። ከላይ ያሉት ስድስት ምድቦች በሺዓ እስልምና ውድቅ ሆነዋል።
ሆኖም እነሱ ከሌሎች ሙስሊሞች ጋር በመሆን ቁርኣንን እንዳለ ይቀበላሉ። በመጨረሻም፣ እዚህ ላይ ወሳኙ ፋይዳ ያለው ከነዚህ ተአምር ታሪኮች
ውስጥ አንዳቸውም ቢሆኑ ሙስሊሞች የተቀበሉትን ዘጠኝ መመዘኛዎች ለነብዩ (ሙድጂዛ) ተአምር ሊያረጋግጥ የሚችል አለመሆኑ
ነው። ስለዚህም በራሳቸው መመዘኛ አንዳቸውም ቢሆኑ የእስልምናን እውነት በማሳየት ረገድ ምንም አይነት የይቅርታ ዋጋ የላቸውም።
በመጨረሻም የእስልምና ተአምር የይገባኛል ጥያቄዎች መነሻ ተጠርጣሪ ነው። እስልምና ብዙ እምነቶቹን እና ልማዶቹን ከሌሎች ሀይማኖቶች
እንደተዋሰ ይታወቃል ፡ 46 ይህ በብዙ ሊቃውንትም ተመዝግቧል። 47 ክርስቲያን ይቅርታ ጠያቂዎች ኢየሱስ ባደረጋቸው ተአምራት ኢየሱስ
ከመሐመድ የላቀ መሆኑን በማሳየታቸው ምክንያት የሙስሊሞች ተአምር ቢነሱ አያስደንቅም። ከሁለት ክሪስ በኋላ ነበር-
45. ጆሴፍ ሆሮዊትዝ፣ "የመሐመድ አፈ ታሪክ እድገት" በ Moslem World፣ ጥራዝ. 10 (1920)፡ 49-58።
46. ዳሽቲ፣ 55።
47. ሾሮሽ፣ እና ኔልስ፣ 96-102 ይመልከቱ።
አር
የመሐመድ ግምገማ 171 _
ቲያን ጳጳሳት (አቡ ቁራ ከኤዴሳ እና አሬታስ ከቄሳሪያ) ነበራቸው
ኢስላማዊ ተአምር ታሪኮች መታየት መጀመራቸውንም ይህንኑ አመልክቷል። እንደ
ሳሃስ እንዳሉት፣ “[የጳጳሱ ፈተና] አንድምታው በጣም ግልጽ ነው፡-
የመሐመድ አስተምህሮ ብቃት ሊኖረው የሚችል ነው። ግን ይህ አይደለም
ከተፈጥሮ በላይ የሆኑ ምልክቶች ሳይኖር እሱን እንደ ነቢይነት ለማብቃት በቂ ነው። እንደዚህ ከሆነ
አንድ ሰው እንደ ነቢይ ሊቀበለው እንደሚችል ምልክቶችን ያሳያል።” 48
ስለዚህ የሙስሊሞች ተግባር ግልፅ ነበር። ተአምራትን መፍጠር ከቻሉ ለክርስቲያናዊው ፈተና ምላሽ መስጠት በቻሉ ነበር። ብዙም ሳይቆይ
የመሐመድ ተአምር ንግግሮች መታየት የጀመሩት። ሳሃስ “ከእነዚህ ውስጥ ብዙዎቹ (ተአምራዊ ታሪኮች) እንደ አቡ ቁራራ ላሉት ክርስቲያኖች
ምላሽ እንደሚሰጡ መምሰላቸው በጣም የሚያስደስት ነው፣ እና በወንጌል ውስጥ ከሚገኙት የኢየሱስ ተአምራት ጋር ተመሳሳይነት አላቸው። ” 49
በተመሳሳይም ሙስሊሞች በቁርኣን ውስጥ ያሉ አንዳንድ ክስተቶችን እንደ ተአምር መተርጎም የጀመሩት በዚህ ውዝግብ ወቅት ነበር። እነዚህ ሁሉ
ወደ አንድ መደምደሚያ ያመለክታሉ፡ የመሐመድ ተአምር ታሪኮች ተዓማኒነት የላቸውም። የይቅርታ ዋጋ እጥረት _
ነገር ግን እነዚህ ተአምራቶች መሐመድ የእግዚአብሔር ነቢይ መሆኑን በማረጋገጥ ይቅርታ የሚጠይቅ ዋጋ የሌላቸው ለምን እንደሆነ በርካታ
ምክንያቶች አሉ። አንደኛ፡- አብዛኞቻቸው ከቁርኣን (ተመስጦ ነው የተባለው) የመጡ አይደሉም። ስለዚህ ቁርኣን አለ ለሚሉት ለሙስሊሞች
መለኮታዊ ስልጣን የላቸውም።
ሁለተኛ፣ በሙስሊም ወግ ላይ የተመሠረቱ ተአምር ታሪኮች ተጠርጣሪዎች ናቸው። እነሱ የዓይን ምስክርነት የላቸውም, ብዙ ተቃርኖዎችን
ይይዛሉ, እና, ስለዚህ, ታማኝነት የላቸውም. መሐመድ የይገባኛል ጥያቄዎችን በተአምራዊ መልኩ እንዲደግፍ በተደጋጋሚ በሚሞግትበት
በቁርአን ውስጥ እነዚህ ክስተቶች አለመኖራቸው ትክክለኛ እንዳልሆኑ የሚያረጋግጥ ጠንካራ መከራከሪያ ነው። በእርግጥ መሐመድ ከተፈጥሮ በላይ
የሆነ ማረጋገጫውን በማረጋገጥ ተቺዎቹን ዝም ማሰኘት ቢችል ኖሮ ይህን ያደርግ ነበር፣ ምክንያቱም ይህን ለማድረግ ብዙ ጊዜ ተፈትኗል።
ሦስተኛ፣ መሐመድ መለኮታዊ ጥሪውን እንደ ማስረጃ አድርጎ በተፈጥሮ ውስጥ ያለውን ተአምራዊ ክስተት በቁርኣን ውስጥ አንድም ቦታ
አላቀረበም። የዘመኑ ሙስሊም ደራሲ ፋሩቂ "ሙስሊሞች ለመሐመድ ምንም አይነት ተአምር አይናገሩም።በነሱ አመለካከት የመሐመድን ነቢይነት
የሚያረጋግጠው የራዕዩ የላቀ ውበት እና ታላቅነት የቅዱስ ቁርኣን ነው እንጂ ማንም ሊገለጽ የማይችል የተፈጥሮ ህግን መጣስ አይደለም። የሰውን
ምክንያት ግራ የሚያጋባ ነው። 50 ምንም እንኳን አንዳንድ የሙስሊም ሊቃውንት ይህንን አባባል ቢከራከሩም እውነት ነው።
48. ዳንኤል I. ሳሃስ፣ “የኋለኛው እስላማዊ አስተምህሮዎች ምስረታ ለባይዛንታይን ፖለቲካ ምላሽ፡ የመሐመድ ተአምራት”፣ በግሪክ ኦርቶዶክስ ሥነ-መለኮት ክለሳ፣
ጥራዝ. 27፣ ቁ. 2 እና 3 (የበጋ-ውድቀት 1982)፣ 312።
49. Ibid., 314. ለምሳሌ የመሐመድ ወደ ሰማይ መውጣት የኢየሱስን ዕርገት ይመስላል (ሐዋ. 1)። ውኃን ወደ ወተት መለወጥ የኢየሱስን ውኃ ወደ ወይን ጠጅ
እንደለወጠ ነው (ዮሐ. 2)። ተአምረኛው መብል ደግሞ ኢየሱስ ሕያዋንን መግብን ይመስላል (ዮሐ. 6)።
50. AI-Faruqi, 20.
172 ለመሠረታዊ የሙስሊም እምነት የክርስቲያን ምላሽ
ቢሆንም መሐመድ ተአምራዊ ስራዎችን ሰርቶ አያውቅም
ምንም እንኳን ሌሎች ነቢያት ቢሆኑም ነብይ ነኝ ማለቱን በመደገፍ ተፈጥሮ
አደረገ እና እንዲሁ ለማድረግ ተገዳደረው (3፡183፤ 4፡153፤ 6፡8-9፤ 17፡90-95)።
ታላቁ የሙስሊም ምሁር አብዱላህ ዩሱፍ አሊ እንኳን መሐመድ ምንም አይነት ተአምር እንዳልሰራ "ተፈጥሮን በመገለባበጥ" አምነዋል።
ይህ ተቀባይነት ስለ እሱ ትንቢታዊ ማረጋገጫዎች ከባድ ጥያቄዎችን ያስነሳል።
አራተኛ፡ መሐመድም ቢሆን እግዚአብሔር ከእርሱ በፊት የነበሩትን ነቢያት በተአምራት ማረጋገጡን ይቀበላል። የሚገርመው በቁርኣን ውስጥ
የተገለጹት አብዛኞቹ ነቢያት የመጽሐፍ ቅዱስ ገፀ-ባህሪያት ናቸው። ለምሳሌ 6፡84-86 ላይ የአብርሃምን ታሪክ ከተረከ በኋላ እግዚአብሔር
እንዲህ ይላል፡- “ኢስሐቅንና ያዕቆብን ሰጠነው። ሁሉንም (ሦስቱን) መራን፤ ከርሱም በፊት ኑሕን ከዘሮቹም ዳዊትን፣ ሱለይማንን፣ መራን።
ኢዮብ፣ ዮሴፍ፣ ሙሳ፣ አሮን፡- እንደዚሁ መልካም ሠሪዎችን እንመነዳለን። እግዚአብሔር የሙሴን ትንቢታዊ ምስክርነቶች በተአምራት ብዙ ጊዜ
ማረጋገጡን ይጠቅሳል (7፡106-8፤ 116-19)። እንዲህ ሲል ጽፏል፡- “ ከዚያም (አላህ) ሙሳንና ወንድሙን ሃሩንን በተዓምራቶቻችንና
በሥልጣናችን በግልጽ ላክን” (23፡45)። ቁርኣንም የእግዚአብሔርን ተአምራዊ ኃይል በብዙ ሌሎች ነቢያት ይገልጣል (4፡63-65)። ነገር ግን
መሐመድ እግዚአብሔር በእነዚህ የመጽሐፍ ቅዱስ ነቢያት በኩል ተአምራትን እንዳደረገ ከተገነዘበ ታዲያ ለምን ሊሰራቸው አልቻለም?
አምስተኛ፣ መሐመድ ኢየሱስ የመልእክቱን መለኮታዊ ምንጭ ለማረጋገጥ ብዙ ተአምራትን ማድረጉን እንደ ፈውሱ እና ሰዎችን ከሞት ማስነሳቱን
እውነታ ይቀበላል። ቁርኣኑ እንደሚለው፡- "0 የመርየም ልጅ ዒሳ... ዕውር የሆኑትንና ለምጻሞችን በኔ ፈቃድ ትፈውሳለህ። እነሆም በኔ ፈቃድ
ሙታንን ታወጣለህ።"(5፡113) . ነገር ግን ኢየሱስ መለኮታዊ ተልእኮውን ለማረጋገጥ የተፈጥሮ ተአምራዊ ተግባራትን ማከናወን ከቻለ እና
መሐመድም እንዲሁ ለማድረግ ፈቃደኛ ካልሆነ፣ አብዛኞቹ ክርስቲያኖች መሐመድ በነቢይነት ከክርስቶስ ይበልጣል ብሎ ማመን ይከብዳቸዋል።
ስድስተኛ፡ መሐመድ የይገባኛል ጥያቄውን ለማረጋገጥ ተአምራትን ለማድረግ በተገዳደረበት ወቅት ይህን ለማድረግ ፈቃደኛ አልሆነም። ቁርኣን
የመሐመድ ተቃዋሚዎች፡- “ለምን ወደርሱ መልአክ አልተወረደም?” ማለታቸውን አምኗል። ጉዳዩን ለመፍታት (6፡8-9)። መሐመድ ራሱ
እንደገለጸው፣ የማያምኑት ሰዎች ነቢይ መሆኑን እንዲያረጋግጡ ተከራክረውታል፡- ‹‹በአንተም አናምንም ከምድር ምንጩን እስከምታፈልቅልን
ድረስ... ወይም ሰማይን እስክታፈርስ ድረስ። አንተ እንዳልከው በእኛ ላይ ነው፤ ወይም አላህንና መላእክቱን ፊት ለፊት ታመጣለህ።"(17፡90-
92)። የመሐመድ ምላሽ አብርሆት ነው፡- "እኔ ሰው እንጂ ሐዋርያ ነኝን?" ሙሴ፣ ኤልያስ ወይም ኢየሱስ እንዲህ ዓይነት ምላሽ ሲሰጡ መገመት
አይቻልም። በእርግጥም መሐመድ ሙሴን በፈርዖን በተገዳደረው ጊዜ በተአምራት ምላሽ እንደሰጠ ተናግሯል፡- “(ፈርዖን)፡- «በምልክት በእርግጥ
መጣህ እንደ ኾነ ግለጽ። እውነትም እንደ ሆንህ ግለጽ። (ሙሳም) በትሩን ጣለ፤ እነሆም እርሷ ግልጽ የሆነች እባብ ናት።
የመሐመድ ግምገማ 173
(ሁሉም እንዲታይ)! እጁንም አወጣ። (7፡106-8) ቁርኣን በመቀጠል እንዲህ ይላል፡- “እውነትም እንዲሁ ተረጋገጠ” (ቁ. 118) ይህ ግን
የእግዚአብሔር ቃል አቀባዮችን የሚያረጋግጥበት መንገድ መሆኑን እያወቀ መሐመድ ፈቃደኛ አልሆነም። እንደዚህ አይነት ተአምራትን ለማድረግ፡-
ታዲያ ማንም ሰው ከታላላቅ የእግዚአብሔር ነቢያት መስመር መቆሙን ለምን ያምናል?
በመጨረሻም፣ ሙስሊሞች መሐመድ ተአምራትን ባለማድረግ ጥሩ ማብራሪያ አልሰጡም። አንድ የታወቀ እስላማዊ መከራከሪያ “ዓለም ከሰው
ኃይል በላይ እንደሆነና ኃይሉም ከአቅሙ በላይ እንደሆነ እንዲገነዘብ ለነቢያቱ እንዲህ ዓይነት ተአምራትን መስጠቱ ከተረጋገጠ የእግዚአብሔር
መንገዶች አንዱ ነው። እግዚአብሔር በእነዚህ ተአምራት ይገለጣል። ስለዚህም "በሙሴ ጊዜ የጥንቆላ ጥበብ ትልቁን እድገት አድርጓል። ስለዚህ
ሙሴ ጠንቋዮቹን ያደነቁ ተአምራት ተሰጥቷቸዋል እናም እነዚህን ተአምራት ባዩ ጊዜ ጠንቋዮች የሙሴን አመራር እና ነቢይነት ተቀበሉ"
በተመሳሳይም "በእስልምና ነብይ ዘመን የአንደበተ ርቱዕ ንግግር ትልቅ እድገት አድርጓል።ስለዚህ የእስልምና ነብይ የቁርአን ተአምር ተሰጥቷቸው
ነበር የአንደበተ ርቱዕነታቸው በጊዜው የነበሩትን ታላላቅ ገጣሚዎች ድምጽ ያሰማ ነበር። "51
ሆኖም, በዚህ ምክንያት በርካታ ከባድ ችግሮች አሉ. በመጀመሪያ ደረጃ, ይህ "ከተመሰረቱት የእግዚአብሔር መንገዶች አንዱ" ለመሆኑ ምንም
ማስረጃ የለም. በተቃራኒው፣ ቁርኣን በራሱ መቀበል እንኳን እግዚአብሔር በሙሴና በሌሎች ነቢያት ኢየሱስን ጨምሮ የተፈጥሮ ተአምራትን
ደጋግሞ ሰጥቷል። እግዚአብሔር ነቢያቱን በተአምራት የሚያረጋግጥበት የተረጋገጠ መንገድ ነው።
በተጨማሪም፣ እግዚአብሔር በሌሎች ነቢያት በኩል እንዳደረገው ቁርኣን የሚናገረውን ተአምራዊ የተፈጥሮ ሥራዎችን ከማከናወን ይልቅ ውብ
የሆነ ሃይማኖታዊ ሥነ ጽሑፍ ማዘጋጀት በጣም ቀላል ነው። እንደውም ከቁርኣን ጋር የሚቃረኑ ነገሮችን የሚያስተምሩ ብዙ ሌሎች ታላላቅ
ሃይማኖታዊ ጽሑፎችም አሉ፣ እነዚህም የአይሁዶች የኢሳይያስ ትንቢት፣ የተራራው የክርስቲያን ስብከት እና የሂንዱ ጊታ። ሆኖም እነዚህ ሁሉ
ከቁርኣን ጋር የሚቃረኑ ነገሮችን ያስተምራሉ።
በተጨማሪም መሐመድ ከሱ በፊት የነበሩት ነቢያት ሊያደርጉት እንደሚችሉ ሲያውቅ (እንዲያውም አለመቻላቸው) የተፈጥሮ ተአምራዊ
ስራዎችን ለመስራት ፈቃደኛ አለመሆኑ ሙስሊም ላልሆኑ አስተሳሰቦች ፖሊሶችን ይመስላል። አላህም ሌሎችን ነብያት በነዚህ ነገሮች ካረጋገጠ
ለምን መሐመድን እንዲህ አላደረገም እና ጥርጣሬን ሁሉ አላስወገደም? በመሐመድ በራሱ አንደበት (ከቁርኣን) “በእርሱ ላይ ከጌታው ታምር ለምን
አልተወረደም ይላሉ (ይላሉ)። (6፡37)
እንዲሁም መሐመድ ለሃያሲዎቹ እንዲህ ዓይነት መልስ አልሰጠም እንደ ዘመኑ አዋቂነት በተለያዩ ዘመናት ነቢያቱን በተለያዩ መንገዶች
የሚያረጋግጥ የእግዚአብሔር የተቋቋመ መንገድ ነው። ይልቁንም የራሱን አቅርቧል
51. ከጉደል። 38-39.
174 ለመሠረታዊ የሙስሊኖች እምነት ክርስቲያናዊ ምላሽ
ምልክት (ቁርኣን) እና እሱን የተቃወሙበት ምክንያት አለማመናቸው ነው እንጂ ተአምራትን ማድረግ አለመቻሉ አይደለም። እንዲህ ሲል ጽፏል፡-
“እነዚያ የማያውቁትን፡- «አላህ ለምን አይናገረንም? ወይስ ለምን ተዓምር አይመጣብንም?» በላቸው።» የሙሐመድም መልስ ግልጽ ነበር፡-
"ከእነርሱ በፊት የነበሩት ሕዝቦችም በልቦቻቸው ውስጥ ተመሳሳይ ቃላት አሉ ። ተመሳሳይ ናቸው " (2:118፤ ዝከ. 17:90—93፤ 3:183)።
በመጨረሻም፣ ከመሐመድ ሕይወት ጋር የተገናኙ ከተፈጥሮ በላይ የሆኑ ክስተቶች ሲኖሩም (እንደ ሙሴና ኢየሱስ እውቅና ያለው የተፈጥሮ
ተአምራት ባይሆንም)፣ በተፈጥሮ መንገዶች ሊገለጹ ይችላሉ። ለምሳሌ፣ ሙስሊሞች መሐመድ በበድር ጦርነት በ 624 ዓ.ም ያስመዘገበውን አስደናቂ
ድል በእሱ ምትክ መለኮታዊ ተቀባይነት እንዳለው ከተፈጥሮ በላይ የሆነ ምልክት አድርገው ይወስዱታል። ግን ልክ እንደ አንድ አመት የበድር
መሀመድ ደጋፊዎች አሳፋሪ ሽንፈት ደርሶባቸዋል። 52 ነገር ግን ይህ ከተፈጥሮ በላይ የሆነ የመለኮታዊ ሞገስ ምልክት አልቆጠረውም። 53
ሙሐመድ የሞራል ምሳሌ _
አብዛኞቹ የእስልምና ተማሪዎች መሐመድ በአጠቃላይ ሥነ ምግባራዊ ሰው መሆኑን ይገነዘባሉ። ሙስሊሞች ግን ብዙ ይላሉ። እሱ ሁለቱም
(ከትልቅ) ኃጢአት በላይ እንደሆነ እና ለሰው ልጆች ፍጹም የሆነ የሞራል ምሳሌ እንደሆነ አጥብቀው ይከራከራሉ። "መሐመድ በታሪክ ውስጥ ለሰው
ልጅ ፈሪሃ አምላክነት እና ፍፁምነት ያለው ምርጥ አርአያ ሆኖ ቆሟል። ሰው ምን ሊሆን እንደሚችል እና በበጎነት እና በጎነት መስክ ምን ሊሰራ
እንደሚችል የሚያሳይ ህያው ማረጋገጫ ነው" ይላሉ። 54 ይህ ይላሉ፣ መሐመድ ልዩ ለመሆኑ ከ"ዋና ማስረጃዎች" አንዱ ነው።
የእግዚአብሔር ነቢይ።
55
ታዋቂው የሙስሊም ክላሲክ በካማል ኡድ ዲን አድ ዳሚሪ ስለ ተወዳጁ ነቢይ የሚከተለውን መግለጫ ይሰጠናል።
መሐመድ ከሰው ልጆች ሁሉ የተወደደ፣ ከሐዋርያት ሁሉ የላቀ ክብር ያለው፣ የእዝነት ነብይ ነው። . . . እርሱ ከነቢያት ሁሉ በላጭ ነው፤ ሕዝቡም
ነው።
የብሔሮች ምርጥ; . . . በአእምሮ ፍፁም ነበር፣እናም የተከበረ ምንጭ ነበር።
ፍጹም ግርማ ሞገስ ያለው መልክ፣ ፍጹም ልግስና፣ ፍጹም ጀግንነት ነበረው፣
ከመጠን ያለፈ ትህትና፣ ጠቃሚ እውቀት ... ፍፁም እግዚአብሔርን መፍራት እና ታላቅነት
እግዚአብሔርን መምሰል. እሱ በሁሉም ሰው ውስጥ ከሁሉም የላቀ አንደበተ ርቱዕ እና ፍፁም ነበር።
የተለያዩ ፍጹምነት. 56
52. ሽንፈቱ በጣም አዋራጅ ነበር "ከመሐመድ ቁስል ሁለት ሰንሰለት አወጡ እና በሂደቱ ሁለት የፊት ጥርሶቹ ወድቀዋል ። " በተጨማሪም የሞቱት
ሙስሊሞች በጦር ሜዳ በጠላት ተቆርጠዋል ። አንድ ጠላት እንኳን "በእነሱ ላይ ገመድ እና የአንገት ሀብል ለመስራት ብዙ አፍንጫዎችን እና
ጆሮዎችን ቆርጧል . " H Haykal 266-67 ተመልከት ።
53. ቁርኣን የመሐመድ ተከታዮች ቁጥራቸው ከአሥር ወደ አንድ ሲበልጡ በእግዚአብሔር እርዳታ ሠራዊትን ማሸነፍ እንደሚችሉ ይናገራል (8፡65)።
እዚህ ግን በበድር ድል እንዳደረጉት ሁሉ ከሦስት ለ አንድ ብቻ በልጠው ነበር፣ ያም ሆኖ ግን ትልቅ ሽንፈት ደረሰባቸው። ይህ በጭንቅ የድንቅ ድል
ምልክት ነው ።
54.አብዳላቲ፣ 8. 55. ፕፋንደርን፣ 225-26 ን ተመልከት። 56. ጉዴል 72 ይመልከቱ.
የመሐመድ ግምገማ 175
የመሐመድ የሞራል ፍፁምነት ስለሚባለው ቢያንስ ብዙ ጥያቄዎች የሚነሱባቸው አካባቢዎች አሉ። የመጀመሪያው ከአንድ በላይ ማግባት ጉዳይ
ነው።
ከአንድ በላይ ማግባት ችግር. በቁርኣን መሰረት አንድ ወንድ አራት ሚስቶች ሊኖሩት ይችላል (4፡3)። ይህ ቢያንስ ሁለት ጥያቄዎችን
ያስነሳል። በመጀመሪያ ከአንድ በላይ ማግባት ሞራል ነው? ሁለተኛ፡ መሐመድ ከራሱ ህግ ጋር የሚስማማ ነበር? ካልሆነስ እንዴት ለሰው ልጅ እንከን
የለሽ የሞራል ምሳሌ ተደርጎ ሊወሰድ ይችላል?
በአይሁድ-ክርስቲያን ባህል ከአንድ በላይ ማግባት ከሥነ ምግባር አኳያ ስህተት ነው ተብሎ ይታሰባል። አምላክ ከሌሎች ሰብዓዊ ድክመቶችና
ኃጢአቶች ጋር ቢፈቅድም እንኳ አላዘዘውም ። 57 ቁርዓን ግን ከአንድ በላይ ማግባትን በግልፅ ያስቀመጠ ሲሆን ይህም አንድ ወንድ አራት
ሚስቶች እንዲኖሩት የሚፈቅደውን ሚስቶቻቸውን ማሟላት ከቻለ “ሁለት ወይም ሶስት ወይም አራት፣ የመረጣችሁትን ሴቶች አግቡ ” (4፡3)።
የክርስቲያን መገለጥ እውነት ሳይታሰብ፣ ከሙስሊምም ሆነ ከክርስቲያኖች ከአጠቃላይ የሥነ ምግባር አንፃር ከአንድ በላይ ማግባትን የሚቃወሙ
ብዙ ክርክሮች አሉ። አንደኛ፣ አምላክ ለመጀመሪያው ሰው አንዲት ሚስት (ሔዋንን) ብቻ ስለ ሰጠው ከአንድ በላይ ማግባት በቀደመው
ሥርዓት መታወቅ አለበት ። ሁለተኛ፣ እግዚአብሔር ወደ ዓለም የሚያመጣው የወንዶችና የሴቶች ብዛት እኩል ስለሆነ በተመጣጣኝ መጠን
ይገለጻል ። በመጨረሻም ነጠላ ማግባት በእኩልነት ይገለጻል ። ወንዶች ብዙ ሚስቶች ማግባት ከቻሉ ለምንድነው ሚስት ብዙ ባሎች ማፍራት
ያልቻላት? ፍትሃዊ ብቻ ይመስላል።
ታዋቂው የሙስሊም የህይወት ታሪክ ጸሐፊ ሃይካል እንኳ “የቤተሰብ እና የማህበረሰቡ ደስታ በገደብ ሊገለገል ይችላል-
57. አንድ ነጠላ ማግባት እግዚአብሔር ለሰው ልጆች የሰጠው መስፈርት እንደሆነ ከሚከተሉት እውነታዎች ግልጽ ነው፡- (1) እግዚአብሔር ከመጀመሪያው ጀምሮ
ከአንድ ወንድና አንዲት ሴት ከአዳምና ከሔዋን ጋር የአንድ ነጠላ ጋብቻ ግንኙነት በመፍጠር ምሳሌውን አስቀምጧል (ዘፍ. 27፤ 2፡21-25)። (2) ይህ በእግዚአብሔር
ያቆመው የአንዲት ሴት ምሳሌ ለአንድ ወንድ የሰው ልጅ አጠቃላይ ተግባር ነበር (ዘፍ. 4፡1) በኃጢአት እስኪቋረጥ ድረስ (ዘፍ. 4፡23)። (3) የሙሴ ሕግ ሚስቶችን
እንዳታበዛ በግልጽ ያዝዛል።” ( ዘዳ. 17:17 ) (4) ከአንድ በላይ ማግባትን በተመለከተ የተሰጠው ማስጠንቀቂያ በተደጋጋሚ የሰሎሞንን ብዙ ሚስቶች በሚቆጥርበት
ምንባብ ላይ ተደጋግሟል (1 ነገ. 11:2) “ከእነርሱም ጋር ከአንተ ጋር እንዳትጋቡ” በማለት አስጠንቅቋል (5) ጌታችን ይህንን ክፍል በመጥቀስ የእግዚአብሔርን
የመጀመሪያ ሐሳብ አረጋግጧል (ማቴ. 19፡4) እና እግዚአብሔር አንዲትን “ወንድና ብቸኛ ሴት” እንደፈጠረ በመጥቀስ። (6) አዲስ ኪዳን “ለእያንዳንዱ ሰው ለራሱ
ሚስት ትኑረው ለእያንዳንዲቱ ደግሞ የራሷ ባል ይኑራት” (1 ቆሮንቶስ 7:2) (7) በተመሳሳይም ጳውሎስ እንዲህ ሲል አጥብቆ ተናግሯል። የቤተ ክርስቲያን መሪ
“የአንዲት ሚስት ባል” መሆን አለበት (1 ጢሞ. 3:2, 12) (8) በእርግጥም አንድ ነጠላ ጋብቻ በክርስቶስና በሙሽራዋ በቤተክርስቲያን መካከል ያለውን ዝምድና
የሚያሳይ ምሳሌ ነው (ኤፌ. 5:31) -32)።
እንዲያውም አምላክ ከአንድ በላይ ማግባትን የሚፈጽሙትን ሰዎች ክፉኛ እንደቀጣቸው መጽሐፍ ቅዱስ ይገልጻል፡- (1) ከአንድ በላይ ማግባት ለመጀመሪያ ጊዜ
የተጠቀሰው በአምላክ ላይ ባመፀበት ኃጢአተኛ ማኅበረሰብ አውድ ውስጥ ሲሆን ነፍሰ ገዳዩ “ላሜሕም ሁለት ሚስቶችን አገባ። ” ( ዘፍ. 4:19, 23 ) (2) እግዚአብሔር
ከአንድ በላይ የሚያገቡትን ድርጊታቸው የሚያስከትለውን መዘዝ “ልቡ ከእግዚአብሔር እንዳይርቅ” በተደጋጋሚ አስጠንቅቋል (ዘዳ. 17፡17፤ 1 ነገ. 11፡2)። (3)
እግዚአብሔር ከአንድ በላይ ማግባትን ፈጽሞ አላዘዘም - ልክ እንደ ፍቺ የፈቀደው በልባቸው ጥንካሬ ምክንያት ብቻ ነው.
(1 ( ዘዳ. 24:1፤ ማልት. 19:8) (4) ዳዊትና ሰሎሞን ዜና 14:3 ን ጨምሮ በመጽሐፍ ቅዱስ ውስጥ የሚገኙት ከአንድ በላይ ሚስት ያገቡ ሁሉ ለኃጢአቱ ዋጋ ከፍለዋል።
(5) እግዚአብሔር ፍቺን እንደሚጠላ ከአንድ በላይ ማግባትን ይጠላል፣ ምክንያቱም ለቤተሰቡ ያለውን አመለካከት ስለሚያበላሽ ነው (ሚል. 2፡16)። ከጌስለር እና
ሃው፣ 183-84 የተወሰደ።
176 ለመሠረታዊ የሙስሊም እምነት ክርስቲያናዊ ምላሽ
ነጠላ ማግባትን የሚያስገድድ። "58 በእርግጥ የመሐመድ ግንኙነት
ከሚስቶቹ ጋር ራሱ ከአንድ በላይ ማግባትን የሚቃወም ክርክር ነው. ሃይካል ማስታወሻዎች፣ ለ
ለምሳሌ ከአንድ በላይ ማግባት የሚፈጠሩ ችግሮች፡- “የነቢዩ ሚስቶች
በባለቤታቸው ላይ እስከማሴር ደርሰዋል
ሃይካል እንደተናገረው “እሱ (ሙሐመድ) ብዙውን ጊዜ የእሱን አንዳንዶቹን ችላ ይላቸዋል
ሚስቶች፣ እና በብዙ አጋጣሚዎች ከሌሎች ያርቁ ነበር። 59 አክሎም።
ለአንዳንዶቹ ሚስቶቹ ያለው አድልዎ መሐመድ በአንድ ወቅት 'በአማኞች እናቶች' መካከል ውዝግብ እና ጥላቻ ፈጠረ።
አንዳንዶቹን ለመፋታት አስቧል።" 6 ° ይህ ሁሉ በመርህ ደረጃም ሆነ በተግባር ምሳሌ የሚሆን የሞራል ሁኔታ ይጎድለዋል።
በቁርኣን እንደሚያስተምረው ከአንድ በላይ ማግባት ከሥነ ምግባሩ አንጻር ትክክል ነው ወይ የሚለውን ጥያቄ ለጊዜው ወደ ጎን በመተው ብዙዎች
የመሐመድ ባሕርይ ጉድለት የሚሰማቸው ሌላ ከባድ ችግር አለ። መሐመድ አንድ ሰው በአንድ ጊዜ ከአራት በላይ ሚስቶች ማግባት እንደሌለበት
ከእግዚአብሔር ዘንድ ራዕይ ተቀበለ፣ነገር ግን ብዙ ሚስት ነበረው። የመሐመድ ሙስሊም ተከላካይ በእስልምና ነብይ ምርጥ ባል ብሎ በመፃፍ
አስራ አምስት ሚስቶች እንዳሉት አመነ! ሆኖም አራት ሚስቶች ብቻ ሊኖራቸው እንደሚችል ለሌሎች ተናግሯል ። አንድ ሰው ለመላው የሰው
ዘር ፍጹም የሆነ የሥነ ምግባር ምሳሌ ሊሆንና ከአምላክ ዘንድ ካወጣቸው መሠረታዊ ሕጎች በአንዱ እንኳ መኖር አይችልም?
የሙስሊሙ መልስ አሳማኝ አይደለም። ነቢዩ እግዚአብሔር ለእርሱ የተለየ ነገር አድርጎታል ነገር ግን ለማንም እንዳልሆነ "መገለጥ" ተቀበለ ይላሉ።
መሐመድ አላህን በመጥቀስ እንዲህ ሲል ተናግሯል፡- "ነቢይ ሆይ! እኛ ለአንተ ሚስቶችህን ፈቀድንልህ... ነብዩ ሊያገባት ቢፈልግ ነፍሷን ለነብዩ
ያደረገች አማኝ ሴት ሁሉ" ነገር ግን "ይህ ለአንተ ብቻ ነው እንጂ ለምእመናን አይደለም" (33፡50፣ አጽንዖት የተጨመረበት) በማለት በፍጥነት
ይጨምራል ። ከዚህም በላይ መሐመድ የማደጎ ልጁን የተፈታችውን ዘይነብን ለማግባት መለኮታዊ ቅጣት ደርሶበታል።
(33፡37)። የሚገርመው ይህ ፍቺ የተፈጠረው ነብዩ (ሰ.ዐ.ወ) ለዘይነብ ውበት ያላቸው አድናቆት ነው።
ከዚህ ሁሉ በተጨማሪ እግዚአብሔር ለእያንዳንዱ ሚስት የጋብቻ መብቷን “በጽድቅ” እንዲሰጣት ከሌላ መለኮታዊ የተገለጠ ሕግ የተለየ ነገር
እንዳደረገ እንድናምን እንጠይቃለን። መሐመድ አላህ በፈለገችበት ጊዜ የሚፈልጋትን ሚስት ማግባት እንደሚችል ነግሮታል፡- “ከነሱ የምትሻውን
(ማዞር) ታዘገያለህ፣ የምትሻውንም ትቀበላለህ” (33፡51)። እግዚአብሔር እንኳን መሐመድ ለሴቶች ባለው ፍቅር ላይ ፍሬን ማድረግ ነበረበት።
በመጨረሻም፡- «ለእናንተ (ከሴቶች በላይ ማግባት) ለእናንተ የተፈቀደላችሁም ከዚህ በኋላ ልትለውጡ አይገባችሁም» የሚል ራእይ ወረደለትና።
58. ሃይካልን 294 ይመልከቱ።
59. ኢቢድ., 436. የተጠቀሰው ምክንያት የበለጠ ገላጭ ነው, ማለትም "የእርሱን ርህራሄ አላግባብ መጠቀምን ለማስቆም" (!).
60. ኢቢድ., 437.
የመሐመድ ግምገማ 177 _
እነሱም (ለሌሎች) ሚስቶች ምንም እንኳን ውበታቸው ቢማርክህም።” (33፡52) የመሐመድን አለመመጣጠን መመልከት አንድ ሰው አይኑን
የከፈተ ሰው እንዴት ፍጹም የሞራል ምሳሌ እና ጥሩ ባል አድርጎ ሊቆጥረው እንደሚችል ያስገርማል።
የሴቶች ዝቅተኛ ሁኔታ. ቁርኣን እና ትውፊት ለሴቶች ከወንዶች ያነሰ ደረጃ አላቸው። የወንዶች የላቀ ደረጃ በቀጥታ በቁርኣን ውስጥ ባሉ
ትዕዛዞች ላይ የተመሰረተ ነው። ቀደም ሲል እንደተገለፀው ወንዶች ብዙ ሚስቶች (ከአንድ በላይ ማግባት) ማግባት ይችላሉ ነገር ግን ሴቶች ብዙ
ባሎችን ማግባት አይችሉም (ከአንድ በላይ ጋብቻ). ቁርኣን (2፡228) ወንዶች ከሴቶች የተሻለ ጥቅም እንዳላቸው ይናገራል። ቁርአን ለወንዶች
ሚስቶቻቸውን የመፍታት መብትን በግልፅ ሰጥቷቸዋል ነገርግን ለሴቶች እኩል መብት አልሰጠም "ወንዶች በእነሱ ላይ የጥቅም ደረጃ አላቸው"
(2፡228) በማለት። 61 በአንድ ወቅት መሐመድ አንዲት ሴት አገልጋይዋ እውነቱን ለማግኘት እንድትደበድባት ፈቀደ። ሃይካል እንደዘገበው
"አገልጋዩ ተጠርቷል እና አሊ ወዲያውኑ ያዛት እና ለአላህ ነብይ እውነቱን እንድትናገር ባዘዛት ጊዜ በጣም በሚያምም እና በተደጋጋሚ ይመታታል."
62 በመጨረሻም በቁርኣን መሰረት ወንዶች ሚስቶቻቸውን እንኳን ሊደበድቡ ይችላሉ፡- “ወንዶች በሴቶች ላይ የተሾሙ ናቸው ምክንያቱም አላህ

ከፊሉን በከፊሉ ላይ የበላይ ስላደረገ ነው።... በመኝታም ላይ አውርዳቸው ገርፏቸውም” (4፡34)። 63 ከዚህ በተጨማሪ ሙስሊም
ሴቶች መሸፈኛ ለብሰው ከባሎቻቸው ጀርባ መቆም እና ከኋላቸው ተንበርክከው ጸሎት ማድረግ አለባቸው። ሕጉ ሁለት ሴቶች በፍትሐ ብሔር
ውል እንዲመሰክሩ ያስገድዳል
ከአንድ ሰው በተቃራኒ.
64
ሰሂህ ላይ በተገኘው ሀዲስ ውስጥ የሴቶችን በእስልምና ዝቅተኛ ደረጃ የሚገልጽ ዘገባ የሚከተለውን እናገኛለን።
ኢብኑ አባስ (ረዲየላሁ ዐንሁ) እንደተረከው፡- ነብዩ (ሶ.ዐ.ወ) እንዲህ ብለዋል፡- “የገሀነም እሳትን ተገለጽኩኝ፣ ከነዋሪዎቿም አብዛኞቹ ከሓዲዎች
ሴቶች ነበሩ። "በአላህ ይክዳሉን?" (ወይስ አላህን ከሓዲዎች ናቸውን?) «እነሱ ባሎቻቸውን ከሓዲዎች ናቸው ለጸጋዎችም ለነርሱም የተደረገውን
በጎ ሥራ ከሓዲዎች ናቸው» ሲል መለሰ። 65
ስለሴቶች ከተናገሩት እነዚህ ሁሉ አባባሎች አንጻር የሙስሊም ተከራካሪዎች እንዲህ ሲሉ መስማት የሚያስደንቅ ሆኖ አግኝተውታል፡- “በእርግጥ
መሐመድ ሴትን ከማንም በላይ ያከበራት ብቻ ሳይሆን የሷ የሆነችውን ደረጃ ላይ አድርሷታል። ይህም መሐመድ
61. Rippin እና Knappert, 113-15 ይመልከቱ.
62. ሃይካል 336 ይመልከቱ።
63. ቁርኣን, የፒክታል ትርጉም, አጽንዖት ተጨምሯል. አሊ ይህን ጥቅስ በማለዘብ በአረብኛ ያልተገኘውን "ቀላል" የሚለውን ቃል በማከል እንደሚከተለው፡-
"(በመጨረሻም) ደበደቡዋቸው።"
64. አብዳላቲ, 189-91 ይመልከቱ.
65. አል-ቡካሪ, ጥራዝ. 1፣29።
178 ለመሠረታዊ የሙስሊም እምነት ክርስቲያናዊ ምላሽ
ብቻውን እስካሁን የቻለው"[!] 66 ሌላ ሙስሊም ጸሃፊ ደግሞ "እስልምና
ለሴቶች ያላትን መብትና ጥቅም ሰጥቷታል።
በሌሎች ሃይማኖታዊ ወይም ሕገ መንግሥታዊ ሥርዓቶች።” 67 እውነታዎቹ ፍትሐዊ ያሳያሉ
በተቃራኒው.
የመሐመድ የሞራል ጉድለት በአጠቃላይ። መሐመድ ከኃጢአት የራቀ ነበር። ቁርኣን እንኳን አላህን ይቅርታ መጠየቅ እንዳለበት በብዙ
አጋጣሚዎች ይናገራል። ለምሳሌ 40፡55 ላይ እግዚአብሔር እንዲህ አለው፡- “ታጋሽ ታገሥ፡ የእግዚአብሔር ቃል ኪዳን እውነት ነውና ስለ
ኃጢአትህም እግዚአብሔርን ይቅርታ ጠይቅ። በሌላ አጋጣሚ እግዚአብሔር መሐመድን "ከእግዚአብሔር በቀር ሌላ አምላክ እንደሌለ
እወቅ ለኃጢአተኛህም ለወንዶችና ለሴቶችም ምሕረትን ለምኝ" (47፡19፣ አጽንዖት ተጨምሯል)። ይህም ይቅርታ የሚፈለግለት ለሌሎች
ብቻ ሳይሆን ለኃጢአቱ ይቅርታ እንደሚፈለግ ፍጹም ግልጽ ያደርገዋል (48፡2)።
በቁርኣን ውስጥ ስለ መሐመድ ከተመዘገቡት እውነታዎች አንጻር፣ የመሐመድ ባሕርይ በእርግጥም እንከን የለሽ ነበር። በጣም ብዙ ተቀባይነት
ካላቸው የመሐመድ የሕይወት ታሪክ ጸሐፊዎች አንዱ እንኳን ኃጢአት እንደሠራ አምኗል። ሃይካል ስለ አንድ አጋጣሚ ሲናገር፡ “መሐመድ
በእውነቱ ከኢብኑ ኡሙ መክቱም ፊት ፊቱን ፊቱን ፊቱን አቁሞ ሲያባርረው ተሳስቷል። 68 ሃይካል አክሎም “በዚህ ረገድ እርሱ [መሐመድ]
እንደማንኛውም ሰው ተሳሳች ነበር። 69 ከሆነ፣ እንግዲያውስ መሐመድ በሙስሊሞች ዘንድ ሊወደስ ይችላል ብሎ ማመን ይከብዳል። የመሐመድ
ሥነ ምግባር በዘመኑ በነበሩት በብዙዎች ላይ ምንም ያህል መሻሻል ቢኖረውም፣ ብዙ ሙስሊሞች ለእርሱ ብለው የሚናገሩትን በሁሉም ጊዜያት
ለነበሩት ሰዎች ሁሉ ፍጹም አርአያነት የጎደለው ይመስላል። ከወንጌሉ ኢየሱስ በተለየ መልኩ ጠላቶቹን “ከእናንተ ስለ ኃጢአት የሚወቅሰኝ ማን
ነው?” በሚለው ጥያቄ ጠላቶቹን መቃወም አይፈልግም። ( ዮሐንስ 8:46 )
የቅዱስ ጦርነቶች (ጂሃድ) ችግር. ጦርነት መቼም ትክክል ነው ወይ የሚለውን ጥያቄ ወደ ጎን በመተው 70 መሐመድ በተቀደሱ ጦርነቶች (
ጂሃድ) ያምን ነበር። መሐመድ በመለኮታዊ መገለጥ ተከታዮቹን "በእግዚአብሔር መንገድ ተዋጉ" (2፡244) በማለት አዘዛቸው። አክሎም፣
“አረማውያንን ባገኛችኋቸው ስፍራ ተዋጉና ግደሏቸው” (9፡5)። ከሓዲዎችንም በተገኛችሁ ጊዜ (በተዋጋችሁ ጊዜ)።
አንገቶቻቸውን ምታ።"(47፡4) ባጠቃላይ "እነዚያን በአላህና በመጨረሻው ቀን የማያምኑትን ተዋጉ" (9፡29) በእርግጥም ጀነት ለአላህ ለሚዋጉ
ሰዎች ተስፋ ተሰጥቷቸዋል። ቤታቸውን የለቀቁ... ወይም የተጋደሉ ወይም የተገደሉ፣ - ከነሱ ላይ ኃጢአቶቻቸውን በእርግጥ አብስይላቸዋለሁ።
ከሥሮቻቸውም ወንዞች የሚፈሱባቸውን ገነቶች አገባቸዋለሁ።
66. ሃይካል፣ 298 ይመልከቱ።
67. አብዳላቲ፣ 184 ይመልከቱ። ለሴቶች እስላማዊ እና ቁርኣናዊ አመለካከት ለበለጠ ትችት፣ ዳሽቲ፣ 113-120 ይመልከቱ።
68. ሃይካልን 134 ይመልከቱ።
69. ኢቢድ., 134.
70. N. 1 ይመልከቱ.. Geisler, Christian Ethics: አማራጮች እና ጉዳዮች (ግራንድ ራፒድስ: ቤከር, 1989), ምዕራፍ 12.
የመሐመድ ግምገማ 1 79
ከእግዚአብሔር ፊትና ከፊቱ መልካም ምንዳ ነው” ( 3 ፡195 ፤ 2 ፡244 ፤ 4 ፡95 ዝ . አላህ ( 2፡244) በከሓዲዎች ላይ ። " 5፡36-38 ላይ ፣ የነዚያ በአላህ ላይ
[ማለትም፣ የካዱትን] እና መልክተኛውን የሚዋጉ፣ በምድርም ላይ ለማበላሸት በኃይል የሚታገሉ ሰዎች ቅጣቱ፡ መግደል ወይም መሰቀል ወይም
መገደል ነው። ከእጆችና እግሮች ከተቃራኒ ወገን ወይም ከአገር ተሰደዱ። እነዚህ ተገቢ ቅጣቶች መሆናቸውን በመገንዘብ እንደ "ሁኔታዎች" ላይ
በመመስረት, አሊ የበለጠ ጨካኝ የሆኑ የዓረቦች ጠላቶች እንደ "አይን መበሳት እና ያልታደለውን ተጎጂ ለሞቃታማ ፀሀይ እንዲጋለጥ ሲደረግ,
ትንሽ ማጽናኛ ይሰጣል. " ተሰርዘዋል! 71 በየትኛውም መንገድ ቢሆን በጠላቶች ላይ እንዲህ ያለው ጦርነትና ስደት በብዙ ተቺዎች ሃይማኖታዊ
አለመቻቻልን የሚያሳይ ግልጽ ምሳሌ ተደርጎ ይወሰድ ነበር።
72
የሞራል ጥቅም ችግር። መሐመድ ተከታዮቹ በንግድ የመካ ተሳፋሪዎች ላይ የሚያደርጉትን ወረራ አፀደቀ። 73 ነብዩ እራሱ ሶስት ወረራዎችን
መርቷል። የእነዚህ ጥቃቶች አላማ የገንዘብ ሽልማት ለማግኘት ብቻ ሳይሆን መካውያን እየጨመረ በመጣው የሙስሊሙ ሃይል ለመማረክ ጭምር
እንደነበር አያጠራጥርም። የእስልምና ተቺዎች በዚህ አይነቱ ዘረፋ ላይ ከባድ የሞራል ጥያቄዎችን ያነሳሉ። ቢያንስ እነዚህ ድርጊቶች በመሐመድ
የሞራል ፍጹምነት ላይ ጥቁር ጥላ እንደሚጥሉ ይሰማቸዋል።
በሌላ ጊዜ ደግሞ መሐመድ እሱን ለመግደል ኻሊድ የሚባል ጠላት እንዲዋሽ ተከታይን ማዕቀብ ሰጠው። ይህን አደረገ። ከዚያም በደህና ርቀት ላይ
ነበር ነገር ግን የሰውየው ሚስቶች ፊት "በሰይፉ ላይ ወድቆ ገደለው, የካሊድ ሴቶች ብቻ ምስክሮች ነበሩ እና ማልቀስ ጀመሩ.
ለእርሱም አልቅሱ።
74
በሌሎች አጋጣሚዎች መሐመድ ለፖለቲካዊ ጥቅም ግድያ ምንም ዓይነት ጥላቻ አልነበረውም። ታዋቂው አይሁዳዊ ካዕብ ኢብኑ አል-አሽራፍ
በመሐመድ ላይ አንዳንድ አለመግባባቶችን ሲያነሳና ስለ እሱ አስቂኝ ግጥም ሲያቀናብር ነቢዩ "ከካዕብ ማን ያድነኛል?" ወዲያው አራት ሰዎች
በፈቃደኝነት ሰጡ እና የካዕብን ጭንቅላት በእጃቸው ይዘው ብዙም ሳይቆዩ ወደ መሐመድ ተመለሱ። 75 ታዋቂው የዘመናችን እስላማዊ የሕይወት ታሪክ ጸሐፊ ሁሴን
ሃይካል የመሐመድ ሕይወት በሚለው መንጠቆው ብዙ ግድያዎችን አምኗል ። ከጻፈው አንዱ፡- “ነቢዩ (ሶ.ዐ.ወ) አዘዙ
71. ዩሱፍ አሊ፣ ቅዱስ ቁርኣን ፣ ማስታወሻ 738፣ 252።
72. በእነዚህ ግልጽ ትእዛዞች መሰረት እስልምናን እና የሙስሊሙን አሰራር ለዘመናት በማስፋፋት ሰይፍን በመጠቀም ሙስሊሙ "ይህ ትግል የተካሄደው ሰዎችን ወደ
አላህ እና ወደ ሀይማኖቱ ለመጥራት ነፃነትን ለማስከበር ነው" ሲል ባዶ ቀለበት አለው ይላል። (ሃይካል፣ 212 ተመልከት)።
73. Ibid., 357f.
74. ኢቢድ., 273.
75. ጉደል 74 እዩ።
180 ለመሠረታዊ የሙስሊም እምነት ክርስቲያናዊ ምላሽ
የኡቅባህ ኢብን አቡ ሙአይትን መገደል ። ዑቅባ 'ልጆቼን ማን ይንከባከበዋል መሐመድ?' ሲል ሲማፀን መሐመድም ‹እሳቱ። "76
መሐመድ ጠቃሚ ሆኖ ሲያገኘው ቃል ኪዳኑን ለማፍረስ ቸልተኛ እንዳልሆነ ራሱ ቁርኣን ይነግረናል። በተከበረው የዐረብ ወር ከመግደል ለመዳን
የረዥም ጊዜ ቃል ኪዳንን ለማፍረስ "መገለጥ" አግኝቷል፡- "በተከለከለው ወር ውስጥ መጋደልን ይጠይቁሃል። በውስጧ መታገል ከባድ (ኀጢአት)
ነው በላቸው። ግን ከባድ ነው። የአላህን መንገድ መቅረብ መከልከል በአላህ ዘንድ ነውን” (2፡217)። ዳግመኛም "አላህ ለናንተ (0 ሰዎች)
የመሐሎቻችሁን መፍቻ ወስኗል" (66፡2)። ከወጥነት ይልቅ፣ የመሐመድ ሥነ ምግባራዊ ሕይወት አንዳንድ ጊዜ በፍላጎት ይገለጻል።
የበቀል ችግር. ቢያንስ ሁለት ጊዜ መሐመድ እሱን የሚያፌዙ ግጥሞችን በማዘጋጀታቸው የተገደሉ ሰዎችን አዘዘ። ይህ ለፌዝ የሚደረግ ከልክ
ያለፈ ምሬት አንዳንዶች በዚህ አሳማኝ ባልሆነ መንገድ ይሟገታሉ፡- “እንደ መሐመድ ላለ ሰው፣ ስኬቱ በአብዛኛው የተመካው ሊያሸንፈው
በሚችለው ግምት ላይ ከሆነ፣ ከጠፋው ጦርነት ይልቅ ተንኮለኛ አሽሙር ድርሰት የበለጠ አደገኛ ሊሆን ይችላል። " 77 ነገር ግን ተቺዎች
እንደሚያሳዩት ይህ ተግባራዊ ብቻ ነው፣ ፍጻሜው የሚያጸድቀው - ትርጉሙን ስነምግባር ነው።
ምንም እንኳን ሃይካል እንደተናገረው “ሙስሊሞች ሁል ጊዜ ማንኛውንም ሴት ወይም ልጅ መግደልን ይቃወማሉ” ቢሆንም፣ “አንዲት አይሁዳዊት
ሴት አንድን ሙስሊም በመግደል የወፍጮ ድንጋይ በራሱ ላይ በመጣል ተገድላለች” ብሏል። 78 ሃይካል በሌላ ጊዜ እንደዘገበው “ሁለቱም ባሪያ
ሴቶች [መሐመድን በዘፈን ተቃውመዋል የተባሉት] ተከሰው ከጌታቸው ጋር እንዲገደሉ ተወሰነ። 79 አቡ አፌክ የተባለች አንዲት ሴት መሐመድን
(በግጥም) እንደሰደበች ሲታመን፣ ከመሐመድ ተከታዮች መካከል አንዱ “ሌሊት ላይ ጥቃት አድርሶባታል፣ አንዷ የምታጠባው በልጆቿ ተከቦ ነበር።
እና "በኋላ
ልጁን ከተጠቂው ላይ አውጥቶ ገደላት።" 80 ይህ ሁሉ በእርግጠኝነት
ለሰው ልጆች ሁሉ ታላቅ የሥነ ምግባር ምሳሌ የሚሆን አንድ ሰው ብቁ አይመስልም።
የመሐመድ ተከታዮች ለእርሱ የሚገድሉበት ቀናኢነት በጣም መጥፎ ነበር። ሃይካል ሴት ልጁን በመሐመድ ትእዛዝ ሊገድል የነበረ የአንድ አማኝ ቃል
መዝግቧል። የእስልምና ሁለተኛ ኸሊፋ የሆኑት ዑመር ኢብኑል ኸጣብ፣ “በአላህ እምላለሁ፣ እርሱ [ሙሐመድ]
76. H Haykal, 234 ይመልከቱ (ዝከ. 236-37፣ 243)።
77. ጉደል 74 እዩ።
78. ሃይካልን 314 ይመልከቱ።
79. ኢቢድ ., 410.
80. Ibid., 243, አጽንዖት ተጨምሯል.
የመሐመድ ግምገማ 181
ጭንቅላቷን እንድመታ ብትጠይቀኝ፣ ሳላቅማማ አደርገዋለሁ” [!] .81
የምህረት ማጣት ችግር. መሐመድ የመጨረሻውን የመዲና የአይሁድ ነገድ ከመካ ጠላቶች ጋር በሙስሊሞች ላይ አሲረዋል በሚል ጥርጣሬ ላይ
ጥቃት አድርሷል። ከዚህ ቀደም ከነበሩት ሁለት የአይሁድ ነገዶች በተለየ መልኩ በቀላሉ ከከተማው ከተባረሩት የጎሳ ሰዎች ሁሉ ተገድለዋል፣
ሴቶቹና ሕጻናቱም ለባርነት ተሸጡ። ይህንን ለማስረዳት የሚሞክሩ አንዳንዶች እንኳን ይህ የ"ጭካኔ ድርጊት" መሆኑን አምነው ጉዳዩን
ለማብራራት ሲሞክሩ "መሐመድ በአይሁዶች ላይ የፈፀመውን ጭካኔ ከበስተጀርባ ማየት አለበት ምክንያቱም የእነሱ ንቀት እና አለመቀበል ትልቅ
ተስፋ አስቆራጭ ነበር ። ሕይወቱን፣ ለተወሰነ ጊዜም የነቢይነት ሥልጣኑን ለማጥፋት ሙሉ በሙሉ ዝተዋል። 82 ይህ ቢሆን እንኳ፣ ሁለት ጥፋቶች
ትክክል አይደሉም። ያም ሆነ ይህ ይህ ወንዶቹን መግደልና የሴቶችና የሕፃናት ባሪያ ማድረግ ተገቢ ነውን? 83 እና፣ ከዚህም በላይ፣ የዚህ አይነት
ተግባር እንከን የለሽ የሞራል ባህሪ ያለው፣ ለሰው ዘር ሁሉ አርአያ የሚሆን ሰው ምሳሌ ነውን?
ታላቁ አቋም ነው የሚለውን ቀላል መከራከሪያ እናስተባብላቸዋለን” በማለት ምላሽ ሰጥቷል። ከህግ በላይ" 0]. 84
ማጠቃለያ
የአላህ ሙሉ እና የመጨረሻ መገለጥ ያለው የነቢያት የመጨረሻው ነው (በቁርአን ውስጥ) ይላል። ሙስሊሞች ይህንን አባባል የሚደግፉ ብዙ
ነገሮችን ያቀርባሉ፣ ለምሳሌ መሐመድ በቁርአን ውስጥ የተናገራቸው ትንበያዎች፣ የቁርአን ተአምራዊ ተፈጥሮ ፣ በመሐመድ የተከናወኑ
ተአምራት እና ፍጹም የሞራል ባህሪው። ነገር ግን፣ እንደተመለከትነው፣ የእነዚህ ማስረጃዎች ከተፈጥሮ በላይ ናቸው ከሚለው እጅግ በጣም ያነሰ
ነው፣ ምክንያቱም ክስተቶቹ በትክክል እንደተከሰቱ የሚያሳይ ምንም አይነት ተጨባጭ ማስረጃ ስለሌለ ወይም በእራሳቸው ክስተቶች ውስጥ
ምንም ከተፈጥሮ በላይ የሆነ ነገር ባለመኖሩ ነው።
81. ኢቢድ.፣ 439. ዳሽቲ በትክክል እንደተናገረው፣ “አንዳንድ ጊዜ በእውነቱ ጀግንነትን ለማሳየት በመፈለግ ወይም በግል ቂም የተከሰቱ ግድያዎች ለእስልምና
አገልግሎት ይሰጡ ነበር” (ዳሽቲ፣ ibid.፣ 101)።
82. አንድሬ, 155-56 ይመልከቱ.
83. ሙስሊም ይህንን ክስ ለመከላከል የሚሞክረው ሙከራ የክርስቲያን ሥልጣኔዎች ተመሳሳይ ድርጊት ፈጽመዋል በማለት “ጉዳዩን ወደ ሌላ አቅጣጫ ማስቀየር”
ከሚለው አመክንዮአዊ ስህተት ጋር የተያያዘ ነው (ሃይካል፣ 237 ይመልከቱ)። እንደዚያም ከሆነ ይህ ነብዩ በሴቶች ላይ የፈጸሙትን የበቀል እርምጃ አያጸድቅም። አንድ
ሰው ኢየሱስ እንዲህ ያለውን የሚያስነቅፍ ድርጊት ሲፈጽም ወይም ሲያጸድቀው መገመት አያስቸግርም።
84. ሃይካልን ይመልከቱ, 298, አጽንዖት የእኛ ነው.
182 ለመሠረታዊ የሙስሊም እምነት የክርስቲያን ምላሽ
በእርግጥ ሙስሊም ይህንን በእምነት መቀበሉን መቀጠል ይችላል። ነገር ግን በማስረጃ የተረጋገጠ ነው ብሎ መናገሩ ሌላ ነገር ነው። እናም
"ያልተመረመረ ህይወት መኖር ዋጋ የለውም" በሚለው በሶክራቲክ ትዕዛዝ የተስማማ ሙስሊም ያልሆነ (እና "ያልተመረመረ እምነት ለማመን
አይጠቅምም" ሊጨመር ይችላል) በእውነቱ ላይ የተመሰረተ እምነት ለማግኘት ወደ ሌላ ቦታ እንደሚመለከት ጥርጥር የለውም. .

9
የእስልምና እምብርት ነው ። የይገባኛል ጥያቄዎችን ማረጋገጥ ከተቻለ እስልምና እውነት ነው እና ሁሉንም የሚቃወሙ ሃይማኖታዊ ጥያቄዎችን
ጨምሮ
አይሁድ እና ክርስትና ውሸት ናቸው። በምዕራፍ 5 ላይ እንደተመለከትነው፣ ቁርኣን በንግግር የተጻፈ የእግዚአብሔር ቃል እንደሆነ ይናገራል፣
ከዋናው በሰማይ የተቀዳ ነው። በተጨማሪም፣ ሌሎች ሃይማኖታዊ ንግግሮች በተቃራኒው፣ ቁርኣን ሙሴን፣ ኢሳን እና ከርሱ በፊት የነበሩትን
ነቢያት ሁሉ የሾሙት የነቢያት የመጨረሻ እና ታላቅ በሆነው በመሐመድ በኩል የእግዚአብሔር ሙሉ እና የመጨረሻ መገለጥ ነው ይላል።
እንግዲያው እስልምናን የማይቀበል ማንኛውም ሰው ሙስሊሞች ስለ ቁርኣን የሚናገሩትን እንዲረዳ እና ሙስሊሞች የሚያቀርቡትን ማስረጃ
መመርመር በጣም አስፈላጊ ነው።
የቁርአን ኢስላማዊ እይታ ግምገማ _ _ _ _
ልዩ ስልጣን የቁርዓን የይገባኛል ጥያቄዎችን ከመገምገማችን በፊት ፣ ስለ ቁርኣን ምንነት መሰረታዊ የይገባኛል ጥያቄዎችን መገምገም ያስፈልጋል ። እነዚህም
በእግዚአብሔር አነሳሽነት፣ ስሕተት የለሽነቱ እና የመጨረሻነቱ ይጠቀሳሉ።
የቁርዓን መነሳሳት ።
ታላቁ የሱኒ ባለስልጣን አቡ ሀኒፋ የኦርቶዶክስ እምነትን ገልጿል "ቁርኣን የእግዚአብሔር ቃል ነው, እና የእሱ ተመስጧዊ ቃል እና መገለጥ ነው.
የእግዚአብሔር አስፈላጊ ባህሪ ነው. አምላክ አይደለም, ነገር ግን አሁንም ከእግዚአብሔር ጋር የማይነጣጠል ነው. " በእርግጥ "በጥራዝ ተጽፎአል፣
በቋንቋም ይነበባል... የእግዚአብሔር ቃል ግን አልተፈጠረም።" 1
1. ኪታብ አል-ዋሲያ፣ 77. ከአብዱል-ሀቅ የተወሰደ፣ 62. እንዲሁም አል-ማቱሪዲ በዊልያምስ፣ 182 በ Mutazilites ላይ የኦርቶዶክስ አቋምን ሲከላከል ይመልከቱ።
183
184 ለመሠረታዊ የሙስሊም እምነት የክርስቲያን ምላሽ
የሙስሊም ምሁር ዩሱፍ ኬ. ኢቢሽ እንዲህ ብለዋል፡- “በተለመደው መንገድ መጽሐፍ አይደለም፣ ከመጽሐፍ ቅዱስም ከብሉይም ሆነ ከሐዲስ
ኪዳን ጋር አይወዳደርም…. ከራሱ ከክርስቶስ ጋር ማወዳደር አለበት" አክሎም ፣ "ክርስቶስ በሰው መካከል የመለኮት መግለጫ፣ የመለኮታዊ ፈቃድ
መገለጥ ነበር፣ ቁርኣን እንደዛ ነው።" 2 ባጭሩ በክርስትና ቃል ሥጋ ሆነ በእስልምና ግን ቃል መጽሐፍ ሆነ! ቁርኣኑ ራሱ (በ 39፡1-2) “የዚህ መጽሐፍ
መውረድ ኃያል ጥበበኛው ከኾነው አላህ ነው። እኛ መጽሐፉን በእውነት አወረድንህ።” ይላል። 55፡1-2 ላይ እንዲህ ይላል፡- "(አላህ) እጅግ በጣም
ርኅሩኅ! ቁርኣንን ያስተማረው እርሱ ነው ። " (በተጨማሪም 3፡7፤ 41፡2-3፤ 12፡1-2፤ 20፡113 ይመልከቱ)። 25:6፤ 2:2-4፤ 43:43-44፤
6:19፤ 39:41።)
ስህተት እና ዘላለማዊ
በእርግጥ ቁርኣን የአላህ ቃል ከሆነ ፍፁም ስህተት የሌለበት ይሆናል ምክንያቱም እግዚአብሔር ስህተትን መናገር አይችልምና። በእርግጥ ይህ
በትክክል ነው ቁርኣን ለራሱ የሚናገረው፡- “ምስጋና ለአላህ ለዚያ ለባሪያው መጽሐፉን ላወረደ በእርሷም መጣመምን ያላደረገ ነው” (18፡1)።
እንደምናየው፣ የኦርቶዶክስ ሙስሊሞች ይህ ቁርአን የሚያስተምረውን ነገር ሁሉ፣ በሳይንስ ጉዳዮች ላይም ጭምር እንደሆነ ያምናሉ።
ሙስሊሞችም ቁርኣን ከመጀመሪያው ከሰማያዊው " የመፅሃፍ እናት " ግልባጭ ነው ብለው ያምናሉ። 85፡21-22 ላይ፣ “ አይ፣ ይህ የከበረ ቁርኣን ነው ፣ በ ሀ
ውስጥ እናነባለን። ታብሌት ተጠብቆ! " 43፡3-4 ላይ ደግሞ "እኛ ታውቁ ዘንድ (በዐረብኛ) ቁርኣን አደረግነው። እርሱም በዓለማት እናት ውስጥ
ነው። መጽሐፍ፣ በፊታችን፣ ከፍ ያለ (በክብር)፣ በጥበብ የተሞላ” (ዝከ. 13፡39)። ይህ ዘላለማዊ ኦሪጅናል ቁርአን ብለን የምናውቀው የምድር
መጽሐፍ አብነት ነው።
የመጨረሻው መገለጥ ለሰው ልጅ
ሙስሊሞች ቁርአን ከሌሎች ነባር እና ያልተበላሹ መለኮታዊ መገለጦች መካከል አንዱ ብቻ ነው ብለው አያምኑም። ቁርአን ለሰው ልጅ የመጨረሻ
ብርሃንና መመሪያ ይሆን ዘንድ ወደ መሐመድ የወረደ (ታንዚል) የወረደ ዘላለማዊ የእግዚአብሔር ቃል ነው ። እንደ ኦርቶዶክሳዊው እስልምና
እ.ኤ.አ.
ቁርኣን በባህሪው ከቀደሙት መገለጦች ሁሉ ይበልጣል። በብዙ አጋጣሚዎች ቁርኣን እራሱን እንደ "ግልጽ ክርክር" ይላቸዋል።
(አል-ቡርሃን)፣ ወይም “ብርሃን ” (አን-ኑር)፣ ወይም “ ማብራሪያው ” (አል-በያን)። 3 ውስጥ
እንዲያውም ከመግቢያው በኋላ (በሱራ 1) ቁርኣን የሚጀምረው በዚህ አባባል ነው፡- “ይህ መጽሐፍ ነው፤ በርሱ ውስጥ እግዚአብሔርን ለሚፈሩ
ያለ ጥርጥር መመሪያ አለ ” (2፡2)።
2. ዋዲ፣ 14
3. አጂጆላ፣ 104.
የቁርኣን ግምገማ 185
አብዱል አሃድ ዳውድ ስለ ቁርኣን ፍጻሜ ሲናገር "በቅዱስ ቁርኣን ውስጥ የአላህ ፈቃድ እና ቃል ከተገለጸ በኋላ የትንቢትና የመገለጥ ፍጻሜ አለና።"
4 10፡37 ላይ፡ “ይህ ቁርኣን... ከሱ በፊት ለነበሩት (አንቀጾች) አረጋጋጭ እና ለመጽሐፉ ምንም ጥርጥር የሌለበት የዓለማት ጌታ የኾነ ገላጭ ነው።
." ካትሬጋ ሲያጠቃልለው "ቁርኣን እንደ የመጨረሻው መገለጥ በቀደሙት ቅዱሳት መጻሕፍት (መገለጥ) ውስጥ የተካተቱት የእውነት ፍጽምና እና
ፍጻሜ ናቸው"። በአረብኛ የተላከ ቢሆንም "መጽሐፉ ለሁሉም ጊዜ እና ለሰው ልጆች ሁሉ ነው። የቁርኣን አላማ የአላህን ዘላለማዊ እውነት
በመመለስ የቀደመውን አንቀጾች መጠበቅ ነው።" 5 ክላሲካል ሙስሊም የነገረ መለኮት ምሁር ኢብኑ ተይሚያ "መሀመድ ያመጣው ሸሪዓ ውስጥ ያለው መመሪያ እና
እውነተኛ ሀይማኖት ከዚህ ቀደም በነበሩት ሁለት የሃይማኖት ህጎች ከነበሩት የበለጠ ፍፁም ነው" ብለዋል። 6 ባጭሩ ቁርኣን ልዩ እና የመጨረሻው
የአላህ መገለጥ ነው። "በእነዚህ የቁርአን ልዩ ባህሪያት ምክንያት ነው ሁሉም የአለም ህዝቦች በእሱ ላይ እምነት እንዲኖራቸው, ሌሎች
መንጠቆዎችን እንዲተዉ እና እሱን ብቻ እንዲከተሉት, ምክንያቱም በውስጡ አስፈላጊ የሆኑትን ሁሉ ይዟል. እንደ እግዚአብሔር ፈቃድ መኖር"
7
ቁርዓን መለኮታዊ ተአምር ነው ።
ቁርኣን የመጨረሻው መለኮታዊ መገለጥ ብቻ ሳይሆን ለሙስሊሞች (መሐመድን ጨምሮ) የመጨረሻው መለኮታዊ ተአምር ነው። “የቁርኣን
ተአምር” ምናልባት ስለ ቁርኣን በጣም መሠረታዊ እና ታዋቂ አስተምህሮ ነው። በእርግጥ መሐመድ ለሰሚዎቹ ያቀረበው ተአምር ቁርአን ብቻ
እንደሆነ ተናግሯል።
የቁርኣን ተአምራዊ ተፈጥሮ በዕይታ የእስልምና መሰረት እና ለመሐመድ ነቢይነት በጣም አስፈላጊው ማስረጃ ነው። ክላሲካል የሃይማኖት ምሁር
አል-ባቂላኒ ኢጃዝ አል-ቁርዓን በተሰኘው መጽሃፋቸው ላይ “ለዚያ [የቁርዓን ቅርንጫፍ] ሳይንስ [ ኢጃዝ አል-ቁርዓን ተብሎ የሚጠራው]
ልዩ ትኩረት መስጠት አስፈላጊ የሆነው ይህ ነው። የነብዩ (ሰ.ዐ.ወ) የነቢይነት አገልግሎት በዚህ ተአምር ላይ የተገነባ ነው። 8
የሙስሊም ይቅርታ ጠያቂዎች ስለ ቁርአን ተአምራዊ ባህሪ ብዙ ክርክሮችን አቅርበዋል። ሆኖም፣ አብዛኞቹ የእስልምና ሊቃውንት የበለጠ ትኩረት
የሚሰጡት በመጀመሪያዎቹ ጥቂት ክርክሮች ላይ፣ በተለይም የመጀመሪያው - ልዩ በሆነው የቁርአን የአጻጻፍ ስልት ላይ ነው።
4. ጉደል, 35-36. እንዲሁም ዳውድን ይመልከቱ።
5. ካትሬጋ እና ሼንክ፣ 27.
6. ኢብኑ ተይሚያ 350-69።
7. አጂጆላ, 96 ይመልከቱ; ዝ. 94-96.
8. ጀፈርሪ፣ እስልምና፡ መሐመድ እና ሃይማኖቱ፣ 54.
186 ለመሠረታዊ የሙስሊም እምነት ክርስቲያናዊ ምላሽ
የቁርአን መለኮታዊ አመጣጥ ክርክር
ልዩ የስነ-ጽሁፍ ዘይቤ
ለአብዛኞቹ ሙስሊሞች፣ የቁርኣን ከተፈጥሮ በላይ ተፈጥሮ ከሚያሳዩት እጅግ አስደናቂው ማስረጃዎች መካከል “በድንቅ ሁኔታ የተቀናበረ፣
በሚያስደንቅ ሁኔታ የተቀናበረ፣ እና ማንኛውም ፍጡር ሊደርስበት ከሚችለው በላይ ከፍ ያለ በሥነ ጽሑፍ ውበቱ ከፍ ያለ መሆኑ ነው። " 9
መሐመድ በራዕይ “ይህ ቁርኣን ከአላህ ሌላ ሊዘጋጅ የሚችል አይደለም” (10፡37) ብሏል። እሱ “የሰው ልጆች ሁሉ ከሆነ እና
ጂንኒዎች የዚህን ቁርኣን ብጤ ሊያመጡ ይሰበሰቡ ነበር።
ቢጤውን ማፍራት አልቻልኩም፣ "በመረዳዳት እና በመደጋገፍ እርስ በርሳቸው ቢደጋገፉም " (17:88፤ ዝ. 2:118፣ 151፣ 253፤ 3:108፤
28:86-87)።
ታዋቂው የቁርኣን ተርጓሚ ዩሱፍ አሊ “ምንም የሰው ልጅ ስብጥር የቁርአንን ውበት፣ ሀይል እና መንፈሳዊ ግንዛቤ ሊይዝ አይችልም” ብሏል። 10
ሙስሊሞች "ቁርኣን በአለም ላይ ካሉት አስደናቂ ነገሮች ሁሉ የሚደነቅ ድንቅ ነገር ነው።እንደሱ አይነት ምዕራፍ እንዲያመጡ የአለም ህዝቦች
ደጋግሞ ሲሞግት ቆይቶ ግን አልተሳካላቸውም እና ፈተናው እስከ ዛሬ ድረስ ምላሽ አላገኘም።" እነሱም ቁርኣን "በዓለም ላይ ከማንም በላይ
ሁለተኛ ነው" ብለው ያምናሉ።
11
ቁርኣን ራሱ 2፡23 ላይ የከሓዲዎችን መሠረታዊ ፈተና ሲናገር፡- “በባሪያችንም ላይ ከጊዜ ወደ ጊዜ ካወረድነው ነገር ከተጠራጣራችሁ፣ ብጤውን
ሱራ አምጡ። ምስክሮቻችሁንም ወይም ረዳቶቻችሁን ጥሩ። (ከእግዚአብሔር ሌላ ካሉ)፣ (ጥርጣሬዎችዎ) እውነት ከሆኑ ( ዝከ. 10፡38)።
መሐመድ እንደ ቁርኣን አይነት ምዕራፍ ስለማፍራት ላላመኑት ያቀረበውን ፈተና በተመለከተ የሙስሊም ይቅርታ ጠያቂው አጂጆላ "የቁርአን
መዝገበ ቃላት እና አጻጻፍ ለመለኮታዊ አመጣጥ እጅግ በጣም ጥሩ እና ተስማሚ ነው" ይላል። ከምንም በላይ፡ “ቁርኣን መለኮታዊ ምንጭ እንዳለው
በመግለጽ የሰው ልጅ ከቁርኣን ጋር የሚነጻጸሩ ጥቂት መስመሮችን በአንድነት ሳይቀር እንዲያወጣ ሞክሯል። ስለዚህም አክለውም “ፈተናው እስከ
ዛሬ ድረስ ምላሽ አላገኘም….
ሰው አላየውም አላየውምም እንደ እርሱ ነው!"
12
9. ጄፍሪ፣ 57 ይመልከቱ።
10. ጉደልን፣ 38 ን ይመልከቱ። የቁርኣን ኢ-ፍትሃዊነትን አስተምህሮ ለዝርዝር ማብራሪያ፣ በአይ-ሩማኒ በሪፒን እና ክናፐርት፣ የእስልምና ጥናት ጽሑፋዊ ምንጮች፣
49-59 ይመልከቱ።
11. ኔልስ፣ 38
12. አጂጆላ, 90.
የቁርኣን ግምገማ 187
የቁርኣንን ተአምር ከሌሎች ነብያት ጋር በማነፃፀር አንድ የእስልምና ሃይማኖት ተከላካዮች በቁርአን ድርሰት ውስጥ ያለው ተአምራዊነት በአይነቱ
የበለጠ ውጤታማ እና ከበሽታው ፈውስ የበለጠ የላቀ እንደሆነ ተናግሯል። ቀንድ ዕውሮች፣ ለምጻሞች፣ ሙታንን ማነቃቃት፣ በትርም ወደ እባብ
መለወጥ፣ ወዘተ።” ለምን? ነገር ግን የቁርኣን አንደበተ ርቱዕነት ተአምራዊነቱ ምንም ጥርጥር የለውም ምክንያቱም አንደበተ ርቱዕ የሆነ ነገር
ነውና።
ተፈጥሯዊ እና ሊገኙ ከሚችሉ ክህሎቶች ውስጥ አንዱ አይደለም.
"13
ሙሐመድ ' S ILTERACY
ይህ ክርክር ከቀዳሚው ጋር አብሮ ይሄዳል። እንደውም አንድ ክፍል ይመሰርታሉ። በማንኛውም ሁኔታ, የኋለኛው ለቀድሞው ጥንካሬ ይሰጣል.
ለሙስሊሞች እንደ ቁርኣን ያለ የስነ-ጽሁፍ ድንቅ ነገር መፈጠሩ በራሱ አስደናቂ ነገር ነው ብለው ይከራከራሉ። ነገር ግን ማንበብና መጻፍ
በማይችል ሰው መጻፉ የበለጠ አስደናቂ ነው። ይህ ከተፈጥሮ በላይ በሆነ መገለጥ ካልሆነ በቀር እንዴት ይገለጻል ይላሉ? ቁርኣኑ መሐመድ
“ያልተማረ ነብይ” እንደነበር በግልፅ ይናገራል (7፡157)። ወይም ፒክታል እንደተረጎመው መሐመድ “ማንበብና መጻፍ የማይችል” ነበር።
ስለዚህም ሙስሊሞች በመለኮታዊ መገለጥ ብቻ ማንበብና መጻፍ የማይችል ሰው እንደ ቁርኣን ያለ የሥነ-ጽሑፍ ድንቅ ሥራ መሥራት ይችላል
ብለው ያምናሉ። አባባላቸውን ለማጠናከር በአረብኛ ቋንቋ የሰለጠኑ ምርጥ ሊቃውንት እንኳን እስከ ዛሬ ድረስ ከቁርኣን አንደበተ ርቱዕነት ጋር
እኩል መሆን እንደማይችሉ አጥብቀው ይናገራሉ። የመሐመድ ፈተና አሁንም በከሓዲዎች ላይ ነው፡- “[በላቸው]፡- ብጤዋን ሱራ አምጡ – (10፡38)።
ፍጹም ጥበቃ
ሙስሊሞች ለቁርአን ተአምራዊ ባህሪ ብዙ ጊዜ የሚሰጡት ሌላው ማስረጃ አስደናቂ ጥበቃው ነው። 15፡9 ላይ፡- “ እኛ መልእክቱን ያለ ጥርጥር
አወረድን፤ እኛም (ከጥፋት) በእርግጥ እንጠብቀዋለን። ማውላና መሐመድ አሊ “ቁርኣን አንድ ነው፣ እና በዲያክሪቲካል ነጥብ እንኳን የሚለያይ ቅጂ
ከአራት መቶ ሚሊዮን ሙስሊሞች መካከል በአንዱ አልተገናኘም” ብለዋል። “ተከራካሪ አንጃዎች ሲኖሩ እና ሁልጊዜም ነበሩ ነገር ግን ያው ቁርኣን
በአንድ እና በሁሉም እጅ ነው ያለው።... በጽሑፉ ላይ ትንሽ ልዩነት ያለው የእጅ ጽሑፍ
አይታወቅም."
14
የሙስሊም ሊቃውንት እንደሚጠቁሙት፣ ከሌሎቹ ቅዱሳን መንጠቆዎች በተቃራኒ፣ “ቅዱስ ቁርኣን በሰው ልጅ ታሪክ ውስጥ ብቸኛው መለኮታዊ
የወረደ ቅዱሳት መጽሐፍት ነው፣ እሱም እስከ አሁን ድረስ በትክክል ተጠብቆ ቆይቷል።
13. AI-ባቂላኒ፣ ተአምር እና አስማት፣ 16.
14. ማውላና መሐመድ አሊ፣ መሐመድ እና ክርስቶስ (ላሆር፣ ህንድ፡ አህመዲያ አንጁማን-ኢ-ልሻአት-ኢ-እስልምና፣ 1921)፣ 7.
188 ለመሠረታዊ የሙስሊም እምነት ክርስቲያናዊ ምላሽ
መልክ።” ይህ ማለት “ቁርኣን ወደ ነብዩ ሙሐመድ (ሶ.ዐ.ወ) በወረደበት በአረብኛ ቃላቶች እና በመለኮታዊ መገለጥ ባዘዘው መሰረት በትክክል
እንዳስቀመጡት ነው። 15 ይህ ከዚህ በፊት ታይቶ የማይታወቅ እና ወደር የማይገኝለት አስደናቂ የፍፁም ጥበቃ ድንቅ የእግዚአብሔር ልዕለ-
ተፈጥሮአዊ ጣልቃገብነት ምልክት ተደርጎ ይወሰዳል።
በቁርአን ውስጥ ያሉ ትንቢቶች
አንዳንድ የሙስሊም ተከላካዮች ቁርዓን ትክክለኛ ትንበያዎችን እንደያዘ ትልቅ ነጥብ ያነሳሉ፣ እነሱም ይላሉ፣ ሁሉንም ነገር በሚያውቅ፣
የወደፊቱንም ጭምር በሚያውቀው በእግዚአብሔር እርዳታ ብቻ ነው። በብዛት የተጠቀሰው ትንቢት በ 30፡2-4 ይገኛል። ይህ ከመሆኑ በፊት
“ከጥቂት ዓመታት በፊት” ሮማውያን በፋርሳውያን ላይ ድል እንደሚቀዳጁ ተንብዮ እንደነበር ይነገራል። እንደሚከተለው ይነበባል፡- “የሮማ
ግዛት… በቅርቡ ድል ይሆናል—በጥቂት ዓመታት ውስጥ”። ዩሱፍ አሊ “ጥቂት ዓመታት” ማለት ከሦስት እስከ ዘጠኝ ዓመታት የሚደርስ አጭር ጊዜ
ማለት ነው። ሮማውያን ኢየሩሳሌምን ባጡበት ጊዜ ( 614-15 ዓ.ም.) እና በፋርሳውያን ላይ ድል በኢየሱስ ( 622 ዓ.ም.) መካከል ያለው ጊዜ ሰባት
ዓመታት ነበር። ይህ፣ ብዙ ሙስሊሞች እንደሚሉት፣ የቁርኣን ከተፈጥሮ በላይ ተፈጥሮ ማረጋገጫ ነው ።
የቁርአንን ተአምራዊ ተፈጥሮ ለመከላከል የቀረበው ሌላው “ትንቢት” በምዕራፍ 89፡1-5 ላይ ነው፣ አንዳንድ ሊቃውንት እስልምና ከታዋቂው የመሐመድ ሂጅራ ወደ
መዲና ከመድረስ በፊት ያሳለፈውን አስር አመት ስደት ለማመልከት ይጠቅሳሉ ። ሌሎች፣ ብዙም የማይታወቁ "የተፈጸሙ ትንቢቶች" በሙስሊም
ይቅርታ ጠያቂዎችም ቀርበዋል። ከእነዚህ ውስጥ አብዛኞቹ ለኢስላማዊ ኃይሎች ድል እንደሚሆኑ ቃል የተገቡ ናቸው።
ለእነዚያ የካዱትን «በቅርቡ ያሸንፋሉ ወደ ገሀነምም ትሰበሰባላችሁ» በላቸው። (3፡12)።
ጌታቸውም ወደ እነርሱ አወረደ፡- « እኛ በደለኞችን በእርግጥ እናጠፋቸዋለን። በምድርም ላይ በእርግጥ ዘውታሪዎች እናደርጋችኋለን ከነርሱም
በኋላ እንተካቸዋለን።» (14፡13-14)።
ይህ እውነት መኾኑ ለነርሱ እስከሚገለጽላቸው ድረስ (በምድር ላይ) በነፍሶቻቸውም ውስጥ ታምራቶቻችንን በቅርቡ እናሳያቸዋለን።( 41:53)
“The Religion of Islam” በተሰኘው ረጅሙ ስራው ላይ “ትንቢቶች በእርግጠኝነት ከተነገሩ በኋላ እና ጠላቶቹ ጠላቶች እንደሆኑ የሚገልጽ ትንቢት
ከተነገረ በኋላ እናገኘዋለን። እስልምና ማፈር እና መጥፋት አለበት ... ያ እስልምና
15. ሃኒፍ, 18-19.
የቁርኣን ግምገማ 189
እስከ ምድር ዳርቻ ድረስ መስፋፋት እና በመጨረሻ በሁሉም የዓለም ሃይማኖቶች ላይ ድል ማድረግ አለባት። "16
የቁርዓን አንድነት _
ሙስሊሞች አንዳንድ ጊዜ የቁርአንን ራስን መቻል ለመለኮታዊ አመጣጥ ማስረጃ አድርገው ይጠይቃሉ፡- “(ከሓዲዎች) ቁርኣንን አያስቡምን ከአላህ
ሌላ ዘንድ በነበረ ኖሮ በእርግጥም በነበራቸው ነበር። በውስጧ ብዙ መለያየት አገኘ።” (4፡82) ዩሱፍ አሊ ስለዚህ አንቀጽ ሲናገር "የቁርኣን አንድነት
ከየትኛውም የተቀደሰ መጽሐፍ እንደሚበልጥ አይካድም። አሁንም ግን በአላህ ዓላማ እና ንድፍ አንድነት ካልሆነ በስተቀር እንዴት እንቆጥረው?"
አያይዘውም “ከሰው ልጅ አንፃር ብዙ ልዩነቶችን ልንጠብቅ በተገባን ነበር ምክንያቱም (1) ያወጁት መልእክተኛ ምሁር ወይም ፈላስፋ ስላልነበሩ፣
(2) በተለያዩ ጊዜያት እና ሁኔታዎች የታወጀ ሲሆን እና (3) ለሁሉም የሰው ልጅ ክፍሎች የተነገረ ነው። ሆኖም "ከጂግ-ሳው እንቆቅልሽ በተሻለ
አንድ ላይ ይጣጣማል" ብሎ ያምናል. 17 ሱዛን ሀኔፍ “ከመጀመሪያ እስከ መጨረሻ ያለውን አጠቃላይ ወጥነት ከተመለከትን… ቁርኣንን በሰው
ደራሲነት መፈረጅ የማይቻል ነው ” በማለት አጥብቃለች።
የቁርአን ሳይንሳዊ ትክክለኛነት
አንዳንድ የዘመኑ የእስልምና ተከላካዮች ከሳይንሳዊ ትክክለኛነት እስከ መለኮታዊ ሥልጣኑ ድረስ ይከራከራሉ። ይህ ሙግት ከቅርብ ጊዜ ወዲህ
ተወዳጅነት እያገኘ የመጣ ሲሆን በፈረንሳዊው ጸሃፊ ሞሪስ ቡካይል “ መጽሐፍ ቅዱስ፣ ቁርኣን እና ሳይንስ” በሚል ርዕስ በሰፊው በተሰራጨው
መጽሃፍ ተደግፏል ። የመጽሐፉ ዓላማ መጽሐፍ ቅዱስ ብዙ ውስጣዊ እና ሳይንሳዊ ቅራኔዎችን ቢይዝም ቁርኣን ግን ከእንደዚህ አይነት ውስብስብ
ነገሮች የጸዳ መሆኑን ለማሳየት ነው። ቡካይል እንዲህ ሲል ጽፏል.
በዚህ ጥናት ውስጥ የተካተቱት ሃሳቦች እሱ ከሳይንሳዊ ነጥብ የመነጨ ነው።
እይታ. ለአንድ ሰው የማይታሰብ ነው ወደሚል መደምደሚያ ይመራሉ
መኖር በሰባተኛው ክፍለ ዘመን ዓ.ም. ማረጋገጫዎችን ለመግለፅ
ቁርኣን ከወር አበባ ውጪ በሆኑ የተለያዩ ጉዳዮች ላይ እና ለ
ከብዙ መቶ ዓመታት በኋላ ሊገለጥ ከነበረው ጋር እንዲስማማ። ለ
እኔ፣ ስለ ቁርአን የሰው ማብራሪያ ሊኖር አይችልም። 19
ከቡካይል መጽሐፍ በተጨማሪ በአሁኑ ጊዜ በእስላማዊ አገሮች ውስጥ እንደዚህ ያሉ መጽሃፎች አስተናጋጅ አሉ (ነገር ግን በጣም ትንሽ ውስብስብ
ናቸው)
16. መሐመድ ኦል፣ የእስልምና ሃይማኖት (ላሆር፣ ፓኪስታን፡ አህመዲያህ አንጁማን ኢሻ ' በእስልምና፣ 1950)፣ 249።
17. ዩሱፍ አሊ፣ ቅዱስ ቁርኣን፣ 205።
18. ጉደል 39 እዩ።
19. ቡካይ, 130.
190 ለመሠረታዊ የሙስሊም እምነት ክርስቲያናዊ ምላሽ
የቁርኣን ተአምራዊነት በቅርብ ጊዜ ሳይንሳዊ የተደገፈ
ግኝቶች.
አስደናቂው የቁርአን ሒሳባዊ መዋቅር
ለቁርኣን መለኮታዊ አመጣጥ አንድ በቅርቡ በጣም ታዋቂ ማስረጃ ነው የተባለው የሂሳብ ተአምራዊ ነው። ለምሳሌ በአለም ላይ ታዋቂው
የሙስሊም ተከራካሪ አህመድ ዲዳት በቁርአን ተአምር ላይ ቁርአን በአስራ ዘጠኝ ቁጥር ላይ የተመሰረተ የሂሳብ ተአምር ነው ይላል። ይህ ቁጥር
የተመረጠው "አንድ" በሚለው ቃል ውስጥ ያሉትን የፊደላት አሃዛዊ እሴት ድምር በመሆኑ እና የቁርኣን መልእክት እግዚአብሔር አንድ ነው የሚል
ነው። 20 ራሻድ ካሊፋ፣ የቱክሰን፣ አሪዞና መስጊድ ኢማም፣ The Computer Speaks: God's Message to the
ዓለም፣ ክርክሩን በአስራ ዘጠኝ ነጥቦች (ሌላ ምን?) ጠቅለል አድርጎ ያቀርባል። የመጀመሪያዎቹ ጥቂቶቹ እነሆ፡-
(1) የቁርአን መክፈቻ አስራ ዘጠኝ አረብኛን ያካትታል
ፊደላት.
(2) የመጀመሪያውን የቁርኣን መገለጥ ያቋቋሙት ታዋቂ ቃላት
አሥራ ዘጠኝ ቃላት ነበሩ።
(3) የመጨረሻው የቁርኣን ራእይ አስራ ዘጠኝ ቃላትን የያዘ ነው።
(4) ቁርኣን 114 ምዕራፎችን ማለትም 19 x 6. 21 ይዟል።
ይህ ሁሉ ምን ያረጋግጣል? እንደ ካሊፋ አባባል "የቁርኣን የመጀመሪያ ፊደላት እና የሂሳብ አከፋፈላቸው ከጥርጣሬ በላይ የሆኑ ሁለት ነገሮችን
ያረጋግጣሉ፡ ቁርኣን የአላህ ቃል ነው እና ቁርኣንም በፍፁም ተጠብቆ ቆይቷል።" 22 ብዙ ሚስጥራዊ ወይም ምስጢራዊ የእስልምና ኑፋቄዎች
በተለያዩ የሒሳብ ቁጥሮች መካከል ያለውን ግንኙነት ለቁርኣን መነሳሳት ጠንካራ ማረጋገጫ አድርገው ያገኙታል።
የተለወጡ ህይወቶች
አንዳንድ ጊዜ ለቁርኣን አንድ የመጨረሻ ማረጋገጫ የቁርአን ተፅእኖ ቀጥተኛ ውጤት ተደርገው የሚወሰዱት የተለወጡ ህይወት እና ባህሎች ነው።
ይህን ነጥብ በተመለከተ አጂጆላ እንዲህ ሲል ጽፏል.
በቅዱስ ቁርኣን የተደረገው ለውጥ በአለም ታሪክ ወደር የማይገኝለት በመሆኑ ልዩ ነኝ ማለቱ ከአስራ ሶስት መቶ አመታት በፊት እንደነበረው ሁሉ
ዛሬም ተግዳሮት ሳይኖረው ቀርቷል።...ለተሿሚዎቹ እንዲህ አይነት አዲስ ህይወት የሰጣቸው እምነት የለም። እንዲህ ዓይነቱ ሰፊ መጠን -
በሁሉም የሰዎች እንቅስቃሴ ቅርንጫፎች ላይ ተጽእኖ የሚያሳድር ሕይወት; የግለሰብ, የቤተሰብ, የ
20. የአረብኛው ቃል ዋሂድ ነው። በአረብኛ ፊደላት ለቁጥሮች ጥቅም ላይ ይውላሉ. የዚህ ቃል አራቱ የአረብኛ ፊደላት አሃዛዊ እሴት አላቸው በድምሩ 19 ናቸው።
21. ራሻድ ካሊፋ፣ ኮምፒዩተሩ ይናገራል፡ የእግዚአብሔር መልእክት ለአለም (Tuscon: !man, Mosque of Tuscon, Arizona, USA, 1981), 198, 200.
22. ካሊፋ፣ ቁርዓን፡ ተአምረኛው ምስላዊ አቀራረብ፣ 200።
የቁርኣን ግምገማ 191
ህብረተሰብ, ብሔር, ሀገር; እና የማንቂያ ቁሳቁስ እንዲሁም
ሥነ ምግባራዊ ፣ ምሁራዊ እና መንፈሳዊ። ቁርኣን የሰው ልጅን ከዝቅተኛው የውርደት ጥልቀት ወደ ከፍተኛው የስልጣኔ ጫፍ በመቀየር የዘመናት
የተሀድሶ ስራ ፍሬ አልባ በሆነበት በአጭር ጊዜ ውስጥ አስመዝግቧል። 23
የማስረጃው ምርመራ
ኢስላማዊው የቁርአን ጥያቄ ከየትኛውም ትልቅ ሀይማኖት ጋር ወደር የለውም። ለዚህ የይገባኛል ጥያቄ የቀረቡት ማስረጃዎች ብዙ እና የተለያዩ
ናቸው። ለእውነት ፍላጎት ያለው ማንኛውም አሳቢ ሰው በጥንቃቄ እንዲመረምር ይጠይቃሉ። ምላሾቹን ከዚህ በላይ ማስረጃዎቹ በቀረቡበት
ቅደም ተከተል እንይዛቸዋለን።
ልዩ የስነ-ጽሁፍ ዘይቤ
ቁርአን ተአምር ነው? መሐመድ ነው ብሎ ተናግሯል፣ እና አብዛኞቹ ሙስሊሞች በእርግጥ፣ ነቢይ ነኝ ለሚለው ማረጋገጫ ያቀረበው ብቸኛው
ተአምር እንደሆነ ያምናሉ። ይህንን የቁርኣን መለኮታዊ አመጣጥ ጥያቄ ከመገምገማችን በፊት የዚህ አይነት ተአምር ምን ማለት እንደሆነ መረዳት
ያስፈልጋል።
ሙስሊሞች ለተአምራት የተለያዩ ቃላትን ይጠቀማሉ። ለሙስሊሞች ተአምር ሁሌም የእግዚአብሄር ስራ ነው። በእርግጥ ተፈጥሮን መጣስ
አይደለም, ይህም እግዚአብሔር በተለመደው እና በተደጋጋሚ የሚሰራበት መንገድ ብቻ ነው. ስለዚህም ተአምራት እንደ ካዋሪክ "የአጠቃቀም
ሰባሪ" ተደርገው ይታያሉ ። በአረብኛ ብዙ የተአምር ቃላት አሉ ነገር ግን በቁርኣን ውስጥ የተጠቀሰው ምልክት አያህ ብቻ ነው (2፡118፣ 151፣
253፤ 3፡108፤ 28፡86-87)። 24 ሙስሊም ምሁራን ነብይነትን የሚያረጋግጥ ተአምር ለመሰየም የተጠቀሙበት ቴክኒካል ቃል ሙድጂዛ ነው።
ብቁ ለመሆን (1) በማንኛውም ፍጥረት የማይሰራ የእግዚአብሔር ድርጊት መሆን አለበት; (2) በዚያ ክፍል ውስጥ ከተለመዱት ነገሮች በተቃራኒ;
(3) የዚያን ነቢይ ትክክለኛነት ለማረጋገጥ ያለመ; (4) መጪውን ተአምር ከማወጁ በፊት; (፭) በትክክል በተነገረው መንገድ ተፈጽሟል። (6)
በነቢዩ እጅ ብቻ የተፈጸመ; (7) ከትንቢታዊ መግለጫው ጋር በምንም መንገድ አይቃረንም። (8) እንደገና ለማባዛት ከተጋረጠበት ጊዜ ጋር; (9)
በተገኘ ማንኛውም ሰው። ሙስሊሞች ሙሴ፣ ኤልያስ እና ኢየሱስ እነዚህን መመዘኛዎች የሚያሟሉ ተአምራትን ሠርተዋል ብለው ያምናሉ። 25
ጥያቄው፡ የቁርኣን አንደበተ ርቱዕነት እነዚህን መስፈርቶች አሟልቷልን? ቅጹን ግምት ውስጥ ያስገባ እንደሆነ መልሱ አሉታዊ ነው።
23. አጂጆላ, ibid., 100-101 ይመልከቱ.
24. እዚህ ያለው ውይይት ቀጥሎ በማርቆስ % V. ፎርማን በጥሩ ባልታተመ ወረቀት በመሐመድ ሕይወት ውስጥ የእስልምና ተአምር የይገባኛል
ጥያቄዎች ግምገማ ላይ" (Liberty University, Lynchburg, Va., 1991)።
በእስልምና ኢንሳይክሎፔዲያ ውስጥ "ሙድጂዛ" የሚለውን ተመልከት .
192 ለመሠረታዊ የሙስሊም እምነት የክርስቲያን ምላሽ
የቁርአን ይዘት. በመጀመሪያ፣ ተአምረኛ ነው የተባለውን የጽሑፍ ቅርጽ እንመልከት።
አንደበተ ርቱዕነት ለመለኮታዊ ተመስጦ እንደ ፈተና በጣም አጠራጣሪ ነው። መሐመድ በጣም ተሰጥኦ እንደነበረው ብቻ ያረጋግጣል። ከሁሉም
በኋላ ሞዛርት በስድስት ዓመቱ የመጀመሪያውን ሲምፎኒ ጻፈ! የእሱ ሙሉ የሙዚቃ ኮርፐስ የተመረተው ሠላሳ አምስት ዓመት ሳይሞላው ስለሆነ
ሞዛርት የበለጠ ተሰጥኦ ነበረው። መሐመድ እስከ አርባ ዓመቱ ድረስ የቁርኣንን ሱራዎች ማምረት አልጀመረም። ነገር ግን ሙስሊም የሞዛርት
ስራዎች ናቸው የሚሉት
እንደ ቁርኣን ተአምረኛ?
26
አንደበተ ርቱዕነት ፈተና ቢሆን ኖሮ ጉዳይ
ለብዙ ስነ-ጽሑፋዊ ክላሲኮች መለኮታዊ ስልጣን ሊደረግ ይችላል። ሆሜር ኢሊያድ እና ኦዲሲን ለማምረት እንደ ነቢይነት ብቁ ይሆናል ።
ሼክስፒር በእንግሊዝኛ ቋንቋ አቻ የለውም። ነገር ግን ሙስሊሞች እንደ ሮሚዮ እና ጁልየት ያሉ ስራዎችን ለመስራት ወይም የሼክስፒርን
ስራዎች መለኮታዊ ተመስጦ ለመቀበል የሚደረገውን ተግዳሮት ለመቀበል በጭንቅ ነበር።
በተጨማሪም ቁርአን በአረብኛ ስራዎች መካከል እንኳን ተወዳዳሪ የለውም። የእስልምና ምሁር ሲጂ ፒፋንደር "በምንም መልኩ የቁርኣን ስነ-
ጽሁፋዊ ስልት በአረብኛ ቋንቋ ከተጻፉት መጽሃፎች ሁሉ የላቀ ነው የሚለው ጭፍን ጥላቻ የሌላቸው የአረብ ሊቃውንት አለም አቀፋዊ አስተያየት
አይደለም" ብለዋል። ለምሳሌ “አንዳንዶች በአንደበት እና በግጥም ከሙአላካት ወይም ከመጋማት ወይም ከሀረሪ መብለጡን ይጠራጠራሉ፣ ምንም
እንኳን በሙስሊም ቢሆንም
ብዙ ሰዎች እንዲህ ያለውን አስተያየት ለመግለጽ ደፋር አይደሉም።
27
ኢራናዊው የሺዓ ሊቅ አሊ ዳሽቲ ግን ቁርኣን በርካታ ሰዋሰዋዊ ግድፈቶች እንዳሉት ይከራከራሉ። መሆኑን ልብ ይሏል።
ቁርአን ያልተሟሉ እና ያለተፍቺዎች እገዛ ሙሉ በሙሉ የማይታወቁ ዓረፍተ ነገሮችን ይዟል። የውጭ ቃላቶች, ያልተለመዱ የአረብኛ ቃላቶች
እና ከመደበኛው ትርጉም ውጭ ጥቅም ላይ የሚውሉ ቃላት; የሥርዓተ-ፆታ እና የቁጥር ስምምነትን ሳያከብሩ የገቡ ቅጽሎች እና ግሶች;
አመክንዮአዊ ያልሆነ እና ሰዋሰዋዊ በሆነ መንገድ የተተገበሩ ተውላጠ ስሞች አንዳንድ ጊዜ ማጣቀሻ የሌላቸው; እና በግጥም ምንባቦች ውስጥ
ብዙውን ጊዜ ከርዕሰ-ጉዳዩ የራቁ እንደሆኑ ይተነብያል።
አክለውም “እነዚህ እና ሌሎች በቋንቋው ውስጥ ያሉ ግድፈቶች አሉ።
የቁርአንን አንደበተ ርቱዕነት ለሚክዱ ተቺዎች ሰፊ ቦታ ተሰጥቷል።
"28
ይዘረዝራል።
ብዙ ምሳሌዎች (74፡1፤ 4፡160፤ 20፡66፤ 2፡172 እና የመሳሰሉት)፡ ከነሱም አንዱ፡- “በሱራ 49 (ኦል-ሆጆራት) ቁጥር 9 ላይ፡- ‘ሁለት
የምእመናን ክፍሎች ከጀመሩ እርስ በርሳችሁ ተዋጉ፣ በመካከላቸው እርቅን ፍጠር፣ ትርጉሙም 'መዋጋት ጀመሩ' የሚለው ግስ በብዙ ቁጥር ነው፣
ነገር ግን በድርብ ውስጥ እንደ ርዕሰ ጉዳዩ 'ሁለት ወገኖች' መሆን አለበት። አኒስ ኤ. ሾሮሽ በቁርኣን ውስጥ ያሉ ሌሎች የስነጽሁፍ ጉድለቶችን
ይዘረዝራል። ለምሳሌ፣ 2፡177 ላይ ቃሉን አመልክቷል።
26. ፎርማን፣ 14 ይመልከቱ።
27. ፕፋንደር, 264.
28. ዳሽቲ, 48-49.
የቁርኣን ግምገማ 193 _ _
ሳቢሪን በአረፍተ ነገሩ ውስጥ ስላለው ቦታ ሳቢሮን መሆን ነበረበት ። እንደዚሁም ሳቢኢን 5፡69 ላይ ካለው ሳቢዮን የበለጠ ትክክለኛ አረብኛ
ነው ። እንዲሁም ሾሮሽ በ 3፡59 ላይ " በአረብኛ ትልቅ ስህተት " እንዳለ አስተውሏል ። 29 ዳሽቲ እንዲህ ሲል ይደመድማል: - "ለማጠቃለል,
ከመደበኛው የአረብኛ ህግጋቶች እና አወቃቀሮች ከመቶ በላይ የቁርዓን ጥፋቶች ተስተውለዋል. "30 በትንሹ ለመናገር የቁርአን አረብኛ, ብዙውን
ጊዜ አንደበተ ርቱዕ ቢሆንም, ፍጹም አይደለም ወይም አይደለም. ወደር የለሽ።
ከዚህም በላይ አንዳንድ ቀደምት የሙስሊም ሊቃውንት ቁርኣን በአጻጻፍ መልኩ ፍጹም እንዳልሆነ አምነዋል። ዳሽቲ “በመጀመሪያዎቹ የሙስሊም
ሊቃውንት መካከል ትምክህተኝነት እና ግትርነት ከመስፋፋቱ በፊት እንደ ኢብራሂም ኦን-ናሳም ያሉ አንዳንዶቹ የቁርኣን አደረጃጀት እና አገባብ
ተአምራዊ እንዳልሆኑ እና እኩል ወይም የበለጠ ዋጋ ያላቸው ስራዎች እንደሆኑ በግልጽ አምነዋል። ሌሎች ፈሪሃ አምላክ ባላቸው ሰዎች መፈጠር”
ምንም እንኳን አንዳንዶች ይህንን አመለካከት ቢያወግዙም (በ 17፡90 ላይ በሰጡት ትርጓሜ) ሌሎች “ተማሪዎች እና በኋላም የኦነሳም
አድናቂዎች እንደ ኢብን ሀዝም እና ኦል-ኻያት ያሉ የመከላከያ ፅሁፎችን ሲፅፉ እና ሌሎች በርካታ የሞታዘላውያን ትምህርት ቤት መሪ አርቢዎች
ሃሳባቸውን አካፍለዋል።
አስተያየት."
31
ቁርኣን በአረብኛ በጣም አንደበተ ርቱዕ መጽሐፍ ቢሆንም፣ ይህ መለኮታዊ ስልጣን እንዳለው አያረጋግጥም ነበር። በዕብራይስጥ ወይም በግሪክ
ወይም በሌላ ቋንቋ እጅግ በጣም አነጋጋሪ የሆነውን መጽሐፍ በተመለከተ ተመሳሳይ ክርክር ሊቀርብ ይችላል። ፕፋንደር እንደተናገረው፣ “ቁርኣን
በአንደበተ ርቱዕነት፣ ውበታዊ እና ግጥም ከሌሎች መጽሃፎች ሁሉ እጅግ የላቀ መሆኑ ከጥርጣሬ በላይ ቢረጋገጥ እንኳን የአንድ ወንድ ጥንካሬ
ጥበቡን ወይም የሴትን ብልሃት ከማሳየቱ በላይ ተመስጦውን አያረጋግጥም ነበር። መልካም ምግባሯን ውበታት"
32
በሌላ አነጋገር፣ በሥነ ጽሑፍ አንደበተ ርቱዕነት እና በመለኮታዊ ሥልጣን መካከል ምንም ዓይነት ምክንያታዊ ግንኙነት የለም። ሉዓላዊው አምላክ
(ሙስሊሞች የሚቀበሉት) ከፈለገ በዕለት ተዕለት ቋንቋ ለመናገር ሊመርጥ ይችላል። ቢበዛ አንድ ሰው ለመከራከር ሊሞክር ይችላል (ሳይሳካለት፣
አምናለሁ) 33 እግዚአብሔር ከተናገረው በጣም በድፍረት ይናገራል። ነገር ግን እንደዚያም ሆኖ ብቻ እግዚአብሔር ተናግሯል ብሎ መሞገት
አመክንዮአዊ ስህተት ነው።
29. ሾሮሽ, 199-200.
30. ዳሽቲ 50 ይመልከቱ። በተጨማሪም እንደ ማህሙድ ኦዝ-ዘማክሻሪ (1075-1144 ዓ.ም) ያሉ የቁርዓን ሊቃውንት “ጥያቄውን በመጠየቅ እና ሰዋሰዋዊ ስህተቶች
እንዳሉ በመገመት እነሱን ለማስረዳት ከንቱ ሙከራ ማድረጋቸውንም ገልጿል። የአረብኛ ሰዋሰው ህግጋትን በመቀየር መፈታት አለበት"(51)።
31. ኢቢድ, 48.
32. ፒፋንደር, 267.
33. ሙስሊሞች ስለ እግዚአብሔር ሉዓላዊነት ባላቸው አመለካከት (ምዕራፍ 1 ይመልከቱ)፣ አላህ በፈለገው መንገድ ለመናገር ይመርጣል። ማንም ሰው ሀሳቡን
መግለጽ ያለበትን ስነ-ጽሑፋዊ መንገድ ሊነግረው አይችልም።
194 ለመሠረታዊ የሙስሊም እምነት የክርስቲያን ምላሽ
መለኮታዊ አመጣጥ ምልክት አድርገው ሰጥተዋል ። ሙስሊሞች የእነዚህን ሥራዎች መነሳሳት ይቀበላሉ ? ለምሳሌ የማኒካውያን መሥራች
የሆነው ፋርሳዊው ማኒ “ሰዎች እንደ ጰራቅሊጦስ [“ረዳት” ኢየሱስ በዮሐንስ 14 ላይ ቃል ገብቷል] ምክንያቱም አርታንድ የተሰኘ መጽሐፍ
በማዘጋጀት በሚያማምሩ ሥዕሎች ተሞልቷል ። " በተጨማሪም “መጽሐፉ ከእግዚአብሔር እንደ ተሰጠው፣ ማንም ሕያው ሰው በውበቱ ውስጥ
ካሉት ምስሎች ጋር የሚመጣጠን ሥዕል መሳል እንደማይችል፣ ስለዚህም መጽሐፉ ከእግዚአብሔር እንደ ተገኘ በግልጽ ተናግሯል። 34 ነገር ግን
ማንም ሙስሊም ይህንን ጥያቄ አይቀበለውም። ታዲያ ለምን ሙስሊም ያልሆኑ ሰዎች የስነ-ጽሁፍ ውበትን ለመለኮታዊ ስልጣን ትክክለኛ ፈተና
አድርገው መቀበል አለባቸው?
በመጨረሻም የቁርኣን ውበት በምንም አይነት መልኩ “የተማሩ ሰዎች ሁሉ” የተስማሙበት ድምዳሜ አይደለም። በእውነቱ ብዙ በምዕራቡ ዓለም
የሚኖሩ ብዙ ሰዎች የካርሊል ፍርድን ይመለከቷቸዋል፡- “1 ከመቼውም ጊዜ እንዳደረገው በጣም አድካሚ፣ አድካሚ፣ ግራ የተጋባ፣ ጨካኝ፣
ጨዋነት የጎደለው ነው። የግዴታ ስሜት ካልሆነ በቀር ምንም ሊረዳው አይችልም። ማንኛውንም አውሮፓን በ
የቁርአንን ይዘት ለማያውቁ አንባቢዎች ጥቂት ሱራዎችን እንጠቅሳለን (በታዋቂው የሙስሊም ምሁር ዩሱፍ አሊ የተተረጎመ) እና አንባቢዎች
ስለእያንዳንዱ ሰው ተወዳዳሪ የሌለው ውበት ለራሳቸው ይፍረዱ። የቁርኣን ሱራ።
ሱራ 111፡
የእሳት ነበልባል አባት እጅ ይጥፋ! ይጥፋ! ከሀብቱ ሁሉ ከትርፉም ሁሉ አይጠቅመውም። በቅርቡ የሚቃጠለውም በነበልባል እሳት ውስጥ ይሆናል።
ሚስቱ ማገዶውን ትሸከማለች፤ ከዘንባባ ቃጫ የተፈተለ ገመድ አንገቷን ዙሩ።
ሱራ 109፡
በላቸው፡ 0 እናንተ ከሓዲዎች! እኔ የምትግገዙትን አልገዛም። የምግገዛውንም አትገዙም። ትገዙት የነበራችሁትንም አልገዛም። የምግገዛውንም
አትገዙም። እርሱ ለአንተ መንገድህ ለእኔም የእኔ ነው።
ሱራ 105፡
በዝሆኖች ጓዶች ላይ እንዴት እንዳደረገ አታይምን ? ተንኮላቸውን አሳሳተ። በእነርሱም ላይ የአእዋፍን በረራዎች ከጭቃ ድንጋዮች እየመታቸው ያዘ
። ከዚያም ከግንድና ከገለባ እንደ ባዶ ሜዳ አደረጋቸው።
ሱራ 97፡
እኛ ይህንን (መልእክት) በመሸጋገሪያይቱ ሌሊት ውስጥ በእርግጥ አወረድነው። የስልጣን ምሽት ነው።
34. Pfander, 264 ይመልከቱ.
የቁርኣን ግምገማ 195
ከአንድ ሺህ ወር የተሻለ። በውስጧ መላእክቱና መንፈሱ በአላህ ፍቃድ ይወርዳሉ።በነገሩ ሁሉ ላይ ሰላም ነው። ... ይህ እስከ ማለዳ ድረስ!
ሱራ 91፡
በፀሐይም እምላለሁ። በጨረቃዋ ስትከተለው; (የፀሓይዋን) ክብር በምትወጣበት ቀን እምላለሁ። በሌሊት እምላለሁ። በፊርማኑም እምላለሁ።
በምድርም በወርድዋም እምላለሁ። ስለ ስህተቱ እና ስለ መብቱ መብራቱ። ያጠራውን በእውነት ተሳክቶለታል፣ ያጠፋታልም ይወድቃል! ሰሙድ
(ሰዎች) በበደላቸው (ነቢያቸውን) አስተባበሉ። እነሆ ከነሱ በጣም መጥፎው ሰው ተከራከረ። የአላህም መልክተኛ ለነሱ፡- «እርሷ የአላህ ግመል
ናት፤ መጠጥዋንም አትከልክሉዋት» አላቸው። ከዚያም (ሐሰተኛ ነቢይ ሆነው) ካዱ። ጌታቸውም በወንጀላቸው ምክንያት አሻራቸውን
አበሰራቸው። አስተካክላቸውም። ለእርሱም ፍጻሜዋን ፍራቻ የለውም።
አረብኛን ጠንቅቀው የሚያውቁት እነዚህ ጽሑፎች በሥነ ጽሑፍ እና በሃይማኖት ታሪክ ውስጥ ካሉት እጅግ ውብ አገላለጾች ያነሱ ናቸው።
ሙሐመድ ' S ILTERACY
ብዙ ሙስሊሞች የቁርአን ይዘት መለኮታዊ አመጣጥ ማረጋገጫ ነው ብለው ይከራከራሉ። ይህ መልእክት ያለው መንጠቆ እንደ መሐመድ ካሉ
መሀይም ነቢይ ሊመጣ እንደማይችል አጥብቀው ይከራከራሉ። ተቺዎች ግን ለተቃራኒው የሚከተሉትን ምክንያቶች ያቀርባሉ.
አንዳንዶች መሐመድ መሃይም ነበር ወይ ብለው ይጠይቃሉ። አንድ ባለስልጣን እንዳስገነዘበው፣ በቁርዓን ውስጥ “ያልተማረው” ነብይ (7፡157)
የተተረጎመው አል ኡምኒ የሚሉት የአረብኛ ቃላት ፣ “ ከመሃይምነት ” ይልቅ ‘አረማውያን’ ይሁን። ፕፋንደር ይስማማሉ፣ የዐረብኛው ሐረግ
“ያልተማረው ነቢይ” ሳይሆን “አህዛብ ነቢይ” ማለት እንዳልሆነ እና መሃይምነትን አያመለክትም። 35 ቃሉም 62፡2 ላይ የተገለጸው በዚህ መንገድ ነው።
"እርሱ ያ በአህዛብ (አል- ኡምኒ) ውስጥ የላከ ነው" እንደሌሎች በርካታ ሱራዎች (2፡73፤ 3፡19፣ 69፤ 7፡156)።
መሐመድ ሙሉ በሙሉ መሃይም ላይሆን እንደሚችል የሚጠቁሙ አንዳንድ መረጃዎች አሉ። ለምሳሌ “የሁዳይባ ውል ሲፈረም መሐመድ ከዓሊ
ብዕሩን ወስዶ ዓልይ ‘የአላህ መልእክተኛ’ ብሎ የሾመበትን ቃል በመምታት በምትኩ “የአብዱ ልጅ” የሚለውን ቃል በእጁ ጻፈ። "አላህ።" እና
"ትውፊትም ይነግረናል፣ መሀመድ እየሞተ እያለ እስክርቢቶና ቀለም ጠራ።
35. Ibid., 254. እንዲሁም Watt, Bell የቁርአን መግቢያ, 33-34 ይመልከቱ.
196 እምነቶች ለመሠረታዊ ሙስሊም የክርስቲያኖች ምላሽ
ተተኪውን የሚሾም ትእዛዝ እንዲጽፍ ኃይሉ ግን ከቶታል።
የጽሑፍ ቁሳቁሶች ከመምጣታቸው በፊት."
36
ከዚህም በተጨማሪ ደብሊው ሞንትጎመሪ ዋት "ብዙ መካውያን ማንበብና መጻፍ እንደቻሉ ይታወቃል፣ እና ስለዚህ አንድ ቀልጣፋ ነጋዴ፣ መሐመድ
እንደነበረው፣ ስለ ጥበባት ነገር ያውቃል የሚል ግምት አለ።" 37 በእርግጥም የሙስሊም ሊቃውንት እንኳን መሐመድን "በአስተዋይነቱ ፍፁም"
ብለው ይጠሩታል። 38 በተጨማሪም፣ መሐመድ ቀደም ባሉት ዓመታት መደበኛ ሥልጠና ባይኖረውም፣ እንደ እሱ ያለ አስተዋይ ሰው በኋላ ላይ
ራሱን ሊይዝ የማይችልበት ምንም ምክንያት የለም። በሰው ልጅ ታሪክ ውስጥ "ራሱን ያስተማረ" የስነ-ጽሁፍ ሰው እሱ ብቻ አይሆንም።
መሐመድ መሃይም መሆኑ ቢታወቅም ቁርኣን በእግዚአብሔር የተነገረለት መሆኑን በምክንያታዊነት አይከተልም። ሌሎች ሊሆኑ የሚችሉ
ማብራሪያዎች አሉ. ምንም እንኳን መደበኛ ባይሆንም መሐመድ ታላቅ ችሎታ ያለው ብሩህ ሰው ነበር። በተጨማሪም, የእሱ ጸሐፊው ቅጥ
ሊያደርገው ይችል ነበር. በዚያን ጊዜ ይህ የተለመደ ነገር አልነበረም። ሆሜር ዓይነ ስውር ስለነበር እሱ ራሱ የጻፈውን ታሪኮች አልጻፈም።
በመጨረሻም፣ አንዳንድ ተቺዎች የመሐመድ የመጀመሪያ ግንዛቤ ትክክል ነበር፣ መረጃውን የተቀበለው ከላቁ እርኩስ መንፈስ ነው ብለው
ይከራከራሉ። 39 በዚህ ሁኔታ ቁርኣን የመሐመድን ብልህነት ሳይሆን የመንፈስን ያንጸባርቃል። ያም ሆነ ይህ፣ መደበኛ ያልሰለጠነ ሰው እንኳን
የቁርኣን ምንጭ ሊሆን ይችላል ብሎ ማሰብ አይቻልም።
ፍጹም ጥበቃ
ፍጹም የሆነ ጥበቃ መለኮታዊ መነሳሳትን ያረጋግጣል? የቁርኣን ተቺዎች ለብዙ ምክንያቶች አሉታዊ መልስ ይሰጣሉ።
አንደኛ፡ ቁርአንን ስለመጠበቅ ብዙ ጊዜ ከባድ መግለጫ አለ። ምንም እንኳን አሁን ያለው ቁርኣን በአጠቃላይ የሰባተኛው ክፍለ ዘመን የኡትማኒክ
ሪሴሽን በጣም ጥሩ ቅጂ መሆኑ እውነት ቢሆንም፣ በትክክል ከመሐመድ የመጣው ይህ ነው የሚለው እውነት አይደለም። 40 ለዚህ መደምደሚያ
ብዙ ማስረጃዎችን ማቅረብ ይቻላል።
(1) ቀደም ሲል እንደተገለፀው (በምዕራፍ 5) ቁርኣን በመጀመሪያ የተሸመደበው በሃይማኖታዊ ተከታዮች ነበር፣ አብዛኞቹም መሐመድ ከሞተ
በኋላ ተገድለዋል። ቀደምት ባህል እንደሚለው፣ የመሐመድ ጸሐፍት በወረቀት፣ በድንጋይ፣ በዘንባባ ቅጠሎች፣ በትከሻ ምላጭ፣ የጎድን አጥንት እና
ቁርጥራጭ ቆዳ ላይ ይጽፉ ነበር። ሙስሊሞች በመሐመድ የህይወት ዘመን ቁርኣን እንደተጻፈ ያምናሉ። ነገር ግን፣ እንደ ዛይድ ምስክርነት፣ ሀ
36. ኢቢድ., 255.
37. ደብሊው ሞንትጎመሪ ዋት፣ መሐመድ፡ ነቢይ እና ስቴትማን (ዳግም ህትመት፡ ለንደን፡ ኦክስፎርድ ዩኒቨርሲቲ ፕሬስ፣ 1967)፣ 40።
38. ጉደል 72 እዩ።
39. ስለዚህ ነጥብ ተጨማሪ ማብራሪያ ለማግኘት ምዕራፍ 8 ን ተመልከት።
40. John Gilchrist, Jam' al-Quran: የቁርአን ጽሑፍ- (ቤኖኒ, ደቡብ አፍሪካ: ኢየሱስ ለሙስሊሞች, 1989).
የቁርኣን ግምገማ 197
የዘመኑ እና የመሐመድ ተከታይ፣ አቡበከር “የቁርኣንን [የተለያዩ ምዕራፎች እና አንቀጾች] ፈልጉ እና አንድ ላይ እንዲሰበስቡ” ተጠየቀ። እሱም
እንዲህ ሲል መለሰ፡- “በዚህም መሰረት ቁርኣንን ፈለግኩት ፡- ቅጠል ከሌላቸው የዘንባባ ቅርንጫፎች፣ ከቀጭን ነጭ ድንጋዮች እና ከወንዶች
ጡቶች እሰበስባለሁ ። በርካታ የሙስሊም ማህበረሰቦች የተለያዩ የቁርአን ቅጂዎችን እየተጠቀሙ እንደነበር ዘግቧል። እንደገና፣ ዘይድ በይፋ
የተሻሻለውን የቁርኣን ቅጂ እንዲቆጣጠር ተጠራ። እስከ ዛሬ ድረስ ወጥ የሆነና ሳይበላሽ የቆየው ይህ እትም ነው እንጂ በቀጥታ ከመሐመድ የመጣ
ምንም ዓይነት ኦሪጅናል ቅጂ አይደለም።
(2) ታዋቂው አውሮፓዊ አርኪኦሎጂስት አርተር ጀፈርሪ የቁርአንን ጽሑፍ በኡስማን ደረጃ ከማሳየቱ በፊት ያለውን ሁኔታ የገለጸበትን ቁሳቁስ
ፎር ዘ ታሪክ ኦፍ ቁርአን የሚል መጽሐፍ ጽፏል። ከሙስሊሞች አባባል በተቃራኒ ከኡስማን ክለሳ በፊት ብዙ የተለያዩ ጽሑፎች እንደነበሩ ያሳያል።
ጀፈርሪ ሲያጠቃልለው “ወደ የኡስማን ተሃድሶ ዘገባ ስንመጣ፣ ስራው በንባብ ውስጥ የዲያሌክቲካል ልዩነቶችን የማስወገድ ጉዳይ ብቻ ሳይሆን
መደበኛ ደረጃን ለመመስረት አስፈላጊ የሆነ የፖሊሲ ግርዶሽ እንደነበር በፍጥነት ግልጽ ይሆንልናል። ጽሑፍ ለመላው ኢምፓየር። በተጨማሪም፣
“በመዲና፣ መካ፣ ባስራ፣ ኩፋ እና ደማስቆ ባሉ ታላላቅ የሜትሮፖሊታን ማዕከላት ውስጥ ወደ ኮዲሲሲዎች በተዘጋጁት ስብስቦች መካከል ሰፊ
ልዩነቶች ነበሩ” ብሏል። ስለዚህ " የዑስማን መፍትሔ "እብድማን ኮዴክስን ቀኖና በማድረግ ሌሎች ሁሉ እንዲወድሙ ማዘዝ ነበር" ስለዚህ፣
“በዑስማን (ረዐ) የተጻፈው ጽሑፍ ከብዙ የጽሑፍ ዓይነቶች መካከል አንዱ ብቻ ስለመሆኑ ብዙም ጥርጥር የለውም።
በጊዜው መኖር"
42
ከዚህ አጠቃላይ ምልከታ ጋር በመስማማት ዋት በሁለት ኮዴክቶች መካከል ስላለው ልዩነት ሲወያይ - የሩፋው ኢብኑ መስዑድ እና የሶሪያው ኢብን
ካእብ - እንዲህ ሲል ጽፏል፡- “የመጀመሪያዎቹ ኮዴኮች ምንም ቅጂዎች የሉም፣ ግን የተለዋጭ ንባቦች ዝርዝር ከላይ ከተጠቀሱት ሁለቱ መሮጥ
ሰፊ ነው።
በሁለቱም ጉዳዮች ላይ ወደ አንድ ሺህ ወይም ከዚያ በላይ እቃዎች."
43
የቅርብ ጊዜ ግኝቶች የቁርአንን ጽሑፋዊ ብልሹነት ያረጋግጣሉ። ጄይ ስሚዝ እነዚህ ሙስናዎች ምን ያህል መጠነ ሰፊ እንደነበሩ ዘግቧል፣ በዚህም
ያልተበረዘ የቁርአን ቅጂ ባህላዊ እስላማዊ የይገባኛል ጥያቄን አበላሽቷል።
44
(3) ከታዋቂው የእስልምና እምነት በተቃራኒ ዛሬ ሁሉም ሙስሊሞች አንድ እና አንድ የቁርአን ቅጂ አይቀበሉም። የሱኒ ሙስሊሞች ይቀበላሉ
41. Pfander, 258-59 ይመልከቱ.
42. ጀፈርሪ፣ 7-8 ተመልከት።
43. ዋት፣ የቤል የቁርአን መግቢያ፣ 45.
44. www.debate.org.uk/topics/history/bib-qur/contents እና www.answeringislam.org/quran /text/ index ይመልከቱ።
198 ለመሠረታዊ የሙስሊም እምነት የክርስቲያን ምላሽ
መሐመድ ቁርአንን እንዲያስተምሩ ከተፈቀደላቸው ጥቂት ሰዎች መካከል አንዱ የሆነው የመሱድ የሳሂህ ወግ፣ ስልጣን ያለው። ሆኖም በእነርሱ
ጥቅም ላይ የዋለው የኢብኑ መስዑድ ኮዴክስ ከኡትማኒው ሪሴሽን ብዙ ልዩነቶች አሉት። በሁለተኛው ሱራ ውስጥ ብቻ ወደ 150 የሚጠጉ
ልዩነቶች አሉ። በሁለቱ መካከል ያለውን ልዩነት ለማሳየት ጄፈርሪ ጥቂት ዘጠና አራት ገጾችን ይወስዳል። ብዙ ሙስሊሞች እንደሚሉት ልዩ ልዩ
ንባቦች የአነጋገር ዘይቤ ብቻ እንዳልነበሩም አሳይቷል። ለምሳሌ፣ አንዳንዶቹ ልዩነቶች አንድ ሙሉ ሐረግ የሚያካትቱ ሲሆን ሌሎች ደግሞ ሙሉ
ዓረፍተ ነገሮችን ይተዋሉ። ጀፈርሪ ሲያጠቃልለው "ኡስማን ቀኖና የሰጡት ጽሁፍ ከብዙ ተቀናቃኝ ፅሁፎች ውስጥ አንዱ ብቻ እንደሆነ ግልፅ ነው
።
(4) ሰፊ ተቀባይነት ያለው ኢስላማዊ ባህል በአሁኑ ቁርኣን ውስጥ ያልተገኙ አንዳንድ ነገሮችን ያሳያል። ከመሐመድ ሚስቶች አንዷ የሆነችው
አኢሻ እንዲህ አለች፡- “ከቁርኣን ከተወረዱት መካከል አሥር የታወቁ (አንቀጾች) ስለ—መጥባት የተከለከለው፡ ከዚያም በአምስት ታዋቂ ሰዎች
ተሽረዋል። ከዚያም የአላህ መልእክተኛ ሞቱ፤ እነሱም ከቁርኣን የሚነበቡ ናቸው። 46 ሌላው በዛሬው ቁርኣን ውስጥ ያልተገኘው ነገር ምሳሌ
ዑመር እንዲህ ብለዋል፡- “አላህ ሙሐመድን በእውነት የላከው ሲሆን በርሱም ላይ መፅሐፍን አወረደ።በዚህም የተወገዘ አንቀጽ ልዑሉ አላህ
ካወረደው ውስጥ ነው። የአላህ መልእክተኛ በድንጋይ ወግረን በኋላም ወግረናል በአላህም መጽሐፍ ውስጥ የአመንዝራ ሰው ዕዳ አለበት። 47 ይህ
የመጀመሪያ መገለጥ የተለወጠ ይመስላል እና አንድ መቶ ግርፋት በድንጋይ መወገር እንደ ዝሙት ቅጣት ተተካ (24፡2)።
(5) የሰይጣን ጥቅሶች የሚባሉት በዋናው ጽሑፍ ላይ ሌላ ለውጥ ያሳያሉ። ከእነዚህ ጥቅሶች በአንዱ እትም መሠረት መሐመድ በመካ ውስጥ
ቀደምት መገለጥ ነበረው፣ ይህም ለተወሰኑ ጣዖታት መማለድ ያስችላል።
አል-ኮት እና አል-ኡዛ እና አል-ማናት, ሶስተኛውን, ሌላውን ግምት ውስጥ ያስገባዎታል? እነዚያ ስዋኖች የተከበሩ ናቸው።
ምልጃቸው ይጠበቃል; የእነሱ መውደዶች ችላ አይባሉም."
ከዚህ ከተወሰነ ጊዜ በኋላ መሐመድ የመጨረሻዎቹን ሶስት መስመሮች (ቁጥር) የሚሰርዝ እና አሁን በ 53፡21-23 ላይ የምናገኘውን በመተካት
ሌላ መገለጥ ተቀበለ፣ ይህም ለእነዚህ ጣዖት አምላኪዎች መማለድ ያለውን ክፍል ተወ።
45. Watt, ix-x ይመልከቱ.
46. Pfander, 256 ይመልከቱ.
47. ኢቢድ., 256.
48. ዋት, 60 ይመልከቱ.
የቁርኣን ግምገማ 199
ዋት እንደሚለው፣ ሁለቱም ስሪቶች በይፋ ተነበዋል። የመሐመድ ማብራሪያ ሰይጣን አሳስቶታል እና አስገባው
እሱ ሳያውቅ የውሸት ጥቅሶች።
49
(6) ክሌር-ትስዳል፣ በሙስሊሞች መካከል ታዋቂ ሰራተኛ፣ አሁን ባለው ቁርአን ውስጥ እንኳን አንዳንድ ልዩነቶች እንዳሉ ጠቁመዋል።
ከተለያዩ ንባቦች መካከል መጥቀስ ይቻላል፡- ( 1) በሱራ XXVIII 48 ላይ አንዳንዶች “ሳሂራኒ”ን ለ “ሳሂራኒ” ያነባሉ። : (3) በሱራ XXXIV፣ 18፣ ለ "ራባና
ባኢድ" አንዳንዶች "rabuna ba'ada" አንብበዋል ፡ (4) በሱራ XXXVIII 22 ላይ "ቲስዩን" ሌላ ንባብ "ቲሳቱን" ነው። (5) በሱራ XIX፣ 35 ላይ፣
“ለመሰብሰብ” አንዳንዶች “መሰባሰብን” ያነባሉ። 50
(7) የሺዓ ሙስሊሞች በቁጥር አናሳ ቢሆኑም በዓለም ላይ ካሉት ትልቁ የእስልምና ክፍል ከመቶ ሚሊዮን በላይ ተከታዮች ያሉት እነሱ ናቸው።
ኸሊፋ ዑስማን ሆን ብለው ስለ A1i የሚናገሩ ብዙ የቁርኣን አንቀጾችን እንዳስወገዱ ይናገራሉ። 51
ኤል ቤቫን ጆንስ ጉዳዩን “ የመስጂድ ሰዎች” በተሰኘው መጽሃፋቸው ላይ “እውነት ቢሆንም ለአስራ ሁለት መቶ ዓመታት ያህል ምንም አይነት
ንፁህ የሆነ ጽሁፍ ያለው ሌላ ስራ አለመቅረቱ እውነት ቢሆንም ምናልባት እኩል ሊሆን ይችላል ማንም ሌላ ሰው ይህን ያህል ከባድ የመንጻት ችግር
አልደረሰበትም። 52 የማጽዳት ስራው የተካሄደው ቀደም ብሎ ነው እናም ሙስሊሙ የተሳሳተ ስለሆነ በትክክል ተጠብቆ ቆይቷል ይላሉ።
(8) አሁን ያለው ቁርኣን በመሐመድ እንደተናገረው ፍጹም ቃል በቃል ቅጂ ቢሆንም ዋናው በእግዚአብሔር መንፈስ መሪነት መያዙን
አያረጋግጥም። የሚያሳየው የዛሬው ቁርአን መሐመድ የተናገረውን ሁሉ የካርቦን ቅጂ መሆኑን ነው። ስለ ተናገረው እውነት ምንም አይናገርም
ወይም አያረጋግጥም። ሙስሊሙ እውነተኛው ሃይማኖት አለን የሚለው፣ ብቸኛው ፍጹም የተገለበጠ ቅዱስ መጽሐፍ ስላላቸው፣ አንድ ሰው
ትንሽ ፍጽምና የጎደለው የእውነተኛ መጽሐፍ ህትመት ከማተም ይልቅ የሐሰት ሺሕ ዶላር ቢል ፍጹም ታትሞ ቢታተም ይሻላል ብሎ እንደሚናገር
ሁሉ ምክንያታዊ ውሸት ነው። ! የሙስሊም ይቅርታ ጠያቂዎች በዚህ ክርክር የሚለምኑት ወሳኙ ጥያቄ ዋናው የእግዚአብሔር ቃል ነው ወይስ
የቃሉ ቅጂ የላቸውም ወይ የሚለው አይደለም።
49. Ibid., 60-61.
50. ደብሊው ሴንት ክሌር ቲስዳል፣ የክርስትና መሪ ሙሐመዳውያን ተቃውሞዎች መመሪያ ( ለንደን፡ ክርስቲያናዊ እውቀትን ለማስፋፋት ማኅበር፣ 1904)፣ 60።
51. Ibid.፣ 59. በተጨማሪም B. Todd Lawson ን ይመልከቱ፣ “የሺዒ ቁርኣን ጥናት ማስታወሻ” በጆርናል ኦፍ ሴሜቲክስ ጥናቶች (Autumn 1991)፣ ጥራዝ. 36, አይ.
2፣279-96።
52. ኤል ቤቫን ጆንስ፣ የመስጂዱ ሰዎች (ለንደን፡ የተማሪ ክርስቲያን ንቅናቄ ፕሬስ፣ 1932)፣ 62።
200 ለመሠረታዊ የሙስሊም እምነት ክርስቲያናዊ ምላሽ
በቁርአን ውስጥ ያሉ ትንቢቶች
ቁርአን መለኮታዊ ምንጭ መሆኑን የሚያረጋግጡ ትንቢታዊ ትንቢቶችን ይዟል? ከሙስሊሞች ካምፕ ውጭ ያሉ ጥቂቶች በቁርአን ውስጥ
የተነገሩ ያልተለመዱ ትንበያዎች እንዳሉ እርግጠኞች ናቸው፣ ከተፈጥሮ በላይ የሆኑትን ምንም ማለት አይቻልም። የቁርአን ትንበያዎች ተአምራዊ
ተፈጥሮን የሚጎዱትን የሚከተሉትን እውነታዎች ተመልከት።
በመጀመሪያ ደረጃ, ከተፈጥሮ በላይ የሆኑ ትንበያዎች የሚባሉት አብዛኛዎቹ ከተፈጥሮ በላይ አይደሉም. ሲጀመር፣ ወታደሮቹን “እግዚአብሔር
ከእኛ ጋር ነው፤ እናሸንፋለን፤ ተዋጉ!” የማይላቸው የትኛው የሃይማኖት መሪ አለ? በተጨማሪም መሐመድ “የሰይፉ ነቢይ” በመባል የሚታወቅ
መሆኑን በማስታወስ መልእክቱን ለማሰራጨት ሰላማዊ ግን በአንፃራዊነት ያልተሳካለትን መንገድ ትቶ ወደ ክርስትና የተመለሱት እጅግ በጣም ብዙ
ሲሆኑ፣ ድልን መተንበይ አያስደንቅም።
እንዲሁም ለጥረታቸው ጀነት ቃል የተገባላቸው የሙስሊም ኃይሎች ያላቸውን ቅንዓት ግምት ውስጥ በማስገባት (22፡58-59፤ 3፡157-58፤ 3፡
170-71) ብዙ ጊዜ ድል ማድረጋቸው አያስደንቅም። በመጨረሻም፣ መሐመድ “በእግዚአብሔርና በመልእክተኛው ላይ የሚዋጉ፣ በኃይልም
የሚታገሉ ሰዎች ቅጣት... መገደል፣ ወይም መሰቀል፣ ወይም መቆረጥ ነው” ሲል መሐመድ እንዳዘዘ በማሰብ ብዙዎች ለምን “እንደተገዙ” ብዙም
አያስደንቅም። እጅና እግር ከተቃራኒ ወገን፣ ወይም ከምድር ምርኮ” (5፡36)።
ሁለተኛ፣ ብቸኛው ተጨባጭ ተጨባጭ ትንበያ ሮማውያን በኢሱስ በፋርስ ጦር ላይ ስላደረጉት ድል ነበር (በ 30፡2-4)፣ እሱም እንዲህ ይነበባል፡- “
የሮማ ግዛት ተሸነፈ—በቅርብ ባለ ምድር፡ ነገር ግን እነርሱ፣ (እንዲያውም) (ከዚህ) ሽንፈት በኋላ በቅርብ ጊዜ ውስጥ አሸናፊዎች ይሆናሉ።
በቅርበት መመርመር ግን ይህን ትንበያ ከአስደናቂነት ያነሰ የሚያደርጉ ብዙ ነገሮችን ያሳያል፣ ከተፈጥሮ በላይ የሆነ ነገር ለማለት አይቻልም። 53 (1)
አሊ እንዳለው “ጥቂት ዓመታት” ማለት ከሦስት እስከ ዘጠኝ ዓመታት ማለት ነው፣ ነገር ግን አንዳንዶች እውነተኛው ድል ከትንቢቱ አሥራ ሦስት
ወይም አሥራ አራት ዓመታት በኋላ አልመጣም ብለው ይከራከራሉ። ፋርሳውያን ኢየሩሳሌምን በያዙበት ጊዜ የሮማውያን ሽንፈት የተካሄደው በ
614 ወይም 615 ዓ.ም አካባቢ ነው።የመቃወም ዘመቻው እስከ 622 ዓ.ም አልተጀመረም ድሉም እስከ 625 ዓ.ም ድረስ አልተጠናቀቀም።ይህ ቢያንስ አሥር
ወይም አሥራ አንድ ዓመት ይሆናል። በመሐመድ የተነገሩ "ጥቂቶች" አይደሉም። (2) የዑስማን የቁርኣን እትም አናባቢ ነጥብ አልነበረውም (ከብዙ
በኋላ አልተጨመሩም)። ፶፬ ስለዚህ፣ በዚህ “ትንቢት” ሳይግሊ ቡና፣ “ያሸንፋሉ” የሚለው ቃል፣ ሁለት አናባቢዎች ሲቀየር sayughlabuna፣
“ይሸነፋሉ” ማለት ይቻል ነበር። 55 እንደ እውነቱ ከሆነ, እርስ በርስ ነው.
ጆሴፍ ጉዴል በሲሞን ግሪንሊፍ የህግ ትምህርት ቤት ማስተርስ መመረቂያው ለሁሉም ሙስሊም መልስ (ሚያዝያ 1982)፣ 54 በሚል ርዕስ ላሳዩት ጥሩ ስራ
ባለውለታዎች ነን ።
54. ስፔንሰር, 21.
55. ቲስዳልን 137 ይመልከቱ።
የቁርኣን ግምገማ 201
"ተለዋዋጭ ጽሑፍ ተገብሮ እና ንቁ ግሦችን ይገለበጣል፣ ስለዚህም ባይዛንታይን (ሌሎችን) ባለፈው ጊዜ አሸንፈዋል ተብሎ ይነገራል፣ ነገር ግን
በጥቂት ዓመታት ውስጥ ይሸነፋል።" 56 (3) ይህ አሻሚነት ቢወገድም ትንቢቱ ረጅም ርቀትም ያልተለመደም ስላልሆነ ትንቢቱ አስደናቂ
አይደለም። አንድ ሰው የተሸናፊው ሮማውያን በድል ውስጥ ጠለፋ እንደሚያገኙ ይጠብቅ ነበር። እንዲህ ዓይነቱን ክስተት ለመተንበይ የወቅቱን
አዝማሚያዎች በማስተዋል ከማንበብ የበለጠ ትንሽ ጊዜ ወሰደ። ቢበዛ ጥሩ ግምት ሊሆን ይችላል። ያም ሆነ ይህ፣ ከተፈጥሮ በላይ መሆኑን
ለማረጋገጥ በቂ ምክንያቶች የሌሉ አይመስልም።
በመጨረሻም፣ ሌላው ሊጠቀስ የሚገባው ብቸኛው ትንቢት በ 89፡2 ላይ ይገኛል፣ በዚያም “በሌሊት ሁለት ጊዜ አምስት” የሚለው ሐረግ
በአንዳንዶች ዘንድ የቀደሙት ሙስሊሞች ለአሥር ዓመታት ሲደርስባቸው የነበረውን ስደት ትንቢት አድርገው ይወስዱታል ። የተገኘ ትርጓሜ.
ታላቁ የእስልምና ሊቅ እና የቁርኣን ተርጓሚ አብደላህ ዩሱፍ አሊ እንኳን ሳይቀሩ “በአስር ለሊት በዙል-ሀጅ የተቀደሱ አስር ሌሊቶች ይባላሉ።
የሐጅ ወቅት.
"58
በማንኛውም ሁኔታ ከክስተቱ አስቀድሞ አስተዋይ ተመልካች ሊገለጥ ስለነበረው ነገር ምንም አይነት ግልጽ የሆነ ትንበያ የለም። 59 የሙስሊም
ሊቃውንት እንደ ትንቢት ትንቢት መጠቀማቸው ቁርአንን የሚደግፍ ከተፈጥሮ በላይ የሆነ ነገር ለማግኘት ምን ያህል ተስፋ እንደሚፈልጉ ያሳያል።
የቁርዓን አንድነት _
ቁርኣን በራሱ የሚስማማና የማይጋጭ ስለሆነ መለኮታዊ መገለጥ አለበት ብሎ መወትወትም አሳማኝ አይደለም። አንዳንድ ተቺዎች ቁርአን ምን
ያህል ወጥነት ያለው ነው በሚለው ላይ ጉልህ ጥያቄዎችን ያነሳሉ። አንደኛ ነገር፣ በመሐመድ መገለጦች ውስጥ በጣም ግልፅ የሆነ ቅራኔ የመጣው
በኋላ በተገለጠው መገለጥ የቀድሞዎቹን በማፍረስ ነው - ለምሳሌ አመንዝሮችን በድንጋይ እንዲወግሩ የተሰጠው ትእዛዝ ወደ መቶ ግርፋት (24፡
2) እና ሰይጣናዊ እየተባለ የሚጠራው የጣዖት አማልክትን ማምለክን የሚገልጹ ጥቅሶች ይህንን በሚተዉ አንዳንዶች ተተክተዋል (53፡21-
23)።
60
አጠቃላይ የመሻር (ማንሱክ) ጽንሰ-ሐሳብ (በምዕራፍ 5) አንዳንድ የቀድሞ ስህተቶች በኋለኞቹ ጥቅሶች የተስተካከሉበት አንዱ መንገድ ነው (
ናሲክ ይባላል)። ይህ ደግሞ በምዕራፍ 2፡106 ላይ እንዲህ ይላል፡- “ከአንቀጾቻችን የምንሽረው ወይም የተረሳነውን ኾነን ከርሱ የተሻለ ወይም
ብጤውን እናመጣለን። አላህም በመሥራት ላይ ቻይ መኾኑን አታውቅምን?
56. ዋት፣ የመሐመድ መካ፣ 14.
57. አህመድ፣ የቅዱስ ቁርኣን ጥናት መግቢያ፣ 374f.
58. ዩሱፍ ኦል፣ የተከበረው ቁርአን ትርጉም፣ 1731፣ ማስታወሻ 6109።
59. በአንጻሩ፣ በመጽሐፍ ቅዱስ ውስጥ በመቶዎች ከሚቆጠሩ ዓመታት በፊት የተነገሩ ግልጽና የተለዩ ትንቢታዊ ትንቢቶች አሉ (ምዕራፍ 10 ይመልከቱ)።
60. ከላይ አስተያየቶችን ተመልከት, ማስታወሻ 47-48.
202 ለመሠረታዊ የሙስሊም እምነት ክርስቲያናዊ ምላሽ
ሁሉንም ነገር?” ለምሳሌ “የሰይፍ ቁጥር” ተብሎ የሚጠራው (9፡5) በመጀመሪያ መቻቻልን የሚያበረታቱ 124 ጥቅሶችን ይሽራል (ዝከ. 2፡
256) 61 ቁርኣን በአጽንኦት እንዲህ ይላል፡ “መገደድ አይሁን በሃይማኖቶች ውስጥ" (2: 256), ነገር ግን በሌሎች ቦታዎች ላይ ሙስሊሞች
"እነዚያን የማያምኑትን ተዋጉ" (9:29) እና "ጣዖታትንም ባገኛችሁበት ሁሉ ተዋጉ እና ግደሏቸው " (9: 5) ያሳስባል.
ቁርኣን “በአላህ ቃል ውስጥ ምንም ለውጥ የለም” (10፡64) ሲል ሙስሊሞች ቁርኣን ነው ይላሉ በሚለው እውነታ ላይ ተቃርኖ ሊያገኝ ይችላል።
"የእግዚአብሔርን ቃል የሚቀይር የለምና" (6፡34)። ነገር ግን ቁርኣን የኋላ መገለጦች የቀደመውን የሚሽሩበትን የመሻር ትምህርት ያስተምራል።
(2፡106) “አንቀጾችን... ሽረናል ወይም እንዲረሱ እናደርጋለን” እናነባለን። በተጨማሪም መሐመድ “አንዱን መገለጥ በሌላው እንተካለን” ብሎ
አምኗል፣ በዚያው ጥቅስ ላይም በዘመኑ የነበሩት ሰዎች ይህን ለማድረግ “ቀጣሪ” ብለው ይጠሩታል!
ኔልስ በትኩረት እንደተመለከተው፣ "መለኮታዊ መገለጥ እንዴት እንደሚሻሻል ለማወቅ እንፈልጋለን። ከመጀመሪያው ጀምሮ ፍጹም እና እውነት
እንዲሆን እንጠብቅ ነበር።" 62 እርግጥ ነው፣ አንዳንድ ሙስሊሞች፣ ልክ እንደ አሊ፣ መሻር “ተራማጅ መገለጥ” ብቻ ነው ይላሉ፣ የእግዚአብሔርን
መልእክት በተለያየ ጊዜ ውስጥ ለሚኖሩ የተለያዩ ሰዎች ማስማማት ነው። ኔህልስ ግን “2፡106 [ስለ መሻር) ስለ ባህል ወይም ተራማጅ መገለጥ
የሚናገረው ከመሐመድ በፊት የተጻፉትን ቅዱሳት መጻሕፍት በመጥቀስ አይደለም፣ ነገር ግን የቁርኣን ጥቅሶችን ብቻ ነው!” ይላል። 63
እግዚአብሔር ራሱን ከ 1,500 ዓመታት በላይ በሂደት እንደገለጠ ማመን ምክንያታዊ ነው (በመጽሐፍ ቅዱስ ውስጥ እንዳለው)። ሆኖም ኔህልስ
አክሎም “በ 20 ዓመታት ጊዜ ውስጥ ለውጥ ወይም እርማት አስፈላጊ ሆኖ መገኘቱ ተቀባይነት የሌለው ሆኖ አግኝተነዋል። ይህ የሚያሳየው
አንድም አምላክ ሁሉን አዋቂ እንዳልሆነ አሊያም መዝጋቢው እርማት አድርጓል። 64 ይህ በተለይ እውነት የሚመስለው የተስተካከሉ ጥቅሶች
ብዙውን ጊዜ ከሚስተካከሉት ጋር ስለሚገኙ ነው። ከዚህም በላይ የቁርኣን ሽረራዎች እንደገና የረሱት አንቀጾች አሉ። 7፡54 (እና 32፡4) ዓለም
በስድስት ቀናት ውስጥ እንደተፈጠረ ተነግሮናል። 41፡9-12 ላይ ግን እግዚአብሔር ዓለምን ለመፍጠር በአጠቃላይ ስምንት ቀናት እንደፈጀበት
ይናገራል (ሁለት ሲደመር አራት እና ሁለት)። ግን ሁለቱም ትክክል ሊሆኑ አይችሉም። 65
61. ይህ ነጥብ በሾሮሽ, 163 ነው.
62. Nehls, 11 ይመልከቱ.
63. ኢቢድ., 12.
64. ኢቢድ., 14.
65. የሙስሊም ተንታኝ አሊ እንኳን "ይህ አስቸጋሪ ምንባብ ነው" ብሎ አምኗል። እሱ እና ሌሎች ተንታኞች ሁለቱን ቀናት (ሱራ 41፡9)፣ አራት ቀናትን (ቁ. 10) እና
ሁለቱን ለማስረዳት ሞክረዋል።
ቀናት (ቁ. 12) = ስምንት ቀናት አራቱ ቀናት ከመጀመሪያዎቹ ሁለት ቀናት ጋር እንዲጣበቁ በማድረግ። ቢሆንም
ይህ በብዙ ምክንያቶች አሳማኝ አይደለም። በመጀመሪያ፣ ተመሳሳይ ከሆኑ ለምን እንደ ተለያዩ ክስተቶች ይጽፏቸው? በተጨማሪም የተለያዩ የፍጥረት ሥራዎችን
ይገልጻሉ። የመጀመሪያው የሚናገረው “ምድር በሁለት ቀን ውስጥ” መፈጠሩን ነው (ቁ. 9) ሁለተኛው ደግሞ “ሁሉም ነገር በአራት ቀናት ውስጥ ተገቢውን ምግብ
እንዲሰጣቸው” (ቁ. 10) ነው። እነዚህ እንደ የተለያዩ እና ተከታታይ ክስተቶች ቀርበዋል.
የቁርኣን ግምገማ 203
ቁርኣን ደግሞ ሰዎች ለራሳቸው ምርጫ ተጠያቂ እንደሆኑ ይናገራል (18፡29) ሆኖም ግን እግዚአብሔር የሁሉንም እጣ ፈንታ አስቀድሞ እንዳተመ
ይናገራል። "የሰውን ሁሉ ዕድል በአንገቱ ላይ አደረግን፤ ለርሱም በፍርዱ ቀን ለእርሱ መጽሐፍን እናወጣለን። እርሱም የተዘረጋ ሆኖ ያያል " (17፡
13፤ በተጨማሪም 10፡99-100 ተመልከት)።
አሁንም ቁርኣን ወጥነት ያለው ቢሆንም፣ በምርጥ አንድነት ወይም ራስን መቻል ለእውነት አሉታዊ ፈተና እንጂ አወንታዊ አይደለም። በርግጥ
መፅሃፍ ከእግዚአብሄር ከሆነ ሊሳሳት የማይችል ከሆነ በውስጡ ምንም አይነት ተቃርኖ አይኖረውም። ነገር ግን መፅሃፍ ቅራኔ ስለሌለው ብቻ
ደራሲው እግዚአብሔር ነው ማለት አይደለም። ይህን ለመገመት አመክንዮአዊ ፋላሲ ነው 66 ። ጆን ደብሊው ሞንትጎመሪ በማስተዋል
እንደተመለከተው፣ የዩክሊድ ጂኦሜትሪ በራሱ የሚስማማ ነው፣ ነገር ግን ይህ መለኮታዊ ስልጣን ያለው ለመባል ምንም ምክንያት አይደለም። 67
ራስን መቻል ሌሎች (እንደ አንዳንድ ክርስቲያኖች) በብዙ ነጥቦች ላይ ቁርኣንን ለሚቃወሙ ቅዱሳት መጽሐፎቻቸው የሚጠቀሙበት ክርክር ነው።
ግን ሁለቱም እውነት ሊሆኑ አይችሉም። ስለዚህ አንድነት በራሱ መለኮታዊ ትክክለኛነትን አያረጋግጥም። በነባር የእጅ ጽሑፎች የሚታወቁት
የአይሁድ መጽሐፍ ቅዱስም ሆነ አዲስ ኪዳን ቢያንስ እንደ ቁርኣን እኩል ራሳቸውን የሚስማሙ ናቸው ። ነገር ግን ማንም ሙስሊም በአላህ መንፈስ
መሪነት መሆናቸውን አይቀበልም።
ሳይንሳዊ ትክክለኛነት
ይህ ሙግት ከቅርብ ጊዜ ወዲህ ተወዳጅነትን እያተረፈ መጥቷል፣ በዋነኛነት በቡካይል መጽሐፍ ቅዱስ፣ ቁርዓን እና ሳይንስ፣ ክርስትና
የሳይንስን እድገት በመግታቱ ጥቃት ሲደርስበት እና ቁርአን ሳይንስን እንደሚያራምድ ከፍ አድርጎታል። በእርግጥም ቁርኣን በአስደናቂ ሁኔታ
ለዘመናዊ ሳይንስ በብዙ ንግግሮቹ ጥላ እንደነበረው፣ በዚህም መለኮታዊ መገኛውን በተአምራዊ ሁኔታ አረጋግጧል ሲል አጥብቆ ተናግሯል። እዚህ
እንደገና የሙስሊም ተከራካሪዎች የቁርአንን መለኮታዊ አመጣጥ ለማረጋገጥ በሚያደርጉት ከፍተኛ ቅንዓት ተሳስተዋል።
አስተዋይ ተቺዎች የሚያስተውሉት የመጀመሪያው ነገር የዘመናዊ ሳይንስ እናት የነበረው እስልምና ሳይሆን ክርስትና ነው። ታላቁ ፈላስፋ አልፍሬድ
ኖርዝ ኋይትሄድ ሳይንስ እና ዘመናዊው ዓለም በተሰኘው ስራው ክርስትና የሳይንስ እናት እንደሆነ ተናግሯል። ሜባ ፎስተር፣ ለታዋቂው
የእንግሊዝ ፍልስፍና መጽሔት ማይንድ ሲጽፍ የክርስቲያን የፍጥረት አስተምህሮ የዘመናዊ ሳይንስ መነሻ እንደሆነ 6 8
66. በአመክንዮ የ"ሀ" (ሁለንተናዊ ማረጋገጫ) ፕሮፖዚሽን ህገወጥ ለውጥ ይባላል። ለምሳሌ ሁሉም ውሾች አራት እግር ያላቸው እንስሳት ስለሆኑ ብቻ "አራት እግር
ያላቸው እንስሳት ሁሉ ውሾች ናቸው" ማለት አይደለም።
67. ጆን ዋርዊክ ሞንትጎመሪ፣ በእውነታ ላይ የተመሰረተ እምነት (ናሽቪል፡ ቶማስ ኔልሰን፣ 1978)፣ 94
68. MR ፎስተር፣ "የክርስቲያን የፍጥረት ትምህርት እና የዘመናዊ ሳይንስ መነሳት" በአእምሮ ( 1934)፣ ጥራዝ. 43, 447-68; እና አልፍሬድ ኖርዝ ኋይትሄድ፣ ሳይንስ
በዘመናዊው ዓለም (ኒው ዮርክ፡ ነፃ ፕሬስ፣ 1925)፣ 13-14 እንዲሁም ስታንሊ ኤል.ጃኪ የሳይንስ አዳኝ ይመልከቱ (ኤድንበርግ፡ ስኮትላንድ አካዳሚክ ፕሬስ፣ 1990)።
204 ለመሠረታዊ የሙስሊም እምነት የክርስቲያን ምላሽ
በሁሉም የዘመናዊ ሳይንስ መስክ መስራቾች የሚሠሩት ወንዶች ነበሩ።
ከክርስቲያናዊ የዓለም እይታ. ይህ እንደ ኮፐርኒከስ፣ ኬፕለር፣
ኬልቪን፣ ኒውተን፣ ፓስካል፣ ቦይል፣ ማክስዌል፣ አጋሲዝ እና ሌሎችም። 69
ስለዚህ ኢስላማዊ አሀዳዊ አምልኮ ለዘመናዊው ባህል ብዙ አስተዋጾ ሲያደርግ ለዘመናዊ ሳይንስ አመጣጥ ምስጋና ይገባቸዋል ማለቱ ከልክ ያለፈ
መግለጫ ነው። እንደውም ብዙ እስላማዊ ተቺዎች የሙስሊም ወታደሮች ብዙ የእውቀት ሀብቶችን እንዳወደሙ ይጠቁማሉ። ለምሳሌ ፕፋንደር
በኸሊፋው ኡመር የሙስሊም ወታደሮች በአሌክሳንድሪያ እና በፋርስ ያሉትን ግዙፍ ቤተ-መጻሕፍት እንዳወደሙ አስተውሏል። ጄኔራሉ ዑመርን
በመጽሐፎቹ ምን ማድረግ እንዳለባቸው ሲጠይቁት፡- “ወደ ወንዞች ውሰዷቸው። ምክንያቱም በእነዚህ መጽሐፎች ውስጥ መመሪያ ካለ እኛ
አሁንም በአላህ መጽሃፍ ላይ የተሻለ መመሪያ አለን። በተቃራኒው በውስጣቸው አሉ
እነርሱ።"7 0 የሚያጠምም ነውና አላህ ይጠብቀን።
አንድ መጽሐፍ ከዘመናዊ ሳይንስ ጋር ስለሚጣጣም ብቻ ተመስጦ ነው ብሎ ማሰብ ከባድ ስህተት ነው። የሙስሊምም ሆነ የክርስቲያን
ተከራካሪዎች ይህንን ስህተት ሰርተዋል። እነዚህ የይገባኛል ጥያቄዎች ትክክል ያልሆኑባቸው ብዙ ምክንያቶች አሉ። (1) የሳይንስ ለውጦች.
ስለዚህም ዛሬ በመካከላቸው “መስማማት” የሚመስለው ነገ ሊጠፋ ይችላል። (2) በቅዱስ መጽሐፋቸው ውስጥ ዘመናዊ የሳይንስ ንድፈ ሐሳቦችን
ለማየት በመሞከር ተከላካዮች ብዙ አሳፋሪ ስህተቶች ተደርገዋል። የሮማ ካቶሊክ ቤተ ክርስቲያን በጋሊልዮ ላይ የነበራት አያያዝ አንድ ምሳሌ ብቻ
ነው። 71 (3) በቁርኣን እና በሳይንስ ሀቅ መካከል ፍጹም ስምምነት ቢፈጠር እንኳን ይህ የቁርኣንን መለኮታዊ አነሳስ አያረጋግጥም። ቁርአን ምንም
አይነት ሳይንሳዊ ስህተት እንዳልሰራ በቀላሉ ያረጋግጣል። መጽሐፍ ከሳይንሳዊ ስህተት የጸዳ በመሆኑ ብቻ በአምላክ መንፈስ መሪነት እንዲጽፍ
አያደርገውም። በጥሩ ሁኔታ, የሳይንሳዊ ትክክለኛነት ለእውነት አሉታዊ ፈተና ብቻ ነው. በቁርኣን ውስጥ ስህተት ከተገኘ የአላህ ቃል አለመሆኑን
ያረጋግጣል። ነገር ግን ቁርኣን በሳይንስ እንከን የለሽ መሆኑ በመረጋገጡ ብቻ የእግዚአብሔር ቃል መሆኑን አያረጋግጥም። እና፣ ለመጽሐፍ ቅዱስም
ሆነ ለሌላ ማንኛውም የሃይማኖት መጽሐፍ ተመሳሳይ ነው።
አንዳንድ ተቺዎች ቁርአን ምን ያህል በሳይንስ ትክክለኛ እንደሆነ ይጠይቃሉ። ለምሳሌ የሰው ልጅ ከረጋ ደም ነው የሚፈጠረው የሚለውን የቁርኣን
አነጋጋሪ አባባል እንውሰድ፡- “ከዚያም ስፐርሙን የረጋ ደም አደረግነው፤ ከዚያም ከረጋማ (የረጋ ደም) ቋጠጠ፤ ከዚያም እኛ ከዚያ ቍጥቋጥ አጥንት
ተሠርቶ አጥንትን ሥጋ አለበሰ።” (23፡14)። ይህ በጭንቅ የፅንስ ሳይንሳዊ መግለጫ ነው።
69. ኖርማን ኤል.ጂስለር፣ መነሻ ሳይንስ ፡ የፍጥረት-ዝግመተ ለውጥ ውዝግብ ፕሮፖዛል ( ግራንድ ራፒድስ፡ ቤከር፣ 1987)፣ 37-52።
70. Pfander, 365 ይመልከቱ.
71. በጋሊሊዮ ጉዳይ እንኳን ዓለም የእግዚአብሔር ፍጥረት እንደሆነችና መጠናት እንዳለበት ከክርስቲያን አንፃር የሚሠራ ክርስቲያን እንደነበር ልብ ሊባል ይገባል።
ጋሊሊዮን ወደ ሳይንሳዊ ግኝቶቹ እንዲመራው ያደረገው የክርስትና ዓለም አተያይ ሳይሆን እሱን በማውገዝ ስህተት የሰራችው የሮማ ካቶሊክ ቤተ ክርስቲያን ነች።
የቁርኣን ግምገማ 205
ልማት. ችግሩን ለማስወገድ ቡካይል ጥቅሱን በድጋሚ በመተርጎሙ አላቅ (“የደም መርጋት”) የሚለውን የአረብኛ ቃል “የሚጣብቅ ነገር” ሲል
ተርጉሞታል። 72 ነገር ግን ይህ አጠያያቂ ነው። ሦስት ዋና ዋና የቁርአንን የእንግሊዝኛ ትርጉሞችን ካደረጉት ዕውቅና ያላቸው እስላማዊ
ባለሥልጣናት ተቃራኒ ነው፡ አሊ፣ ፒክታል እና አርበሪ። በተጨማሪም ቡካይል ራሱ "አብዛኞቹ ትርጉሞች የሚገልጹት ... የሰው ልጅ ከ'ደም
መርጋት' ወይም 'adhesion' መፈጠሩን" እንደሆነ ተገንዝቧል። 73 ይህ ችግሩን ለመፍታት የራሱ የቤት ውስጥ ትርጉም የተፈጠረ ነው የሚል
ስሜት ይፈጥራል፣ ምክንያቱም እንዲህ ያለው መግለጫ በሳይንቲስቶች ዘንድ ፈጽሞ ተቀባይነት እንደሌለው ስለሚገነዘብ ነው።
በዚህ መስክ ላይ ስፔሻላይዝድ ማድረግ."
74
ልክ እንደዚሁ ሌሎች ተቺዎች ቁርኣን 18፡86 ላይ ወደ ምዕራብ ስለሚሄድ አንድ ሰው ሲናገር “ፀሐይ መግቢያ ላይ በደረሰ ጊዜ በጭቃ ምንጭ
ውስጥ ስትጠልቅ አገኛት። ነገር ግን ይህን ችግር ለማብራራት ባደረገው ሙከራ እንኳን፣ አሊ ይህ ነገር "አስተያየቶችን ግራ እንዳጋባ" አምኗል።
ወይም ችግሩን በትክክል አያብራራም ነገር ግን ይህ ሊሆን እንደማይችል አስረግጦ ተናግሯል "ይህ ጽንፍ ምዕራብ ነው, ምክንያቱም እንዲህ ያለ
ነገር የለም . " . ነገር ግን ጽሑፉ የሚናገረው ይህ ነው፣ ምንም ያህል ሳይንሳዊ አይደለም።
ሌሎች ደግሞ የቁርአን ሳይንሳዊ ትንበያ እየተባለ የሚጠራው ነገር በጣም አጠራጣሪ መሆኑን አስተውለዋል። ኬኔት ክራግ “በአንዳንድ ሙስሊም
የቁርአን ተፍሲሮች ዘመናዊ ፈጠራዎች እና ሳይንሳዊ መረጃዎች፣ ሌላው ቀርቶ የኒውክሌር ፊስሽን ሳይቀር እንደሚጠበቁ እና አሁን
ለትክክለኛነታቸው በማይታወቁ አንቀጾች ውስጥ እንደሚገኙ በተደጋጋሚ ይነገራል። ሳይንሱ ሲቀጥል እራሳቸው" ይህ መደምደሚያ ግን "እንደ
ቁርኣን የማረጋገጫ ዓይነት፣ እንደ 'መንፈሳዊ' ቅዱሳት መጻሕፍት፣ አያስፈልግምም አይጸድቅም በሌሎች ዘንድ አጥብቆ ይቃወማል።... መሐመድ
ካሚል
ሁሴን እነዚህን የመሰሉትን ተፍሲርቶች ሁሉ ‘አስመሳይ’ ብሎ ጠርቷቸዋል።... ፋዝሉር ራህማን... ደግሞ ተጸየፈው።” 76
በመጨረሻም ቁርኣን በሳይንስ ትክክለኛነቱ ቢረጋገጥም መለኮታዊ ስልጣን ያለው አያደርገውም። የሚያረጋግጠው ነገር ቢኖር ቁርአን ምንም
አይነት ሳይንሳዊ ስህተቶች አለማድረጉ ብቻ ነው። ይህ ወደር የለሽ አይሆንም። አንዳንድ የአይሁድ ሊቃውንት ለኦሪት ተመሳሳይ ነገር ይናገራሉ፣
እና ብዙ ክርስቲያኖች ለመጽሐፍ ቅዱስ ተመሳሳይ ነገር ነው የሚናገሩት ፣ ተመሳሳይ መከራከሪያዎችን ይጠቀማሉ። ነገር ግን ይህ ብሉይ እና አዲስ
ኪዳን የእግዚአብሔር ቃል መሆናቸውን የሚያሳይ መሆኑን ቡካይል አይፈቅድም።
72. ቡካይልን ይመልከቱ, 204.
73. ኢቢድ., 198.
74. ኢቢድ.
75. ዩሱፍ ኦል፣ ቅዱስ ቁርዓን ፣ 754 ፣ ማስታወሻ 2430።
76. ክራግ፣ "በእስልምና ወቅታዊ አዝማሚያዎች" በዉድቤሪ፣ 42።
206 ለመሠረታዊ የሙስሊም እምነት ክርስቲያናዊ ምላሽ
አስደናቂ የሒሳብ መዋቅር
ለቁርኣን መለኮታዊ አመጣጥ አንዱ ታዋቂ ማስረጃ በአስራ ዘጠኝ ቁጥር ላይ የተመሰረተ የሂሳብ ተአምራዊነቱ ነው። እንዲህ ዓይነቱ የይቅርታ ዘዴ
በምሁር ክበቦች ውስጥ ትልቅ ተቀባይነት አላገኘም, እና ይህ ጥሩ ምክንያት ነው ብሎ መናገር አያስፈልግም.
ማንኛውም ሙስሊም የጣዖት አምልኮን ወይም ብልግናን የሚያስተምር ከሆነ ከእግዚአብሔር ዘንድ ነው የተባለውን መልእክት አይቀበልም።
እንደውም እንደዚህ አይነት የይገባኛል ጥያቄዎችን የያዘ ምንም መልእክት በሂሳብ ብቻ መቀበል የለበትም። ስለዚህ ቁርኣን የሂሳብ “ተአምር”
ቢሆን እንኳ ይህን ለማረጋገጥ በቂ አይሆንም ነበር።
ከእግዚአብሔር ነበር ።
77
ምንም እንኳን እነዚህ ሁሉ አስገራሚ የቁጥር 19 ውህዶች ቁርአንን በመቃወም ዕድሉ የስነ ፈለክ ቢሆንም፣ ከቁርኣን ቋንቋ ጀርባ የሂሳብ ቅደም
ተከተል እንዳለ ከማሳየቱ ሌላ ምንም አያረጋግጥም። ቋንቋ የሰው ልጅ የአስተሳሰብ ቅደም ተከተል መግለጫ ስለሆነ እና ይህ ቅደም ተከተል
ብዙውን ጊዜ ወደ ሒሳባዊ አገላለጽ ሊቀንስ ስለሚችል ከቁርኣን ቋንቋ በስተጀርባ የሂሳብ ቅደም ተከተል መገኘቱ ምንም አያስደንቅም።
በተጨማሪም፣ የመጽሐፍ ቅዱስን አነሳሽነት ለማረጋገጥ ተመሳሳይ ዓይነት መከራከሪያ (በሰባት ቁጥር ላይ የተመሠረተ) ጥቅም ላይ ሊውል
ይችላል። የመጀመሪያውን የመጽሐፍ ቅዱስ ጥቅስ ውሰድ "በመጀመሪያ እግዚአብሔር ሰማይንና ምድርን ፈጠረ." ኔልስ እንዲህ ይላል፡-
ጥቅሱ 7 የዕብራይስጥ ቃላት እና 28 ፊደላት (7x4) ይዟል። ሦስት ስሞች አሉ ፡ " እግዚአብሔር፣ ሰማያት፣ ምድር " .... አጠቃላይ የቁጥር
እሴታቸው። . . 777 (7x11) ነው ። የተፈጠረ ግስ 203 (7x29) ዋጋ አለው ። እቃው በመጀመሪያዎቹ ሶስት ቃላት ውስጥ ይገኛል-ከ 14 ፊደሎች (
7x2) ጋር. ሌሎቹ አራቱ ቃላቶች ርዕሰ ጉዳዩን ይይዛሉ-በተጨማሪም]. 7H 14 ፊደላት (7x2) መሬት እንዲሁ
ነገር ግን ማንም ሙስሊም ይህንን ለመጽሐፍ ቅዱስ መለኮታዊ አነሳሽነት እንደ ክርክር አይፈቅድም። ቢበዛ ክርክሩ ሚስጥራዊ እና አሳማኝ
አይደለም። አብዛኛው የሙስሊም ሊቃውንት እንኳን ከመጠቀም ይቆጠባሉ።
የተለወጡ ህይወቶች
ብዙ የሙስሊም ይቅርታ ጠያቂዎች በቁርአን የህይወት እና የባህል ለውጥ መደረጉን ለመለኮታዊ አመጣጥ ማረጋገጫ ይጠቅሳሉ። ተቺዎች ግን ይህ
ለሰማያዊ አመጣጥ በቂ ያልሆነ ፈተና እንደሆነ ይጠቅሳሉ።
በመጀመሪያ ደረጃ, ይህ ሊጠበቅ የሚገባው ነገር ነው. አንድ ሰው አንድን ነገር እውነት ነው ብሎ አጥብቆ ሲያምን በእርሱ ይኖራልና። ግን ይህ
አሁንም
77. ለተጨማሪ ማብራሪያ ስለዚህ እና ይህን አመለካከት የሚተቹ ሌሎች ክርክሮችን ለማግኘት Nehls, 124-32 ይመልከቱ.
78. Ibid., 127. ለክርስቲያናዊ አቀራረብ ለመጽሐፍ ቅዱስ ሒሳባዊ መዋቅር፣ ጄሪ ሉካስ እና ዴል ዋሽበርን፣ ቲኦማቲክስ፡ የእግዚአብሔር ምርጥ የተጠበቀው ምስጢር
ተገለጠ (ኒው ዮርክ፡ ስታይን እና ዴይ ፐብ፣ 1977) ይመልከቱ።
የቁርኣን ግምገማ 207
የእግዚአብሔር ቃል ነው ወይ የሚለውን ጥያቄ ይከፍታል። የትኛውም የሐሳብ ስብስብ በቅንነት የታመነ እና የተተገበረ አማኞችን እና ባህላቸውን
ይለውጣል። ሀሳቦቹ ቡዲስት፣ ክርስቲያን፣ እስላማዊ ወይም አይሁዳዊ ቢሆኑም ይህ እውነት ነው። ነገር ግን ይህ ቀላል እውነታ እግዚአብሔር
ሁሉንም ቅዱሳት መጽሐፎቻቸውን አነሳስቷቸዋል ማለት አይደለም። የካርል ማርክስ ዳስ ካፒታል በሚሊዮን የሚቆጠሩ ህይወትን እና ብዙ
ባህሎችን ስለለወጠ ነው የሚለውን ክርክር የሚቀበለው የትኛው ሙስሊም ነው?
ብዙ ተቺዎች ለፈጸሙት ቃል የተገባው ሽልማት ምን እንደሆነ እና ከመሐመድ ጋር በተዋጉት ላይ የሚደርሰው ቅጣት ሲታወስ ብዙዎች ወደ
እስልምና መመለሳቸው አያስደንቅም። “የተገዙት” ከቆንጆ ሴቶች ጋር ገነትን ተስፋ ተሰጥቷቸዋል (2፡25፤ 4፡57)። ነገር ግን "በአላህና
በመልክተኛው ላይ የሚዋጉ በኃይልም የሚታገሉ ሰዎች ቅጣት... መግደል ወይም መሰቀል ወይም እጆችና እግሮች መቆረጥ ወይም ከአገር መባረር
ነው" (5፡) 36)። መሐመድ ለተከታዮቹ የሚከተለውን ማሳሰቢያ እንደሰጣቸው የእስልምና ትውፊት ዘግቧል፡- “ሰይፍ የጀነት እና የገሃነም ቁልፍ
ነው፣ በእግዚአብሄር መንገድ የፈሰሰ የደም ጠብታ፣ በክንዷ ያደረች ሌሊት ከሁለት ወር ፆም የበለጠ ትጠቅማለች ጸሎትና ጸሎት፤ በጦርነት
የሚወድቅ ሁሉ ኃጢአቱ በፍርድ ቀን ይሰረይለታል ። "የአረብ ተዋጊዎች... በተንቀሳቃሽ እቃዎች እና በምርኮ መልክ ከሰበሰቡት ምርኮዎች ውስጥ
አራት አምስተኛውን የማግኘት መብት ነበራቸው።" 80 ከዚህም በላይ ለጠላት መገዛቱ ትልቅ ጥቅም ነበረው። ሙሽሪኮች ሁለት ምርጫዎች
ነበሯቸው፡ መገዛት ወይም መሞት። ክርስቲያኖችና አይሁዶች ሌላ አማራጭ ነበራቸው፡ ከባድ ግብር መክፈል ይችሉ ነበር (9፡5፣ 29)።
በተጨማሪም ኢስላማዊ ድል የተቀዳጀው በአንዳንድ የተወረሩ አገሮች ሕዝቡ በሮማውያን ገዥዎቻቸው ላይ የሚደርስባቸውን በደል ጠግበው
እስልምናን በእኩልነት እና በወንድማማችነት ላይ በማጉላት በፈቃደኝነት ተቀብለው ነበር።
አኒስ ሾሮሽ እስልምና በአረብ ሰዎች መካከል በፍጥነት እንዲስፋፋ ያደረጋቸውን በርካታ ምክንያቶች ጠቅለል አድርጎ አስቀምጧል። እነዚህም
እስልምና የአረብ ሰዎችን፣ ልማዶችን እና ቋንቋን ያከበረ መሆኑን ያካትታል። ሌሎች አገሮችን ለመውረር እና ለመዝረፍ ማበረታቻ ሰጥቷል;
በበረሃ ውስጥ ለመዋጋት ያላቸውን ችሎታ ተጠቅሟል; ለመሞት ሰማያዊ ሽልማትን ሰጥቷል፣ እና ከእስልምና በፊት የነበሩ ብዙ ልማዶችን
ተቀብሏል። 81 ምንም እንኳን አንድ ሰው እንደ የሞራል፣ የፖለቲካ እና የባህል መሻሻሎች ያሉ አዎንታዊ ምክንያቶችን ቢጠቁም ለእስልምና
መስፋፋት ተፈጥሯዊ ምክንያቶች ካልሆነ በስተቀር ሌላ ምንም ምክንያት የለም ።
በመጨረሻም፣ አንድ ሰው ከተቀየረ ህይወት የተነሳ ክርክርን ለመጫን የሚፈልግ ከሆነ የክርስትና ተሟጋቾች እኩል የሆነ ጠንካራ የሚመስለውን
ይሰጣሉ።
79. ኤድዋርድ ጊቦን, የሮማ ግዛት ውድቀት እና ውድቀት ታሪክ , ጥራዝ. 5፣ እትም።
JB Bury (ለንደን: Methuen & Co., 1898), 360-61.
80. ጆን ቢ ኖስ፣ የሰው ሃይማኖቶች (ኒው ዮርክ፡ ዘ ማክሚላን ኮ.፣ 1956)፣ 711 ።
81. ሾሮሽ, 180-83 ይመልከቱ.
208 ለመሠረታዊ የሙስሊም እምነት ክርስቲያናዊ ምላሽ
ጠንካራ ካልሆነ. በታዋቂው የክርስትና ማስረጃዎች ዊልያም ፓሌይ
በዚህ መልኩ ያጠቃልላል።
ከምን ጋር ነው የምናወዳድረው? አንድ የገሊላ ገበሬ በጥቂት ዓሣ አጥማጆች ታጅቦ ከአሸናፊው ጋር በሠራዊቱ ራስ ላይ። እኛ ኢየሱስን
እናነፃፅራለን ፣ ያለ ኃይል ፣ ያለ ኃይል ፣ ያለ ድጋፍ ፣ ያለ አንድ ውጫዊ ሁኔታ የመሳብ ወይም ተጽዕኖ ፣ ጭፍን ጥላቻ ያሸንፋል ፣
መማር፣ የስልጣን ተዋረድ፣ የአገሩ፣ ከጥንታዊ ሃይማኖታዊ አስተያየቶች፣ ከታላቅ ሃይማኖታዊ ሥርዓቶች፣ ከፍልስፍና፣ ጥበብ፣ ከሥልጣን፣ ከሮማ
ግዛት፣ እጅግ በጠራና በብሩህ ዘመን
ሕልውናው፣ - ማሆሜት በአረቦች መካከል መንገዱን ሲያደርግ; መሰብሰብ
ተከታዮች በድል እና በድል መካከል፣ በጨለማው ዘመን እና
የዓለም ሀገሮች እና በጦር መሣሪያ ውስጥ ስኬት በዛ ብቻ ሳይሆን በሚሠራበት ጊዜ
የሰዎች ፈቃድ እና የብልጽግና ስራዎችን የሚከታተሉ ሰዎች ትእዛዝ፣ ነገር ግን እንደ መለኮታዊ ማረጋገጫ እንደ ትክክለኛ ምስክር ተቆጥሯል። ያ
ብዙ ሰዎች በዚህ ክርክር ተማምነው የአሸናፊውን አለቃ ባቡር መቀላቀል አለባቸው። አሁንም የሚበዙት ያለ ምንም ክርክር ይሰግዱ ዘንድ
ሊቋቋመው በማይችል ኃይል ፊት - ብዙ ማየት የማንችልበት ምግባር ነው።
እኛን ሊያስደንቀን; መንስኤዎቹን የሚመስል ምንም ነገር ማየት የማንችልበት
የክርስትና መመስረት የተከናወነው. 82
የእስልምና ፈጣን ስርጭት
መሐመድ የእግዚአብሔር ነቢይ እንደሆነ በሙስሊም ይቅርታ ጠያቂዎች ከቀረቡት ዋና ዋና "ማስረጃዎች" የመጨረሻው የእስልምና ፈጣን እድገት
ነው። አንድ የሙስሊም ይቅርታ ጠያቂ እንዳሉት “የእስልምና ፈጣን መስፋፋት ልዑል እግዚአብሔር ለሰው ልጆች የመጨረሻ መገለጥ አድርጎ
እንደላከው ያሳያል። 83
አንደኛ፣ ብዙ ተቀባይነት የሌለው ወይም በጣም አሳማኝ የሆነ የእውነት ፈተና ነው። በተጨማሪም፣ ለእውነት ሁለት አፍ ያለው ፈተና ነው። እንደ
መጀመሪያዎቹ መዛግብት (በሐዋርያት ሥራ መጽሐፍ)፣ ክርስትናም ከክርስቶስ በኋላ ወዲያው በፍጥነት ተስፋፋ። እና ለሁለት መቶ ዓመታት
የሮማውያን ስደት ቢኖርም ክርስትና የሮማን ኢምፓየር ቅሪት ወሰደ። ሦስተኛ፣ ከክርስትና በተቃራኒ፣ እስልምና ገና በጅምሩ በፍጥነት
አልተስፋፋም (ምዕራፍ 4 ን ተመልከት)። መጀመሪያ ላይ መሐመድ በጣም ጥቂት ተከታዮችን ይስብ ነበር። መሐመድ እስልምናን ለመከላከል
ሰይፉን መጠቀም ከጀመረ በኋላ ነው በፍጥነት ያደገው - ስለ መለኮታዊ አመጣጥ አሳማኝ ማረጋገጫ ሊሆን አይችልም። እርግጥ ነው፣ የክርስቲያን
መስቀሎች (አሥራ ሁለተኛው - አሥራ አራተኛው ክፍለ ዘመን) እንዲሁ እኩል ያልሆነ ሰይፍ መጠቀም ጀመሩ።
82. ዊልያም ፓሌይ፣ የክርስትና ማስረጃዎች (ለንደን፡ 1851)፣ 257. ብዙ ሙስሊም ተቺዎች የክርስትና እምነት በብዙ አገሮች መስፋፋት ሁልጊዜም በሰላማዊ
ፕሮፓጋንዳ ሳይሆን በጦርነትም እንደሆነ ይከራከራሉ። ይህ እንደ ክሩሴድ ባሉ አንዳንድ የኋለኞቹ ወቅቶች እውነት ሊሆን ቢችልም የጥንቱ ክርስትና (ከመጀመሪያው
እስከ ሦስተኛው ክፍለ ዘመን) ከ 120 (የሐዋርያት ሥራ 1-2) ወደ ሮማው ዓለም የበላይ ወደ ነበረው መንፈሳዊ ኃይል ሲያድግ በእርግጥ እውነት አልነበረም።
ቆስጠንጢኖስ በ 313 ዓ.ም.
83. Pfander, 226 ይመልከቱ.
የቁርኣን ግምገማ 209
ኢየሱስ ደቀ መዛሙርቱ መልእክቱን በዚህ መንገድ እንዳያሰራጩ ከልክሏቸዋል (ማቴ. 26፡52)። ነገር ግን፣ ከእስልምና በተቃራኒ፣ የክርስትና
ቀደምት እና አስደናቂ እድገት የተከሰተው ሰይፍ ሳይጠቀም ነው። በመጀመሪያዎቹ ሦስት መቶ ዓመታት የሮም መንግሥት በክርስቲያኖች ላይ
ሰይፍ ሲጠቀም የጥንቱ ክርስትና ይበልጥ አድጓል።
የሃያኛው ክፍለ ዘመን ታላቁ የዬል ቤተ ክርስቲያን ታሪክ ጸሐፊ ኬኔት ስኮት ላቶሬት እንደገለጸው፡- “በመጀመሪያዎቹ ሦስት መቶ ዓመታት
ክርስትና የማያቋርጥ እና ብዙ ጊዜ ከባድ ስደት ደርሶበት የነበረው ስደት በታሪክ ውስጥ ከተለመዱት ቦታዎች አንዱ ነው። አራተኛው ክፍለ ዘመን፣
ነገር ግን ተቃውሞ ቢገጥመውም ተስፋፍቷል እንዲያውም በርሱ ተጠናክሯል "84 በተጨማሪም ላቶሬት እንደገለጸው "የክርስትና ድል ከተነሳባቸው
ምክንያቶች አንዱ የቆስጠንጢኖስ ድጋፍ ነው. ነገር ግን እኛ እንደጠቆምነው. ቆስጠንጢኖስ ባገባበት ጊዜ እምነቱ ጠንካራ ስለነበር ያለ እሱ ያሸንፍ
ነበር ። ኢምፓየር፣ የክርስቲያኑ ማህበረሰብ። "85
በመጨረሻም፣ ለብዙዎቹ እስልምናን ለተቀበሉ ፍፁም ተፈጥሯዊ ማበረታቻዎች አሉ። የሙስሊም ወታደሮች ለሞቱት ሽልማት እንደ ጀነት ቃል
ተገብቶላቸዋል። ለእስልምና ያልተገዙ ሰዎች ደግሞ የግድያ፣ የባርነት ወይም የግብር ዛቻ ደርሶባቸዋል። በነዚህ ሁኔታዎች ውስጥ የእስልምና
እድገትን ለመጠየቅ ከተፈጥሮ በላይ ለሆኑ ሰዎች ይግባኝ አያስፈልግም.
የእስልምና ምሁር ዊልፍሬድ ካንትዌል ስሚዝ የሙስሊሙን ችግር በሚገባ ጠቁመዋል። ሙስሊሞች እስልምና የአላህ ፈቃድ ነው ብለው ካመኑ እና
አለምን የመቆጣጠር እድል አለመኖሩ የአላህ ሉዓላዊ ፈቃድ እየተበሳጨ ለመሆኑ ማሳያ መሆን እንዳለበት በዘዴ ጠቁመዋል። ነገር ግን ሙስሊሞች
የአላህ ፈቃድ ሊበሳጭ እንደሚችል ይክዳሉ። ስለዚህም አምላክ ፈቃዱ አይደለም ብለው መደምደም አለባቸው። ሃይካል ወንዶች ነፃ ናቸው እና
ማንኛውም ሽንፈት ወይም መሰናክል በእነሱ ላይ ነው ያለው ምላሽ ነጥቡን ስቶታል። 86 በነጻነትም ሆነ ያለሱ፣ እግዚአብሔር የሚያደርገው
ምንም ቢሆን፣ በእውነቱ እግዚአብሔር የእስልምናን የበላይነት ፈልጎ ከሆነ፣ የሱ ሉዓላዊ ፈቃድ ተበላሽቷል። ምክንያቱም እስልምና
ከተመሠረተበት ጊዜ ጀምሮ በቁጥር፣ በመንፈሳዊ ወይም በባህል የዓለማችን ዘላቂ የበላይ ሃይማኖት አይደለም፣ አይደለምም። በተጨማሪም፣
እስልምና ድንገተኛ የስኬት ፍንዳታ ቢኖረው እና ከሁሉም ሃይማኖቶች ቢበልጥም ይህ የአላህ መሆኑን አያረጋግጥም። በአመክንዮ፣ ስኬት
የሚያረጋግጠው ሁሉ መሳካቱን እንጂ የግድ እውነት ነው ማለት አይደለም። አንድ ነገር ከተሳካ በኋላም ቢሆን፡ እምነቱ እውነት ነው ወይስ ሐሰት?
84. ኬኔት ስኮት ላቶሬት፣ የክርስትና ታሪክ፡ ከ 1500 ጀምሮ ( ሳን ፍራንሲስኮ፡ ሃርፐር፣ 1975)፣ 1፡81።
85. ኢቢድ.
86. ሃይካል፣ 605 ይመልከቱ።
210 ለመሠረታዊ የሙስሊም እምነት የክርስቲያን ምላሽ
ማጠቃለያ
ቁርኣን የእግዚአብሄር ቃል ነው ይላል ነገር ግን የእግዚአብሔር ቃል መሆኑን አያረጋግጥም። ያለ ደጋፊ ማስረጃዎች የይገባኛል ጥያቄዎች አሉት።
ይቅርታ ጠያቂዎቹ ያቀረቡት የትኛውም መከራከሪያ አሳማኝ አይደለም። እያንዳንዳቸው ውሸቶችን ይይዛሉ። በእርግጥ አንድ ሰው የቁርኣንን
መለኮታዊ ምንጭ ያለ ምንም ማስረጃ ማመን ይችላል። ነገር ግን ምክንያታዊ እምነት የሚፈልጉ ሰዎች ሌላ ቦታ መፈለግ አለባቸው።
በተጨማሪም፣ አይሁድም ሆነ ክርስትና ሁለቱም አላቸው ብሎ የሚያምንበት ልዩ ባህሪ የለውም፣ ማለትም፣ ከተፈጥሮ በላይ የሆነ በእግዚአብሔር
ማረጋገጫ።

ክፍል ሶስት
የክርስቲያን አመለካከት አወንታዊ መከላከያ
በክፍል አንድ መሰረታዊ የኦርቶዶክስ እስልምና አስተምህሮዎችን አስቀምጠናል። ክፍል ሁለት የሙስሊሞችን መሰረታዊ እምነቶች ገምግሟል፣
አለመግባባቶችን፣ አለመግባባቶችን እና ስህተቶችን አመልክቷል። በዚህ የመጨረሻ ክፍል የክርስትናን አመለካከት በእስልምና ላይ አወንታዊ
መከላከያ እናቀርባለን። ይህ የሚደረገው እንደ የመጽሐፍ ቅዱስ ትክክለኛነት፣ የክርስቶስ አምላክነት፣ የሥላሴ ትምህርት፣ እና በክርስቶስ በመስቀል
ላይ ለኃጢአታችን በመስቀል ላይ በሞተበት ድነት ያሉ ወሳኝ የክርስትና እምነቶችን ምክንያታዊ በሆነ መንገድ በመከላከል ነው።

10
የመጽሐፍ ቅዱስ መከላከያ _
ሙስሊሞች ቀደም ሲል የተገለጹትን መገለጦች በመተው ቁርኣን በመንፈስ መሪነት የተጻፈ የእግዚአብሔር ቃል ነው የሚለውን አባባል ለመደገፍ
በሁሉም ተወዳዳሪ የይገባኛል ጥያቄዎች ላይ ጥቃት ይሰነዝራሉ። በአብዛኛው ጥረታቸው ዋነኛ ተቀናቃኛቸው በሆነው በመጽሐፍ ቅዱስ ላይ
ነው። ክሳቸው በሁለት መሠረታዊ ምድቦች ይከፈላል፡ አንደኛ፡ የቅዱሳት መጻሕፍት ጽሑፍ ተቀይሯል ወይም ተጭኗል። ሁለተኛ፣ የአስተምህሮ
ስህተቶች ወደ ክርስትና ትምህርት ገብተዋል፣ ለምሳሌ በክርስቶስ ሥጋ መገለጥ፣ በመለኮት ሦስትነት እና በትምህርቱ ማመን።
ኃጢአት. 1 ኦሪጅናል
በሚገርም ሁኔታ አንዳንድ ጊዜ ቁርኣን ለአይሁድ-ክርስቲያን ቅዱሳን ጽሑፎች እንደ “የእግዚአብሔር መጽሐፍ”፣ “የእግዚአብሔር ቃል”፣ “ለሰው
ብርሃንና መመሪያ”፣ “ለሁሉም ጉዳዮች ውሳኔ፣ መሪና እዝነት፣ “ብሩህ መጽሐፍ”፣ “ብርሃን (አል-ፉርቃን)”፣ “ ወንጌሉ መመሪያውና ብርሃን
ያለው፣ ያለፈውን ሕግ የሚያረጋግጥ፣” እና “አላህን ለሚፈሩ መሪና ማስጠንቀቂያ ነው። 2 ክርስቲያኖች የእግዚአብሔርን መገለጥ ለማግኘት
የራሳቸውን ቅዱሳት መጻሕፍት እንዲመለከቱ ተነግሯቸዋል (5፡50)። እናም መሐመድ ራሱ እንኳን በአንድ ወቅት የራሱን መልእክት እውነትነት
እንዲፈትሽ ተመክሯል (10፡94) ከዚህ ቀደም ለአይሁድ እና ክርስቲያኖች በተገለጠው መለኮታዊ መገለጥ ይዘት።
ነገር ግን፣ ሙስሊሞች ተራማጅ መገለጥ ባላቸው ጽንሰ-ሀሳብ ላይ ተመስርተው ቁርኣን ከቀደሙት መገለጦች በላይ ነው ለማለት ስለሚጣደፉ
ለመጽሐፍ ቅዱስ ከላይ ያለው ውዳሴ አሳሳች ነው። በዚህም ቁርኣን እንደሚሞላ እና የቀደሙትን ያልተሟሉ መገለጦችን (ለምሳሌ መጽሐፍ
ቅዱስን) ወደ ጎን እንደሚተው ለማሳየት ተስፋ ያደርጋሉ። አንድ የእስልምና እምነት ምሁር ሙስሊም በኦሪት (በኦሪት ህግ) ማመን እንዳለበት
በመግለጽ ይህንን እምነት አስተጋባ።
1. Waardenburg, 261-63.
2. ታከለ፣ 217.
213
21 4 የክርስቲያን አመለካከት አዎንታዊ መከላከያ
ሙሴ)፣ ዘቡር (መዝሙረ ዳዊት) እና ኢንጅል (ወንጌል) ቢሆንም ግን “እጅግ የታወቁ የሥነ መለኮት ሊቃውንት እንደሚሉት” መጽሐፍት አሁን
ባሉበት ሁኔታ “ተጭነዋል” ይላል። በመቀጠልም “ቁርኣን ከመጻሕፍት ሁሉ የተከበረ ነው ተብሎ ሊታመን ይገባል... እግዚአብሔር ከሰጣቸው
ቅዱሳት መጻሕፍት የመጨረሻው መውረድ ነው፤ ከርሱ በፊት የነበሩትን መጻሕፍት ሁሉ ይሽራል። ... ምንም አይነት ለውጥ ወይም ለውጥ
ሊመጣ አይችልም." 3 ምንም እንኳን ይህ በእስልምና ሊቃውንት ዘንድ በጣም የተለመደ አመለካከት ቢሆንም፣ አሁንም ብዙ ሙስሊሞች
በዘመናችን ባለው መጽሐፍ ቅዱስ ውስጥ ባለው ቅዱስ እና እውነተኛነት እንደሚያምኑ ይናገራሉ። ይህ ግን በእነርሱ በኩል በአብዛኛው ከንፈር
መምታት ነው፣ ምክንያቱም በቁርኣን ሁሉን ቻይነት ላይ ባላቸው ጽኑ እምነት ምክንያት መጽሐፍ ቅዱስን የሚያጠኑ በጣም ጥቂቶች ናቸው።
በብሉይ ኪዳን ላይ ክሶች
ሙስሊሞች ብዙውን ጊዜ ለቀደሙት ቅዱሳት መጻሕፍት ያላቸው አመለካከት አነስተኛ ነው፣ ይህም በዋነኝነት የሕግ አስተማሪዎች በእነርሱ ላይ
በተጣሉ የተዛባ አመለካከት የተነሳ ነው። በመጽሃፉ ሰዎች ላይ የተከሰሱት ክሶች፡- የእግዚአብሔርን ቃል መደበቅ (2፡42፤ 3፡71)፣
በመጽሐፎቻቸው ውስጥ ያለውን መልእክት በቃላት ማዛባት (3፡78፤ 4፡46)፣ በሁሉም አለማመን ያካትታል። የቅዱሳን መጻሕፍቶቻቸው
ክፍሎች (2፡85)፣ እና የራሳቸው ቅዱሳት መጻሕፍት ምን እንደሚያስተምሩ ባለማወቃቸው (2፡78)። ምንም እንኳን በታሪካዊ ሁኔታቸው
አብዛኛዎቹ እነዚህ ክሶች በአይሁዶች ላይ ያነጣጠሩ ቢሆኑም፣ በአንድምታ ሙስሊሞች ክርስቲያኖችን ከላይ በተጠቀሱት ትችቶች ውስጥ
አካተዋል።
ከላይ ባሉት የቁርኣን ዘገባዎች ውስጥ በተገለጹት አሻሚዎች ምክንያት ሙስሊሞች መጽሐፍ ቅዱስን በተመለከተ የተለያዩ አመለካከቶች
(አንዳንድ ጊዜ የሚጋጩ ናቸው) አላቸው። ለምሳሌ ታዋቂው የሙስሊም ተሐድሶ አራማጅ መሐመድ አብዱህ እንዲህ ሲል ጽፏል፡- “መጽሐፍ
ቅዱስ፣ አዲስ ኪዳን እና ቁርዓን ሦስት የጋራ መጻሕፍት ናቸው፣ የሃይማኖት ሰዎች ሦስቱንም ያጠናሉ እና በእኩል ያከብሯቸዋል። እውነተኛው
ሃይማኖት ባለፉት መቶ ዘመናት ሁሉ ደምቋል። 4 ሌላ ሙስሊም ደራሲ ሦስቱን ታላላቅ የዓለም ሃይማኖቶች በዚህ መንገድ ለማስማማት
ሞክሯል፡- “ይሁዲነት በፍትሕ እና በጽድቅ፡ በክርስትና፣ በፍቅር እና በጎ አድራጎት ላይ፡ እስልምና፣ ወንድማማችነት እና ሰላም ላይ ጫና ያሳድራል።
5 ነገር ግን በዚህ ጉዳይ ላይ በጣም የተለመደው ኢስላማዊ አቀራረብ በሙስሊም ይቅርታ ጠያቂው አጂጆላ አስተያየት ይታወቃል፡-
የመጀመሪያዎቹ አምስት የብሉይ ኪዳን መጻሕፍት ኦሪጅናል ኦሪትን አይደሉም፣ ነገር ግን የኦሪት ክፍሎች ከሌሎች ሰዎች ከተጻፉት ትረካዎች ጋር ተቀላቅለዋል
እናም የጌታ የመጀመሪያ መመሪያ በዚያ ድንጋጤ ውስጥ ጠፍቷል። በተመሳሳይም አራቱ የክርስቶስ ወንጌሎች ከነቢዩ ከኢየሱስ እንደመጡ የመጀመሪያዎቹ ወንጌሎች
አይደሉም ... የመጀመሪያው እና ምናባዊው ፣
3. ጀፈርሪ፣ እስላም፣ መሐመድ እና ሃይማኖቱ፣ 126-28።
4. ደርመንጌም, 138.
5. ዋዲ፣ 116
የመጽሐፍ ቅዱስ መከላከያ 215
መለኮት እና ሰው በጣም የተዋሃዱ ከመሆናቸው የተነሳ እህሉ ከገለባ መለየት አይችልም. እውነታው ግን የመጀመሪያው የእግዚአብሔር ቃል
ተጠብቆ ቆይቷል
ከአይሁድም ከክርስቲያኖችም ጋር አይደለም። ቁርኣን ደግሞ ነው።
ሙሉ በሙሉ የተጠበቀ እና አንድ ጆት ወይም ቲትል አልተቀየረም ወይም በውስጡ አልተተወም። 6
እነዚህ ክሶች እንደገና ወደ እስላማዊው ታህሪፍ አስተምህሮ ወይም የይሁዲ-ክርስቲያን ቅዱሳት መጻሕፍት መበላሸት ያመጡናል። ከላይ
በተጠቀሱት አንዳንድ የቁርኣን ጥቅሶች ላይ በመመስረት እና ከሁሉም በላይ ደግሞ ለሌሎች ቅዱሳት መጻህፍት ትክክለኛ ይዘት መጋለጥ
የሙስሊም የነገረ-መለኮት ምሁራን በአጠቃላይ ሁለት የተለያዩ ምላሾችን ቀርፀዋል። ናዚር-አሊ እንዳለው፣ “የመጀመሪያዎቹ የሙስሊሞች
አስተያየት ታህሪፍ ቢአል ቶርስ (ለምሳሌ፣ አል-ታባሪ እና አር-ራዚ) ለውጡ ነው ብለው ያምኑ ነበር።
ማኒ , በራሱ ጽሑፉን ሳይነካ የጽሑፉን ትርጉም ማበላሸት. ቀስ በቀስ የበላይ የነበረው አመለካከት ወደ ታህሪፍ ቢአል- ላፍዝ ተቀየረ፣ የፅሁፉ
መበላሸት ነው።
ተውራት ጋር አንድ ዓይነት አልነበረም ነገር ግን የቀድሞዎቹ ቅዱሳት መጻሕፍት እስከ ምን ድረስ ተበላሽተዋል በሚለው ጥያቄ ላይ ከፍተኛ ልዩነት
ነበረው” ብለዋል። በአንድ በኩል “ የታብ ዲል [ለውጥ] ችግርን በዘዴ ያጤነው ኢብኑ-ሀዝም . . . ጽሑፉ ራሱ ተቀይሯል ወይም ተጭበረበረ
(ተጊር፣ እና ወደ ብልግና ታሪኮች ትኩረት ስቧል) በማለት ተከራክረዋል። በኮርፐስ ውስጥ አንድ ቦታ ያገኘው." በሌላ በኩል "
ኢብን-ኻልዱን ጽሑፉ ራሱ አልተሰራም ነበር ነገር ግን አይሁዶች እና ክርስቲያኖች ቅዱሳት መጻህፍትን በተለይም የመሐመድን ተልዕኮ እና
የእስልምና መምጣትን የሚተነብዩ ወይም የሚያበስሩ ጽሑፎችን በተሳሳተ መንገድ ተርጉመዋል ።
አንድ የሙስሊም ምሁር ለመጽሐፍ ቅዱስ የበለጠ ወይም ትንሽ ክብር ቢያሳይ እና ከመጽሐፉ ላይ እንዴት እንደሚጠቅስ ወይም እንዴት
እንደሚጠቅስ የሚወሰነው በታብዲል ልዩ ትርጓሜ ላይ ነው። ለምሳሌ ኢብኑ-ሀዝም ከሞላ ጎደል ብሉይ ኪዳንን እንደ ሀሰት ይክዳሉ፣ነገር ግን
ስለበኑ እስራኤል እምነት እና ባህሪ በአይሁዶች እና በሃይማኖታቸው ላይ ማስረጃ ይሆን ዘንድ መጥፎ ዘገባዎች ሲቀርቡ ተውራትን በደስታ
ጠቅሷል።
በአዲሱ ኪዳን ላይ ክሶች
ታዋቂው የሙስሊም ተንታኝ ዩሱፍ አሊ “ በቁርአን የተነገረው ኢንጅል አዲስ ኪዳን አይደለም፣ አሁን የተቀበሉት አራቱ ወንጌሎች አይደሉም፣
እስልምና የሚያስተምረን፣ ለኢየሱስ የወረደው አንድ ወንጌል ነው፣ እና እሱ ያስተማረው ፍርስራሾች በ
6. አጂጆላ፣ 79
7. ናዚር-አሊ፣ 46
8. ዋርደንበርግ, 257.
216 የክርስቲያን አመለካከት አዎንታዊ መከላከያ
ቀኖናዊ ወንጌሎችን ተቀብለዋል እና በሌሎችም ውስጥ ዱካዎቻቸው በሕይወት ተርፈዋል።" 9
በአዲስ ኪዳን እና በክርስትና ትምህርት ላይ ቀጥተኛ ውንጀላዎች ናቸው።
የተሰራ። እነዚህም የጽሑፋዊ መለኮታዊ መገለጥ ለውጥ እና የውሸት ክስ እንደነበሩ እና እንደ ክርስቶስ በሥጋ መገለጥ ማመን፣ የመለኮት ሦስትነት
እና የቀደመው የኃጢአት ትምህርት የመሳሰሉ የአስተምህሮ ስህተቶች ነበሩ የሚሉ ክሶችን ያካትታሉ። 10
በዚህ ጉዳይ ላይ በሙስሊም የነገረ-መለኮት ምሁራን መካከል ሌላው አስፈላጊ ክርክር የመፅሃፉ ሰዎች ዘላለማዊ እጣ ፈንታ ጥያቄ ነው። ምንም
እንኳን ተራው ሙስሊም “ጥሩ ሰው” የሆነን ማንኛውንም ሰው ለዘላለማዊ መዳን ብቁ እንደሆነ ሊቆጥረው ቢችልም፣ በዚህ ጉዳይ ላይ ሁሉንም
የቁርኣን ማስረጃዎች መመዝገቡ ብዙ እርግጠኛ አለመሆንን ፈጥሯል።
መሐመድን የእግዚአብሔር እውነተኛ ነቢይ አድርገው ባለመቀበላቸው ምክንያት እንደ እምነት የሌላቸው (ካፋር) ይቆጠሩ ነበር ። ለምሳሌ
በቁርአን ተፍሲር ከሙስሊም ተንታኞች መካከል አንዱ በሆነው በታባሪ የቁርአን ተፍሲር ላይ ምንም እንኳን ጸሃፊው የመፅሃፉን ሰዎች እና
ሙሽሪኩን ( ሙሽሪኩን) ቢለይም እና ከፍ ያለ አስተያየት ሲሰጥ እናስተውላለን። የቀደሙት፣ አብዛኞቹ አይሁዶችና ክርስቲያኖች እምቢ
በማለታቸው ምክንያት በማያምኑና በደል ውስጥ እንዳሉ በግልጽ ተናግሯል።
የመሐመድን እውነተኝነት እውቅና ለመስጠት።
11
ከዚህ ጋር ተያይዞ በክርስትና እምነት ላይ የተመሰረተው የክርስቶስ አምላክነት የእግዚአብሔር ልጅ ነው ብለው በማመን ይቅርታ የማይደረግለትን
የሽርክ ኃጢያት ከመስራት ጋር የሚመሳሰል እና በቁርዓን ውስጥ በሙሉ የተወገዘ እምነት ነው። የክርስቲያኖች ውግዘት በምዕራፍ 5፡75 ተይዟል፡-
“አላህም ክርስቶስ የመርየም ልጅ ነው የሚሉ ተሳዳቢዎች ናቸው።... ከአላህም ጋር አማልክትን የሚያጋራ አላህ በርሱ ገነትን በእርግጥ ይከለክላል
እሳትም ናት። የእሱ መኖሪያ. "
በሌላ በኩል የዘመኑ የሙስሊም የሃይማኖት ምሁር ፋዝሉር ራህማን “እጅግ በጣም ብዙ የሙስሊም ተንታኞች” ነው ያሉትን ይቃወማሉ። ድነት
የሚገኘው የሙስሊሙን እምነት በመደበኛነት በመቀላቀል ሳይሆን በአላህ እና በመጨረሻው ቀን በማመን እና መልካም ስራዎችን በመስራት ቁርኣን
እንደሚያመለክተው ነው የሚለውን ሃሳብ ይደግፋሉ። 12 ክርክሩ የቀጠለ ሲሆን እያንዳንዱ ሙስሊም በጉዳዩ ላይ ካለው ግንዛቤ በመነሳት የተለየ
ጎን ሊይዝ ይችላል። 13
9. አ.ዩሱፍ አሊ፣ ቅዱስ ቁርኣን፣ 287።
10. Waardenburg, 261-63 ይመልከቱ.
1 እኔ. አንቴስ፣ 104-5 እንዲሁም Islamochristiana ተመልከት , 1980, ጥራዝ. 6፣105-48 ።
12. ዊልማን, 166-67. እርግጥ ነው፣ የእሱ አመለካከት በባህላዊ ሙስሊሞች ዘንድ ኦርቶዶክሳዊ ያልሆነ ነው ተብሎ ይታሰባል።
13. እንደ ሂንዱዎች፣ ቡድሂስቶች እና ዞራስትሪያን ያሉ የሌሎች ቡድኖችን መዳን በተመለከተ የሙስሊሞች አስተያየትም ይለያያል። አንዳንድ ሙስሊሞች እነዚህን
ሃይማኖቶች በመጀመሪያ ከእስልምና እና ከእግዚአብሄር ጋር ተመሳሳይ እንደሆኑ አድርገው ይመለከቷቸዋል ነገር ግን ከመነሻቸው ጋር እውነት አይደሉም፣ ሌሎች
ደግሞ ከመጀመሪያው ጀምሮ እንደ የሐሰት ሃይማኖቶች አይቀበሉም (በተጨማሪ ምዕራፍ 6 ይመልከቱ)።
የመጽሐፍ ቅዱስ መከላከያ 217
ለእስልምና ክሶች የተሰጠ ምላሽ
እነዚህ ስለ መጽሐፍ ቅዱስ እስላማዊ አመለካከቶች በጣም የተሳሳቱ ናቸው። አንዱ ማስረጃ በሙስሊም ቅዱሳት መጻሕፍት ውስጥ ያለው
ውስጣዊ አለመግባባት ነው። ሌላው ከተጨባጭ ማስረጃ ጋር የሚቃረን ነው።
እስላማዊው የአሁኑን አዲስ ኪዳን ትክክለኛነት ውድቅ በማድረግ ላይ ከባድ ውጥረት አለ። ይህ ውጥረት በሚከተሉት የቁርኣን አስተምህሮዎች
ትኩረት ሊሰጠው ይችላል።
• የመጀመሪያው አዲስ ኪዳን (“ወንጌል”) የእግዚአብሔር መገለጥ ነው (5፡46፣
67፣ 69፣ 71)።
• ኢየሱስ ነቢይ ነበር እና ቃላቶቹ በሙስሊሞች ማመን አለባቸው
(4፡171፤ 5፡78)። ሙስሊሙ ሊቅ ሙፋሲር እንደገለፀው " ሙስሊሞች
ሁሉም ነቢያት እውነት እንደሆኑ እመኑ ምክንያቱም ተልእኮ ተሰጥቷቸዋል።
ሁሉን ቻይ በሆነው አምላክ (አላህ) ለሰው ልጆች አገልግሎት።
14
• ክርስቲያኖች በመሐመድ ዘመን የነበረውን አዲስ ኪዳን የመቀበል ግዴታ ነበረባቸው (ሰባተኛው ክፍለ ዘመን ዓ.ም. 10፡94)።
በዚህ ሱራ ውስጥ ሙሐመድ እንዲህ ተብሏል፡- “ወደ አንተ ካወረድነው ከተጠራጠርክ እነዚያን ካንተ በፊት መጽሐፉን (መጽሐፍ ቅዱስን)
የሚያነቡትን ጠይቅ፡ እውነቱ ከጌታህ ዘንድ በእርግጥ መጣልህ። ከተጠራጣሪዎቹም አትሁን። አብዱል ሀቅ “የእስልምና ሊቃውንት ዶክተሮች
ጥርጣሬያቸውን የሚፈቱትን የመፅሃፍ ሰዎች ነብዩን እንደሚያዩት በመጥቀስ በዚህ አንቀጽ በጣም ያሳፍራቸዋል” ብሏል። 15 በጣም ከሚገርሙ
ትርጉሞች አንዱ ሱራው በትክክል የተነገረው የእሱን አባባል ለሚጠራጠሩ ሰዎች መሆኑ ነው። ሌሎች ደግሞ “የተነገረው መሐመድ ራሱ ነው፣ ነገር
ግን ምንም ያህል ቢለወጡ እና ኮምፓስን ቢቀይሩ፣ ወደዚያው የሰማይ ምሰሶ ማለትም የቅዱሳት መጻሕፍትን ንጽህና እና ጥበቃን ያመለክታል”
ይላሉ። ሆኖም ሃቅ አክለው እንዲህ ብለዋል፡- “በድጋሚ ፓርቲው የእስልምናን እውነት የተጠራጠሩ ሰዎችን አድርገን ከወሰድን ይህ የነቢዩን ተልእኮ
ሙሉ መሠረት ይከፍታል፤ ለዚህም መልስ ለማግኘት ወደ አይሁዶች [ወይም ክርስቲያኖች] ተጠቁሟል። ለጥርጣሬያቸው፤ ይህም ለቅዱሳት
መጻሕፍት ሥልጣን የሚሰጠውን ክርክር ያጠናክራል—ይህም ውጤት የሙስሊም ተቺዎች እምብዛም አይሆንም.
ተዘጋጅ።"
16
ክርስቲያኖች ለዚህ ጥቅስ ሁለት ወሳኝ ነጥቦችን በማንሳት ምላሽ ይሰጣሉ። በመጀመሪያ፣ መሐመድ የተበላሸውን የአዲስ ኪዳን ቅጂ እንዲቀበሉ
አይጠይቃቸውም ነበር። ሁለተኛ፣ አዲስ ኪዳን ዛሬ በጉልህ ነው።
14. ሱለይማን ሻሂድ ሙፋሲር፣ ኢየሱስ፣ የእስልምና ነቢይ (ኢንዲያናፖሊስ፡ የአሜሪካ ትረስት ጽሑፎች፣ 1980)፣ i.
15. አብዱል-ሀቅ፣ 23. ከደብሊው ሙይር የተወሰደ፣ የእውነት ብርሃን (ለንደን፡ ሃይማኖታዊ ትራክት ሶሳይቲ)፣ 1894
16. አብዱል-ሀቅን 100 ተመልከት።
21 8 የክርስቲያን አመለካከት አዎንታዊ መከላከያ
ከመሐመድ ዘመን አዲስ ኪዳን ጋር ተመሳሳይ ነው፣ ምክንያቱም የዛሬው አዲስ ኪዳን የተመሰረተው ከመሐመድ ዘመን በፊትም ከብዙ መቶ
ዓመታት በፊት ባሉት የብራና ጽሑፎች ላይ ነው። ስለዚህ በዚህ ጥቅስ አመክንዮ ሙስሊሞች የዛሬውን መጽሐፍ ቅዱስ ትክክለኛነት መቀበል
አለባቸው። ይህን ካደረጉ ግን የክርስቶስንና የሥላሴን አምላክነት አስተምህሮ መቀበል አለባቸው (ምዕራፍ 11 እና 12 ይመልከቱ) አዲስ ኪዳን
የሚያስተምረው ይህንኑ ነው። ሆኖም ሙስሊሞች እነዚህን አስተምህሮዎች ሙሉ በሙሉ ይቃወማሉ። ስለዚህም በእስልምና እይታ ውስጥ ያለው
አጣብቂኝ ነው።
መጽሐፍ ቅዱስን በተመለከተ በእስልምና (ቁርዓን) አመለካከት ውስጥ ሌላ አለመጣጣም አለ። መጽሐፍ ቅዱስ “የእግዚአብሔር ቃል ነው” ይላሉ
(2፡75)። ነገር ግን፣ ሙስሊሞችም የእግዚአብሔር ቃል ሊቀየር ወይም ሊለወጥ እንደማይችል አጥብቀው ይከራከራሉ። ነገር ግን፣ ፕፋንደር
እንዳመለከተው፣ “ሁለቱም እነዚህ አባባሎች ትክክል ከሆኑ ... ከዚያም መጽሐፍ ቅዱስ ከመሐመድ በፊትም ሆነ በኋላ አልተቀየረም እና
አልተበላሸም ማለት ነው። 17 የእስልምና አስተምህሮ ግን መጽሐፍ ቅዱስ ተበላሽቷል ይላል። ስለዚህ ተቃርኖው.
በተጨማሪም፣ የእስልምና ምሁር የሆኑት ሪቻርድ ቤል እንዳሉት፣ አይሁዶችና ክርስቲያኖች ብሉይ ኪዳንን ለመለወጥ በአንድነት ያሴሩ ነበር ብሎ
ማሰብ ምክንያታዊ አይደለም። ለ "... ለክርስቲያኖች ያላቸው (አይሁዶች) ያላቸው ስሜት ሁል ጊዜ ጠላት ነበር"። 18 ብሉይ ኪዳንን የሚጋሩ
ሁለት ጠላቶች (አይሁዶችና ክርስቲያኖች) የጋራ ጠላት የሆነውን የሙስሊሞችን አመለካከት ለመደገፍ ቃሉን ለመለወጥ ያሴሩበት ምክንያት
ምንድን ነው? ምንም ትርጉም አይሰጥም. ከዚህም በላይ፣ ጽሑፋዊ ለውጦች ተካሂደዋል ተብሎ በሚታሰበው ጊዜ አይሁዶችና ክርስቲያኖች
በመላው ዓለም ተሰራጭተው ነበር፣ ይህም ጽሑፉን ለመበረዝ የሚደረገው ትብብር የማይቻል እንዲሆን አድርጎታል። ለውጦቹ አንድ ዓይነት
እንዲሆኑ ዋስትና ለመስጠት የተሰራጨው የብሉይ ኪዳን ቅጂ ብዛት በጣም ብዙ ነበር። በተጨማሪም ሙስሊም የሆኑ የቀድሞ አይሁዶችም ሆኑ
ክርስቲያኖች እንዲህ ዓይነት ለውጥ ስላደረጉት ምንም አልተጠቀሰም። 19
በተጨማሪም፣ ሙስሊሞች አዲስ ኪዳንን አለመቀበል ከአብዛኞቹ የእጅ ጽሑፎች ማስረጃዎች ጋር ይቃረናል። ሁሉም ወንጌሎች በ 250 ዓ.ም.
በተጻፈው በቼስተር ቢቲ ፓፒሪ ውስጥ ተጠብቀው ይገኛሉ ። አብዛኛው የአዲስ ኪዳን ደግሞ በቫቲካን ሚስ (ለ) ከ 325-50 ዓ.ም. ባለው ጊዜ ውስጥ ይገኛል
። በተጨማሪም ከሁለተኛው መቶ ዘመን ከክርስቶስ ልደት በኋላ እስከ አስራ አምስተኛው ክፍለ ዘመን ድረስ ያሉ ወደ 5,700 የሚጠጉ ሌሎች
የአዲስ ኪዳን የእጅ ጽሑፎች (በመቶዎች የሚቆጠሩት ከመሐመድ በፊት የነበሩ ናቸው) በመሐመድ ዘመን የነበሩትን የአዲስ ኪዳን ሙሉ ጽሑፎች
የሚያረጋግጡ ናቸው።
17. ፒፋንደር, 101.
18. ቤል, 164-65.
19. ለእነዚህ ነጥቦች ተጨማሪ ማብራሪያ Josh McDowell እና John Gilchrist, The Islam Debate (San Bernardino: Here's Life Publishers, 1983)፣ 52-53 ይመልከቱ።
የመጽሐፍ ቅዱስ መከላከያ 219
በመሐመድ ዘመን የነበረው የአዲስ ኪዳን ጽሑፍ በኢየሱስ ዘመን የነበረው ተመሳሳይ የአዲስ ኪዳን ጽሑፍ እንደሆነ በእነዚሁ የእጅ ጽሑፎች
ተረጋግጧል። ለነዚህ የብራና ጽሑፎች የመጀመርያው ክፍለ ዘመን መጀመሪያ ላይ ለዛሬው የአዲስ ኪዳን ጽሑፍ ትክክለኛነት ያልተቋረጠ
የምስክርነት ሰንሰለት ይሰጡናል። ለምሳሌ፣ የመጀመርያው የአዲስ ኪዳን ቁርጥራጭ፣ የጆን ራይላንድ ፍርፋሪ፣ የተፃፈው በ AD ገደማ ነው።
117-38። በኋለኞቹ የእጅ ጽሑፎች እና በዛሬው አዲስ ኪዳን ውስጥ እንደሚገኙ የዮሐንስ 18 ጥቅሶችን ይጠብቃል። በተመሳሳይ፣ ከክርስቶስ
ልደት በኋላ የቦድመር ፓፒሪ አጠቃላይ የጴጥሮስና የይሁዳ መጻሕፍትን ዛሬ እንዳለን ይጠብቃል። ሙስሊሞች 2 0 ነው ብለው እንደሚናገሩት
የአዲስ ኪዳን መልእክት እንደጠፋ ወይም እንደተጣመመ የሚጠቁም ምንም አይነት መረጃ የለም።
በመጨረሻም፣ ሙስሊሞች አዲስ ኪዳን የተበላሸ፣ የተበላሸ እና ያረጀ መሆኑን ለማሳየት ሲሉ የአዲስ ኪዳንን ሊበራል ተቺዎችን ይጠቀማሉ።
ሆኖም የሊበራል የአዲስ ኪዳን ሊቅ ኤጲስ ቆጶስ ጆን ሮቢንሰን፣ የወንጌል ዘገባ በሐዋርያት ሕይወት ውስጥ፣ ከ 40 እስከ 60 ዓ.ም. ባለው ጊዜ
ውስጥ በደንብ ተጽፎአል በማለት ደምድመዋል። አዲስ ኪዳን በብራናዎች ውስጥ ተጠብቆ የሚገኘው የኢየሱስን ቃላትና ድርጊቶች በትክክል
እንደማይጠብቅ የሚናገረው የኪዳን ትችት ውድቅ ነው። የሩዶልፍ ቡልትማን የቀድሞ ደቀ መዝሙር እንዲህ ሲል ጽፏል:- “ጊዜ እያለፈ ሲሄድ፣
ለታሪካዊ-ሂሳዊ ሥነ-መለኮት የተካኑ ሰዎች በተወሰነ ደረጃም ቢሆን የአዲስ ኪዳን ትችት ሳይንስ ተብሎ ሊጠራ እንደማይገባ እርግጠኛ እየሆንኩ
መጣሁ። 21 ደራሲው አክሎም “ወንጌሎች ጎተ ስለ ዶ/ር ፋስት የተሰኘውን ታዋቂ መጽሐፍ በአዲስ መልክ በቀረጸው መንገድ የተጠናቀቁትን
ነገሮች በፈጠራ መልክ የሚቀርጹ የሥነ ጽሑፍ ሥራዎች አይደሉም” ብሏል። 22 ይልቁንም፣ “እያንዳንዱ ወንጌል የተሟላ፣ ልዩ የሆነ ምስክርነት
ይሰጣል።
ሕልውናው በቀጥታም ሆነ በተዘዋዋሪ የአይን እማኞች ነው ።
በተጨማሪም እነዚህ ሊበራል ተቺዎች በሙስሊም ይቅርታ ጠያቂዎች መጠቀማቸው ለቁርኣን ያላቸውን አመለካከት ስለሚጎዳ የተሳሳተ ነው።
የሙስሊም ጸሐፊዎች ለቅድመ-አሳቦቻቸው በቁም ነገር ሳያስቡ የመጽሐፍ ቅዱስን የሊበራል ተቺዎችን መደምደሚያ መጥቀስ ይወዳሉ።
ለምሳሌ፣ የመጽሐፍ ቅዱስን ሊበራል ተቺዎች ሙሴ ፔንታቱክን እንደጻፈ እንዲክዱ ያደረጋቸው ያው ፀረ-ተፈጥሮአዊ አስተሳሰብ በተለያዩ
ምንባቦች ውስጥ የተጠቀመባቸውን የተለያዩ የእግዚአብሔር ቃላት በመጥቀስ ቁርአን ከመሐመድ አልመጣም በማለት ይከራከራሉ። ቁርኣንም
የተለያዩ ስሞችን ይጠቀማልና።
20. ለዚህ ነጥብ ተጨማሪ ድጋፍ፣ Geisler እና Nix፣ ምዕራፍ 22 ይመልከቱ።
21. ኤታ ሊነማን፣ እኔ የሲኖፕቲክ ችግር አለ ? የመጀመሪያዎቹ ሦስት ወንጌሎች ሥነ-ጽሑፋዊ ጥገኛነት እንደገና ማሰብ (ግራንድ ራፒድስ፡ ቤከር፣ 1992)፣ 9.
22. ኢቢድ., 104.
23. ኢቢድ., 194.
220 የክርስቲያን አመለካከት አዎንታዊ መከላከያ
እግዚአብሔር በተለያዩ ቦታዎች። ራብ አላህ በሱራ 4፣9፣24፣33 ላይ ለእግዚአብሔር ጥቅም ላይ ውሏል፣ነገር ግን
በሱራ 18፣ 23 እና 25 ላይ ጥቅም ላይ ይውላል ።
የእነዚህ ተቺዎች እይታዎች በፀረ-ተፈጥሮአዊ አድልዎ ላይ የተመሰረቱ ናቸው ፣ ይህ ከሆነ
በቁርኣንና በሐዲሥ ላይ መተግበር መሠረታዊ የሙስሊሞችን እምነት ያጠፋል
እንዲሁም. ባጭሩ ሙስሊሞች ተአምራት አይፈጸሙም በሚል እምነት ላይ የተመሰረተ የአዲስ ኪዳንን ትችት ለመጠየቅ አይችሉም።
የራሳቸውን እምነት ለማዳከም ይፈልጋሉ።
ለማጠቃለል ያህል፣ በመሐመድ ዘመን የነበሩ ክርስቲያኖች አዲስ ኪዳንን የመቀበል ግዴታ አለባቸው ከተባለ፣ እና ብዙ የእጅ ጽሑፍ ማስረጃዎች
የሚያረጋግጡ ከሆነ የዛሬው አዲስ ኪዳን በመሠረቱ ተመሳሳይ መሆኑን፣ ከዚያም በቁርኣን እራሱ አስተምህሮ መሰረት ክርስቲያኖች ዛሬ የአዲስ
ኪዳንን ትምህርት የመቀበል ግዴታ አለባቸው። አዲስ ኪዳን ግን ዛሬ ኢየሱስ ስለ ኃጢአታችን በመስቀል ላይ ሞቶ የተነሣው የእግዚአብሔር ልጅ
መሆኑን ያረጋግጣል (ምዕራፍ 11 እና 13 ይመልከቱ)። ይህ ግን ከቁርኣን ጋር ይቃረናል። ስለዚህም ሙስሊሞች የአዲስ ኪዳንን ትክክለኛነት
አለመቀበል ከራሳቸው እምነት ጋር በቁርኣን መነሳሳት ላይ የሚጋጭ ነው።
መጽሐፍ ቅዱስን ያለማቋረጥ መጠቀም
ሙስሊሞች ሁሉንም አዲስ ኪዳን አይቃወሙም። እንዲያውም፣ ኢየሱስ አምላክ ነኝ አላለም የሚለውን እምነት ለመደገፍ አንዳንድ የአዲስ ኪዳን
ምንባቦችን ይማጸናሉ። ሆኖም “ትክክለኛ” አንቀጾች መምረጣቸው የዘፈቀደ ነው፣ ከአስተምህሮ ፍላጎታቸው ጋር ብቻ የሚስማማ ነው።
የተመረጡ ምንባቦች የራሳቸውን አስተምህሮ የሚደግፉ የሚመስሉ ከሆነ፣ ትክክለኛነታቸው ይገለጻል። በአንጻሩ እንደ አብዛኞቹ ጽሑፎች
እስላማዊ እምነትን የማይደግፉ ከሆነ በዘፈቀደ የተበላሹ ይባላሉ።
ሙስሊሞች አንዳንድ የመጽሐፍ ቅዱስ ጥቅሶችን ትክክለኛ እንደሆኑ ሲናገሩ፣ ትክክል አይደሉም ብለው ከሚያምኑት በተቃራኒ ለእሱ ጥሩ የእጅ
ጽሑፍ ማስረጃ እንዳለ ስለሚገነዘቡ አይደለም። እንደ እውነቱ ከሆነ፣ ቀደም ብለን እንደተመለከትነው፣ እነዚህ ትክክለኛ ያልሆኑ ተብለው
ከሚጠሩት ጋር አንድ ዓይነት የእጅ ጽሑፍ ሥልጣን አላቸው። እንደ ኢስላማዊው የይገባኛል ጥያቄ ሁሉ የሙስና ወይም የታህሪፍ ፅንሰ-ሀሳብ
ሙሉ በሙሉ ምንም የፅሁፍ ድጋፍ የለውም። መጽሐፍ ቅዱስ ከመሐመድ ከብዙ መቶ ዓመታት በፊት የነበረ እጅግ በጣም ብዙ የእጅ
ጽሑፎች ድጋፍ አለው። በእርግጥም፣ እንደተመለከትነው፣ ከጥንታዊው ዓለም መጽሐፍት ይልቅ ለአዲስ ኪዳን ብዙ የብራና ማስረጃዎች አሉ።
በተጨማሪም “ትክክለኛ” ብለው ከሚጠሩት የተመረጡ አንቀጾች የተገኙ ድምዳሜዎች እንኳን የአንቀጾቹን ትርጉም ካለመረዳት ላይ የተመሠረቱ
ናቸው። ከእነዚህ ውስጥ ብዙዎቹ የክርስቶስን አምላክነት እና የ
የብሉይ ኪዳን መግቢያ (ግራንድ ራፒድስ፡ ኢርድማንስ፣ 1979)፣ 517፣ RK ሃሪሰንን ተመልከት ።
የመጽሐፍ ቅዱስ መከላከያ 221
ሥላሴ፣ አንባቢው ወደ ምዕራፍ 1 2 የተጠቀሰው ለእነዚህ በተሳሳተ መንገድ የተተረጎሙ ጽሑፎችን በዝርዝር ለመረዳት ነው። ለአሁኑ፣ ትኩረታችንን
ወደ ሌላ ሙስሊም ቁርኣንን ለመደገፍ ሙከራ እናደርጋለን፡ በመጽሐፍ ቅዱስ ውስጥ ስህተቶችን ለማረጋገጥ ወደሚደረገው ጥረት።
በተሰኘው ታዋቂው መጽሃፉ “ The Bible, The Qur'an and Science” “ከወንጌሎች የተወሰዱ ጥቅሶች እራሳቸው ጠፍጣፋ ቅራኔዎችን ያሳያሉ”
ሲል ተከራክሯል። 25 “ትልቅ ስህተቶች በመጽሐፍ ቅዱስ ውስጥ እንደሚገኙ” ያምናል። 26 የቡካይል ዝርዝር ግን ሀውልት ወይም ከባድ አይደለም።
እነዚህን መሰል ትችቶች በሌላ ቦታ ስለመለስን 27 እኛ የምንሰጠው ምላሽ በሙስሊም ተከራካሪዎች በብዛት ለሚጠቀሙት ብቻ ነው።
ኦሪት ዘፍጥረት 1፡2 ቡካይ እንደሚለው፣ ዘፍጥረት 1 "ከሳይንሳዊ እይታ አንጻር ትክክለኛ ያልሆነ ድንቅ ስራ" ነው። 28 ዘፍጥረት 1:2 በምድር ታሪክ
የመጀመሪያ ደረጃ ላይ ስለ ውኃ መናገሩን ጠቅሷል፤ ሆኖም “በዚህ ጊዜ ውኃ መኖሩን መጥቀስ ቀላል ምሳሌ ነው” በማለት አጥብቆ ተናግሯል። 29
ይህ ለብዙ ምክንያቶች እንግዳ ክፍያ ነው። ቡካይል ራሱ "በመጀመሪያው የአጽናፈ ሰማይ ምስረታ ደረጃ ላይ የጋዝ ክምችት መኖሩን የሚጠቁሙ
ምልክቶች አሉ" በማለት ተናግሯል. 30 ነገር ግን ውሃ ራሱ ትነት በመባል የሚታወቅ የጋዝ ሁኔታ አለው። በተጨማሪም ሳይንሳዊ አመለካከቶች
ይቀየራሉ. የዛሬዎቹ ንድፈ ሐሳቦች ብዙውን ጊዜ ነገ ይጣላሉ. ስለዚህ ዛሬ በአጽናፈ ዓለማችን የመጀመሪያ ደረጃ ላይ ውሃ አልነበረም ብለው
የሚያምኑ አንዳንድ ንድፈ ሃሳቦች ቢኖሩም ነገ ውሸት ሆኖ ሊገኝ ይችላል. ከዚህም በተጨማሪ በምድር ታሪክ የመጀመሪያ ደረጃ ላይ ቢያንስ
በእንፋሎት መልክ ውሃ ነበር። ይህ በምድር ላይ ሊኖር እንደሚችል እንደምናውቀው አንዱ ምክንያት ነው, እንደ ሌሎች ፕላኔቶች በእኛ ሥርዓተ
ፀሐይ ወይም በሌሎች ቦታዎች. ስለዚህ በመጽሐፍ ቅዱስ ውስጥ ስህተቶችን ለማግኘት ቸኩሎ ቡካይል የራሱን አድርጓል። በመጨረሻም፣
ሳይንሳዊ ንድፈ ሃሳብ የእግዚአብሔርን መገለጥ እውነታ መሻር አይችልም። ቡካይል የቱንም ያህል የተስፋፋ ሳይንሳዊ አመለካከት ቁርአን ተአምር
ነው የሚለውን እምነት እንዲያፈርስ አይፈቅድም። ሆኖም አብዛኞቹ ዘመናዊ ሳይንቲስቶች ተአምራትን አይቀበሉም።
ዘፍጥረት 1:3-5 ስለ ዘፍጥረት 1፡3-5 ቡካይል እንዲህ ሲል ያረጋግጣል፡- “ነገር ግን ውጤቱን (ብርሃንን) በመጀመሪያ ቀን መጥቀስ ምክንያታዊ
አይደለም፣ ምክንያቱ
ይህ ብርሃን (ፀሐይ) የተፈጠረው ከሶስት ቀን በኋላ ነው"
31
ነገር ግን የሳይንስ እና የመጽሐፍ ቅዱስ የመጀመሪያ ደረጃ እውቀት ያለው ማንኛውም ሰው ማለት ይቻላል ለዚህ ተቃውሞ መልስ መስጠት
ይችላል። በአጽናፈ ዓለም ውስጥ ብቸኛው የብርሃን ምንጭ ፀሐይ ብቻ አይደለችምና። በተጨማሪ, ጽሑፉን እንደ መረዳት አስፈላጊ አይደለም
25. ቡካይ, 115.
26. ኢቢድ., 127.
27. Geisler እና Howe ይመልከቱ።
28. ቡካይልን ይመልከቱ, 40.
29. ኢቢድ., 41.
30. ኢቢድ.
31. ኢቢድ.
222 የክርስቲያን አመለካከት አዎንታዊ መከላከያ
በአራተኛው ቀን ፀሐይ ተፈጠረች እያሉ ነው። የተፈጠርኩት ብቻ ሊሆን ይችላል።
የውሃ ትነት ከተጣራ በኋላ በአራተኛው ቀን ለመታየት
ርቀቱም እስኪታይ ድረስ። 32 ከዚህ በፊት ብርሃኑ ሊኖረው ይችላል።
ጭጋጋማ በሆነ ቀን እንደሚያበራ፣ ተመልካቾች ሳይኖሩበት እየበራ ነው።
ምድር የፀሐይን ገጽታ ማየት ትችላለች ።
ዘፍጥረት 1፡6-8። በዘፍጥረት 1፡6-8 መሰረት እግዚአብሔር "በውኆች መካከል ጠፈርን አደረገ"። ነገር ግን ቡኬይ ይህንን "አፈ ታሪክ" ይለዋል,
"ይህ የውሃውን ለሁለት መከፋፈል የሚያሳይ ምስል በሳይንሳዊ መልኩ ነው.
ተቀባይነት የለውም."
33
እውነት ነው እግዚአብሔር የፈጠረው “ጠፈር” (ራቂያ) ለሚለው የዕብራይስጥ ቃል (ዘፍ. 1፡6፤ ኢዮብ 37፡18) በመጀመሪያ ማለት ጠንካራ
ነገር ማለት ነው 3 4 ነገር ግን ትርጉሙ በመነሻነት አይወሰንም (ሥርወ ቃል) በአጠቃቀም እንጂ። በመጀመሪያ የእንግሊዝኛው ቃል "ቦርድ"
የእንጨት ጣውላ ያመለክታል. ነገር ግን ስለ አንድ የድርጅት ቦርድ አባል ስንናገር ይህ ትርጉም አይኖረውም። በተመሳሳይ፣ ከምድር በላይ ያለውን
ከባቢ አየር ሲጠቀሙ፣ “ጠፈር” ማለት ጠንካራ ነገር ማለት እንዳልሆነ ግልጽ ነው። ተዛማጅነት ያለው ራቃ (መታ፣ ተዘርግቶ) በብዙ ትርጉሞች
በትክክል “መስፋፋት” ተተርጉሟል። ስለዚህ ብረት በሚመታበት ጊዜ እንደሚዘረጋው (ዘፀ. 39:3፤ ኢሳ. 40:19) ሰማዩም ቀጭን ቦታ ነው።
“ተዘርግቷል” የሚለው ሥርወ ትርጉም በተለያዩ ምንባቦች እንደተገለጸው “መታ” ከሚለው ተለይቶ ጥቅም ላይ ሊውል ይችላል ። ኢሳይያስ
እንዲህ ሲል ጽፏል:- “ሰማያትን የፈጠረ የዘረጋቸውም ምድርንና ዘርዋን የዘረጋ እግዚአብሔር አምላክ እንዲህ ይላል” ( ኢሳ. 42:5 አ.መ.፣
አጽንዖት የተጨመረ)። ይህ ተመሳሳይ ግስ የሚቀመጡበት መጋረጃዎችን ወይም ድንኳኖችን ለመዘርጋት ይጠቅማል፣ ይህም የሚኖርበት ባዶ ቦታ
ከሌለ በስተቀር ምንም ትርጉም አይሰጥም። ለምሳሌ ኢሳይያስ ስለ ጌታ ሲናገር “በምድር ክበብ ላይ ተቀምጦአል፣ ሕዝቦቿም እንደ አንበጣ ናቸው፣
ሰማያትን እንደ መጋረጃ የዘረጋቸው፣ እንደ ድንኳንም የሚቀመጡበትንም የዘረጋላቸው” (ኢሳ. 40) :22 አኪጀት፣ አጽንዖት ታክሏል)።
ደግሞም መጽሐፍ ቅዱስ ዝናብ በሰማይ ላይ እንደሚወርድ ይናገራል (ኢዮ 36፡27-
28)። ነገር ግን ሰማዩ የብረት ጉልላት ከሆነ ይህ ምንም ትርጉም አይሰጥም. በብረት ጉልላት ውስጥ ትንሽ ቀዳዳዎች አሉ ብሎ ማሰብ ዘበት ነው።
ሊወድቅ ይችላል.
35
በዘፍጥረት ላይ ያለው ተመሳሳይ የፍጥረት ዘገባ ስለ ወፎች ይናገራል "ከምድር በላይ በጠፈር ላይ ይበርራሉ" (ዘፍ. 1:20). ነገር ግን ሰማዩ ጠንካራ
ከሆነ ይህ የማይቻል ነበር. ስለዚህ, መተርጎም የበለጠ ተገቢ ነው
ሜድ የተሰኘው የዕብራይስጥ ቃል በብሉይ ኪዳን 1,200 ጊዜ ያህል ተጠቅሷል። ሰፋ ያለ ትርጉሞች አሉት እነሱም፦ አደረገ፣ የተሰራ፣ አሳይቷል፣ ታየ፣ እንዲታይ
የተደረገ፣ ወዘተ.
33. ቡካይልን 41 ይመልከቱ።
34. እዚህ ያለው ውይይት በጌስለር እና ሃዌ፣ 229-30 ውስጥ ይከተላል።
35. መጽሐፍ ቅዱስ ለጥፋት ውኃ ስለሚከፈቱት "የሰማይ መስኮቶች" ምሳሌያዊ በሆነ መንገድ ይናገራል
(ዘፍ. 7:11) ነገር ግን ይህ ከኛ የእንግሊዝኛ ፈሊጥ “ድመትና ውሻ እየዘነበ ነው” ከሚለው (በጣም እየዘነበ ነው ማለት ነው) ከሚለው የበለጠ ቃል በቃል ላይሆን
ይችላል።
የመጽሐፍ ቅዱስ መከላከያ 223
raqia "ማስፋፋት" በሚለው ቃል (NASB እና NIV እንደሚያደርጉት)። እናም በዚህ መልኩ በዘመናዊ ሳይንስ ውስጥ ከጠፈር ጽንሰ-ሀሳብ ጋር ምንም
ግጭት የለም.
መስታወት ” መሆናቸውን አያረጋግጥም ነገር ግን በቀላሉ “እንደ ዳይክ” መስታወት ናቸው ። በሌላ አነጋገር፣ በጥሬው መወሰድ
የማያስፈልገው ንጽጽር ነው፤ እግዚአብሔር በእውነት “የጸና ግንብ” ነው (ምሳ. 18፡10)። በተጨማሪም፣ የኢዮብ የንጽጽር ነጥብ የ"ሰማይ"
ወይም የመስታወት ጽናት ሳይሆን ዘላቂነታቸው ነው (ዝከ. "ጠንካራ" (ቻዛቅ)፣ ቁ. 18) ስለዚህ ሁሉም ነገር ሲታሰብ፣ መጽሐፍ ቅዱስ የሰማይ
ሰማይ የብረት ጉልላት መሆኑን ያረጋግጣል።ስለዚህ የሙስሊም ተቺዎች እንደሚሉት ከዘመናዊ ሳይንስ ጋር ምንም ግጭት የለም።
ዘፍጥረት 1:19-23 የእስልምና ሊቃውንት በዘፍጥረት 1፡19-23 ላይ ሁለት ነገሮች ተቀባይነት የላቸውም፡- “በምድር ታሪክ ዘመን አህጉራት ብቅ
ማለታቸው በውሃ ተሸፍና ሳለች” እና “ፍፁም ተቀባይነት የሌለው ነገር ቢኖር በከፍተኛ ደረጃ የተደራጀ የአትክልት መንግስት መባዛት ነው።
በዘር ከፀሐይ ሕልውና በፊት ሊገለጥ ይችል ነበር."
36
በምላሹ፣ የመጀመሪያው ነጥብ ማስረጃ የሌለው መሆኑን እና ሁለተኛው ደግሞ ከላይ በዘፍጥረት 1፡3-5 ስር የመለስነው መሆኑን እናስተውላለን።
ባጭሩ ቡካይል ሳይንስን በመጀመሪያ ትችት ቀኖና ቀርቦ አላግባብ መረጃ ተሰጥቶታል። በምድር ታሪክ መጀመሪያ ላይ አምላክ ዘር የሚሰጡ
እፅዋትን መፍጠሩ 'ፈጽሞ ተቀባይነት የሌለው' ለማን ነው? አምላክን እና ልዩ የፍጥረት ሥራውን ወደማይቀበል የዝግመተ ለውጥ ጠበብት። ነገር
ግን ቁርኣንን አምኛለሁ ለሚለው እንደ ቡካይል ያለ ሙስሊም ይህ በእርግጠኝነት ተቀባይነት ሊኖረው አይገባም። ቁርኣን እግዚአብሔር “ሁሉን
ቻይ ነው” እና የሚፈልገውን ሁሉ ማድረግ እንደሚችል ያስተምራል (2፡159)። በተጨማሪም ቁርኣን አላህ አለምንና በውስጡ ያለውን ሁሉ
በጥቂት ቀናት ውስጥ እንደፈጠረ ያረጋግጣል። ታዲያ ከእነዚህ ቀናት በአንዱ (በመጽሐፍ ቅዱስ ውስጥ በሦስተኛው ላይ) አምላክ ዘር የሚሰጡ
ተክሎችን እንደፈጠረ ማመን ተቀባይነት እንደሌለው የሚታሰብ ለምንድን ነው? በጣም ጥሩ፣ እዚህ ያለው ብቸኛው ተቃርኖ በመጽሐፍ ቅዱስ እና
በስፋት ባለው ወቅታዊ ሳይንሳዊ መላምት መካከል ነው። 37 በመጽሐፍ ቅዱስ እና በሳይንሳዊ እውነታ መካከል ምንም ተቃርኖ የለም ።
ዘፍጥረት 1፡14-19። የሙስሊም ተቺዎች "ምድር ከተፈጠረ በኋላ የፀሐይን እና የጨረቃን አፈጣጠር ማስቀመጥ በስርዓተ ፀሐይ አካላት አፈጣጠር
ላይ በጣም ጥብቅ ከሆኑ ሀሳቦች ጋር ይቃረናል" 38 .
ግን እዚህ እንደገና, ሁለት ችግሮች አሉ. አንደኛው በጣም ተስፋፍተው የነበሩት ሳይንሳዊ ሃሳቦች እንኳን እንደ ፍፁም እውነታ መወሰድ አለባቸው
ብሎ ማሰብ ነው። በእርግጥ, እሱ
36. ቡካይልን ይመልከቱ, 42.
37. ለአሁኑ የዝግመተ ለውጥ አስተሳሰብ ትችት ማይክል ዴንተን፣ ኢቮሉሽን፡ ሀ ቲዎሪ ውስጥ ቀውስ (Bethesda, Md.: Adler & Adler, 1985) እና ፊሊፕ ኢ. ጆንሰን፣
ዳርዊን በትሪ አል (ዋሽንግተን ዲሲ፡ Regnery Gateway) ይመልከቱ። , 1991). የራሳችን ህክምና በጌስለር፣ ኦሪጂን ሳይንስ፣ ኢ.ኤስ.ፒ. ምዕራፍ 5-7።
38. ቡካይልን ይመልከቱ, 42.
224 የክርስቲያን አመለካከት አዎንታዊ መከላከያ
ሙስሊሞች ይህንን መከራከሪያ መጠቀማቸው የሚያስገርም ነው፣ ምክንያቱም እነሱም ቢሆኑ የጂኦሴንትሪክ (ምድርን ያማከለ) አጽናፈ ሰማይ
ከሞላ ጎደል በአለም አቀፍ ደረጃ እየተስፋፋ ያለው ሳይንሳዊ አመለካከት ሳይንሳዊ እውነታ ነው ብለው በመገመት የብዙ የሃይማኖት ሊቃውንትን
ስህተት ይጠቁማሉ። በተመሳሳይ መልኩ ስለ ፀሐይና ጨረቃ አመጣጥ ሳይንሳዊ ሀሳቦችን ማዳበሩ ስህተት ሊሆን ይችላል ።
ከዚህም በላይ በዘፍጥረት 1፡3-5 ላይ በተሰጡ አስተያየቶች ላይ እንደተመለከትነው ፀሐይና ጨረቃ የተፈጠሩት በአራተኛው ቀን ነው ብሎ ማመን
አስፈላጊ አይደለም። ይልቁንም በማናቸውም ምክንያት (ምናልባት የመጀመሪያው ትነት እንደጠፋ) ቅርጻቸው ከምድር ገጽ የሚታየው
በአራተኛው ቀን ብቻ ሊሆን ይችላል። ያም ሆነ ይህ፣ ሙስሊሞች ከመጠን በላይ በጋለ ስሜት እንደሚያውጁት፣ እዚህ ምንም ዓይነት ተቃርኖ
የለም እና በእርግጠኝነት “አበረታች” የሚባል ነገር የለም።
በዘፍጥረት 1፡20-30 ላይ ቡካይል “ ይህ ክፍል ተቀባይነት የሌላቸውን ማረጋገጫዎች ይዟል” ለምሳሌ “የእንስሳት መንግሥት የጀመረው በባሕር
ፍጥረታትና በክንፍ ያላቸው አእዋፍ በመምሰል ነው” ሲል አጥብቆ ተናግሯል። ይሁን እንጂ በዘመናዊ ሳይንስ መሠረት ወፎች የሚሳቡ እንስሳት እና
ሌሎች የመሬት እንስሳት ከደረሱ በኋላ አይታዩም. "ይህ የመልክ ሥርዓት, የምድር አራዊት ከወፎች በኋላ, ተቀባይነት የለውም. "39
እዚህ ደግሞ ስህተቱ በማይሳሳት መጽሐፍ ቅዱስ ውስጥ ሳይሆን በቡካይል የተሳሳተ አተረጓጎም ላይ እንዲሁም ስለ ሳይንስ ያለው የተሳሳተ ግንዛቤ
ነው። በመጀመሪያ፣ እሱ የተሳሳተ የመጽሐፍ ቅዱስ ትርጓሜ አለው። በእውነቱ እግዚአብሔር ላባ ያላቸው ወፎች ከሚሳቡ እንስሳት በፊት ፈጠረ
አይልም። በቀላሉ የሚያመለክተው ክንፍ ያላቸውን ፍጥረታት ነው (ዘፍ. 1፡21)። 40 እና፣ በሳይንስ መሰረት፣ ከላባ ወፎች በፊት የነበሩት ክንፍ
ያላቸው ፍጥረታት ነበሩ። ክንፍ ያለው ዳይኖሰርስ ምሳሌ ነው። “ከታላላቅ የባሕር ፍጥረታት” (ምናልባትም ዳይኖሶሮችን ጨምሮ) መጠቀሳቸው
እዚህ ላይ የሚጠቀሰው ላባ ላባ ለሆኑ ወፎች ሳይሆን ክንፍ ያላቸው ዳይኖሶሮችን ሊሆን እንደሚችል ተጨማሪ ማሳያ ነው።
በተጨማሪም፣ ቡካይል ለትችቱ የዝግመተ ለውጥ መሰረት ያለው ይመስላል። ነገር ግን፣ አስቀድመን እንደገለጽነው፣ ዝግመተ ለውጥ የተረጋገጠ
እውነታ ሳይሆን ያልተረጋገጠ መላምት ነው። "ለሁለቱም ዝርያዎች የተለመዱ በርካታ ባዮሎጂያዊ ባህሪያት ይህንን ቅነሳ እንዲቻል ያደርገዋል"
የሚለውን እንደ ሳይንሳዊ ማረጋገጫ ማቅረብ የተሳሳተ ቅናሽ ማድረግ ነው። ለጋራ ባህሪያት የጋራ የዘር ግንድ አያረጋግጥም; የጋራ ፈጣሪ ምልክት
ሊሆን ይችላል። ከሁሉም በላይ፣ በአውቶሞቢሎች ውስጥ ከመጀመሪያዎቹ እስከ አሁን ያሉት ተራማጅ ተመሳሳይነት አለ። ማንም ሰው ግን አንድ
ሰው ከሌላው በተፈጥሮ ሂደቶች የተገኘ እንደሆነ አያምንም. የማሰብ ችሎታ ያለው ጣልቃገብነት (ፍጥረት) ብቻ ተከታታይ የመኪና ሞዴሎችን
አመጣጥ ሊያመለክት ይችላል. 41
39. Ibid., 42-43.
ላባ ያላቸው ፍጥረታት” ተብሎ አልተተረጎመም ።
41. ለዝግመተ ለውጥ ትችት ዴንተንን ወይም ጆንሰንን ይመልከቱ።
የመጽሐፍ ቅዱስ መከላከያ 225
በመጨረሻም፣ አንዳንድ የዘመኑ ሳይንቲስቶች ሁሉም ክንፍ ያላቸው ፍጥረታት ከሚሳቡ እንስሳት በኋላ ተገለጡ የሚለውን የረጅም ጊዜ ግምት
ይጠራጠራሉ። አንዳንድ የሚበርሩ የባህር እንስሳት ቅሪተ አካላት በተለምዶ ለሚሳቢ እንስሳት መገኛ የተመደቡ ቀደም ባሉት ክፍሎች ውስጥ
ተገኝተዋል። በማንኛውም ሁኔታ፣ እዚህ በሳይንሳዊ እውነታ እና በዘፍጥረት መካከል ምንም ጠፍጣፋ ቅራኔ የለም። በተለያዩ የሳይንስ ንድፈ
ሐሳቦች እና በዘፍጥረት አንዳንድ የተሳሳቱ ትርጓሜዎች መካከል ብቻ ነው።
ዘፍጥረት 1፡24-31። ዘፍጥረት 1፡24-31 ን በተመለከተ፡ ቡካይል “ስህተቱ የምድር አራዊት መልክ ከወፎች እንዲመስል ማድረግ ነው” በማለት
ክሱን ብቻ ይደግማል (ብቻ መለሰ)። 42 የሚገርመው ነገር፣ መጽሐፍ ቅዱስ “የሰው መልክ ግን በትክክል የሚገኝ ነው” በማለት ትክክል መሆኑን
አምኗል።
ከሌሎቹ ህይወት ያላቸው ነገሮች በኋላ."
43
ዘፍጥረት 2፡1-3 እግዚአብሔር በስድስት ቀናት ውስጥ ስለፈጠረው (ዘፍጥረት 2፡1-3) መጽሐፍ ቅዱሳዊ ትምህርት ላይ አስተያየት ሲሰጥ ቡካይል
“ዛሬ የጽንፈ ዓለምና የምድር አፈጣጠር ለረጅም ጊዜ በቆየ ደረጃ እንደተከናወነ በሚገባ እናውቃለን” ሲል ተከራክሯል። እነዚህ የዘፍጥረት
“ቀናቶች” ለረጅም ጊዜ ሊወሰዱ እንደሚችሉ ስለሚያውቅ “በውስጡ ያሉት ተከታታይ ክፍሎች ከአንደኛ ደረጃ ሳይንሳዊ እውቀት ጋር ፍጹም
ይቃረናሉ” ሲል የሰጠውን ያልተረጋገጡ ክሶች ይደግማል። 44 ነገር ግን ይህ ቀደም ሲል ከእውነታው ወይም ከአመክንዮአዊ ምክንያቶች ውጭ
እንደሆነ ታይቷል።
ዘፍጥረት 2፡4 ረ. ዘፍጥረት 2፡4 ረን በተመለከተ ቡካይል ዘፍጥረት 2 በዘፍጥረት 1 ላይ ከተገለጸው ዘገባ ጋር ይቃረናል የሚለውን ያረጀ ሂሳዊ
አመለካከት ተቀብሏል፡ እዚህ ላይ ያለው ክስ ዘፍጥረት 1 እንስሳት የተፈጠሩት ከሰዎች በፊት እንደሆነ ሲገልጽ ዘፍጥረት 2፡19 ግን ይህንን
የሚቀለብስ ይመስላል። “ እግዚአብሔር አምላክ የምድር አራዊትን ሁሉ አበጀው፣ ወደ አዳምም አመጣቸው፣ የሚጠራቸውንም ያይ ዘንድ” አዳም
ከመፈጠሩ በፊት መፈጠሩን ያመለክታል።
የዚህ ችግር መፍትሔ ግን ሁለቱን ጽሑፎች ጠለቅ ብለን ስንመረምር ግልጽ ይሆናል። ልዩነቶቹ የሚታዩት ዘፍጥረት 1 የክስተቶችን ቅደም
ተከተል ከመስጠቱ እውነታ ነው ; ዘፍጥረት 2 ስለእነሱ የበለጠ ይዘት ያቀርባል። እግዚአብሔር እንስሳትን መቼ እንደፈጠረ በትክክል
ስለማይገልጽ ዘፍጥረት 2 ምዕራፍ 1 ን አይቃረንም። እንስሶችን (ቀደም ሲል የፈጠረውን) ስም ይጠራቸው ዘንድ ወደ አዳም እንዳመጣቸው
ይናገራል። በምዕራፍ 2 ውስጥ ያለው ትኩረት የእንስሳትን ስም በመጥራት ላይ እንጂ እነሱን በመፍጠር ላይ አይደለም. ስለዚህም ዘፍጥረት 2፡4
የእንስሳትን ስያሜ (መፍጠር ሳይሆን) አጽንዖት በመስጠት በቀላሉ እንዲህ ይላል፡- “እግዚአብሔር አምላክ (ከዚህ በፊት የሠራው) የምድር
አራዊትን ሁሉ ፈጠረ... ምን ብሎ እንደሚጠራቸው ለማየት ወደ አዳም አመጣቸው። ."
ዘፍጥረት 1 የክስተቶችን ዝርዝር ያቀርባል፣ ምዕራፍ 2 ደግሞ ዝርዝር ጉዳዮችን ይሰጣል።
ሁለቱ ምእራፎች ሲደመር እርስ በርሱ የሚስማማ እና የበለጠ com -
42. ቡካይል 43 ን ይመልከቱ።
43. ኢቢድ.
44. ኢቢድ., 45.
226 የክርስቲያን አመለካከት አዎንታዊ መከላከያ
የፍጥረት ክስተቶች ሙሉ ምስል። ልዩነቶቹ, እንግዲህ, ድምር ሊሆኑ ይችላሉ
ማር ized እንደሚከተለው፡ ዘፍጥረት 1 የዘመን ቅደም ተከተል ዘፍጥረት 2 ወቅታዊ ትእዛዝ
ዝርዝር ዝርዝሮች
እንስሳትን መፍጠር የእንስሳት ስም መስጠት
ይህ ከተረዳ በኋላ ምንም ዓይነት ተቃርኖ የለም. ሁለቱ ጽሑፎች ፍጹም ተጓዳኝ ናቸው።
በፕሬዴሉቪያን ሕይወት ውስጥ የተከሰሱ ቅራኔዎች
ቡካይ እንደሚለው፡- “በዘፍጥረት (6፡3) እግዚአብሔር ከጥፋት ውሃ በፊት የሰውን ዕድሜ መቶ ሃያ ዓመት እንዲገድብ ወሰነ። የኖህ ዘሮች ከ 148
እስከ 600 ዓመታት የሚደርስ የዕድሜ ርዝማኔ ነበራቸው።
45
በእርግጥ በዚህ ጽሑፍ ውስጥ ያለው ተቃርኖ ግልጽ የሚሆነው አውዱን ለሚመለከቱ ብቻ ነው። በመጀመሪያ ደረጃ፣ ይህ ጽሑፍ የኖኅን ዘር ዕድሜ
የሚያመለክት ነው በሚለው ግምት፣ ይህ የሕይወት ማጠር ወዲያው ይከናወናል አይልም። እሱ ምናልባት የድህረ-ዴሉቪያውያን የህይወት ዘመንን
ብቻ ሊያመለክት ይችላል። በእርግጥም እነዚህን ቃላት የጻፈው ሙሴ በትክክል 120 ዓመት ኖሯል (ዘዳ. 34፡7)።
በተጨማሪም ፣ ከጥፋት ውሃ በኋላ የግለሰቦችን የህይወት ዘመን እንደ ዋቢ አድርጎ መውሰድ አስፈላጊ አይደለም ። አምላክ የጥፋት ውኃን ከመላኩ
በፊት የሰው ልጅ የሄደበትን ጊዜ ሊያመለክት ይችላል። ይህም እግዚአብሔር የጥፋት ውኃን ከመላኩ በፊት የሰው ልጆች ንስሐ እንዲገቡ ለምን
ያህል ጊዜ እንደሚመክረው ከሚናገረው የቅርብ አውድ ጋር ይስማማል። ጽሑፉ እንዲህ ይላል፡- “መንፈሴ ከሰው ጋር ለዘላለም አይኖርም እርሱ
ሥጋ ነውና ዘመኖቹ ግን መቶ ሀያ ዓመት ይሆናሉ” (ዘፍ. 6፡3)። ስለዚህ እዚህ ላይ ምንም አይነት ተቃርኖ የለም፣ ስለ አንድ ትልቅ ነገር ለመናገር።
ዘፍጥረት 5፣ 11 በእነዚህ የትውልድ ሐረጎች ውስጥ በተዘረዘሩት ዓመታት መሠረት፣ ከክርስቶስ ልደት በፊት 2000 ዓክልበ ከነበረው አብርሃም
በፊት ሁለት ሺህ ዓመታት ብቻ ነበሩ ነገር ግን ቡካይ እንደሚለው፣ ዘመናዊ ሳይንስ የሰው ልጅ “በአሥር ሺዎች የሚቆጠሩ ዓመታት” መፈጠሩን
አረጋግጧል። ከክርስቶስ ዘመን በፊት በሚሊዮን የሚቆጠሩ ዓመታት እንኳ። ስለዚህም መጽሐፍ ቅዱስ ከዘመናዊ ሳይንስ ጋር ይቃረናል . 46
አሁንም ቡካይል በሁለቱም ሳይንስ እና ቅዱሳት መጻሕፍት ውስጥ ተሳስቷል። በመጀመሪያ፣ እሱ በሐሰት እንደተናገረው፣ “በዘፍጥረት ውስጥ ሰው
በምድር ላይ የታየበትን ቀን በተመለከተ ካለው የቁጥር መረጃ ልናገኘው በምንችለው ነገር መካከል ግልጽ የሆነ አለመጣጣም የለም ።
45. ኢቢድ., 39-40.
46. Ibid., 46-48.
የመጽሐፍ ቅዱስ መከላከያ 227
እውቀት።" 47 በእርግጥ የሰው ልጅ በምድር ላይ ያለው ዘመን በአስርዎች ውስጥ
በሺዎች የሚቆጠሩ ዓመታት “በጽኑ የተረጋገጠ” እውነታ ከመሆን በጣም የራቁ ናቸው።
እንደ እውነቱ ከሆነ፣ ከክርስቶስ ልደት በፊት ሰውን በብዙ አስር ሺዎች በሚቆጠሩ ዓመታት ውስጥ ያስቀመጠው በሚሊዮን ለሚቆጠሩ ዓመታት
ምንም ለማለት እንደማይችል ምንም የማያከራክር ማስረጃ የሌለው በጣም አከራካሪ ርዕሰ ጉዳይ ነው። 48
ሁለተኛ፣ ቡካይ እዚያ እንዳለ በማሰብ የመጽሐፍ ቅዱስን ጽሑፍ በተሳሳተ መንገድ ተርጉሞታል።
ኢዮራም በዘር ሐረግ ዝርዝር ውስጥ ምንም ክፍተቶች የሉም። ለምሳሌ ማቴዎስ 1:8
ዖዝያንን ወለደ።” ሆኖም 1 ዜና መዋዕል 3:11 “ኢዮራም [ከዚያም] ልጁን፣ ልጁን አካዝያስን፣ ልጁን ኢዮአስን፣ ልጁን አሜስያስን . . ” ወደ
ዖዝያን ከመድረሳችን በፊት (“አዛርያስም” ተብሎም ይጠራል)። በሌላ አነጋገር፣ እዚህ የዘር ሐረግ ዝርዝር ውስጥ የሶስት ትውልድ ክፍተት አለ።
አካዝያስ የኢዮራም የቅርብ ልጅ የነበረ ይመስላል፣ ዖዝያን ደግሞ የሩቅ “ልጅ” ነበር ( ዘር) በመጽሐፍ ቅዱስ ውስጥ "ልጅ" የሚለው ቃል የልጅ ልጅ
ወይም የልጅ ልጅ ማለት እንደሆነ ሁሉ "የተወለደ" የሚለው ቃል የልጅ ልጅ, የልጅ ልጅ እና የመሳሰሉትን መጠቀም ይቻላል. በሌላ አነጋገር "
ተወለደ " ማለት “ቅድመ አያት ሆነ” ማለት ሲሆን “የተወለደው” ደግሞ “የዘር ዘር” ማለት ነው።ስለዚህ ማቴዎስ የክርስቶስን የዘር ግንድ አጠር
ያለ የትውልድ ሀረግ እንጂ የተሟላ የዘመን አቆጣጠር እየሰጠ አይደለም።
ማቴዎስ 1:8 ኢዮራም 1 ኛ ዜና 3፡11-12 ኢዮራምም።
አካዝያስ
ዮአስ
አሜስያስ ዑዝያን (ዓዛርያስ
ዖዝያን
ተብሎም ይጠራል )
በዘፍጥረት 5 እና 11 ላይም ተመሳሳይ ነው። ለምሳሌ ዘፍጥረት 11፡12 ቃይናንን በአርፋክስድ እና በሣላ (ሳላ) መካከል አልዘረዘረም። በሉቃስ 3፡
36 በተሰጠው ዝርዝር ውስጥ ግን ያደርጋል። ስለዚህ በዘር ሐረግ ዝርዝር ውስጥ ሌላ የጊዜ ክፍተት እዚህ አለ። በዚህ አጭር ዝርዝር ውስጥ
የተረጋገጡ ክፍተቶች ስላሉ አንድ ሰው ሁሉንም ቁጥሮች በመደመር አዳም በምድር ላይ የታየበትን ጊዜ በትክክል ማወቅ ይችላል ብሎ ማሰብ
ስህተት ነው። መጽሐፍ ቅዱስ ሰዎች በምድር ላይ ለመጀመሪያ ጊዜ የተገለጡበትን ጊዜ በትክክል ስለማይገልጽ ዘመናዊ ሳይንስ ከሚናገረው ጋር
ምንም ዓይነት ተቃራኒ ነገር የለም። ከዚህም ባሻገር፣ ቡካይል እንደሚለው የሰው ልጅ በምድር ላይ ለአሥር ሺሕ ዓመታት መቆየቱ የተረጋገጠ ሐቅ
አይደለም (ነገር ግን በሰፊው ተቀባይነት ያለው ንድፈ ሐሳብ ብቻ) ነው ።
ዘፍጥረት 6፡8 እስላማዊ ተቺዎች የኖህን የጥፋት ውሃ በሚገልጹ ሁለት ተቃራኒ ዘገባዎች ውስጥ ችግሮችን ይመለከታሉ። ቡካይል “የዝናብ ውሃ
እንደ ጎርፉ ወኪል በአንድ (ያህቪስት) ምንባብ ተሰጥቷል፣ ነገር ግን
47. Ibid., 48, አጽንዖት የእኛ ነው.
48. NL Geisler እና Peter Bocchino, የማይናወጥ መሠረቶች (ሚኒፖሊስ: ቢታንያ, 2001), ምዕራፍ 8 ይመልከቱ.
228 የክርስቲያን አመለካከት አዎንታዊ መከላከያ
በሌላ (Sacerdotal) ውስጥ, ጎርፉ ሁለት ምክንያት ተሰጥቷል; የዝናብ ውሃ እና የምድር ውሃ. "49
እንደነዚህ ያሉት ግልጽ የሆኑ ተጨማሪ መግለጫዎች እንደ ጠፍጣፋ ቅራኔዎች መቅረብ አለባቸው የሚለው በራሱ በቅዱሳን ጽሑፎች ላይ እምነት
እንድንጥል የሚያደርግ ነው። እዚህ ምንም ግጭት የለም. አንዱ ምንባብ በቀላሉ ተጨማሪ የውኃ ምንጭ መስጠት ነው። የመጀመሪያው ምንባብ
ዝናብ ብቸኛው የውኃ ምንጭ እንደሚሆን አልተናገረም . ሙስሊሙ ተቺው ስህተት ለማግኘት በጽሁፉ ላይ መጨመር ነበረበት። ነገር ግን
ስህተቱ በመጽሐፍ ቅዱስ ውስጥ ሳይሆን ይህንን መጽሐፍ ቅዱስ ላይ የጨመረው የሙስሊም ተቺ ላይ ነው!
መፅሃፍ ቅዱስ የጥፋት ውሃው በዘለቀበት ጊዜ ስለሚሰጠው እስላማዊ ክስም እንዲሁ። እያንዳንዱ ጽሑፍ የሚናገረው ስለተለየ ጊዜ ነው።
ዘፍጥረት 7፡24 (እና 8፡3) ለ 150 ቀናት የሚቆይ የጥፋት ውሃ ይናገራል። ሌሎች ጥቅሶች ግን 40 ቀን ብቻ እንደነበር ይናገራሉ (ዘፍ. 7:4, 12,
17)። እነዚህ ቁጥሮች የተለያዩ ነገሮችን ያመለክታሉ. አርባ ቀናት የሚያመለክተው ለምን ያህል ጊዜ "ዝናብ" እንደሆነ ነው (7፡12)፣ እና 150
ቀናት የጥፋት ውሃ "ውሃ እንደ አሸን" ይናገራል (ዝከ. 7:24)፣ በዚህ መጨረሻ ላይ "ውሃው ቀነሰ" (8፡ 3) ከዚህም በኋላ ዝናቡ ከጀመረ እስከ
አምስተኛው ወር ድረስ መርከቢቱ በአራራት ተራራ ላይ ያረፈችው አልነበረም (8፡4)። ከዚያም ዝናቡ ከጀመረ ከአስራ አንድ ወር በኋላ ውሃው
ደረቀ (8፡13)። እናም ልክ የጥፋት ውሃ ከጀመረ ከአንድ አመት ከአስር ቀን በኋላ ኖህ እና ቤተሰቡ በደረቅ መሬት ላይ ወጡ (8፡14)።
ቡካይል በተጨማሪም በኖህ ሦስት ልጆች ብቻ ምድር ከጥፋት ውሃ በኋላ እንደገና እንድትሞላ የተደረገው በኖህ ሦስት ልጆች በኩል ብቻ ነው
የሚለውን የመጽሐፍ ቅዱስ አባባል ተቃርኖ ተመልክቷል፣ “ስለዚህ አብርሃም ከሦስት መቶ ዓመታት ገደማ በኋላ በተወለደ ጊዜ፣ ቀድሞውንም ወደ
ተለያዩ ማህበረሰቦች የተለወጠውን የሰው ልጅ አገኘ። እንዲህ ሲል ይጠይቃል፡ "ይህ ተሃድሶ በአጭር ጊዜ ውስጥ እንዴት ሊካሄድ ቻለ? ይህ ቀላል
ምልከታ ትረካውን የሁሉንም ትክክለኛነት ያሳጣዋል። "50 ግን እንደገና፣ ተቺው አባባል ነው ተአማኒነት የጎደለው እንጂ የመጽሐፍ ቅዱስ ትረካ
አይደለም። ከላይ በዘፍጥረት 6:8 ላይ ከክርስቶስ ልደት በፊት ወደ 4,000 ዓመታት ገደማ ብቻ እንደነበሩ በሚገልጸው ግምት፣ በኖኅና በአብርሃም
መካከል ምድርን በአሥር ሺዎች የሚቆጠሩ ሰዎችን ለመሙላት በቂ ጊዜ ነበረው። በአማካይ ቤተሰብ 10 ልጆች ብቻ እንደነበራቸው (ያዕቆብ 12
ልጆች ነበሩት) እና ወላጆቻቸው 50 ዓመት እስኪሞላቸው ድረስ ልጆች አልተወለዱም ብለን በማሰብ በ 350 ዓመታት ውስጥ ከግማሽ ሚሊዮን
በላይ ሰዎች ሊኖሩ ይችሉ ነበር። እናም ከእነዚህ ውስጥ አንድ ሦስተኛው ብቻ በአብርሃም ዘመን በሕይወት እንዳሉ ከወሰድን አሁንም
ከ 160,000 በላይ ይሆናሉ። እና ከተፈጥሮ ውጪ የሆኑ ሞትን እንኳን በመቀነስ፣ 100,000 የሚያህሉ ይኖራሉ፣ ይህም የሰው ልጅን ወደ
“የተለያዩ ማህበረሰቦች” ለመመስረት ከሚያስፈልገው በላይ ነበር።
ከዚህም በላይ ከላይ እንዳየነው በዘር ሐረግ ጠረጴዛዎች ላይ ክፍተቶች ነበሩ እና በኖህ መካከል ብዙ ተጨማሪ ትውልዶች ነበሩ.
49. ቡካይል፣ 49
50. ኢቢድ., 50.
የመጽሐፍ ቅዱስ መከላከያ 229
አብርሃምም የተዘጋ የትውልድ ሐረግ ወስዶ ከተመደቡት ስድስት ወይም ሰባት ይልቅ። እና አንድ ተጨማሪ ትውልድ ብቻ ሲኖር ህዝቡ በብዙ
ሚሊዮኖች ውስጥ መሆን ይችል ነበር! አሁን ምንም ጥርጥር የለውም የሕዝብ ቁጥር በጣም ያነሰ ነበር በአስር ሺዎች ብቻ ይናገሩ, ነገር ግን ነጥቡ
እዚህ ምንም ፍፁም ተጨባጭ ወይም ምክንያታዊ ቅራኔ የለም ነው.
ማቴዎስ 1፡1 ፍ. አብዛኞቹ ሙስሊም የመጽሐፍ ቅዱስ ተቺዎች በማቴዎስ እና በሉቃስ የዘር ሐረግ ዝርዝር የክርስቶስ ቅድመ አያቶች መካከል
ያለውን ቅራኔ በመምሰል ትልቅ ነጥብ ይሰጣሉ። 51 ለምሳሌ፣ ኢየሱስ በሉቃስ 3፡23 (ሲኦል) በማቴዎስ 1፡16 (ያዕቆብ) ካለው የተለየ አያት አለው።
ትክክለኛው የትኛው ነው?
በምላሹ፣ በቀላሉ ግልጽ የሆነውን ነገር ማለትም ሁለት የዘር ሐረግ ሊጠበቁ እንደሚገባ እንጠቁማለን፤ ምክንያቱም ሁለት የተለያዩ የዘር ሐረጋት
ስላላቸው አንዱ በሕጋዊ አባቱ በዮሴፍ፣ ሁለተኛው ደግሞ በእናቱ በማርያም ነው። ማቴዎስ የአይሁድ መሲህ ምስክርነቶችን በማጉላት
ኦፊሴላዊውን መስመር ሰጥቷል ። አይሁዶች መሲሑ ከአብርሃም ዘር እና ከዳዊት ዘር እንደሚመጣ ያምኑ ነበር (ማቴ. 1፡1)። ሉቃስ ሰፋ ያለ
የግሪክ ተመልካቾችን በማሰብ ኢየሱስን እንደ ፍፁም ሰው አቅርቧል (ይህም የግሪክ አስተሳሰብ ፍለጋ ነበር)። ስለዚህም፣ ኢየሱስን ወደ
መጀመሪያው ሰው አዳም ገልጿል (ሉቃስ 3፡38)።
ማቴዎስ የኢየሱስን የአባቶች የዘር ሐረግ እና ሉቃስ የእናቱን የዘር ሐረግ እንደ ገለጸ በብዙ እውነታዎች የተደገፈ ነው። ሁለቱም መስመሮች
ክርስቶስን ከዳዊት ጋር ሲያገናኙ፣ እያንዳንዱም በተለየ የዳዊት ልጅ ነው። ማቴዎስ ኢየሱስን በዮሴፍ (በህጋዊ አባቱ) 52 የዳዊት ልጅ ሰሎሞን
ንጉሥ ነው፣ በእርሱም የዳዊትን ዙፋን የወረሰው (2 ሳሙ. 7፡12 ረ)። በሌላ በኩል የሉቃስ አላማ ክርስቶስን እንደ ሰው ማሳየት ነው። ስለዚህ
ክርስቶስን ከዳዊት ልጅ ከናታን ጋር በመገናኘት በእውነተኛ እናቱ በማርያም በኩል ፍፁም ሰው ነኝ በማለት የሰው ልጆችን ቤዛ አድርጎታል።
ሉቃስ የኢየሱስን የዘር ሐረግ የሰጠው በዮሴፍ በኩል እንደሆነ አልተናገረም። ከዚህ ይልቅ ኢየሱስ “እንደታሰበው” (ሉቃስ 3:23) የዮሴፍ ልጅ መሆኑን
ገልጿል፤ እሱም የማርያም ልጅ ነበር። ሉቃስ የማርያምን የዘር ሐረግ መዝግቦ መጻፉ ለእናቶችና ለውልደት ዶክተርነት ካለው ፍላጎት እና ለሴቶች
ከሰጠው ትኩረት ጋር ይስማማል የሴቶች ወንጌል ተብሎ በሚጠራው በወንጌሉ ላይ።
በመጨረሻም፣ ሁለቱ የትውልድ ሐረጎች አንዳንድ ስሞች መኖራቸው (እንደ ሰላትያል እና ዘሩባቤል፣ ማቴ. 1፡12፤ ሉቃ. 3፡27) የትውልድ ሀረግ
መሆናቸውን የሚያረጋግጥ አይደለም በሁለት ምክንያቶች። አንድ ፣ እነዚህ ያልተለመዱ አይደሉም-
51. Ibid., 94ff.
52. ኢየሱስ የድንግል ቀንድ ስለነበር፣ ምንም እውነተኛ (ባዮሎጂካል) ሰው አባት አልነበረውም። ነገር ግን ለዮሴፍ በህጋዊ ታጭታ ለነበረችው ለድንግል ቀንድ ስለነበር
ሕጋዊ አባት ነበረው (ማቴ. 1፡18-19)። እና በአይሁድ ህግ መሰረት፣ ለአንድ ወንድ እጮኛ የሆነ ማንኛውም የህፃን ቀንድ በህጋዊ መልኩ የእሱ ልጅ ነው።
230 የክርስቲያን አመለካከት አዎንታዊ መከላከያ
mon ስሞች. ሁለተኛ፣ ያው የዘር ሐረግ (ሉቃስ) እንኳን የዮሴፍ እና የይሁዳ ስሞች ተደጋግሞአል (ቁ. 26፣ 30)።
ሁለቱ የዘር ሐረጎች እንደሚከተለው ሊጠቃለሉ ይችላሉ።
ማቴዎስ ዳዊት ሰሎሞን ሮብዓም ኣብያ
አሳ ኢዮሣፍጥ ያዕቆብ
ዮሴፍ (ሕጋዊ አባት) ኢየሱስ
ሉቃስ ዳዊት ናታን ማታታ ምዃናን መልአ ኤልያቄም ደሊ
ማርያም (እውነተኛ እናት) ኢየሱስ
ዮሐንስ 13፡1 ቡካይል ኢየሱስ የመጨረሻውን እራት መብላቱን “ከፋሲካ በዓል በፊት” (ዮሐንስ 13፡1) ዮሐንስ ሲነግረን አንድ ተቃርኖ አይቷል።
ነገር ግን፣ እዚህ ላይ ቅራኔው የሚኖረው በሃያሲው አእምሮ ውስጥ ብቻ ነው እንጂ በቅዱሳት መጻሕፍት ጽሑፍ ውስጥ አይደለም፣ ምክንያቱም
እሱ ሌላ የቅዱሳት መጻሕፍት ጥቅስ ከዚህ ጋር እንደሚቃረን ምንም ዓይነት ማስረጃ ስለማያቀርብ ነው። ምናልባት ቡካይል ከዚህ ጋር በተያያዘ
“የመጨረሻው እራት እና በዮሐንስ ወንጌል ውስጥ ያለው ሕማማት ሁለቱም በጣም ረጅም ናቸው፣ በማርቆስ እና በሉቃስ ላይ ካሉት በእጥፍ
ይረዝማሉ” የሚለውን እውነታ ሲጠቅስ ቡካይል የላዕለ ንቀት ከፍታ ላይ ደርሷል። 53 ይህ መጽሐፍ ቅዱስ “በአስደናቂ” ቅራኔዎች የተሞላ መሆኑን
የሚያረጋግጠው እንዴት እንደሆነ አንድ ሰው ለማወቅ በጣም ይቸገራል!
በትንሳኤ ሂሳቦች የተጠረጠሩ ቅራኔዎች። የሙስሊም ይቅርታ ጠያቂዎች ስለ ኢየሱስ ትንሣኤና ዕርገት በወንጌል ዘገባዎች ውስጥ ተቃርኖ
ስለነበረው ነገር ብዙ ጊዜ ይጠቅሳሉ። ነገር ግን በዐውደ-ጽሑፉ ውስጥ በትክክል ሲረዱ, አንዳቸውም ቢሆኑ እውነተኛ ናቸው, የሚታሰብ ብቻ
ናቸው. 54 ለምሳሌ፣ የቡካይል ተቀዳሚ መከራከሪያ፣ ይህ ሁሉም ትክክል ሊሆኑ እንደማይችሉ የሚያረጋግጥ ቢሆንም የተለያዩ መለያዎች የተለያዩ
መልክዎችን ይዘረዝራሉ የሚለው ነው። በእርግጥም፣ በተመሳሳይ መልኩ፣ ቁርዓን እግዚአብሔር ለመፍጠር የፈጀባቸውን የተለያዩ የቀኖች ብዛት
ይዘረዝራል (ዝከ. 32፡4 ከ 41፡9 ጋር)። ሆኖም ሙስሊሞች እነዚህ ሁሉ እንዴት እንደሚስማሙ ለማየት አይቸገሩም። 55 ስለ ትንሣኤ ዘገባ
በምዕራፍ 11 ላይ በዝርዝር ስለምንነጋገር እስከዚያ ድረስ ተጨማሪ ማብራሪያ እንይዘዋለን። እዚህ ላይ ቡካይልም ሆኑ ሌሎች የሙስሊም ይቅርታ
ጠያቂዎች በመጽሐፍ ቅዱስ ውስጥ እውነተኛ ተቃርኖ እንዳላቸው አላረጋገጡም ማለት በቂ ነው። በእርግጥም፣ በመጽሐፍ ቅዱስ ውስጥ የተሳሳተ
ነገር ለማግኘት ባደረጉት ከንቱ ፍለጋ በራሳቸው አመለካከት የተሳሳተውን ይገልጣሉ።
53. ቡካይል 104 ይመልከቱ።
ለ 54. ስለተለያዩ የትንሳኤ ዘገባዎች ግሩም የሆነ ውይይት ጆን ዌንሃም ይመልከቱ፣
የትንሳኤ እንቆቅልሽ፣ የትንሣኤ ታሪኮች በግጭት ውስጥ ናቸው (ኤክሰተር፡ ፓተርኖስተር ፕሬስ። 1984)።
55. በዚህ ነጥብ ላይ በምዕራፍ 2 ያለውን ውይይት ተመልከት።
የመጽሐፍ ቅዱስ መከላከያ 231
እስላማዊ ተቺዎች በመጽሐፍ ቅዱስ ውስጥ ብዙ ስህተቶች እንዳሉ ለረጅም ጊዜ ሲከራከሩ ኖረዋል። ይሁን እንጂ ትችት ላይ ረዥም እና
ማስረጃዎች አጭር ናቸው. እንዲያውም በመጽሐፍ ቅዱስ ውስጥ አንድም ስህተት አላገኙም። ይልቁንስ የተገኙት ስሕተቶች በነሱ ነቀፌታ ብቻ
ነው። በእርግጥም፣ ባለፉት አርባ ዓመታት ውስጥ የተከሰሱትን በመጽሐፍ ቅዱስ ውስጥ ያሉትን ስህተቶች ሁሉ በጥንቃቄ መርምረናል፣ አንድም
እንኳ አላገኘንም! ከእነዚህ ውስጥ ስምንት መቶ የሚሆኑት ስህተቶች ተቺዎች ሲጠይቁ በተሰኘው መጽሐፋችን ላይ ተብራርተዋል ። 56 ፣
መጽሐፍ ቅዱሳዊ ችግሮች ቢኖሩም፣ ምንም ዓይነት መጽሐፍ ቅዱሳዊ ስህተቶች እንደሌሉ አግኝተናል። ሌሎች ምሁራን
የሚል መደምደሚያ ላይ ደርሰዋል።
57
መጽሐፍ ቅዱስ በታሪካችን ውስጥ ባሉ ምርጥ የህግ አእምሮዎች ተመርምሮ ትክክለኛ ሆኖ ተገኝቷል። ታላቁ የሃርቫርድ የህግ ባለሙያ ሲሞን
ግሪንሊፍ አዲስ ኪዳንን በህጋዊ መመዘኛዎች በጥንቃቄ ከመረመረ በኋላ "በአለም አቀፍ ደረጃ እንደ አራቱ ወንጌሎች የተቀበሉ እና የተተገበሩ
ቅጂዎች በማንኛውም የፍትህ ፍርድ ቤት በማስረጃ ይቀበሉ ነበር ፣ ያለ ትንሽ ማመንታት" 58 ስለዚህ መጽሐፍ ቅዱስ በታላቅ የሕግ አእምሮዎች
ጥብቅ መስቀለኛ ጥያቄም ቢሆን ጠንክሮ ይቆማል።
ማጠቃለያ
ሙስሊሞች ለቁርኣን መነሳሳት ከሚያቀርቡት ማስረጃዎች አንዱ እግዚአብሔር ሲናገር በመጀመሪያ አካል ማቅረቡ ነው። ስለዚህም፣
ከእግዚአብሔር ዘንድ ትክክለኛ የቃላት ምልክትን የተሸከሙ ይመስላቸዋል። በዚህ ረገድ፣ እንደ መጽሐፍ ቅዱስ ያለ መጽሐፍ፣ የተለያዩ የሰዎች
ሥነ-ጽሑፋዊ ቅርፆች ብዙውን ጊዜ ከሰው አንፃር ሲነገሩ፣ እንዴት የእግዚአብሔር ቃል ሊሆን እንደሚችል ለሙስሊሞች መረዳት ይከብዳል።
የሚዘነጉት ነገር ግን ቁርኣን ራሱ አንዳንዴ የሚናገረው ከሰው አንፃር ብቻ መሆኑን ነው። የመጀመሪያው ሱራ፣ ለምሳሌ፣ እግዚአብሔር
በሁለተኛውና በሦስተኛ አካላት የተነገረበት የሰው ጸሎት ነው። ከመግቢያው ቀመር በኋላ፡- “ምስጋና ለዓለማት ተንከባካቢ ለኾነው ለአላህ
ይገባው... አንተን እንገዛለን፣ የአንተንም እርዳታ እንሻለን” (1፡2, 5) ይጀምራል።
ከዚህም በተጨማሪ መጽሐፍ ቅዱስ እግዚአብሔር በመጀመሪያ ሰው የተናገረው ብዙ ክፍሎች አሉት። ይህ በብሉይ ኪዳን የትንቢታዊ ክፍሎች
ውስጥ “እግዚአብሔር እንዲህ ይላል” ወይም “የእግዚአብሔር ቃል ወደ እኔ መጣ ” (ኢሳ. 1፡10፣ 18፤ 6፡8፤ ኤር. 1፡) በመሳሰሉት ሐረጎች ውስጥ
በግልጽ ይታያል። 4፤ ሕዝ. 1፡3፣ ወዘተ)። ነገር ግን ሙስሊሞች እነዚህን የመጽሐፍ ቅዱስ ክፍሎች የእግዚአብሔር ቃል እንዲሆኑ ለመቀበል
ፈቃደኞች አይደሉም።
በመጨረሻም፣ መጽሐፍ ቅዱስ የተጻፈው በሰዎች ቢሆንም፣ ሆኖም ግን፣ እነዚህ ሰዎች በእግዚአብሔር መንፈስ መሪነት የተጻፈ ነው ብለው ነበር።
ሐዋርያው ጳውሎስ ለፈተና፡-
56. Geisler እና Howe ይመልከቱ።
57. የታዋቂውን የቋንቋ ሊቅ ግሌሰን አርከርስ ኢንሳይክሎፔዲያ ኦቭ ቢብሊካል ችግሮች (ግራንድ ራፒድስ፡ ዞንደርቫን፣ 1982) ይመልከቱ።
58. ሲሞን ግሪንሊፍ፣ የወንጌላውያን ምስክርነት (ዳግም ማተም፡ ግራንድ ራፒድስ፡ ቤከር፣ 1984)፣9—10.
232 የክርስቲያን አመለካከት አዎንታዊ መከላከያ
ፓይ፣ ጽሑፎቹ “መንፈስ ቅዱስ በሚያስተምራቸው ቃላቶች” ውስጥ እንዳሉ ይናገራል (1 ቆሮ. 2፡13)። በእርግጥም ስለ ብሉይ ኪዳን ሁሉ
ሲናገር “ቅዱሳት መጻሕፍት ሁሉ በእግዚአብሔር መንፈስ የተጻፉ ናቸው” (2 ጢሞ. 3፡16) ብሏል። ጴጥሮስም “ትንቢት ከቶ በሰው ፈቃድ
አልመጣም፤ ዳሩ ግን የእግዚአብሔር ቅዱሳን ሰዎች በመንፈስ ቅዱስ ተነድተው ተናገሩ” (2 ጴጥ. 1፡21) በማለት ተናግሯል። ስለዚህ የመጽሐፍ
ቅዱስን መለኮታዊ ባሕርይ የምንቃወምበት ምንም ምክንያት የለም ምክንያቱም መጽሐፍ ቅዱስ በሰዎች ደራሲዎች መሣሪያነት እና በሥነ-
ጽሑፋዊ ዘይቤዎች ስለተዘጋጀ ብቻ ነው። በእርግጥም፣ ቀደም ብለን እንደተመለከትነው፣ በመጽሐፍ ቅዱስ ውስጥ የተገለጹት ተቃርኖዎች በሙሉ
እነዚህ ብቻ ናቸው—የተከሰሱት ቅራኔዎች እንጂ እውነተኛ አይደሉም።

11
የክርስቶስ አምላክነት መከላከያ
እስልምና ኢየሱስ ተራ ሰው፣የእግዚአብሔር ነቢይ፣የነቢያት የመጨረሻ እና ታላቅ በሆነው በመሐመድ የተተካ ነው ይላል። ክርስትና ኢየሱስ የሰው
ሥጋ የለበሰ አምላክ መሆኑን አጥብቆ ይናገራል። በነዚህ ሁለት የአሀድ አምልኮ ዓይነቶች መካከል ምንም አይነት የጋራ የጋራ ነጥቦች ቢኖሩም፣
ይህንን ግጭት የሚዳኝ የለም። ሁለቱም እምነቶች በስርዓታቸው እምብርት ላይ ናቸው, እና እያንዳንዳቸው ዲያሜትራዊ በሆነ መልኩ ከሌላው
ጋር ይቃረናሉ. የመሐመድን የይገባኛል ጥያቄ ማስረጃዎች አስቀድመን ተመልክተናልና፣ ክርስቶስ የእግዚአብሔር ልጅ ነው የሚለውን
የክርስቲያኖች አባባል መመርመር ይቀራል። የእነዚህ የይገባኛል ጥያቄዎች ማስረጃዎች ያተኮሩት በኢየሱስ የመስቀል ላይ ሞት እና ትንሣኤ ከሶስት
ቀናት በኋላ ስለሆነ እና ሙስሊሞች ሁለቱንም ስለሚክዱ፣ እነዚህ የይገባኛል ጥያቄዎች የዚህ ምዕራፍ ትኩረት ይሆናሉ።
የሙስሊም አለመግባባቶች
በክርስቲያናዊ አሀዳዊነት መሰረት፣ እግዚአብሔር በባህሪው አንድ ነው (ልክ እንደ እስላማዊ አንድ አምላክ) ግን በአካል ሶስት ነው። ከእነዚህ አካላት
አንዱ የእግዚአብሔር ልጅ ክርስቶስ እንደ ሰው ልጆች ከአባቱ ጋር አንድ ባሕርይ ያለው ነገር ግን የተለየ አካል ነው። የሙስሊሞች የክርስቲያን
አሀዳዊ እምነት አለመግባባት የሚጀምረው አጂጆላ እንዳደረገው “ኢየሱስ የአላህ ነብይ ወይም መልእክተኛ ነኝ ሲል ብቻ ነው ያለው።
ወንጌሎችም ለኢየሱስ ከነብዩ እና ከመልእክተኛው ጥላ የማይበልጥ ክብር ይሰጡታል።
1
የተገለጹት ጥቅሶች ] ኢየሱስ አምላክ ወይም የእግዚአብሔር ልጅ ነኝ ብሎ ፈጽሞ እንዳልተናገረ እና እሱ አገልጋይና ሐዋርያ ብቻ
በቁርአን ውስጥ
መሆኑን ያጎላሉ።
1. አጂጆላ, 183.
233
234 የክርስቲያን አመለካከት አዎንታዊ መከላከያ
የጌታ ከእርሱ በፊት በነበሩት ምሳሌ ። "
የክርስትና እምብርት የክርስቶስ ሞትና ትንሳኤ ነው። ሙስሊሞች ኢየሱስ በመስቀል ላይ መሞቱን እና ከሶስት ቀናት በኋላ ከሞት እንደተነሳ
ይክዳሉ። ክርስቲያኖች ግን ይህ የክርስትና ማዕከላዊ እውነት ነው ብለው ብቻ ሳይሆን ክርስቶስ በሰው ሥጋ ለብሶ የእግዚአብሔር ልጅ ለመሆኑ ዋና
ማረጋገጫ ነው ይላሉ። ስለዚህም ስለ ክርስቶስ ሞት የሙስሊሞችን አለመግባባት መፍታት ያስፈልጋል። የክርስቶስ ሞት አስፈላጊነት በኋላ ላይ
ስለሚብራራ (በምዕራፍ 13) ላይ የምንመለከተው የክርስቶስን ሞት እውነታ ብቻ ነው።
ከእስልምና አስተሳሰብ በተቃራኒ ኢየሱስ በመስቀል ላይ እንደሞተ እና በሦስተኛው ቀን እንደተነሳ የሚያሳዩ ብዙ ታሪካዊ እና ተጨባጭ መረጃዎች
አሉ። የክርስቶስ ሞት ማስረጃ በጥንቱ ዓለም ከነበሩት ከማንኛውም ክንውኖች የበለጠ ነው።
ብዙ ተጠራጣሪዎች እና ሙስሊሞች ኢየሱስ በመስቀል ላይ እንዳልሞተ ያምናሉ። አንዳንዶች ኮማ መሰል ሁኔታ ውስጥ የከተተውን መድኃኒት
እንደወሰደ እና በኋላም በመቃብር ውስጥ እንደነቃ ይናገራሉ። መጽሐፍ ቅዱስ ግን ክርስቶስ በመስቀል ላይ እንደሞተ ደጋግሞ ይናገራል (ሮሜ. 5፡
8፤ 1 ቆሮ. 15፡3፤ 1 ተሰ. 4፡14)። ኢየሱስ ግን አልደከመም ወይም አላሳለም ወይም በመስቀል ላይ ተሰቅሎ አያውቅም። እንደውም ከስቅለቱ
በፊት በተለምዶ ለተጠቂው የሚሰጠውን መድኀኒት አልተቀበለም (ማቴ. 27፡34)፣ እና በኋላ “ኮምጣጤ” ብቻ ተቀበለ (ቁ. 48) ጥሙን ሊያረካ።
ከሙስሊም እምነት በተቃራኒ፣ ክርስቶስ በመስቀል ላይ መሞቱን የሚያሳዩ ማስረጃዎች እጅግ በጣም ብዙ ናቸው። 4 እስቲ የሚከተለውን
ተመልከት።
በመጀመሪያ ብሉይ ኪዳን ክርስቶስ እንደሚሞት ተንብዮ ነበር (ኢሳ. 53፡5-10፤ መዝ. 22፡16፤ ዳን. 9፡26፤ ዘካ. 12፡10)። ኢየሱስም ስለ
መሲሑ የተነገሩትን የብሉይ ኪዳን ትንቢቶች ፈጽሟል (ማቴ. 4፡14፤ 5፡17-18፤ 8፡17፤ ዮሐንስ 4፡25-26፤ 5፡39)።
ሁለተኛ፣ ኢየሱስ እንደሚሞት ብዙ ጊዜ በአገልግሎቱ ተናግሯል (ዮሐ. 2፡19-21፤ 10፡10-11፤ ማቴ. 12፡40፤ ማር. 8፡31)። ምሳሌው
ማቴዎስ 17፡22-23 “የሰው ልጅ በሰው እጅ አልፎ ይሰጥ ዘንድ አለው ይገድሉትማል በሦስተኛውም ቀን ይነሣል” የሚለው ነው።
ሦስተኛ፣ የትንሣኤው ትንቢቶች ሁሉ፣ ሁለቱም በብሉይ ኪዳን (መዝ. 16፡10፣ ኢሳ. 26፡19፣ ዳን. 12፡2) እና በአዲስ ኪዳን (ዮሐ. 2፡19-21፤
ማቴ. 12)። : 40፤ 17: 22-23) እሱ እንደሚሞት በሚለው ላይ የተመሠረቱ ናቸው። አስከሬን ብቻ ነው የሚያስነሳው።
2. አብዳላቲ፣ 158
3. ሙፋሲር፣ 22
4. ክርስቶስ በመስቀል ላይ አልሞተም ለሚለው የአህመድ ዲዳት መከራከሪያ ምላሽ፣ McDowell እና Gilchnst፣ 47f ይመልከቱ።
የክርስቶስ አምላክነት መከላከያ 235 _
አራተኛ፣ የኢየሱስ ጉዳት ምንነት እና መጠን መሞቱን ያሳያል። ከመስቀሉ በፊት በነበረው ምሽት ምንም እንቅልፍ አልነበረውም. ብዙ ጊዜ
ተደብድቦ ተገርፏል። መስቀሉንም ተሸክሞ ወደ ስቅለቱ ሲሄድ ወደቀ። ይህ በራሱ፣ ስለሚከተለው ስቅለት ምንም ለማለት፣ ሙሉ በሙሉ አድካሚ
እና ህይወትን የሚያደክም ነበር።
አምስተኛ፣ የስቅለቱ ተፈጥሮ ሞትን ያረጋግጣል። ኢየሱስ ከጠዋቱ 9 ፡00 (ማር.15፡25) በመስቀል ላይ ነበር በጠዋት ጀምበር እስክትጠልቅ ድረስ።
ከቆሰለው እጅና እግሮቹ በተጨማሪ ጭንቅላቱን ከተወጋው እሾህ ፈሰሰ። ከስድስት ሰአታት በላይ ይህን በመታገስ ከፍተኛ ደም መጥፋት ይኖራል።
በተጨማሪም ስቅለት አንድ ሰው ለመተንፈስ ሲል ራሱን እንዲጎትት እና ከባድ ህመም ያስከትላል። ይህንን ቀኑን ሙሉ ማድረጋቸው ቀደም ሲል
በጥሩ ጤንነት ላይ ቢሆኑም እንኳ ማንኛውንም ሰው ይገድላል።
ስድስተኛ፣ የኢየሱስን ጎን በጦሩ መወጋቱ፣ በዚህም “ደምና ውሃ” (ዮሐ. 19፡34) መውጋቱ ከመወጋቱ በፊት በአካል መሞቱን የሚያሳይ ነው። ይህ
ሲሆን ግለሰቡ መሞቱን የሚያሳይ የህክምና ማስረጃ ነው።
ሰባተኛ፣ ኢየሱስ በመስቀል ላይ እንደሚሞት ተናግሯል፣ “አባት ሆይ፣ መንፈሴን በእጅህ አደራ እሰጣለሁ” ሲል ተናግሯል (ሉቃስ 23፡46) ። ይህንም
ብሎ እስትንፋስን ሰጠ (ቁ. 46)። ዮሐንስ ይህንን ተርጉሞታል፣ “መንፈሱን ሰጠ” (ዮሐ. 19፡30)። የሞቱ ጩኸት በአጠገቡ በቆሙት ሰዎች ተሰማ
(ሉቃስ 23፡47-49)።
ስምንተኛ፡ መስቀልንና መሞትን የለመዱት የሮማውያን ወታደሮች ኢየሱስን ሞተዋል። ሞትን ለማፋጠን የተጎጂውን እግር መስበር የተለመደ
ቢሆንም (ሰውዬው ራሱን ከፍ አድርጎ መተንፈስ እንዳይችል) የኢየሱስን እግር እንኳ አልሰበሩም (ዮሐ. 19፡33)።
ዘጠነኛ፣ ጲላጦስ ሬሳውን ለዮሴፍ ከመሰጠቱ በፊት ኢየሱስ መሞቱን ለማረጋገጥ ሁለት ጊዜ አጣራ። " የመቶ አለቃውንም አስጠርቶ ጥቂት ጊዜ
ሞቶ እንደ ሆነ ጠየቀው፤ ከመቶ አለቃውም ባወቀ ጊዜ አስከሬኑን ለዮሴፍ ሰጠው" (ማር 15፡44-45)።
አሥረኛው፣ ኢየሱስ በሰባ አምስት ፓውንድ ጨርቅ ተጠቅልሎ በቅመማ ቅመም ተጠቅልሎ ለሦስት ቀናት በታሸገ መቃብር ውስጥ ተቀመጠ (ዮሐ.
19፡39-40፤ ማቴ. 27፡60)። በዚያን ጊዜ ባይሞት ኖሮ፣ ይህም በግልጽ እንደነበረው፣ በምግብ፣ በውኃና በሕክምና እጦት ይሞት ነበር።
11 ኛ፣ የክርስቶስን ሞት ሁኔታና ሁኔታ የመረመሩት የሕክምና ባለ ሥልጣናት በእርግጥ በመስቀል ላይ መሞቱን ደርሰውበታል።' በጆርናል ኦቭ ዘ
አሜሪካን ሜዲካል አሶሲዬሽን (መጋቢት 21, 1986) ላይ የወጣ አንድ መጣጥፍ እንዲህ ሲል ይደመድማል፡-
5. የክርስቶስን በመስቀል ላይ መሞቱን የሚያረጋግጡ በርካታ ታዋቂ የሕክምና ባለሙያዎች ዶ/ር ፒየር ባርቤት፣ በቀራኒዮ ዶክተር እና ደብሊው ስትሮድ፣ ትሬቲዝ ኦን
ዘ
የክርስቶስ ሞት አካላዊ ምክንያት እና ከክሪስ ቲያንቲ መርሆዎች እና ልምምድ ጋር ያለው ግንኙነት 2 ኛ እትም. (ለንደን፡ ሃሚልተን እና አዳምስ፣ 1871)፣ 28-156፣ 489-
94
236 የክርስቲያን አመለካከት አዎንታዊ መከላከያ
በግልጽ ለማየት እንደሚቻለው የታሪክና የሕክምና ማስረጃዎች ክብደት ኢየሱስን ያመለክታል
በጎኑ ላይ ቁስሉ ከመውሰዱ በፊት ሞቷል እና ጦሩ በቀኝ የጎድን አጥንቱ መካከል የተወጋው ምናልባትም የተቦረቦረ ሊሆን ይችላል የሚለውን ባህላዊ
አመለካከት ይደግፋል ።
ትክክለኛውን ሳንባ ብቻ ሳይሆን ፐርካርዲየም እና ልብ እና በዚህም
መሞቱን አረጋግጧል። በዚህ መሠረት, በግምቱ ላይ የተመሰረቱ ትርጓሜዎች
ኢየሱስ በመስቀል ላይ አልሞተም የሚለው ከዘመናዊው የሕክምና እውቀት ጋር የሚጋጭ ሆኖ ታየው። 6
12 ኛ, ክርስቲያን ያልሆኑ የታሪክ ጸሐፍት እና ጸሐፊዎች በመጀመሪያው እና በሁለተኛው ክፍለ ዘመን የክርስቶስን ሞት መዝግበዋል. በክርስቶስ
ዘመን የነበረው የአይሁድ ታሪክ ጸሐፊ ጆሴፈስ ኢየሱስ በመስቀል ላይ እንደሞተ ያምን ነበር። ጲላጦስም በእኛ መካከል ባሉ ታላላቅ ሰዎች ጥቆማ
በመስቀል ላይ ፈርዶበት ነበር ብሎ ጽፏል። 7 በተመሳሳይም ሮማዊው ታሪክ ጸሐፊ ቆርኔሌዎስ ታሲተስ “ኢየሱስ የሚባል ጠቢብ ሰው….
ጲላጦስ እንዲፈርድና እንዲሞት ፈረደው” በማለት ጽፏል። በተጨማሪም የኢየሱስ ደቀ መዛሙርት “ ከተሰቀለ ከሦስት
ቀን በኋላ እንደ ተገለጠላቸውና ሕያው እንደሆነ ነገሩአቸው” ብሏል ። 8 እንደ ጁሊየስ አፍሪካነስ ( 221 ዓ.ም. ገደማ ) የመጀመሪያው መቶ ዘመን
የታሪክ ምሁር ታሉስ ( 52 ዓ.ም. ) " በክርስቶስ ስቅለት ወቅት በምድሪቱ ላይ ስለወደቀው ጨለማ ሲናገሩ " ስለ እሱ እንደ ግርዶሽ ተናግሯል።
9 የሁለተኛው መቶ ዘመን ግሪካዊ ጸሐፊ ሉሲያን ስለ ክርስቶስ “ አዲስ የአምልኮ ሥርዓት ወደ ዓለም ስላገባ በፍልስጥኤም የተሰቀለው ሰው
” ሲል ተናግሯል። “የተሰቀለውን ሶፊስት” ይለዋል ። 10 በብሪቲሽ ሙዚየም ውስጥ የተቀመጠው “የማራ ባርሴራፒዮን ደብዳቤ” (እ.ኤ.አ.
73 ) ስለ ክርስቶስ ሞት ሲናገር እንዲህ ሲል ይጠይቃል፡- “አይሁዳውያን ጥፋታቸውን በማድረጋቸው ምን ጥቅም አግኝተዋል ።
ብልህ ንጉሥ? "11
በእርግጥም የአይሁድ ታልሙድ እንኳን እንዲህ ይላል፡- “በፋሲካ ዋዜማ ኢየሱስን (የናዝሬቱን) ሰቀሉት... የሚከላከልለትን ነገር
የሚያውቅ ሁሉ ይምጣና ይለምንለት። ነገር ግን ምንም አላገኙምና በመስቀል ሰቀሉት ። የፋሲካ ዋዜማ" 12 በመጨረሻም ሮማዊው ጸሐፊ
ፍሌጎን ስለ ክርስቶስ ሞትና ትንሣኤ በመጽሐፈ ዜና መዋዕል ውስጥ እንዲህ ሲል ተናግሯል፡- “ኢየሱስ በሕይወት ሳለ ለራሱ ምንም
አልጠቀመም፤ ነገር ግን ከሞት በኋላ ተነሣና የእጁንም ምልክት አሳይቷልና። ቅጣት, እና
እጆቹ በችንካር እንዴት እንደተወጉ አሳይቷል።” 13 ፍሌጎን እንኳ-
6. ጆርናል ኦቭ ዘ አሜሪካን ሜዲካል ማኅበር (መጋቢት 21፣ 1986)፣ 1463 ይመልከቱ።
7. ፍላቪየስ ጆሴፈስ፣ “የአይሁድ ጥንታዊ ነገሮች” 18፡3፣ ትራ. ዊልያም ዊስተን፣ ጆሴፈስ፡ የተሟሉ ስራዎች (ግራንድ ራፒድስ፡ ክሬግል፣ 1963)፣ 379፣ አጽንዖት የኛ
ነው።
8. ቆርኔሌዎስ ታሲተስ (ከ 55 ዓ.ም.? ከ 117 በኋላ)፣ አናልስ፣ 15.44.
የአዲስ ኪዳን ሰነዶችን ይመልከቱ ፡ አስተማማኝ ናቸው? (ቺካጎ፡ ኢንተርቫርሲቲ ፕሬስ፣ 1968)፣ 113.
10. ሉሲያን, በፔሬግሪን ሞት ላይ.
11. ብሩስ 114 ይመልከቱ።
12. የባቢሎናዊው ታልሙድ (ሳንሄድሪን 43 ሀ፣ "የፋሲካ ዋዜማ")።
13. ፍሌጎን፣ “ዜና መዋዕል”፣ በኦሪጀን እንደተጠቀሰ፣ “Against Celsus” ከ አንቲ-ኒቂያ አባቶች፣ ትራንስ. አሌክሳንደር ሮበርትስ እና ላምስ ዶናልድሰን (ግራንድ ራፒድስ፡
ኢርድማንስ፣ 1976)፣ ጥራዝ. 4፣455፣ አጽንዖት የኛ ነው።
የክርስቶስ አምላክነት መከላከያ 237
ግርዶሹ በጢባርዮስ ቄሣር ዘመን ነበር፤ በኢየሱስ ግዛቱ
የተሰቀለ ይመስላል፣ እናም ታላላቅ የመሬት መንቀጥቀጦች ያኔ
ተፈጸመ" 14
አሥራ ሦስተኛው፣ ከክርስቶስ ዘመን በኋላ የቀደሙት የክርስቲያን ጸሐፊዎች በመስቀል ላይ በመስቀል ላይ መሞቱን አረጋግጠዋል። የሐዋርያው
ዮሐንስ ደቀ መዝሙር የነበረው ፖሊካርፕ የክርስቶስን ሞት ደጋግሞ አረጋግጧል፣ ለምሳሌ “ስለ ኃጢአታችን እስከ ሞት ድረስ የተቀበለውን
ጌታችን ኢየሱስ ክርስቶስን” ሲናገር ። የፖሊካርፕ ጓደኛ ነበር። " በእውነትም መከራን ተቀብሏል ሞተም ተነሣም " በማለት የክርስቶስን
መከራና ሞት በግልጽ አረጋግጧል ። ያለበለዚያ በዚህ እምነት የተሠቃዩት ሐዋርያቱ ሁሉ በከንቱ እንደሞቱ አክሎ ተናግሯል። ነገር ግን (በእውነት)
ከእነዚህ መከራዎች አንዳቸውም በከንቱ አልነበሩም፤ ጌታ በእውነት በኃጢአተኞች ተሰቅሎአልና። 16 ጀስቲን ሰማዕት ከትሪፎ ጋር ባደረገው
ውይይት ላይ እንዲህ ብሏል።
በዘመኑ የነበሩት አይሁዶች “ኢየሱስ የገሊላ ሰው አታላይ ነበር” ብለው ያምኑ ነበር።
እኛ የሰቀልነውን"
17
ይህ ከብሉይ ኪዳን ለቀደሙት የቤተክርስቲያን አባቶች ለአማኞች እና ለማያምኑት፣ ለአይሁድ እና ለአህዛብ የሰጠው ያልተቋረጠ ምስክርነት
ኢየሱስ በእውነት በመስቀል ላይ እንደተሰቃየ እና እንደሞተ የሚያሳይ እጅግ በጣም ብዙ ማስረጃ ነው። ነገር ግን ኢየሱስ መሞቱ የተረጋገጠ
እውነት ከሆነ ከሙታን መነሣቱ ማስረጃው እኩል ስለሆነ ከሙታን መነሣቱም እውነት ነው። ስለዚህ፣ ይህ የእግዚአብሔር ልጅ የመሆኑን ልዩ አባባል
በተአምር ያረጋግጣል። ማስረጃዎቹን እንመልከት።
የእግዚአብሔር ልጅ ለመሆኑ ማረጋገጫ
ኢየሱስ የእግዚአብሔር ልጅ ነው የሚለው ክርክር ውስጥ በርካታ መሰረታዊ ደረጃዎች አሉ። በመጀመሪያ፣ የክርስቶስን ቃላት የሚመዘግቡት
የአዲስ ኪዳን ሰነዶች ትክክል ናቸው? ሁለተኛ፣ የእጅ ጽሑፎች ጸሐፊዎች ኢየሱስ ስላስተማረው ነገር ትክክለኛ ዘገባ ሰጥተዋል? ሦስተኛ፣
ኢየሱስ የእግዚአብሔር ልጅ መሆኑን ተናግሯል? አራተኛ፣ ኢየሱስ የአምላክ ልጅ መሆኑን የሚያረጋግጡ ልዩ ተአምራት አድርጓል?
የአዲስ ኪዳን ሰነዶች አስተማማኝነት
ለአዲስ ኪዳን አስተማማኝነት ተጨማሪ የሰነድ ማስረጃዎች መኖራቸው እውነታውን ለማያውቁት ሊያስገርም ይችላል።
14. ኢቢድ.
15. ፖሊካርፕ፣ የፖሊካርፕ መልእክት ወደ ፊልጵስዩስ ሰዎች፣ ምዕራፍ 1 በ “ሐዋርያዊ አባቶች ” ፣ ኤዲ. ኤ. ክሊቭላንድ ኮክስ፣ በሮበርትስ እና ዶናልድሰን፣ 33።
16. ኢግናቲየስ፣ የኢግናጥዮስ መልእክት ወደ ታርሲያውያን፣ ምዕራፍ 3 በሐዋሪያት ኢተርስ፣” በኤ .
17. ጀስቲን ማርቲር፣ ከትሪፎ ጋር የተደረገ ውይይት።
238 የክርስቲያን አመለካከት አዎንታዊ መከላከያ
ከጥንታዊው ዓለም መጽሐፍት ይልቅ። 18 ነገር ግን እንደ እኛ
ለብዙ ምክንያቶች እውነት ነው ።
በጥንት ዘመን የነበሩ አንዳንድ ታላላቅ ክላሲኮች በጥቂት የእጅ ቅጂዎች ብቻ በሕይወት መቆየታቸው የተለመደ ነገር አይደለም። ታላቁ
የማንቸስተር ምሁር ኤፍ ኤፍ ብሩስ እንዳሉት ወደ ዘጠኝ ወይም አስር ጥሩ ቅጂዎች አሉን።
የቄሳር ጋሊክ ጦርነት፣ የሊቪ የሮማውያን ታሪክ ሃያ ቅጂዎች፣ ሁለት የታሲተስ አናልስ ቅጂዎች እና ስምንት የቱሲዳይድስ የታሪክ
ቅጂዎች ። 19 በጥንቱ ዓለም እጅግ በጣም የተመዘገበው ዓለማዊ ሥራ በ 643 ቅጂዎች በሕይወት የተረፈው የሆሜር ኢሊያድ ነው። በአንጻሩ፣
አሁን ከ 5,686 በላይ የግሪክ ቅጂዎች የአዲስ ኪዳን ቅጂዎች አሉ። የ
አዲስ ኪዳን ከጥንታዊው ዓለም እጅግ በጣም የተመዘገበ መጽሐፍ ነው ! 20
የጥሩ የእጅ ጽሑፍ አንዱ ምልክት ዕድሜው ነው። በጥቅሉ በእድሜው የተሻለ ይሆናል፣ ወደ መጀመሪያው ድርሰት ጊዜ በቀረበ ቁጥር ጽሑፉ
የመበላሸቱ እድሉ አነስተኛ ነው። በጥንቱ ዓለም የተጻፉት አብዛኞቹ መጻሕፍት በሕይወት የሚተርፉት በጥቂት የእጅ ጽሑፎች ብቻ ሳይሆን
መጀመሪያ ከተዘጋጁ ከአንድ ሺህ ዓመታት በኋላ በተሠሩ የእጅ ጽሑፎች ነው። ይህ ከላይ የተጠቀሱት መጻሕፍት እውነት ነው። (እንደ ኦዲሴይ ፣
ከመጀመሪያው ከአምስት መቶ ዓመታት በኋላ የተቀዳ አንድ የእጅ ጽሑፍ ብቻ ማግኘት ብርቅ ነው )። አዲስ ኪዳን በአንጻሩ መጻሕፍቱ ከተዘጋጁ
ከ 150 ዓመታት በኋላ በተሟላ መጽሐፍት ይኖራል። እና አንድ ቁራጭ 21 ከተሰራበት ጊዜ ጀምሮ ከአንድ ትውልድ ውስጥ በሕይወት ተርፏል።
ከጥንታዊው ዓለም የመጣ ሌላ መጽሐፍ ትንሽ ጊዜ ያለው የለም።
ክፍተት (በቅንብር እና በጥንታዊ የእጅ ጽሑፍ ቅጂዎች መካከል) እንደ አዲስ ኪዳን።
ሙስሊሞች ቁርኣን ሙሉ በሙሉ ተጠብቆ መቆየቱን ጠንከር ያለ ነጥብ ይናገራሉ። ይህ በአብዛኛው እውነት ቢሆንም፣ ቢያንስ ከኡትማኒክ
ክለሳዎች በኋላ፣ ቁርኣን የመካከለኛው ዘመን መፅሃፍ (ሰባተኛው ክፍለ ዘመን ዓ.ም.) ብቻ ስለሆነ ነጥቡን ስቶታል ። ነገር ግን አብዛኛው
ሙስሊሞች ለጥንታዊው መጽሐፍ (የመጀመሪያው ክፍለ ዘመን ዓ.ም.) አዲስ ኪዳን በዓለም ላይ በጣም በትክክል የተቀዳ መጽሐፍ መሆኑን
ፈጽሞ አያውቁም ።
22
በመጽሐፍ ቅዱሳዊ የእጅ ጽሑፎች ውስጥ ስላሉት ስህተቶች በሙስሊሞች እና በሌሎች መካከል ሰፊ አለመግባባት አለ። አንዳንዶቹ 200,000
ያህሉ እንዳሉ ይገምታሉ። እነዚህ በእውነቱ "ስህተቶች " አይደሉም ነገር ግን የተለያዩ ንባቦች ብቻ ናቸው ፣ አብዛኛዎቹ በጥብቅ ግራም-
18. ቁርኣን የመጣው ከመካከለኛው ዘመን እንጂ ከጥንቱ ዓለም አይደለም።
19. ብሩስን፣ 16 ን ተመልከት።
20. ጌይስለር እና ኒክስ፣ ምዕራፍ 26።
21. John Rylands papyri (P52)፣ ከክርስቶስ ልደት በኋላ 1 17-38 ዓ.ም.
22. እዚህ አዲስ ኪዳንን ብቻ ነው የምንመለከተው ምክንያቱም የክርስቶስን የይገባኛል ጥያቄዎች ለማቋቋም እሱ ብቻ ወሳኝ ነው። ሆኖም፣ የእጅ ጽሑፍ ማስረጃው
የብሉይ ኪዳንን የእጅ ጽሑፎች ትክክለኛነት በእጅጉ ይደግፋል። ውይይቱን በ Gisler እና Nix፣ ምዕራፍ 21 ተመልከት።
የክርስቶስ አምላክነት መከላከያ 239
ማቲካል እነዚህ ንባቦች ከ 5,300 በሚበልጡ የብራና ጽሑፎች ውስጥ ተሰራጭተዋል፣ ስለዚህም በአንድ ቁጥር ውስጥ የአንድ ቃል አንድ ፊደል
ልዩነት በ 3,000 የእጅ ጽሑፎች ውስጥ እንደ 3,000 " ስሕተቶች ተቆጥሯል ። ተለዋጮች ከ "ቀላል ነገሮች" በላይ ይነሳሉ. ይህ 98.33 በመቶ
ንፁህ የሆነ ፅሁፍ ያስቀምጣል። 23 ታላቁ ምሁር ኤቲ ሮበርትሰን እንዳሉት እውነተኛው የሚያሳስበው “ከጠቅላላው ጽሑፍ ውስጥ አንድ ሺህ
ክፍል” ብቻ ነው። 24 ይህ አዲስ ኪዳንን 99.9 በመቶ ጉልህ ከሆኑ ልዩነቶች የጸዳ ያደርገዋል። ታዋቂው የታሪክ ምሁር ፊሊፕ ሻፍ በዘመኑ ይታወቁ
ከነበሩት 150,000 ልዩነቶች መካከል 400 ዎቹ ብቻ የአንቀጹን ትርጉም የነኩ 50 ዎቹ ብቻ ሲሆኑ አንድም እንኳ “ የእምነትን አንቀፅ ወይም
የግዴታ ትእዛዛትን አልነካም። በሌሎች እና በማይጠራጠሩ ምንባቦች ወይም በቅዱሳት መጻሕፍት ትምህርት በሙሉ ያልተደገፈ ። "25
ከጥንታዊው ዓለም በተገኙ ሌሎች መንጠቆዎች ላይ የአዲስ ኪዳን የእጅ ጽሑፎች አስተማማኝ ስለመሆኑ የሚያሳዩት አስደናቂ ማስረጃዎች
ተጠቃለዋል
የሚከተሉት ንጽጽሮች፡-
26
የቅጂዎ
የመጀመሪያዎቹ መቶኛ
ደራሲ/መጽሐፍ የተጻፈበት ቀን የጊዜ ክፍተት ች
ቅጂዎች ትክክለኛነት
ቁጥር
ሂንዱ፣ ማሃባራታ 13 ኛ መቶ. ዓ.ዓ. 90
ሆሜር ፣ ኢሊያድ 800 ዓክልበ 643 95
ሲ 1,350
ሄሮዶተስ ፣ ታሪክ 480-425 ዓክልበ CAD 900 8 ?
ዓ.ም.
ሲ 1,300
ቱሲዳይድስ, ታሪክ 460-400 ዓክልበ CAD 900 8 ?
ዓ.ም.
ሐ. 1,300
ፕላቶ 400 ዓክልበ CAD 900 7 ?
ዓመት.
ሐ. 1,400
Demostenes 300 ዓክልበ CAD 1100 200 ?
ዓመት.
ቄሳር ፣ ጋሊካዊ ሐ. 1,000
100-44 ዓክልበ CAD 900 10 ?
ጦርነቶች ዓ.ም.
4 ኛ መቶ. ሲ 400
ከክርስቶስ ልደት 1 ከፊል
(ከፊል) ዓ.ም. ሲ
ሊቪ ፣ የሮም ታሪክ በፊት 59 - 19 ?
በአብዛኛው 1,000
እ.ኤ.አ. 17 ቅጂዎች
10 ኛ. ዓ.ም.
ሐ. በ 1100 ሐ. 1,000
ታሲተስ ፣ አናልስ እ.ኤ.አ. 100 20 ?
ዓ.ም ዓ.ም.
23. Geisler እና Nix, 365 ይመልከቱ.
24. በሮበርትሰን፣ የአዲስ ኪዳን ጽሑፋዊ ትችት መግቢያ (ናሽቪል፡ ብሮድማን፣ 1925)፣ 22.
25. ፊሊፕ ሻፍ፣ የግሪክ ቴስታመንት እና የእንግሊዝኛ ቅጂ (ኒው ዮርክ፡ ሃርፐር፣ 1883)፣ 177።
26. Geisler እና Nix, 408 ይመልከቱ.
240 የክርስቲያን አመለካከት አዎንታዊ መከላከያ
የመጀመሪያዎቹ የቅጂዎች መቶኛ
ደራሲ/መጽሐፍ የተጻፈበት ቀን የጊዜ ክፍተት
ቅጂዎች ቁጥር ትክክለኛነት
ፕሊኒ ሴኩንዱስ ፣ ሐ. 750
61-113 ዓ.ም ሐ. 850 7 ?
የተፈጥሮ ታሪክ ዓመት.
ሐ. 114
አዲስ ኪዳን ከ 50-100 ዓ.ም +50 አመት
(ቁርጥራጭ)
ሐ. 200 (መጽሐፍት) 100 አመት
ሐ. 250 (አብዛኛው የአኪ) 150 አመት.
ሐ. 325 (የተሟላ አዲስ
225 አመት 5,686 99+
ኪዳን)
(ከጌስለር እና ኒክስ፣ የመጽሐፍ ቅዱስ አጠቃላይ መግቢያ፣ 408)
እርግጥ ነው፣ ልክ እንደ ማንኛውም ጥንታዊ መጽሐፍ፣ በቅጂዎቹ ውስጥ ጥቃቅን የጽሑፍ ስህተቶች አሉ። ነገር ግን ከእነዚህ ውስጥ አንዳቸውም
ቢሆኑ የመጽሐፍ ቅዱስን መልእክት የሚነኩ አይደሉም። በምሳሌ ለማስረዳት የሚከተለውን ቴሌግራም አስተውል አንድ ቀን ሌላው ደግሞ
በሚቀጥለው ቀን የሚደርሰው።
1)" አስር ሚሊዮን ዶላር አሸንፈሃል ።" 2)"አላችሁ ። አስር ሚሊዮን ዶላሮችን አሸንፈዋል።"
የመጀመሪያውን ቴሌግራም ብቻ ብንቀበልም ስህተቱ ቢኖርም ትክክለኛው መልእክት ምን እንደሆነ እናውቃለን። ሃያ ቴሌግራም ከተቀበልን
እያንዳንዳቸው በተለያየ ቦታ ተመሳሳይ ስህተት አለባቸው መልእክቱ ከጥርጣሬ በላይ ነው እንላለን። አሁን ደግሞ የአዲስ ኪዳን የእጅ ጽሑፎች
ከዚህ ቴሌግራም በጣም ያነሰ ጉልህ የሆነ ገልባጭ ስህተቶች በመቶኛ ያላቸው መሆኑ ትኩረት የሚስብ ነው። 27 በተጨማሪም 5,700 የሚያህሉ
የእጅ ጽሑፎች (ከጥቂት ቴሌግራሞች ጋር ሲነጻጸሩ) ትክክለኛው የአዲስ ኪዳን መልእክት በቴሌግራም መልእክት ላይ ተጽዕኖ አያሳድርም።
ከአዲስ ኪዳን ጋር በማነጻጸር፣ በጥንቱ ዓለም የተጻፉት አብዛኞቹ ሌሎች መጻሕፍት ይህን ያህል የተረጋገጡ አይደሉም። ታዋቂው የአዲስ ኪዳን
ምሁር ብሩስ ሜትዝገር የሂንዱይዝም ማሃባራታ 90 በመቶ ትክክለኛነት እና የሆሜር ኢሊያድ 95 በመቶ ያህል የተቀዳ ነው ብለው ይገምታሉ።
በንጽጽር፣ አዲስ ኪዳን 99.5 በመቶ ትክክል እንደሆነ ገምቷል። 28 ስለዚህ የአዲስ ኪዳን ጽሑፍ ሊሆን ይችላል።
27. ለስክሪብሊክ ስህተቶች ምሳሌዎች እና ክፍሎች፣ ibid., 469-73 ይመልከቱ።
28. ብሩስ ሜትዝገር፣ በአዲስ ኪዳን ጽሑፋዊ ሂስ ታሪክ ውስጥ ምዕራፎች (ግራንድ ራፒድስ፡ ኢርድማንስ፣ 1963)።
የክርስቶስ አምላክነት መከላከያ 241
ከ 99 በመቶ በላይ ትክክለኛነት እንደገና ተገንብቷል። ከዚህም በላይ፣ 100 በመቶው የአዲስ ኪዳን መልእክት በእጅ ቅጂዎች ውስጥ ተጠብቆ
ቆይቷል!
የእስልምና ሊቃውንት የጽሑፋዊ ምሁርን ሰር ፍሬደሪክ ኬንዮን በጉዳዩ ላይ እንደ ባለስልጣን ይገነዘባሉ። ታላቁ የሙስሊም ምሁር እና የቁርአን
ተርጓሚ ዩሱፍ ኦል ኬንዮን በጥንታዊ የእጅ ጽሑፎች ላይ እውቅና ያለው ባለስልጣን እንደሆነ ብዙ ጊዜ ጠቅሷል። ሆኖም ኬንዮን እንዲህ ሲል
ደምድሟል።
የአዲስ ኪዳን የብራና ጽሑፎች ብዛት፣ ከሱ የተተረጎሙት እና ከሱ የተወሰዱ ጥቅሶች በቤተክርስቲያኗ አንጋፋ ጸሃፊዎች ውስጥ በጣም ትልቅ
ከመሆናቸው የተነሳ የእያንዳንዱን አጠራጣሪ ክፍል እውነተኛ ንባብ በአንድ ወይም በሌላ ውስጥ እንደተጠበቀ በተግባር የተረጋገጠ ነው። ከእነዚህ
ጥንታዊ ባለሥልጣናት መካከል ሌሎች. ይህ በዓለም ላይ ስለ ሌላ ጥንታዊ መጽሐፍ ሊባል አይችልም. 29
የአዲስ ኪዳን ምስክሮች ታማኝነት
የብራና ጽሑፎችን ጠልፎ እስከ መጀመሪያው መቶ ዘመን ድረስ መከታተል የጻፏቸው ሰዎች ሐቀኛ ወይም ትክክለኛ መሆናቸውን አያረጋግጥም።
የብራና ጽሑፎች የሚሉትን እውነትነት ለማረጋገጥ አንድ ሰው ከምስክሮቹ ጋር የተያያዘውን ማስረጃ መመርመር አለበት።
አዲስ ኪዳን ጸሐፊዎች የክስተቶቹ ወቅታዊ ነበሩ።
አብዛኞቹ (ሁሉም ባይሆኑ) የአዲስ ኪዳን መጻሕፍት በአይን ምስክሮች እና በኢየሱስ አገልግሎት ዘመን በነበሩ ሰዎች እንደተፃፉ ይናገራሉ
(ከክርስቶስ ልደት በኋላ 29-33 )። ማቴዎስ የተጻፈው ከኢየሱስ ረጅም እና ቀጥተኛ ጥቅሶችን በሚሰጥ ደቀ መዝሙር እና ተመልካች ነው (ለምሳሌ፡
5—7፤ 13፤ 23፤ 24–25)። እንደ ቀረጥ ሰብሳቢ መዝገቦችን መውሰድ ለምዷል (ማቴ. 9፡9)። ማርቆስ የጴጥሮስ ደቀ መዝሙር ነበር (1 ኛ
ጴጥሮስ 5፡13) እና የክርስቶስ የዓይን ምስክር ነበር (2 ጴጥ 1፡16)። ሉቃስ በክርስቶስ ዘመን የተማረ ሰው ነበር፣ “ልክ ከመጀመሪያ ጊዜ የዓይን
ምስክሮችና የቃሉ አገልጋዮች እንደ ነበሩ” (ማለትም፣ ሐዋርያት)፣ እንዲሁ ደግሞ “ለመጻፍ መጀመሪያ ለእኔ የተገባ መስሎ ታየኝ” ብሏል።
ለእናንተም በተከታታይ አወጣላችሁ” (ሉቃስ 1፡1-3)። ሐዋርያው ዮሐንስ ቀጥተኛ የዓይን ምስክር ነበር (ዮሐ. 21፡24፤ 1 ዮሐንስ 1፡1)፣ እንደ
ጴጥሮስ (2 ጴጥ. 1፡16)። ጳውሎስ በክርስቶስ ዘመን የነበረ እና የትንሣኤው ምስክር ነበር (1 ቆሮ. 15፡8)። ጳውሎስ ከሞት የተነሳውን ክርስቶስን
ያዩ ሌሎች ከአምስት መቶ የሚበልጡ ቡድኖች ጋር ይዘረዝራል።
እነዚህ የይገባኛል ጥያቄዎች በግንባር ቀደምትነት መወሰድ አለባቸው የሚለው ማስረጃ ክብደት ያለው ነው። በመጀመሪያ፣ በፈላስፋው አማኑኤል
ካንት የተገለፀው አጠቃላይ የታሪክ ጥናት ህግ አለ። ይህ ህግ በተግባር የታሪክ ዘገባዎች "ጥፋተኛ መሆናቸው እስካልተረጋገጠ ድረስ ንፁህ ናቸው"
ይላል። ያም ማለት፣ ትክክለኛ ነው የሚባለው ነገር እንደ ትክክለኛነቱ ተቀባይነት ይኖረዋል፣ unau- መሆኑ እስኪታይ ድረስ
29. ፍሬድሪክ ኬንዮን፣ መጽሐፍ ቅዱሳችን እና ጥንታዊው የእጅ ጽሑፎች፣ 4 ኛ እትም. (ኒው ዮርክ፡ ሃርፐር፣ 1958)፣ 55
242 የክርስቲያን አመለካከት አዎንታዊ መከላከያ
አንገብጋቢ። ብዙዎች እንዳመለከቱት ፣ ይህ በእውነቱ በህይወት ውስጥም ሆነ መጥፎ በሆኑ ንግግሮች ውስጥ ጥቅም ላይ የዋለው ደንብ ነው።
ተቃራኒው ጥቅም ላይ ከዋለ ሁሉም የዕለት ተዕለት ግንኙነቶች መበላሸት ይኖር ነበር።
ሁለተኛ፣ በህግ "የጥንታዊ ሰነድ ህግ" በመባል የሚታወቀው አለ። በዚህ ደንብ መሰረት "አንድ ጽሑፍ እንደ ጥንታዊ ሰነድ በበቂ ሁኔታ የተረጋገጠው
ጽሑፉን ያቀረበው አካል ጽሑፉ የሠላሳ ዓመት ልጅ መሆኑን ፣ በመልክ የማይጠራጠር መሆኑን ቢያረካ እና ጽሑፉ የተቀረጸው ከቦታ ቦታ መሆኑን
ካረጋገጠ ነው ። ለእንደዚህ ዓይነቱ ሰነድ ጥበቃ ተፈጥሯዊ ነው." በታዋቂው የአሜሪካ የህግ ባለስልጣን ማክኮርሚክ መሰረት "የእውነተኝነትን
ግኝት ለመደገፍ የሚያስችል ማንኛውም የሁኔታዎች ጥምረት ተገቢ ማረጋገጫ ይሆናል።" 30 አሁን፣ ደንቡን በመጠቀም፣ አዲስ ኪዳን ትክክለኛ
እንደሆነ መቆጠር አለበት። ስርጭቱ ሊታወቅ የሚችል እና ሞግዚትነቱ ትክክለኛ የሆነ ጥንታዊ ሰነድ ነው። እንዲያውም ብዙ ታላላቅ የሕግ
አእምሮዎች በፍርድ ቤት ውስጥ የሕይወት እና የሞት ጉዳዮችን ለመፈተሽ ጥቅም ላይ በሚውሉት የማስረጃ ደንቦች ላይ በመመርኮዝ ስለ
ክርስትና እውነት እርግጠኛ ሆነዋል። በህጋዊ ማስረጃ ላይ መፅሃፉን የፃፉት በሃርቫርድ የህግ ፕሮፌሰር የሆኑት ሳይመን ግሪንሊፍ ወደ ክርስትና
የተቀየሩት በዚህ መንገድ ነው። 31 የሕግ ማስረጃዎችን ቀኖና በመጠቀም እንዲህ ሲል ይደመድማል፡- “በዓለም አቀፍ ደረጃ እንደ አራቱ ወንጌሎች
የተቀበሉት እና የተተገበሩ ቅጂዎች በማንኛውም የፍትህ ፍርድ ቤት በማስረጃ ይገኙ ነበር፣
ማመንታት"
32
ሦስተኛ፣ የአዲስ ኪዳን የእጅ ጽሑፎች የመጀመሪያ መጠናናት እውነትነታቸውን ይደግፋል። በጣም እውቀት ያላቸው ሊቃውንት የአዲስ ኪዳን
መጻሕፍትን በአይን ምስክሮች እና ደራሲ ነን በሚሉ ሰዎች የሕይወት ዘመን ውስጥ ይናገራሉ። አርኪኦሎጂስት ኔልሰን ግሉክ “ከ 80 ዓ.ም ገደማ
በኋላ ከየትኛውም የአዲስ ኪዳን መጽሐፍ ጋር ጓደኝነት ለመመሥረት የሚያስችል ጠንካራ መሠረት እንደሌለ ከወዲሁ መናገር እንችላለን ”
በማለት ጽፈዋል። 33 ታዋቂው የፓሊዮግራፈር ተመራማሪ ዊልያም ኤፍ.
አልብራይት “እያንዳንዱ የአዲስ ኪዳን መጽሐፍ የተጻፈው በ
በመጀመሪያው መቶ ዘመን ዓ.ም በአርባዎቹ እና በሰማኒያዎቹ መካከል የተጠመቀ አይሁዳዊ .
(በጣም ምናልባት ስለ ሀ መካከል!). 50 እና 75)" 34
እንደ ዲዳት ያሉ የሙስሊም ሊቃውንት ለአዲስ ኪዳን ዘግይተው የሚቆዩትን በዕድሜ የገፉ ክርስቲያን ሊቃውንትን የመከተል ዝንባሌ መጥፎ
ነው። ከእነዚህ ምሁራን መካከል ብዙዎቹ ከቅርብ ጊዜ ክርክሮች አንጻር አቋማቸውን መቀየር ነበረባቸው (አባሪ 4 ን ይመልከቱ)። ለእግዚአብሔር
ታማኝ በመጻፍ የሚታወቀው ጳጳስ ጆን ሮቢንሰን እንኳ አክራሪ ሞት- የእግዚአብሔር የሃይማኖት ሊቅ፣
30. የማኮርሚክ የማስረጃ ህግ መመሪያ መጽሐፍ፣ 2 ኛ እትም. (ቅዱስ ጳውሎስ፣ ሚን.፡ ምዕራብ፣ 1972)፣ ሰከንድ. 223.
31. ጆን ደብሊው ሞንትጎመሪ፣ ከህግ በላይ ያለው ህግ (ሚኒያፖሊስ፡ ቢታንያ፣ 1975)።
32. ግሪንሊፍ, 9-10.
33. ኔልሰን ግሉክ፣ ወንዞች በበረሃ፡ የኔጌቭ ታሪክ (ፊላዴልፊያ፡ የአይሁድ ኅትመት ማህበር፣ 1969)፣ 136።
34. ዛሬ ጥር 18 ቀን 1963፣ 359 ከዊልያም ኤፍ አልብራይት ጋር የተደረገ ቃለ ምልልስ።
የክርስቶስ አምላክነት መከላከያ 243
ለነገሩ ሐቀኛ ሆነ እና አዲስ ኪዳን የተፃፈው ከሰባት አመት በፊት ጀምሮ በዘመኑ በነበሩ ሰዎች የተፃፈ መሆኑን እና ከክስተቶቹ በኋላ
ለሌሎች የዓይን እማኞች እና/ወይም በዘመኑ በነበሩ ሰዎች መካከል ተሰራጭቷል። 35 ሌላው የቡልትማንያ ምሑር ወንጌሎች የተጻፉት የዓይን
ምሥክሮች በሆኑት የኢየሱስ ደቀ መዛሙርት እንደሆነ በመግለጽ ጽንፈኛውን አመለካከት በማሳየት ደረጃቸውን ሰብረዋል። የሂሳዊ ቅድመ-
ግምቶችን መክሰር ካጋለጠች በኋላ፣ “ለዚህም ነው ለታሪካዊ-ወሳኝ ነገረ-መለኮት ‘አይ” የምለው። ያስተማርኩትንና የጻፍኩትን ሁሉ... እንደ
እምቢ እቆጥረዋለሁ። 1 በዚህ አጋጣሚ ለመጥቀስ እፈልጋለሁ። ሁለቱን መጽሐፎቼን ግሌይችኒሴ ኢየሱስ… እና Studien zur
Passionsgeschichte... በ 1978 በገዛ እጄ ወደ መጣያ ውስጥ ጣልኳቸው። ፴፮ በመቀጠልም፣ በወንጌል ላይ ምሁራዊ ጭብጥ አዘጋጅታለች፣ ይህም
ቀደምት ምንጮች ላይ ምንም ዓይነት ጽሑፋዊ ጥገኝነት እንደሌለው በአንድ ወቅት እንደ ተከራከረችው።
መጽሐፍ ቅዱስን ተቺ።
37
በእርግጥም የወንጌል ጸሐፊዎች ኢየሱስ የተናገራቸውንና ያደረጋቸውን ነገሮች በገዛ እጃቸው የገለጹ በክርስቶስ ዘመን የነበሩ ሰዎች እንደነበሩ
እንድንገነዘብ የሚያደርጉን ብዙ ጥሩ ምክንያቶች አሉ። 38 የብራና ማስረጃው (ከላይ የተዘረዘረው) አዲስ ኪዳን የመጀመሪያው መቶ ዘመን ሰነድ
መሆኑን ያሳያል። የአዲስ ኪዳንን ሰነዶች ትክክለኛነት የሚቃወሙ ወሳኝ ክርክሮች በተጨባጭ ማስረጃ ላይ የተመሰረቱ ሳይሆን ሙስሊሞች
እንኳን የማይቀበሉት ፍትሃዊ ባልሆነ ፀረ-ተፈጥሮአዊ አድልዎ ላይ ነው። በሌላ አነጋገር፣ ይህ በሙስሊም ሊቃውንት ዘንድ ተቀባይነት ያለው
በመጽሐፍ ቅዱስ ላይ የሚሰነዘረው ወሳኝ አድልዎ በቁርኣን ላይ ቢተገበር ቁርኣኑንም ውድቅ ማድረግ ነበረባቸው! የአዲስ ኪዳን ጽሑፎች
በመጀመሪያው መቶ ዘመን የነበሩ እንደ ሄናስ እረኛ በመሳሰሉት በዘመኑ በነበሩት ሰነዶች ተጠቅሰዋል ። የዮሐንስ ወንጌል በአንድ የዓይን ምስክር
ደቀ መዝሙር (ዮሐንስ) እንደተጻፈ ይናገራል። ኢሌ መጽሐፉን ፈረመ፣ “ስለዚህ ነገር የመሰከረ ይህንም የጻፈው ይህ ደቀ መዝሙር ነው፣
ምስክሩም እውነት እንደ ሆነ እናውቃለን” (ዮሐ. 21፡24)።
ሉቃስ የዘገበው የዘመኑ ታሪክ ጠንቃቃ እንደሆነ ተናግሯል፣ “ኤል ከመጀመሪያው ጀምሮ ሁሉንም ነገር በሚገባ ተረድቶ ስለነበር የእነዚያን
እርግጠኝነት እንድታውቅ በሥርዓት የሆነ ዘገባ ልጽፍልህ ወሰነ . . . የተማራችሁበትን ነገር” ( ሉቃስ 1:3, 4 ) በዚህ አካባቢ ብዙ ዓመታትን ካጠኑ
በኋላ፣ የመጀመሪያው መቶ ዘመን የቅርብ ምሥራቅ ኤክስፐርት የሆኑት ሰር ዊልያም ራምሴ፣ ሉቃስ የመጀመሪያ ደረጃ ታሪክ ጸሐፊ ነበር ብለው
ደምድመዋል። ስለ ሠላሳ ሁለት አገሮች፣ ሃምሳ-
35. ጆን አት ሮቢንሰን፣ ታማኝ ለእግዚአብሔር (ፊላዴልፊያ፡ ዌስትሚኒስተር፣ 1963)፣ esp. 352-53.
36. ኤታ ሊነማን፣ የመጽሐፍ ቅዱስ ታሪካዊ ትችት፡ ዘዴ ወይስ ርዕዮተ ዓለም? (ግራንድ ራፒድስ፡ ቤከር፣ 1990)፣ 20
37. ኢቢድ.
38. ለበለጠ ዝርዝር መከራከሪያ፡ Geisler and Nix, 440-47 ይመልከቱ።
244 የክርስቲያን አመለካከት አዎንታዊ መከላከያ
አራት ከተሞች እና ዘጠኝ ደሴቶች አንድም ስህተት አልሠራም! 39 የአዲስ ኪዳን ጸሐፊዎች ላመኑበት ነገር በፈቃዳቸው የሞቱ ሐቀኛ ሰዎች ነበሩ።
ንግግራቸውን ከኢየሱስ ቃላቶች ለመለየት ይጠነቀቁ ነበር፤ ይህም እነርሱ የፈጠሩት ሳይሆን የሚዘግቡት መሆኑን በመግለጥ ነው ። 1 ረ፣ 3፡1 ረ፣
22፡16-20)። አዲስ ኪዳን በሁለተኛውና በሦስተኛው መቶ ክፍለ ዘመን በነበሩት የክርስቲያን አዋልድ መጻሕፍት ውስጥ እንደሚታየው
ከክርስቲያኖች አፈ ታሪክ በተለየ ሁኔታ የተለየ ነው። ታዋቂው የኦክስፎርድ የስነ-ጽሁፍ እና ተረት ኤክስፐርት ሲ.ኤስ. ሉዊስ ስለ አዲስ ኪዳን
ተቺዎች በማስተዋል አስተውሏል፡-
እንደ ተቺ አላምንም ። እነሱ የሚያነቡትን ጽሑፎች ጥራት በደንብ ለመገንዘብ የሥነ-ጽሑፋዊ ዳኝነት የጎደላቸው ይመስላሉ .... በወንጌል ውስጥ
አንድ ነገር አፈ ታሪክ ወይም ፍቅር እንደሆነ ከነገረኝ, ምን ያህል አፈ ታሪኮች እና የፍቅር ታሪኮች ማወቅ እፈልጋለሁ. አንብቧል። ምን
እንደሚመስሉ አውቃለሁ። ከእነዚህ ውስጥ አንዳቸውም እንደዚህ [ወንጌሎች] እንዳልሆኑ አውቃለሁ ። 40
ባጭሩ አዲስ ኪዳን በቀደሙት ምንጮች ላይ የተመሰረተ ነው ለሚለው የሙስሊሞች አባባል ምንም መሰረት የለውም። ከዚህ ይልቅ
በመጀመሪያው መቶ ዘመን በደቀ መዛሙርትና በክርስቶስ ዘመን በነበሩት ሰዎች የተጻፈ ታሪክ እንደሆነ ግልጽ ነው። እና በሰፊው ከሚያምኑት
ሊበራል አፈ ታሪኮች በተቃራኒ እያንዳንዱ መለያ ራሱን የቻለ ነው። ሁሉም ሰው በዮሐንስ እና በሉቃስ መካከል ያለውን ልዩነት እና ነፃነት
ይቀበላል፣ ይህም እውነተኛነታቸውን ለማሳየት አስፈላጊው ብቻ ነው። እና፣ ምንም እንኳን የክርስቶስን መሰረታዊ ህይወት እና ቃላቶች
ትክክለኛነት ለመከላከል አጠቃላይ መከራከሪያው አስፈላጊ ባይሆንም ፣ ለሲኖፕቲክ ወንጌሎች (ማቴዎስ ፣ ማርቆስ እና ሉቃስ)ም ነፃነት ጥሩ ጉዳይ
ሊሆን ይችላል። 41
አራተኛ፣ የአርኪኦሎጂ ሳይንስ የወንጌልን መዛግብት ታሪካዊ ትክክለኛነት አረጋግጧል። ይህ በአስደናቂ ሁኔታ በሰር ዊልያም ራምሴ ጽሑፎች
ውስጥ ሊገለጽ ይችላል፣ ከአዲስ ኪዳን አጠራጣሪ እይታ መመለሳቸው በቅርብ ምስራቅ አለም በተደረገ የህይወት ዘመን የተደገፈ ነው። ራምሴይ
ለራሱ ይናገራል፡-
የ Tubingen ንድፈ ሐሳብ ብልሃትና ግልጽነት በአንድ ወቅት በጣም አሳምኖኝ ስለነበር ለእሱ [የሐዋርያት ሥራ] በማይመች አእምሮ ጀመርኩ።
ጉዳዩን በደቂቃ ለመመርመር በእኔ የሕይወት መስመር ውስጥ አልዋሸም; ነገር ግን በቅርብ ጊዜ ውስጥ በትንሿ እስያ የመሬት አቀማመጥ፣ ጥንታዊ
ቅርሶች እና ማህበረሰብ ባለስልጣን ሆኖ ከሐዋርያት ሥራ መጽሐፍ ጋር ብዙ ጊዜ ግንኙነት አደርግ ነበር። እሱ
39. ሰር ዊልያም ራምሳይ፣ ቅዱስ ጳውሎስ ተጓዥ እና የሮማ ዜጋ (ኒው ዮርክ ፡ ጂ. Put nam's Sons፣ 1896)፣ esp. 8.
40. CS Lewis, Christian Reflections (ግራንድ ራፒድስ: ኤርድማንስ, 1967), 154-55.
41. ወንጌሎች በጥሬው እርስ በርስ የተደገፉ እንዳልሆኑ የቀድሞ የመጽሐፍ ቅዱስ ተቺ ለቀረበለት ጠንካራ መከራከሪያ ፣ ሊነማን፣ ibid ይመልከቱ ።
የክርስቶስ አምላክነት መከላከያ 245
በተለያዩ ዝርዝሮች ውስጥ ትረካው ቀስ በቀስ በእኔ ላይ ተወስዷል
አስደናቂ እውነት አሳይቷል። 42
ቀደም ሲል እንደተገለፀው ራምሴ ሉቃስ በመጀመሪያ ደረጃ የታሪክ ምሁር መሆኑን ተረድቷል፣ ይህም ለመፈተሽ በቻሉት በርካታ ዝርዝሮች ላይ
አንድም ስህተት አላደረገም። ታዋቂው ሮማዊ የታሪክ ምሁር ኮሊን ሄሜር የአዲስ ኪዳንን ታሪካዊነትና እውነተኛነት በሚያስገርም ሁኔታ
አሳይቷል።
43
ሥራው የሚያሳየው፡- 1) የሐዋርያት ሥራ መጻሕፍት የተጻፉት ከ 62 ዓ.ም. 2) በአይን እማኝ እና በኢየሱስ ህይወት ውስጥ የተፈጸሙትን
ክስተቶች በጊዜው የጻፈው በደቂቃ ትክክለኛ ታሪክ መሆኑን፤ 3) ያው በጣም ትክክለኛ የዘመኑ የታሪክ ምሁር ዶ/ር ሉቃስ ወንጌልን እንደፃፈ
(ሐዋ. 1፡1 እና ሉቃ. የእግዚአብሔር ልጅ መሆኑን በብዙ ተአምራት ተረጋግጦ በመስቀል ላይ ሞቶ ከሦስት ቀን በኋላ ከመቃብር ተነሳ። ይህ
በእርግጥ የክርስቲያን ማዕከላዊ መልእክት ጠንካራ ማረጋገጫ እና እግዚአብሔር ልጅ እንደሌለው እና ኢየሱስ በመስቀል ላይ እንዳልሞተ እና ከሶስት
ቀናት በኋላ ከሞት እንደተነሳ የእስልምና ማዕከላዊ መልእክት ውድቅ ነው ። ስለዚህ የሉቃስ ታሪክ ስለ ክርስቶስ ሕይወትና ተአምራት እንዲሁ እንደ
እውነተኛነት መቀበል አለበት። ሉቃስ ስለ ክርስቶስ ሕይወትና ተአምራት የገለጸው ከሌሎቹ ወንጌሎች ጋር ስለሚስማማ፣ እዚህ ላይ የክርስቶስን
ተአምራትና ትንሣኤ የሚዘግቡ ወንጌሎችን አርኪኦሎጂያዊ ማረጋገጫ አለን። ባጭሩ፣ ከጥንታዊ ታሪካዊ እይታ አንፃር፣ በአዲስ ኪዳን ውስጥ
ለተመዘገቡት በክርስቶስ ሕይወት ውስጥ ካሉት ክንውኖች በላይ ለክስተቶች ትክክለኛነት የተሻለ ማስረጃ ሊኖረን አልቻለም።
HUME ለታማኝነት መመዘኛ _
በዘመናችን ትልቁ ተጠራጣሪ የሆነው ዴቪድ ሁም የምስክሮችን ታማኝነት ለመፈተሽ አስፈላጊ ነው ብሎ ያመነባቸውን መሰረታዊ መመዘኛዎች
ሲዘረዝር፡- “ምስክሮቹ ጥቂቶች ወይም ጥቂቶች በሚሆኑበት ጊዜ እርስ በርስ በሚጋጩበት ጊዜ በማንኛውም እውነታ ላይ ጥርጣሬን እናሳያለን።
አጠራጣሪ ባህሪ፣ ለሚያምኑት ነገር ፍላጎት ሲኖራቸው፣ ምስክራቸውን በማቅማማት ሲያቀርቡ፣ ወይም በጣም ኃይለኛ በሆነ ግምቶች
[መግለጫዎች]."
44
በመሠረቱ እነዚህ ወደ አራት ጥያቄዎች ሊተረጎሙ ይችላሉ፡-
ምስክሮቹ እርስ በርሳቸው ይቃረናሉ? በቂ የምስክሮች ብዛት አለ? ምስክሮቹ እውነተኞች ነበሩ? ጭፍን ጥላቻ የሌላቸው ነበሩ? የሁሜን
ፈተናዎች ለክርስቶስ ትንሳኤ ለአዲስ ኪዳን ምስክሮች እንተገብረው።
42. ራምሴይ፣ 8 ይመልከቱ።
43. ኮሊን ሄመርን ይመልከቱ፣ የሄለኒክ ታሪክ ቅንብር ውስጥ የሐዋርያት ሥራ (Winona Lake, IN: Eisenbrauns, 1990)።
44. ፍሉ, 120.
246 የክርስቲያን አመለካከት አዎንታዊ መከላከያ
ምስክሮቹ የሰጡት ምስክርነት እርስ በርሱ የሚጋጭ አይደለም የሚል ነው። 45 እያንዳንዱ የአዲስ ኪዳን ጸሐፊ የታሪኩን ወሳኝ እና ተደራራቢ
ክፍል ይነግራል። ክርስቶስ ተሰቀለ ( ዓ.ም. አካባቢ ) በጴንጤናዊው ጲላጦስ ሥር በኢየሩሳሌም። የእግዚአብሔር ልጅ ነኝ ብሎ ተአምራትን አደረገ።
በመስቀል ላይ ተሰቅሏል፣ እንደሞተ እና እንደተቀበረ ተረጋገጠ፣ ሆኖም ከሶስት ቀን በኋላ መቃብሩ ባዶ ነበር። በተጨማሪም ለብዙ ሰዎች
በሚቀጥለው ወር ወይም ከዚያ በላይ በሆነ ጊዜ ውስጥ ኢየሱስ በምስማር በተሰበረ ሰውነት ውስጥ በአካል ተገለጠ። እነዚህ ተጠራጣሪዎች ከጥቂት
ወራት በኋላ በዚያው ከተማ ትንሣኤን በድፍረት በመስበኩ በሺህ የሚቆጠሩ አይሁዶች ወደ ክርስትና እንዲመለሱ በማሳመን የእሱን አካላዊ
እውነታ አስመስክሯቸዋል ።
እርግጥ ነው፣ በወንጌል ዘገባዎች ውስጥ ጥቃቅን ልዩነቶች አሉ። አንድ ዘገባ (ማቴ. 28:5) በመቃብሩ አንድ መልአክ ነበረ; ዮሐንስ ሁለት መላእክት
እንደነበሩ ተናግሯል (ዮሐንስ 20፡12)። ነገር ግን ስለነዚህ አይነት ልዩነቶች ሁለት ነገሮች መታወቅ አለባቸው. በመጀመሪያ, እነሱ ግጭቶች ናቸው,
ግን ተቃርኖዎች አይደሉም. ማለትም የማይታረቁ አይደሉም። ማቴዎስ በዚያ አንድ መልአክ ብቻ ነበር አይልም ፣ ያም ተቃራኒ ነው። ቀላሉ
የስምምነት ህግ ይህ ነው፡ "ሁለት ባሉበት አንድ አለ" 46 ሁለተኛ፣ የምሥክርነት ግጭት አንድ ሰው ከትክክለኛና ገለልተኛ ምስክሮች የሚጠብቀው
ነው። ብዙ ምስክሮች ሲሰጡ የሰማ ማንኛውም አስተዋይ ዳኛ ተስማምተዋል ብለው በመገመት ምስክራቸውን ይቀንሳሉ።
በአዲስ ኪዳን ውስጥ ሃያ ሰባት መጻሕፍት አሉ። ቀደም ሲል እንደተገለጸው፣ የተጻፉት በተለያዩ ዘጠኝ ሰዎች ሲሆን ሁሉም የጻፏቸው ክስተቶች
የዓይን እማኞች ወይም በዘመኑ የነበሩ ናቸው። ከእነዚህ መጻሕፍት ውስጥ ስድስቱ ለሐዲስ ኪዳን ተአምራት (ማቴዎስ፣ ማርቆስ፣ ሉቃስ፣ ዮሐንስ፣
የሐዋርያት ሥራ እና 1 ቆሮንቶስ) ርዕስ ወሳኝ ናቸው። እነዚህ ሁሉ መጻሕፍት የትንሣኤን ተአምር ይመሰክራሉ። በተጨማሪም፣ ተቺ ምሁራን
እንኳ እነዚህ መጻሕፍት የመጀመርያው መቶ ዘመን ሰነዶች መሆናቸውን አምነዋል፣ አብዛኞቹ የተጻፉት ከ 70 ዓ.ም በፊት ነው ፣ በክርስቶስ ዘመን
የነበሩ ሰዎች ገና በሕይወት ነበሩ። ሁሉም ሊቃውንት ማለት ይቻላል 1 ቆሮንቶስ በሐዋርያው ጳውሎስ የተጻፈው በ 55 ወይም 56 ዓ.ም.
ማለትም ክርስቶስ ከሞተ ከሁለት አስርት ዓመታት በኋላ እንደሆነ ይገነዘባሉ። ይህ ለብዙ ምክንያቶች የትንሳኤው ተአምር እውነታ ጠንካራ
ምስክር ነው። ክስተቱ ከተከሰተ ከሁለት አስርት አመታት በኋላ የተጻፈ በጣም ቀደምት ሰነድ ነው። በትንሳኤው በክርስቶስ የዓይን ምስክር ተጽፏል
(1 ቆሮ. 15፡8፤ ሐዋ. 9)። ከአምስት መቶ የሚበልጡ የትንሣኤ የዓይን ምስክሮችን የሚያመለክት ዝርዝር ያቀርባል (1 ቆሮ. 15፡6)። ከእነዚህ
ምስክሮች መካከል አብዛኞቹ በሕይወት እንደነበሩ እና የትንሣኤን ማስረጃ አስተማማኝነት ማረጋገጥ እንደሚችሉ የሚገልጽ ማጣቀሻ ይዟል።
45. ለዚህ ነጥብ ተጨማሪ ድጋፍ፣ Geisler እና Howe፣ ምዕራፍ 10 ይመልከቱ።
46. በሁሉም የማስማማት ህጎች ላይ ለበለጠ ውይይት፣ Geisler እና Howe፣ ምዕራፍ 1 ይመልከቱ።
የክርስቶስ አምላክነት መከላከያ 247
አዲስ ኪዳን ኢየሱስ በፍቅር ላይ በሰጠው አጽንዖት (ማቴ. 22፡36-37) እና በተራራ ስብከቱ (ማቴ. 5-7) በሰው ዘንድ ከሚታወቁት ታላቅ የሥነ
ምግባር መመዘኛዎች አንዱን እንደሚሰጥ የሚቃወሙት ጥቂቶች ናቸው። ሐዋርያቱ ይህንኑ ትምህርት በጽሑፎቻቸው ደጋግመውታል (ሮሜ.
13፤ 1 ቆሮ. 13፤ ገላ. 5)። ከዚህም በተጨማሪ ሕይወታቸው የሞራል ትምህርታቸው ምሳሌ ሆኖላቸዋል። አብዛኞቹ ስለ ክርስቶስ ላስተማሩት
ነገር ሞተዋል (2 ጢሞ. 4:6-8፤ 2 ጴጥ. 1:14) ይህም ቅንነታቸው የማያሻማ ምልክት ነው።
እውነት መለኮታዊ ግዴታ እንደሆነ ከማስተማር በተጨማሪ (ሮሜ. 12፡9) የአዲስ ኪዳን ጸሓፊዎች በጽሑፎቻቸው እንዲገልጹት በትኩረት
ይከታተሉ እንደነበር ግልጽ ነው። ጴጥሮስ “በተንኮል የተቀጠረውን ተረት አልተከተልንም።” (2 ኛ ጴጥሮስ 1፡16) ብሏል። ሐዋርያው ጳውሎስ
“እርስ በርሳችሁ ውሸት አትነጋገሩ” (ቆላ. 3፡9) በማለት አጥብቆ ተናግሯል። የአዲስ ኪዳን ጸሐፊዎች ሐቀኛ ሰዎች ነበሩ፣ አብዛኞቹም ለጻፉት
እውነት ለመሞት በራሳቸው ፈቃድ የምሥክራቸውን እውነት ያተሙ። የአዲስ ኪዳን ጸሃፊዎች መግለጫዎች ከታሪክ ተመራማሪዎች እና
አርኪኦሎጂስቶች ግኝት ጋር ተደራራቢ ሲሆኑ፣ ትክክለኛ መሆናቸውን አረጋግጠዋል። እውቁ አርኪኦሎጂስት ኔልሰን ግሉክ እንዲህ ሲሉ
ይደመድማሉ፡- “በመጽሐፍ ቅዱስ ውስጥ የተገለጹትን የታሪክ አረፍተ ነገሮች የሚያረጋግጡ በርካታ የአርኪኦሎጂ ግኝቶች አንድም ጊዜ ተቃርኖ
እንዳላገኘ በግልጽ ይገለጻል። 47 ሚላር ባሮውስ “ከአንድ በላይ አርኪኦሎጂስቶች በፍልስጤም የመሬት ቁፋሮ ልምድ ለመጽሐፍ ቅዱስ ያላቸው
አክብሮት እየጨመረ መምጣቱን ገልጿል። 48 ክሊፎርድ ኤ. 49 በእውነቱ፣ የአዲስ ኪዳን ጸሃፊዎች በጽሑፎቻቸው ላይ ዋሽተው ወይም ሆን
ብለው የጉዳዩን እውነታ እንዳሳሳቱ ምንም ማረጋገጫ የለም። ፍርድ ቤት ቀርበው "እውነትን ለመናገር እንዲምሉ እና እውነቱን ለመናገር
እንዲምሉ" ቢጠየቁ ኖሮ ምስክርነታቸው በአለም ላይ ያለ አድልዎ በሌለው ዳኞች ዘንድ ተቀባይነት ያለው ነው። ባጭሩ፣ ታላቁ የሃርቫርድ የህግ
ኤክስፐርት እንዳጠቃለሉት፣ ምስክርነታቸው ምንም አይነት የሀሰት ምስክርነት ምልክት የለውም። 50
የትንሣኤ ማስረጃ
የአዲስ ኪዳን የክርስቶስ ተአምራት፣ በተለይም የትንሣኤው ምስክሮች፣ የመሰከሩለትን ክስተቶች ለማመን ቅድመ ሁኔታ እንዳልነበራቸው
ለማመን በቂ ምክንያት አለ።
በመጀመሪያ፣ ሐዋርያት ራሳቸው ክርስቶስ ከሙታን መነሣቱን የሌሎችን ምስክርነት አላመኑም። ሴቶቹም ሲነግሩት ንግግራቸው እንደ ባዶ ተረት
ሆኖ ታየባቸው፥ አላመኗቸውምም።
47. ግሉክ ፣ 31
48. Millar Burrows, እነዚህ ድንጋዮች ምን ማለት ነው? (ኒው ሄቨን፡ የአሜሪካ የምስራቃዊ ምርምር ትምህርት ቤቶች፣ 1941)፣ 1.
49. ክሊፎርድ አ .
50. በማስታወሻ 31 ላይ ተጠቅሷል።
248 የክርስቲያን አመለካከት አዎንታዊ መከላከያ
(ሉቃስ 24:11) አንዳንድ ደቀ መዛሙርት እራሳቸውን ክርስቶስን ባዩ ጊዜ እንኳን “ልባቸው ለማመን የዘገየ” (ሉቃስ 24፡25) ነበር። በእርግጥም
ኢየሱስ ለአሥሩ ሐዋርያት ተገልጦ የስቅለቱን ጠባሳ ባሳያቸው ጊዜ "አሁንም ከደስታ የተነሣ አላመኑም አደነቁም" (ሉቃስ 24፡41)። በኢየሱስ
መብል ካመኑ በኋላም አብሮ የጠፋው ቶማስ ጣቱን በኢየሱስ እጅ ካላስገባ አላምንም ብሎ ተቃወመ (ዮሐ. 20፡25)።
ሁለተኛ፣ ኢየሱስ ለአማኞች ብቻ አልተገለጠም; ለማያምኑም ተገለጠ። ለማያምን ግማሽ ወንድሙ ለያዕቆብ ተገለጠ (ዮሐ. 7፡5፤ 1 ቆሮ. 15፡
7)። በእርግጥም፣ በጊዜው ለነበረው ታላቅ የማያምን ሰው ተገለጠለት—የጠርሴሱ ሳውል ለሚባል አይሁዳዊ ፈሪሳዊ (ሐዋ. 9)። ኢየሱስ
የተገለጠው ለአማኞች ወይም ለማመን ፍላጎት ላላቸው ብቻ ከሆነ፣ ምስክሮቹ ጭፍን ጥላቻ አላቸው በሚል ክስ ላይ የተወሰነ ህጋዊነት ሊኖር
ይችላል። ግን ጉዳዩ የተገላቢጦሽ ነው።
በሦስተኛ ደረጃ፣ የትንሣኤ ምስክሮች ስለ ትንሣኤ ምሥክርነታቸው በግል የሚያገኙት ምንም ነገር አልነበረም። በአቋማቸው ምክንያት ይሰደዱና
ይገደሉ ነበር (ሐዋ. 4፣5፣8)። እንደ እውነቱ ከሆነ አብዛኞቹ ሐዋርያት በእምነታቸው ምክንያት ሰማዕት ሆነዋል። በእርግጥ ትንሣኤን መካዳቸው
ለራሳቸው የበለጠ ትርፋማ ይሆን ነበር። ይልቁንም በሞት ፊት አውጀው ተሟገቱት።
አራተኛ፣ በትንሳኤው በክርስቶስ ስላመኑ ምስክራቸውን ማቃለል ግድያ ሲፈጸም ስላየ የዓይን ምሥክርን እንደ ማቃለል ነው! በዚህ ጉዳይ ላይ
ያለው ጭፍን ጥላቻ በምስክሮች ላይ ሳይሆን ምስክራቸውን ውድቅ በሚያደርጉት ላይ ነው።
የእግዚአብሔር ልጅ ነኝ ብሎ እንደተናገረ የሚያሳይ ማስረጃ
ሙስሊሞች ኢየሱስ ተአምራትን ያደረገው ለእግዚአብሔር ነው የሚለውን አባባል ለማረጋገጥ ነው ብለው ስለሚያምኑ፣ በዚህ ነጥብ ላይ ብዙ ጊዜ
ማሳለፍ አይኖርብንም። ቁርኣን የኢየሱስን በድንግልና መወለዱን ያረጋግጣል (19፡16-21፤ 3፡37-47)፣ እና በአዲስ ኪዳን ውስጥ የተመዘገቡት
ብዙ ተአምራዊ ተግባራቶቹ (እንዲሁም በአዲስ ኪዳን አዋልድ መጻሕፍት)፣ ለምሳሌ እንደ ፈውሱ እና ሰዎችን ከሞት ማንሳት። ሙታን (19፡29-
31፤ 5፡110 ይመልከቱ)። ቁርኣን እንኳን እግዚአብሔር ወደ ሰማይ እንዳስነሣው (4፡158)፣ 51 ምንም እንኳን ሙስሊሞች ባያምኑበትም፣
በወንጌል እንደተመዘገበው የኢየሱስን ትንሣኤ ከተሰቀለ ከሦስት ቀናት በኋላ ያመለክታል። 52 ነገር ግን ኢየሱስ መልእክቱ የእግዚአብሔር መሆኑን
ለማረጋገጥ ተአምራትን እንዲያውም ትንሳኤ ማድረጉ በቁርዓን የተረጋገጠ ነው ። ስለዚህ ሙስሊሞች ከተፈጥሮ በላይ በሆነው ልደት፣ ሕይወት እና
የክርስቶስ ሕይወት መጨረሻ በምድር ላይ (ማለትም፣ ዕርገት) ያምናሉ። በእውነቱ እነዚህ ሦስቱንም የያዙት እርሱ ብቻ ነው። ይህ ያደርገዋል,
እንኳን መሠረት
51. በሁሉም የቁርኣን የኢየሱስ ማጣቀሻዎች ላይ ጥሩ ስራ ለማግኘት፣ ፓርሪንደርን ተመልከት።
52. ይልቁንም ይህ ሱራ የኢየሱስን ዕርገት የሚያመለክት ነው ብለው ያምናሉ።
የክርስቶስ አምላክነት መከላከያ 249
የሙስሊሞች የራሳቸው ትምህርት፣ ከተፈጥሮ በላይ የሆነ እጅግ የላቀ ሰው።
ክርስቲያኖች, በእርግጥ, የበለጠ ያምናሉ. እንደ ሙስሊሞች ሳይሆን ኢየሱስ ልዩ የሆነው የእግዚአብሔር ልጅ እንደሆነ ያምናሉ። ነገር ግን
ሙስሊሞች ኢየሱስ ያስተማረው ማንኛውም ነገር እውነት ነው ብለው ስለሚያምኑ፣ ክርስቶስ የእግዚአብሔር ልጅ ነኝ ለሚለው ማስረጃ
ማቅረብ ይቀራል።
እንደ ቁርኣን መጽሐፍ ቅዱስም የነቢይ ትክክለኛነት ፈተና እንዲሆን ተአምራትን ያስቀምጣል። እንግዲህ የቀረው የአይሁድ መምህር ኒቆዲሞስ
ኢየሱስን “አንተ መምህር እንደ ሆንህ እናውቃለን ከእግዚአብሔር ዘንድ እንደ መጣህ እናውቃለን፤ እነዚህን ምልክቶች ሊያደርግ የሚችል ማንም
የለምና” የተናገረው ቃል ትክክል መሆኑን ለማረጋገጥ ማስረጃውን መመርመር ነው። እግዚአብሔር ከእርሱ ጋር ከሆነ በቀር ታደርጋላችሁ" (ዮሐ.
3፡2)።
የአዲስ ኪዳን ሰነዶች እና ምስክሮች አስተማማኝ መሆናቸውን አስቀድመን ስላሳየን፣ ስለ ክርስቶስ የይገባኛል ጥያቄዎች የሚነግሩንን ለማየት ብቻ
ይቀራል። ባጭሩ ከድንግል ማርያም የተወለደው የናዝሬቱ ኢየሱስ ልዩ የሆነ የእግዚአብሔር ልጅ ነኝ ሲል በሰው ሥጋ የተገለጠ አምላክ መሆኑን
ይነግሩናል። ኢየሱስ የእግዚአብሔር ልጅ መሆኑን የተናገረባቸው በርካታ መንገዶች አሉ። ለዚህ ድምዳሜ ድጋፍ ለማግኘት በመሞከር፣ ሙስሊም
ሊቃውንት ስለ ክርስቶስ የሚናገሩትን መጽሐፍ ቅዱሳዊ የይገባኛል ጥያቄዎች ብዙውን ጊዜ በተሳሳተ መንገድ ይገነዘባሉ። እነዚህ በኋላ
ይመለከታሉ (በምዕራፍ 12)።
የአላህ ልጅ የሙስሊሞች የተሳሳተ ግንዛቤ _ _
የኢየሱስን የእግዚአብሔር ልጅ ነኝ ብሎ ከማውራታችን በፊት፣ ሙስሊሙ የዚህን አባባል አለመግባባት በተመለከተ አጭር ምላሽ መስጠት
ያስፈልጋል። ብዙ ሙስሊሞች “የእግዚአብሔር ልጅ” የሚለውን ሐረግ የተረዱት ኢየሱስ የሥጋ ግንኙነት ዘር መሆኑን ለማመልከት ነው። በእርግጥ,
ይግባኝ ብዙውን ጊዜ ይቀርባል
19፡35 እርሱም፡- «ለአላህ ልጅን ሊወልድ ዘንድ አይገባውም» ይላል። በእርግጥም ብዙ ሙስሊሞች ኢየሱስን በእግዚአብሔር እና በድንግል
ማርያም መካከል ያለው የግብረ ሥጋ ግንኙነት ዘር አድርገው ይፀንሳሉ። ይህ በእርግጥ ጭድ ነው እናም መጽሐፍ ቅዱስ ምንም ዓይነት የግብረ ሥጋ
ግንኙነት ሳይፈጽም ስለ ኢየሱስ ተአምራዊ መፀነስ የሚናገረውን በመጥቀስ በቀላሉ ውድቅ ይሆናል (ማቴ. 1:18—24፤ ሉቃስ 1:26-35)። ነገር
ግን በሙስሊም አእምሮ ውስጥ "የእግዚአብሔር ልጅ" በሚለው ሐረግ ውስጥ ሌላ ችግር አለ. መለየት ያለባቸው ሁለት የዐረብኛ ቃላቶች "ወንድ
ልጅ" አሉ። ዋላድ የሚለው ቃል በግብረ ሥጋ ግንኙነት የተወለደ ወንድ ልጅን ያመለክታል። ኢየሱስ በእርግጠኝነት በዚህ መልኩ ልጅ አይደለም።
ነገር ግን፣ ልጅ፣ ኢብን የሚል ሌላ የአረብኛ ቃል አለ ፣ እሱም በሰፊው ምሳሌያዊ ወይም ዘይቤያዊ አነጋገር። መንገደኛ ለምሳሌ “የመንገድ ልጅ”
(ኢብኑሳቢል) ተብሎ ይነገራል። ኢየሱስን “ የእግዚአብሔር ልጅ (ኢብን) ” ብሎ መናገሩ ምክንያታዊ የሚሆነው በዚህ ሰፊ መንገድ
ነው ።
ኢየሱስ አምላክ ነኝ ብሎ ተናገረ
ይሖዋ ወይም ያህዌ (ያህዌ) በብሉይ ኪዳን ለራሱ የሰጠው ልዩ ስም ነው። በዘጸአት 3፡14 ላይ ለሙሴ የተገለጠለት ስም ነው።
250 የክርስቲያን አመለካከት አዎንታዊ መከላከያ
እግዚአብሔር "እኔ ነኝ ያለሁት " ሲል ሌሎች የእግዚአብሔር የማዕረግ ስሞች ጥቅም ላይ ሊውሉ ይችላሉ
የሰዎች (አዶናይ [ጌታ] በዘፍ. 18፡12) ወይም የሐሰት አማልክቶች (ኤሎሂም [አማልክት] በዘዳ.
6:14) ይሖዋ አንድን እውነተኛ አምላክ ለማመልከት ብቻ ይጠቅማል። ሌላ ሰው የለም።
ወይም ነገር መመለክ ወይም መገለገል ነበረበት (ዘፀ. 20፡5) እና ስሙ እና
ክብር ለሌላው መሰጠት አልነበረም። ኢሳይያስ “እግዚአብሔር እንዲህ ይላል።
... ፊተኛው ነኝ እኔም ኋለኛው ነኝ። ከእኔም በቀር አምላክ የለም” (ኢሳ.
44 : 6 NASV
ለሌላው ምስጋናዬንም ለተቀረጹ ምስሎች ስጡ።” (42፡8)።
ሆኖም ኢየሱስ በብዙ አጋጣሚዎች ይሖዋ ነኝ ብሏል። ኢየሱስም “አባት ሆይ፣ ዓለም ሳይፈጠር በአንተ ዘንድ በነበረኝ ክብር አንተ በራስህ ፊት
አክብረኝ” (ዮሐ. 17፡5) ጸለየ። የብሉይ ኪዳን ይሖዋ ግን “ክብሬን ለሌላ አልሰጥም” (ልሳ. 42፡8) ይላል። በተጨማሪም ኢየሱስ “ፊተኛውና
መጨረሻው እኔ ነኝ” ብሏል። (ራእይ 1:17) ይሖዋ በኢሳይያስ 42:8 ላይ የተጠቀመባቸውን ቃላት በትክክል ተናግሯል። ኢየሱስ “ጥሩ እረኛ እኔ
ነኝ” (ዮሐ. 10፡11) ሲል ብሉይ ኪዳን ግን “እግዚአብሔር እረኛዬ ነው” (መዝ. 23፡1) ይላል። በተጨማሪም ኢየሱስ በሰዎች ሁሉ ላይ ፈራጅ
እንደሆነ ተናግሯል (ዮሐ. 5:27፤ ማቴ. 25:31 ረ.) ነገር ግን ኢዩኤል ይሖዋን በመጥቀስ “በዙሪያው ባሉ አሕዛብ ሁሉ ላይ ልፈርድ በዚያ
እቀመጣለሁና” (ኢዩኤል 3) ብሏል። : 12) በተመሳሳይ፣ ኢየሱስ ስለ ራሱ “ሙሽራው” ሲል ተናግሯል (ማቴ. 25፡1) ብሉይ ኪዳን ይሖዋን በዚህ
መንገድ ሲገልጽ (ኢሳ. 62፡5፤ ሆሴ. 2፡16)። መዝሙራዊው “እግዚአብሔር ብርሃናችን ነው” ሲል (መዝ. 27፡1) ኢየሱስ ግን “1 የዓለም ብርሃን
ነኝ” (ዮሐ. 8፡12) ብሏል።
ምናልባት ኢየሱስ ይሖዋ ነኝ ብሎ የተናገረው በዮሐንስ 8፡58 ላይ፣ “አብርሃም ሳይወለድ እኔ አለሁ” ያለው ነው። ይህ አባባል ከአብርሃም በፊት
መኖሩን ብቻ ሳይሆን በዘፀአት 3፡14 ላይ ካለው “እኔ ነኝ” ጋር እኩል መሆንን ይናገራል። በዙሪያው የነበሩት አይሁዶች ትርጉሙን በግልፅ ተረድተው
ስለተሳደበ ሊገድሉት ድንጋይ አነሡ (ዮሐ. 8፡58፤ 10፡31-33)። በማርቆስ 14፡62 እና ዮሐንስ 18፡5-6 ላይም ተመሳሳይ አባባል አለ።
ኢየሱስ ከአምላክ ጋር እኩል ነኝ ሲል በሌሎች መንገዶች ተናግሯል። አንደኛው የእግዚአብሔርን መብት ለራሱ በመናገር ነው። ሽባውን “ልጄ ሆይ፣
ኃጢአትህ ተሰረየችልህ” አለው። (ማር. 2፡5)። ጻፎችም “ከእግዚአብሔር በቀር ኃጢአት ሊያስተሰርይ ማን ይችላል?” ብለው በትክክል መለሱ።
ስለዚህ፣ የተናገረበት ከንቱ ትምክህት እንዳልሆነ ለማረጋገጥ ሰውየውን ፈውሶ፣ ኃጢአትን ይቅር ስለማለት የተናገረውም እውነት መሆኑን ቀጥተኛ
ማረጋገጫ ሰጥቷል።
ኢየሱስ ሙታንን የማስነሳትና የመፍረድ ኃይል እንዳለው የተናገረው ሌላው መብት ነው፡- “እውነት እውነት እላችኋለሁ፣ ሙታን የእግዚአብሔርን
ልጅ ድምፅ የሚሰሙበት ጊዜ ይመጣል አሁንም ሆኖአል፣ የሚሰሙትም ይሰሙታል። ሕያው... መልካም ያደረጉ ለሕይወት ትንሣኤ ክፉም ያደረጉ
ለፍርድ ትንሣኤ ውጡ።” (ዮሐ. 5፡29)። እሱ በሚኖርበት ጊዜ ስለ ትርጉሙ ሁሉንም ጥርጣሬዎች አስወገደ
53. በዚህ ክፍል ውስጥ ያሉት የመጽሐፍ ቅዱስ ማጣቀሻዎች የተወሰዱት ከአሜሪካን ስታንዳርድ ቨርዥን ነው ምክንያቱም ለእግዚአብሔር (ያህዌ) የተቀደሰውን
ስም ይሖዋ ብለው ተርጉመዋል።
የክርስቶስ አምላክነት መከላከያ 251
አክሎም “አብ ሙታንን እንዳስነሣ ሕይወትም እንደሚሰጣቸው እንዲሁ ወልድ ደግሞ ለወደደው ሕይወትን ይሰጣል” (ቁ. 21)። ብሉይ ኪዳን ግን
ሕይወትን የሚሰጥ እግዚአብሔር ብቻ እንደሆነ በግልጽ ያስተምራል (1 ሳሙ. 2፡6፤ ዘዳ. 32፡39) እና ሙታንን የሚያስነሣው (መዝ. 2፡7) እና
ብቸኛው ፈራጅ (ኢዩ. 3፡)። 12፤ ዘዳ.32 :35) ኢየሱስ እግዚአብሔር ብቻ ያለውን ስልጣን በድፍረት ለራሱ ወስዷል።
ኢየሱስ እንደ አምላክ መከበር እንዳለበት ተናግሯል። ሰዎች ሁሉ አብን እንደሚያከብሩት ወልድን አክብሩት፤ ወልድን የማያከብር አብን አያከብርም
አለ። ያዳምጡ የነበሩት አይሁዶች በዚህ መንገድ ማንም ከእግዚአብሔር ጋር እኩል ነኝ ሊል እንደማይገባ አውቀው ድንጋይ ለመንጠቅ ደረሱ (ዮሐ.
5፡18)።
ቁርአን እንኳን ኢየሱስ መሲህ መሆኑን ያውቃል (5፡14፣ 75)። ብሉይ ኪዳን ግን የሚመጣው መሲሕ እግዚአብሔር ራሱ እንደሚሆን ያስተምራል።
ስለዚህ ኢየሱስ መሲሕ ነኝ ሲል አምላክ ነኝ እያለም ነበር። ለምሳሌ ነቢዩ ኢሳይያስ (9፡6) መሲሑን “ኃያል አምላክ” ብሎ ይጠራዋል።
መዝሙራዊው ስለ መሲሑ፣ “ዙፋንህ፣ 0 አምላክ፣ ለዘላለም እስከ ዘላለም ነው ” በማለት ጽፏል (መዝ. 45:6፤ ዕብ. 1:8)። መዝሙረ ዳዊት 110፡1
በአብና በወልድ መካከል የተደረገውን ውይይት ሲዘግብ፡- “እግዚአብሔር ጌታዬን (አዶኒን) ፡ በቀኜ ተቀመጥ አለው። ኢየሱስ ይህንን ክፍል
በማቴዎስ 22፡43-44 ላይ ተጠቅሞበታል። በታላቁ መሲሐዊ ትንቢት በዳንኤል 7 ላይ፣ የሰው ልጅ "በዘመናት የሸመገለ" ተብሎ ተጠርቷል (ቁ.
22)፣ ይህም ሐረግ በአንድ በእግዚአብሔር አብ ክፍል ውስጥ ሁለት ጊዜ ጥቅም ላይ ውሏል (ቁ. 9፣13 )። ኢየሱስ በሊቀ ካህናቱ ፊት በቀረበበት
ችሎት መሲህ መሆኑን ተናግሯል። “የቡሩክ ልጅ ክርስቶስ (የግሪክ መሲሕ) ነህን?” ተብሎ ሲጠየቅ። ኢየሱስም መልሶ፡— እኔ ነኝ የሰው ልጅም
በኃይል ቀኝ ሲቀመጥ ከሰማይም ደመና ጋር ሲመጣ ታያላችሁ፡ አለ። በዚህ ጊዜ ሊቀ ካህናቱ ልብሱን ቀደደና፡- “እስከ አሁን ምስክሮች ለምን
እንፈልጋለን? ይህን ስድብ ሰምታችኋል!” አላቸው። (ማርቆስ 14:61-64 ) መሲህ ነኝ ሲል (በተጨማሪም ሉቃስ 24፡27፤ ማቴ. 26፡54
ተመልከት)፣ ኢየሱስም አምላክ መሆኑን መናገሩ ምንም ጥርጥር የለውም።
ብሉይ ኪዳን ከእግዚአብሔር ሌላ ማንንም ማምለክ ይከለክላል (ዘጸ. 20፡1-4፤ ዘዳ. 5፡6-9)። አዲስ ኪዳን ይስማማል፣ ይህም ሰዎች አምልኮን
እንደማይቀበሉ ያሳያል (ሐዋ. 14፡15) እንደ መላእክት (ራዕ. 22፡8-9)። ኢየሱስ ግን አምላክ ነኝ ማለቱን በማሳየት በብዙ አጋጣሚዎች አምልኮን
ተቀብሏል። የተፈወሰ ለምጻም ሰገደለት (ማቴ. 8፡2)፣ አንድ ገዥም በመለመኑ በፊቱ ተንበረከከ (ማቴ. 9፡18)። ማዕበሉን ካቆመ በኋላ “በታንኳይቱ
የነበሩት፡— አንተ በእውነት የእግዚአብሔር ልጅ ነህ እያሉ ሰገዱለት” (ማቴ. 14፡33)። የከነዓናውያን ሴቶች ቡድን (ማቴ. 15፡25)፣ የያዕቆብ እና
የዮሐንስ እናት (ማቴ. 20፡20)፣ ጌራሴኔያዊው አጋንንታዊ (ማር. 5፡6)፣ ሁሉም ኢየሱስን ያለ አንድ የተግሣጽ ቃል ያመልኩ ነበር። ነገር ግን ቶማስ
ከሞት የተነሳውን ክርስቶስን አይቶ “ጌታዬ አምላኬም” (ዮሐ. 20፡28) ብሎ እንደጮኸው ክርስቶስም በአንዳንድ ሁኔታዎች አምልኮን አነሳ። ይህን
ማድረግ የሚቻለው ራሱን አምላክ እንደሆነ በቁም ነገር የሚቆጥር ሰው ብቻ ነው።
ኢየሱስም ቃሉን ከአምላክ ቃል ጋር አነጻጽሯል። " ለቀደሙት ሰዎች እንደ ተባለ ሰምታችኋል ... እኔ ግን እላችኋለሁ " (ማቴ. 5:21-22)
ተደግሟል።
252 የክርስቲያን አመለካከት አዎንታዊ መከላከያ
በተደጋጋሚ. “ሥልጣን ሁሉ በሰማይና በምድር ተሰጥቶኛል፤ እንግዲህ ሂዱና አሕዛብን ሁሉ ደቀ መዛሙርት አድርጓቸው” (ማቴ. 28፡18-19)።
እግዚአብሔር ለሙሴ አሥርቱን ትእዛዛት ሰጥቶ ነበር፣ ኢየሱስ ግን “እርስ በርሳችሁ እንድትዋደዱ አዲስ ትእዛዝ እሰጣችኋለሁ።” ( ዮሐንስ 13፡
34 ) ብሏል። ኢየሱስ እንዲህ ብሏል፡- “ሰማይና ምድር እስኪያልፍ ድረስ ከሕግ አንዲት ዮታ ወይም አንዲት ነጥብ አታልፍም” (ማቴ. 5፡18)
በኋላ ግን ኢየሱስ ስለ ራሱ አነጋገር “ሰማይና ምድር ያልፋሉ ነገር ግን ያልፋሉ” ብሏል። ቃሌ አያልፍም” (ማቴ. 24፡35)። ኢየሱስ እርሱን
ስለሚቃወሙት ሲናገር፡- “እኔ የተናገርሁት ቃል በመጨረሻው ቀን ፈራጅ ይሆናል” (ዮሐ. 12፡48) ብሏል። ኢየሱስ ቃላቶቹ በብሉይ ኪዳን ካሉት
የእግዚአብሔር መግለጫዎች ጋር እኩል ሥልጣን እንዲኖራቸው እንደሚጠብቅ ምንም ጥርጥር የለውም።
ኢየሱስ ሰዎች እንዲያምኑበት እና ትእዛዙን እንዲታዘዙ ብቻ ሳይሆን በስሙ እንዲጸልዩም ጠይቋል። " በስሜ የምትለምኑትን ሁሉ አደርገዋለሁ ...
ማናቸውንም በስሜ ብትለምኑ አደርገዋለሁ" (ዮሐ. " በእኔ ብትኖሩ ቃሎቼም በእናንተ ቢኖሩ ማንኛውንም ነገር ጠይቁ
(ዮሐ. 15:7) ኢየሱስም “በእኔ በቀር ወደ አብ የሚመጣ የለም” (ዮሐንስ 14:6) ለዚህ ምላሽ ደቀ መዛሙርቱ መጸለይ ብቻ ሳይሆን ጸለየ።
በኢየሱስ ስም (1 ቆሮ. 5:4) ግን ወደ ክርስቶስ ጸለየ (ሐዋ. 7:59) ኢየሱስ በእርግጠኝነት ስሙ በእግዚአብሔር ፊትም ሆነ በጸሎት እንዲጠራ
አሰበ።
ኢየሱስ አምላክ ነኝ ካለባቸው ከእነዚህ በርካታ ግልጽ መንገዶች አንጻር ወንጌሎችን የሚያውቅ ማንኛውም ወገን የማያዳላ ተመልካች የናዝሬቱ
ኢየሱስ በሰው ሥጋ ለብሶ አምላክ ነኝ ማለቱን ቢቀበልም ባይቀበልም ሊገነዘበው ይገባል። ይኸውም ከብሉይ ኪዳን ከይሖዋ ጋር ተመሳሳይ እንደሆነ
ተናግሯል።
ኢየሱስ ስለ ራሱ ከተናገረው በተጨማሪ፣ ደቀ መዛሙርቱም አምላክነቱን አምነዋል። ይህንንም በብዙ መልኩ አሳይተዋል።
ከጌታቸው ጋር በመስማማት የኢየሱስ ሐዋርያት “ፊተኛውና መጨረሻው ” (ራእይ 1:17፤ 2:8፤ 22:13)፣ “ እውነተኛው ብርሃን ” (ዮሐንስ 1:9)፣
“ዓለታቸው ” ብለው ጠርተውታል። ወይም “ ድንጋይ ” (1 ቆሮ. 10:4፤ 1 ጴጥ. 2:6-8፤ መዝ. 18:2፤ 95:1)፣ “ሙሽራው ” (ኤፌ. 5:28-33፤ ራዕ.
21) :2)፣ “ የእረኞች አለቃ ” (1 ጴጥ. 5፡4) እና “ ታላቁ እረኛ” (ዕብ. 13፡20)። የብሉይ ኪዳን “የቤዛ” ሚና (ሆሴ. 13፡14፣ መዝ. 130፡7)
በአዲስ ኪዳን ለኢየሱስ ተሰጥቷል (ቲ.2፡13፣ ራዕ. 5፡9)። እርሱ እንደ ኃጢአት ይቅር ባይ ሆኖ ይታያል (ሐዋ. 5፡31፤ ቆላ. 3፡13፤ ኤር. 31፡34፤
መዝ.
130፡4) እና የዓለም አዳኝ (ዮሐንስ 4፡42፤ ኢሳ. 43፡3)። ሐዋርያትም “ኢየሱስ ክርስቶስ በሕያዋንና በሙታን ላይ ሊፈርድ ነው” ብለው
አስተምረዋል (2 ጢሞ. 4፡1)። እነዚህ ሁሉ የማዕረግ ስሞች በብሉይ ኪዳን ለይሖዋ የተሰጡ ሲሆን በአዲስ ኪዳን ግን ለኢየሱስ ተሰጥተዋል።
አዲስ ኪዳን የተከፈተው ኢየሱስ አማኑኤል ነው (እግዚአብሔር ከእኛ ጋር ነው) ብሎ መደምደምያ ክፍል በመስጠት እሱም በኢሳይያስ 7፡14
ያለውን መሲሃዊ ትንቢት ያመለክታል። “ክርስቶስ” የሚለው መጠሪያ ራሱ “መሲሕ” (የተቀባ) ከሚለው የዕብራይስጥ አነጋገር ጋር ተመሳሳይ
ትርጉም አለው። በዘካርያስ 12፡10 ላይ ይሖዋ “የወጉኝን ያዩኛል” ይላል። አዲስ ኪዳን ግን
የክርስቶስ አምላክነት መከላከያ 253
ጸሐፍት ይህንን ክፍል ሁለት ጊዜ ኢየሱስን (ዮሐ. 19፡37፤ ራዕ. 1፡7) ስቅለቱን ለማመልከት ይጠቀሙበታል። ጳውሎስ የኢሳይያስን መልእክት
ሲተረጉም “እኔ አምላክ ነኝ ከእኔም ሌላ ማንም የለም... ጉልበት ሁሉ ለእኔ ምላሎች ሁሉ ምላስም ሁሉ ይምላሉ” (ኢሳ. 45፡22-23) ለጌታው
እንደሚያመለክት ተርጉሟል። የኢየሱስ ስም ጉልበት ሁሉ ይንበረከካል...ምላስም ሁሉ ለእግዚአብሔር አብ ክብር ኢየሱስ ክርስቶስ ጌታ እንደ ሆነ
ይመሰክራል።” (ፊልጵ. 2፡10)። የዚህም አንድምታ ጠንካራ ነው፣ ምክንያቱም ጳውሎስ ሁሉም ፍጥረታት ኢየሱስን መሲህ (ክርስቶስ) እና ይሖዋ
(ጌታ) ብለው እንደሚጠሩት ተናግሯል።
አምላክ ብቻ ሊያደርጋቸው የሚችላቸው አንዳንድ ነገሮች፣ ነገር ግን እነዚህ ነገሮች ኢየሱስ በደቀ መዛሙርቱ የተገለጹ ናቸው። ሙታንን ማስነሳት
እና ኃጢአትን ይቅር ማለት ይችላል (ሐዋ. 5 ፡31፤ 13፡38) ተብሏል ። ከዚህም በላይ፣ አጽናፈ ዓለምን በመፍጠር (ዮሐ. 1:2፤ ቆላ. 1:16) እና
ሕልውናውን ለማስቀጠል ዋና ወኪል እንደሆነ ይነገራል (ቆላ. 1:17)። በእርግጥ የሁሉ ነገር ፈጣሪ ነው ሊባል የሚችለው እግዚአብሔር ብቻ ነው፣
ነገር ግን ደቀ መዛሙርቱ ይህንን ኃይል ለኢየሱስ ይናገራሉ።
ደቀ መዛሙርቱ የኢየሱስን ስም እንደ ጸሎት ወኪልና ተቀባይ መጠቀማቸው ተመልክቷል (1 ቆሮ. 5:4፤ የሐዋርያት ሥራ 7:59)። ብዙ ጊዜ በጸሎቶች
ወይም በረከቶች፣ የኢየሱስ ስም ከእግዚአብሔር ጋር አብሮ ጥቅም ላይ ይውላል፣ እንደ “ከእግዚአብሔር ከአባታችን ከጌታችንም ከኢየሱስ
ክርስቶስ ጸጋና ሰላም ለእናንተ ይሁን” (ገላ. 1፡3፤ ኤፌ. 1፡2)። የሦስትዮሽ ቀመሮች በሚባሉት ውስጥ የኢየሱስ ስም ከእግዚአብሔር ጋር እኩል
ሆኖ ይታያል። ለምሳሌ፣ ሄዳችሁ አጥምቁ የሚለው ትእዛዝ “ በአብ በወልድና በመንፈስ ቅዱስ ስም ” (ማቴ. 28፡19፣ አጽንዖት ተጨምሯል)።
ዳግመኛም ይህ ማኅበር የተደረገው በ 2 ኛ ቆሮንቶስ መጨረሻ ላይ "የጌታ የኢየሱስ ክርስቶስ ጸጋ የእግዚአብሔርም ፍቅር የመንፈስ ቅዱስም
ኅብረት ከሁላችሁ ጋር ይሁን" (13፡14)። አንድ አምላክ ብቻ ካለ እነዚህ ሦስቱ አካላት በተፈጥሯቸው መመሳሰል አለባቸው።
ቶማስ ቁስሉን አይቶ "ጌታዬ እና አምላኬ!" ( ዮሐንስ 20:28 ) ጳውሎስ ኢየሱስን “በእርሱም የመለኮት ሙላት በአካል የሚኖርበትን” (ቆላ. 2፡9)
ሲል ጠርቶታል። በቲቶ ኢየሱስ “ታላቁ አምላካችንና መድኃኒታችን” (2፡13) ተብሎ ተጠርቷል፣ የዕብራውያን ጸሐፊም ስለ እርሱ ሲናገር፣
“ዙፋንህ፣ 0 አምላክ፣ ለዘላለም ነው” (1፡8) ይላል። ጳውሎስ በክርስቶስ “በሰው መልክ” ከመፈጠሩ በፊት በግልፅ ሰው መሆንን የሚያመለክት
“በእግዚአብሔር መልክ” እንደነበረ ተናግሯል (ፊልጵ. 2፡5-8)። ትይዩ ሀረጎቹ ኢየሱስ ፍፁም ሰው ከሆነ ፍፁም አምላክ እንደነበረ ይጠቁማሉ።
ተመሳሳይ ሐረግ፣ “የእግዚአብሔር መልክ” በቆላስይስ 1፡15 ላይ የእግዚአብሔርን መገለጥ ማለት ነው። ይህ አገላለጽ በዕብራውያን ላይ ተጠናክሯል፡-
“የእግዚአብሔርን ክብር ያንጸባርቃል የባሕርዩም ምልክት ተሸክሞ በቃሉ ኃይል ዓለሙን ደግፎአል” (ነብ. 1፡3)። የዮሐንስ ወንጌል መቅድም
እንዲሁ “በመጀመሪያ ቃል ነበረ ቃልም በእግዚአብሔር ዘንድ ነበረ ቃልም [ኢየሱስ] እግዚአብሔር ነበረ” (ዮሐ.
ደቀ መዛሙርቱ ክርስቶስ ከሰው በላይ እንደሆነ ብቻ አላመኑም፣ መላእክትን ጨምሮ ከማንኛውም ፍጡር እንደሚበልጥ ያምኑ ነበር። ጳውሎስ
“ከአለቅነትና ከሥልጣንም ከሥልጣንም ከሥልጣንም ሁሉ በላይ እጅግ የላቀ ነው” ብሏል።
254 የክርስቲያን አመለካከት አዎንታዊ መከላከያ
በዚህ ዓለም ብቻ ሳይሆን ሊመጣ ባለውም ደግሞ ከተሰየመ ስም ሁሉ በላይ ion” (ኤፌ. 1:21) አጋንንቱ ለትእዛዙ ተገዙ (ማቴ. 8:32) አልፎ
ተርፎም እምቢ ያሉትን መላእክቶች ተገዙ። ሲሰግዱለት ይመለከታሉ (ራዕ. 22፡8-9) የዕብራውያን ጸሐፊ የክርስቶስን ከመላእክት በላይ
ስለነበረው ፍጹም ሙግት አቅርቧል፡- “እግዚአብሔር ከመቼውም ጊዜ፡- አንተ ልጄ ነህ፥ ዛሬ እኔ የምለው ምን መልአክ አለው? ወልጄሃለሁን? ...
ደግሞም በኵርን ወደ ዓለም ሲያመጣ፡- የእግዚአብሔር መላእክት ሁሉ ለእርሱ ይስገዱ ይላል።” (ዕብ. 1፡5-6) ክርስቶስ መልአክ እንዳልነበረ ከዚህ
የበለጠ ግልጽ ትምህርት ሊኖር አይችልም። መላእክት የሚያመልኩት አምላክ ነው።
ለማጠቃለል ያህል፣ ኢየሱስ አምላክ ነኝ እንዳለና ተከታዮቹም እንደዚያ ብለው ያምኑ እንደነበር ከራሱ ከኢየሱስም ሆነ ከሚያውቁት ሰዎች
የሰጡት ልዩ ልዩ ምስክርነቶች አሉ። ለናዝሬት አናጺ ልዩ የሆኑ ማዕረጎችን፣ ስልጣኖችን፣ መብቶችን እና ለእግዚአብሔር ብቻ የሚሠሩ ተግባራትን
ጠየቁ። ጉዳዩ ይህ ይሁን አይሁን፣ ያመኑት እና ኢየሱስ ስለ ራሱ ያለው አመለካከት ይህ እንደሆነ ምንም ጥርጥር የለውም። ሲኤስ ሉዊስ
በማስተዋል እንደተመለከተው፣ የክርስቶስ የይገባኛል ጥያቄዎች ድፍረት ሲገጥመን፣የተለያዩ አማራጮች ይገጥሙናል።
እኔ እዚህ እየሞከርኩ ያለሁት ማንም ሰው ስለ እሱ የሚናገሩትን በእውነት የሞኝነት ነገር እንዳይናገር ለመከላከል ነው፡- “ኢየሱስን እንደ ታላቅ የሥነ
ምግባር አስተማሪ ለመቀበል ዝግጁ ነኝ ፣ ነገር ግን አምላክ ነኝ የሚሉትን በሽታዎች አልቀበልም ። እኛ መናገር የሌለብን አንድ ነገር ነው። አንድ ሰው
ኢየሱስ የተናገረውን ዓይነት ነገር የሚናገር ሰው ጥሩ የሥነ ምግባር አስተማሪ አይሆንም። እብድ መሆንን ይመርጣል - የታሸገ እንቁላል ነኝ
ከሚለው ሰው ጋር በአንድ ደረጃ - አለበለዚያ እሱ የገሃነም ዲያብሎስ ይሆናል። 54
ኢየሱስ ተአምረኛው ትንቢታዊ አምላክ ለመሆኑ ማረጋገጫ
ኢየሱስና ደቀ መዛሙርቱ የሰው ሥጋ የለበሰ አምላክ ነው ማለታቸው በራሱ አምላክ መሆኑን አያረጋግጥም። ትክክለኛው ጥያቄ የይገባኛል
ጥያቄዎች እውነት ናቸው ብሎ ለማመን የሚያስችል በቂ ምክንያት አለ ወይም የለም የሚለው ነው። ኢየሱስ አምላክ ነኝ የሚለውን አባባል
ለመደገፍ ምን ዓይነት ማስረጃዎችን አቅርቧል? መልሱ ነው፡ ልዩ እና ተደጋጋሚ ከተፈጥሮ በላይ የሆኑ ማረጋገጫዎችን አቅርቧል፣ መሐመድ
በመጽሐፍ ቅዱሳዊ ጊዜ የእውነተኛ ነቢይ ምልክት መሆኑን የተገነዘበውን (2፡92፣ 210፣ 248 ይመልከቱ)። የዚህ መከራከሪያ አመክንዮ
የሚከተለውን ይመስላል።
1. ተአምር ከእውነት ጋር የተያያዘውን የይገባኛል ጥያቄ የሚያረጋግጥ የእግዚአብሔር ተግባር ነው።
ጋር.
2. ኢየሱስ ልዩ እና በርካታ ተአምራዊ ማስረጃዎችን አቅርቧል
አምላክ መሆኑን አረጋግጡ፡-
54. CS Lewis፣ Mere Christianity (ኒው ዮርክ፡ ማክሚላን ኩባንያ፣ 1943)፣ 55-56።
የክርስቶስ አምላክነት መከላከያ 255
ሀ) የትንቢቱ ፍጻሜ፣
ለ) ኃጢአት አልባ ሕይወቱና ተአምራዊ ተግባራቱ፣ እና
ሐ) ከሙታን መነሣቱ።
3. ስለዚህ፣ የኢየሱስ ልዩ ተአምራት አምላክ መሆኑን ያረጋግጣሉ።
በብሉይ ኪዳን ውስጥ ስለ መሲሑ በደርዘኖች የሚቆጠሩ ትንቢታዊ ትንቢቶች ነበሩ። ኢየሱስ እንደሚሆን ከብዙ መቶ ዓመታት በፊት የተነገሩትን
የሚከተሉትን ትንቢቶች ተመልከት።
1) ከሴት መወለድ (ዘፍ. 3:15፤ ገላ. 4:4)፤
2) ከድንግል መወለድ (ኢሳ. 7፡14፤ ማቴ. 1፡21 ፍ.)፤
3) ከተማዋን መልሶ ለመገንባት ከታወጀ ከ 483 ዓመታት በኋላ "ተቆርጧል" (ሞት).
የኢየሩሳሌም በ 444 ዓክልበ (ዳን. 9፡24 ፍ.);
55
4) የአብርሃም ዘር (ዘፍ. 12፡1-3 እና 22፡18፤ ማቴ. 1፡1 እና
ገላ. 3:16);
5) ከይሁዳ ነገድ (ዘፍ. 49:10፤ ሉቃ. 3:23, 33 እና ዕብ. 7:14)፤
6) የዳዊት ቤት (2 ሳሙ. 7፡12 ረ. ማቴ. 1፡1)።
7) በቤተልሔም መወለድ (ሚክ. 5፡2፤ ማቴ. 2፡1 እና ሉቃ. 2፡4-7)።
8) በመንፈስ ቅዱስ የተቀባ (ኢሳ. 11፡2፤ ማቴ. 3፡16-17)።
9) በጌታ መልእክተኛ የተሰበከ (ኢሳ. 40፡3 እና ሚል. 3፡1፤ ዝከ.
ማቴ. 3:1-2);
10) ኢየሱስ ተአምራትን ያደርጋል (ኢሳ. 35፡5-6፤ ማቴ. 9፡35)፤
11) መቅደሱን ያነጻ ነበር (ሚል. 3፡1፤ ማቴ. 21፡12 ፍ.)፤
12) በአይሁዶች ውድቅ ይሆናል (መዝ. 118፡22፤ 1 ጴጥ. 2፡7)።
13) በአዋራጅ ሞት መሞት (መዝ. 22 እና ኢሳ. 53፤ ማቴ. 9፡35) የሚያካትት፡-
ሀ) በገዛ ህዝቡ አለመቀበሉ (ኢሳ. 53፡3፤ ዮሐንስ 1፡10-11፤ 7፡5፣ 48)፤
ለ) በከሳሾቹ ፊት ዝምታ (ኢሳ. 53፡7፤ ማቴ. 27፡12-19)።
ሐ) መሳለቂያ (መዝ. 22፡7-8፤ ማቴ. 27፡31)።
መ) እጆቹንና እግሮቹን መበሳት (መዝ. 22፡16፤ ሉቃ. 23፡33)።
ሠ) ከሌቦች ጋር መሞት (ኢሳ. 53፡12፤ ማቴ. 27፡44)።
ረ) ለአሳዳጆቹ ጸሎት (ኢሳ. 53፡12፤ ሉቃ. 23፡43)።
ሰ) ጎኑን መበሳት ('ዘካ. 12:10፤ ዮሐንስ 19:34)፤
ሸ) በሀብታም ሰው መቃብር ውስጥ መቀበር (ኢሳ. 53፡9፤ ማቴ. 27፡57-60)።
i) ለልብሱ ዕጣ ሲጣጣል (መዝ. 22፡18፤ ዮሐ. 19፡23-24)።
14) ከሙታን እንደሚነሣ (መዝ. 2፡7 እና 16፡10፤ ሐዋ. 2፡31)።
እና ማርቆስ 16:6);
15) ወደ ሰማይ መውጣት (መዝ. 68:8፤ የሐዋርያት ሥራ 1:9)፤
16) እና በእግዚአብሔር ቀኝ ተቀመጡ (መዝ. 110፡1፤ ዕብ. 1፡3)።
55. ፕሮፌሰር ሃሮልድ ደብልዩ ሆነር ይህ የተፈጸመው ኢየሱስ በነበረበት ዓመት እንደሆነ ገልጿል።
የተሰቀለው በ 33 ዓ.ም. የክርስቶስን ሕይወት የዘመን አቆጣጠርን ይመልከቱ (ግራንድ ራፒድስ፡ ዞንደርቫን፣ 1976)፣ 115-38።
256 የክርስቲያን አመለካከት አዎንታዊ መከላከያ
እነዚህ ትንቢቶች የተጻፉት ክርስቶስ ከመወለዱ በመቶዎች ከሚቆጠሩ ዓመታት በፊት መሆኑን መረዳት አስፈላጊ ነው። ማንም ሰው የዘመኑን
አዝማሚያ እያነበበ ወይም በሱፐርማርኬት የቼክ መውጫ መስመር ላይ እንደምናየው እንደ “ትንቢቶች” ብልህ ግምቶችን እያነበበ ሊሆን
አይችልም። የወቅቱን አዝማሚያዎች በማንበብ በተፈጥሮ ኃይሎች ሊደረጉ አይችሉም.
በተጨማሪም፣ በቁርአን ውስጥ የመሐመድ ትንቢቶች ከተባሉት በተለየ (ምዕራፍ 9 ይመልከቱ)፣ የመጽሐፍ ቅዱስን ትንቢቶች ልዩ ምንነት
አስተውል፣ በወቅቱ፣ ነገድ (ይሁዳ)፣ የዘር ሐረግ (ዳዊት)፣ የትውልድ ከተማ (ቤተልሔም) ክርስቶስ. ከዚህም በላይ እጅግ በጣም ሊበራል ተቺዎች
እንኳን ሳይቀር የትንቢት መጻሕፍት የተጠናቀቁት ከክርስቶስ ልደት በፊት ከአራት መቶ ዓመታት በፊት እና በዳንኤል መጽሐፍ በ 165 ከክርስቶስ
ልደት በፊት ገደማ እንደሆነ አይቀበሉም ምንም እንኳን ከእነዚህ መጻሕፍት ውስጥ አብዛኞቹ ቀደም ብሎ (አንዳንድ መዝሙራት) እስከ አሁን ድረስ
ጥሩ ማስረጃዎች አሉ። እና ቀደምት ነቢያት በስምንተኛው እና በዘጠነኛው ክፍለ ዘመን ዓክልበ ነበሩ)፣ ትንሽ ለውጥ አያመጣም። ወደ ፊት ለሁለት
መቶ ዓመታት ግልጽ፣ ተደጋጋሚ እና ትክክለኛ ትንበያዎችን ማድረግ በሰው ልጅ የማይቻል ነው። ነገር ግን እግዚአብሔር ሁሉንም ነገር ያውቃል
እናም ስለ ወደፊቱ ጊዜ ያለ ምንም ችግር ሊተነብይ ይችላል. ስለዚህ በተቺዎች የተሰጠውን የብሉይ ኪዳን የኋለኛውን ቀን በመጠቀም፣ በጽንሰ-
ሀሳባዊ አጽናፈ ሰማይ ውስጥ የእነዚህ ትንቢቶች ፍጻሜ ተአምራዊ ነው እና ኢየሱስ መሲህ መሆኑን መለኮታዊ ማረጋገጫ ያሳያል።
አንዳንዶች እዚህ ከተፈጥሮ በላይ የሆኑ ትንበያዎች ብቻ ለሚመስሉ ተፈጥሯዊ ማብራሪያዎች እንዳሉ ጠቁመዋል. አንደኛው ማብራሪያ
ትንቢቶቹ በአጋጣሚ በኢየሱስ ላይ ተፈጽመዋል። በሌላ አገላለጽ, እሱ በትክክለኛው ቦታ ላይ በትክክለኛው ጊዜ ላይ ነበር. ነገር ግን ተአምራትን
የሚመለከቱ ትንቢቶች ምን እንላለን? አይነስውሩን እንዲያይ ብቻ ነው? እሱ ብቻ ከሙታን መነሳቱን ነው? እነዚህ እምብዛም የአጋጣሚ
ክስተቶች አይመስሉም። እንደ ተናገርነው ጽንፈ ዓለሙን የሚቆጣጠር አምላክ ካለ ዕድል ይጠፋል። ከዚህም በላይ እነዚህ ሁሉ ክስተቶች በአንድ
ሰው ሕይወት ውስጥ ይከሰታሉ ብሎ ማሰብ የማይመስል ነገር ነው። የሒሳብ ሊቃውንት 56 16 ትንበያዎች በአንድ ሰው 1 ለ 10 45 ሊፈጸሙ እንደሚችሉ
ያሰሉታል . ወደ አርባ ስምንት ትንበያዎች ከሄድን, እድሉ 1 በ 1O 157 ነው. ሀ ለመፀነስ ለኛ ፈጽሞ የማይቻል ነገር ነው።
በጣም ትልቅ ቁጥር.
ነገር ግን ይህንን ንድፈ ሐሳብ የሚገዛው ምክንያታዊ አለመቻል ብቻ አይደለም; ሁሉን ቻይ እና ሁሉን የሚያውቅ አምላክ ነገሮች ከቁጥጥር ውጪ
እንዲሆኑ መፍቀድ ትንቢታዊ ፍጻሜውን ለማድረግ ያቀደው ዕቅድ ሁሉ በትክክለኛው ጊዜ በትክክለኛው ቦታ ላይ ባለ ሰው እንዲበላሽ ማድረጉ ሥነ
ምግባራዊ አለመሆኑ ነው። እግዚአብሔር ሊዋሽ አይችልም የገባውንም ቃል ማፍረስ አይችልም (ዕብ. 6፡18)። ስለዚህ ትንቢታዊ ተስፋዎቹ
በአጋጣሚ እንዲከሽፉ አልፈቀደም ብለን መደምደም አለብን። ሁሉም ማስረጃዎች ኢየሱስ በመለኮታዊ የተሾመው የመሲሐዊው ትንቢቶች
ፍጻሜ መሆኑን ያመለክታሉ። በእግዚአብሔር ምልክቶች የተረጋገጠ የእግዚአብሔር ሰው ነበር ። በአጭሩ፣ እግዚአብሔር ትንቢቶቹ እንዲፈጸሙ
ካደረገ፣
56. ፒተር ደብልዩ ስቶነር፣ ሳይንስ ይናገራል (Wheaton: Van Kampen Press, 1952), 108.
የክርስቶስ አምላክነት መከላከያ 257
በክርስቶስ ሕይወት ተሞልተዋል፣ ያኔ በሌላ ሰው ሕይወት ውስጥ እንዲሟሉ አይፈቅድም። የእውነት አምላክ ውሸት እውነት ነው ተብሎ
እንዲረጋገጥ አይፈቅድም።
የኢየሱስ ተአምራዊ እና ሐጢያት የለሽ ሕይወት ማስረጃ
የክርስቶስ ሕይወት ተፈጥሮ አምላክነቱን መናገሩን ያሳያል። በእውነት ኃጢአት የሌለበት ሕይወት መኖር ለማንም ሰው በራሱ ትልቅ ክንዋኔ
ይሆናል፣ነገር ግን አምላክ ነኝ ብሎ ኃጢአት የሌለበትን ሕይወት እንደ ማስረጃ ማቅረብ ሌላ ጉዳይ ነው። መሐመድ በጭራሽ አላደረገም። 57
አንዳንድ የኢየሱስ ጠላቶች የሐሰት ውንጀላ አቀረቡበት፣ ነገር ግን ጲላጦስ ለፍርድ ሲቀርብ የሰጠው ፍርድ የታሪክ ፍርድ ነው፡- “በዚህ ሰው ላይ
ምንም ወንጀል አላገኘሁበትም” (ሉቃስ 23፡4)። በመስቀሉ ላይ የነበረ አንድ ወታደር “ይህ ሰው በእውነት ንፁህ ነበር” ሲል ተስማምቶ ነበር (ሉቃስ
23፡47) እና ከኢየሱስ አጠገብ የተሰቀለው ሌባ “ ይህ ሰው ምንም አላደረገም ” (ሉቃስ 23፡41) አለ። እውነተኛው ፈተና ግን ለኢየሱስ ቅርብ
የነበሩት ስለ ባህሪው የተናገረው ነው። ደቀ መዛሙርቱ ለብዙ ዓመታት አብረውት ኖረዋል እንዲሁም አብረው ሠርተዋል፣ ነገር ግን ስለ እሱ
ያላቸው አመለካከት ጨርሶ አልቀነሰም። ጴጥሮስ ክርስቶስን “ነውርና ነውር የሌለበት በግ” (1 ጴጥ. 1፡19) ብሎ ጠርቶ “ተንኰል በከንፈሩ
አልተገኘበትም” (2፡22) በማለት ተናግሯል። ዮሐንስ “ኢየሱስ ክርስቶስ ጻድቅ” ብሎ ጠራው (1 ኛ ዮሐንስ 2፡1፤ ዝከ. 3፡7)። ጳውሎስ የጥንቷ
ቤተ ክርስቲያን እምነት “ኃጢአትን አላወቀም” (2 ቆሮ. 5፡21) የሚለውን እምነት ገልጿል (2 ቆሮ. 5፡21) እና የዕብራውያን ጸሐፊ ኢየሱስ እንደ
ሰው የተፈተነ “ገና ኃጢአት ሳይሠራ” (4፡15) እንደሆነ ተናግሯል። ኢየሱስ ራሱ በአንድ ወቅት ከሳሾቹን “ከእናንተ ስለ ኃጢአት የሚወቅሰኝ ማን
ነው?” ሲል ተከራክሯል። ( ዮሐንስ 8: 46 ) ነገር ግን ማንም ጥፋተኛ ሆኖ ሊያገኘው አልቻለም። በአንድ ጠላቶች ላይ መበቀልን ከልክሏል (ማቴ. 5፡
38-42) እና እንደ መሐመድ መልእክቱን ለማሰራጨት ሰይፍ አልተጠቀመም (ማቴ. 26፡52)። ጉዳዩ ይህ ሲሆን፣ እንከን የለሽ የክርስቶስ ባሕርይ
ለተናገረው እውነት ድርብ ምስክርነት ይሰጣል። እሱ እንደገለጸው ደጋፊ ማስረጃዎችን ያቀርባል, ነገር ግን እኔ አምላክ ነኝ ሲል እንዳልዋሸም
ያረጋግጥልናል.
ከህይወቱ የሞራል ገፅታዎች ባሻገር፣ የኢየሱስ አገልግሎት ተአምራዊ ባህሪ ገጥሞናል፣ ይህም ሙስሊሞች እንኳን የነቢይ ይገባኛል ጥያቄ መለኮታዊ
ማረጋገጫ መሆኑን አምነውበታል። ኢየሱስ ግን ከዚህ በፊት ታይቶ የማይታወቅ ተአምራት አድርጓል። ውሃውን ወደ ወይን ጠጅ ለወጠው (ዮሐ.
2፡7 ረ.)፣ በውሃ ላይ ተራመደ (ማቴ. 14፡25)፣ እንጀራ አብዝቶ (ዮሐ. አንካሶችን እንዲሄዱ አደረገ (ማር 2፡3 ረ)፣ አጋንንትን አወጣ (ማር. 3፡11
ረ)፣ ብዙዎችን ከበሽታዎች ሁሉ ፈውሷል (ማቴ. 9:35)፣ ለምጽንም ጨምሮ (ማር. 1:40-42) እንዲሁም ሙታንን በተለያዩ አጋጣሚዎች
አስነስቷል (ዮሐ. 11:43-44፤ ሉቃስ 7:11-15፤ ማር. 5:35)። ኢየሱስ መሲሕ መሆኑን ሲጠየቅ ተአምራቱን እንደ ማስረጃ ተጠቅሟል
57. ሙስሊሞች በመሐመድ እና በሁሉም ነቢያት ኃጢአት አልባነት ቢያንስ ነብይ ከሆኑ በኋላ ያምናሉ። ነገር ግን መሐመድ ከዚህ የይገባኛል ጥያቄ በጣም ትንሽ
ወድቋል።
258 የክርስቲያን አመለካከት አዎንታዊ መከላከያ _ _
“ሂድና የሰማኸውንና የምታየውን ለዮሐንስ ንገረው፡ የ
ዕውሮች ያያሉ አንካሶችም ይሄዳሉ፤ ለምጻሞችም ይነጻሉ።
ደንቆሮዎች ይሰማሉ ሙታንም ይነሳሉ” (ማቴ. 11፡4-5) ይህ ልዩ የተአምራት መፍሰስ መሲሑ እንደመጣ የሚያሳይ ልዩ ምልክት ነበር (ኢሳ.
35፡5-6)። የአይሁድ መሪ ኒቆዲሞስ እንኳን እንዲህ አለ፡- “መምህር ሆይ ይህን እናውቃለን
አንተ አስተማሪ ነህ ከእግዚአብሔር ዘንድ መጣ; እነዚህን ምልክቶች ማንም ሊያደርግ አይችልምና።
እግዚአብሔር ከእርሱ ጋር ካልሆነ በቀር አድርጉ።” ( ዮሐንስ 3፡2 ) በመጀመሪያው መቶ ዘመን ለነበረ አይሁዳዊ ተአምራት
ክርስቶስ እንዳደረገው የእግዚአብሔርን ሞገስ በግልጽ የሚያሳዩ ናቸው።
የአስፈጻሚው መልእክት. በኢየሱስ ጉዳይ ግን የመልእክቱ ክፍል እሱ ነው።
አምላክ በሰው ሥጋ ነበረ። ስለዚህም ተአምራቱ እውነት ነው ማለቱን ያረጋግጣሉ
አምላክነት.
ኢየሱስ ተአምረኛው ትንሣኤ
ኢየሱስ አምላክ ነኝ ማለቱን የሚያረጋግጡ ሦስተኛው ማስረጃዎች ከሁሉ የሚበልጠው ነው። እንደ እሱ ያለ ምንም ነገር በሌላ ሃይማኖት
አይጠየቅም እና ምንም አይነት ተአምር ይህን የሚያረጋግጥ ታሪካዊ ማስረጃ የለውም። ኢየሱስ ክርስቶስ በሦስተኛው ቀን ከሙታን ተለይቶ
የተነሣው በዚያው ሥጋዊ አካል፣ አሁን በተለወጠው፣ በእርሱም ሞቷል። በዚህ ትንሣኤ ሥጋዊ አካል ውስጥ ከአምስት መቶ ለሚበልጡ ደቀ
መዛሙርቱ በአሥራ ሁለት ጊዜ በተለያዩ ጊዜያት በአርባ ቀናት ውስጥ ተገልጦ ከእነርሱ ጋር ተነጋገረ። በዚህ ቻርት ውስጥ የተካተቱትን አስደናቂ
ማስረጃዎች ተመልከት፡-
የአስራ ሁለቱ የክርስቶስ መገለጥ ትእዛዝ
ሌላ
ሰዎች አ.አ ተሰማ ተነካ ማስረጃ
1. ማርያም (ዮሓ 20፡
X X X ባዶ መቃብር
10-18)
2. ማርያም እና ሴቶች XXX ባዶ መቃብር
(ማቴ. 28፡1-10)
3. ፒተር XX* ባዶ መቃብር፣
( 1 ቆሮ. 15:5 ) ልብስ
4. ሁለት ደቀ መዛሙርት XX ከእርሱ ጋር በሉ
(ሉቃስ 24:13-35)
5. አሥር ሐዋርያት XXX** ቁስሎችን አይተዋል፣
( ሉቃ. 24:36-49፣ ምሳኻ ኽትከውን ትኽእል ኢኻ
ዮሐንስ 20፡19-23)
6. አስራ አንድ ሐዋርያት XXX** ቁስሎችን አይተዋል።
( ዮሐንስ 20:24-31 )
7. ሰባት ሃዋርያት XX ምግብ በሉ
(የዮሐንስ ወንጌል 21)
8. ሁሉም ሐዋርያት XX
( ማቴ. 28:16-20፣ ማር. 16:14-18 )
የክርስቶስ አምላክነት መከላከያ 259
ሌላ
ሰዎች 9. 500 ወንድሞች
SAW X ተነካ X* ማስረጃ
(1 ኛ ቆሮ. 15፡6)
10.ያዕቆብ X X*
( 1 ቆሮ. 15:7 ) 11. ሁሉም ከእርሱ ጋር
X X
ሐዋርያት (ሥራ 1:4-8) በላ
12.ጳውሎስ X X
( ግብ. 9:1-9፣ 1 ቆሮ.
15:8 )
*ተዘዋዋሪ ** ለመዳሰስ ራሱን አቀረበ
የእነዚህ መገለጦች ተፈጥሮ፣ መጠንና ጊዜ ኢየሱስ በሞተበት ሥጋና አጥንት በቁጥር ተመሳሳይ በሆነው ሥጋ ውስጥ ሆኖ በእርግጥም ከሞት
መነሣቱን ጥርጣሬን ያስወግዳል። በአርባ ቀን ጊዜ ውስጥ ተበታትነው በአሥራ ሁለት ጊዜ ከአምስት መቶ ለሚበልጡ ሰዎች ተገለጠ (ሐዋ. 1፡3)።
በእያንዳንዱ ገጽታ ወቅት በተመልካቹ ተፈጥሯዊ ስሜቶች ታይቷል እና ይሰማል. በአራት አጋጣሚዎች ወይ ተነካ ወይም እራሱን እንዲነካ
አቅርቧል. ሁለት ጊዜ በእርግጠኝነት በአካላዊ እጆች ተነካ። ኢየሱስ ከደቀ መዛሙርቱ ጋር አራት ጊዜ ሥጋ በላ። ባዶ መቃብሩን አራት ጊዜ አይተው
ሁለት ጊዜ የመስቀል ጠባሳውን አሳያቸው። በአካል ከመቃብር መነሳቱን ማረጋገጥ የሚቻልባቸውን መንገዶች በጥሬው ደክሜያለሁ። ከኢየሱስ
ትንሣኤ የበለጠ የዓይን ምስክርነት ያለው በጥንታዊው ዓለም የትኛውም ክስተት የለም።
የክርስቶስን ትንሳኤ ይበልጥ የሚያስደንቀው ግን ብሉይ ኪዳንም ሆነ ኢየሱስ ራሱ ከሞት እንደሚነሳ መተንበያቸው ነው። ይህም የክርስቶስን
ትንሣኤ ልዩ በሆነ መንገድ አጉልቶ ያሳያል።
የአይሁድ ነቢያት ስለ ትንሳኤ የተነበዩት በልዩ መግለጫዎች እና በምክንያታዊ ቅነሳ ነው። በመጀመሪያ፣ የክርስቶስን ትንሳኤ በተመለከተ ሐዋርያት
ከብሉይ ኪዳን የጠቀሱአቸው ልዩ ክፍሎች አሉ። ጴጥሮስ፣ ዳዊት እንደሞተና እንደተቀበረ ስለምናውቅ፣ “ነፍሴን በሲኦል አትተዋትም፤
ቅዱስህንም መበስበስን” (መዝ. 16፡8) ሲል ስለ ክርስቶስ ሲናገር መሆን አለበት ። -11 የተጠቀሰው በሐዋርያት ሥራ 2፡25-31)። ጳውሎስ በአይሁድ
ምኵራቦች ውስጥ “ክርስቶስ መከራ ይቀበል ዘንድ ከሙታንም ይነሣ ዘንድ ይገባው ዘንድ እንደ ሆነ እየረዳቸው ከመጻሕፍት እየገለገለ ከእነርሱ ጋር
ሲከራከር” የተጠቀመባቸው እንዲህ ያሉ ምንባቦች እንደሆኑ ምንም ጥርጥር የለውም (ሐዋ. 17፡2-3)። ).
እንዲሁም፣ ብሉይ ኪዳን ትንሣኤን በሎጂክ ተቀናሾች ያስተምራል። መሲሑ እንደሚሞት ግልጽ የሆነ ትምህርት አለ (ኢሳ. 53፤ መዝ. 22)
እንዲሁም ከኢየሩሳሌም ዘላቂ የሆነ የፖለቲካ አገዛዝ እንደሚገዛ የሚገልጽ ትምህርትም አለ (ኢሳ. 9:6፤ ዳን. 2:44፤ ዘካ. 13) : 1) ምንም
ተስማሚ መንገድ የለም
260 የክርስቲያን አመለካከት አዎንታዊ መከላከያ
የሚሞተው መሲሕ ከሙታን ተለይቶ ካልተነሣ በቀር ለዘላለም እንዲነግሥ እነዚህን ሁለት ትምህርቶች አስታረቁ። 58 ኢየሱስ ንግሥና ሳይጀምር
ሞተ። ስለ መሲሐዊ መንግሥት የተነገሩት ትንቢቶች የሚፈጸሙት በትንሣኤው ብቻ ነው።
ኢየሱስ ከሞት እንደሚነሳ በተለያዩ ጊዜያት ተናግሯል። በመጀመሪያ የአገልግሎቱ ክፍል እንኳን፣ “ይህን ቤተ መቅደስ [የሰውነቴን] አፍርሱት
በሦስት ቀንም አነሣዋለሁ።” ( ዮሐንስ 2:19, 21 ) ተናግሯል። በማቴዎስ 12፡40 በኋላም “ዮናስ በዓሣ አንባሪ ሆድ ሦስት ቀንና ሌሊት እንደ
ነበረ እንዲሁ የሰው ልጅ በምድር ልብ ሦስት ቀንና ሌሊት ይኖራል” ብሏል። ተአምራቱን አይተው አሁንም እልከኞች ለማያምኑ ብዙ ጊዜ እንዲህ
ይላቸዋል፡- “ክፉና አመንዝራ ትውልድ ምልክት ይፈልጋል ከዮናስም ምልክት በቀር ምልክት አይሰጠውም” ( ማቴ . 12፡39)። ; 16:4 ጴጥሮስ
ከተናዘዘ በኋላ ፡- “ የሰው ልጅ በብዙ መከራ ሊቀበል... ሊገደልም ከሦስት ቀንም በኋላ ሊነሣ እንዲገባው ያስተምራቸው ጀመር።” (ማር. ከዚያን
ጊዜ ጀምሮ እስከ ዕለተ ሞቱ ድረስ ማስተማር (ማር. 14፡58፤ ማቴ. 27፡63)። በተጨማሪም ኢየሱስ ራሱን ከሞት እንደሚያስነሳ አስተምሯል፣
ስለ ህይወቱም “ ላኖራት ሥልጣን አለኝ ላነሣትም ሥልጣን አለኝ።
10፡18)። 59 እንደገና " (ዮሐ
ባጭሩ ኢየሱስ አምላክ መሆኑን ተናግሯል እናም አምላክ መሆኑን አረጋግጧል። ከዚህ በፊት ታይተው የማያውቁ ሦስት ተአምራትን በማጣመር
አረጋግጧል፡- የተፈጸመ ትንቢት፣ ተአምራዊ ሕይወት እና ከሙታን መነሣት። ይህ በዓይነቱ ልዩ የሆነ ከተፈጥሮ በላይ የሆኑ ክስተቶች መገናኘቱ
በሰው ሥጋ ውስጥ አምላክ ነኝ ማለቱን የሚያረጋግጥ ብቻ ሳይሆን፣ ኢየሱስ ወደ እግዚአብሔር የሚደርስበት ብቸኛው መንገድ መሆኑንም
ያሳያል። እኔ መንገድና እውነት ሕይወትም ነኝ በእኔ በቀር ወደ አብ የሚመጣ የለም አለ (ዮሐ. 14፡6፤ ዝከ. 10፡1፣ 9-10)። የኢየሱስ ሐዋርያት
አክለውም፣ “መዳንም በሌላ በማንም የለም፤ እንድንበት ዘንድ የሚገባን ለሰዎች የተሰጠ ስም ከሰማይ በታች ሌላ የለምና” (ሐዋ. 4፡12፤ 1 ጢሞ.
2፡5)።
አንድ የመጨረሻ ተቃውሞ
ቀደም ሲል ዴቪድ ሁም ስለ ተአምራዊ ይገባኛል ጥያቄዎች ራስን መሰረዝን አስመልክቶ ያቀረበው ክርክር ሙስሊሞች ስለ መሐመድ ያላቸውን
የይገባኛል ጥያቄ እንዴት እንደሚያሳጣው አሳይተናል።
58. በብሉይ ኪዳን አንዳንድ የአይሁድ ሊቃውንት እንደሚናገሩት ሁለት መሲሕ እንደሚኖሩ አንዱ መከራና አንዱ እንደሚነግሥ የሚያሳይ ምንም ምልክት የለም።
የመሲሑ ማጣቀሻዎች ሁል ጊዜ በነጠላ (ዳን. 9፡26፤ ኢሳ. 9፡6፤ 53፡1 ረ)፣ እና ሁለተኛ መሲሕ አልተሾመም።
59. ታዋቂው የሳይንስ ፈላስፋ ካርል ፖፐር "አደገኛ ትንበያ" በሚፈፀምበት ጊዜ ሁሉ ከእሱ ጋር የሚመጣውን ጽንሰ-ሐሳብ እንደ ማረጋገጫ ይቆጠራል. ከሆነ ኢየሱስ
ስለ ራሱ ትንሣኤ የተናገረው ትንቢት ፍጻሜው አምላክ ነኝ ማለቱን ማረጋገጫ ነው። የራሳችሁን ትንሳኤ ከመተንበይ የበለጠ አደገኛ ምን አለ? አንድ ሰው ያንን እንደ
እውነት የይገባኛል ጥያቄ ማስረጃ አድርጎ የማይቀበለው ከሆነ ምንም ነገር እንደማስረጃ የማይቀበል አድልዎ አለው።
የክርስቶስ አምላክነት መከላከያ 261
(ምዕራፍ 4 ይመልከቱ) ይህ ተመሳሳይ መከራከሪያ የክርስቶስ የይገባኛል ጥያቄዎች በተአምራዊ ሁኔታ መረጋገጡን እንዴት እንደሚያረጋግጥ
አሳይተናል። ይህ መለኮታዊ ማረጋገጫ ለክርስትና የተለየ እንጂ ሌላ ሃይማኖት እንደሌለው ለማሳየት አሁን ይቀራል።
ሁም እንዲህ ሲል ይከራከራል “ስለዚህ ሁሉም ተአምር በእነዚህ ሀይማኖቶች ውስጥ እንደተሰራ አስመስሎ ነበር (ሁሉም ተአምራት የበዛባቸው
ናቸው) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . ተመሳሳይ ሃይል አለው, ምንም እንኳን በተዘዋዋሪ መንገድ, ሌላውን ስርዓት ለመገልበጥ: እና በ. ተቀናቃኝ ስርዓትን
በማጥፋት፣ ስርዓቱ የተመሰረተባቸውን ተአምራትም ክብር ያጠፋል። ባጭሩ፣ የአንድ ተአምር “ቀጥታ ወሰን የተወሰነለትን ሥርዓት መዘርጋት
ስለሆነ፣ ያው ኃይል አለው... ሌላውን ሥርዓት ለመናድ” ነው። 60 በሌላ አነጋገር፣ ተአምራት፣ ሁሉም ተመሳሳይ ሲሆኑ፣ ለሃይማኖታዊ ስርአት
እውነት ምስክሮች ሆነው እራሳቸውን የሚሰርዙ ናቸው።
ለሐዲስ ኪዳን ተአምራት ማረጋገጫ ከመሆን ይልቅ፣ ሁሜ
ምክንያቱም ክርክር ሳያውቅ የኢየሱስን ተአምራት ትክክለኛነት ይደግፋል። ይህ እንደ እስላም ያሉ ክርስቲያናዊ ያልሆኑ ተአምራትን የሚቃወሙ
ትክክለኛ መከራከሪያዎች ቢሆንም፣ ክርስቶስ ባደረጋቸው ልዩ ተአምራት ላይ ክርክር አይደለም። ክርክሩን በዚህ መንገድ እንመልሰው ይሆናል።
1. ሁሉም ክርስቲያን ያልሆኑ ሃይማኖቶች (ተአምር የሚሉ) ይደገፋሉ
በተመሳሳይ "ተአምራት" ይገባኛል. 61
2. ነገር ግን እንደዚህ ዓይነት "ተአምራት" ምንም የሚያረጋግጥ ዋጋ አይኖራቸውም (ራስን የሻሩ እና በደካማ ምስክርነት ላይ የተመሰረቱ ናቸው)።
3.ስለዚህ የትኛውም የክርስትና እምነት ተከታይ ያልሆነ ሃይማኖት በተአምራት አይደገፍም።
ይህ ከሆነ, ከዚያም አንድ ሰው ሊከራከር ይችላል, በተጨማሪም, ክርስትና ብቻ በመለኮታዊነት እንደ እውነት የተረጋገጠ ነው.
1. በበቂ ምስክርነት የተረጋገጡ ልዩ ተአምር የይገባኛል ጥያቄዎች ያለው ክርስትና ብቻ ነው።
2. ለየት ያለ ተአምራዊ ማረጋገጫ ያለው የይገባኛል ጥያቄው እውነት ነው (እንደ
በተቃራኒው አመለካከቶች).
3. ስለዚህ፣ ክርስትና እውነት ነው (ከተቃራኒ አመለካከቶች በተቃራኒ፣ እንደ
እንደ እስልምና)
ማጠቃለያ
ኢየሱስ እንዳደረገው ልዩ ተአምራት በመገናኘት የተረጋገጠ ሌላ የሃይማኖት መሪ የለም። በእርግጥም፣ እንደተመለከትነው (በምዕራፍ 8)፣
መሐመድ ኢየሱስን ለመደገፍ እንዳደረገው ተአምራትን ለማድረግ ፈቃደኛ አልሆነም።
60. ኢቢድ., 129-30.
61. ስለ ሰይጣናዊ ተአምራት እና ሌሎች ተአምራቶች ለሚሉት ውይይት NL Geisler, Signs and Wonders (Wheaton: Tyndale I louse, 1988), esp. ከምዕራፍ 4 እስከ
8።
262 የክርስቲያን አመለካከት አዎንታዊ መከላከያ
የይገባኛል ጥያቄ (3፡181-84 ይመልከቱ)። እንዲያውም መሐመድን ጨምሮ አምላክ ነኝ ብሎ የተናገረ ሌላ የዓለም የሃይማኖት መሪ የለም።
እናም፣ ለራሳቸው የሚናገሩት ነገር ምንም ይሁን ምን፣ በመቶዎች ከሚቆጠሩ ዓመታት በፊት የተነገሩትን በርካታ ትንቢቶችን በመፈጸም፣
ተአምራዊ እና ኃጢአት የለሽ ሕይወት በመምራት እና የራሱን ከሙታን መነሣት በመተንበይ እና በመፈጸም ቃሉን ያረጋገጠ ሌላ የሃይማኖት መሪ
የለም። ስለዚህ፣ ኢየሱስ ብቻ የእግዚአብሔር ልጅ፣ እግዚአብሔር በሰው ሥጋ የተገለጠ መሆኑ ሊታወቅ ይገባዋል።

12
የሥላሴ መከላከያ
እንደ ክርስቲያናዊ አስተምህሮ፣ የክርስቶስ አምላክነት እና የሥላሴ አንድነት የማይነጣጠሉ ናቸው። አንድ ሰው ስለ ክርስቶስ አምላክነት
የሚሰጠውን መጽሐፍ ቅዱሳዊ ትምህርት ከተቀበለ በመለኮት ውስጥ ከአንድ በላይ አካል እንዳለ አስቀድሞ ተናግሯል። በአንጻሩ የሥላሴ
አስተምህሮ ከተቀበለ የክርስቶስ አምላክነት አስቀድሞ የእሱ አካል ነው። ለዚህም ነው ሙስሊሞች ሁለቱንም የሚቃወሙት ምክንያቱም አንዱን
መቀበል ለእነርሱ ፍጹም የሆነውን የእግዚአብሔርን አንድነት መካድ ነው።
የሙስሊም መጽሐፍ ቅዱሳዊ መረጃን የተሳሳተ ግንዛቤ
በሥላሴ ላይ _
በሙስሊሙ አእምሮ ውስጥ የእግዚአብሔርን ሦስትነት ክርስቲያናዊ አስተምህሮ ለመቀበል እንቅፋት የሚሆኑ በርካታ መሰናክሎች አሉ።
አንዳንዶቹ ፍልስፍናዊ ሲሆኑ ሌሎቹ ደግሞ መጽሐፍ ቅዱሳዊ ናቸው። የእስልምና ሊቃውንት እንዴት በዘፈቀደ እና በዘፈቀደ የመጽሐፍ ቅዱስ
ጥቅሶችን ለዓላማቸው በሚስማማ መልኩ እንዴት እንደሚጠቀሙ አስቀድመን ተመልክተናል (ምዕራፍ 10 ይመልከቱ)። ነገር ግን፣ “ትክክለኛ”
ብለው የሚጠሩዋቸው ጽሑፎች እንኳ ትምህርታቸውን ለመደገፍ የተጠማዘዘ ወይም የተዛባ ተተርጉመዋል። በጣም አስፈላጊ ከሆኑት መካከል
ብዙዎቹን መመርመራችን ነጥባችንን ያሳያል።
ኢየሱስ የእግዚአብሔር "አንድያ ልጅ" እንደመሆኑ መጠን በሁሉም የክርስቲያን አገላለጾች ውስጥ ምንም ዓይነት ፅንሰ-ሀሳብ ከሙስሊሞች
አይቀበልም። ይህ ወዲያውኑ በእስልምና አእምሮ ውስጥ ቀይ ባንዲራዎችን ያነሳል. በእርግጥ፣ እንደምናየው፣ እነሱ በጥልቅ አንትሮፖሞርፊክ
መንገድ ይረዱታል። ይህንን አለመግባባት ማጥራት የሙስሊሙን አእምሮ ለስላሴ ጽንሰ ሃሳብ ለመክፈት አስፈላጊ ነው።
መጽሐፍ ቅዱስ ክርስቶስን የእግዚአብሔር “አንድያ ልጅ” በማለት ይጠራዋል (ዮሐ
1:18; ዝ. 3፡16)። ነገር ግን፣ የሙስሊም ሊቃውንት ይህንን በ ሀ
አንድ ሰው ቃል በቃል ልጆችን ሲወልድ ሥጋዊ፣ ሥጋዊ ስሜት። ለእነሱ እስከ 263
264 የክርስቲያን አመለካከት አዎንታዊ መከላከያ
beget አካላዊ ድርጊትን ያመለክታል. እግዚአብሔር አካል የሌለው መንፈስ ነውና ይህ እነርሱ የማይረባ ነገር ነው ብለው ያምናሉ። ታዋቂው
የሙስሊም ይቅርታ ጠያቂ ዲዳት እንደተከራከረው “እሱ [አምላክ] አይወልድም ምክንያቱም መውለድ የእንስሳት ተግባር ነው፣ ከእንስሳት በታች
ያለው የፆታ ተግባር ነው። እንዲህ ያለውን ድርጊት ለእግዚአብሔር አናደርገውም። 1 የእስልምና አእምሮ መወለድ መፍጠር ነውና "እግዚአብሔር
ሌላ አምላክ መፍጠር አይችልም .... ያልተፈጠረ ሌላ መፍጠር አይችልም." 2 ከላይ ያሉት መግለጫዎች ስለ ክርስቶስ ልጅነት መጽሐፍ ቅዱሳዊ
ጽንሰ-ሐሳብ በሙስሊም ሊቃውንት ምን ያህል እንደተሳሳተ ያሳያሉ። ማንም የኦርቶዶክስ ተዋህዶ ምሁር "መወለድ" ከ"ተፈጠረ" ወይም
"መፍጠር" ጋር መመሳሰል ነው ብሎ አያምንም። ዳውድ ከ"ሙስሊም እምነት አንጻር የክርስትና ዶግማ ስለ ወልድ ዘላለማዊ ልደት ወይም ትውልድ
ስድብ ነው" ብሎ መደምደሙ ምንም አያስደንቅም:: 3
ሆኖም፣ ይህ ለክርስቶስ ዘላለማዊ ልጅነት ጽንፈኝነት ምላሽ አላስፈላጊ እና መሠረተ ቢስ ነው። “አንድያ ተወለደ” የሚለው ሐረግ
የሚያመለክተው ሥጋዊ ትውልድን ሳይሆን ከአብ ጋር ያለውን ልዩ ግንኙነት ነው ። ልክ እንደ “በኩር” (ቆላ. 1፡15) የመጽሐፍ ቅዱስ ሀረግ፣
ቅድሚያ የሚሰጠው በደረጃ እንጂ በጊዜ አይደለም (ዝከ. 16-17)። እንደ አዲስ ኢንተርናሽናል ቨርሽን፣ የእግዚአብሔር “አንድያ” ልጅ ተብሎ
ሊተረጎም ይችላል። እሱ የሚያመለክተው የአብ ፍጥረት ሳይሆን ከእሱ ጋር ያለውን ልዩ ዝምድና ነው። ልክ ምድራዊ አባት እና ልጅ ልዩ የሆነ
የወንድማማችነት ዝምድና እንዳላቸው፣ እንዲሁ ዘላለማዊው አባት እና ዘላለማዊ ልጁም ልዩ ዝምድና አላቸው። እሱ የሚያመለክተው
የትኛውንም አካላዊ ትውልድ ሳይሆን ከአብ የወጣውን ዘላለማዊ ሰልፍ ነው። ልክ ለሙስሊሞች የእግዚአብሔር ቃል (ቁርኣን) ከእግዚአብሔር ጋር
የማይመሳሰል ነገር ግን ዘላለማዊ ከእርሱ የወጣ ነው፣ ለክርስቲያኖችም ክርስቶስ፣ የእግዚአብሔር “ቃል” (4፡171) ለዘላለም ከእርሱ የወጣ ነው።
እንደ “ትውልድ” እና “ሂደት” ያሉ ቃላት የክርስቶስ ክርስቲያኖች የሚጠቀሙት በሥጋዊና በሥጋዊ ሳይሆን በሥጋዊና በግንኙነት ነው።
አንዳንድ የሙስሊም ሊቃውንት ከድንግል ልደቱ ጋር ሲያምታቱት ስለ ክርስቶስ ልጅነት አለመግባባት ከፍተኛ ደረጃ ላይ ደርሷል። ናዚር-አሊ
"በሙስሊም አእምሮ ውስጥ የወልድ ትውልድ ብዙውን ጊዜ የድንግል ማርያም መወለድ ማለት ነው." 4 ሾሮሽ እንደገለጸው፣ ብዙ ሙስሊሞች
ክርስቲያኖች “ማርያምን አምላክ፣ ኢየሱስን ልጅዋን፣ እና ሁሉን ቻይ አምላክ ባሏ እንዳደረጓት” ያምናሉ። 5 እንዲህ ባለው ሥጋዊ የተሳሳተ መረጃ
መንፈሳዊ እውነታን፣ ሙስሊሞች ስለ ዘላለማዊ አባትና ወልድ ያለውን ክርስቲያናዊ ፅንሰ-ሀሳብ ቢቀበሉ ምንም አያስደንቅም።
"0 የመርየም ልጅ ዒሳ ሆይ! እኔና እናቴን ከአላህ ሌላ ሁለት አማልክቶች አድርጋችሁ ያዙ ብለሃልን" ያለው የመሐመድ ንግግር የሥላሴን ኢስላማዊ
አለመግባባት የሚያበረታታ ነው። (5፡119)።
1. አህመድ ዲዳት ከአኒስ ኤ. ሾሮሽ ጋር በሾሮሽ በተጠቀሰው ክርክር፣ 254።
2. ኢቢድ., 259.
3. ዳውድ, 205.
4. ናዚር-አሊ፣ 29
5. ሾሮሽ፣ 114 ይመልከቱ።
የሥላሴ መከላከያ 265
ከመሐመድ በፊት በመቶዎች ለሚቆጠሩ ዓመታት ይኖሩ የነበሩ ክርስቲያኖችም እንኳ የክርስቶስን ልጅነት በተመለከተ እንዲህ ያለውን ከባድ
አለመግባባት አውግዘዋል። የክርስቲያን ጸሃፊ ላክታንቲየስ በ 306 ዓ.ም. ሲጽፍ እንዲህ ብሏል፡- “የእግዚአብሔር ልጅ የሚለውን ቃል የሚሰማ
እግዚአብሔር በጋብቻና ከሴት ጋር በመገናኘት የወለደውን ይህን የመሰለ ታላቅ ክፋት በልቡ ውስጥ አያስብ። ሥጋ ካለውና ለሞት ከተዳረገው
እንስሳ በቀር የማይደረግ። በተጨማሪም፣ "እግዚአብሔር ብቻውን ስለሆነ፣ ከማን ጋር ሊተባበር ይችላል? ወይም [sic]፣ እኔ የምፈልገውን ሁሉ
ለመፈጸም የሚያስችል ታላቅ ኃይል ስለነበረው፣ ለእርሱ ዓላማ የሌላውን አጋርነት አያስፈልገውም። መፍጠር." 6 በማጠቃለል፣ ሙስሊሞች
የክርስቶስን ዘላለማዊ ልጅነት አለመቀበል በክርስቲያኖች ጽንሰ-ሀሳብ ላይ ክርስቶስ የእግዚአብሔር ልጅ መሆን ምን ማለት እንደሆነ በከባድ
አለመግባባት ላይ የተመሰረተ ነው። “ወልድ” በምሳሌያዊ አነጋገር (እንደ አረብኛው ቃል ኢብን) መገለጥ አለበት እንጂ በአካላዊ ሁኔታ (እንደ
አረብኛው ቃል ዋልድ) አይደለም።
ሌላው ብዙ ጊዜ በሙስሊም ሊቃውንት የተዛባው ይህ የክርስቶስን አምላክነት የሚያውጅ ታላቅ ክፍል ነው፡- “በመጀመሪያ ቃል ነበረ ቃልም
በእግዚአብሔር ዘንድ ነበረ ቃልም እግዚአብሔር ነበረ” (ዮሐ. 1፡1)። በሺዎች በሚቆጠሩ የግሪክ ቅጂዎች ውስጥ ምንም ዓይነት የጽሑፍ ድጋፍ
ሳያገኙ የመጨረሻውን ሐረግ ተርጉመዋል፡- “ቃልም የእግዚአብሔር ነበረ”። ሙስሊም ምሁር ዳውድ ምንም አይነት ማዘዣ ሳይኖረው “Theou”
የሚለው የግሪክ መልክ “Theou” ማለትም “የእግዚአብሔር” ወደ “ቴዎስ” ተበላሽቷል፣ ያም ማለት ‘እግዚአብሔር’ በስሙ ስም ተበላሽቷል! 7
5,700 በሚጠጉ የብራና ጽሑፎች ውስጥ ምንም ዓይነት ሥልጣን ስለሌለው ይህ የተሳሳተ ትርጉም በዘፈቀደ የሚደረግ ነው እና ምንም መሠረት
የለውም። በተጨማሪም፣ ክርስቶስ አምላክ ነው የሚለው አባባል ደጋግሞ ከተነገረው ከቀረው የዮሐንስ ወንጌል መልእክት ጋር ይቃረናል (ዮሐንስ 8፡
58፤ 10፡30፤ 12፡41፤ 20፡28)።
ኢየሱስ ቶማስን እንዲያምን በተገዳደረው ጊዜ፣ ቶማስ በሥጋዊ ትንሣኤ ሥጋው ካየው በኋላ፣ ቶማስ የኢየሱስን አምላክነት በመናዘዝ “ጌታዬ
አምላኬም” (ዮሐ. 20፡28) በማለት ተናግሯል። ብዙ ሙስሊም ጸሃፊዎች ይህንን የክርስቶስን አምላክነት አዋጅ “አምላኬ!” ወደሚል ተራ ቃለ አጋኖ
በመቀነስ ይቀንሳሉ። ዲዳት "ምንድነው? ኢየሱስን ጌታው እና አምላኩ ብሎ እየጠራው ነበር? አይደለም ይህ ሰዎች የሚጮሁበት ጩኸት ነው።"
አክሎም "አኒስን 'አምላኬ' ካልኩት አኒስ አምላኬ ነው ማለት ነው? አይደለም ይህ የተለየ መግለጫ ነው." 8
ይሁን እንጂ ይህ የቶማስ አዋጅ አለመግባባት እንደሆነ በርካታ ግልጽ ምልክቶች አሉ። በመጀመሪያ፣ ቶማስ ኢየሱስን “ጌታዬ አምላኬም” ብሎ
የመሰከረበትን ይዘት በግልፅ በማጣቀስ
6. ፕፋንደር፣ 164
7. ዳዉድ 16-17 እዩ።
8. ሾሮሽ 278 ይመልከቱ።
266 የክርስቲያን አመለካከት አዎንታዊ መከላከያ
በትክክል ስላየው እና “አመነ” (ዮሐንስ 20፡29) ስላየው ባረከው።
ሁለተኛ፣ የቶማስ የክርስቶስን አምላክነት መናዘዝ የሚመጣው በመጨረሻው ቀን ነው።
የኢየሱስ ደቀ መዛሙርት በክርስቶስ ላይ እምነት እየጨመሩ እንደሚሄዱ የሚነገርበት ወንጌል
በተአምራቱ ላይ የተመሠረተ (ዮሐንስ 2:11፤ 12:37)። ሦስተኛ፣ የቶማስ የክርስቶስን አምላክነት መናዘዝ ከተገለጸው የዮሐንስ ወንጌል ጭብጥ
ጋር ይስማማል።
ኢየሱስ እርሱ ክርስቶስ የእግዚአብሔር ልጅ እንደ ሆነ ታምኑ ዘንድ አምናችሁም በስሙ ሕይወት ይሆንላችሁ ዘንድ (ዮሐ. 20፡31)።
ቶማስ ስለ ክርስቶስ አምላክነት ሲናገር አንድ ገላጭ ማስታወሻ እንደነበረ ምንም ጥርጥር የለውም፣ ነገር ግን ትርጉም ወደሌለው ስሜታዊ የዘር
ፈሳሽነት ለመቀነስ ሁለቱም የክፍሉን ነጥብ እና ወሰን ያጡታል ኢየሱስ ቶማስን በስድብ ባርኮታል (ማለትም፣ የእግዚአብሔርን ስም በከንቱ
መጠቀም)።
በማቴዎስ 22፡43 መዝሙረ ዳዊት 110 ን በመጥቀስ፡- “እንግዲህ ዳዊት በመንፈስ እንዴት ጌታ ብሎ (መሲሑን) ጌታ ብሎ ይጠራዋል? “አዶን”
የዳዊት ልጅ ሊሆን አይችልም፣ ኢየሱስ ራሱን ከዚህ ማዕረግ አገለለ። 9
ነገር ግን፣ የዚህን ክፍል አውድ በጥንቃቄ ስንመረምር ተቃራኒውን ያሳያል። ኢየሱስ ተጠራጣሪ የሆኑትን አይሁዳውያን ጠያቂዎቹን አጣብቂኝ
ውስጥ በመክተት አደናቀፋቸው። ፍሰቱ ዳዊት መሲሑን “ጌታ” ሊለው ይችላል (በመዝሙር 110፡1 ላይ እንዳደረገው)፣ ቅዱሳት መጻሕፍት
መሲሑም “የዳዊት ልጅ” እንደሚሆን ሲናገሩ (ይህም በ 2 ሳሙ. 7፡12 ፈ.)? ለዚህ ብቸኛው መልስ መሲሑ የዳዊት ልጅ (ዘር) እና የዳዊት ጌታ
ለመሆን ሰው መሆን አለበት የሚለው ነው። በሌላ አነጋገር፣ እነዚህን ሁለት የቅዱሳት መጻሕፍት እውነቶች ሲያረጋግጥ፣ ኢየሱስ አምላክም ሰውም
መሆኑን እየተናገረ ነው። እስላማዊ አእምሮ የሰው ልጅ መንፈስንና ሥጋን፣ ዘላቂውን እና አላፊውን በአንድ ሰው ውስጥ እንደሚያጣምር
ከራሳቸው እምነት ይልቅ፣ ኢየሱስ በአንድ ሰው ውስጥ መለኮታዊም ሆነ የሰውን ባሕርያት እንዴት እንደሚዋሃድ ለመረዳት የበለጠ ችግር ሊኖረው
አይገባም (89፡27-30፤ ዝከ. 3፡185)። በሙስሊም እምነት መሰረት እንኳን፣ የሁሉ ነገር ፈጣሪ እና ገዥ የሆነው ሁሉን ቻይ የሆነው አምላክ
የፈቀደውን ወሰን በሌለው ጥበቡም ቢሆን “እርሱ የማይቋቋመው ነው ” (6፡61) ለማድረግ ይችላል። 10
ብዙ የእስልምና ሊቃውንት ኢየሱስ ባለጠጋውን ወጣት ገዥ “ ለምን ቸር ትለኛለህ ከእግዚአብሔር ብቻ በቀር ቸር ማንም የለም” ብሎ ሲገሥጸው
አምላክ መሆኑን ክዷል ይላሉ (ማር. 10፡18)። ነገር ግን፣ ይህንን ጥቅስ በዐውደ-ጽሑፉ ውስጥ በጥንቃቄ ስንመረምር ኢየሱስ እዚህ አምላክነቱን
ፈጽሞ እንዳልካደ ያሳያል። ዝም ብሎ ይህን ሃብታም ወጣት አንድምታው ሳያስበው ይህን ግድ የለሽ አቤት በማለት ገሰጸው። ኢየሱስ “አንተ
እንደምትሉት እኔ አምላክ አይደለሁም” ያለው የትም አልነበረም። ጥሩ አይደለሁም አላለም። በእርግጥም መጽሐፍ ቅዱስም ሆነ ቁርኣን ኢየሱስ
ኃጢአት የሌለበት መሆኑን ያስተምራሉ (ዮሐ. 8፡46፤ ዕብ. 4፡15)። ከዚህ ይልቅ ኢየሱስ ኢየሱስን “ ቸር መምህር ” ሲል የተናገረውን እንዲመረምር
ሞክሮታል ።
9. ዳዉድ 89 እዩ።
10. ሌሎች ይህንን ተርጉመውታል፡- “እርሱ (እግዚአብሔር) በባሮቹ ላይ ሁሉን ቻይ ነው” (Pickthall ትርጉም)።
የሥላሴ መከላከያ 267
‹ጥሩ መምህር› ስትሉኝ ምን እያሉ ነው? መልካም እግዚአብሔር ብቻ ነው። አምላክ ትለኛለህ?” ወጣቱ ገዥ ኢየሱስ የተናገረውን ለማድረግ
ፈቃደኛ አለመሆኑ ኢየሱስን እንደ ጌታው እንደማይቆጥረው ያሳያል። ይሁን እንጂ ኢየሱስ የወጣት ባለጠጋ ገዥ ጌታ ወይም አምላክ መሆኑን
አልካደም። በእርግጥ፣ በሌላ ቦታ ኢየሱስ የሁሉ ጌታ እና ጌታ መሆኑን በነጻነት ተናግሯል (ማቴ. 7፡21-27፤ 28፡18፤ ዮሐ. 12፡40)።
“ከእኔ አባቴ ይበልጣል” (ዮሐንስ 14፡28) የሚለው የኢየሱስ አባባል በሙስሊሞች ዘንድ የተሳሳተ ግንዛቤም አለው። ከትክክለኛው አውድ የተወሰደው
አብ በተፈጥሮው ታላቅ ነው ለማለት ነው ፣ ነገር ግን ኢየሱስ ማለቱ አብ በስልጣን ይበልጣል ሲል ብቻ ነው ። በዚሁ የዮሐንስ ወንጌል ኢየሱስ “እኔ
ነኝ” ወይም የብሉይ ኪዳን ያህዌ ነኝ ካለ (ዘጸ. 3፡14) ማለቱ ለዚህ ግልጽ ነው። በተጨማሪም “ ከእግዚአብሔር ጋር እኩል ነኝ ” (ዮሐንስ 10፡30,
33) ብሏል ። በተጨማሪም፣ በብዙ አጋጣሚዎች አምልኮን ተቀብሏል (ዮሐ . 9:38፤ ማቴ. 2:11፤ 8:2፤ 9:18፤ 14:33፤ 15:25፤ 28:9, 17፤ ሉቃስ
24:52) . ደግሞም “ ወልድን የማያከብር የላከውን አብን አያከብርም” (ዮሐ . 5፡23) ብሏል ።
በተጨማሪም፣ ኢየሱስ ስለ አብ “ታላቅ” ሲናገር “ወደ አብ በመሄዱ” አውድ ውስጥ ነበር (ዮሐንስ 14፡28)። ከጥቂት ምዕራፎች በኋላ ኢየሱስ
አብን “ ላደርገው የሰጠኸኝን ሥራ ጨርሻለሁ ” ብሎ ተናግሯል (ዮሐ. 17፡4)። ነገር ግን ይህ እንደ ልጅ ያለው የተግባር ልዩነት በሚቀጥለው ጥቅስ ላይ
ኢየሱስ በተፈጥሮ እና በክብር ከአብ ጋር እኩል የመሆኑን እውነታ ለመቀነስ ጥቅም ላይ መዋል እንደሌለበት ያሳያል። ኢየሱስ፡- “0 አባት ሆይ፥
ዓለም ሳይፈጠር በአንተ ዘንድ በነበረ ክብር ከራስህ ጋር አክብረኝ” ብሏል (ዮሐ. 17፡5)።
ሌላው በሙስሊም ተቺዎች ያልተረዱት ጥቅስ ዮሐንስ 17፡21 ሲሆን ኢየሱስ ስለ ደቀ መዛሙርቱ ሲናገር፡- “አንተ አባት በእኔ እንዳለህ እኔም
በአንተ፥ ሁሉም አንድ ይሆኑ ዘንድ፥ እነርሱ ደግሞ በእኛ አንድ ይሆኑ ዘንድ ነው። " 1 IM ባጂል በዚህ መሰረት ይከራከራል ኢየሱስ በእግዚአብሔር
ውስጥ ስለሆነ አምላክ ከሆነ ደቀ መዛሙርቱ ኢየሱስን በእግዚአብሔር እንደሚመስሉ ለምን አምላክ ያልሆኑት? 11 እዚህ ላይ ያለው አለመግባባቱ
ቀላል ቢሆንም መሠረታዊ ነው፡- ኢየሱስ እየተናገረ ያለው በግንኙነት አይደለም። ማለትም፣ ኢየሱስ እንዳደረገው ከአምላክ ጋር የጠበቀ
ግንኙነት ሊኖረን ይችላል ። እኛ ግን እንደ ኢየሱስ የእግዚአብሔር ማንነት አንድ አይነት መሆን አንችልም ፤ ምክንያቱም የእግዚአብሔርን
ዘላለማዊ ክብር ተካፍሎ "ዓለም ሳይፈጠር" (ቁ. 3) ነው። ኢየሱስ አምላክ ስለሆነ በእግዚአብሔር አለ። ነገር ግን፣ እኛ አምላክ ስለሆንን
በእግዚአብሔር ውስጥ አይደለንም፣ ነገር ግን ከእርሱ ጋር ግንኙነት ስላለን ብቻ ነው።
ይህ በሙስሊሞች በተሳሳተ መንገድ የተተረጎሙ አንዳንድ ቁልፍ የመጽሐፍ ቅዱስ ክፍሎች ዳሰሳ በአንድ የእስልምና ምሁር የተነሱትን ጠቃሚ
ነጥብ ያሳያል። “ክርስቲያን ሚስዮናውያን፣ ወይም ራሳቸው የሃይማኖት ሊቃውንት የሆኑ፣ ወይም ለክርስቲያናዊ ሥነ-መለኮት ጥሩ ዝንባሌ
ያላቸው አንዳንድ ምሥራቃውያን... የኢየሱስን ሚና በቁርዓን ውስጥ ይገምታሉ። ኢየሱስን በሚረዱበት መንገድ ተሳስተዋል። ክርስቲያናዊ
ባህላቸው።
11. የክርስቲያን ሙስሊም ውይይት (የሳውዲ አረቢያ መንግሥት፡ ማራመር፣ 1984)፣ 17.
268 የክርስቲያን አመለካከት አዎንታዊ መከላከያ
እንደዚህ ባሉ ሁኔታዎች ውስጥ የውሸት መደምደሚያ እና ግምገማ ላይ መድረሳቸው ምንም አያስደንቅም" 12 ነገር ግን ይህ ሰይፍ ሁለቱንም
መንገዶች ይቆርጣል.
ሙስሊም ሊቃውንት ጽሑፉ ምን እንደሆነ ለመረዳት ከመፈለግ ይልቅ የራሳቸውን አለመግባባት ወደ ጽሑፉ በማንበብ ከመጽሐፍ ቅዱስ ጋር
ተመሳሳይ ነገር ያደርጋሉ
በትክክል ያስተምራል። ይህ በተለይ ወደ መረዳት ሲመጣ እውነት ነው።
መጽሐፍ ቅዱስ ስለ እግዚአብሔር እና ክርስቶስ የእግዚአብሔር ልጅ እንደሆነ ይናገራል። ስለዚህ ልክ እንደ
ክርስቲያኖች ሙስሊሞች የራሳቸውን መጽሐፍ (ቁርኣን) እንዲተረጉሙ መፍቀድ አለባቸው።
በእነዚህ ጉዳዮች ላይ ሙስሊሞች ክርስቲያኖች እንዲተረጉሙ መፍቀድ አለባቸው
የራሳቸው መጽሐፍ (መጽሐፍ ቅዱስ)። ለምሳሌ፣ ልክ እንደተሳሳተ
ክርስቲያኖች የክርስቶስን አምላክነት ለማስተማር በቁርኣን ውስጥ ያሉትን ጥቅሶች ለማጣመም ፣እንዲሁም ሙስሊሞች የመጽሃፍ ቅዱስን
ጥቅሶች ለመካድ የተሳሳተ አቅጣጫ እንዲይዙ ይደረጋል።
የክርስቶስ አምላክነት. አንድ ሰው አዲስ ኪዳንን እንዲያነብ እና እንዳይመለከት
የክርስቶስ አምላክነት ብሩህ እና ደመና በሌለው ቀን ቀና ብሎ እንደሚመለከት ሰው ነው።
ፀሐይን ማየት አልችልም ብሎ!
የሙስሊም የተሳሳተ ግንዛቤ
ፍልስፍናዊ ጽንሰ-ሐሳቦች
የእስልምና ሊቃውንት መጽሐፍ ቅዱሳዊ መረጃዎችን ካለመረዳት በተጨማሪ በሥላሴ አስተምህሮ ላይ ፍልስፍናዊ ተቃውሞዎችን ያቀርባሉ።
እነዚህም እንዲሁ በእግዚአብሔር አንድነት ውስጥ ስላሉት ብዙ ሰዎች የሚሰጠውን መጽሐፍ ቅዱሳዊ ትምህርት ከመረዳት በፊት መወገድ
አለባቸው።
በአላህ አንድነት ላይ ያለው ትኩረት ለእስልምና መሰረታዊ ነው። አንድ የሙስሊም ምሁር “በእርግጥም እስልምና ከሱ በፊት የነበሩ እንደሌሎች
ሃይማኖቶች በመጀመሪያ ግልፅነት እና ንፅህና የአላህን አንድነት ከማወጅ ውጭ ሌላ ምንም አይደለም እና መልእክቱም ይህን አንድነት ለመመስከር
የቀረበ ጥሪ ነው” ብለዋል። 13 ሌላ ደራሲ ደግሞ "የአላህ አንድነት የእስልምና መለያ ባህሪ ነው ይህ በጣም ንጹህ የሆነ የአንድ አምላክ አምልኮ ነው
ማለትም ያልተወለደም ያልተወለደም ሆነ በአምላክነቱ ከእርሱ ጋር አጋር ያልነበረው አላህን ማምለክ ነው። በጣም በማያሻማ መልኩ። "14
በዚህ የአላህ ፍፁም አንድነት ላይ አፅንኦት በሌለው አፅንኦት ምክንያት፣ በእስልምና ከሀጥያት ሁሉ ትልቁ የሽርክ ኃጢአት ወይም አጋር ማድረግ
ነው። ቁርኣኑም “አላህ ከእርሱ ጋር አማልክትን ማጋራትን ይቅር አይልም ነገር ግን የሚሻውን ሰው ሌላ ኃጢያት ይምራል። ትክክል) " (4:116)
ሆኖም፣ እንደምንመለከተው፣ ይህ የእግዚአብሔርን አንድነት አለመረዳት ነው።
12. ትንሹ ባሊክ፣ “የኢየሱስ ምስል በዘመናዊ እስላማዊ ሥነ-መለኮት”፣ በሺመል እና ፍላቱሪ፣ 3.
13. ማህሙድ፣ 20
14. አጂጆላ, 55.
የሥላሴ መከላከያ 269
እስልምናም ሆነ ክርስትና እግዚአብሔር በባህሪው አንድ መሆኑን ያውጃል። አከራካሪው በዚህ የተፈጥሮ አንድነት ውስጥ የሰዎች ብዙነት ሊኖር
ይችላል ወይ የሚለው ነው። ሙስሊሙ ስለ እግዚአብሔር ያለው አመለካከት ጉድለት የመነጨው በከፊል ስለ ክርስቲያናዊ አሀዳዊነት ካለመረዳት
ነው። ብዙ ሙስሊሞች ክርስቲያናዊ አተያይ አምላክን እንደ አንድ አምላክ ብቻ ሳይሆን እንደ ትሪቲዝም አድርገው ይመለከቱታል። ይህ የሚነሳው
የሥላሴን ማንነት ካለመረዳት ነው። ክርስቲያኖች ሦስት አማልክትን አይናዘዙም; በአንድ አምላክ ብቻ ያምናሉ። ይህ ከሁለቱም ከመጽሐፍ
ቅዱሳዊው መሠረት እና ከትምህርቱ ሥነ-መለኮታዊ አገላለጽ በግልጽ ይታያል። መጽሐፍ ቅዱስ በአጽንዖት እንዲህ ይላል፡- “እግዚአብሔር
አምላካችን፣ እግዚአብሔር አንድ ነው! ” (ዘዳ. 6፡4)። ኢየሱስም (ማር. 12፡29) እና ሐዋርያቱ ይህንን ቀመር በአዲስ ኪዳን ይደግሙታል (1 ቆሮ.
8፡4፣ 6)። የጥንት ክርስቲያናዊ የእምነት መግለጫዎች ደግሞ ክርስቶስ በ‹ቁስ አካል› ወይም በ‹ማንነት› ከእግዚአብሔር ጋር አንድ መሆኑን
ይናገራሉ። ለምሳሌ የአቴናሲያን የሃይማኖት መግለጫ እንዲህ ይላል፡- “አንድ አምላክን በሥላሴ እና በሦስትነት በአንድነት እናመልካለን፤ ሰውን
አናደናግርም፤ ወይም ንጥረ ነገሩን (ንጥረ ነገርን) አንከፋፈልም። ስለዚህ ክርስትና የአንድ አምላክ አምላክ አንድና አንድ አምላክ ማመን እንጂ ሦስት
አማልክትን ማመን አይደለም።
ብዙ ሙስሊሞች የክርስቲያኖች የሥላሴ ጽንሰ-ሐሳብ በጣም የተወሳሰበ ነው ብለው ያማርራሉ። ይሁን እንጂ እውነት ሁልጊዜ ቀላል እንዳልሆነ
ይረሳሉ. ሲ ኤስ ሉዊስ በትክክል እንዳስቀመጠው፣ "ክርስትና የምንሰራው ነገር ቢሆን ኖሮ፣ በእርግጥ ቀላል ልናደርገው እንችል ነበር። ግን እንደዛ
አይደለም። ሀይማኖቶችን ከሚፈጥሩ ሰዎች ጋር በቀላልነት መወዳደር አንችልም። እንዴት እንችል ነበር? እኛ ነን። ከእውነታው ጋር ማገናኘት
በእርግጥ ማንም ሰው ምንም እውነታ ከሌለው ቀላል ሊሆን ይችላል
ስለ መጨነቅ"
15
ይህንን ውስብስብ እውነት እንዲቀርጹ ያደረጋቸው ክርስቲያኖችን መጋፈጥ የናዝሬቱ ኢየሱስ አምላክ ነው የሚለው እውነት ነው (ምዕራፍ 11
ይመልከቱ)። ይህ ኢየሱስ አብ ብሎ ከጠራው ጋር አንድ ዓይነት ስላልሆነ ይህ በአምላክ ውስጥ ብዙነትን እና የሥላሴን ትምህርት እንዲያቀርቡ
አስገደዳቸው። ስለዚህ ክርስቲያኖች በዚህ አንድ አምላክ ውስጥ ሦስት አካላት እንዳሉ ያምናሉ ሙስሊሞችም ይክዳሉ። በዚህ ጊዜ ችግሩ ፍልስፍና
ይሆናል. የችግሩ አንዱ ገጽታ በሒሳብ ሊገለጽ ይችላል።
የሙስሊም ሊቃውንት የሥላሴን ሒሳብ ለማስላት ትልቅ ነጥብ ይሰጣሉ። ለመሆኑ 1+1+1=3 አይደለም? በእርግጥ እርስዎ ካከሏቸው ነው ,
ነገር ግን ክርስቲያኖች ሥላሴን ለመረዳት ይህ የተሳሳተ መንገድ እንደሆነ አጥብቀው ይናገራሉ. የእግዚአብሔር ሦስትነት ልክ እንደ 1x1x1=1
ነው። በሌላ አነጋገር አንድ አምላክን በሦስት አካላት እናበዛለን እንጂ አንጨምርም ። ማለትም እግዚአብሔር ሦስትነት እንጂ ባለሦስትነት
አይደለም። የእሱ አንድ ማንነት ብዙ ስብዕናዎች አሉት። ስለዚህ፣ ሥላሴን በመፀነስ ረገድ 1 ን ወደ ሦስተኛው ኃይል ከመረዳት (1 3 ) የበለጠ
የሂሳብ ችግር የለም።
15. ሌዊስ፣ ሜሬ ክርስትና፣ 145.
270 የክርስቲያን አመለካከት አዎንታዊ መከላከያ
የሙስሊሙ እምብርት ስላሴን አለመረዳት የኒዮ-ፕላቶኒክ የአንድነት ጽንሰ-ሀሳብ ነው። የሁለተኛው መቶ ዘመን ዓ.ም ፈላስፋ ፕሎቲነስ፣
በመካከለኛው ዘመን አስተሳሰብ ላይ ከፍተኛ ተጽዕኖ ያሳደረ፣ እግዚአብሔርን (የመጨረሻው) እንደ አንድ፣ በፍፁም መብዛት የሌለበት ፍጹም
አንድነት አድርጎ ይመለከተው ነበር። እራስን ማወቅ በአዋቂ እና በሚታወቅ መካከል ያለውን ልዩነት ስለሚያመለክት ይህ በጣም ቀላል ከመሆኑ
የተነሳ እራሱን እንኳን ማወቅ አልቻለም። ወደ አንድ ደረጃ ዝቅ ብሎ (በኑስ ወይም አእምሮ ውስጥ) እስኪመጣ ድረስ በራሱ ላይ ተመልሶ
ሊያንፀባርቅ እና እራሱን ሊያውቅ የቻለው። ለፕሎቲነስ፣ እራሱ ከማወቅ፣ ከንቃተ-ህሊና እና ከመሆንም በላይ ነበር። በጣም ቀላል ከመሆኑ የተነሳ
በራሱ አእምሮ፣ ሃሳብ፣ ስብዕና ወይም ንቃተ ህሊና የለውም። ባጭሩ የሁሉ ነገር ባዶ ነበር፣ ሌላው ቀርቶ መሆን። ስለዚህ, ከውጤቶቹ በስተቀር,
እራሱን የማይመስለው, ሊታወቅ አልቻለም. 16
በፕሎቲኒያ እና በሙስሊም የእግዚአብሔር እይታዎች መካከል ጠንካራ ተመሳሳይነት ለማየት አስቸጋሪ አይደለም (ምዕራፍ 1 እና 7 ይመልከቱ)።
እንዲሁም በዚህ አመለካከት አስቸጋሪነቱን ለማየት አስቸጋሪ አይደለም. በአምላክ ውስጥ ግትር የሆነ አንድነት እንዲኖር ያደርጋል ነገር ግን
እውነተኛውን ስብዕና በመጉዳት ብቻ ነው። ወደ ግትር ቀላልነት ይጣበቃል ነገር ግን የእሱን ተያያዥነት በመስዋዕትነት ብቻ ነው። ባጭሩ ባዶ እና
ባዶ የሆነ የመለኮት ፅንሰ-ሀሳብ ይተወናል። እግዚአብሔርን ወደ ባዶ አንድነት በመቀነስ መካን የሆነ አንድነት ቀርተናል። ጆሴፍ ራትዚንገር
በማስተዋል እንደተናገረው፣
የማይገናኝ፣ የማይገናኝ፣ በፍጹም አንድ ሰው ሊሆን አይችልም። አለ
በነጠላ ምድብ ውስጥ ያለ ሰው የሚባል ነገር የለም። ይህ አስቀድሞ የሰው ጽንሰ ያደገው ውስጥ ቃላት ውስጥ ይታያል ; የግሪክ ቃል
"ፕሮሶፖን" ማለት በጥሬው "(ሀ) ወደ ተመልከት" ማለት ነው; ከቅድመ-ቅጥያ "ፕሮስ" ጋር
(ወደ) ተዛማጅነት ያለውን አመለካከት እንደ የራሱ ዋና አካል ያካትታል ... .
በዚህ መጠን የነጠላውን ከመጠን በላይ መውጣት በፅንሰ-ሀሳብ ውስጥ የተካተተ ነው።
ሰው ። 17
ለሙስሊሞች እግዚአብሔር አንድነት ብቻ ሳይሆን ነጠላነት አለው። ግን እነዚህ ተመሳሳይ አይደሉም. ነጠላነት ከሌለ አንድነት ሊኖር ይችላል።
በአንድነት ውስጥ ብዙነት ሊኖር ይችላልና። በእርግጥ ይህ በትክክል ሥላሴ ማለት ነው፣ ማለትም፣ በአንድ ማንነት አንድነት ውስጥ ያሉ ብዙ
ሰዎች። የሰዎች ተመሳሳይነት ነጥቡን በምሳሌ ለማስረዳት ይረዳሉ። አእምሮዬ፣ ሀሳቤ እና ቃሎቼ አንድነት አላቸው፣ ግን ሁሉም የተለዩ ስለሆኑ
ነጠላ አይደሉም። እንደዚሁ፣ ክርስቶስ ከአብ ጋር አንድ አካል ሳይኾን እንደ እግዚአብሔር ያለ ባሕርይ መገለጫ ሊሆን ይችላል።
ከዚህ ጋር በተያያዘ የሙስሊም አሀዳዊ እምነት መንታነትን ለማስወገድ በመሞከር ብዙነትን ይሰዋታል። አንዱን ጽንፍ ከመቀበል በቀር
16.ፕሎቲነስ, ዘ Enneads, ትራንስ. እስጢፋኖስ ማኬና (ለንደን፡ Faber and Faber Ltd.፣ 1966)፣ 1፣ 6; III, 8-9; ቪ፣ 1፣ 8; VI፣ 8፣ 18
17. ጆሴፍ ራትዚንገር፣ የክርስትና መግቢያ፣ ትራንስ. ጄአር ፎስተር (ኒው ዮርክ፡ ዘ ሲበሪ ፕሬስ፣ 1979)፣ 128-29።
የሥላሴ መከላከያ 271
ከአላህ ጋር አጋሮች፣ እስልምና ወደ ሌላኛው ጽንፍ ይሄዳል እና በአላህ ውስጥ ያለውን ማንኛውንም የግል ብዙነት ይክዳል። ነገር ግን፣ ጆሴፍ
ራትዚንገር እንደተናገረው፣ “በእግዚአብሔር አንድነት ውስጥ ያለውን ብዙነትን የሚገነዘበው በሥላሴ ላይ ያለው እምነት፣ ከአንድነት ጎን ለጎን
ብዝሃነትን ለማስፋት የሚረዳው ጥምርነትን የመጨረሻውን ማስወገድ የሚቻልበት ብቸኛው መንገድ ነው፤ በዚህ እምነት ብቻ አዎንታዊ ነው
የብዙነት ማረጋገጫ የተወሰነ መሠረት ተሰጥቶታል፡ እግዚአብሔር ከነጠላ እና ከብዙ ቁጥር በላይ ቆሟል። 18 ሁለቱንም ይፈነዳል።
የመጽሐፍ ቅዱስ ፅንሰ-ሀሳብ መከላከያ
የሥላሴ
ሙስሊሞችም ሆኑ ክርስቲያኖች በእግዚአብሔር ውስጥ ቢያንስ አንድ አካል አለ ብለው ስለሚስማሙ ክርስቲያኖች አብ ብለው የሚጠሩት ሰው
እና ኢየሱስ ክርስቶስ አምላክ ወልድ ነው ለሚለው የክርስትና እምነት መከላከያ ሰጥተናል (ምዕራፍ 11 ይመልከቱ)፣ የሚቀረው ብቻ ነው። ስለ
እግዚአብሔር መንፈስ ቅዱስ አንድ ቃል ለመናገር.
ክርስቶስ የእግዚአብሔር ልጅ እንደሆነ የሚናገረው ከእግዚአብሔር የተገለጸው ይኸው መገለጥ፣ የእግዚአብሔር መንፈስ ወይም መንፈስ ቅዱስ
የሚባለውን ሌላ የእግዚአብሔር የሥላሴ አካልንም ይጠቅሳል። እርሱም ከአብና ከወልድ ጋር እኩል አምላክ ነው፣ እርሱም ደግሞ የተለየ አካል ነው።
የመንፈስ ቅዱስ አምላክነት በብዙ መንገዶች ተገልጧል። በመጀመሪያ፣ “እግዚአብሔር” ተብሎ ተጠርቷል (ሐዋ. 5፡3-4)። ሁለተኛ፣ የመለኮት
ባህሪያት አሉት፣ እንደ ሁሉን መገኘት (መዝ. 139፡7-12) እና ሁሉን አዋቂነት (1 ቆሮ. 2፡10-11)። ሦስተኛ፣ በፍጥረት ሥራ ከእግዚአብሔር
አብ ጋር ተቆራኝቷል (ዘፍ. 1፡2)። አራተኛ፣ እርሱ ከሌሎቹ የመለኮት አባላት ጋር በመዋጀት ሥራ ይሳተፋል (ዮሐ. አምስተኛ፣ ከሌሎቹ የሥላሴ
አካላት ጋር በአንድ በእግዚአብሔር “ስም” ሥር ተቆራኝቷል (ማቴ. 28፡18-20)። በመጨረሻም፣ መንፈስ ቅዱስ ከአብና ከወልድ ጋር
በክርስቲያናዊ በረከቶች ተገልጧል (2 ቆሮ. 13፡14)።
መንፈስ ቅዱስ አምላክነት ብቻ ሳይሆን የራሱ ባሕርይም አለው። በባህሪው ከእግዚአብሔር ጋር አንድ ነው በአካል ግን የተለየ ነው። እሱ የተለየ ሰው
እንደሆነ ከብዙ መሠረታዊ እውነታዎች ግልጽ ነው። መንፈስ ቅዱስ የተነገረው “እሱ ” በሚለው የግል ተውላጠ ስም ነው (ዮሐንስ 14፡26፤ 16፡13)። እሱ
የሚያደርጋቸው ሰዎች ብቻ ሊያደርጉ የሚችሉትን ለምሳሌ ማስተማር (ዮሐ. 14፡26፤ 1 ዮሐ. 2፡27)፣ በኃጢአት የተፈረደባቸውን (ዮሐ. 16፡
7-7) እና በኃጢአታችን ማዘን (ኤፌ. 4፡30) ናቸው። በመጨረሻም የ
መንፈስ ቅዱስ ሁሉንም የባህርይ መገለጫዎች አሉት እነሱም የማሰብ (1 ቆሮ. 2፡10-11) ፈቃድ (1 ቆሮ. 12፡11) እና ስሜት (ኤፌ. 4፡30)።
ሦስቱ የሥላሴ አካላት የተለያዩ አካላት መሆናቸውን እና አንድ እና አንድ አካል አለመሆናቸው እያንዳንዱ ሰው ከሌላው ተለይቶ መጠቀሱ ግልጽ
ነው። አንደኛ ነገር፣ አብና ወልድ እርስ በርሳቸው ይነጋገሩ ነበር። ወልድ ወደ አብ ጸለየ (ዮሐ. 17)። አብ ከሰማይ ስለ ወልድ ሲጠመቅ ተናገረ
18. ኢቢድ.
272 የክርስቲያን አመለካከት አዎንታዊ መከላከያ
(ማቴ. 3፡15-17) በእርግጥም መንፈስ ቅዱስ በአንድ ጊዜ ተገኝቶ ሦስት የተለያዩ አካላት መሆናቸውን በመግለጥ በአንድ ጊዜ አብረው ይኖራሉ።
በተጨማሪም፣ የተናጠል መጠሪያዎች (አብ፣ ወልድ እና መንፈስ) ያላቸው መሆኑ አንድ አካል እንዳልሆኑ ያሳያል። እንዲሁም፣ እያንዳንዱ የሥላሴ
አባል እነሱን ለመለየት የሚረዱን ልዩ ተግባራት አሏቸው። ለምሳሌ፡ አብ ድኅነትን አቀደ (ዮሐ. 3፡16፤ ኤፌ. 1፡4)። ወልድ በመስቀሉ ፈፀመው
(ዮሐ. 17፡4፤ 19፡30፤ ዕብ. 1፡1–2) እና ትንሣኤ (ሮሜ 4፡25፤ 1 ቆሮ. 15፡1-6)፣ መንፈስ ቅዱስም ይሠራበታል። ለአማኞች ሕይወት (ዮሐ.
3:5, ኤፌ. 4:30, ቲቶ. 3:5-7). ወልድ ለአብ ይገዛል (1 ቆሮ. 11፡3፤ 15፡28)፣ መንፈስ ቅዱስም ወልድን ያከብራል (ዮሐ. 16፡14)።
የሥላሴ ትምህርት በሰው ምክንያት ሊረጋገጥ አይችልም; የሚታወቀው በልዩ መገለጥ (በመጽሐፍ ቅዱስ) ስለተገለጸ ብቻ ነው። ነገር ግን
ከምክንያታዊነት በላይ ስለሆነ ብቻ ከምክንያት ጋር ይቃረናል ማለት አይደለም። የሙስሊም ምሁራን እንደሚያምኑት ምክንያታዊነት የጎደለው
ወይም እርስ በርሱ የሚጋጭ አይደለም።
አለመቃረን የፍልስፍና ህግ አንድ ነገር እውነት እና ሀሰት በአንድ ጊዜ እና በተመሳሳይ መልኩ ሊሆን እንደማይችል ያሳውቀናል። ይህ የሁሉም
ምክንያታዊ አስተሳሰብ መሠረታዊ ህግ ነው, እና የሥላሴ ትምህርት አይጥስም. በመጀመሪያ ሥላሴ ያልሆነውን በመግለጽ ይህንን ማሳየት
ይቻላል። ሥላሴ ማለት እግዚአብሔር ሦስት አካላት እና አንድ አካል በአንድ ጊዜ እና በተመሳሳይ መንገድ ብቻ ነው የሚለው እምነት አይደለም። ያ
ተቃርኖ ይሆናል። ይልቁንም በአንድ ተፈጥሮ ውስጥ ሦስት አካላት እንዳሉ ማመን ነው ። ይህ እንቆቅልሽ ሊሆን ይችላል, ግን ተቃርኖ አይደለም.
ይህም ማለት፣ ሙሉ በሙሉ ከመረዳት ችሎታ በላይ ሊሆን ይችላል፣ ነገር ግን ያለማቋረጥ የመያዝ አቅምን የሚጻረር አይደለም።
በተጨማሪም ሥላሴ በአንድ ባሕርይ ሦስት ባሕርይ ወይም በአንድ ባሕርይ ውስጥ ሦስት ባሕርይ አለ ብሎ ማመን አይደለም። ያ ተቃርኖ ይሆናል።
ይልቁንም ክርስቲያኖች በአንድ ማንነት ውስጥ ሦስት አካላት እንዳሉ ያረጋግጣሉ ። ይህ እርስ በእርሱ የሚጋጭ አይደለም ምክንያቱም በሰው
እና በፍሬም መካከል ያለውን ልዩነት ያሳያል። ወይም ነገሩን ከማይቃረኑ ሕግ አንፃር ስናስቀምጥ እግዚአብሔር አንድና ብዙ ሳለ በአንድ ጊዜ አንድና
ብዙ አይደለም
ስሜት. እሱ በባህሪው አንድ ነው ነገር ግን በባህሪው ብዙ ነው። ስለዚህ
በሥላሴ አስተምህሮ ውስጥ ምንም ዓይነት አለመግባባት
ሕግ መጣስ የለም። ምናልባት የሥላሴን ምሳሌነት
ለመረዳት ይረዳል. እግዚአብሔር አንድ ማንነት አለው ስንል ሥላሴ ማን (አብ)
ሦስት በ per
ምንድን
ልጆች አንድ ምን እና ሦስት ማን አለው ማለታችን ነው። የሚከተለውን ሥዕላዊ መግለጫ ተመልከት።
ማን 3 ማን 2
ሦስቱ ማን (አካላት) (ወልድ) (መንፈስ ቅዱስ) መሆናቸውን አስተውል
እያንዳንዱ ምን (ምንነት) ተመሳሳይ ነው። ስለዚህ
የሥላሴ መከላከያ 273 _
እግዚአብሔር የባህሪ አንድነት ነው ከብዙ ሰዎች ጋር። እያንዳንዱ ሰው የተለየ ነው, ነገር ግን አንድ የጋራ ተፈጥሮ ይጋራሉ.
እግዚአብሔር በንብረቱ አንድ ሲሆን በግንኙነቱ ግን ሦስት ነው። አንድነቱ በባህሪው ነው (እግዚአብሔር ማለት ነው) እና ብዙነት በእግዚአብሔር
አካላት ውስጥ ነው (እንዴት እንደሚዛመድ)። ይህ ብዙ ግንኙነት ውስጣዊ እና ውጫዊ ነው. በሥላሴ ውስጥ እያንዳንዱ አባል በተወሰነ መንገድ
ከሌላው ጋር ይዛመዳል። ለምሳሌ አብ ከወልድ ጋር በአብነት ይዛመዳል ወልድ ደግሞ ከአብ ጋር በወልድ ይዛመዳል። ያ በሥላሴ መኳኳል ውጫዊና
ውስጣዊ ግንኙነታቸው ነው። ደግሞም አብ መንፈስን ይልካል መንፈስም ስለ ወልድ ይመሰክራል (ዮሐ. 14፡26)። በመለኮት አንድነት ውስጥ
በመሳተፍ ተግባራቸው እነዚህ ናቸው። እያንዳንዳቸው ከሌላው ጋር የተለያየ ግንኙነት አላቸው, ነገር ግን ሁሉም ተመሳሳይ ይዘት ያላቸው ናቸው.
የሥላሴ ንጽጽር ፍጹም አይደለም ፣ ግን አንዳንዶቹ ከሌሎቹ የተሻሉ ናቸው። በመጀመሪያ, አንዳንድ መጥፎ ምሳሌዎች ውድቅ መሆን አለባቸው.
ሥላሴ ሦስት ማያያዣዎች እንዳሉበት ሰንሰለት አይደለም ። እነዚህ ሦስት የሚለያዩና የሚለያዩ ክፍሎች ናቸውና፤ እግዚአብሔር ግን አልተለየም
ወይም አይለያይም። እግዚአብሔርም እንደ አንድ ተዋንያን በተውኔት ውስጥ ሦስት የተለያዩ ክፍሎችን እንደሚጫወት አይደለም። እግዚአብሔር
በተመሳሳይ ሦስት አካላት ነውና አንድ ሰው ሦስት ተከታታይ ሚናዎችን የሚጫወት አይደለም። እንዲሁም እግዚአብሔር እንደ ሦስቱ የውሃ
ግዛቶች አይደለም: ጠንካራ, ፈሳሽ እና ጋዝ. በተለምዶ ውሃ በሦስቱም ግዛቶች ውስጥ በአንድ ጊዜ አይደለም, ነገር ግን እግዚአብሔር ሁልጊዜ
በአንድ ጊዜ ሦስት አካላት ነው. እንደሌሎች መጥፎ ምሳሌዎች፣ ቢያንስ ይህ ትሪቲዝምን አያመለክትም። ሆኖም፣ ሞዳሊዝም በመባል
የሚታወቀውን ሌላ መናፍቅ ያንጸባርቃል።
በጣም የተሳሳቱ የሥላሴ ምሳሌዎች ሥላሴነት በእውነት ትሪቲዝም ነው የሚለውን ክስ ይደግፋሉ። ይበልጥ አጋዥ የሆኑት ንጽጽሮች በአንድ ጊዜ
ብዙነትን ሲያሳዩ አንድነትን ያቆያሉ። ለዚህ መግለጫ የሚስማሙ ብዙ አሉ።
የሥላሴ ሒሳባዊ ምሳሌ። ከላይ እንደተገለጸው ፣ እግዚአብሔር እንደ 1 3 (1x1x1) ነው። ልብ በሉ ሶስት ናቸው ግን አንድ ብቻ ነው እኩል
ናቸው እንጂ ሶስት አይደሉም። ይህ በትክክል በእግዚአብሔር ውስጥ ያለው፣ ማለትም አንድ አምላክ የሆኑ ሦስት አካላት ናቸው። እርግጥ ነው፣ ስለ
ሥላሴ የሚገልጽ አንድም ምሳሌ ፍጹም አይደለም፣ ነገር ግን ይህ የሚያሳየው በማይከፋፈል የሐሳብ ልውውጥ ውስጥ እንዴት ሦስት እና አንድ
በአንድ ጊዜ ሊሆኑ እንደሚችሉ ነው። በዚህ መልኩ ሲታይ የሥላሴ ጥሩ ምሳሌ ነው።
የሥላሴ ጂኦሜትሪክ ምሳሌ።
ምናልባትም በብዛት ጥቅም ላይ የዋለው ስዕላዊ መግለጫ
የሥላሴ አንድነት ትሪያንግል ነው። ብዙውን ጊዜ በዚህ
ቅፅ ውስጥ ተቀምጧል. አንድ ሶስት ማዕዘን ብቻ እንዳለ
ወን
ያስተውሉ, ነገር ግን ሶስት ማዕዘኖች አሉ. እኔም መንፈስ
አባት '' ድ
አስተውያለሁ ፣ ሶስት ማዕዘን ካለ፣ እነዚህ ማዕዘኖች ቅዱስ
ልጅ
የማይነጣጠሉ እና በአንድ ጊዜ መሆን አለባቸው። በዚህ
ረገድ ጥሩ ምሳሌ ነው-
እግዚአብሔር ነው።
አይደለም _
274 የክርስቲያን አመለካከት አዎንታዊ መከላከያ
የሥላሴ አንድነት. እርግጥ ነው አብን።
ትሪያንግል ውሱን ነው እና እግዚአብሔር ማለቂያ የለውም፣ ስለዚህ ፍጹም ምሳሌ አይደለም። ነገር ግን ለነጥቡ ይህን ለማድረግ እየሞከረ ነው
ዓላማውን በሚገባ ያገለግላል. እንዲሁም, b y መለኮታዊ
ክብ የሚነካ (ግን የማይደራረብ) ከታችኛው መንፈስ
ተፈጥሮ ወንድ ልጅ
ግራ ኮር- ቅዱስ
በሦስት ማዕዘኑ ውስጥ ፣ አንዳንድ ምስጢራት - የሰው
ልጅ ተፈጥሮ የክርስቶስ ሁለቱ ተፈጥሮዎች ከማን 1 አንድ
አካል ጋር ካለው ግንኙነት ሊወሰዱ ይችላሉ። ክርስቶስ ተፈጥሮ (አባት)
አንድ አካል መሆኑን መጠቆም አለብን (የታችኛው ግራ
ነጥብ 1
ትሪያንግል), ገና ሁለት ና- ምን አለው ተፈጥሮ)
ቱሪስቶች. አምላካዊ ተፈጥሮው ሶስትያን ነው፣ እና
የሰው ተፈጥሮው የሚነካው ክብ ነው ። በዚያን ጊዜ አንድ
(የሰው ተፈጥሮ )
ይሆናሉ። ማለትም ሁለቱ ባህሪያቱ በአንድ ሰው ውስጥ 2
የተዋሃዱ ናቸው ማለት ነው። ወይም በአንቀጹ
ማን 2 (ልጅ)
(መንፈስ ቅዱስ)
ምንድን
ከላይ ካለው አብነት በክርስቶስ በዚያ
ሁለት ናቸው አንድም ናቸው በአላህ ውስጥ ግን ሦስት የማና አንድ ምን አሉ።
በሁለቱ የክርስቶስ ተፈጥሮዎች መካከል ያለውን ግንኙነት በሥዕላዊ መግለጫዎች ውስጥ ላለመመልከት ሁለት መንገዶች እንዳሉ መጠቆም
አለበት ። በኦርቶዶክስ ክርስቲያኖች እያንዳንዳቸው እንደ መናፍቅ ይቆጠራሉ።
Monophysite ስህተት የኔስቶሪያን ስህተት
ሰው
ተፈጥሮ
ክበቡ ከሦስት ማዕዘኑ ጋር በሚደራረብበት በመጀመሪያው ሥዕል ላይ የክርስቶስን ሁለቱን ተፈጥሮዎች የሚያደናግር አንድ ወጥ ኑፋቄ አለን። ይህ
የክርስቶስ መለኮታዊ ተፈጥሮ ገደብ የለሽ እና የሰው ልጅ ተፈጥሮም ውሱን ስለሆነ መናፍቅነት ብቻ ሳይሆን ከንቱነትም ነው። እና ማለቂያ
የሌለው ውሱን ፣ ገደብ የለሽ ውሱን መሆን አይቻልም።
ክብ እና ትሪያንግል እንኳን የማይነኩበት ሁለተኛው ሥዕላዊ መግለጫ ንስጥሮሳዊ ኑፋቄ ነው፣ እሱም ሁለት አካላትን እና ሁለት ተፈጥሮዎችን
ያሳያል።
የሥላሴ መከላከያ 275
ክርስቶስ. ይህ ከሆነ ክርስቶስ ነፍሱን በመስቀል ላይ በሠዋ ጊዜ መለኮት የሆነው የእግዚአብሔር ልጅ ለእኛ ሲል የሞተው ሰው አልነበረም። በዚህ
ሁኔታ፣ የክርስቶስ የስርየት መስዋዕት መለኮታዊ ዋጋ አይኖረውም እናም ለኃጢአታችን ጠቃሚ ሊሆን አይችልም። እግዚአብሔርም ሰውም
የሆነው አንድ እና አንድ አካል ስለ ኃጢአታችን በመስቀል ላይ ቢሞት ብቻ ነው መዳን የምንችለው። ኢየሱስ አምላክም ሰው ካልሆነ በስተቀር
እግዚአብሔርንና ሰውን ማስታረቅ አይችልምና። መጽሐፍ ቅዱስ ግን “አንድ እግዚአብሔር አለና በእግዚአብሔርና በሰው መካከል ያለው
መካከለኛው ደግሞ አንድ አለ እርሱም ሰው የሆነ ክርስቶስ ኢየሱስ አለ ” (1 ጢሞ. 2፡5) በማለት በግልጽ ይናገራል።
ክርስቶስ አንድ ማን (ሰው) ሁለት ምን (ተፈጥሮ) ያለው በመሆኑ፣ አንድ ጥያቄ ስለ እርሱ በተነሳ ቁጥር በሁለት ጥያቄዎች መከፈል አለበት፣
አንደኛው ለእያንዳንዱ ተፈጥሮ የሚተገበር ነው። ለምሳሌ ደከመው? መልስ: እንደ እግዚአብሔር, አይደለም; እንደ ሰው, አዎ. ክርስቶስ ተራበ
እንዴ? በመለኮታዊ ተፈጥሮው, አይደለም; በሰው ተፈጥሮው አዎን. ክርስቶስ ሞቷልን? በሰው ተፈጥሮው ሞቷል። በመለኮታዊ ማንነቱ ግን
አልሞተም። የሞተው ሰው አምላክ ነው, ነገር ግን አምላክነቱ አልሞተም.
ይህ ተመሳሳይ አመክንዮ በሙስሊሞች ለሚነሱ ሌሎች ሥነ-መለኮታዊ ጥያቄዎች ሲተገበር ተመሳሳይ መልስ ይሰጣል። ኢየሱስ ሁሉንም ነገር
ያውቃል? እግዚአብሔር ሁሉን አዋቂ ነውና እንዳደረገ። ነገር ግን ኢየሱስ እንደ ሰው የዳግም ምጽአቱን ጊዜ አላወቀም እንዳለ (ማቴ. 24፡36) እና
በልጅነቱ "በጥበብ ያደገ" (ሉቃ. 2:52) ስለ ሆነ ሁሉንም ነገር አያውቅም ነበር.
ሌላው በተደጋጋሚ የሚጠየቀው ጥያቄ፡- ኢየሱስ ኃጢአት ሊሠራ ይችላል? መልሱ አንድ ነው፡ እንደ እግዚአብሔር ኃጢአት ሊሠራ አይችልም
ነበር; እንደ ሰው ኃጢአት መሥራት ይችል ነበር (ነገር ግን አላደረገም)። እግዚአብሔር ኃጢአት አይሠራም። ለምሳሌ፣ መጽሐፍ ቅዱስ
“እግዚአብሔር ሊዋሽ አይችልም” (ዕብ. 6፡18፤ ቲቶ 1፡2) ይላል። ሆኖም ኢየሱስ “እንደ እኛ የተፈተነ ከኃጢአት በቀር በነገር ሁሉ ተፈትኗል”
(ዕብ. 4፡15)። ይህም ማለት ኃጢአትን ባይሠራም (2 ቆሮ. 5፡21፤ 1 ጴጥ. 1፡19፤ 1 ዮሐ. 3፡3) በእውነት ተፈትኗል ስለዚህም ኃጢአት መሥራት
ይቻል ነበር። ያ ባይሆን ፈተናው ግርግር ይሆን ነበር። ኢየሱስ ነፃ የመምረጥ ኃይል ነበረው፤ ይህ ማለት ምንም ዓይነት የሥነ ምግባር ምርጫ
ቢያደርግ ከዚህ የተለየ ማድረግ ይችል ነበር ማለት ነው። ይህም ማለት ኃጢአትን ላለመሥራት ሲመርጥ (ሁልጊዜ የነበረ) ሰው ሆኖ ኃጢአት ሊሠራ
ይችል ነበር (ነገር ግን አላደረገም)።
እያንዳንዱን የክርስቶስን ጥያቄ ለሁለት መክፈል እና ወደ እያንዳንዱ ተፈጥሮ ማጣቀስ በምስጢር የተሸፈኑ ብዙ ሥነ-መለኮታዊ እንቆቅልሾችን
ይከፍታል። እናም በክርስቲያኖች ላይ በሙስሊሞች እና በሌሎች ኢ-አማኒዎች የሚበረታቱትን አመክንዮአዊ ቅራኔዎችን ለማስወገድ ያስችላል።
የሥላሴ ሥነ ምግባራዊ ምሳሌ ። በቅዱስ አውግስጢኖስ የተጠቆመ አንድ ምሳሌ ሥላሴን በማብራት ዋጋ አለው። መጽሐፍ ቅዱስ
“እግዚአብሔር ፍቅር ነው” (1 ኛ ዮሐንስ 4፡16) በማለት ይነግረናል ። ፍቅር ግን ፍቅረኛን፣ የተወደደውን (የተወደደውን) እና በመካከላቸው ያለውን
የፍቅር መንፈስ ስለሚያካትት ፍቅር ሦስትነት ነው። ይህንን በሥላሴ ላይ ተግባራዊ ለማድረግ አብ ፍቅረኛ ነው; ወልድ የተወደደ ነው (ማለትም፣
የተወደደው)፣ መንፈስ ቅዱስ ደግሞ የፍቅር መንፈስ ነው። ፍቅር ግን አንድ ነው - ሶስት ውስጥ
276 የክርስቲያን አመለካከት አዎንታዊ መከላከያ
አንድ. ይህ ምሳሌ ከሰዎች ብቻ የመነጨ ፍቅርን ስለሚጨምር ይህ ምሳሌ ግላዊ የመሆን ጥቅም አለው።
አንትሮፖሎጂካል ስዕላዊ መግለጫ. ሰው የተፈጠረው በእግዚአብሔር አምሳል ስለሆነ (ዘፍ. 1፡27) በሰው ልጆች ውስጥ ከሥላሴ ጋር አንድ
ዓይነት መመሳሰል ቢኖረው ምንም አያስደንቅም። በመጀመሪያ ፣ ትሪኮቶሚ (ሰው አካል ፣ ነፍስ እና መንፈስ መሆኑን) ለመካድ እንወዳለን ተገቢ
ምሳሌ
ሥላሴ። እውነት ቢሆንም (እና ብዙ ክርስቲያኖች ፍትሃዊ የአካል እና የነፍስ ልዩነት ሲሉ አይቀበሉትም) መጥፎ ምሳሌ ነው። አካልና ነፍስ በሞት
ሊለያዩ ይችላሉ (2 ቆሮ. 5፡8፤ ፊልጵ. 1፡23፤ ራዕ. 6፡9) የሥላሴን ማንነትና አካላት ግን ሊለያቸው አልቻለም።
በሰዎች ተፈጥሮ ላይ የተመሰረተው የተሻለ ምሳሌ ቀደም ሲል እንደተገለጸው በአእምሯችን መካከል ያለው ግንኙነት፣ ሀሳቦቹ እና የእነዚህን ሃሳቦች
በቃላት መግለጽ ነው። በሦስቱም መካከል ማንነት ሳይኖር አንድነት እንዳለ ግልጽ ነው። ከዚህ አንጻር ሥላሴን ይገልጻሉ።
ኢስላማዊ ምሳሌዎች። ምናልባት ለሙስሊሙ አእምሮ ያለው የመለኮት ብዙነት ምሳሌ ቀደም ሲል እንደገለጽነው (በምዕራፍ 11) በቁርኣንና
በእግዚአብሔር መካከል ያለው ግንኙነት ነው ። አንድ የእስልምና ሊቅ እንደገለጸው ቁርኣን "የመለኮታዊ ፈቃድ መግለጫ ነው. በክርስትና ውስጥ
ከማንኛውም ነገር ጋር ማወዳደር ከፈለጋችሁ ከራሱ ከክርስቶስ ጋር ማወዳደር አለባችሁ. ክርስቶስ በሰዎች መካከል የመለኮት መግለጫ ነበር,
መገለጥ ነበር. የአላህ ፈቃድ ይህ ነው ቁርኣን ነው። 19 የኦርቶዶክስ ሙስሊሞች ቁርአን ዘላለማዊ እና ያልተፈጠረ ነው ብለው ያምናሉ፣ነገር ግን
እሱ ከእግዚአብሔር ጋር አንድ አይነት አይደለም ነገር ግን እንደ እግዚአብሔር የማይጠፋ የእግዚአብሔር አእምሮ መግለጫ ነው። በእርግጥ፣
በአንድነት ውስጥ ብዙነት እዚህ አለ፣ ከእግዚአብሔር ሌላ የሆነ ነገር ግን ከእግዚአብሔር ጋር አንድ የሆነ። በእርግጥም የሙስሊም ሊቃውንት
ከክርስቲያናዊ አስተምህሮ የክርስቶስ አምላክነት አስተምህሮ ጋር መመሳሰልን ማየታቸው የዚህን ምሳሌ ጥቅም ያሳያል። ለሙስሊሞች አንድ
አምላክ ብቻ እንጂ ሁለት ዘላለማዊ እና ያልተፈጠሩ ነገሮች እንዳሉ ያምናሉ። ክርስቲያኖችም ሦስት ያልተፈጠሩ እና ዘላለማዊ አካላትን ይይዛሉ
ግን አንድ አምላክ ብቻ ነው።
በተጨማሪም፣ አንዳንዶች መሐመድ ነብይ፣ ባል እና መሪ መሆኑን በአንድ ጊዜ ጠቁመዋል። ታዲያ ለምንድነው ሙስሊም በእግዚአብሔር ውስጥ
ያለውን የብዙሃነት ተግባራት (ግለሰቦችን) ሃሳብ ውድቅ የሚያደርገው። በአንድነት ውስጥ ያለው ብዙነት ከእግዚአብሔር ጋር እንደሚገናኝ ሁሉ
የማይታወቅ ለመሆኑ በእስላማዊው ሥርዓት ውስጥ በጣም ማረጋገጫው ነው። በተመሳሳይ ሁኔታ ሙስሊሞች የሥላሴን ትምህርት የማይረባ ነው
ብለው የሚክዱበት ምንም ምክንያት የለም።
ማጠቃለያ
በእስልምና እና በክርስትና መካከል ያለው ልዩነት እምብርት ያለው የክርስትና ትምህርት የሥላሴ ትምህርት ነው። ሙስሊሞች መጽሐፍ ቅዱሳዊም
ሆነ ለመረዳት የማይቻል ነው ብለው ይቃወማሉ። ነገር ግን ያንን ለመጠበቅ ሲባል አይተናል
19. ዩሱፍ ኬ ኢቢሽ “ሙስሊሙ በቁርአን ይኖራል” በሚል ርዕስ ባወጣው መጣጥፍ
ዋዲ ፣ 14
የሥላሴ መከላከያ 277
ቀደም ሲል ከዐውደ-ጽሑፉ ውጪ የመጽሐፍ ቅዱስ ጽሑፎችን ጠምዘዋል። እና የኋለኛውን ለመያዝ ፣ ለእሱ ወጥነት ያለው ፣ ግልጽ የሆኑ
አመክንዮአዊ ልዩነቶችን ብቻ ሳይሆን ቁርኣንን ከእግዚአብሔር ጋር ስላለው ግንኙነት ያላቸውን አመለካከት ውድቅ ማድረግ አለባቸው። ባጭሩ
የሥላሴን ትምህርት ውድቅ ለማድረግ ምንም በቂ ምክንያት የለም። በተጨማሪም፣ ክርስቶስ በእርግጥም የእግዚአብሔር ልጅ እንደሆነ (በምዕራፍ
11 ላይ) ማስረጃ አቅርበናል። ስለዚህ ክርስቲያናዊ ሥላሴነት፣ በአምላክነትና በእግዚአብሔር ፍጥረት ውስጥ ያለው የእርስ በርስ ግንኙነት ባለ
ጠግነት፣ መካን እና ግትር ከሆነው የሙስሊም አሀዳዊ እምነት የበለጠ ተመራጭ ነው።

13
በመስቀሉ የመዳን መከላከያ
ቀደም ሲል እንዳየነው (በምዕራፍ 6) የእስልምና ሥነ-መለኮት በተሰቀለውና በተነሣው ክርስቶስ ላይ የተመሠረተውን በእምነት የሚገኘውን በጸጋ
መዳንን በኃይል ይቃወማል። ሙስሊሞች የኦርቶዶክስ ክርስትናን የመዳን አመለካከት የማይቀበሉ ብዙ ምክንያቶች አሉ ነገርግን በርካቶች
ተለይተው ይታወቃሉ።
በመጀመሪያ፣ ሰዎች በተፈጥሯቸው ኃጢአተኞች መሆናቸውን እና መዳን እንደሚያስፈልጋቸው ይጠቁማል፣ ነገር ግን እስልምና የክርስትናን
የርኩሰት አስተምህሮ በግልጽ ይቃወማል። ሁለተኛ፣ ኢየሱስ አምላክ-ሰው ሆኖ በመሞቱ በሰው ልጆችና በእግዚአብሔር መካከል እርቅን ያመጣ
የእግዚአብሔር ልጅ ነው የሚለውን የክርስቲያኖች አባባል ውድቅ ያደርጋል። ሦስተኛ፣ እግዚአብሔር ነቢይ እንደ ስቅለት ያለ አሳፋሪ ሞት
እንዲሰቃይ መፍቀዱ የሚለው ሐሳብ፣ እግዚአብሔር ለልዩ አገልጋዮቹ የሚሰጠውን እንክብካቤ ከሚለው እስላማዊ ጽንሰ ሐሳብ ጋር የሚቃረን
ነው።
ክራግ እንዲህ ሲል ጽፏል.
ቁርኣን ስለ ኢየሱስ ከነገረው በመነሳት በአጠቃላዩ አንባቢ ላይ ያለው ቅጽበታዊ ግንዛቤ አጭር ነው። . . . በአንዳንድ ዘጠና ጥቅሶች ወሰን ውስጥ
በአጠቃላይ ከስልሳ አራት የማያንሱ ጥቅሶች የተራዘሙ እና በከፊል የተባዙ የትውልድ ታሪኮች መሆናቸው የበለጠ አስገራሚ ነው። እዚህ አንዳንድ
መደጋገም አጠቃላይ ድምሩን የበለጠ ይቀንሳል። ብዙ ጊዜ የአዲስ ኪዳን ወንጌሎች የፍትወት ትረካዎች ከመግቢያ ጋር እንደነበሩ ተስተውሏል።
በቁርኣን ውስጥ ያለው የኢየሱስ ዑደት የተዳከመ ተከታይ ያለው የትውልድ ትረካ ነው ሊባል ይችላል።
1. ክራግ፣ ኢየሱስ እና ሙስሊሙ፣ 25-26.
278
በመስቀል የመዳን መከላከያ 279
ክራግ አክሎ "ኢየሱስ የተወሰነ ነበር - አንዳንዶች የተወሰነ ይላሉ - የአይሁድ ተልዕኮ በቁርዓን ውስጥ አጽንዖት ተሰጥቶታል። የሁሉም ጊዜያት እና
ቦታዎች መሐመድ 'የነቢያት ማኅተም' የሆነው መሐመድ ብቻ ነው።" ስለዚህም “ክርስትና በኢየሱስ ላይ ‘አነበበው’ የተባለው ‘ሁለንተናዊ
ዓለም’፣ ይህንን ይበልጥ ግልጽ የሆነውን የአይሁድ ጥሪ በመጣስ፣ የኢየሱስ ወንጌልን ከሴማዊነት ማጉደል አንዱ አካል ተደርጎ ይታያል፣ እሱም
የጥንቷ አህዛብ ቤተክርስቲያን ነው። 2
ብዙ የምዕራባውያን ሊቃውንት መሐመድ በመስቀል በኩል ያለውን የክርስትናን የመዳን ትምህርት ውድቅ ያደረገበት ምክንያት በታሪክ ውስጥ
ዋነኞቹ ነቢያት በጠላቶቻቸው ላይ ድል ሲያደርጉ ቆይተዋል። የእግዚአብሔር ክርስቶስ በጠላቶቹ በመስቀል ላይ ቢገደል ለእግዚአብሔር ነቢይ
የማይታዘዙ ሰዎች ድል አላደረጉም የሚለው የዘወትር የቁርዓን ጭብጥ ምን ይሆን ነበር? መስቀሉ መግባቱ ዓመፀኞች በመጨረሻ በጻድቃን ላይ
ድል እንዳደረጉ እውቅና አይደለምን? 3
በክርስቶስ መስዋዕት ሞት እና ትንሳኤ ስለ መዳን እስላማዊ ግንዛቤ እንነጋገራለን ። ከዚያም ከክርስቲያናዊ እይታ አንጻር ትችቶችን በማቅረብ
አመለካከታቸውን እንገመግማለን።
የሙስሊም አለመግባባቶች
የክርስቲያን ማዳን
ሙስሊሞች፣ ክርስቲያኖች እንደሚያምኑት፣ በድንግል መወለድ፣ እንዲሁም በክርስቶስ ሞት፣ ትንሳኤ፣ ዕርገት እና ዳግም ምጽአት፣ እነዚህን
አሳሳች መመሳሰሎች በቀላሉ መግለጽ ቀላል ነው። የክርስትና እምብርት (1 ቆሮ. 15፡1-6) ኢየሱስ ለሰው ልጆች ኃጢአት በመስቀል ላይ
እንደሞተ እና ከሶስት ቀን በኋላ እንደተነሳ ማመን ነው። እስልምና ግን ይህንን አስተምህሮ ውድቅ አድርጎታል። አብዛኞቹ ሙስሊሞች ኢየሱስ
በመስቀል ላይ መሞቱን አያምኑም, እና ማንም በዚያ የዓለምን ኃጢአት ቅጣት እንደከፈለ አያምኑም. በተጨማሪም፣ እስልምና የክርስቶስን
ትንሳኤ ቢያስተምርም፣ በመጨረሻው ቀን እንደ አጠቃላይ ትንሳኤ አካል ብቻ ነው የሚታየው። ስለዚህ ኢየሱስ በምድር ላይ ከኖረ በኋላ ወደ
ሰማይ እንዳረገ ቢያምኑም አብዛኞቹ ከማረጉ በፊት ከሞት እንደተነሳ አያምኑም። ከተሰቀለ ከሦስት ቀናት በኋላ እንደ ተነሣ ማንም አያምንም።
እንደውም ማንም ሙስሊም ሊቃውንት ማለት ይቻላል ክርስቶስ እንደተሰቀለ እና የተወገዙትም መናፍቃን ናቸው ብሎ አያምንም።
በተጨማሪም ለሙስሊሞች የክርስቶስ ዳግም ምጽአት ክርስቲያኖች እንደሚያምኑት በምድር ላይ መንግሥት ለመመስረት ሳይሆን ክርስቲያኖች
መሐመድን እንዲከተሉ ለመንገር ነው። እንደ አንድ የሙስሊም ወግ “የመርየም ልጅ ዒሳ ወደ ምድር ይወርዳል፣ ያገባል፣ ይወልዳል፣ 45 ዓመትም
ይኖራል፣ ከዚያም ሞቶ ከእኔ ጋር [መሐመድ] በመቃብሬ ይቀበራል።
2. ኢቢድ., 27.
3. ቤል, 154.
280 የክርስቲያን አመለካከት አዎንታዊ መከላከያ
ከዚያም የመርየም ልጅ ዒሳ እኔም እና እኔ ከመቃብር በአቡበክርና በዑመር መካከል እንነሳለን።” 4
የሙስሊም ምሁር ሼክ አህመድ ዛኪ ያማኒ "በክርስቲያኖች እና በሙስሊሞች መካከል በተካሄደው ታላቅ ክርክር ... ምንም አይነት ምክንያታዊ
ንግግር ሁለቱን ወገኖች ሊያቀራርቡ የማይችሉበት መሰረታዊ መርሆች አሉ እና ስለዚህ አለመግባባት መኖር አለበት. መታወቅ" ስለዚህም "እንደ
ሥላሴ፣ የክርስቶስ መለኮትነት እና ስቅለት ያሉ ጉዳዮች፣ በክርስትና እምነት ውስጥ ዋና አካል የሆኑት ጉዳዮች በእስልምና እምነት ውስጥ ምንም
ቦታ የላቸውም፣ በቁርኣን ሙሉ በሙሉ ውድቅ ተደርገዋል።" 5 ሙስሊሞች በክርስቶስ ስቅለት ማመንን በጣም ስለሚቃወሙ አንዳንዶች አጋንንት
ብለው ይጠሩታል። ኢብኑ ተይሚያ “የመጀመሪያው የጋኔን ግብ ሰዎችን የተሳሳተ መረጃ በማድረስ ሰዎችን መምራት ነው፣ እሱ የተሰቀለው
ክርስቶስ መሆኑን ለሐዋርያቱ የነገራቸው ሰው ነው። 6
ሙስሊም ስለ ክርስቶስ ሞት የተሳሳተ ግንዛቤ
የሙስሊም ስቅለትን አለመግባባት በኢብኑ ተይሚያ አባባል ይወክላል፡- “ከክርስቲያኖች አንድ ስንኳ ከእነርሱ ጋር (አይሁዶች) ምስክር
አልነበረውም። ይልቁንም ሐዋርያት በፍርሃት ርቀው ቆዩ እንጂ አንዳቸውም ስቅለቱን አይቶ አላየም። ." 7 ይህ በእርግጥ ሐሰት እና አሳሳች ነው።
ሐሰት ነው ምክንያቱም የወንጌል መዛግብት ሐዋርያው ዮሐንስ በስቅለቱ ወቅት በዚያው በመስቀል አጠገብ ቆሞ እንደነበር ይናገራል (ዮሐ. 19፡
26፤ ዝከ. 20፡20-25)። ጴጥሮስም በሩቅ ሊሆን ይችላል (ማርቆስ 14፡54 ተመልከት)። ከዚህም በተጨማሪ በመስቀል ላይ ሌሎች የክርስቶስ
ተከታዮች ነበሩ ፡ የኢየሱስ እናት ማርያም (ዮሐ. 20፡25-26) እና ሌሎች ሴቶች (ሉቃስ 23፡27፤ ዮሐንስ 19፡25)። አሳሳች ነው ምክንያቱም
አንድ ሰው ኢየሱስ በመስቀል ላይ መሞቱን ሐዋርያቱ እስካልነበሩ ድረስ እርግጠኛ መሆን እንደማይችል ስለሚገልጽ ነው። በሞት ቅጣት የተከሰሱት
የሮማውያን ወታደሮች የክርስቶስን ሞት በታማኝነት ለመወጣት በቂ ምስክር ነበሩ። በሙያቸው የተገደሉ እና ሰዎችን መግደል ለምደው ነበር።
ከዚህም በተጨማሪ በመስቀል አጠገብ ያሉትን ሁለቱ ወንበዴዎች (ማቴ. 27:38)፣ ሕዝቡ (ማቴ. 27:39) “ እጅግ ብዙ ሕዝብ ” (ሉቃስ 23:27)
እና አይሁዳዊው-
4. AR L Doi፣ የነቢዩ ኢየሱስ ሁኔታ በእስላም-II፣ በሙስሊም የዓለም ሊግ ጆርናል (ሰኔ 1982)፣ 23. በእስልምና ወግ (ድምፅ ሐዲስ) መሐመድ እንዲህ አለ፡- “የወንድ
ልጅ ልጅ መሆኑ እየተጠባበቀ ነው። ማርያም እንደ ጻድቅ ዳኛ፣ ጻድቅ ኢማም ሆና በመካከላችሁ ትወርዳለች ። መስቀሉን ይሰብራል፣ አሳማውን ይገድላል፣
ለሙስሊም ገዥዎች ከለላ በሚሰጣቸው ከሀዲዎች ላይ የጂዝያ ልዩ ግብር ያስገድዳል ።” ኢብኑ ተይሚያ፣ 306
5. አህመድ ዛኪ ያማኒ፣ በዋት፣ እስልምና እና ክርስትና ዛሬ፣ ix–x.
6. ኢብኑ ተይሚያ፡ 110።
7. ኢቢድ., 305.
በመስቀል የመዳን መከላከያ 281
(ማቴ. 27፡41)፣ እርሱን በመጥላቸው ምክንያት ኢየሱስ በዚያ መገደሉን ለማረጋገጥ በቂ ምክንያት ነበራቸው። ምንም እንኳን ከኢየሱስ
ተከታዮች መካከል አንዳቸውም ባይኖሩ እና ብዙዎቹም ቢኖሩ - ሌሎች ብዙ የስቅለት ምስክሮች የእሱን ሞት እውነታ ለማረጋገጥ ከበቂ በላይ
በሆነ ነበር።
ኢየሱስ በመስቀል ላይ በሥጋ እንደሞተ የሚያሳዩት ማስረጃዎች እጅግ በጣም ብዙ ናቸው። አንደኛ፣ ብሉይ ኪዳን አስቀድሞ ተናግሮታል (ኢሳ.
53፡5-10፤ መዝ. 22፡16፤ ዳን. 9፡26፤ ዘካ. 12፡10) እና ኢየሱስ ስለ መሲሑ የተነገሩትን የብሉይ ኪዳን ትንቢቶች ፈጽሟል (ማቴ. 4) 14፤
5:17-18፤ 8:17፤ ዮሐንስ 4:25-26፤ 5:39)። በተጨማሪም፣ ኢየሱስ አስቀድሞ ደጋግሞ አሳውቋል (ማቴ. 12:40፤ 17:22-23፤ 20:18፤
ማር. 10:45፤ ዮሐንስ 2:19-20፤ ዮሐ. 10:10-11)። ደግሞም የትንሣኤው ትንቢቶች ሁሉ (መዝ. 16፡10፤ ኢሳ. 26፡19፤ ዳን.
12:2; ዮሐንስ 2:19-21; ማቴ. 12:40; 17፡22-23) የሚሞተው በመሞቱ ላይ ነው። የሚነሳው ሬሳ ብቻ ነው። ከዚህም በላይ የኢየሱስ
የጉዳት ዓይነትና መጠን መሞቱን የሚያመለክት ሲሆን ይህም የስቅለት ሂደት መሞቱን ያረጋግጣል። በተመሳሳይም የኢየሱስን ጎኑ በጦሩ መወጋቱ፣
ከዚህም “ደምና ውኃ” (ዮሐንስ 19፡34) በሥጋ መሞቱን የሚያሳይ የሕክምና ማስረጃ ነው። ደግሞም፣ ኢየሱስ በዚያው ቅጽበት፣ “አባት ሆይ፣
መንፈሴን በእጅህ አደራ እሰጣለሁ” በማለት የራሱን ሞት ተናግሯል (ሉቃስ 23፡46፤ ዮሐንስ 19፡30)። የኢየሱስም የሞት ጩኸት በአጠገቡ
በቆሙት ተሰምቷል (ዮሐ. 19፡47-49)። ከዚህም በላይ መስቀልንና ሞትን የለመዱት የሮማውያን ወታደሮች ኢየሱስን ሞተዋል ብለው ነገሩት
(ዮሐ.
19፡33)። በዚህ ሁሉ ላይ ጲላጦስ ሬሳውን ለዮሴፍ ከመሰጠቱ በፊት ኢየሱስ መሞቱን ለማረጋገጥ ሁለት ጊዜ አጣራ (ማር 15፡44-45)።
በተጨማሪም፣ ኢየሱስ በሰባ አምስት ፓውንድ ጨርቅና በቅመማ ቅመም ተጠቅልሎ ለሦስት ቀናት በታሸገ መቃብር ውስጥ አኖረው (ዮሐ. 19፡
39-40፤ ማቴ. 27፡60)። በዚያን ጊዜ ባይሞት ኖሮ፣ ይህም በግልጽ እንደነበረው፣ በምግብ፣ በውኃና በሕክምና እጦት ይሞት ነበር። በመጨረሻም
ማስረጃዎቹን በጥንቃቄ የመረመሩት የሕክምና ባለሥልጣናት በመስቀል ላይ እንደሞቱ በመግለጽ “የታሪክና የሕክምና ማስረጃዎች ክብደት ኢየሱስ
በጎኑ ላይ ቁስሉ ሳይደርስበት መሞቱን ያሳያል።” በዚህ መሠረት ትርጓሜዎች ኢየሱስ በመስቀል ላይ አልሞተም ከሚለው ግምት ከዘመናዊው
የሕክምና እውቀት ጋር የሚጋጭ ይመስላል። 8
የሙስሊሙ የክርስቶስ ሞት አሻሚነት ወደሚከተለው ሊገለጽ ወደሚችል ግራ የሚያጋባ ሁኔታ አስከትሏል።
1) ሁሉም ሙስሊሞች ኢየሱስ በመስቀል ላይ የሞተው ስለ ኃጢአታችን እንዳልሆነ ይስማማሉ።
8. ስለ ክርስቶስ ሞት ጆርናል ኦቭ ዘ አሜሪካን ሜዲካል አሶሴሽን (መጋቢት 21፣ 1986)፣ 1463 ተመልከት።
282 የክርስቲያን አመለካከት አዎንታዊ መከላከያ
2) ሁሉም ሙስሊሞች ማለት ይቻላል ኢየሱስ በመስቀል ላይ አልሞተም ብለው ያምናሉ
ነገር ግን በእሱ ምትክ ሌላ ሰው እንደተሰቀለ፣ ለምሳሌ እንደ ይሁዳ (ተመልከት
አባሪ 2) ወይም የኢየሱስን መስቀል የተሸከመው ስምዖን.
3) ሁሉም ሙስሊሞች ማለት ይቻላል ኢየሱስ ከእርሱ በፊት አልሞተም ብለው ያምናሉ
ወደ ሰማይ ዐረገ ነገር ግን ከዳግም ምጽአቱ በኋላ እንደሚሞት ነው።
እና በኋላ ላይ ከሌሎች ጋር በአጠቃላይ ትንሳኤ ውስጥ ይነሳል
የመጨረሻዎቹ ቀናት.
ሙፋሲር የእስልምናን አመለካከት ልብ በሚገባ ጠቅለል አድርጎ ሲናገር "ሙስሊሞች ኢየሱስ አልተሰቀለም ብለው ያምናሉ። ጠላቶቹ በመስቀል
ላይ ሊገድሉት አስበው ነበር ነገር ግን እግዚአብሔር ከሴራታቸው አዳነው" ብሏል። 9 ኢየሱስ በመስቀል ላይ ስለ ኃጢአታችን አልተሰቀለም
ለሚለው የሙስሊሞች ስምምነት መሠረት የሆኑ በርካታ የቁርአን ምንባቦች ናቸው። 4፡157-58 ቁልፍ ጽሑፍ ነው። ኢየሱስን ጨርሶ
አልሞተም የሚል ይመስላል። በመስቀል ሞት መሞቱን በእርግጥ ይክዳል። እንዲህ ይነበባል፡-
«እኛ የአላህን መልእክተኛ የመርየምን ልጅ ክርስቶስን ዒሳን ገድለናል» ሲሉ (በመኩራራት)፤—ነገር ግን አልገደሉትም፤ አልሰቀሉትምም፤ ግን
ለእነርሱ ተገለጠላቸው። በእርግጥ ጥርጣሬዎች በዝተዋል፤ ያለ ዕውቀትም ጥርጣሬን እንጂ ሌላን አልገደሉትም። ይልቁንም አላህ ወደርሱ አነሳው።
አላህም አሸናፊ ጥበበኛ ነው።
በኢየሱስ ስቅለት ላይ የእስልምና ክህደት ምክንያት በሁለት ሥነ-መለኮታዊ ጽንሰ-ሐሳቦች ላይ ያተኮረ ነው-ሉዓላዊነት እና ብልሹነት። በትክክል፣
እሱ የተመሠረተው በልዩ የእስልምና ፅንሰ-ሀሳብ የእግዚአብሔር ሉዓላዊነት እና በሰው ልጅ ርኩሰት ላይ ያለውን የክርስትና እምነት ውድቅ
በማድረግ ነው።
የክርስቶስን መሰቀል ውድቅ ለማድረግ የእግዚአብሔርን ሉዓላዊነት የሙስሊሙ አመለካከት በሚከተለው ፅሁፍ ተንጸባርቋል።
የመርየምን ልጅ አልመሲሕ፣ እናቱንም፣ በምድርም ያሉትንም ሁሉ ሊያጠፋ በሻ ኖሮ በአላህ ላይ አንዳችን የሚሠራ ማነው በላቸው። የሰማያትና
የምድር በመካከላቸውም ያለው ሁሉ ንግሥና የአላህ ብቻ ነው። የሚሻውን ይፈጥራል፡ አላህም በነገሩ ሁሉ ላይ ቻይ ነው። (5፡17)።
ሉዓላዊ አምላክ በነገር ሁሉ ላይ ተቆጣጣሪ ነው። አገልጋዩም በጠላቶቹ እጅ እንደዚህ ያለ አሳፋሪ ሞት እንደ ስቅላት እንዲደርስበት አልፈቀደም።
ይልቁንም እንደ አላህ ያለ ሉዓላዊ አምላክ ባሪያውን ከጠላቶቹ ያድነዋል። አብዳላቲ፣ በተለመደው የሙስሊም ፋሽን፣ "ኢየሱስ እንደተባለው
እንደተዋረደ እና እንደተገደለ ማመን ከእግዚአብሔር ምህረት እና ጥበብ ጋር ይስማማል?" 10 እንደ
9. ሙፋሲር፣ 5.
10. አብዳላቲ, 160.
በመስቀሉ የመዳን መከላከያ 283
ቁርኣን እንዲህ ይላል፡- "አላህ ባለ ጊዜ፡- 0 ዒሳ ሆይ! እኔ እሰበስብሃለሁ ወደኔም አወጣሃለሁ። ከእነዚያም ከካዱት ሰዎች አጠራሃለሁ። እነዚያንም
የተከተሉህን ከእነዚያ ከካዱት በላይ አደርጋለሁ እስከ ዕለተ ቀን ድረስ ። ትንሣኤ " (3፡55)።
ይህ ክርክር ግን በብዙ ምክንያቶች በጣም አከራካሪ ነው። አንደኛ ነገር፣ ይህ እግዚአብሔር የሚያደርገውን ወይም የማያደርገውን በሰው የተነደፈ
ሃሳብ ነው ። ነገር ግን ሟች ሰው ለአንድ ሉዓላዊ አምላክ (ሙስሊሞች እንደሚያምኑት) እንዴት ማድረግ እንዳለበት ወይም እንደሌለበት መንገር
ፍጹም ትዕቢት ነው። ነቢዩ ኢሳይያስ እንደነገረን እግዚአብሔር “ሐሳቤ እንደ አሳባችሁ መንገዳችሁም መንገዴ አይደለም” (ኢሳ. 55፡8) ብሏል።
በእርግጥም ሙስሊሞች እንኳን እግዚአብሔር ሁሉን ቻይ እንደሆነ እና የፈለገውን ማድረግ እንደሚችል ያምናሉ (ሱራ 30፡5)።
በተጨማሪም፣ በሙስሊሞች የተያዘው የሉዓላዊነት ጽንሰ-ሀሳብ እግዚአብሔር ማንኛውንም ነገር ማድረግ ይችላል የሚለው ነው። እግዚአብሔር
ምኞቱ ቢሆን ኖሮ እንዲሰቀል ለምን አልፈቀደም?
በሌላ ነገር፣ ነቢዩ ኢሳይያስ እግዚአብሔር የአገልጋዩን አሳፋሪ ሞት በእውነት እንደፈቀደ ሲገልጽ እንዲህ ሲል አስተምሮናል፡- “የጌጥ መልክ
የለውም፣ ባየነውም ጊዜ የምንወደው ውበት የለም። የተናቀ በሰውም የተጠላ የሕማም ሰው ኀዘንንም የሚያውቅ ነው፤ ፊታችንንም ከእርሱ
ሰውረን... ነገር ግን እንደ ተመታ በእግዚአብሔርም እንደ ተቀሠፈ እንደ ተቸገረም ቈጠርነው። “ነገር ግን ስለ መተላለፋችን ቈሰለ፣ ስለ
በደላችንም ደቀቀ፣ የደኅንነታችንም ተግሣጽ በእርሱ ላይ ነበረ፣ በእርሱም ቍስል እኛ ተፈወስን ” (ኢሳ. 53፡2-5) በማለት ይቀጥላል። ስለዚህ የኢየሱስ
መሰቀል በእግዚአብሔር ዘንድ ተቀባይነት ያለው ብቻ ሳይሆን አስቀድሞም ተነግሯል (ዘካ. 12፡10፤ መዝ. 22፡16)። የስቅለቱ መልእክት
የማያምኑትን አስጸያፊ መሆኑ ለሐዲስ ኪዳን አንባቢ ምንም አያስደንቅም ። በእርግጥም ጳውሎስ “የመስቀልን በደል” በመጥቀስ “የሚያምኑትን
ሊያድን በተሰበከው መልእክት ሞኝነት እግዚአብሔርን ደስ አሰኝቷል” (1 ቆሮ. 1፡21) በማለት ተናግሯል። “ከሰው ይልቅ የእግዚአብሔር ሞኝነት
ጠቢብ ነውና” (ቁ. 25)።
በእርግጥም፣ ቁርኣን እንኳን አብርሃም ልጁን በሞሪያ ተራራ ላይ ባቀረበው መስዋዕትነት ምትክ የሆነ የኃጢያት ክፍያ ምሳሌ ይሰጣል፡-
«ልጄ ሆይ! እኔ አንተን መስዋዕት አድርጌ የማቀርብህ መሆኔን በራዕይ አያለሁ ።... ሁለቱም ፍቃዳቸውን (በአላህ ላይ) በተገዙ ጊዜ በግንባሩ ላይ
( ለመስዋዕት) ሰግዶ አኖረው ። (አላህም) ጠራው፡- "0 ኢብራሂም!... በታላቅ መስዋዕትም ተቤዠነው " (37፡102-7፣ አጽንዖት የኛ)።
“መሥዋዕት” እና “ቤዛ” የሚሉት ቃላት በትክክል ክርስቲያኖች በክርስቶስ በመስቀል ላይ መሞቱን ማለታቸው ነው። እንዲያውም ኢየሱስ እነዚህን
ቃላት የተጠቀመው ለራሱ ሞት ነው (ማርቆስ 10፡45)። ስለዚህ የክርስቶስ መሥዋዕታዊ ሞት ቁርዓን አይደለም ።
ያኔ አላህ በአገልጋዩ ላይ የስድብ ገጠመኞች እንዲደርስበት መፍቀዱ አጠቃላይ ሀሳቡ ሙስሊም አይደለም። የመሐመድ የሕይወት ታሪክ ጸሐፊ ፣
284 የክርስቲያን አመለካከት አዎንታዊ መከላከያ
ሃይካል በመሐመድ ስለደረሰባቸው ስድብ ገጠመኞች ይናገራል። በማለት አስተያየቱን ሰጥቷል።
ለምሳሌ "የታጊፍ ነገድ ግን ውድቅ ብቻ ሳይሆን
የመሐመድ ጥሪ ግን እንዲሰድቡትና እንዲጥሉት ባሮቻቸውን ላከ
የከተማቸውን. ከእነርሱም ሸሽቶ ከግድግዳ አጠገብ ተጠልሎ...።
በዚያም በወይኑ ተክል ሥር ተቀምጦ ልጆቹ እያዩ ሽንፈቱን እያሰላሰለ
የረቢዓህ።" 11
ከዚህም በላይ ሙስሊሞች እግዚአብሔር ነቢያቱን ከጠላቶቻቸው እንደሚያድናቸው ቢያስቡም፣ ክርስቶስን ከጠላቶቹ አላዳነውም ብሎ
መደምደም ስህተት ነው። በእርግጥም ትንሣኤ ማለት ይህ ነው። "እግዚአብሔርም የሞትን ሕማም አጥፍቶ አስነሣው፥ ሞት ይይዘው ዘንድ
አልቻለምና" (ሐዋ. 2፡24)። ቅዱሳት መጻሕፍት እንደሚሉት፣ እግዚአብሔር ክርስቶስን ያስነሣው፣ “አንተ ልጄ ነህ፣ እኔ ዛሬ ወልጄሃለሁ ” (ሐዋ.
13፡33) በማለት ተናግሯል። በተጨማሪም፣ እግዚአብሔር ለሕዝቡ የገባውን ቃል እንደጠበቀ ቅዱሳት መጻሕፍት ይናገራሉ (መዝ. 16፡10)
ነፍሱም [የክርስቶስ] በሲኦል እንዳልቀረች ሥጋውም መበስበስን እንዳላየ አየ (ሐዋ. 2፡31)። ስለዚህም “በእግዚአብሔር ቀኝ ከፍ ከፍ አለ” (ቁ.
33)። በእርግጥም በክርስቶስ ሞትና ትንሳኤ ነው "ሞት በድል የተዋጠ" (1 ቆሮ. 15:54) እና "ሞት ሆይ መውጊያህ የት አለ? 0 ሲኦል ሆይ ድል
መንሳትህ የት አለ?" (1 ኛ ቆሮ. 15:55)
በመጨረሻም የክርስቶስ ሞትና ትንሳኤ ከእስልምና አስተምህሮ በተቃራኒ የእግዚአብሔርን ምሕረት አሳይቷል። በእርግጥ፣ ያለሱ ለኃጢአተኛ
ዓለም ምሕረት አይደረግም ነበር። ጳውሎስ “ገና ደካሞች ሳለን ክርስቶስ ዘመኑ ሲደርስ ስለ ኃጢአተኞች ሞቶአልና” ሲል ጽፏል። ስለዚህም "ገና
ኃጢአተኞች ሳለን ክርስቶስ ስለ እኛ ሞቶአልና እግዚአብሔር ለእኛ ያለውን የራሱን ፍቅር ገለጠ" (ሮሜ. 5፡6, 8)። በሌላ ቦታ ደግሞ “እኛ
ስላደረግነው በጽድቅ ሥራ ሳይሆን እንደ ምሕረቱ መጠን አዳነን እንጂ ” (ቲቶ 3፡5) በማለት ተናግሯል። ኢየሱስ ራሱ እንደተናገረው፡- “ ነፍሱን ስለ
ወዳጆቹ ከመስጠት ይልቅ ከዚህ የሚበልጥ ፍቅር ለማንም የለውም።” ( ዮሐንስ 15፡13 ) እርሱ ግን “ጠላቶች በነበርንበት ጊዜ” (ሮሜ. 5፡10)
ስለ እኛ ሞተ።
ስቅለቱን ውድቅ ያደረጉበት ሌላው ምክንያት የሙስሊሙ ምክንያት አብሮ ያለው የጥፋት አስተምህሮ ነው። የእስልምና ሊቃውንት በክርስቲያኖች
መካከል ኢየሱስ በመስቀል ላይ የሞተው ለኃጢአታችን እና ለርኩሰት አስተምህሮት ያለውን ትስስር ነው ። ዶይ “በኢሳ [ኢየሱስ] ላይ በመሰቀል
ላይ ካለው የክርስትና እምነት ጋር የተቆራኘው የማይታረቅ የቀደመው ኃጢአት ጽንሰ-ሀሳብ ነው” በማለት አስተያየታቸውን ሰጥተዋል። 12
እስልምና በቀደመው ኃጢአት ትምህርት አያምንም (ምዕራፍ 2 ን ተመልከት) ልጅ የሚወርሰውና የሚገለጠው የአዳም ኃጢአት አይደለም፣ ሕፃን
ሁሉ ያለ ኃጢአት ይወለዳል፣ የአባቶችም ኃጢአት አይደሉም። በልጆች ላይ ጎበኘ." በተጨማሪም፣ “እስልምና የቀደመውን ኃጢአት እና በዘር
የሚተላለፍ ርኩሰት የሚለውን ጽንሰ ሐሳብ በአጽንኦት ይክዳል።
11. ሃይካል፣ 137።
12. ዶይ 23 እዩ።
በመስቀሉ የመዳን መከላከያ 285
እያንዳንዱ ልጅ ንጹህ እና እውነተኛ ነው የተወለደው; ከሕይወት በኋላ ያለው ከእውነትና ከትክክለኛ መንገድ የሚወጣበት መንገድ ፍጽምና
የጎደለው ትምህርት ነው።” ነቢዩ መሐመድን በመጥቀስ ዶይ “እያንዳንዱ ልጅ የሚወለደው በሃይማኖታዊ ቅርጽ ነው፤ ከዚያ በኋላ አይሁዳዊ፣
ክርስቲያን ወይም ሳባውያን ያደረጉት ወላጆቹ ናቸው።... በሌላ አነጋገር መልካምና ክፉ በሰው ውስጥ ሲወለድ አልተፈጠረም። ጨቅላ ሕፃናት
ምንም ዓይነት አዎንታዊ ሥነ ምግባራዊ ባህሪ የላቸውም ።” ይልቁንም፣ “እያንዳንዱ ሰው... ሁለት ዝንባሌዎች አሉት-አንዱ በጎን እንዲሠራና
እንዲገፋፋው፣ ሁለተኛው ደግሞ ክፉ እንዲሠራና እንዲገፋፋው; የአላህ እርዳታ ግን ቅርብ ነው። "13
ግን እዚህ እንደገና አጠቃላይ ርኩሰትን አለመቀበል በብዙ ምክንያቶች መሠረት የለውም። ሙስሊሞች እንኳን የሰው ልጅ ኃጢአተኛ መሆኑን
መቀበል አለባቸው። ያለበለዚያ የእግዚአብሔር ምሕረት ለምን አስፈለጋቸው? በእርግጥ ለምንድነው ብዙዎች (ሁሉም ክርስቲያኖችን ጨምሮ)
ከኃጢአቶች ሁሉ ትልቁን ሰርተዋል፣ ለእግዚአብሔር አጋር እያደረጉ ነው (4፡116)? በተጨማሪም፣ የማያቋርጥ ኃጢአተኞች ካልሆኑ
እግዚአብሔር ነቢያትን እንዲልክላቸው ስለ ኃጢአታቸው ሊያስጠነቅቃቸው ለምን አስፈለገው? ደግሞስ ለምንድነው የማያምኑት ወደ ገሀነም
የሚላኩት? ይህ በገሃነም ውስጥ እንደ መሰቃየት ያለ ከባድ ቅጣት የሚገባውን ታላቅ ኃጢአት የሚያመለክት ይመስላል። በመጨረሻም፣ የሰው
ልጅን ተፈጥሯዊ ኃጢአተኝነት መካድ ከእውነታው የራቀ እና ኢ-ቁርኣናዊ ነው። በእርግጥም "አንዳንድ የሙስሊም የሃይማኖት ሊቃውንት የዘር
ውርስ ኃጢአትን አስተምህሮ አጥብቀው ኖረዋል. . . . በተጨማሪም የእስልምና ነቢይ "ሕፃን የለም" የሚሉት አንድ ታዋቂ ወግ አለ.
ከማርያምና ከልጇ ከኢየሱስ በቀር ዲያብሎስ ዳሰሳት።
14
በተጨማሪም፣ “ሌሎች ምንባቦች የሰውን ልጅ ኃጢአተኛ (ወይ ኢፍትሐዊ—ዙሉም—14፡34/37፤ 33:72)፣ ሞኝ (33:72)፣ ምስጋና ቢስ
(14:34/37)፣ ደካማ (4:28/32) ብለው ይጠሩታል። ተስፋ የሚቆርጥ ወይም ጉረኛ (11፡9/12-10/13)፣ ጠብ-አንዳንዶች (16፡4) እና
ዓመፀኛ (96፡6 ) ። በበደላቸውም (በምድር) ላይ አንዲትን እንስሳ አልተወም።"(16፡61) አያቶላህ ኩመኒ “የሰው ልጅ ጥፋት ሥጋዊ ፍላጎቱ ነው፣
ይህ ደግሞ በሁሉም ሰው ውስጥ አለ፣ እናም በሰው ተፈጥሮ ላይ የተመሰረተ ነው” እስከማለት ደርሰዋል። 16 ከእነዚህ ተቀባይነት አንጻር የሰው
ልጆችን ርኩሰት የሚገልጸውን የክርስትና መሠረተ ትምህርት የምንቀበልበት ምንም ምክንያት የለም።
የክርስቲያን እይታ መከላከያ
የድነት
አስተያየቶቻችንን በሁለት ሰፊ ምድቦች እንከፍላለን። በመጀመሪያ፣ በእስላማዊው መዳን ላይ ለተፈጠረው አለመግባባት ምላሽ እናቀርባለን-
13. ኢቢድ., 20.
14. ናዚር-አሊ፣ 165
15. በዚህ ጉዳይ ላይ ጥሩ ውይይት ለማግኘት Woodberry, 155 ይመልከቱ.
16. በዉድቤሪ፣ 159 እንደተጠቀሰው በኢራን ጋዜጣ ላይ ከወጣ ጽሑፍ።
286 የክርስቲያን አመለካከት አዎንታዊ መከላከያ
የክርስቶስ ሞት እና ትንሣኤ። ከዚያም፣ ለሙስሊሙ አእምሮ ተዓማኒነት ያለው ግንዛቤን ለመስጠት ተስፋ በማድረግ ለክርስቲያኖች መዳን አቋም
ምክንያት እንሰጣለን።
በፍፁም ኢስላማዊው የሰው ልጅን ርኩሰት ውድቅ የማድረግ ባህሪ ብቻ ሳይሆን እንደ ክርስቶስ ስቅለት ያለ ታሪካዊ ሀቅን ውድቅ ለማድረግ በቂ
መሰረት አይደለም። “በጴንጤናዊው ጲላጦስ ስር” የክርስቶስን በመስቀል ላይ መሞቱን የሚያሳዩ ተጨባጭ ማስረጃዎች ከበቂ በላይ ናቸው (ከላይ
ያለውን ውይይት ይመልከቱ) እና ከየትኛውም የስነ-መለኮት እምነት ውጪ በራሱ የቆመ ነው።
የክርስቶስን ሞት ለመቃወም በቂ ያልሆነ መሠረት
በእርግጥም፣ ስለ ክርስቶስ ስቅለትና ሞት ሙስሊሞች የተቀበሉትን መቀበል፣ መጽሐፍ ቅዱሳዊውን ዘገባ ውድቅ የሚያደርግበት ምንም ምክንያት
የለም። ለምሳሌ ሙስሊሞች እንዲህ ብለው ያስተምራሉ፡-
1) ኢየሱስ ይሞታል (3፡55፤ ዝከ. 19፡33)።
17
2) ኢየሱስ አንድ ቀን ከሞት ይነሳል (19፡33)። 18
3) ክስተቱን የተመለከቱ የኢየሱስ ደቀ መዛሙርት ኢየሱስ እንደሆነ አመኑ።
በመስቀል ላይ የተሰቀለው በእርሱ ምትክ ሌላ ሰው አይደለም።
4) የሮማውያን ወታደሮችና አይሁዶች የሰቀሉት የናዝሬቱ ኢየሱስ መሆኑን አመኑ።
5) ኢየሱስ ሰዎችን ማሳደግን ጨምሮ ተአምራትን ማድረግ ችሏል እንዲሁም አድርጓል
ከሙታን.
1) እና 2) በሙስሊሞች ዘንድ ተቀባይነት ካገኙ ኢየሱስ በመስቀል ላይ መሞቱን እና እራሱን ከሙታን እንዳስነሳ የማይቀበሉበት ምንም ምክንያት
የለም።
እንደ ይሁዳ ወይም ስምዖን በኢየሱስ ምትክ ሞተዋል ወይም በመስቀል ላይ ብቻ ተሳለ የሚሉ የሙስሊም ግምቶች ቀድሞውንም ደካማ
መላምታቸውን አይረዳቸውም (አባሪ 2 ይመልከቱ)። ታዋቂው የሙስሊም ታሪክ ምሁር እና የቁርኣን ተንታኝ አል-ታባሪ በ 700 ዓ.ም አካባቢ
የኖረው ዋሃብ ቢ. ሙናቢህ በኢየሱስ በመስቀል ላይ ተቀምጧል የሚለውን ተረት ማስፋፋቱን ዘግቧል። የእሱ ቅጂ እንደሚከተለው ተዘግቧል።
ሊሰቅሉት ያሰቡበትን ግብዓት አመጡለት ነገር ግን እግዚአብሔር ወደ ራሱ አስነሣው በእርሱም ቦታ አንድ ምሳሌ ተሰቀለ። በዚያም ለሰባት ሰአታት
ከተቀመጠ በኋላ እናቱና ሌላዋ ከእብደት ያዳነቻቸው ሴት ልታለቅሱለት መጡ። ኢየሱስ ግን
17. ነገር ግን አብዛኞቹ ሙስሊሞች ኢየሱስ በምድር ላይ በነበረበት ጊዜ አልሞተም ነገር ግን በዳግም ምጽአቱ ወደ ምድር ከተመለሰ በኋላ እንደሚሞት ያምናሉ።
18. ሙስሊሞች ኢየሱስ ከሞት የሚነሳው በአጠቃላይ ትንሳኤ ወደ ምድር ተመልሶ ከሞተ በኋላ እንደሆነ ያምናሉ።
በመስቀል የመዳን መከላከያ 287
ወደ እነርሱ መጥቶ፡- “እግዚአብሔር ወደ ራሱ አስነሣኝ፤ ይህም አ
ሲሙላክሩም" 19
ሌላው የዚህ አፈ ታሪክ የእስልምና ባህል ማደግ ምሳሌ የሚገኘው ሙናቢህ ካለቀ በኋላ ከሶስት መቶ ዓመታት በኋላ በኖረው በታላቢ እይታ ነው። "
የኢየሱስን መልክ ባመለከተው በይሁዳ ላይ ተጭኖ ነበር፣ እነሱም ኢየሱስ መስሎአቸው ሰቀሉት። ከሦስት ሰዓት በኋላ እግዚአብሔር ኢየሱስን ወደ
ራሱ ወስዶ ወደ ሰማይ አስነሣው።" 20
በቅርቡ ዶይ ኢየሱስን ለመያዝ የሮማ ወታደሮች ከይሁዳ ጋር በመጡ ጊዜ "ሁለቱ አይሁዶች በጨለማ ውስጥ ተደባለቁ, ወታደሮቹም በኢየሱስ
ምትክ ይሁዳን በስህተት ያዙት. ኢየሱስም ዳነ እና ተነሳ" የሚል መላምት አቅርቧል. 21 ይህንን አመለካከት በመደገፍ ሙስሊሞች ብዙ ጊዜ
የበርናባስን አስመሳይ ወንጌል ይጠቅሳሉ (አባሪ 3 ይመልከቱ)።
የመተካት አፈ ታሪኮች በእስልምና ብቻ አይደሉም። አንዳንድ የጥንት የክርስትና ተቃዋሚዎች ተመሳሳይ ግምቶችን አቅርበው ነበር። የሁለተኛው
መቶ ክፍለ ዘመን የቤተ ክርስቲያን አባት ፍሬናቆስ እንዳለው ባሲሊደስ ግኖስቲክስ እንዳስተማረው "በስቅለቱ ጊዜ [ኢየሱስ] መስቀሉን
ከተሸከመው ከቀሬናዊው ስምዖን ጋር መልክ ለውጧል። ስምዖንን ኢየሱስን የሳቱት አይሁድ በመስቀል ላይ ቸነከሩት። ኢየሱስም በአጠገቡ ቆመ።
ወደ ሰማይ ከማረጉ በፊት በስህተታቸው ያፌዙ ነበር። 22 በሦስተኛው መቶ ክፍለ ዘመን ዓ.ም የፋርስ ሰው ማኒ ኢየሱስ ከሙታን ያስነሣው የናይን
መበለት ልጅ በእሱ ምትክ እንደተገደለ አስተማረ። በሌላ የማኒካውያን ወግ መሠረት፣ ኢየሱስን ሊሰቅለው የፈለገው ዲያብሎስ፣ ራሱ በመስቀል
ላይ ሰለባ ወደቀ። በአሥረኛው መቶ ክፍለ ዘመን ዓ.ም ፎቲዮስ ስለ አዋልድ መጽሐፍ፣ የጳውሎስ ጉዞዎች ጽፏል ።
በኢየሱስ ምትክ ሌላ ተሰቅሏል አለ።
23
ለሙስሊም የመተካት ታሪኮች በቂ ያልሆነ መሠረት
የመተካት አፈ ታሪኮች በታሪክ የማይታመንባቸው ብዙ ምክንያቶች አሉ። በመጀመሪያ፣ የተሰቀለው “የናዝሬቱ ኢየሱስ” መሆኑን የዓይን እማኞች
ከሰጡት ምስክርነት ጋር ይቃረናሉ (ማቴ. 27፤ ማር. 14፤ ሉቃስ 23፤ ዮሐ. 19)
ሁለተኛ፣ እነዚህ የመተካት አፈ ታሪኮች ስለ ክርስቶስ ሞት ከመጀመሪያዎቹ መጽሐፍ ቅዱሳዊ የአይሁድ፣ የሮማውያን እና የሳምራውያን
ምስክርነቶች ጋር ይቃረናሉ። 24 የታሲተስ አናልስ ስለ “ክርስቶስ፣ በጰንጶን ሥር ስለተገደለው፣
19. አብዱል-ሐቅ፣ 135-36። ከኤፍኤፍ ብሩስ የተወሰደ፣ ኢየሱስ እና ከአዲስ ኪዳን ውጪ ያሉ የክርስቲያን አመጣጥ (ግራንድ ራፒድስ፡ ኢርድማንስ፣ 1974)፣ 178
20. ኢቢድ., 179.
21. ዶይ፣ 21
22. ጄ.ቢ. ላይትፉት፣ ሐዋርያዊ አባቶች፣ 156 ፍ. በሃቅ፣ 136 የተጠቀሰ ።
23. ኢቢድ., 136.
24. ጋሪ ሀበርማስ፣ የኢየሱስ ሕይወት ጥንታዊ ማስረጃ (ናሽቪል፡ ቶማስ ኔልሰን፣ 1984)፣ 87-118።
288 የክርስቲያን አመለካከት አዎንታዊ መከላከያ
tius ጲላጦስ በጢባርዮስ ዘመን. "25 በሁለተኛው ክፍለ ዘመን ጀስቲን ማርቲር
በምስማር የተቸነከሩበትን “የጴንጤናዊው ጲላጦስን ሥራ” ጠቅሷል
የኢየሱስ እጆች እና እግሮች በመስቀል ላይ; ከተሰቀለም በኋላ ገዳዮቹ በልብሱ ዕጣ ተጣጣሉ። "26 ጆሴፈስ፣ የመጀመሪያው መቶ ዘመን አይሁዳዊ
የታሪክ ምሁር “ኢየሱስ የሚባል አንድ ጠቢብ ሰው ነበረ…” በማለት ጽፏል።
ጲላጦስም እንዲሰቀልና እንዲሞት ፈረደበት። "27 የአይሁድ ታልሙድ
ስለ ኢየሱስ “መገደል” ሲናገር “በፋሲካ ዋዜማ” ይላል።
ኢየሱስ [ኢየሱስ] ተሰቀለ። "28 ከክርስቶስ ውጭ ያለው የጥንት ማጣቀሻ
አዲስ ኪዳን በታላስ ውስጥ አለ፣ ፍልስጤማዊው የታሪክ ምሁር ስለ ዓ.ም. 52፣
ስለ "ስቅለቱ ያጀበው ጨለማ
ክርስቶስ።” 29 በብሪቲሽ ሙዚየም ውስጥ የሶሪያ የእጅ ጽሑፍም አለ (ከ
ከ 73 ዓ.ም
አይሁዳውያን ንጉሣቸውን በመግደላቸው ትርፍ አግኝተዋል? ከዚያ በኋላ ነበር የእነሱ
30 እነዚህ ሁሉ ጸሓፊዎች ቢኖሩም
የክርስትና ተቃዋሚዎች ነበሩ፣ የናዝሬቱ ኢየሱስ በጴንጤናዊው ጲላጦስ ሥር እንደተሰቀለ ይስማማሉ።
በሦስተኛ ደረጃ፣ በመጀመሪያው መቶ ዘመን የነበረው የክርስትና ወዳጅ ወይም ጠላት የሰጠው ተቃራኒ የሆነ ምስክርነት የለም። የመጀመሪያዎቹ
የመተካት አፈ ታሪኮች ከመጀመሪያው ክፍለ ዘመን የመጡ አይደሉም፣ እና በግኖስቲዝም (እ.ኤ.አ.) ከፍተኛ ተጽዕኖ አሳድረዋል
150 ረ) እና አንዳቸውም ቢሆኑ በማንኛውም የሰነድ ማስረጃ ላይ የተመሰረቱ የዓይን ምስክሮች ወይም የክስተቶቹ የዘመኑ ሰዎች ናቸው።
አራተኛ፣ እነዚህ አፈ ታሪኮች ለኢየሱስ የቅርብ ሰዎች፣ ደቀ መዛሙርቱ፣ በቦታው የነበረችውን የገዛ እናቱን እና እሱን የሰቀሉትን ሮማውያን ሙሉ
በሙሉ አለማወቅን ስለሚጠይቁ የማይታበል ነው። ኢየሱስ ለእናቱና ለሌላዋ ሴት እሱን የሚመስለው ሰው እንደተሰቀለ ነግሯቸዋልና ደቀ
መዛሙርቱን ፈጽሞ እንዳላሳወቁና እንዳላሳወቁአቸውና ወዲያውም ኢየሱስ እንደሞተና ከሙታን ተነሣ ብለው ሊሰብኩ በወጡበት የሞት ዛቻ!
በመጨረሻም፣ ሙስሊሞች የክርስቶስን በመስቀል ሞት መካድ በሥነ-መለኮታዊ አለመግባባት ላይ የተመሰረተ ነው። ለምሳሌ አብዳላቲ የክርስቶስን
ስቅለት ውድቅ ካደረጋቸው ምክንያቶች መካከል የሚከተለውን ይዘረዝራል፡- “አንድን ሰው ንስሐ እንዲገባ ማድረግ በእግዚአብሔር ብቻ ነውን
ወይስ የማንም ድርሻ አለው?
25.ታሲተስ, አናልስ, 15.44. በብሩስ የተጠቀሰ ፣ 22
26.ጀስቲን፣ የመጀመሪያ ይቅርታ፣ 35፣ በ Ante-Nicene አባቶች፣ ጥራዝ. 1, 175.
27. ጆሴፈስ፣ አንቲኩውቲስ፣ 18፡3፣ ከዓረብኛ ጽሑፍ የተወሰደ ሲሆን ይህም ምናልባት የመጀመሪያው ሊሆን ይችላል፣ ምክንያቱም ጆሴፈስ
የኢየሱስ ደቀ መዛሙርት “ ከተሰቀለ ከሦስት ቀን በኋላ እንደ ተገለጠላቸው ዘግበዋል። ይህ ክርስቲያን ላልሆነ አይሁዳዊ የታሪክ ምሁር ከዊስተን ቅጂ
የበለጠ ሊናገር የሚችል ነገር ነው ፡- “እርሱም (ኢየሱስ) በሦስተኛው ቀን ሕያው ሆኖ ተገለጠላቸው” ጆሴፈስ፣ ጆሴፈስ፡ ሙሉ ሥራዎች፣ 379
ተመልከት።
28. ሚካኤል ኤል. ሮድኪንሰን፣ የባቢሎናዊው ታልሙድ፣ “ሳንሄድሪን”፣ 43a (ታልሙድ ሶሳይቲ፣ 1918)።
29. ሰከንድ ብሩስ፣ 30. 30.ኢቢድ፣ 31.
በመስቀል የመዳን መከላከያ 289
ለሌሎች ኃጢአት ወይም በደል፣ ንስሐ የገባ ሰው የሌለበት ኃጢአት
ፓርቲ?
"31
ይህ በእርግጥ ክርስቲያኖች ስለ ክርስቶስ የኃጢያት ክፍያ የሚያምኑትን ሙሉ በሙሉ በመረዳት ላይ የተመሰረተ ነው። በመጽሐፍ ቅዱስ ውስጥ
የትኛውም ቦታ ክርስቶስ ስለ ኃጢአታችን ተጸጽቷል አይልም። በቀላሉ “ስለ ኃጢአታችን ሞተ” (1 ቆሮ. 15፡3) ይላል። በፍርድ ደረጃ፣ “ስለ እኛ
ኃጢአት እንዲሆን ተደርጓል” (2 ቆሮ. 5፡21)። ግን አንድም ጊዜ የማንንም ኃጢአት አልተናዘዘም። ደቀ መዛሙርቱን “አባታችን ሆይ...
ኃጢአታችንን ይቅር በለን” (ማቴ. 6፡12) ብለው እንዲጸልዩ አስተምሯቸዋል። ይሁን እንጂ ኢየሱስ ለራሱም ሆነ ለማንም ኃጢአትን
አልተናዘዘም። ይህ የመተካካት ስርየት ጽንሰ-ሀሳብ አጠቃላይ አለመግባባት ነው ። መጽሐፍ ቅዱስ የሚያስተምረው ኢየሱስ የእኛን ቦታ
እንደወሰደ ነው። ለእኛ የሞት ፍርድ ከፈለ ። ነፃ እንድንወጣ ፍርዳችንን ወሰደ (ማር. 10:45፤ ሮሜ. 4:25፤ 1 ጴጥ. 2:22፤ 3:18)። ይህ
የህይወት ፅንሰ ሀሳብ ለእስልምና እንግዳ አይደለም። በሞት ቅጣት ላይ ያላቸውን እምነት በስተጀርባ ተመሳሳይ መርህ ነው; ነፍሰ ገዳይ የሌላውን
ነፍስ ሲገድል እንደ ቅጣቱ የራሱን ሕይወት ማጣት አለበት።
በተጨማሪም፣ እስልምና እግዚአብሔር ጻድቅ መሆኑን ያስተምራል (ምዕራፍ 1 ይመልከቱ)። ፍፁም ፍትህ ግን መሟላት አለበት። እግዚአብሔር
ኃጢአትን ዝም ብሎ ማየት አይችልም። ለእሱ ቅጣት መከፈል ያለበት በራሳቸው ሰዎች ወይም በሌላ ሰው ሲሆን ይህም ወደ ሰማይ
እንዲሄዱ ያስችላቸዋል። ዳውድ ራህባር ለምን ክርስቲያን እንደ ሆነ ሲገልጽ ለጓደኛው በጻፈው ደብዳቤ ላይ “ የእግዚአብሔር የፍትህ ቁርኣናዊ
አስተምህሮ እንዲህ ያለው አምላክ ራሱ በሥቃይ ውስጥ እንዲሳተፍና በሥቃይ ውስጥ እንደሚሳተፍ እንዲታይ ይጠይቃል ሲል ይሟገታል።
በሰብአዊነት ላይ የሚደርሰውን መከራ ብቻ ይፍረዱ። "ከመከራ የዳነ አምላክ ግፈኛና ጨካኝ ዳኛ ይሆናል"ና። 32 ባጭሩ፣ እስልምና ብዙ
አስተምህሮዎች አሉት፣ የእግዚአብሔር ፍትህ እና የእግዚአብሔር ይቅርታ፣ መንግሥተ ሰማያት እና ሲኦል፣ ይህም ከመተካት የኃጢያት ክፍያ
ውጪ ምንም ትርጉም የላቸውም።
ሌላው የእስልምና ስቅለት ውድቅ የተደረገበት የተሳሳተ ግንዛቤ መሐሪ አምላክ ኃጢአትን ፍትሐዊ ሳይፈርድ ይቅር ማለት ይችላል የሚለው ነው።
ይህም በአብደላቲ ጥያቄ ውስጥ ተንጸባርቋል፡- “እግዚአብሔር እጅግ መሐሪ፣ መሐሪና ልዑል የሰዎችን ኃጢአት ይቅር ማለት ያልቻለውን ይህን
ጨካኝና እጅግ አዋራጅ የሆነ ስቅለትን ንጹሕ ብቻ ሳይሆን ለአገልግሎቱም የተሠጠ ሰው ላይ ከማድረስ በቀር ነው። በጣም በሚያስደንቅ ሁኔታ
ምክንያት?" 33
በእውነቱ እዚህ ሁለት መሰረታዊ ስህተቶች አሉ። ኢየሱስ ያደረገው በፈቃደኝነት ሳይሆን በፈጸማቸው እንደሆነ ይነገራል። በእውነቱ ወንጌሎች
ኢየሱስ ነፍሱን በፈቃደኝነት እና በነጻ እንደ ሰጠ ይናገራሉ። ኢየሱስም "ነፍሴን ደግሞ አነሣት ዘንድ አኖራለሁ ከእኔ ማንም አይወስዳትም እኔ ራሴ
አኖራታለሁ እንጂ ላኖራት ሥልጣን አለኝ ደግሞም ላነሣት ሥልጣን አለኝ" (ዮሐ .
31. አብደላቲ 160 እዩ።
32. ናዚር-አሊ፣ 28 ይመልከቱ።
33. አብደላቲ 162 እዩ።
290 የክርስቲያን አመለካከት አዎንታዊ መከላከያ
10፡17-18)። በእርግጥም፣ ኢየሱስ ሲሞት መጽሐፍ ቅዱስ “ [በነጻነት] የራሱን ተወ
መንፈስ" (ዮሐንስ 19:30)
በተጨማሪም፣ ሙስሊሞች የሚናዘዙት ጻድቅ እና ቅዱስ አምላክ ኃጢአትን ይቅር ለማለት የሚያስችልበትን መሠረት ያላደነቁ አይመስሉም።
እግዚአብሔር ሉዓላዊ ሆኖ ሳለ እርሱ ነው።
ስለ ትክክል እና ስህተት የዘፈቀደ አይደለም። 34 ሙስሊሞችም እንደ ክርስቲያኖች።
ከኃጢአታቸው ንስሐ የማይገቡትን እግዚአብሔር ለዘላለም እንደሚቀጣቸው እመኑ
(14:17፤ 25:11-14)። ነገር ግን የእግዚአብሔር ቅዱስ ፍትሕ የሚጠይቁትን የሚጠይቅ ከሆነ
ለኃጢአታቸው ለዘላለም እንዲቀጣ አልቀበልም ፣ ያኔ ይመስላል
ለዚህ ይቅርታ ፍትሃዊ መሠረት ከሌለ እግዚአብሔር ማንንም በዘፈቀደ ይቅር ማለት እንደማይችል ተከተሉ። ነገር ግን፣ በሙስሊም ስነ-መለኮት -
መስቀሉን ካለመቀበል ጋር - ይቅርታ አለ ነገር ግን ምንም እውነት የለም።
ለዚህ ይቅርታ መሠረት። ለሙስሊሞች የክርስቶስን መስዋዕትነት ውድቅ ያደርጋሉ
ለጻድቅ አምላክ ስለ ኃጢአት ኃጢአተኞችን ጻድቅ አድርጎ ሊያጸድቅ ይችላል።
በእነርሱ ምትክ የክርስቶስን ክፍያ ተቀበሉ (ሮሜ. 3፡21-26)። ከሁሉም በላይ ሀ
በእውነት ጻድቅ እግዚአብሔር ዓይኖቹን ወደ ኃጢአት መዝጋት አይችልም፤ ክፋትን ችላ ማለት አይችልም.
ስለዚህ ለእግዚአብሔር የሚገባውን የኃጢአት ዕዳ ለመክፈል የሚችል ሰው ይህን ካላደረገ በቀር።
እግዚአብሔር በእነርሱ ላይ ምህረቱን ሳይሆን ቁጣውን የመግለጽ ግዴታ አለበት። እጦት
ስቅለቱ፣ የሙስሊሙ ስርዓት አላህ እንዴት አድርጎ ማስረዳት የሚችልበት መንገድ የለውም
ገና 35 ዓመት ሲሆነው ምሕረት አድርግ
የክርስቶስን የስርየት መስዋዕትነት ውድቅ በማድረግ የተፈጠረው የስነ መለኮት ዓይነ ስውር ቦታ በሙስሊሙ ስርአት ውስጥ የተፈጠረው የነገረ
መለኮት ነጥብ ወደ ሌሎች መሠረተ ቢስ ንግግሮች ይመራል፤ ለምሳሌ አብዳላቲ ያቀረበውን የአጻጻፍ ጥያቄ፡- “[ክርስቲያን] የመስቀል እና የደም
መስዋዕትነት እምነት በየትኛውም ሃይማኖት ውስጥ ከአረማዊ እምነት ወይም ከቀደምት የሃይማኖት መግለጫዎች ውጭ ይታያልን? ግሪኮች፣
ሮማውያን፣ ህንዶች፣ ፋርሳውያን እና የመሳሰሉት?" 36 መልሱ ግልጽ "አዎ" ነው። እሱ የታሪካዊው የአይሁድ እምነት ልብ ነው፣ እንደ ተራ ተራ
ከብሉይ ኪዳን ጋር ያለው ሕይወት ይገለጣል። ሙሴ እስራኤላውያን፡ “የሥጋ ሥጋ በደሙ ውስጥ ነው፣ ለነፍሳችሁም ማስተስረያ ይሆንላችሁ ዘንድ
በመሠዊያው ላይ ሰጥቻችኋለሁ፤ ደሙ የነፍስ ማስተሰረያ ነውና” ብሏቸዋል። (ዘሌ. 17:11) . ለዚህም ነው የእስራኤል ልጆች ከባርነት ነፃ
መውጣታቸውን በማሰብ የፋሲካን በግ መሥዋዕት ማድረግ ነበረባቸው (ዘጸ. 12፡1 ረ)። ለዚህም ነው አዲስ ኪዳን ስለ ክርስቶስ “የዓለምን
ኃጢአት የሚያስወግድ የእግዚአብሔር በግ” ሲል የሚናገረው (ዮሐ. 1፡29)። ሐዋርያው ጳውሎስም “ስለ እኛ የተሠዋውን ፋሲካችን ክርስቶስን”
(1 ቆሮ. 5፡7) ሲል ጠርቶታል። የዕብራውያን ጸሐፊ ሲጨምር “ደምም ሳይፈስ ስርየት የለም” (ዕብ. 9፡22)።
እርግጥ ነው፣ የሙስሊም ሊቃውንት የመጀመሪያው ብሉይ ኪዳንም የተዛባ ነው ብለው ይከራከራሉ። ነገር ግን፣ ልክ እንደ አዲስ ኪዳን፣ የብሉይ
ኪዳን ጥንታዊ የሙት ባህር ቅጂዎች ብሉይ ኪዳን ዛሬ እንዳለ ያሳያሉ
34. ስለ ኢስላማዊ በጎ ፈቃደኝነት በምዕራፍ 7 ላይ አስተያየቶችን ተመልከት።
35. ስለዚህ ጉዳይ በክርስቲያናዊ ሥነ-መለኮት ውስጥ ለጥንታዊ ማብራሪያ፣ እግዚአብሔር ለምን ሰው ሆነ (Cur Deus Homo) የሚለውን ቅድስት አንሴልም
ተመልከት።
36. አብደላቲ 160 እዩ።
በመስቀል የመዳን መከላከያ 291
ከመሐመድ ከስድስት መቶ ዓመታት በፊት በነበረው በክርስቶስ ጊዜ ከነበረው ጋር ተመሳሳይ ነው። 37 ስለዚህ፣ ቁርኣን በመሐመድ ዘመን የነበሩት
አይሁዶች በህግ የእግዚአብሔርን መገለጥ እንዲቀበሉ (10፡94) ስላሳሰባቸው እና የአይሁዶች ብሉይ ኪዳን ዛሬ በመሐመድ ዘመን ከነበረው ጋር አንድ
አይነት በመሆኑ፣ ሙስሊሞች ያንን መቀበል አለባቸው። ስለ ኃጢአት የሚሠዋ የደም መሥዋዕት በእግዚአብሔር ታዝዟል።
አብዛኞቹ ሙስሊሞች የክርስቶስን መሰቀል እና በመስቀል ላይ መሞትን ስለማይቀበሉ የክርስቶስን ትንሳኤ፣ መገለጥ እና ዕርገት ለማስረዳት ትልቅ
ችግር አለባቸው። ክርስቶስ ሰው ብቻ እንደሆነ ስለሚያምኑ፣ የክርስቶስን ሟችነት እውነታ ይቀበላሉ። ኢየሱስ በጠቅላላ ትንሣኤ ከሌሎች ሰዎች
ጋር ባደረገው ትንሣኤ በማመን ነገር ግን በመስቀል ላይ መሞቱን ውድቅ በማድረግ ለክርስቶስ ሞት ሌላ ቦታ ለማግኘት ተገደዋል። ይህ አጣብቂኝ
የረቀቀ መላምት እንዲፈጠር አድርጓል። ብዙ የሙስሊም ሊቃውንት ኢየሱስ ክርስቶስ ሞትን ሳያውቅ ወደ ሰማይ እንደተወሰደ ያምናሉ። ሞቱ
ከመጨረሻው ቀን በፊት ወደ ምድር በሚመለስበት ጊዜ ይሆናል ብለው ያስባሉ። ይህንንም 4፡157-58 “አልገደሉትም አልሰቀሉትምም፤ ነገር ግን
ታያቸው… አይደለም፣ እግዚአብሔር ወደ ራሱ አስነሣው” ከሚለው ቀጥተኛ አረዳድ ይወስዳሉ። ሌሎች ደግሞ ኢየሱስ ከስቅለቱ በኋላ ባልታወቀ
ጊዜ በተፈጥሮ ሞት እንደሞተ እና ለሦስት ሰዓታት ያህል ሞቶ እንደቆየ ወይም እንደሌላው ወግ ለሰባት ሰዓታት ያህል - ከዚያ በኋላ ከሞት ተነስቶ
ወደ ሰማይ ተወሰደ ይላሉ። 38 ነገር ግን፣ እንደተመለከትነው፣ እንደዚህ ያለውን ግምት የሚደግፍ ምንም አይነት የታሪክ ምስክርነት የለም።
በተጨማሪም ትንሣኤ የሌለበት ዕርገት ለምን አስፈለገ? ዕርገት ክርስቶስን በእግዚአብሔር የተቀበለው ተአምራዊ ነው ይህም በመጀመሪያ
ትንሣኤን ያመለክታል።
እንደ ሕንዱ አሕመድ ካን ያሉ ጥቂት የእስልምና ጸሐፊዎች ኢየሱስ እንደተሰቀለ ያምናሉ ነገር ግን በመስቀል ላይ አልሞተም። ይልቁኑ፣ ዝም ብሎ
በማሸማቀቅ ከሶስት ሰአት በኋላ ወረደ 3 9 በሰሜን ህንድ የሚኖሩ ሌሎች ሙስሊሞች ኢየሱስ ቲቤትን እንደጎበኘ የሚናገረውን አፈ ታሪክ
አክለዋል። አብዱል-ሀቅ ጉላም አህመድ “ኢየሱስ ክርስቶስ ከስቅለቱ በኋላ ወደ ካስሚር ጉዞውን እንደወሰደ የሚገልጽ ፅንሰ-ሀሳብን እንዳዘጋጀ
አስተውሏል። ፅንሰ-ሀሳቡን የበለጠ ለመደገፍ በሲሪናጋር ካሽሚር ውስጥ መቃብር እንዳገኘ ገልጿል። የኢየሱስ መቃብር" ነገር ግን የአህመዲያ
ኑፋቄ "ግምቶች በሙስሊም ኦርቶዶክሶች መናፍቅ ተደርገው ተወግዘዋል " 40
አብዳላቲ “እርሱ [ኢየሱስ] በነፍስም ሆነ በሥጋ ሕያው ሆኖ የተነሣው በሥጋዊ ሞት ከሞተ በኋላ ብቻ ነው፤ በእስልምና እምነት ላይ ምንም ለውጥ
አላመጣም” ብሏል። ለምን? ምክንያቱም "የእምነት አንቀፅ አይደለም፣ ምክንያቱም ለአንድ ሙስሊም አስፈላጊ እና አስገዳጅ የሆነው አላህ
የገለጠው ነው።
37. ጌይስለር እና ኒክስ፣ ምዕራፍ 21።
38. አብዱል-ሀቅን 131 ተመልከት።
39. ሰከንድ አብዱል-ሐቅ፣ 132።
40. ኢቢድ., 133.
292 የክርስቲያን አመለካከት አዎንታዊ መከላከያ
ኢየሱስ እንዳልተሰቀለ ነገር ግን ወደ እርሱ መነሣቱን ገለጸ ። " አልገደሉትምም። አይደለም አላህ ወደርሱ አስነሳው። አላህም አሸናፊ ጥበበኛ ነው።
"
አብዛኞቹ ሙስሊሞች ግን በመጨረሻው ቀን አጠቃላይ ትንሳኤ ኢየሱስ በአካል ከሞት እንደሚነሳ ያምናሉ። ሌላ ማንኛውም ነገር ለሙስሊሙ
እምነት አስፈላጊ ያልሆነ ውስጣዊ ግምት ይመስላል። ስለዚህ የኢየሱስን በመስቀል ሞት አለመቀበል ከሶስት ቀናት በኋላ ትንሳኤውን ውድቅ
ያደርጋል እና ከማንኛውም ሞት ወይም ትንሳኤ በፊት የዕርገቱን እንቆቅልሽ ይተዋል ።
ኢየሱስ በመስቀል ሞት ከሞተ ከሶስት ቀናት በኋላ በታሪካዊው ትንሳኤ ምትክ አብዛኞቹ ሙስሊሞች በመጨረሻው ዘመን የሰው ልጆች ሁሉ
ትንሳኤ ውስጥ የኢየሱስን ትንሳኤ የማስቀመጥ ግዴታ እንዳለባቸው ይሰማቸዋል። በ 19፡33 ላይ ኢየሱስ እንዲህ አለ፡- ቀንድ በነበርኩበት ቀን፣
የምሞትበትም ቀን፣ እኔም ሕያው በምቀሰቀስበት ቀን ሰላም በእኔ ላይ ይሁን! " ይህ በ 19፡15 ላይ ለመጥምቁ ዮሐንስ ጥቅም ላይ የዋለው
ተመሳሳይ ሐረግ መሆኑን ያስተውላሉ። በሌላ ክፍል ደግሞ እግዚአብሔር “0 ኢየሱስ ሆይ! እኔ እሰበስብሃለሁ ወደ እኔም አወጣሃለሁ” (3፡55)
እንዳለ ቀርቧል።
ላይ ላዩን ሲታይ በክርስቶስ ሞት እና ትንሳኤ በማመን በጸጋ የሚገኘው መዳን ለሙስሊሙ አእምሮ ፈጽሞ የማይገባ ይመስላል። ይህ እንደዚያ
አይደለም ብለን እናምናለን። የማያምን (የግሪክ ዲኮማይ) የእግዚአብሔርን እውነት ባይቀበልም (1 ኛ ቆሮ. 2፡14) ቢሆንም፣ እርሱ ሊገነዘበው
ይችላል ። በእርግጥ፣ በሮሜ 1፡18-20 መሠረት፣ የማያምኑት የእግዚአብሔርን መገለጥ በተፈጥሮ ውስጥ ላለማስተዋላቸው “ሰበብ የሌላቸው”
ናቸው። እናም የማያምኑት ወንጌልን እንዲያምኑ መጥራታቸው እነርሱ ሊረዱት እንደሚችሉ ያሳያል (ሐዋ. 16፡31፤ 17፡30-31)። ኢየሱስ
የሚናገረውን ባለማስተዋላቸው የማያምኑትን “ዕውሮችስ ብትሆኑ ኃጢአት ባልሆነባችሁም ነበር፤ አሁን ግን እናያለን ትላላችሁ” በማለት
ገሠጻቸው። ስለዚህ ኃጢአትህ ጸንቶ ይኖራል” (ዮሐ. 9፡41)።
በመተካት ስለ መዳን ምንም የሚጋጭ ወይም የማይታመን ነገር የለም። የሙስሊሙ አእምሮ ከየትኛውም አእምሮ በላይ በዚህ ፅንሰ-ሀሳብ ሊቸገር
አይገባም። ይህ ፅንሰ-ሀሳብ ከአለም አቀፋዊ የሰው ልጅ ልምምድ ጋር የሚስማማ ነው። ሰዎች ንፁሀንን በመከላከል መሞታቸው የሚያስመሰግነው
ነገር ነው። ተዋጊዎች ለወገናቸው ሲሞቱ ይወደሳሉ። ወታደሮቹ ለሀገራቸው በመሞታቸው የተከበሩ ናቸው። ወላጆች ለልጆቻቸው ሲሞቱ
ሩህሩህ ይባላሉ። ኢየሱስ ያደረገው ይህንኑ ነው። ሐዋርያው ጳውሎስ “ስለ ጻድቅ የሚሞት በጭንቅ ይገኛል፤ ስለ ቸር ሰው ግን ሊሞት እንኳ
የሚደፍር ምናልባት ይገኝ ይሆናል፤ ነገር ግን ገና ኃጢአተኞች ሳለን ክርስቶስ ስለ እኛ ሞቶአል” (ሮሜ. 5) 7-8)።
41. አብደላቲ 159 እዩ።
በመስቀል የመዳን መከላከያ 293
በተጨማሪም፣ በእስልምና አረዳድ ውስጥ እንኳን የመስዋዕትነት ሞት ተከስቷል። የሙስሊም ኢድ ጎርባን (የመስዋዕትነት ታላቅነት) ልምምዱ
የበግ መስዋዕትነት አብርሃም ለልጁ ያቀረበውን መስዋዕትነት ለማስታወስ ነው። ለአንዳንዶች ይህ ከኃጢአት ስርየት ጋር የተያያዘ ነው።
በተጨማሪም ለእስልምና ጉዳይ ሕይወታቸውን ለከፈሉት የሙስሊም ወታደሮች ጀነት ተሰጥቷቸዋል (3፡157-58፤ 22፡58-59)። አላህ አገልጋዮቹን
ለእስልምና እንዲሞቱ ጥሪ ማድረግ ከቻለ፣ እግዚአብሔር ልጁን ለሙስሊሞች መዳን እንዲሞት መጥራቱ ለምን ያስገርማል?
ማጠቃለያ
ሙስሊሞች ስለ ክርስቶስ ትንሳኤ ግራ መጋባት የመነጨው ቀደም ብለን የተመለከትነውን ስቅለት ሞትን አለመቀበል ነው። አብዛኛው የእስልምና
እምነት ክርስቶስን አለመቀበል የተመሰረተው ስለ እርሱ ያለውን እውነታ ካለመረዳት ነው። በብሉይና በአዲስ ኪዳን መለኮታዊ አነሳሽነት፣
በኢየሱስ ድንግል መወለድ፣ ኃጢአት የሌለበት ሕይወት፣ መለኮታዊ ሥልጣናዊ ትምህርት፣ ሞት፣ በመጨረሻው ትንሣኤ፣ ዕርገት እና ዳግም
ምጽአት ስለሚያምኑ፣ እኔ ነኝ ያለውን አለመቀበል አሳዛኝ ነው። የእግዚአብሔር ልጅ እና የአለም አዳኝ በሚቀበሉት ሁሉ መካከል ጠፍተዋል። 42
እርግጥ ነው፣ እነዚህ ሁሉ የመፅሐፍ ቅዱስን ትክክለኛነት በመቃወም ላይ የተመሰረቱ ናቸው። ምናልባት ለመጽሐፍ ቅዱስ ትክክለኛነት በተጨባጭ
ሁኔታ ላይ የተሻለ ግንዛቤ (ምዕራፍ 10 ይመልከቱ) ተጠራጣሪዎች ወደ ቅዱሳት መጻሕፍት እንዲሄዱ በሚያበረታታ ጊዜ ቁርኣንን በቁም ነገር
እንዲመለከቱት መንገድ ሊከፍትላቸው ይችላል።
አንተ ካወረድነው በተጠራጠርክ ጊዜ እነዚያን ከአንተ በፊት መጽሐፉን የሚያነቡትን ጠይቅ፡- እውነቱ ከጌታህ ዘንድ በእርግጥ መጣልህ። ከእነዚያም
ከባለቤቶች ፈጽሞ አትሁን። ጥርጣሬ (10፡94)
42. በጥልቅ ማስተዋል፣ ስታንተን አስተያየቶችን፣ “በቀደሙት ቅዱሳት መጻሕፍት ምስክርነት የመልእክቱን እውነት የተናገረው የዓረብ ሃይማኖታዊ ሊቅ፣
ይዘቶቻቸውን ከማጣራት እና ከማጣራት ሙሉ በሙሉ ቸል ማለታቸው ከታሪክ ድንጋጤዎች አንዱ ሆኖ ቀጥሏል። በዘመናት ውስጥ ያሉ ተከታዮቹን ወደ ተመሳሳይ
ቸልተኝነት ማነሳሳት ነበረበት" (ስታንተን፣ 42)።

አባሪ 1
የሙስሊም ክፍሎች እና እንቅስቃሴዎች
ሁለት ዋና ዋና ክፍሎች፡ ሱኒ እና ሺ ' አይቲ
እስልምና ሱኒ እና ሺዓ በሚል በሁለት መሰረታዊ አንጃዎች የተከፈለ ነው። ሱኒዎች በጣም ሩቅ እና ሩቅ ናቸው ከሁሉም ሙስሊሞች 80 በመቶ
ያህሉ ትልቁ ቡድን። እነዚህ ክፍሎች በመጀመሪያ የተነሱት የመሐመድ የመጀመሪያው ኸሊፋ ወይም ተተኪ ማን መሆን አለበት በሚለው የፖለቲካ
ክርክር ላይ ነው። ከመሞቱ በፊት አንዱን መሾም ተስኖት ሱኒዎች የመሐመድ ምትክ እንዲመረጥ ተከራከሩ። ሺዓዎች (የዓልይ (ረዐ) ቡድን ግን
ከመሐመድ የዘር ሐረግ እንዲመጣ አጥብቀው ጠየቁ። ይህ ማለት የመሐመድ የአጎት ልጅ እና አማች የሆነው አሊ ብቸኛው የነብዩ ተተኪ ህጋዊ
ተተኪ ነበር ማለት ነው። ስለዚህ ሺዓዎች የመጀመሪያዎቹን ሶስት የእስልምና ኸሊፋዎች ህጋዊነት በመቃወም ዓልይ (ረዐ) መለኮታዊ
መብታቸውን ሆን ብለው የነፈጉ ሰዎች አድርገው ይመለከቷቸዋል።
በሺዓ እስልምና ታሪካዊ እድገት ውስጥ የተካተቱት አብዛኛዎቹ ምክንያቶች ፖለቲካዊ ተፈጥሮዎች ናቸው። ፋዝሉር ራህማን እንደገለጸው፡
“በዚህም በእስልምና የመጀመርያ ታሪክ ውስጥ ሺዓዎች ለተለያዩ የማህበራዊ እና የፖለቲካ ብስጭት ሃይሎች መሸፈኛ ሆኖ እናያለን።የደቡብ
አረቦች ኩራታቸውን እና ነጻነታቸውን ለማሳየት እንደ መጋጠሚያ ይጠቀሙበት ነበር። የሰሜን አረቦች።በኢራቅ ድብልቅልቅ ያለ ሕዝብ ውስጥ፣
ቅር የተሰኘውን የፋርሳውያን አገልግሎት ይገባኛል፣ እናም... ለከፋ የፋርስ ባህላዊ፣ ብሔራዊ ስሜት እንቅስቃሴ አስተዋጽኦ አድርጓል። 1
የሺዓ አስተሳሰብ ማእከላዊ ሃሳብ የተወሰደው የረከሰው የእስልምና መንግስት ወታደሮች በከርባላ ጦርነት ላይ በነበሩት የዓሊ ልጅ እና የመሐመድ
የልጅ ልጅ ሑሰይን ጨካኝ እና ደግ ሰማዕትነት ነው።
I. ራህማን፣ እስልምና፣ I71.
295
296
አባሪ 1
Rippin እና Knappert የሑሰይንን ሰማዕትነት አስፈላጊነት ያብራራሉ
የእስልምና ባህል;
የጦርነቱ ታሪክ እና የሑሰይን (ረዐ) አሟሟት ታሪክ በሺዓ አለም ሁሉ ተነግሯል እና ለሚያዳምጡት እና ለሚሳተፉ ሰዎች እንባ ማፍለቅ
አልቻለም።...በያመቱ በሚሊዮን የሚቆጠሩ ታማኝ ተከታዮች በኢራቅ፣ኢራን፣ፓኪስታን፣ህንድ እና የምስራቅ አፍሪካ አሳዛኝ ክስተቶችን በሃዘን
ስነስርአት ይዘከራል። በከርባላ የሚገኘው የመካነ መቃብር ቅጅ ተዘዋውሮ ተሰብሳቢዎቹ መዝሙር ይዘምራሉ እንዲሁም በሰልፉ ላይ እና ከዚያ
በኋላ ባለው የሌሊት መስጂድ አገልግሎት ላይ ጸሎት ያነባሉ። በሰልፉ ወቅት የራስን ባንዲራ የማሳየት ትዕይንቶች የተለመዱ ክስተቶች ናቸው።
የሑሰይን 'መስዋዕት' አብርሃም ልጁን ለእግዚአብሔር በመታዘዝ ለመሰዋት ካለው ዝግጁነት ጋር ይነጻጸራል እና መስዋዕቱ የሚከበረው በዚሁ
በአሹራ ቀን በግ በማረድ ነው። ይህ በክርስትና ውስጥ ካለው የኢየሱስ ስሜት ጋር ያለውን ትይዩነት የሚያመላክት ሲሆን እሱም በአብርሃም
ከታረደው በግ ጋር ይነጻጸራል። 2
ከላይ ከተጠቀሱት የፖለቲካ ልዩነቶች በተጨማሪ በሱኒዎች እና በሺዓዎች መካከል መሰረታዊ የስነ-መለኮታዊ ልዩነቶችም አሉ። በታዋቂው የሺዓ
የሃይማኖት ሊቅ በሆነው በሐሰን ኢብን ዩሱፍ (እ.ኤ.አ. )
በሥነ-መለኮት ደረጃ፣ እነሱ [ሺዓዎች] የሙዕተዚሊ ምክንያታዊ አራማጆች ናቸው ብለው በማመን
በመሠረቱ መልካም ስለሆነ ፣ እሱ ክፉ ማድረግ እንደማይችል ነው ።
ሰውን በነጻ ፈቃድ ፈጠረው።... አይሄድም የሚል ነው።
ሰው ያለ መመሪያ; ስለዚህ የነቢያት መንጠቆዎች ተልከዋል
ወደ ታች. እንደዚያም ሆኖ የእስልምና አንጃዎች እንደሚመሰክሩት ውዥንብር ይፈጠራል፣ ስለዚህም ይከተላል
አላህ ለሰው ልጅ ከነብዩ (ሶ.ዐ.ወ) በተጨማሪ በሃይማኖታዊ ጉዳዮች ላይ የማይሳሳት መመሪያ እንደሰጠው። ይህ መመሪያ ኢማም ነው።
እንዲሁም ምርጫው ግልጽ ነው
የኢማሞች ጉዳይ ለሰው ስህተት የማይተወው ጉዳይ ነው። ነበሩ።
ከልደት ጀምሮ በመለኮት የተሾመ። ትክክለኛዎቹ ኢማሞች የዓልይ (ረዐ) ቀጥተኛ መስመር ናቸው።
በአል-ሑሰይን (ረዐ) በኩል... (ሺዓዎች) በድብቅ አስተምህሮዎች ያምናሉ
(ጋይባ) እና ተመለሱ (ራጃ)። ከኢማሞች መስመር አስራ ሁለተኛው አልሞተም፣ እንደ
ጠላቶቹ ግን እንደ ቁርኣኑ ኢየሱስ በእግዚአብሔር ተወሰደ
የሰው እይታ, እና በመደበቅ ውስጥ ነው. እንደ ማህዲ ወደ ምድር ይመለሳል ፣ የ
ሲጠበቅ የነበረው መሲሃዊ ሰው ማን . . . የሃይማኖትን ድል ያመጣል እና የመጨረሻውን ፍርድ ያበስራል. 3
2. Rippin እና Knappert፣ የእስልምና ጥናት ጽሑፋዊ ምንጮች፣ 21-22።
3. ዊሊያምስ, 224-25. ስለ ሺዓ ኢስላም የተለያዩ ገጽታዎች ባጭሩ ግን ምሁራዊ አያያዝ ጎልድዚሄርን 167 ተመልከት።በሺዓ እስልምና ላይ በቅርብ
ጊዜ በሺዓ ሊቃውንት ለተፃፉ ሁለት አዛኝ ስራዎች፣ሙጃን ሞመን የሺዓ እስልምና መግቢያ የሚለውን ይመልከቱ ። የአስራ ሁለቱ ሺኢዝም ታሪክ እና
አስተምህሮዎች (ኒው ሄቨን: ዬል ዩኒቨርሲቲ ፕሬስ, 1985); እና አብዱላዚዝ ሳቸዲና፣ እስላማዊ መሲሃኒዝም፡ የማህዲ ሀሳብ በአስራ ሁለቱ ሺኢዝም
(አልባንይ፣ ኒው ዮርክ ስቴት ዩኒቨርሲቲ የኒውዮርክ ፕሬስ፣ 1981)።
የሙስሊም አንጃዎች እና እንቅስቃሴዎች 297
ሱፊዝም
ሱፊዎች የእስልምና ሚስጥራዊ ክንፍ ናቸው። ሱፊዝም ሙስሊሞች የእግዚአብሔርን እና መለኮታዊ ፍቅሩን ቀጥተኛ ግላዊ ልምድ የሚሹበት
ታዋቂው የእስልምና እምነት እና ተግባር ዘርፍ ነው። የዚህ መነሻው
እንቅስቃሴ በእስልምና ታሪክ ውስጥ በጣም ቀደምት ጊዜያት ነው. አብዱል-ሃቅ ጽፏል፣
ብዙ የቀደሙ ሙስሊሞች ልባቸው በጣም ዝገት እንደሆነ ተሰምቷቸው ወደ ማሸማቀቅ እና ራስን መካድ እንደ እፎይታ መለኪያ አድርገው ነበር።
የእስልምና የመጀመሪያው ክፍለ ዘመን ሙስሊሞች በፋርስ፣ በሜሶጶጣሚያ፣ በሶሪያ፣ በግብፅ እና በሰሜን አፍሪካ ሰፊ ግዛት ባለቤት ሆኖ
አግኝቷቸዋል። . . . ቅድመ አያቶቻቸው የማያውቋቸው ከቁባቶች እና ባሪያዎች ጋር የቅንጦት ኑሮ ነበር። ይህ አዲስ የበለጸገ የአኗኗር ዘይቤ
የተቆጣጠሩት አገሮች በግብር በመክፈልና በመካሄድ ላይ ባሉ ወታደራዊ ዘመቻዎች የተዘረፉ ነበሩ። በህብረተሰቡ ውስጥ በአጠቃላይ በህዝቡ ላይ
እየደረሰ ያለውን ዓለማዊነት የማይወዱ ሰዎች ነበሩ። ... የእስልምናን ሴኩላሪዝም ተቃወሙ። ጭንቀታቸውን ለማጉላት በሶሪያውያን ክርስቲያን
መነኮሳት ባሕሪ ራሳቸውን በደረቅ ልብስ ለብሰው “ሱፍ” ከተባለው ከደረቅ ሱፍ የተሠራ ልብስ ለብሰዋል። በዚህም ምክንያት በጊዜ ሂደት
"ሱፊዎች" ተባሉ። 4
ከአብዱል-ሃቅ ፍርድ ጋር በመስማማት የአውሮፓ እስላማዊው ዴርመንጌም እንዲሁ እንዲህ ሲል ጽፏል፡- “ሱፊዝም ተቃውሞን ይወክላል፣ በአንድ
ጊዜም ከዳኝነት ፎርማሊዝም እና ከወረራ የሚገኘውን ዓለማዊነት በመቃወም ለልብ ሃይማኖት ቅድሚያ ይሰጣል። , ወደ እግዚአብሔር ፍቅር እና
ወደ ማሰላሰል እና አስማታዊነት እሴቶች." 5
ከታሪክ አኳያ ሱፊዝም ለእስልምና መስፋፋት ትልቅ ሚና ተጫውቷል። አንድ ታዋቂ የእስልምና ምሁር እንዳሉት “እስልምና ዓለም አቀፋዊ እና
ዓለም አቀፋዊ ሃይማኖት በመሆኑ ለምስጢራዊነቱ ምስጋና ይግባውና” ብለዋል። 6
ሱፊዝም ከሃይማኖታዊ መስህብነቱ እና ከሚስዮናዊነት ስራው በተጨማሪ በእስልምና ታሪክ ውስጥ ታላላቅ የፍልስፍና እና የስነፅሁፍ ጥበበኞችን
እንደ አል-ጋዛሊ፣ ኢብን ራሽድ (አቬሮስ)፣ ኢብን ሲና (አቪሴና)፣ አል-ኪንዲ፣ እና አል-ፋራቢ. 7
ከቅርብ ጊዜ ወዲህ በሙስሊሙ ዓለም ውስጥ የእስልምና ፋውንዴሽን እየተስፋፋ ቢመጣም ሱፊዝም ከጊዜ ወደ ጊዜ እየቀነሰ ብቻ ሳይሆን
እንደውም አዲስ ግስጋሴ ማግኘቱን ማስገንዘብ ያስፈልጋል። 8 ፊል ፓርሻል፣ የረዥም ጊዜ ተልዕኮ-
4. አብዱል-ሀቅ, 168-69.
5. ደርመንጌም, 72.
6. ዊሊያምስን፣ 137 ን ይመልከቱ። እንዲሁም ፊል ፓርሻልን፣ ብሪጅስ ወደ እስላም (ግራንድ ራፒድስ፡ ቤከር፣ 1983)፣ 31-37 ይመልከቱ።
7. ዴርሜንጌም, 74 ይመልከቱ; እና ዊሊያምስ, 155-68.
8. የፕሮፌሰር ዩሱፍ ኢቢሽ አስተያየቶችን ይመልከቱ፣ የሱፊዝም ባለስልጣን እና የፖለቲካ ሳይንቲስት፣ በዋዲ፣ 151-52።
298 አባሪ 1
በፓኪስታን ውስጥ፣ እንዲያውም “70 እንደሆነ ተቆጥሯል” እስከማለት ደርሷል
ከመቶዎቹ ሙስሊሞች በእስልምና ውስጥ ካሉት የሱፊ ትዕዛዝ ጋር ያውቋቸዋል። "9
የሱፊዝም አስተምህሮዎች
"ሱፊዝም በንድፈ ሀሳቡም ሆነ በአሰራር አንድ አይነት የሆነ የተዘጋ ስርዓት አያቀርብም ።በአጠቃላይ አላማዎች ፍቺ ላይ እንኳን ትክክለኛ
ስምምነት የለም" የሚለውን እውነታ መቀበል አለብን። 10 ይህን ጠቃሚ የእስልምና ክፍል የምናስተናግደው በሱፊዝም መሰረታዊ እና በተለምዶ
ተቀባይነት ያላቸውን ጽንሰ-ሀሳቦች እና ልማዶች በአጭሩ በመወያየት ብቻ ይሆናል።
አብዛኛው የሱፊ አስተምህሮ አንዳንድ የኦርቶዶክስ እስልምና መሰረታዊ አስተምህሮቶችን የሚቃረን መሆኑ ግራ የሚያጋባ ነገር ግን የተረጋገጠ ሃቅ
ነው። በኦርቶዶክስ እስልምና በፍፁም ልዕልና እና በእግዚአብሔር ልዕልና ላይ ጽኑ እምነት አለ በሱፊዝም "እግዚአብሔር በነገር ሁሉ ነው ሁሉም
ነገር በእርሱ ውስጥ ነው። የሚታዩትና የማይታዩት ፍጥረታት ሁሉ ከእርሱ የወጡ ናቸው እንጂ በእውነት አይደሉም። ከእርሱ የተለየ" 11 ይህ የሱፊ
የእግዚአብሔር ግንዛቤ ሰው በእግዚአብሔር ማንነት ውስጥ ተጠምዶ መለኮትን ማግኘት ይችላል ወደሚል ሌላ የመናፍቅ እምነት ይመራል።
የሰውን የመጨረሻ ግብ የሰውን ማንነት ወደ እግዚአብሔር ማንነት እንደመምጠጥ የሚገልጸው የሱፊዝም ኒዮ-ፕላቶኒክ እና ፓንቴይስቲክ
አስተምህሮ ፋና (መጥፋት) ይባላል። አንድ ሱፊ ይህንን ሃሳብ በሚከተለው መልኩ ያስረዳል፡- "ጊዜያዊው ከዘላለማዊው ጋር ሲገናኝ ምንም
የሚቀር ነገር የለም ከአላህ ሌላ ምንም የለም ብለህ ስትተማመን ከአላህ ሌላ ምንም አትሰማም አታይም አንተ እራስህ መሆኖን ስታውቅ እርሱ
በርሱ ትስማማላችሁን ከርሱ በቀር ምንም የለም።" 12
እንደነዚህ ያሉት የሱፊ ሃሳቦች በተለይ በብዙ ኢስላማዊ ግጥሞች ውስጥ በብዛት ይገኛሉ። በጣም የተከበረው የሱፍይ ገጣሚ ጃላል አል-ዲን ሩሚ (
1273 ዓ.ም ) እንዲህ ሲል ጽፏል፡- “በመጀመሪያ ነፍሴና ያንቺ አንድ ብቻ ነበሩ፤ የእኔና የአንተ መገለጫ፣ የእኔና የአንተ መጥፋት… የኔንና የአንተን
ተናገር
እኔና አንተ በመካከላችን መኖር አቁመናል። "13 በተመሳሳይም ሱፊዎች እንዲህ ይላሉ
ግለሰቡ በእግዚአብሔር ተለይቶ ይታወቃል በሙስሊም ሥነ-ጽሑፍ ብዙ
ምስጢራት.
14
9. ፓርሻልን ተመልከት 37.
10. ጎልድዚሄር 146 ይመልከቱ።
11. ፓርሻል፣ 53
12. ጎልድዚሄርን 144 ይመልከቱ።
13. ጎልድዚሄርን 135 ይመልከቱ።ለሌሎች የሱፊ ግጥም አጭር ምሳሌዎች ዊሊያምስን 155-68 ይመልከቱ።
14. ለዚህ ውይይት ጥሩ ህክምና ሪቻርድ ግራምሊች፣ "ሚስጥራዊ የእስልምና አሀዳዊነትን" በሺመል እና ፈላቱሪ፣ 136-48 ተመልከት። የዚህ ዓይነቱ የይገባኛል ጥያቄ
አንጋፋው ምሳሌ በአሥረኛው መቶ ክፍለ ዘመን በነበረው ምሥጢራዊ አኢ-ሃላጅ ውስጥ ይገኛል፣ እሱም “እኔ እውነት ነኝ” ብሎ በማወጁ በሙስሊም ባለሥልጣናት
የተገደለው።
የሙስሊም አንጃዎች እና እንቅስቃሴዎች 299
ፋሪያን ለማግኘት ሱፊ በበርካታ የመንፈሳዊ እድገት ደረጃዎች የዕድሜ ልክ ጉዞን ማለፍ አለበት። ይህ መንፈሳዊ ጉዞ በፒር መሪነት መሆን አለበት
(የሱፊ ስርአት መሪ እራሱ በፋና የመጨረሻ ደረጃ ላይ "ደረሰ") እና ፒርን የሚከተል ሙሪድ ( ተከታይ) ይባላል ።
በታዋቂው እስልምና ውስጥ፣ ፒርዎቹ በእግዚአብሔር እና በሰው መካከል አስታራቂ ተደርገው ይወሰዳሉ እናም ብዙ ጊዜ እጅግ በጣም ግዙፍ እና
ተአምራዊ ሃይሎች እንዳላቸው ይታመናል። ሱፊዎች በአንድ የተወሰነ ሥርዓት (ላሪቃ) ላይ ባለው ጥገኝነት የተነሳ ሱፍዮች በአጠቃላይ
ለቁርአን ወይም ለመሐመድ ወጎች ህጋዊ ታዛዥነትን ችላ ይላሉ። ለሱፍዮች ትልቅ ቦታ የሚሰጠው ነገር "ከእግዚአብሔር ጋር ያለው ግላዊ
ግንኙነት እና ይህ በጣም አስፈላጊው ነገር ነው።
በህይወት ውስጥ."
15
ሌሎች ጥቃቅን ክፍሎች
ከዋና ዋና የሙስሊም አንጃዎች በተጨማሪ በርካታ አናሳዎች አሉ። በዋነኛነት በሳውዲ አረቢያ ውስጥ የሚገኙት ዋሃቢዎች የሱኒ አክራሪ ክንፍ
የሆነ ጠንካራ የህግ ቡድን ነው። ኦሳማ ቢንላደን ወሃቢ ነበር። የድሩዝ ኑፋቄ በዋናነት በሊባኖስ፣ በሶሪያ እና በሰሜናዊ ፍልስጤም ይገኛል።
የአላውያን ኑፋቄ በአብዛኛው በሶርያ ውስጥ ነው። አህመዲያዎች ከፓኪስታን የመጡ የመናፍቃን ሙስሊም ቡድን ናቸው መስራቹ ሚርዛ ጉላም
አህመድ የተገባለት መህዲ እና መሲህ ነኝ ብሏል። በተጨማሪም ኢየሱስ ከስቅለት ካመለጠ በኋላ ወደ ካሽሚር ሄዶ በስሪናጋር እንደሞተ ያምናሉ።
በተጨማሪም የክርስቶስን የድንግል ልደት እና ኃጢአት የሌለበት የክርስቶስን ተፈጥሮ ይክዳሉ, የክርስቶስን ከመሐመድ በላይ ያለውን ብልጫ
ያጣጥላሉ . በምዕራቡ ዓለም በጣም ንቁ የሙስሊም ሚሲዮናውያን ቡድን ናቸው።
ከእነዚህ ዋና ዋና እና ጥቃቅን አንጃዎች ባሻገር እስልምና ሁለት ሌሎች ሃይማኖቶችን ፈጥሮአል፡ በህንድ ውስጥ ሲኪዝም እና ባሃኢ የሚባል ህዝባዊ
ሀይማኖት በመሀመድ የሚተካ እና በአለም ዙሪያ የተበተኑ ቤተመቅደሶች ያሉት ነብይ ባሃኡላህ ነው።
የእስልምና ብሔር ከመሐመድ ቀጥሎ ነቢይ አለ ማለትም የተከበረው ኤልያስ መሐመድ (አባሪ 6 ይመልከቱ) ስለሚል በኦርቶዶክስ እስልምና እንደ
መናፍቅ ይቆጠራል።
15. Parshall, 68 ይመልከቱ. ፓርሻል ስለ ሱፊዝም እና ህዝባዊ እስልምና አያያዝ በዚህ ርዕስ ላይ በጣም ጥሩ የወንጌል ትንታኔ ነው።

አባሪ 2
የሙስሊም ሃይማኖታዊ ተግባራት
እስልምና የሚለው ቃል ለአላህ ፈቃድ መገዛት ማለት ነው። ያቀረበው ሰው "ሙስሊም" ይባላል ወይም ያቀረበው. ይህ መገዛት ሁለቱንም እምነት
(ኢማን) እና ልምምዶች (ዲን) ያካትታል ። መሠረታዊው ሙስሊም በአንድ አምላክ፣ በነቢያት (የመጨረሻው ነቢይ መሐመድን ጨምሮ)፣
መላእክት፣ ቁርኣን እንደ እግዚአብሔር ቃል፣ እና የመጨረሻው የፍርድ ቀን (ጀነት እና ገሃነም በሚከተለው) ያምናል። እነዚህ ቀደም ሲል በዝርዝር
ተብራርተዋል (በምዕራፍ 1-6)።
እዚህ ላይ የሙስሊም መሰረታዊ ሃይማኖታዊ ግዴታዎችን ወይም ተግባራትን ባጭሩ እንገልፃለን።
• ሸሃዳውን ለማንበብ . ይህ ማለት “መመስከር” ማለት ነው።
የሃይማኖት መግለጫውን በማንበብ ተፈጽሟል፡- "ከአላህ በስተቀር ሌላ አምላክ የለም።
ሙሐመድ የሱ መልእክተኛ ናቸው።"ይህን በቅንነት መናገር ብቻ ነው።
ሙስሊም ለመሆን አስፈላጊ ነው.
• መስገድ (ሶላት)። ሙስሊሞች አስራ ሰባት ሙሉ ማለት ይጠበቅባቸዋል
በየቀኑ ጸሎቶች. በግልም ሆነ በጋራ መጸለይ ይችላሉ። በርቷል
አርብ እኩለ ቀን ላይ ሙስሊሞች በመስጊድ ውስጥ መሰብሰብ ይጠበቅባቸዋል
ጸልዩ። በቁርኣን ውስጥ ያለውን የመድሃኒት ማዘዣ ተከትሎ ሙስሊሞች ተጠርተዋል።
በቀን አምስት ጊዜ ወደ ጸሎት. ይህ በሙስሊሙ ውስጥ በሰፊው ይተገበራል።
አገሮች.
• መጾም (sawm)። የመሐመድ ተከታዮች የእሱን መታሰቢያ ያከብራሉ
በዘጠነኛው የጨረቃ ወር በመጾም ቁርኣንን መቀበል
ረመዳን. በዚህ ወቅት ምግብን ከመመገብ መቆጠብ ይጠበቅባቸዋል
ለዚህ ወር ሙሉ የቀን ብርሃን ሰአታት። ቢሆንም, እነሱ ናቸው
በዚህ ጊዜ ከፀሐይ መጥለቅ እስከ ፀሐይ መውጫ ድረስ ለመብላትና ለመጠጣት ተፈቅዶለታል.
301
302 አባሪ 2
(ዘካ) መስጠት ። ሙስሊሞች ከገቢያቸው አንድ አርባኛውን (2.5 በመቶ) የማዋጣት ግዴታ አለባቸው። ይህ በዋነኝነት የሚሰጠው ለ
ድሆች እና ችግረኞች.
• ሐጅ ለማድረግ (ሀፕ)። ማድረግ የሁሉም ሙስሊም ግዴታ ነው።
በአካል እና በገንዘብ አቅም እስካል ድረስ በህይወት ዘመኑ ቢያንስ አንድ ጊዜ ወደ መካ (በአረብ ሀገር) ጉዞ ያድርጉ። እያንዳንዱ ፒልግሪም
ኢህራም የሚባል ነጭ ልብስ መልበስ አለበት ይህም ሁሉንም ለማጥፋት ነው።
ወቅት የመደብ ወይም የደረጃ ልዩነት ። ጉዞው ብዙውን ጊዜ ይወስዳል
ጉብኝትን ስለሚጨምር አንድ ሳምንት ወይም ከዚያ በላይ አንዳንዴም አንድ ወር
በርካታ ቅዱስ ቦታዎች. ከሐጅ በኋላ አንድ ሰው የመሆን መብት አለው
ይባላል ።

አባሪ 3
የባርናባስ ወንጌል
የእስልምና አስተምህሮትን ለመከላከል የበርናባስን ወንጌል ብዙ ጊዜ ይጠቅሳሉ ። እንዲያውም በሙስሊም አገሮች ውስጥ በጣም ጥሩ ሽያጭ
ነው. ዩሱፍ አሊ በቁርኣን ተፍሲር ላይ ጠቅሶታል። 1 ሱዛን ሃኒፍ ስለ እስልምና ባቀረበችው የመፅሀፍ ቅዱሳት መጽሃፍ መፅሃፍ ውስጥ ይህንን
አጥብቆ ይመክራል፣ "በዚህም ውስጥ አንድ ሰው ህያው የሆነው ኢየሱስ ከአራቱ የአዲስ ኪዳን ወንጌሎች ሁሉ በተሻለ መልኩ እና በአደራ
የተሠጠውን ተልእኮ ገልጿል. እሱን መግለጽ ችሏል" “ ለእውነት ፈላጊ ሁሉ አስፈላጊ ንባብ” ይባላል ። 2 የሙስሊሞች አባባል የተለመደ
የመሐመድ አታ ኡር-ራሂም ነው ፣ እሱም “የበርናባስ ወንጌል በኢየሱስ ደቀ መዝሙር የተጻፈ ብቸኛው በሕይወት የተረፈ ወንጌል ነው…. (ይህ)
በአብያተ ክርስቲያናት ውስጥ እንደ ቀኖናዊ ወንጌል ተቀባይነት አግኝቷል። የአሌክሳንደሪያው እስከ 325 ዓ.ም.» 3 ሌላው ሙስሊም ደራሲ
ኤምኤ ዩሴፍ በልበ ሙሉነት "በጥንት እና በእውነተኛነት ወደ በርናባስ ወንጌል ሊቀርብ የሚችል ሌላ ወንጌል የለም" ሲል በልበ ሙሉነት
ተከራክሯል ።
የበርናባስን ወንጌል በጥንቃቄ ከመረመሩት እና ለትክክለኛነቱ ምንም ምክንያት ስላላገኙ እነዚህ አስገራሚ መግለጫዎች ናቸው ። ጄ. ስሎምፕ
እስላም ክሪስቲያና በተባለው መጣጥፍ ላይ የቀረቡትን ማስረጃዎች ከገመገሙ በኋላ እንዲህ በማለት ደምድመዋል:- “በእኔ እምነት ይህ
‘ወንጌል’ የውሸት መሆኑን ምሁራዊ ጥናቶች አረጋግጠዋል። ይህ አስተያየት በበርካታ የሙስሊም ምሁራንም የተያዘ ነው ። 5 በኦክስፎርድ
መግቢያቸው
1. ዩሱፍ ሁሉም፡ የተከበረው ቁርኣን ትርጉም፡ 230።
2. ሃኒፍ፣ 186
3. መሐመድ አታ ኡር-ራሂም፣ ኢየሱስ፣ የእስልምና ነቢይ (ካራቺ፣ ፓኪስታን፡ ቤጉም አይሻ ባዋኒ ዋቅፍ፣ 1981)፣ 41.
4. ኤምኤ ዩሴፍ፣ የሙት ባሕር ጥቅልሎች፣ የበርናባስ ወንጌል ፣ እና አዲስ ኪዳን
(ኢንዲያናፖሊስ፡ የአሜሪካ ትረስት ጽሑፎች፣ 1985)፣ 5.
ጄ 5. ስሎምፕ፣ “ወንጌል በሙግት ውስጥ” በ Islamochristiana (ሮም፡ ፖንቲፊሲዮ ኢንስቲትዩት ዲ ሳዑዲ አረቢያ፣ 1978)፣ ቅጽ. 4, 68.
303
304 አባሪ 3
የሎንግስዴል እና የራግ ወንጌል እትም ይህን ይደመድማል
"እውነተኛው ቀን ውሸት ነው ... ከመጀመሪያው ይልቅ ወደ አስራ ስድስተኛው ክፍለ ዘመን ቅርብ ነው." 6
በተመሳሳይም በጥንታዊ ስራው "ጆሚየር በማሳየት ሀሳቡን አረጋግጧል
የ GBV [የበርናባስ ቪየና ወንጌል] እስላማዊ የመካከለኛው ዘመን መጨረሻ የሐሰት ወሬ እንደያዘ ምንም ጥርጥር የለውም ።
በዚህ ሥራ ውስጥ ዋናው ሃሳብ ኢየሱስ በመስቀል ላይ አልሞተም ከሚለው መሠረታዊ የሙስሊሞች አባባል ጋር የሚስማማ ነው። ይልቁንም፣ ይህ
መጽሐፍ የአስቆሮቱ ይሁዳ በኢየሱስ ተተካ (ኑፋቄ 217) በማለት ይከራከራል። አብዛኞቹ ሙስሊሞች በመስቀል ላይ ሌላ ሰው በኢየሱስ ተተካ
ብለው ስለሚያምኑ ይህ አመለካከት በብዙ ሙስሊሞች ተቀባይነት አግኝቷል።
ለትክክለኛነት ማነስ ማስረጃ
እዚህ ላይ የሚያሳስበን ይህ ስለተባለው ወንጌል ትክክለኛነት ነው። ይኸውም በክርስቶስ ደቀ መዝሙር የተጻፈ የመጀመሪያው መቶ ዘመን ወንጌል
ነውን? ማስረጃው በጣም አሉታዊ ነው።
በመጀመሪያ ደረጃ፣ ስለ እሱ የቀደመው ማጣቀሻ የመጣው በአምስተኛው ክፍለ ዘመን ከነበረው ዲክሬተም ገላሲያኑም (የገላሲያን ድንጋጌ፣
በጳጳስ ገላሲየስ፣ ዓ.ም. 492-95) ነው። ግን ይህ ማጣቀሻ እንኳን ጥርጣሬ ውስጥ ነው. 8 ይሁን እንጂ ስለ ሕልውናው ምንም ዓይነት የመጀመሪያ
ቋንቋ የእጅ ጽሑፍ ማስረጃ የለም! ስሎምፕ በጥሞና እንዲህ ይላል፣ “ከ GBV ምንም ዓይነት የጽሑፍ ወግ የለም” 9 በአንጻሩ፣ የአዲስ ኪዳን
መጻሕፍት የተረጋገጡት በሁለተኛውና በሦስተኛው ክፍለ ዘመን ዓ.ም በጀመሩ ወደ 5,700 በሚጠጉ የግሪክ የእጅ ጽሑፎች ነው (ምዕራፍ 10 ን
ተመልከት)።
ሁለተኛ፣ ኤል ቤቫን ጆንስ “በእኛ ዘንድ የሚታወቀው የመጀመርያው ቅርፅ በጣሊያንኛ የእጅ ጽሑፍ ውስጥ ነው። ይህ በምሁራን በቅርበት
የተተነተነ እና የአስራ አምስተኛው ወይም የአስራ ስድስተኛው ክፍለ ዘመን ነው ተብሎ ተፈርዶበታል ማለትም ከ 1400 ዓመታት በኋላ በርናባስ"
10 የሙስሊም ተከላካዮች እንኳን እንደ መሐመድ አታ ኡር-ራሂም ከ 1500 ዎቹ በፊት ምንም የእጅ ጽሑፎች እንደሌላቸው አምነዋል።
ሦስተኛ፣ ይህ ወንጌል ዛሬ በሙስሊም ይቅርታ ጠያቂዎች በሰፊው ጥቅም ላይ ውሏል፣ አሁንም እዚያ ነው።
6. ሎንግስዴል እና ሉአራ ራግ፣ የበርናባስ ወንጌል (ኦክስፎርድ፡ ክላሬንደን ፕሬስ፣ 1907)፣ xxxvii።
7. J. Jomier, Egypte: Reflexions stir la Recontre al-Azhar (Vatican au Caire, avil 1978)፣ በ Slomp, 104 ተጠቅሷል።
የበርናባስን ወንጌል ማጣቀሻ የሚያደርጉ ብዙ እውነታዎችን አስተውሏል ። በመጀመሪያ ስሙ ብቻ ተጠቅሷል; በዚህ ጊዜ ውስጥ ምንም ይዘቶች ወይም የእጅ
ጽሑፎች የሉም። ሁለተኛ፣ በቤተ ክርስቲያን ውድቅ የተደረገ ተንኮለኛ መጽሐፍ ተብሎ ተጠቅሷል። ሦስተኛ, "የጌላሲያን ድንጋጌዎች የሕትመት ማተሚያው
ከተፈለሰፈ በኋላ ወዲያውኑ ታትመዋል እና ስለዚህ በብዙ ቤተ መጻሕፍት ውስጥ ይገኛሉ." ስለዚህ፣ “አስመሳይ፣ ጆሚየር ያምናል፣ ለራሱ መጽሃፍ የእውነት እና
የተከበረ መንፈስ ለመስጠት በቀላሉ እነዚህን ድንጋጌዎች ማግኘት እና ርዕሱን ሊይዝ ይችል ነበር” (በ Slomp፣ 74 ተጠቅሷል)።
9. ኢቢድ.
10. ኤል ቤቫን ጆንስ፣ ክርስትና ለሙስሊሞች ተብራርቷል፣ ራእ. እትም። (ካልኩት፡ ባፕቲስት ሚሽን ፕሬስ፣ 1964)፣ 79
የበርናባስ ወንጌል 305
ከአስራ አምስተኛው ወይም ከአስራ ስድስተኛው ክፍለ ዘመን በፊት በየትኛውም የሙስሊም ጸሃፊ ምንም አልተጠቀሰም. ነገር ግን ቢኖር ኖሮ
በእርግጥ ይጠቀሙበት ነበር። ራግ እንደተናገረው፣ “የበርናባስ ወንጌል በአረብኛ ይኖር ነበር ከሚል ግምት አንጻር በሙስሊሙ ፖሊሚካዊ ሥነ-
ጽሑፍ ውስጥ ስለ እንደዚህ ዓይነት ወንጌል ካለው አጠቃላይ ዝምታ አንፃር ክርክር ማድረግ አለብን። ርዕሰ ጉዳይ። "11
ራግ በመቀጠል መጽሃፍ የጻፉትን ብዙ ሙስሊም ጸሃፊዎችን በማስታወስ እንዲህ አይነት ስራ ቢኖር ኖሮ—እንደ ኢብኑ ሀስም (456 ሂጅራ)፣
ኢብኑ ተይሚያህ (728 ሂጅራ)፣ አቡ ያሉ አል-ፋድል አል ሱዑዲ (942 ሂጅራ የፃፈው) እና ሀጂ ኸሊፋ (1067 ሂጅራ)። ነገር ግን በሰባተኛው እና
በአስራ አምስተኛው ክፍለ ዘመን ሙስሊሞች እና ክርስቲያኖች የጦፈ ክርክር ውስጥ በነበሩበት ጊዜ አንዳቸውም ሆነ ሌላ ማንም አይጠቅሰውም።
አራተኛ፣ የክርስቲያን ቤተ ክርስቲያን አባት ወይም መምህር ከአንደኛ እስከ አሥራ አምስተኛው ክፍለ ዘመን ድረስ ጠቅሶ አልተናገረም። የበርናባስ
ወንጌል ትክክለኛ እንደሆነ ተደርጎ ከነበረ ፣ በዚህ ረጅም ጊዜ ውስጥ በአንዳንድ ክርስቲያን አስተማሪዎችና እንደ ሌሎቹ የቅዱሳት መጻሕፍት
መጻሕፍት ሁሉ ብዙ ጊዜ ተጠቅሶ እንደነበር ምንም ጥርጥር የለውም። ከዚህም በላይ፣ ይህ ወንጌል ቢኖር ኖሮ፣ ትክክለኛም ባይሆን ኖሮ፣
በእርግጠኝነት በአንድ ሰው ይጠቀስ ነበር። ነገር ግን ከ 1,500 ለሚበልጡ ዓመታት ሕልውና በነበረበት ወቅት ማንም አባት አልጠቀሰም!
አምስተኛ፣ አንዳንድ ጊዜ በመጀመሪያው መቶ ዘመን ከነበረው የበርናባስ መልእክት (ሐሰተኛ) የበርናባስ መልእክት ( 70-90 ዓ.ም. ) ጋር ግራ
ይጋባል፣ እሱም ፈጽሞ የተለየ መጽሐፍ ነው ። አታ ኡር-ራሂም ሁለቱን መጽሐፍት ግራ ያጋባቸዋል ስለዚህም በሁለተኛውና በሦስተኛው መቶ ክፍለ
ዘመን ከክርስቶስ ልደት በኋላ በስርጭት ላይ እንደነበሩ በተሳሳተ መንገድ ተናግሯል ይህ እንግዳ ስህተት ነው ምክንያቱም በ "ስልሳ መጽሐፍት" ውስጥ
እንደ "ተከታታይ ቁ. 18 የበርናባስ መልእክት.... ተከታታይ ቁጥር 24. የበርናባስ ወንጌል "13 ራሂም በአንድ ቦታ ላይ "የበርናባስን መልእክት" በስም ጠቅሶ የበርናባስን
ወንጌል መኖሩን ያሳያል ! 14
አንዳንዶች በርናባስ በአዋልድ መጻሕፍት ውስጥ የተጠቀሰው የበርናባስ ሥራ (ከ 478 ዓ.ም. በፊት ) የበርናባስ ወንጌል ነው ብለው በስህተት
ገምተዋል። ነገር ግን፣ ይህ በግልጽ ሐሰት ነው፣ ጥቅሱ እንደሚያሳየው፡- “በርናባስ ከእርሱ ጋር አብሮ ከሠራው ከማቴዎስ የተቀበልነውን
ወንጌል ገልጦ አይሁድን ያስተምር ጀመር። 15 በ
11. ሎንግስዴል እና ራግ, xlviii. የስታይንሽናይደር ሞኖግራፍ እንደ Abhandlungen ተዘርዝሯል።
ፉር ሞት ኩንዴ ዴስ ሞርገንላንድስ፣ 1877
12. Slomp, 37-38 ይመልከቱ .
13. አላ ኡር-ራሂም 42-43 ተመልከት።
14. ኢቢድ., 42.
15. Slomp, 110 ይመልከቱ, አጽንዖት የኛን.
306 አባሪ 3
የበርናባስ ወንጌል እንዳለ ተሰጥቷል !
ወንጌል መልእክት እውነትነታቸውን የሚደግፉ ከአምስት ሺህ የሚበልጡ የብራና ጽሑፎች በያዙት በመጀመሪያው መቶ ዘመን በነበሩት የዓይን
እማኞች ማለትም የአዲስ ኪዳን መጻሕፍት ሙሉ በሙሉ ውድቅ ተደርጓል። ለምሳሌ፣ ኢየሱስ መሲህ ነኝ አላለም እና በመስቀል ላይ አልሞተም
የሚለው አስተምህሮ በአይን ምስክሮች፣ በመጀመሪያው መቶ ዘመን በነበሩ ሰነዶች (ምዕራፍ 10 እና 11 ተመልከት) ሙሉ በሙሉ ውድቅ
ተደርጓል።
ኢየሱስ መሲሕ ነው ከሚለው የቁርኣን አባባል ጋር የሚጋጭ በመሆኑ ማንም ሙስሊም የበርናባስን ወንጌል ትክክለኛነት መቀበል የለበትም ።
እንዲህ ይላል፡- “ኢየሱስም ተናግሯል እውነትንም ተናግሯል፡- እኔ መሲሁ አይደለሁም…. 48) ይህ ከቁርኣን ጋር የሚጋጭ ነው፣ እሱም ኢየሱስን
ደጋግሞ “መሲህ” ( “ ክርስቶስ ” ) ብሎ ይጠራዋል (ዝከ. 5፡19፣ 75)።
ስምንተኛ፣ እንደ ሱዛን ሃኒፍ ያሉ የሙስሊም ምሁራንም እንኳ፣ ይህንንም አጥብቀው ይመክራሉ፣ “የዚህ መጽሐፍ ትክክለኛነት በማያጠራጥር
ሁኔታ አልተረጋገጠም” እና “ስለ ኢየሱስ ሕይወት የአዋልድ ታሪክ እንደሆነ ይታመናል።” 6 ሌላ መቀበል አለባቸው። የሙስሊም ምሁራንም
ትክክለኛነቱን ይጠራጠራሉ። 17 መጽሐፉ ከአሥራ አራተኛው ክፍለ ዘመን በፊት እንዳልተጻፈ የሚገልጹ የመካከለኛው ዘመን የምዕራብ አውሮፓ
ሕይወት አናክሮኒዝም እና መግለጫዎችን ይዟልና። ለምሳሌ ከዚህ ጊዜ በፊት ይሠራበት እንደነበረው ሃምሳ ሳይሆን በየመቶ ዓመት የሚመጣውን
የኢዮቤልዩ ዓመት ያመለክታል (የበርናባስ ወንጌል 82)። በ 1343 ዓ.ም. ወደ አንድ መቶ አመት እንዲቀየር የጳጳሱ አዋጅ በቤተክርስቲያኑ
የተላለፈው በ 1343 ዓ.ም. ጆን ጊልክርስት የበርናባስ ወንጌል አመጣጥ እና ምንጮች በሚል ርዕስ በተሰየመው ስራው “ለዚህ አስደናቂ
አጋጣሚ አንድ መፍትሄ ብቻ ሊሆን ይችላል” ሲል ደምድሟል። የበርናባስ ወንጌል ጸሐፊ ኢየሱስ ስለ ኢዮቤልዩ ዓመት ሲናገር 'በየመቶ ዓመቱ'
ሲናገር ብቻ የጠቀሰው የጳጳሱን ቦኒፌስ አዋጅ ስለሚያውቅ ነው። አክሎም "ነገር ግን ከሊቀ ጳጳሱ ጋር በአንድ ጊዜ ካልኖረ ወይም ከተወሰነ ጊዜ
በኋላ ይህን ድንጋጌ እንዴት ሊያውቅ ቻለ? ይህ የበርናባስ ወንጌል ከአሥራ አራተኛው ጊዜ በፊት ሊጻፍ አይችልም ነበር ብለን እንድንደመድም
የሚያስገድደን ግልጽ የሆነ አናክሮኒዝም ነው. ከክርስቶስ ልደት ምዕተ ዓመት በኋላ። “18 አንድ ጉልህ አናክሮኒዝም የበርናባስ ወንጌል ከሮማ ካቶሊክ
የላቲን ቩልጌት የመጽሐፍ ቅዱስ ትርጉም (አራተኛው ክፍለ ዘመን ዓ.ም.) ጽሑፉን መጠቀሙ ነው ፣ ምንም እንኳን በርናባስ የጻፈው
በመጀመሪያው መቶ ዘመን ዓ.ም. ቢሆንም ሌሎች ምሳሌዎች አናች -
16. ሀኒፍ "እንደ መናፍቅ ሰነድ በመታፈኑ ለዘመናት ለአለም ጠፍቶ ነበር" ሲል ተናግሯል ነገር ግን ለዚህ ምንም አይነት የሰነድ ማስረጃ የለም። እንዲያውም
በስድስተኛው ክፍለ ዘመን ለመጀመሪያ ጊዜ ከመታየቱ በፊት በማንም እንኳ አልተጠቀሰም.
17. Slomp, 68 ይመልከቱ.
18. ጆን ጊልክረስት፣ የበርናባስ ወንጌል አመጣጥ እና ምንጮች (ደርባን፣ የደቡብ አፍሪካ ሪፐብሊክ፡ ኢየሱስ ለሙስሊሞች፣ 1980)፣ 16-17።
የበርናባስ ወንጌል 307
ሮኒዝም የሚያጠቃልለው የሰብሉን ድርሻ ለጌታው ያለበትን ቫሳል ነው (የበርናባስ ወንጌል፣ 122)፣ የመካከለኛው ዘመን የፊውዳሊዝም ምሳሌ;
በፍልስጤም ውስጥ ጥቅም ላይ ከዋሉት የወይን ቆዳዎች ይልቅ የእንጨት ወይን መያዣዎች (ibid., 152) ማጣቀሻ; እና የመካከለኛው ዘመን
የፍርድ ቤት አሰራር (ibid., 121).
በበርናባስ ወንጌል ውስጥ የብዙ ስህተቶችን እና የተጋነኑ ነገሮችን ዝርዝር አቅርቧል ። “ኢየሱስ የተወለደው ጲላጦስ ገዥ በነበረበት ጊዜ ነው፣
ምንም እንኳን እስከ 26 እና 27 ዓ.ም ድረስ ገዥ ባይሆንም ” 19 የጂኦግራፊያዊ ስህተቶችም አሉ። ለምሳሌ፣ ምዕራፍ 20 “ኢየሱስ በመርከብ ወደ
ናዝሬት እንደሄደ ይናገራል” ምንም እንኳን በባህር ዳር ባይሆንም። 20 በተመሳሳይ የበርናባስ ወንጌል 144,000 ነቢያት እና 10,000 ነቢያት
በኤልዛቤል ስለተገደሉት (ምዕራፍ 18) ያሉ የተጋነኑ ነገሮችን ይዟል ። 21
አሥረኛው፣ ስሎምፕ እንደሚለው፣ “የጆሚየር ጥናት በጽሁፉ ውስጥ ብዙ እስላማዊ አካላትን አሳይቷል፣ ይህም አንድ ሙስሊም ደራሲ፣
ምናልባትም የተለወጠ ሰው፣ በመጽሐፉ ላይ መስራቱን ከማንኛውም ጥርጣሬ በላይ ያረጋግጣል። አስራ አራት እንደዚህ አይነት ተጽእኖዎች
ተዘርዝረዋል. ለምሳሌ ያህል፣ ጆሚየር ኢየሱስ እንደ ሰበከ የሚነገርለት የቤተ መቅደሱ “ቁንጮ” የሚለው ቃል ጥሩ ቦታ አይደለም!—
ወደ አረብኛ የተተረጎመው ዲካ በመስጊዶች ውስጥ ጥቅም ላይ በሚውልበት መድረክ ነው። 22
እንዲሁም፣
ኢየሱስ ለእስራኤል ብቻ እንደ መጣ ነገር ግን መሐመድ "ለዓለም ሁሉ መዳን" (ምዕራፍ 11) ተመስሏል። በመጨረሻም እየሱስ የእግዚአብሔር
ልጅ ነው ብሎ መካዱ ቁርኣናዊ ነው፡ የኢየሱስ ስብከትም በሙስሊም ኹጥባ የተመሰለው እግዚአብሔርን እና ቅዱስ ነብዩን በማመስገን
ይጀምራል።
(ምዕራፍ 12)
23
ለማጠቃለል ያህል፣ ሙስሊሞች የበርናባስን ወንጌል ለመደገፍ ትምህርታቸውን ለመደገፍ መጠቀማቸው ምንም ማስረጃ የለውም ። በእርግጥ
አስተምህሮቱ ከቁርኣን ጋር ይጋጫል። ይህ ሥራ በመጀመሪያው መቶ ዘመን ስለ ኢየሱስ እውነታዎች የሚገልጽ ትክክለኛ ዘገባ ከመሆን የዘለለ
የመካከለኛው ዘመን ፈጠራ ነው። ስለ ክርስቶስ ሕይወት ያለን ብቸኛው ትክክለኛ የመጀመሪያው ክፍለ ዘመን መዛግብት በአዲስ ኪዳን ውስጥ
ይገኛሉ፣ እና የበርናባስን ወንጌል ትምህርት በእጅጉ ይቃረናል ። ለዚህ “ወንጌል” ተጨማሪ ትችት አንባቢው የበርናባስ ወንጌል በሚል ርዕስ
የዳዊት ሶክስን ምርጥ መንጠቆ ያማክሩ።
24
19. Slomp, 9 ይመልከቱ.
20. ኢቢድ.
21. ኢቢድ.
22. ኢቢድ., 7.
23. ኢቢድ.
24. ሶክስ.

አባሪ 4
በአዲሱ ኪዳን ላይ የታወቁ የሙስሊሞች ክሶች
ይህ አባሪ በክርስትና እና በተለይም በአዲስ ኪዳን ላይ በእስልምና መጽሐፍት ወይም ክርክሮች ውስጥ ብዙውን ጊዜ የሚያጋጥሟቸውን ሦስቱ
የሙስሊሞች ታዋቂ ክሶች አጭር ውይይት ነው። ሦስቱ የክርክር ቦታዎች፡- የአዲስ ኪዳን ጽሑፋዊ ብልሹነት፣ የወንጌሎች ታሪካዊ አለመታመን
እና በአዲስ ኪዳን መልእክት ላይ አረማዊ ተጽዕኖ የሚያሳድሩ ማስረጃዎች ናቸው።
ለመጀመሪያው ክስ (በምዕራፍ 10) ቀደም ብለን ምላሽ ስለሰጠን በዚህ ነጥብ ላይ ምላሽ አንሰጥም. ነገር ግን ከእንዲህ ዓይነቱ ውንጀላ በስተጀርባ
ያለውን ግንዛቤ ማነስ ከሟቹ ሙስሊም የክርስትና ተቺ አህመድ ዲዳት በመጥቀስ እንነጋገራለን ።
የጽሑፋዊ ሙስና ክስ
1n መጽሐፍ ቅዱስ የአምላክ ቃል ነውን? 1 ዲዳት የመጽሐፍ ቅዱስን ጽሑፋዊ ብልሹነት ብዙ በመሆናቸው ለማሳየት ሞክሯል።
ስሪት! በኪንግ ጀምስ ላይ ለማሻሻል የሞከሩ 2 የእንግሊዝኛ ቅጂዎች
ከዚያም አራት የመጽሐፍ ቅዱስ “ታላላቅ ስህተቶች” ናቸው ብሎ ያመነውን ይዘረዝራል - ከተናገረው ውስጥ ሃምሳ ሺህ ሊሆኑ ይችላሉ! ዲዳት
በተሻሻለው የመጽሐፍ ቅዱስ ስታንዳርድ ቨርዥን እና በ KJV መካከል ባለው ንጽጽር የጠቀሰው የመጀመሪያው ስህተት በኢሳይያስ 7፡14 ላይ ያለው
“ድንግል” የሚለው ቃል ወደ “ወጣት ሴት” መቀየሩ ነው። ሁለተኛው ስህተት በዮሐንስ 3፡16 ላይ “የተወለደ ልጅ” የሚለው ቃል ወደ “አንድ ልጅ”
ተቀይሯል። ከላይ በተጠቀሱት በሁለቱም ሁኔታዎች ውስጥ ስለመሆኑ ዲዳት ምንም ግንዛቤ አላሳየም
1. አህመድ ዲዳት፣ መጽሐፍ ቅዱስ የእግዚአብሔር ቃል ነውን?፣ 6 ኛ ሕትመት፣ ታኅሣሥ 1987
2. ኢቢድ., 7-11.
309
310 አባሪ 4
የመጀመሪያው የዕብራይስጥ እና የግሪክ ቃላቶች በሁሉም የእጅ ጽሁፎቻችን ውስጥ አንድ አይነት ሆነው ቆይተዋል እና በተርጓሚዎች ፍርድ
ምክንያት የእንግሊዝኛ ሀረጎች ብቻ ተለውጠዋል። ስለዚህ መጽሐፍ ቅዱስ በመጀመሪያዎቹ ቋንቋዎቹ ጽሑፍ ውስጥ (ምንም ስህተት የሌለበት)
መጽሐፍ ቅዱስን በመንፈስ አነሳሽነት የመመልከቱ ጥያቄ ሳይሆን ሰዎች ወደተለያዩ ቋንቋዎች የተረጎሙት (ይህም አንዳንድ ተጨባጭ
ያልሆኑ ስህተቶችን ሊይዝ ይችላል) ነው።
የመጨረሻዎቹ ሁለት ናቸው ተብሎ የሚታሰቡ ስህተቶች 1 ዮሐንስ 5:7 ን አለመተው እና በኋለኞቹ የመጽሐፍ ቅዱስ ትርጉሞች ላይ የማርቆስ
አጭር መጨረሻ ላይ የተመለከቱ ናቸው። 3 አሁንም የፅሑፋዊ ትችት ሳይንስን በጥቂቱ ለሚያውቅ ሰው ክሱ ትክክል አለመሆኑ ግልፅ ነው። 4
ክርስቲያኖች እያንዳንዱ የመጽሐፍ ቅዱስ ቅጂዎች ያለ ስህተት እንደተገለበጡ አይናገሩም። እንዲያውም አብዛኞቹ ክርስቲያን ሊቃውንት ይህ
(1 ኛ ዮሐንስ 5፡7) ስለ ሥላሴ የሚናገረው ጥቅስ ከአሥራ አምስተኛው መቶ ክፍለ ዘመን በፊት በማንኛውም የእጅ ጽሑፍ ላይ እምብዛም
ስለማይገኝ እግዚአብሔር በመንፈሱ የጻፈው የመጀመሪያው ጽሑፍ ውስጥ እንዳልሆነ ያምናሉ። እሱ ምናልባት አንጸባራቂ (በኅዳግ ላይ ያለው
የስክሪፕት አስተያየት) በኋላ ላይ በተርጓሚው የጽሑፉ አካል ሆኖ የተወሰደ ነው። ፭ እንዲሁም የዚህ ጥቅስ ከብዙ ዘመናዊ የመጽሐፍ ቅዱስ
ትርጉሞች አለመውጣቱ የክርስትናን የሥላሴን አስተምህሮ በጥቂቱም ቢሆን አይነካውም፣ ምክንያቱም ሌሎች ብዙ ጥቅሶች ስላሉ አንድና አንድ
አምላክ ሦስት አካላት እንዳሉ በግልጽ የሚያስተምሩ ናቸው (ምዕራፍ 12 ይመልከቱ) .
ሌላው ዲዳት በመጽሐፍ ቅዱስ ላይ የሰነዘረው ማስረጃ የሌለው ክስ ምሳሌ “ክርስቲያኖች ከሚመኩ ከአራት ሺህ የሚበልጡ ልዩ ልዩ የብራና
መጻሕፍት የቤተክርስቲያን አባቶች አራቱን መርጠው የማቴዎስ፣ የማርቆስ፣ የሉቃስ ወንጌል ብለው ጠርተው አራቱን መርጠዋል። እና ዮሐንስ" 6
ዲዳት እነዚህ በሺዎች የሚቆጠሩ የብራና ጽሑፎች የሃያ ሰባቱ የአዲስ ኪዳን መጻሕፍት ቅጂዎች እንጂ በሺዎች የሚቆጠሩ የተለያዩ እንዳልሆኑ
የተረዳ አለመሆኑ አስገራሚ ነው።
ወንጌል! 7 መጽሐፍት ወይም
በተጨማሪም፣ ብዙ ሙስሊሞች መጽሐፍ ቅዱስን በጽሑፋዊ ብልሹነት ሲከሱት፣ ቁርኣን ራሱ ከብዙ የጽሑፍ ልዩነቶች የተሠቃየ መሆኑን
ባለማወቃቸው ይቆያሉ (ምዕራፍ 9 ይመልከቱ)። 8 የመጽሐፉ መለኮታዊ ትክክለኛነት የተመሠረተው በመጀመሪያዎቹ ሰነዶች በሰው ሰራሽ
በሆነው በሁሉም ቅጂዎች መካከል ባለው ስምምነት ላይ ከሆነ፣ ከዚያም
3. ኢቢድ., 12-21. በተጨማሪም ዲዳት በመጽሐፍ ቅዱሳዊው ጽሑፍ ታማኝነት ላይ ያቀረበውን ክስ ለመደገፍ የይሖዋ ምሥክሮችን በመጥቀስ በጣም እንደሚወድ
ልብ ልንል ይገባል።
4. ለአዲስ ኪዳን ጽሑፋዊ ትችት ጉዳይ አንባቢው ብሩስ ሜትስገርን የአዲስ ኪዳን ጽሑፍ፡ ማስተላለፍ፣ ሙስና እና መልሶ ማቋቋም (ኒው ዮርክ፡ ኦክስፎርድ
ዩኒቨርሲቲ ፕሬስ፣ 1968) ለሁለት ግሩም እና ደረጃውን የጠበቀ ሕክምናዎች እንዲመለከቱ ይበረታታሉ። , 2d እትም.); እና ከርት እና ባርባራ አላንድ፣ የአዲስ ኪዳን
ጽሑፍ፣ ራእ. እትም። (ግራንድ ራፒድስ፡ ኤርድማንስ፣ 1989)።
5. NL Geisler እና Nix, 483-84 ይመልከቱ.
6. ዲዳትን፣ 24 ን ተመልከት።
7. ለዲዳት ክስ የተሟላ ምላሽ ለማግኘት፣ የቁርኣን እና የመጽሐፍ ቅዱስ ጽሑፋዊ ታሪክ (Villach, Austria: Light of Life, 1988, reprint) የሚለውን John Gilchrist
ይመልከቱ።
8. ibid., 27 ይመልከቱ.
ታዋቂ የሙስሊን ክሶች በአዲስ ኪዳን 311
ቁርኣን እራሱ ያለምንም ጥርጥር ፈተናውን ይወድቃል! ከብዙ ሙስሊሞች አስተያየት በተቃራኒ የቁርኣን ኦርጅናሌ ቅጂ ወይም ዋናው የኡትማኒክ
ኮድክስ እንኳን የለንም። ጊልክረስት እንዳስገነዘበው፣ “የቁርአን አንጋፋው ጽሑፍ ከሂጅራ በኋላ በሁለተኛው ክፍለ ዘመን የቀጠለ ሲሆን
በመጀመሪያዎቹ አል - ሜል አረብኛ ስክሪፕት ላይ በ vellum ላይ ተዘጋጅቷል ። ሌሎች ቀደምት ቁርኣኖች በኩፊክ ፊደላት የተጻፉ ናቸው ።
በተመሳሳይ ጊዜም እንዲሁ." 9
በዚህ አውድ ውስጥ የሰር ኖርማን አንደርሰን የሰጡት አስተያየት በጥሩ ሁኔታ የተወሰደ ነው። "ስለዚህ ዛሬ የኩፋን የሐፍስ ጽሁፍ በሙስሊም አለም
ውስጥ በሁሉም ቦታ ተቀባይነት ያለው መሆኑ እውነት ቢሆንም፣ በተለምዶ ሙስሊሞች መሐመድ የተናገረውን ኢፕሲሲማ verba ]ትክክለኛ
ቃል አለን ብለው የሚናገሩት ነገር ያለ ምንም ልዩነት። የታሪክን እውነታ ካለማወቅ ላይ ያርፋል። 10
ብዙ የሙስሊም ሊቃውንት የዘነጉት ይህንን ከራሳቸው ቅዱሳት መጻሕፍት ጋር መመሳሰል ነው። ጊላም እንዲህ ይላል፡-
እውነታው ግን የቁርአን ጽሑፋዊ ታሪክ ከመጽሐፍ ቅዱስ 'የእኛን አጽንዖት' ከሚለው ጋር በጣም ተመሳሳይ ነው። ሁለቱም መጻሕፍት
በሚያስደንቅ ሁኔታ ተጠብቀዋል። እያንዳንዳቸው በመሠረታዊ አወቃቀራቸው እና ይዘታቸው፣ መጀመሪያ ላይ ስለነበሩት ነገሮች በጣም ፍትሃዊ
ዘገባ ነው። ነገር ግን ሁለቱም መንጠቆዎች ያለ ስህተት ወይም የጽሑፍ ጉድለት ሙሉ በሙሉ አልተጠበቁም። ሁለቱም እኛ የምናውቃቸው
ቀደምት ኮዴኮች በተለያዩ ንባቦች እዚህም እዚያም ተሰቃይተዋል ነገርግን ሁለቱም በምንም መልኩ አልተበላሹም። ቅን ክርስቲያኖች እና
ሙስሊሞች እነዚህን እውነታዎች በቅንነት ይገነዘባሉ።
በማለት አክሎ ተናግሯል።
ዛሬ በቁርኣን እና በመጽሐፍ ቅዱስ መካከል ያለው ብቸኛው ልዩነት የክርስቲያን ቤተክርስቲያን ለእውነት ፍላጎት በጥንቃቄ የተለያዩ ንባቦችን
በመጠበቅ ነው ... በኡስማን ጊዜ ሙስሊሞች ግን በተቻለ መጠን ሁሉንም ማጥፋት ጠቃሚ እንደሆነ አድርገው ይቆጥሩ ነበር. ለመላው ሙስሊም
አንድን ጽሑፍ መደበኛ ለማድረግ የተለያዩ የቁርኣን ንባቦች ማስረጃዎች። ......እነዚህ እውነታዎች ቁርኣን ዛሬም አልተጠናቀቀም የሚለውን
በሐዲስ ተጨማሪ ማስረጃዎች ዳራ ላይ ሁልጊዜ ማጤን አለበት።
የታሪካዊ አለመተማመን ክስ
ሌላው ብዙ ጊዜ የሚያጋጥመው የሙስሊም ክስ በቀላሉ ከፍተኛ-ወሳኝ ስኮላርሺፕ እየተባለ የሚጠራውን ድምዳሜ እንደገና ማደስ ነው።
የሙስሊም ደራሲዎች የእነዚህን ሊቃውንት ቅድመ-ግምቶች፣ ዘዴዎች እና ክርክሮች ትክክለኛነት ለመገምገም በጭራሽ የማይጨነቁ ይመስላል፣
ነገር ግን የጥርጣሬ ድምዳሜያቸውን ለመዘገብ ደስተኛ የሆኑ ይመስላል።
9. ጊልክርስት፣ 27 ይመልከቱ።
10. አንደርሰን፣ 47
11. Ibid., 20-21.
312 አባሪ 4
የዚህ አካሄድ ዓይነተኛ የመሐመድ አታ ኡር-ረሂም ኢየሱስ፣ የእስልምና ነቢይ ነው። ደራሲው እንዲህ ሲል ጽፏል።
አሁን ቁጥራቸው እየጨመረ የመጣ ሰዎች የሚያውቁት ክርስትና ከመጀመሪያው የኢየሱስ ትምህርት ጋር ምንም ግንኙነት እንደሌለው ያውቃሉ።
ባለፉት ሁለት ምዕተ-አመታት ውስጥ የታሪክ ተመራማሪዎች ምርምር በክርስቲያን "ምስጢሮች" ላይ ለማመን ትንሽ ቦታ ትቷል, ነገር ግን
የተረጋገጠው እውነታ የተቋቋመው ቤተክርስትያን ክርስቶስ ከታሪክ ኢየሱስ ጋር ምንም ግንኙነት የለውም ማለት ይቻላል በራሱ ሊረዳ አይችልም.
ክርስቲያኖች ወደ እውነት።
12
ደራሲው በመቀጠል የዴቪድ ስትራውስ ሥራዎችን በመጥቀስ “የአራተኛውን ብቻ ሳይሆን የመጀመሪያዎቹን ሦስት ወንጌላትም ጭምር ታሪካዊ
ታማኝነት ያጠፋል” ብሏል። 13 መጽሐፍ ቅዱሳዊውን የኢየሱስን ምስክርነት በፍጥነት ውድቅ ካደረገ በኋላ፣ “የኢየሱስ ታሪካዊ ዘገባ” በሚል ርዕስ
በምዕራፉ ላይ በሚያስገርም ሁኔታ ራሂም “የበርናባስ ወንጌል” ታሪካዊ መሆኑን ይገምታል (ያለምንም ክርክር) ክርስቶስን መሠረት ያደረገ መግለጫ
ይሰጠናል። በአንዳንድ የመካከለኛው ዘመን ሙስሊም ገጣሚዎች ጽሑፎች ላይ፣ እና ኢየሱስ መሪ ነበር ወደሚል መደምደሚያ ላይ ደርሷል
የአብዮታዊ ኢሴንስ ባንድ!
14
በተመሳሳይ መልኩ ራሂም በጣም የተረጋገጠውን የክርስትና ሀቅ ማለትም ስቅለትን ውድቅ አደረገው። “‘እስር’፣ ‘ሙከራው’ እና ‘ስቅለቱ’ በብዙ
ቅራኔዎች እና የተሳሳቱ አመለካከቶች የተከበቡ በመሆናቸው በተጨባጭ የተፈጠረውን ነገር ለመድረስ በእነሱ ውስጥ መፍታት እና መግባት እጅግ
በጣም ከባድ ነው” ሲል ጽፏል። 15 ደራሲው በኢየሱስ ሞት ዙሪያ የተከናወኑትን የወንጌል ዘገባዎች ከመቀበል ይልቅ በስህተት ተይዞ የተሰቀለው
ይሁዳ ስለነበረበት ሁኔታ የተለመደ እስላማዊ ቅጂ አቅርቧል። 16 በጣም የሚያስደንቀው የራሂም ሐሳብ የጲላጦስን ሚና የሚመለከት ነው።
እንዲህ ሲል ጽፏል፡- “በመጨረሻም ሌላ ጉልህ ሀቅ አለ፡ በግብጽም ሆነ በኢትዮጵያ በኮፕቲክ ቤተ ክርስቲያን ቅዱሳን የቀን መቁጠሪያ ጲላጦስ እና
ሚስቱ ‘ቅዱሳን’ ሆነው ይታያሉ። ይህ ሊሆን የሚችለው ጲላጦስን ከተቀበልን ብቻ ነው። ወታደሮቹ በስህተት በቁጥጥር ስር መዋላቸውን እያወቁ
አውቀው ተወግዘዋል
በኢየሱስ ምትክ ይሁዳ፣ እና የኋለኛው እንዲያመልጥ ፈቀደ።
17
12. አታ ኡር-ራሂም፣ 13።
13. ኢቢድ., 14.
14. ኢቢድ., 17-38.
15. ኢቢድ., 35.
16. ኢቢድ.፣ 36. በጣም የሚገርመው በጣም ታዋቂው የሙስሊም ይቅርታ ጠያቂው ዲዳት የኢየሱስን ስቅለት ከእስልምና ባህላዊ ክህደት ትቶ በምትኩ የኢየሱስን
ሞት እውነታ ለመካድ የስዋውን ቲዎሪ መምረጡ ነው። በመስቀል ላይ. በዚህ ጉዳይ ላይ ዲዳት እራሳቸው በደቡብ አፍሪካ የኦርቶዶክስ ሙስሊም ባለስልጣናት
መወገዛቸው ትኩረት የሚስብ ነው! ጆን ጊልክረስት የክርስቶስን ስቅለት ተመልከት፡ ሀቅ እንጂ ልብ ወለድ አይደለም ( ቪላክ፣ ኦስትሪያ፡ የሕይወት ብርሃን)።
17. ኢቢድ., 37.
በአዲስ ኪዳን ላይ የታወቁ የሙስሊሞች ክሶች 313
ምንም እንኳን አስተማማኝ የታሪክ ማስረጃ የሌላቸው እንደዚህ ያሉ አስደናቂ ዘገባዎች ስለ ታሪካዊው ኢየሱስ እውነተኛ ምስል ይሰጡናል ብለው
ሊያስገርመን ይችላል። መሠረተ ቢስ የሆኑትን የሙስሊም ግምቶችን ወይም ቀኖናዊ የቁርዓን መግለጫዎችን በመደገፍ የወንጌሎችን ትክክለኛነት
ውድቅ ልናደርገው የምንችለው በምን መሠረት ነው? በዚህ በጣም ወሳኝ ነጥብ ላይ የኢየሱስን መሰቀል በተመለከተ ቁርኣን እንጂ መጽሐፍ ቅዱስ
እንዳልሆነ ለአድሎ ለሌለው አንባቢ ሊመስለው ይገባል።
በወንጌሎች ታሪካዊ አስተማማኝነት ላይ ለተነሳው ክስ ሙሉ ምላሽ መስጠት ከዚህ አባሪ ወሰን ውጭ ነው። በአርኪኦሎጂ ግኝቶች፣ ክርስቲያናዊ
ያልሆኑ እና መጽሐፍ ቅዱሳዊ የታሪክ መዛግብት እና አብዛኞቹ የአዲስ ኪዳን መጻሕፍት የተቀናበሩበት የመጀመሪያ ቀን ወንጌሎችን እና የቀረውን
አዲስ ኪዳንን ለመከላከል ብዙ ማለት ይቻላል።
እንደ አንድ ምሳሌ የጥንታዊው ሮማዊው የታሪክ ምሁር ኤኤን ሸርዊን-ዋይት የሐዋርያት ሥራን ታሪካዊ አስተማማኝነት በተመለከተ
መደምደሚያን እንጠቅሳለን (የሐዋርያት ሥራ ጸሐፊ ከወንጌል መጽሐፍ ጋር ተመሳሳይ እንደሆነ በሁሉም የመጽሐፍ ቅዱስ ሊቃውንት
ይስማማሉ። ሉቃስ፡- "ለአዲስ ኪዳን የሐዋርያት ሥራ መጽሐፍ፣ የታሪክ ማረጋገጫው እጅግ በጣም ብዙ ነው።...በዝርዝር ጉዳዮች ላይም ቢሆን
መሠረታዊ የሆነውን ታሪካዊነቱን ላለመቀበል የሚደረግ ማንኛውም ሙከራ አሁን ዋጋ ቢስ መስሎ መታየት አለበት። 18 ነገር ግን፣ ፀሐፊው
ሳይሸሽግ በተጋላጭ እና ወሳኝ ቅድመ-ግምቶች ምክንያት “የግሬኮ-ሮማውያን የታሪክ ምሁራን በራስ የመተማመን መንፈስ እያደጉ በሄዱበት
ወቅት፣ በሃያኛው መቶ ክፍለ ዘመን የተካሄደው የወንጌል ትረካዎች ብዙም ተስፋ ሰጭ ከሆኑ ነገሮች በመነሳት በጣም አሳዛኝ ማድረጉ
አስገራሚ ነው። አንድ መዞር." 19 ነገር ግን የአዲስ ኪዳን ወንጌላዊ ከሆነው ክሬግ ብሎምበርግ ጋር እንስማማለን፡- “እንዲህ ያለው ጨለማ
የአራቱን ወንጌላት ታሪካዊ አስተማማኝነት በሚያንጸባርቅ ብሩህ ድጋፍ ሊተካ ይገባል፣ እና አንዳንድ አበረታች ምልክቶችም በእርግጥ መከሰት
በጀመሩ ቦታዎች አሉ። ." 20
18. ሼርዊን-ዋይት፣ የሮማውያን ማህበር እና የሮማውያን ህግ በአዲስ ኪዳን (ኦክስፎርድ፡ ክላሬንደን ፕሬስ፣ 1963)፣ 189።
19. ኢቢድ., 187.
20. ክሬግ ብሎምበርግ፣ የወንጌሎች ታሪካዊ ተዓማኒነት (Downers Grove: InterVarsity, 1987)፣ 254. የብሎምበርግ መጽሐፍ ለዚህ መስክ ጥሩ መግቢያ ነው። ለእነዚህ
ጉዳዮች የበለጠ ዝርዝር እና ከፍተኛ ቴክኒካል ውይይት ለማግኘት RT France እና David Wenham, Ed., Gospel Perspectives (Sheffield: JSOT Press, 1980-86, 6 vols)
ይመልከቱ. እንዲሁም የአዲስ ኪዳን ታሪካዊ ተዓማኒነት አጭር ግን ክላሲካል ጥናት ኤፍኤፍ ብሩስ፣ የአዲስ ኪዳን ሰነዶች፡ አስተማማኝ ናቸው? ስለ ታሪካዊው
ኢየሱስ ጥናት ሌላው ጠቃሚ የምሁር ውይይት ኤል ሃዋርድ ማርሻል ነው፣ በታሪካዊው ኢየሱስ አምናለሁ ( ግራንድ ራፒድስ፡ ኢርድማንስ፣ 1977) እና የአዲስ ኪዳን
ክርስቶሎጂ አመጣጥ (Downers Grove: InterVarsity, 1990፣ የተሻሻለ እትም)። ስለ ክርስቶስ ታሪካዊ ማስረጃዎችን በተመለከተ ሁለት ሌሎች በጣም አጋዥ
መጽሃፎች ጋሪ ሀበርማስ፣ የታሪክ ውሳኔ፡ የኢየሱስ ህይወት መደምደሚያ (ናሽቪል፡ ቶማስ ኔልሰን፣ 1988) እና RT France፣ The Evidence for Jesus (Downers Grove)
ናቸው። ኢንተርቫርሲቲ, 1986). የአዲስ ኪዳን መጻሕፍት የተጻፉበትን የመጀመሪያ ቀኖች እና አጠቃላይ አስተማማኝነታቸውን በተመለከተ አንባቢው ከጆን ኤቲ
ሮቢንሰን፣ አዲስ ኪዳንን እንደገና ማሻሻል (1976) እና በአዲስ ኪዳንን ማመን እንችላለን የሚለውን ምክር ማግኘት ይችላል።
314 አባሪ 4
የአረማውያን I NFLUENCE ክፍያ
በዚህ ነጥብ ላይ ባጭሩ የምናነሳው የመጨረሻው ክስ እንደገና ጊዜ ያለፈበት አሉታዊ ሂሳዊ ትምህርት እና የተሳሳተ መረጃ ከተሰጠው እና አሳሳች
የሙስሊም የቤተክርስቲያን ታሪክ "ስሪት" ጋር ተቀላቅሏል.
21
በዚህ ክስ መሰረት ሐዋርያው ጳውሎስ እና አንዳንድ የቤተክርስቲያን አባቶች በዘመናቸው የነበረውን አረማዊነት ከዋናው የክርስቶስ መልእክት ጋር
በማቀላቀል የኢየሱስን ትምህርት ንፁህነትን አበላሹት። ለምሳሌ፣ ዩሱፍ ሳሌም ቺስቲ What is Christianity: Being a Critical Examination of
Fundamental Doctrines of the Christian Faith በሚለው መጽሐፉ ላይ እንደ ክርስቶስ አምላክነት እና ለሐዋርያው ጳውሎስ አረማዊ
ትምህርቶች ስርየት እና የክርስትና ትምህርት የመሳሰሉ ትምህርቶችን ገልጿል። ሥላሴ ወደ አረማዊ formulations
የቤተ ክርስቲያን አባቶች።
22
ቺስቲ በተጨማሪም ሚስጥራዊ ሀይማኖቶች በክርስትና ላይ የሚያሳድሩትን ሰፊ ተጽእኖ ለማሳየት ይሞክራል፡-
የክርስትና አስተምህሮ በምስጢረ ሐይማኖቶች ተጽእኖ እጅግ ቀለም ያለው ሲሆን በተለይም ሚትራይዝም የራሱ የሆነ የእግዚአብሔር ልጅ እና
ድንግል እናቱ ነበረው እና ስቅለት እና ትንሳኤ ለሰው ልጆች ኃጢአት ካሰረዘ በኋላ በመጨረሻ ወደ 7 ኛው ሰማይ በማረጉ።
የሚትራይዝምን ትምህርት ከክርስትና ትምህርት ጎን ለጎን የምታጠና ከሆነ በመካከላቸው ያለው የጠበቀ ዝምድና በጣም ትገረማለህ ስለዚህም
ብዙ ተቺዎች መደምደሚያ ላይ ለመድረስ ተገድደዋል።
ክርስትና ፋሲሚል ወይም ሁለተኛው የሚትራይዝም እትም ነው።
23
ጸሐፊው ሚትራም የእግዚአብሔር ልጅና አዳኝ እንደሆነ ተቆጥሮ፣ ከድንግል መወለዱን፣ አሥራ ሁለት ደቀ መዛሙርትን እንደ ነበራት፣
እንደተሰቀለ፣ በሦስተኛው ቀን ከመቃብር እንደተነሳ፣ የኃጢአት ማስተሰረያ መሆኑን በመጥቀስ ከእነዚህ መመሳሰሎች መካከል ጥቂቶቹን
ዘርዝሯል። የሰው ልጅ በመጨረሻ ወደ አባቱ ተመለሰ
ሰማይ.
24
ሁሉንም የአዲስ ኪዳን መረጃዎች በሐቀኝነት ማንበብ ጳውሎስ አዲስ ሃይማኖት እንዳላስተማረ በግልጽ እንደሚያሳየው ለአጭር ምላሽ ልናሳይ
ይገባል። ጳውሎስ፣ ልክ እንደ ኢየሱስ፣ ክርስትና ሀ
(ግራንድ ራፒድስ፡ ኤርድማንስ፣ 1977)። የሮቢንሰን “ወግ አጥባቂ” ድምዳሜዎች በጣም ጠቃሚ ናቸው ደራሲው ራሱ የአዲስ ኪዳን ከፍተኛ ትችት ምሁር
ከመሆኑ አንፃር ! በመጨረሻም፣ በወንጌል ትምህርት ውስጥ ያሉትን የቅርብ ጊዜ እና በጣም ወቅታዊ ጉዳዮችን ለመመልከት የኢየሱስ እና የወንጌል መዝገበ-
ቃላትን መመልከት ይቻላል ፣ ኢድ. ጆኤል ግሪን፣ ስኮት ማክኒት እና ሃዋርድ ማርሻል፣ (Downers Grove: InterVarsity፣ 1992)።
21. ዩሴፍ, 1985 ይመልከቱ).
22. ዩሱፍ ሳሌም ቺስቲ፣ ክርስትና ምንድን ነው፡ የክርስቲያን እምነት መሠረታዊ አስተምህሮዎች ወሳኝ ፈተና መሆን (ካራቺ፣ ፓኪስታን፡ የዓለም እስላማዊ
ሚሲዮን ፌዴሬሽን፣ 1970)።
23.ኢቢድ., 87.
24.Ibid., 87-88.
በአዲስ ኪዳን ላይ የታወቁ የሙስሊሞች ክሶች 315
የአይሁድ እምነት ፍጻሜ (ሮሜ 10፡4፣ 9-11፤ ቆላ. 2፡16-17፤ ማቴ. 5፡18፤ ሉቃ.
16፡16-17)። ሁለቱም ሰዎች ኃጢአተኞች መሆናቸውን አስተምረዋል (ማር. 3፡38፤ ሮሜ. 3፡23) እና
ኢየሱስ በፈሰሰው ደሙ ለኃጢአት ማስተሰረያ ሆኖ እንደ ሞተ (ማቴ.
26:28; ማርቆስ 10:45; ኤፌ. 1:7; ሮም. 5፡8)። የኢየሱስ ሞት እና መቃብር ነበሩ።
በትንሣኤው የተፈጸመ (ሉቃስ 24፡46-47፤ ዮሐ. 20፡25-29፤ ሮሜ. 10፡9)።
ነገር ግን ሰው ራሱን ማዳን አይችልም, ነገር ግን የእግዚአብሔር ጸጋ እና አመራር ያስፈልገዋል (ማቴ.
19:25-26; ዮሐንስ 4:44; ኤፌ. 2፡8-9)፣ እሱም በእምነት የሚተላለፍ እና ለክርስቶስ መገዛት (ማር. 1፡15፤ ዮሐ. 6፡47፤ ሮሜ. 10፡9-
11)። ውጤቱ ሀ
ሕይወትንና ቁርጠኝነትን ለወጠው (ሉቃስ 14፡25-35፤ ዮሐ. 15፡1-11፤ 2 ቆሮ. 5፡17)።
በመጨረሻም፣ የጳውሎስ የወንጌል መልእክት ሁለቱም መሆኑን ማስታወስ አለብን
በመጀመሪያዎቹ ሐዋርያት የተረጋገጠ እና የጸደቀው (ገላ. 1-2)፣ በማሳየት
መልእክቱ የኢየሱስን ተቃዋሚ እንዳልሆነ በይፋ እውቅና ሰጥቷል። 25
አስቀድመን በምዕራፍ 12 ላይ እንደገለጽነው፣ ምንም እንኳን ሥላሴ - ራሱ የሚለው ቃል ወይም ልዩ አጻጻፍ - በመጽሐፍ ቅዱስ ውስጥ ባይገኝም
፣ ቢሆንም ፣ ሁሉንም መጽሐፍ ቅዱሳዊ መረጃዎች የሚመለከት ታማኝ አገላለጽ ነው። እንዲሁም፣ የዚህን ትምህርት ታሪካዊ እና ሥነ-መለኮታዊ
እድገት በትክክል መረዳቱ በትክክል የኒቂያ ጉባኤ የኦርቶዶክስ ሥላሴን አስተምህሮ የቀረጸው በጣዖት አምላኪነት አደገኛነት መሆኑን በትክክል
ያሳያል። 26
ሚትራይዝም በክርስትና ላይ ስላሳደረው ተፅዕኖ ልዩ ክሶች ምላሽ ለመስጠት፣ ቺስቲ ስለዚህ ሃይማኖት የሰጠው መግለጫ መሠረተ ቢስ ነው
(ጸሐፊው ለእንዲህ ዓይነቱ መመሳሰሎች ምንም ዓይነት ማጣቀሻ አለመስጠቱ ያስገርማል)። ሮናልድ ናሽ፣ የወንጌል እና የግሪኮች ደራሲ ፣
ሚትራይዝምን በሚከተለው መንገድ ይገልፃል።
ሚትራይዝም ልክ እንደ ሚስጥራዊ ተፎካካሪዎቹ መሰረታዊ ተረት እንደነበረው እናውቃለን።
ሚትራ የተወለደው ከድንጋይ ሲወጣ ነበር; ተሸክሞ ነበር።
ቢላዋ እና ችቦ እና የፍርግያን ቆብ ለብሷል። በመጀመሪያ ከፀሐይ ጋር ተዋግቷል
ከዚያም የመጀመርያው የፍጥረት ሥራ ተብሎ ከሚታሰብ ከፕሪምቫል በሬ ጋር። ሚትራ
በሬውን አረደው, እሱም ከዚያም ለሰው ልጅ የሕይወት መሠረት ሆነ. 27
ናሽ ይቀጥላል፣
የጥንት ክርስትያኖች በሚትራይዝም ላይ ጥገኞች ናቸው የሚሉ ውንጀላዎች በብዙ ምክንያቶች ውድቅ ሆነዋል። ሚትራይዝም ስለ ሞት እና ትንሣኤ ምንም ፅንሰ-
ሀሳብ አልነበረውም-
25. ሓበርማስ 67-72 እዩ። ጳውሎስ የኢየሱስን የመጀመሪያ መልእክት አበላሽቷል ለሚለው ክስ ለበለጠ ምላሽ፣ አንባቢው የጄ. Gresham Machen ን
የጳውሎስ ሃይማኖት አመጣጥ ( ግራንድ ራፒድስ፡ ኢርድማንስ፣ 1925)፣ ኤፍኤፍ ብሩስ፣ ፖል እና ኢየሱስን (ግራንድ ራፒድስ፡ ቤከር፣ 1974) እና ሄርማን ሪደርቦስ፣ ፖል
እና ኢየሱስ (ግራንድ ራፒድስ፡ ቤከር፣ 1957)።
26. የዚህን አስተምህሮ ታሪክ አጠር ያለ ህክምና ለማግኘት E. Calvin Beisner, God in three Persons (Wheaton: Tyndale I louse) ይመልከቱ። በዚህ
ዘርፍ ሁለቱ አንጋፋዎቹ GL Prestige፣ God in Patristic Thought (ለንደን፡ SPCK፣ 1952) እና JND Kelly፣ Early Christian Doctrines (London: Adam
and Charles Black, 1958) ናቸው።
27. ሮናልድ ናሽ፣ ወንጌል እና ግሪኮች (ዳላስ፡ ቃል፣ 1992)፣ 144.
316 አባሪ 4
የአምላኩ መነቃቃት እና ለማንኛውም የዳግም መወለድ ፅንሰ-ሀሳብ ምንም ቦታ የለም -ቢያንስ በዚህ ወቅት
የእሱ የመጀመሪያ ደረጃዎች .... በአምልኮው የመጀመሪያ ደረጃዎች ውስጥ, እንደገና የመወለድ ሀሳብ
ለመሠረታዊ አመለካከቱ እንግዳ ይሆን ነበር። . . . ከዚህም በላይ ሚትራይዝም ነበር
በመሠረቱ ወታደራዊ አምልኮ. ስለዚህ አንድ ሰው እንደ መጀመሪያዎቹ ክርስቲያኖች ወታደራዊ ላልሆኑ ሰዎች ይማርካቸው የነበሩትን ሐሳቦች
ጥርጣሬ ሊያድርበት ይገባል።
ምናልባት የጥንት ክርስቲያኖች በሚትራይዝም ጥገኝነት ላይ በጣም አስፈላጊው መከራከሪያ ጊዜው ሁሉም ስህተት ነው የሚለው እውነታ ነው።
የሚትራይዝም አበባ የመጣው የአዲስ ኪዳን ቀኖና ከተዘጋ በኋላ ነው, ይህም በመጀመሪያው መቶ ዘመን የክርስትና እድገት ላይ ተጽዕኖ ከማሳደሩ
የተነሳ በጣም ዘግይቷል. 28
በመሠረቱ፣ በተለያዩ ሚስጥራዊ ሃይማኖቶች ወይም በግኖስቲክ እንቅስቃሴዎች ላይ የክርስቲያኖች ጥገኝነት ክሶች በሙሉ በመጽሐፍ ቅዱሳዊ እና
ክላሲካል ጥናቶች ውስጥ ባሉ ምሁራን ውድቅ ሆነዋል። 29 እንዲህ ያለ ውድቅ የተደረገበት ምክንያቶች በዋነኛነት የክርስትና ታሪካዊ ባህሪ እና
የአዲስ ኪዳን ሰነዶች ቀደምት ጊዜ በአንድ በኩል ለአፈ-ታሪካዊ እድገቶች በቂ ጊዜ ሊሰጡ በማይችሉት እና በሌላ በኩል ሙሉ ለሙሉ እጥረት
በመኖሩ ነው. ምስጢራዊ ሃይማኖቶችን የሚደግፉ ቀደምት ታሪካዊ ማስረጃዎች። እንግሊዛዊው ምሁር ሰር ኖርማን አንደርሰን እንዳብራሩት፣
በክርስትና እና በምስጢር መካከል ያለው መሰረታዊ ልዩነት የአንዱ ታሪካዊ መሰረት እና የሌሎቹ አፈ-ታሪካዊ ባህሪ ነው። የምስጢረ መለኮት
አማልክት “የቀድሞው ምናባዊ ዘመን ምስሎች” ከማለት ያልበለጠ፣ ሐዋርያዊ ኪሪግማ ያወጀው ክርስቶስ ግን የኖረው እና የሞተው
የመጀመሪያዎቹ የአዲስ ኪዳን ሰነዶች ከመፃፋቸው ጥቂት ዓመታት በፊት ነው። ሐዋርያው ጳውሎስ የመጀመሪያ መልእክቱን ለቆሮንቶስ
ክርስቲያኖች በጻፈበት ጊዜም አብዛኞቹ አምስት መቶ የሚያህሉ የትንሣኤ ምሥክሮች አሁንም ነበሩ።
በሕይወት.
30
ቁርኣንን በተመለከተ፣ ታዋቂ የእስልምና ሊቃውንት ግኝቶች ላይ በመመስረት፣ አብዛኛው የቁርአን ይዘት ከአይሁድ ወይም ከክርስቲያን ስራዎች
(ብዙውን ጊዜ ከአይሁድ ወይም ከክርስቲያን አፖክሪፋ) ሊገኝ እንደሚችል ልንጠቁም እንወዳለን። ወይም አረማዊ ምንጮች.
የቁርአን የውጭ መዝገበ-ቃላት በተሰኘው ቴክኒካል እና ምሁራዊ ጥራዝ ፣ “አብዛኛው የሀይማኖት መዝገበ-ቃላት ክፍል ብቻ ሳይሆን አብዛኛው
የቁርአን ባህላዊ የቃላት አረብኛ ያልሆኑት መነሻዎች መሆናቸውን በትክክል ያረጋግጣል። ." 31 አንዳንድ የቃላት መፍቻ ምንጮች አቢሲኒያ፣
ፋርስኛ፣ ግሪክኛ፣ ሲሪያክ፣ ዕብራይስጥ እና ኮፕቲክ 32 ይገኙበታል።
28. ኢቢድ፣ 147።
29. ኢቢድ., 119.
30. ሰር ኖርማን አንደርሰን፣ ክርስትና እና የዓለም ሃይማኖቶች (Downers Grove: InterVarsity, 1984), 52-53.
31. አርተር ጀፈርሪ፣ የቁርአን የውጭ መዝገበ ቃላት (ላሆር፣ ፓኪስታን፡ አል-ቢሩኒ፣ 1977)፣ 2.
32. Ibid., 12-32.
በአዲስ ኪዳን ላይ የታወቁ የሙስሊሞች ክሶች 317
ደብልዩ ሴንት ክሌይር-ትስዳል፣ በጥንታዊው የእስልምና ምንጮች፣ እንዲሁም አንዳንድ የብሉይ ኪዳን የቁርዓን ታሪኮች በአይሁድ ታልሙድ ላይ
ያላቸውን ቀጥተኛ ጥገኛነት ያሳያል። የአይሁዶች አፖክሪፋ ተጽእኖ በቃየን እና በአቤል፣ በአብርሃም እና በጣዖታት እና በንግሥተ ሳባ የቁርአን
ታሪኮች ላይ ይታያል። 33 የክርስቲያን አዋልድ መጻሕፍት ቀጥተኛ ተጽእኖ በሰባት እንቅልፍ ተኝተው በነበሩት ታሪክ እና በኢየሱስ የልጅነት
ተአምራት ውስጥ ይታያል። በቁርአን ውስጥ የዞራስተር አስተምህሮዎች መኖራቸው በገነት ውስጥ የሰዓታት (ደናግል) እና ሲራት ( በገሃነም እና
በገነት መካከል ያለው ድልድይ) የቁርዓን መግለጫዎችን መጥቀስ እንችላለን። 34 ከነዚህ በተጨማሪ የሙስሊም ጠቃሚ ተግባራት ለምሳሌ የካዕባን
መቅደስ መጎብኘት እና የሐጅ ሥነ-ሥርዓት ብዙ ዝርዝሮችን ጨምሮ የሳፋ እና የማርዋን ኮረብታዎች መጎብኘት እና የድንጋይ መወርወር ምልክት
የሆነውን የድንጋይ ምሰሶ ሰይጣን፣ ሁሉም ከእስልምና በፊት የነበሩ የአረማዊ አረቦች ልማዶች ነበሩ። 35
ከላይ የተገለጹት ማስረጃዎች ቢኖሩም፣ የሙስሊም ደራሲያን የቁርአንን የሰው ልጅ አመጣጥ ጉዳይ ለማንሳት ፍቃደኛ ሳይሆኑ፣ ነገር ግን በቀላሉ
ስለ መለኮታዊ አመጣጥ የሰጡትን ዶግማቲክ ማረጋገጫ ደጋግመው መምጣታቸው አስገራሚ ነው። እንደውም በሙስሊም ደራሲያን ላይ
ባደረግነው ጥናት በቁርኣን ውስጥ እንደዚህ አይነት ችግሮች እንዳሉ እንኳንስ አላገኘንም፣ የመፍትሄ ሃሳቦችን ለመናገር።
በማጠቃለያው፣ አንባቢያን በዚህ መጽሐፍ ውስጥ የተገለጹትን ማስረጃዎች በማጤን፣ የፍላጎታቸው ጉዳይ የበለጠ እንዲከታተል እና የሐዲስ
ኪዳንን ታማኝነት እና ታማኝነት በታሪካዊ እውነታዎች ላይ በመመስረት ውሳኔ እንዲያደርጉ ልባዊ ተስፋችን ነው።
33. ቲስዳል, የእስልምና ምንጮች, 11-30. ለብዙ ሌሎች ሲ ሚላሪቲዎች፣ ሰከንድ ገጽ 39-45 ።
34. ኢቢድ., 46-59, 74-91.
ዳሽቲ፣ 55፣ 93-94፣ 164 ይመልከቱ ።

አባሪ 5
እስልምና እና ግፍ
ከሴፕቴምበር 11 በኋላ የዓመፅና የሃይማኖት ጉዳይ እንደገና ወደ ከፍተኛ ውይይትና ክርክር መጥቷል። ምንም እንኳን በዘመናችን በእስልምና
እምነት ውስጥ ለነበረው ሁከት እና ሽብርተኝነት መስፋፋት የተለያዩ ፖለቲካዊ፣ ማህበራዊ ኢኮኖሚያዊ እና ባህላዊ ሁኔታዎች ጉልህ አስተዋጾ
ቢያደርጉም የዚህ ጥቃት ሃይማኖታዊ ገጽታ ወደ እስልምና ልብ እና መነሻ የተመለሰ መሆኑን ልንዘነጋው አንችልም።
ልናነሳው የምንፈልገው ነጥብ በጣም ቀላል ነው። ብዙ ሙስሊሞች ሰላም ወዳዶች ቢሆኑም በአላህ ስም የጥቃት እና የሽብር ተግባር የሚፈጽሙ
ሰዎች በቁርኣን አስተምህሮ እና ከራሱ ነብዩ መሐመድ በተናገሩት ንግግሮች እና ምሳሌዎች ላይ በመመስረት ለድርጊታቸው በቂ ማረጋገጫ ሊያገኙ
ይችላሉ! በሙስሊም አሸባሪዎች እና በእስልምና መካከል ያለው ግንኙነት እንደ ኬኬ እና የክርስትና እምነት እንደሆነ በተደጋጋሚ በሚዲያ
ሰምተናል። ይህ ተመሳሳይነት በግልጽ ሐሰት ነው። ዓመጽ የፈጸሙ ክርስቲያኖች የኢየሱስ ክርስቶስን ግልጽ ትምህርቶችና ምሳሌዎች እየከዱ
ነው። በሌላ በኩል ጠላቶቻቸውን በአላህ ስም ለማጥፋት በራሳቸው ላይ የተነሱ ሙስሊሞች በቁርኣን ውስጥ የአላህን ትእዛዝ እንከተላለን እና
ነብያቸውን በመምሰል እንደ አርአያያቸው ነን ማለት ይችላሉ።
የኛ ቁም ነገር እርግጥ ነው፣ ሁሉም ታማኝ እና ታማኝ ሙስሊሞች የእስልምና አስተምህሮትን ለመከተል ጨካኞች መሆን አለባቸው ብለን
መወሰድ የለበትም። አብዛኛው የሙስሊም አለም ሽብር እና ጥቃትን እንደሚያወግዝ ምንም ጥርጥር የለውም። በእስልምና ውስጥ የተለያዩ እና
ብዙ ጊዜ የሚጋጩ የቁርአን ትርጓሜዎች ያሏቸው ብዙ የአስተሳሰብ ትምህርት ቤቶች አሉ። ነገር ግን እኛ እያደረግን ያለነው ጠቃሚ ልዩነት
በእስልምና ውስጥ ያሉ አናሳ ቡድኖች እስልምናን ማፍረስ አይደሉም ነገር ግን በእውነቱ በእስልምና ጂሃድ መሰረታዊ መለኪያዎች ውስጥ
እንሰራለን ሊሉ ይችላሉ። አሁን የይገባኛል ጥያቄያችንን የሚደግፉ ማስረጃዎችን እንመለከታለን።
319
320 አባሪ 5
በቁርዓን ውስጥ ለሁከት ድጋፍ
የሚከተሉት የቁርኣን አንቀጾች ጥቂቶቹ ብቻ ናቸው በእስልምና ታሪክ ውስጥ በአላህ ስም ግፍን የሚደግፉ እና በቅዱስ ጦርነት ውስጥ
የሰማዕትነትን ክብር የሚደግፉ ናቸው።
2:190-193 “እነዚያን የሚጋደሏችሁን በአላህ መንገድ ተጋደሉ... በምትያዟቸውም ስፍራ ሁሉ ግደሏቸው... ሁከትና ጭቆና እስከማይገኝና ፍትህና
እምነት በአላህ ላይ እስካልተረጋገጠ ድረስ ተጋደሏቸው። .."
2:216 "መዋጋት በናንተ ላይ ተጻፈ። ትጠየማላችሁም፤ ከመልካም ነገር ልትጠሉ፣ ለእናንተም መጥፎውን ነገር ልትወዱ ትችላላችሁ። አላህም
ዐዋቂ ነው፤ እናንተም አታውቁም።"
2:224 "በአላህም መንገድ ተዋጉ። አላህም ነገሩን ሁሉ ሰሚ ዐዋቂ መኾኑን ዕወቁ።"
3:157-158 "በአላህም መንገድ ብትገደሉ ወይም ብትሞቱ የአላህ ምህረትና እዝነት ከሚሰበስቡት ሁሉ በላጭ ነው። ብትሞቱም ወይም ብትገደሉ፣
እናንተ ለአላህ ብቻ ነው። አንድ ላይ ተሰብስበዋል"
3:169 እነዚያን በአላህ መንገድ የተገደሉትን ሙታን አድርገህ አታስብ። ይልቁንም እነርሱ በጌታቸው ዘንድ ሲሳይን ሲያገኙ ይኖራሉ።
3:195 "... እነዚያ... የተጋደሉት ወይም የተገደሉት ኀጢአቶቻቸውን ከነሱ ላይ በእርግጥ አብስዬ ከሥሮቻቸው ወንዞች የሚፈሱባቸውን ገነቶች
አገባቸዋለሁ። ከአላህም ዘንድ ምንዳ...
4:101 "... እነዚያ የካዱት ለናንተ ግልጽ ጠላቶች ናቸው።
4:74, 75 እነዚያ ቅርቢቱን ሕይወት በመጨረሻይቱ ዓለም የሚሸጡ በአላህ መንገድ ይጋደሉ፤ በአላህም መንገድ ላይ የሚጋደል የተገደለ ወይም
የተሸነፈ ሰው፣ ለእርሱ የመልካምን ምንዳ እንሰጠዋለን። ታላቅ (ዋጋ)። እነዚያ ያመኑት በአላህ መንገድ ይጋደላሉ እነዚያም የካዱት በክፉ መንገድ
ይጋደላሉ። የሰይጣንንም ወዳጆች ተዋጉ። የሰይጣን ተንኮል ደካማ ነውና።
4:89 "እነሱም እንደነሱ እምነት ልትክዱና በነርሱም ብጤ ልትኾኑ ይመኛሉ። በአላህም መንገድ እስከሚሸሹ ድረስ ከሠራፎቻቸው ወዳጆችን
አትያዙ። ከሓዲዎችም ቢኾኑ ያዙዋቸው። ባገኛችኋቸውም ስፍራ ግደሉአቸው።
4:95 እነዚያ ምእምናን የተቀመጡት ምንም ጉዳት የሌለባቸው፣ በአላህም መንገድ በገንዘቦቻቸውና በነፍሶቻቸው የታገሉትን አይስተካከሉም።
አላህም ለሚታገሉትና ለተጋደሉት ሰዎች ትልቅ ደረጃን ሰጠ። ከተቀመጡት ሰዎች ይልቅ ዕቃዎቻቸውና ግለሰቦቻቸው።
5:36 የነዚያ በአላህና በመልክተኛው ላይ የሚዋጉ በምድርም ላይ ለማበላሸት የሚታገሉ ሰዎች ቅጣቱ መግደል ወይም መሰቀል ወይም እጆችና
እግሮች መቆረጥ ነው።
እስልምና እና ዓመፅ 321
ከተቃራኒ ጎራዎች, ወይም ከመሬት ግዞት. ይህ በቅርቢቱ ዓለም ውርደታቸው ነው። በመጨረሻይቱም ዓለም ለእነርሱ ከባድ ቅጣት አላቸው።
5:54 "እናንተ ያመናችሁ ሆይ አይሁዶችንና ክርስቲያኖችን ወዳጆችና ረዳቶች አድርጋችሁ አትያዙ። ከፊላቸው ለከፊሉ ረዳቶች ብቻ ናቸው፤
ከናንተ ውስጥም ወደነሱ የሚመለከታቸው ከነሱ ነው፤ አላህ በደለኞች ሕዝቦችን አይመራም።
8፡12-17 ጌታህን መላእክቱን፡- እኔ ከናንተ ጋር ነኝ፤ ምእመናንንም አጽናን፤ በከሓዲዎችን ልቦች ውስጥ ፍርሃትን እሰጣለሁ፤ ከአንገቶቻቸውም
በላይ ምቱ፤ ሁሉንም ምታቸው ሲል አስታውስ። ጣት በላያቸው ላይ ነው፤ ይህ እነርሱ በአላህና በመልክተኛው ላይ ስለሚጣሉ ነው፤ በአላህና
በመልክተኛውም ላይ የሚከራከር ሰው አላህ ቅጣተ ብርቱ ነው... እናንተ ያመናችሁ ሆይ፤ ከሓዲዎችን የተጠላለፉ ኾነው በተገኛችሁ ጊዜ
ጀርባችሁን አትዙሩ። ለነርሱም በዚያ ቀን ለጦርነት ተንኮል ካልሆነ በቀር ጀርባውን የሚመልስ ሰው የአላህን ቁጣ በነፍሱ ላይ ያዘ። መኖሪያውም
ውሸታም ናት። መሸሸጊያም መጥፎ ነው።
8፡59-60 እነዚያ የካዱትን እነርሱ መልካም መኾናቸውን አያስቡ (ከሓዲዎች) ከቶ አያቅቱዋቸው። በነሱ ላይ ኃይላችሁን እስከ ቻላችሁ ድረስ
አዘጋጁ። የአላህን ጠላቶችና ጠላቶቻችሁን ከሌሎቹም ሌላ የማታውቁትን ግን አላህ የሚያውቃቸውን (በልቦች) ላይ ድንጋጤ ምታ...
8:65 "0 መልክተኛ ሆይ! ምእመናንን ወደ ውጊያው ቅስማቸው። ከናንተ ውስጥ ሃያ ታጋሾች ቢኾኑ ሁለት መቶን ያሸንፋሉ። መቶም
ከከሓዲዎች ሺህን ቢያሸንፉ እነዚያ የማያውቁ ሕዝቦች ናቸውና። ."
9:5 "... አጋሪዎችንም ባገኛችኋቸው ስፍራ ግደሉዋቸው። ያዙዋቸውም ያዙዋቸውም። በተንኮልም ሁሉ (ጦርነት) ተደበቋቸው።"
9:14 "ተጋደሏቸው፤ አላህም በእጆቻችሁ ይቀጣቸዋል፤ እፍረትንም ሸፍናቸው..."
9:29 እነዚያን በአላህና በመጨረሻው ቀን የማያምኑትን፣ በአላህና በመልክተኛውም እርም የሆነውን ነገር ያልያዙትን፣ ከመጽሐፉ ሰዎችም
የእውነትን ሃይማኖት ያላመኑትን እስከሚከፍሉ ድረስ ተዋጉዋቸው። ጂዝያ (የሃይማኖታዊ ታክሲዎች በፈቃደኝነት በመገዛት እራሳቸውን
እንደተገዙ ይሰማቸዋል)።
47:4 "ከሓዲዎችንም በተገኛችኋቸው ጊዜ (በአንገቶቻቸው ላይ ምቷቸው)። ከገዘማችኋቸውም ጊዜ አንገቶቻቸውን ምታ። በእነርሱም ላይ
ማሰርን አጥብቃችሁ እሰሩ።... አላህም በሻ ኖሮ በእርግጥ በነበረ ነበር። ከነሱ (በራሱ) ተበደለ። ከፊሉንም ከከፊሉ ጋር ሊፈትናችሁ
(ይጋደላችኋል)። እነዚያንም በአላህ መንገድ የተገደሉትን ሥራዎቻቸውን ፈጽሞ አያጠፋም።
322 አባሪ 5
61:4 "አላህ እነዚያን በርሱ መንገድ የሚጋደሉትን ልክ እንደተጠረ ሕንጻ መስለው ኾነው ይወዳል።
እንደነዚህ ያሉትን የቁርዓን አንቀጾች በቀላሉ ማንበብ ለብዙ ሙስሊሞች በአይሁዶች፣ በክርስቲያኖች እና በሌሎች ሙስሊም ያልሆኑ ሰዎች ላይ
ጥላቻ እና ጠላትነት እንዲሰማቸው ምን ያህል ቀላል እንደሆነ ግልጽ ያደርገዋል። ምንም እንኳን ብዙ ሙስሊሞች አንዳንዶቹን "ክፍት አስተሳሰብ
ያላቸው" እና "አካታች" የሆኑትን የቁርኣን አንቀጾች መጥቀስ በጣም ቢወዱም አንድ ሰው ከላይ የተጠቀሱትን አንቀጾች ለማግኘት እና ለመታዘዝ
በሚፈልግ ቀናተኛ ሙስሊም ላይ ያለውን ክብደት እና ተጽእኖ ችላ ማለት አይችልም. በቁርኣን ውስጥ እንደተገለጸው የአላህ ፈቃድ። ወደ ሌሎች
የነብዩ መሐመድ ምሳሌዎች ከመሄዳችን በፊት አንዳንድ ሙስሊሞች በዚህ ነጥብ ላይ ላነሷቸው ሁለት ጉዳዮች ምላሽ መስጠት አለብን።
ለአንዳንድ ተቃውሞዎች መልስ መስጠት
ብዙዎች ጦርነትን የሚደግፉ የቁርዓን አንቀጾች የእስልምናን አጀማመር በተመለከተ ለየት ያለ ታሪካዊ ሁኔታ ነበር ይላሉ። ነብዩ መሐመድ
በመጀመሪያ አስራ ሶስት አመታት በመካ ስደት ስለደረሰባቸው በመዲና በህይወት ዘመናቸው ባለፉት አስር አመታት ባሳዩት ወታደራዊ እርምጃ እና
እያደግ ላለው የእስልምና እንቅስቃሴ ድጋፍ በማግኘታቸው ትክክል ነው ብለው ይከራከራሉ። የዚህ አስተሳሰብ ችግር በራሱ በቁርኣን ውስጥ የትም
ቦታ ላይ ከላይ የተገለጹት ትእዛዞች በልዩ ጊዜ ወይም በልዩ ህዝብ ላይ ብቻ የተገደቡ አለመሆናቸው ነው። በብሉይ ኪዳን በመፅሐፈ ኢያሱ ውስጥ
ከሚገኙት መለኮታዊ ትእዛዛት በተለየ ለጊዜ፣ ለቦታ እና ለሰዎች ቡድን የተለዩ፣ የኦርቶዶክስ ሙስሊሞች የቁርአን ትእዛዛት አለም አቀፋዊ ናቸው
እናም በሁሉም ጊዜያት እና ቦታዎች ተፈጻሚ ይሆናሉ ብለው ያምናሉ።
ሁለተኛ የሚሰማው ተቃውሞ እስልምና የሰላም ሀይማኖት ነው እና በእስልምና ጦርነት ራስን ለመከላከል ብቻ ነው። ታዋቂው የሙስሊም ይቅርታ
ጠያቂው ጀማል ባዳዊ “ትክክለኛው የታጠቀ ጂሃድ በሁለት ቅድመ ሁኔታዎች ብቻ ይፈቀዳል አንደኛው ራስን ለመከላከል ሁለተኛው ደግሞ
ጭቆናን ለመዋጋት ነው” ሲል ተናግሯል። በእስልምና የታጠቀ ጂሃድ ፣ እሱ ሊናገረው ያልቻለው ነገር ቢኖር “እራስን መከላከል” እና “ጭቆናን
መዋጋት” የሚሉት ፍቺዎች ከወትሮው መረዳት የበለጠ ሰፊ ናቸው። ብዙ የኦርቶዶክስ እምነት ተከታይ ሙስሊሞች የአንድ ሀገር መሪዎች
ለእስልምና አገዛዝ እውቅና ካልሰጡ እነዚያ ገዥዎች "ጨቋኞች" ናቸው ስለዚህም ትክክለኛ የጦርነት ኢላማ ናቸው ብለው ያምናሉ። 2 ብዙ
ሙስሊሞች አሜሪካ የሆሊውድ እሴቶቿን በመላው አለም ወደ ውጭ በመላክ የባሕል አጥቂ ነች ብለው ይከራከራሉ፣ ስለዚህም በአሜሪካውያን
ላይ የሚደረግ ማንኛውም ውጊያ የሚካሄደው እ.ኤ.አ.
አዲስ ሃይማኖታዊ አሜሪካ (ሳን ፍራንሲስኮ፡ ሃርፐር፣ 2001)፣ 238 ውስጥ ተጠቅሷል ።
2. ጆን ኬልሳይን፣ እስላም እና ጦርነትን ይመልከቱ (ሉዊስቪል፡ ዌስትሚኒስተር/ጆን ኖክስ ፕሬስ፣ 1993)፣ 35።
እስልምና እና ዓመፅ 323
ራስን መከላከል. 3 ስለዚህ አንድ የሙስሊም ቡድን “ራስን መከላከል” እና “ጭቆና”ን እንዴት እንደሚገልጽ እና በዚህም ለጥቃት እስላማዊ ሰበብ
እንደሚያገኝ መጨረሻ የለውም።
በህይወት ውስጥ ለጥቃት ድጋፍ
የነቢዩ ሙሐመድ _
አሁን ትኩረታችንን ወደ ጥቂት የነብዩ መሐመድ ድርጊቶች እና አባባሎች ጥቂት ምሳሌዎችን ብቻ እናዞራለን ሙስሊሞች በዘመኑ አለም
እንደታየው ሁከትን ለመጠቀም ማንኛውንም ህጋዊነት ማግኘት ይችሉ እንደሆነ ለማየት። አንባቢን እናስታውሳለን ለጥናታችን ድጋፍ በጣም
ጥንታዊ፣ ስልጣን ያላቸው እና ዋና ኢስላማዊ ጽሑፎችን ብቻ ነው። የነቢዩ መሐመድ የመጀመሪያ የሕይወት ታሪክ በኢብኑ ኢሻቅ የተጻፈው
በሁለተኛው ክፍለ ዘመን በእስልምና ዘመን ሲሆን በኋላም በኢብን ሂሻም በሦስተኛው ክፍለ ዘመን ተስተካክሏል። ይህ ስራ ወደ እንግሊዘኛ
የተተረጎመ የመሐመድ ሕይወት በሚል ርዕስ በኤ.ጊሊም እና በኦክስፎርድ ዩኒቨርሲቲ ፕሬስ በ 1955 የታተመ ነው። የሚከተሉት ዘገባዎች
በዚህ የሕይወት ታሪክ ውስጥ ከሚገኙት የነቢዩ መሐመድ እና የቅርብ ጓደኞቹ ንግግሮች እና ድርጊቶች መካከል ጥቂቶቹ ናቸው።
ከመጀመሪያዎቹ የመሐመድ የህይወት ታሪክ ምሳሌዎች
622 ዓ.ም ነብዩ እና ተከታዮቻቸው ከመካ ሲሰደዱ በፃፉት የመዲና ህገ መንግስት ላይ እንዲህ እናነባለን " ሙእሚን ለካህዲ ሲል ሙእሚንን
አይግደል፣ ያመነውንም በሙእሚን ላይ አይረዳም። . . ምእመናን እርስ በርሳቸው ወዳጆች ናቸው ከውጪ የሚገለሉ... ምእመናን እርስ በርሳቸው
በእግዚአብሔር መንገድ የፈሰሰውን ደም መበቀል አለባቸው። 4
ነብዩ ካዘዙት ተከታታይ ግድያዎች ውስጥ የመጀመሪያው ኢብኑ አል-አሽራፍ የተባለ አይሁዳዊ ሰው ነበር። ወንጀሉ በሙስሊሞች ላይ ግጥም መፃፍ
ነበር። "ሐዋርያው ኢብኑ አል-አሽራፍን ማን ያስወግደኛል ብሎ ተናግሯል" ከተከታዮቹ አንዱ በፈቃደኝነት ተናገረና " እኔ ላንተ አደርግልሃለሁ 0
የአላህ ሐዋርያ እገድለዋለው " አለ። ነቢዩም "ከቻላችሁ እንዲሁ አድርጉ" በማለት መለሱ። ነብዩ (ሰ. ዘገባው በመቀጠል የነቢዩ ተከታዮች
አዛውንቱን በእኩለ ሌሊት ከቤታቸው ወጥተው በማታለል በሰይፍና በሰይፍ እየዘለሉ በአሰቃቂ ሁኔታ እንደገደሉት ይገልፃል። ተልእኳቸውን
ካጠናቀቁ በኋላ.
3. ማርክ ጋሊ፣ "አሁንስ ምን? ለሃይማኖታዊ ሽብርተኝነት የተሰጠ ክርስቲያናዊ ምላሽ" ክርስትና ዛሬ ጥቅምት 22 ቀን 2001 ይመልከቱ።
4. ኢብኑ ኢሻቅ፡ 232።
324 አባሪ 5
ተከታዮቹ “የእግዚአብሔርን ጠላት እንደገደሉ” ለነቢዩ ነገሩት። ጸሃፊው ይህንን ክስተት ሲያጠቃልለው፡- “በእግዚአብሔር ጠላት ላይ ያደረግነው
ጥቃት በአይሁዶች ላይ ሽብር ፈጠረ፣ እናም በመዲና ለነፍሱ የማይፈራ አይሁዳዊ አልነበረም። 5
በዚህ የነብዩ መሐመድ የህይወት ታሪክ ውስጥ በሚቀጥለው ታሪክ ላይ እንዲህ እናነባለን፡- “ሐዋርያው፡- ‘ማንኛውንም አይሁዳዊ በእናንተ ስልጣን
ላይ የሚወድቁትን ግደሉ ፡ አላቸው ። ታናሹ ሙስሊም ወንድም ይህን ትዕዛዝ ሲሰማ አንድ አይሁዳዊ ነጋዴ ገደለ። ታላቅ ወንድም በታናሽ
ወንድሙ ወይም እህቱ ድርጊት ላይ በጣም ተቸ ። ታናሹም ሲመልስ፡- “እርሱን እንድገድለው ያዘዘኝ ቢያዘዘኝ ኖሮ አንተን እንድገድልህ ራሴን
በቆረጥኩ ነበር። ታላቅ ወንድምም "በአላህ እምላለሁ ወደዚህ የሚያደርስህ ሃይማኖት ድንቅ ነው!" እሱም ሙስሊም ሆነ። 6
ከጦርነቱ በአንዱ የነብዩ መሐመድ አጎቶች በአሰቃቂ ሁኔታ ከተገደሉ በኋላ መሐመድ በጣም ተናደዱ "ወደፊት በቁረይሾች ላይ ድል ከሰጠኝ 30
ሰዎቻቸውን እቆርጣለሁ" አለ። የነቢያቸውን ሀዘን የተመለከቱ የመሐመድ ተከታዮች "በአላህ እምላለሁ ወደፊት አላህ በነሱ ላይ ድል ከሰጠን
ማንም አረብ ማንንም እንዳልቆረጠ እንቆርጣቸዋለን" አሉ። ደስ የሚለው ነገር ነብዩ ሃሳባቸውን ቀይረው በኋላ አካል ጉዳተኝነትን ለመከልከል
ወሰነ። 7
በአይሁዶች ዘንድ ታዋቂ በሆነ ሌላ ክስተት፣ ነቢዩ ሁለት የአይሁድ ነገዶችን ከመዲና ከተማ ካባረረ በኋላ፣ በከተማይቱ የመጨረሻው የአይሁድ ነገድ
የጎልማሳ ወንዶች ሁሉ እንዲገደል እና ንብረቱንና ሴቶቹን እና ንብረቱን በሙሉ እንዲወስድ አደረገ። ልጆች. የሙስሊሙ ምንጮች በአንድ ቀን
አንገታቸውን የተቀሉ የአይሁድ ወንዶች ቁጥር ከ 600 እስከ 900 መካከል እንደሚገኝ ጠቁመዋል ።
በሌላ አጋጣሚ ነብዩ እና ባልደረቦቻቸው የተወረሰውን ነገድ የተደበቀ ሀብት ይፈልጉ ነበር። የተደበቀው ሀብት የት እንደሚገኝ ማወቅ ያለበት
ግለሰብ ወደ መሐመድ ቀረበ። ነብዩ (ሶ.ዐ.ወ) ሀብቱ የት እንዳለ ለሙስሊሞች ካልነገራቸው ግለሰቡን እንደሚገድሉት አስፈራሩዋቸው።
ለመተባበር ፈቃደኛ ባለመሆኑ፡ "ሐዋርያው አል-ዙበይር ቢን አል-አዋም ያለውን እስኪያወጡት ድረስ አሰቃዩት ብሎ አዘዛቸው። ከዚያም ሊሞት
እስኪቃረብ ድረስ በደረቱ ላይ በድንጋይና በብረት እሳት አነደደ። ከዚያም ሐዋርያው ለሙሐመድ ቢ.መስላማ አሳልፎ ሰጠውና ራሱን ቆረጠው። 9
መካን በወረሩበት ወቅት በርካታ ግለሰቦች ያለ ምንም መከላከያ በነብዩ እንዲገደሉ ታዘዋል። የተፈጸሙት ወንጀሎች በ
5. ኢቢድ., 367-68.
6. ኢቢድ., 369.
7. ኢቢድ., 387.
8. ኢቢድ., 464.
9. ኢቢድ., 515.
እስልምና እና ዓመፅ 325
አብዛኛዎቹ እነዚህ ሰዎች በመሐመድ ላይ "አስቂኝ ዘፈኖች" ይሠሩ ነበር ወይም በመካ አገልግሎቱን ሲሰድቡ ነበር። 10 ይቅርታ ለመጠየቅ
የታደለው አንድ ሰው አብዱላህ ለ. መከፋት. "(ሙሐመድ) እንዲገደሉት ያዘዘበት ምክንያት ሙስሊም ሆኖ ራዕይ ይጽፍ ነበር፤ ከዚያም ክዶ ወደ
ቁረይሽ ተመለሰ።" አብዱላህ የመሐመድ የቅርብ ጓደኛ አሳዳጊ ወንድም ስለነበር፣ ከነብዩ ዘንድ ሰሚ ሰምቶ ያለመከሰስ መብት እንዲሰጠው
ለመጠየቅ ችሏል። ነብዩ ሳይወዱ በግድ ያለመከሰስ መብት ሰጡ። ይቅርታ የተደረገለት ሰው ከሄደ በኋላ መሐመድ ለባልደረቦቹ "'1 ዝም አለ
ከእናንተ አንዱ ተነስቶ ጭንቅላቱን እንዲመታ!" ከአንሷሮች አንዱ "ታዲያ የአላህ መልእክተኛ ሆይ ለምን ምልክት አልሰጠኸኝም?" ነብይ
አይገድልም ብሎ መለሰ።
11
ነቢዩ (ሰ.ዐ.ወ) ወደ “ዘመቻ” ከላከላቸው ከአዛዦቹ ለአንዱ እንዲህ የሚል ምክር ሰጡ፡- “ሁሉንም ሰው በአላህ መንገድ ተዋጉ፤ በአላህም የካዱትን
ግደሉ፤ በዘረፋ አታታልል፤ አታታልል። አትቈርጡ፥ ሕፃናትንም አትግደል ይህ የእግዚአብሔር ሥርዓት ነው።
በመካከላችሁም የነቢይነት ልማድ አላቸው።
12
ሌላው በነብዩ የታዘዙት ግድያ በመካ የአረማውያን ተቃውሞ መሪ በነበረው አጎታቸው አቡ ሱፍያን ላይ ነው። ይህንን ተልእኮ ለመፈፀም ሙስሊም
በጎ ፈቃደኞች ወደ መካ ተጉዘዋል። የግድያ ሙከራው ግን ከሽፏል። ወደ መዲና ሲመለሱ ከነቢዩ ተከታዮች አንዱ እስልምናን ፈጽሞ አልቀበልም
ብሎ በመተማመን አንድ አይን ያለው እረኛ አጋጠመው። ሂሳቡን የወሰድነው ከራሱ ከሙስሊሙ ገዳይ ነው። ወዲያው ሰውዬው "ተኝቶ እያንኮራፋ
[ ተነስቶ ማንም ከተገደለው በላይ በሚያስደነግጥ ሁኔታ ገደለው. የቀስቴን ጫፍ በደማቁ ዓይኑ ውስጥ አስገባሁ, ከዚያም እስካስገድደው ድረስ
ደከመኝ. ከአንገቱ ጀርባ ወጣ .... መዲና ስደርስ . . . . ሐዋርያው ዜናዬን ጠየቀኝ እና የሆነውን ነገር ስነግረው ባረከኝ:: "13
የነቢዩ የህይወት ታሪክ ይህንን ዘገባ ተከትሎ በነቢዩ የታዘዙ የተሳካ ግድያ ዘገባዎች ሁለት ተጨማሪ ዘገባዎች አሉት። አቡ አፋክ ግጥም አዘጋጅቶ
"ከሐዋርያው ጋር ያለውን ቅሬታ አሳይቷል." "ሐዋርያው፡- ይህን ነቀፌታ ማን ያደርግልኛል? ከዚያም ሳሊም ቢ.ኡመይር... ወጥቶ ገደለው። 14
ከዚህ ግድያ በኋላ፣ አስማ የምትባል ሴት ለ. ማርዋን “የሚያሳዝን ነገር አሳይቷል” እና በነቢዩ ላይ ግጥም አዘጋጅቷል። " ሐዋርያው ያላትን በሰማ
ጊዜ "የመርዋንን ልጅ ማን ያስወግደኛል?"
10. ኢቢድ., 551.
11. ኢቢድ., 550.
12. ኢቢድ., 672.
13. ኢቢድ., 674-75.
14. ኢቢድ., 675.
326 አባሪ 5
ዑመይር... ከሱ ጋር የነበረው ሰምቶ በዚያው ምሽት ወደ እሱ ሄደ
ቤቷን ገደሏት። በማለዳው ወደ ሐዋርያው መጥቶ ነገረው።
የሠራውንም ለርሱ (ሙሐመድ)፡- «አላህን ረዳችሁ
መልክተኛውም 0 ዑመይር።» 15
አሁንም ከላይ የተጠቀሰው ናሙና (በምንም መልኩ በነብዩ የመጀመሪያ የህይወት ታሪክ ላይ የተገለጹት የግፍ ዝርዝር መግለጫዎች አይደሉም)
የአመለካከትን ርዕዮተ ዓለም ለሚቃወመው ሰው ግድያ እና ውድመት ከበቂ በላይ ማረጋገጫ በቂ ነው ብለን እናስባለን። እስልምና እና አጠቃላይ
የመገዛት ፍላጎቱ። ነገር ግን፣ ለሙስሊሙ አመለካከትና ባህሪ መቀረፅ የበለጠ ጠቃሚው የእንደዚህ አይነት የህይወት ታሪክ ዘገባዎች ሳይሆን
የመሐመድ ንግግር እና ድርጊት በሀዲስ ስነጽሁፍ ውስጥ የተሰበሰበ ነው።
ከሀዲሥ የተወሰደ
አሁን ከሐዲሱ ጥቂት ምሳሌዎችን እንመለከታለን ። በሱኒ እስላም ውስጥ እጅግ በጣም ስልጣን ያለው ከቁርአን ቀጥሎ ያለው ቡካሪ የሐዲስ
ስብስብ ውስጥ ጥቂት ምሳሌዎች ናቸው (Sahih Al-Bukhari, 9 Vols. በዶ/ር ሙሀመድ ሙህሲን ካን የተተረጎመ፣ አል ናባዊያ፡ ዳር አህያ)
ኡሱና፣ ኛ)
የአላህ መልእክተኛም "ጀነት በሰይፍ ጥላ ስር እንዳለች እወቅ" ብለዋል። 16
የአላህ መልእክተኛም እንዲህ አሉ፡- ‹‹ከሰዎች ጋር እንድዋጋ ታዝዣለሁ።
በላቸው፡- ከአላህ በስተቀር ማንም ሊመለክ አይችልም።
‹ከአላህ በስተቀር ማንም ሊመለክ አይችልም› ነፍሱና ንብረቶቹ ይኖራሉ
በእኔ መዳን…” 17
ለነቢይ የጦር እስረኞች እንዲኖሩት (እንዲሁም ነጻ መውጣት) ተገቢ አይደለም።
በምድርም ላይ (በጠላቶቹ መካከል) ታላቅን እልቂት እስከሚያደርግ ድረስ ቤዛ ... 18
ኢስላማዊ ሀይማኖቱን የለወጠ ከዚያም ገደለው። 19
ነብዩ (ሶ.ዐ.ወ) በጉዞ ላይ እያሉ ካፊር ሰላይ ዘንድ መጣ። ሰላዩ ተቀመጠ
ከነብዩ (ሶ.ዐ.ወ) ባልደረቦች ጋር ማውራት ጀመሩ ከዚያም ሄዱ
ሩቅ። ነብዩ (ሶ.ዐ.ወ) (ለባልደረቦቻቸው) "አሳድዱና ግደሉት" አሉ። ስለዚህ እኔ
ገደለው። ከዚያም ነቢዩ የተገደለውን ሰላይ ንብረት ሰጡት። 20
15. ኢቢድ., 675-76.
16. AI-ቡካሪ, ጥራዝ. 4, 55.
17. ኢቢድ., ጥራዝ. 4, 124.
18. ኢቢድ., ጥራዝ. 4, 161.
19. ኢቢድ., ጥራዝ. 9፣45።
20. Ibid., ጥራዝ. 4፣181-82።
እስልምና እና ግፍ 327
ከኡከል ጎሳ የሆኑ አንዳንድ ሰዎች ወደ ነብዩ (ሶ.ዐ.ወ) መጡና እስልምናን ተቀበሉ። የመዲና የአየር ንብረት ስላልተመቻቸው ነብዩ (ሶ.ዐ.ወ) ወደ
የበጎ አድራጎት ግመሎች (የወተት መንጋ) ሄደው ወተታቸውንና ሽንታቸውን እንዲጠጡ (መድሀኒት አድርገው) አዘዟቸው። እንዲህም አደረጉ
ከህመማቸው ካገገሙ በኋላ (ጤነኛ ሆነው) ከሀዲዎች (ከእስልምና ተመለሱ) የግመሎቹን እረኛ ገድለው ግመሎቻቸውን ወሰዱ። ነብዩ (ሶ.ዐ.ወ)
አሳደዳቸውን ላኩ እና (ተያዙ እና) እንዲመጡ ተደረገ ነብዩም (ሶ.ዐ.ወ) እጆቻቸውና እግሮቻቸው እንዲቆረጡ እና ዓይኖቻቸው በጋለ ብረት
እንዲታተሙ አዘዙ።
የተቆረጡ እጆቻቸውና እግሮቻቸው እስኪሞቱ ድረስ ጥንቃቄ እንዳይደረግባቸው.
21
ነብዩ (ሶ.ዐ.ወ) በአጠገቤ አልፈው አል-አብዋ ወይም ዋዳን በሚባል ቦታ አለፉ እና ሴቶቻቸውን እና ልጆቻቸውን ለአደጋ በማጋለጥ የጣዖት
አምላኪዎችን በሌሊት ማጥቃት ይፈቀዳል ወይ ተብለው ተጠየቁ። ነቢዩም እንዲህ ሲሉ መለሱ፡- “እነሱ (ሴቶችና ልጆች) ከነሱ (ማለትም ጣዖት
አምላኪዎች ናቸው)። ” 22
ከላይ ያለው ወግ፣ ልክ እንደሌሎች ብዙ፣ በሌሎች የነቢዩ ሙሐመድ አባባሎች ስብስቦች ውስጥም ተደጋግሟል። ሁለተኛው በጣም ሥልጣን ባለው
የሐዲስ ስብስብ “ የሙስሊም ሳሂህ”፣ ስለዚህ ልዩ አባባል የሚያወሳው ምእራፍ “ሆን ተብሎ ካልሆነ በሌሊት ወረራ ላይ ሴቶችን እና
ሕፃናትን መግደል ይፈቀዳል” የሚል ርዕስ አለው። ጸሃፊው በመቀጠል እንዲህ በማለት ጽፈዋል፡- “የአላህ ነብይ (ሶ.ዐ.ወ) በሌሊት ስለሚገደሉ
ሙሽሪኮች ሴቶችና ልጆች ሲጠየቁ በሰዓብ ቢ.ጃተማ እንደተዘገበው። ወረራ፣
«ከነሱ ናቸው» አለ።
23
ከሱነን አቡ ዳውድ በተሰኙ ሌሎች ሁለት ወጎች እንቋጨዋለን ። “ካፊርን የመግደል የላቀ” በሚል ርዕስ የሚከተለውን አባባል እናነባለን። "አቡ
ሐረይራ እንደዘገበው የአላህ መልእክተኛ (ሶ.ዐ.ወ) እንዲህ ብለዋል፡- ካፊርና የገደለው በገሀነም ውስጥ ፈጽሞ አይሰበሰቡም"። የዚህ ሥራ
ሙስሊም ተርጓሚ የሚከተለውን የግርጌ ማስታወሻ ጨምሯል፣ “ይህ ማለት በአላህ መንገድ (በጂሃድ) እየተዋጋ ካፊርን የገደለ ሰው ኃጢአቱ
ይሰረይለታል፣ ይሰረይለታል፣ ስለዚህም ጀነት ይገባል ማለት ነው። ካፊሩ ወደ ጀሀነም መግባቱ የማይቀር ነው ።እንደዚሁ የገደለው ሰው
ከሓዲም ከእርሱ ጋር በገሀነም ውስጥ አይሰበሰቡም።
24
በዚህ ስብስብ ውስጥ ሌላ ምዕራፍ "ነብዩን (ሶ.ዐ.ወ) የሚበድል ሰው ቅጣት" የሚል ርዕስ አለው። ጸሃፊው የአንድ ሙስሊም ባሪያውን እና ቁባቱን
በማን የገደለበትን ታሪክ ይተርክልናል።
21. Ibid., ጥራዝ. 8፣ 519-20።
22. Ibid., ቅጽ 4, 158-59.
23. አብዱህል አሚድ ሲዲቂ፣ ትራንስ. የሙስሊም ሳሂህ፣ ቅጽ 3፣ 946-47።
24. አህመድ ሀሰን, ትራንስ. ሱናን አቡ ዳውድ (ኒው ዴሊ፡ ኪታብ ብሃቫን፣ 1990)፣ ጥራዝ. 2, 690.
328 አባሪ 5
ሁለት ልጆች ነበሩት። ባሪያውን ነቢዩን "ስለተናናቀች"
ባለቤቱ" ጩቤውን ወስዶ ሆዷ ላይ አድርጋ እስኪገድለው ድረስ ነካው።
ነብዩም የዚህን ግድያ ምክንያት ሲሰሙ፡- “ኧረ ሁን
ምስክር ለደሟ አይከፈልም። "25 የሚቀጥለው ክስተት በ
ከላይ ያለው ምዕራፍ በአሊ ዘግቧል። “አንዲት አይሁዳዊት ነቢዩን (ሰ.ዐ.ወ) ትበድላቸው ነበር።
(ሰለላሁ አለይሂ ወሰለም) እና አዋረዱት። አንድ ሰው እስከ እሷ አንቆ አንቆት።
ሞተ። የአላህ መልእክተኛ (ሰለላሁ አለይሂ ወሰለም) ለደሟ ምንም አይነት ምንዳ እንደማይከፈል ገለፁ። "26 አሁንም ተርጓሚው የሚከተሉትን
የማብራሪያ ማስታወሻዎች ይሰጠናል: "በአንድ ድምፅ ተስማምቷል
አንድ ሙስሊም ነብዩን (ሶ.ዐ.ወ) ቢሳደብ ወይም ቢሰድብ
መገደል አለበት።
ነብዩ (ሰለላሁ አለይሂ ወሰለም) ይገደላሉ። . . . ቅጣቱ
ነብዩን (ሶ.ዐ.ወ) ለመሳደብ ወይም ለመቃወም ነበር።
ሞት ። "27
ማጠቃለያ
በእስልምና ውስጥ የሚፈጸመው ብጥብጥ፣ በአሸባሪነትም ይሁን በሙስሊሙ ዓለም ክርስቲያኖችና ሌሎች አናሳ ወገኖች ላይ የሚደርሰው ስደት፣
ወይም ከእስልምና የራቀ ግለሰብ ላይ የሞት ቅጣት ወይም በሰልማን ራሽዲ ላይ የሞት ዛቻ ነብዩ መሐመድን ሰድቧል ተብሎ አይታሰብም።
ከእውነተኛው እና ሰላማዊው የእስልምና ሀይማኖት የተገለሉ ክስተቶች ወይም ጥሰቶች። እንዲህ ዓይነቱ ጥቃት በቁርኣን እና በእራሱ የእስልምና
ነቢይ ድርጊቶች እና አስተምህሮዎች ላይ ወደሚገኘው የእስልምና መሰረት ነው። ኦሳማ ቢን ላደን ለድርጊቱ ሃይማኖታዊ ማረጋገጫ ለመስጠት
እዚህ ላይ ከመዘገብናቸው የቁርዓን እና የሐዲስ አንቀጾች መካከል ጥቂቶቹን ጠቅሷል ። 28
ይህንን ክፍል በፍሮንትላይን ተዘጋጅቶ በፒቢኤስ በመላ ሀገሪቱ የታየውን “የሳውዲ ታይም ቦንብ” በሚል ርዕስ የታየውን ፕሮግራም በማጣቀስ
እናጠቃልላለን። በአንድ ወቅት በዚህ ፕሮግራም ላይ መንግስት በሳዑዲ አረቢያ የሃይማኖት ትምህርት እንደሚደግፍ ተነግሮናል። ፍሮንትላይን
እንዳለው ከሆነ "በግምት 35% የሚሆኑ የትምህርት ቤት ጥናቶች ለሳውዲ የግዳጅ ሀይማኖታዊ ትምህርት የተሰጡ ናቸው።" በ 2000
ከታተሙት ከእነዚህ የመማሪያ መጽሃፍት አንዱ በሳዑዲ አረቢያ የመለስተኛ ደረጃ ተማሪዎች የሚጠቀሙበት የነብዩ መሐመድ አባባሎች ስብስብ
ነው። አንደኛው ትምህርት “የሙስሊሞች ድል በአይሁዶች ላይ” የሚል ርዕስ አለው። በነቢዩ ሙሐመድ ባሕል መሠረት "ሙስሊሞች አይሁዶችን
ከመውደቃቸው በፊት የመጨረሻው ሰዓት አይመጣም እና ሙስሊሞች ይገድሏቸዋል ስለዚህ አይሁዶች ከድንጋይ እና ከዛፍ ጀርባ ይደበቁ ነበር.
ከዚያም ድንጋዮቹ እና ዛፎች: ኦ ሙስሊም! የአላህ ባሪያ ሆይ!
25. Ibid., ጥራዝ. 3፣1214-15።
26. ኢቢድ., 1215.
27. ኢቢድ., 1215.
በኒውዮርክ ታይምስ፣ ታኅሣሥ 14፣ 2001፣ 134 የሱን የቪዲዮ ካሴት ቅጂ ተመልከት ።
እስልምና እና ግፍ 329
ከኋላዬ አንድ አይሁዳዊ አለ፣ መጥተህ ግደለው።” እንደ ጥሩ የመማሪያ መጽሐፍ፣ የዚህ አባባል አስተምህሮዎች በበርካታ የፕሮፖዛል አረፍተ ነገሮች
ተጠቃለዋል፡-
• እስላሞች እና አይሁዶች እስከ ጦርነት ድረስ እንዲዋጉ በአላህ የወሰነው እጣ ፈንታ ነው።
የዓለም መጨረሻ.
• ይህ ሀዲስ ለሙስሊሞች እግዚአብሔር በአይሁዶች ላይ ድል እንደሚቀዳጅ ይተነብያል።
• አይሁዶችና ክርስቲያኖች የአማኞች ጠላቶች ናቸው። በፍጹም አይሆኑም።
ሙስሊሞችን ማጽደቅ፣ ከነሱ ተጠንቀቁ (www.pbs.org/wgbh/
ገፆች/የፊት መስመር/ትዕይንቶች/ሳውዲ/ወዘተ/ የመማሪያ መጽሐፍት.html)።
ሀሳቦች ውጤት አላቸው. ጨካኝ አስተሳሰቦች የአመጽ መዘዝ እንዳላቸው ለዓለማችን በድጋሚ ግልጽ ሆኗል። የእስልምና መሠረቶች እና ከዚያ
በኋላ በነበሩት የእስልምና ታሪክ ውስጥ የዓመፅ መስፋፋትን ስንጠቁም በአሮጌው የክርስቲያን ሙስሊም ፖለቲካ ውስጥ አንገባም።
አስተምህሮቶችን እያጋለጥን ያለነው በጣም የመጀመሪያ እና ስልጣን ባላቸው የእስልምና ምንጮች ብቻ ነው። በዓለም ዙሪያ ላሉ በጎ ፈቃድ
ያላቸው ሰዎች በሙስሊሞች መካከል ለሚነሱት ሁከትና ብጥብጥ ፖለቲካዊ፣ ማህበራዊ እና ባህላዊ ምክንያቶች ሁሉ በእስልምና አለም እይታ
ውስጥ ስር የሰደዱ ሁከት ሀይማኖታዊ መሰረት እንዳለ ማወቅ አስፈላጊ ነው ብለን እናምናለን። አለም የእስልምናን ፈተና ካለፉት ጊዜያት በበለጠ
አክብዶ ሊመለከተው ይገባል።

አባሪ 6
ጥቁር እስልምና
ከ STACEY JACOBS ጋር
እስልምና ከአፍሪካ አሜሪካዊያን ማህበረሰብ ከፍተኛውን የተለወጡ ሰዎች በመቶኛ እያገኘ ነው። በጥቁሩ እስልምና ውስጥ የበላይ ከሆኑ ቡድኖች
አንዱ The Nation of Islam ይባላል፣ የወቅቱ መሪ ሉዊስ ፋራካን ነው። የእስልምና ብሔር አጭር ዳራ እምነቱን ለመረዳት ይረዳል። ፊት
ለፊት መታወቅ ያለበት ነገር ግን ይህ ቡድን ከመሐመድ በኋላ ነቢይ መኖሩን ካረጋገጠ በኋላ ይህ ቡድን በኦርቶዶክስ ሙስሊሞች ዘንድ የእውነተኛ
እስላም ዓይነት ተደርጎ አይቆጠርም። በተጨማሪም የሚከተለው ውይይት እንደሚያመለክተው ከኦርቶዶክስ እስልምና በተለያዩ መንገዶች
ያፈነግጡና ለእግዚአብሔር ያላቸውን አመለካከት ጨምሮ።
I. ዳራ
ሉዊስ ፋራካን
በ 1975 መሐመድ ሲሞት በጥቁሮች ሙስሊሞች እና በኦርቶዶክስ እስልምና መካከል ውህደትን የፈለገ ልጁ ዋላስ ዲን ተተካ። መጀመሪያ ላይ
የቡድኑን የዲን አመራር ቢደግፍም ይህ የታቀደው አዝማሚያ በሉዊ ፋራካን ዘንድ ተቀባይነት አላገኘም። ፋራካን በወቅቱ የሃርለም መስጊድ መሪ
ነበር እናም በወቅቱ በብሔሩ ውስጥ ሁለተኛ ደረጃ ላይ ነበር. ፋራካን የኤልያስ መሐመድን ትምህርት መረጠ፣ እና በ 1977 ከጥቁር ሙስሊሞች
ተላቀቀ፣ ወደ አማካሪው ትምህርት ተመለሰ። በስሙ የሚጠራውን አንጃ ጀመረ
“Nation of Islam” (በኤልያስ መሐመድም የተጠቀመበት ስም)። ስምምነት- 331
332 አባሪ 6
አሁን የዋልስ ዲን ጥቁር ሙስሊሞች የኦርቶዶክስ እስልምናን ተቀላቅለው አሁን የአሜሪካ ሙስሊም ሚሽን (ወይም የአሜሪካ ሙስሊም
ማህበረሰብ) በመባል ይታወቃሉ ፣እዚያም በኤልያስ መሀመድ ያደረሰውን የዘር ጥላቻ ወደ ጎን በመተው ነጮችም ቡድኑን እንዲቀላቀሉ ፈቅደዋል።
.
የአሁኗ ኔሽን ኦፍ እስልምና ንግግሮች በማይክሮኮስም ምሳሌ ጥሩ ነው።
አሜሪካዊ በሲድኒ አሃልስትሮም በ A Religious History of the People፡-
[የእነሱ] የፍጻሜ ትምህርት እግዚአብሔር እንደ መጣ ያስተምራል; ከዚህ ሕይወት በኋላ ሕይወት የለም; ገነት እና ሲኦል ሁለት ተቃራኒ ምድራዊ
ሁኔታዎች ብቻ ናቸው; የመጨረሻው ዓለም ( እ.ኤ.አ. በ 2000 ዓ.ም. አካባቢ መታየት ይጀምራል ) ግን የክርስትና ሃይማኖትን ጨምሮ
የካውካሺያን ቀማኞች የአሁን “አስጨናቂ” ሥልጣኔ መጨረሻ ነው። ቀጥሎም የጥቁር ብሔር መቤዠት እና በምድር ሁሉ ላይ የእነርሱ ግርማዊ
አገዛዝ (1972, ገጽ 1068) ይከተላል.
የእስልምና ብሔር ብሔረሰቦች መልእክት (በፋራካን በሚሊዮን- ሰው መጋቢት ላይ እንዳቀረበው) የማህበራዊ እርቅ እና እርቅ ነው ; የጥቁር
ማህበረሰብ ለሥነ ምግባር እና ለሥነ ምግባራዊ የበላይነት እንዲታገል ጥሪ ነው። ፋራካን ተመልካቾችን ዕፅን፣ ዝሙት አዳሪነትን እና ዓመፅን
እንዲተዉ እና እራሳቸውን "በመንፈሳዊ፣ በሥነ ምግባር፣ በአእምሮ፣ በማህበራዊ፣ በፖለቲካዊ እና በኢኮኖሚ" (1995) ለማሻሻል እንዲወስኑ
ጠራቸው። እነዚህ ከዘር በላይ ሊመሰገኑ የሚችሉ ስጋቶች ናቸው። ዝቅተኛ የወንጀል መጠን፣ ከፍተኛ የኢኮኖሚ ምርታማነት እና ለአፍሪካ-
አሜሪካውያን የህይወት ጥራት መሻሻል በፋራካን ጥረት የሚመጣ ከሆነ፣ ሁሉም ሰዎች የሚደሰቱበት ምክንያት ይኖራቸዋል ።
ፋራካን በሚሊዮን-ሰው በመጋቢት ንግግራቸው ላይ ዩናይትድ ስቴትስ በመሰረቱ የበሰበሰች ናት ምክንያቱም ከጅምሩ በነጭ የበላይነት
ተለይታለች። ለምሳሌ፡-
ማኅተም እና ሕገ መንግሥት [የዩናይትድ ስቴትስ—ቢቲቢ] መስራች አባቶችን አስተሳሰብ ያንጸባርቃል፣ ይህ በነጮች ሕዝብ እና በነጮች ሕዝብ
መሆን አለበት። የአሜሪካ ተወላጆች፣ ጥቁሮች እና ሌሎች ሁሉም ነጭ ያልሆኑ ሰዎች የዚህች ሀገር እውነተኛ ዜጎች ሸክም መሆን ነበረባቸው
(1995)።
ከዚህ በመነሳት በአሁኑ ወቅት የመሠረታዊ አስተምህሮው መሠረት የሆነውን በግልፅ ለማየት የእስልምና ብሔር እምነትን ማወቅ ይቻላል።
II. ጥቁሮች ሙስሊሞች ምን ብለው ያምናሉ
ከመጨረሻው ጥሪ ኦንላይን እትም ክፍል "የሙስሊም ፕሮግራም" የተወሰደ )
1. ትክክለኛ ስሙ አላህ በሆነው አንድ አምላክ እናምናለን።
ጥቁር እስልምና 333
ቁርኣንና በሁሉም ቅዱሳት መጻሕፍት እናምናለን።
የእግዚአብሔር ነቢያት።
3. በመጽሐፍ ቅዱስ እውነት እናምናለን፣ነገር ግን እንዳለው እናምናለን።
ተነካ እና እንደገና መተርጎም አለበት።
በተጨመረው ውሸት አይጠመድም።
በአላህ ነቢያት እና ባመጡት መፅሃፍ እናምናለን።
ለህዝቡ።
5. በሥጋ ሳይሆን በትንሣኤ ሙታን እናምናለን።
ትንሣኤ - በአእምሮ ትንሣኤ ግን። እኛ ኔግሮስ የሚባሉት በጣም የአዕምሮ ትንሳኤ እንደሚያስፈልጋቸው እናምናለን; ስለዚህ
በመጀመሪያ ይነሳሉ.
በተጨማሪም፣ እግዚአብሔር የተናቁትንና የተናቁትን እንደሚመርጥ እንደ ተጻፈ የእግዚአብሔር የመረጥን ሰዎች መሆናችንን እናምናለን። በዚህ
የመጨረሻ ዘመን በአሜሪካ ውስጥ ኔግሮስ ከሚባሉት የበለጠ ይህን መግለጫ የሚያሟላ ሌላ ሰው አላገኘንም። በጻድቃን ትንሣኤ እናምናለን።
6. በፍርድ እናምናለን; ይህ የመጀመሪያው ፍርድ ይሆናል ብለን እናምናለን።
እግዚአብሔር እንደገለፀው በአሜሪካ ውስጥ ይከናወናል ።
7. በታሪክ ውስጥ ኔግሮስ የሚባሉት እና ነጭ አሜሪካውያን የሚባሉት የሚለያዩበት ወቅት ነው ብለን እናምናለን። ብለን እናምናለን።
ጥቁሩ ሰው በስምም እንደውም ነጻ መውጣት አለበት። በዚህ እኛ
በእሱ ላይ ከተጣሉት ስሞች ነፃ መውጣት አለበት ማለት ነው
በቀድሞ ባርያ ጌቶቹ። ማንነቱን የሚገልጹ ስሞች
የባሪያ ጌታ ባሪያ. እኛ በእርግጥ ነፃ ከወጣን, እኛ እናምናለን
በራሳችን ሰዎች ስም - የጥቁር ህዝቦች
ምድር።
8. በእግዚአብሔርም ሆነ ባያገኝ ለሁሉም ፍትሕ እናምናለን። ብለን እናምናለን።
ሌሎች፣ እኛ እንደ ሰው እኩል ፍትህ ነን። እናምናለን
በእኩልነት - እንደ ሀገር - የእኩልነት. ነን ብለን አናምንም
ከባሪያ ጌቶቻችን ጋር በ"ነጻ ባሮች" ሁኔታ እኩል ነው። የአሜሪካ ዜጎችን እንደ ገለልተኛ ህዝቦች እናከብራለን
ይህንን ህዝብ የሚመራውን ህግ እናከብራለን።
9. የውህደት አቅርቦቱ ግብዝ ነው እና እንደሆነ እናምናለን።
የጥቁር ህዝቦችን ለማታለል በሚሞክሩ ሰዎች የተሰራ
የ 400 አመት እድሜ ያላቸው የነፃነት ፣ የፍትህ ጠላቶች መሆናቸውን በማመን
እና እኩልነት በድንገት "ጓደኞቻቸው" ናቸው. ከዚህም በተጨማሪ እኛ
እንዲህ ዓይነቱ ማታለል ጥቁሮችን ለመከላከል የታቀደ እንደሆነ ያምናሉ
የዚህ ህዝብ ነጮች የሚነጠሉበት የታሪክ ጊዜ መድረሱን ከመገንዘብ።
ነጮቹ ኔግሮ ከሚሉት ጋር ያላቸውን ወዳጅነት እውነት ከሆነ አሜሪካንን ከባሪያዎቻቸው ጋር በመከፋፈል ማረጋገጥ ይችላሉ። አሜሪካ መቼም
ትሆናለች ብለን አናምንም
334 አባሪ 6
ለ 20,000,000 ጥቁር ህዝቦች ከስራ በተጨማሪ ለራሷ በሚሊዮን ለሚቆጠሩ ስራ አጦች በቂ ስራዎችን ማቅረብ ችላለች።
10. እኛ እራሳችንን ጻድቅ ሙስሊሞች መሆናችንን የምናውጅ ሰዎች ህይወትን በሚያጠፉ ጦርነቶች መሳተፍ እንደሌለብን እናምናለን።
ሰዎች ። ይህ ህዝብ እንድንሳተፍ ያስገድደናል ብለን አናምንም
በእንደዚህ አይነት ጦርነቶች ከአሜሪካ በስተቀር ምንም የምንጠቅመው ነገር የለምና።
ሊኖረን የሚችለውን አስፈላጊ ክልል ሊሰጠን ተስማምቷል።
ለመዋጋት ነገር ።
11. ሴቶቻችን እንደተከበሩ እና ጥበቃ ሊደረግላቸው እንደሚገባ እናምናለን።
የሌላ ብሄር ተወላጆች ሴቶች የተከበሩ እና የተጠበቁ ናቸው።
12. አላህ (አምላክ) በመምህር ወ.
ፋርድ መሐመድ ሐምሌ 1930 ዓ.ም. ለረጅም ጊዜ ሲጠበቅ የነበረው "መሲህ" የ
ክርስቲያኖች እና የሙስሊሞች "ማህዲ"።
13. አሏህ አምላክ ከርሱም በቀር አምላክ መሆኑን እናምናለን።
አምላክ የለም እና ኢሌ ሁለንተናዊ መንግስት ያመጣል
ሁላችንም በሰላም የምንኖርበት ሰላም።
III. የእግዚአብሔር እይታ
ፋራካን የአምላክ እይታ
ምንም እንኳን ቃሉ አንድ አምላክ ብቻ ቢሆንም፣ እግዚአብሔርንና ነቢያትን ለመግለጽ የተጠቀመበት ቋንቋ፣ ፓንቴይስት፣ ሁለትዮሽ እና
ሙሽሪኮች፣ አልፎ ተርፎም ፓኔቲስት (የሂደት ሥነ-መለኮት) ተብሎ ሊተረጎም ይችላል። የጥቁር አፖሎጂስቶች ዶ/ር ጄሪ ባከር እንዲህ ብለዋል፡-
“የእስልምና ብሔር ብዙ አማልክትን ያቀፈ ሃይማኖት ነው። በጽሑፎቻቸው ውስጥ በርካታ ማጣቀሻዎች በብዙ አማልክት ላይ እምነት
እንዳላቸው ይጠቁማሉ፣ እናም ታሪክን የሚጽፉ 23 ሳይንቲስቶች-አማልክት ያሉት ምክር ቤት አለ። ከመካከላቸው አንዱ ያዕቆብ "... በአላህና
በሸንጎው ላይ አመፀ፣ ሁከትንም ፈጠረ። ጥቁር ዘርን ለመምታት የነጮችን የሰይጣናት ዘር ፈጠረ።" 1
ሉዊስ ፋራካን ስለ እግዚአብሔር (አላህ) ከዘላለም ጨለማ በራሱ እንደተፈጠረ ይናገራል። እንዲህ ሲል ጽፏል፡- “ክቡር ኤልያስ መሐመድ
እግዚአብሔር በራሱ የተፈጠረ ነው፣ ቅዱስ ቁርኣንም አልተወለደም ይላል። ብዙ ነገሮችን ማሸነፍ ነበረበት" አንደኛው፣ "በራሱ የዝግመተ ለውጥ
ፍጥነት ብስጭትን ማሸነፍ አለበት፣ እናም የዚያ ፍጥነት ብስጭት ትዕግስትን አስገኝቷል።" 2
እንደ ሰው እግዚአብሔር የተፈጠረው ከጨለማ ነው። "እግዚአብሔር ራሱን የፈጠረበት ጨለማ በሦስት እጥፍ ጨለማ ካልሆነ በቀር አቻ
የለውም።
1. Buckner "ለእስልምና ብሔር መመስከር" የክርስቲያን ምርምር ጆርናል 20 ቁ.
3 (ጥር-ማርች 1998)፣ 40-41 እ.ኤ.አ.
2. ፋራካን "የእውነተኛው ሃይማኖት ስም?" የመጨረሻ ጥሪ፣ የካቲት 17፣ 1998፣ 20-21
ጥቁር እስልምና 335
የሴቲቱ ማህፀን. እግዚአብሔር ማኅፀኗን እርሱ ለወጣበት ማኅፀን መባዛት አደረጋቸው።"ስለዚህ "ብርሃን በሴል ማንነት ውስጥ ካለ ጉልበት አለ፣
ማስተዋልም አለ። እግዚአብሔር ራሱን በጨለማ ሠራ። ጨለማውን ማሸነፍ ነበረበት።"ስለዚህ "እርሱ (እግዚአብሔር) ወደ ሕልውና ሲመጣ
ከጨለማ የሚወጣ የራሱ ብርሃን ሆኖ ይመጣል። አመጣጡን እየመሰከርን ወደ መኖር የምንመጣበት መንገድ ይህ ነው። ስለዚህ እዚህ ሁለትነት
አለን። ብርሃኑ ከጨለማ ይወጣል። በሞት መካከል ሕይወት ነበረ። ሞት፣ በዚህ መልኩ፣ ዓላማ ወይም ተግባር የሌለው ግዑዝ ነገር ተብሎ
ይገለጻል።” 3
ፋራካን በተጨማሪም ስለ ሰው ልጆች "መለኮታዊ ማንነት" እንዳለው ይናገራል, ይህም መንጻት የሚያስፈልገው ወርቅ ነው. " ስንነጻ
የእግዚአብሔር መለኮታዊ መንፈስ እና ጥበብ ዘላለማዊ አስተላላፊ እንሆናለን፣ በዚህም እኛን ... እውነተኛ የእግዚአብሔር ቤት ያደርገናል።" እሱ
ግን እኛ የእግዚአብሔር “መልክ” መሆናችንን በመግለጽ ፍፁም ፓንቲዝም ይጎድለዋል። "ምሥል የሚለውን ቃል ስንጠቀም በመልክ፣ በመልክ እና
በመልክ እግዚአብሔርን እንመስላለን ማለት ነው። ተጓዳኝ፣ ግልባጭ፣ ዓይነት፣ አምሳያ... ማንጸባረቅ ወይም ማንጸባረቅ ማለት ነው።" 4
የእግዚአብሔር ራስን ፍጥረት ቃል በቃል ከተወሰደ፣ አንድ ሰው እግዚአብሔር ራሱን ከምንም የፈጠረው ምክንያታዊነት የጎደለው ነገር ሆኖ
ይቀራል። የእግዚአብሔር "ራስን መፍጠር" ዘላለማዊ ሂደት መሆኑን ጥርጣሬን በመስጠት፣ አንድ ሰው ለፋራካን እይታ ሊሰጠው የሚችለው ከሁሉ
የተሻለው ጠመዝማዛ የሂደት ሥነ-መለኮት (ፓነንቴዝም) ነው።
ልክ እንደዚሁ፣ “የአማልክት ጉባኤ” እንደ አንድ ዘላለማዊ እና ያልተወለደ አምላክ የመጨረሻ ፍጡር ተደርጎ ከተወሰደ፣ የአንድ አምላክ አምላክነት
መልክ ሊቆይ ይችላል። ነገር ግን የበላይ የሆነው አምላክ (አላህ) ከሌሎቹ ውሱን አማልክቶች መካከል አንድ የበላይ አምላክ ከሆነ፣ የፋራካን
አመለካከት ወደ ሄኖቲዝም ይቀንሳል፣ እንደ ግሪኮች በዜኡስ እንደነበሩት የብዙ አማልክቶች አይነት። ስልታዊ ሥነ-መለኮት ወይም ሜታፊዚክ
ስለሌለው፣ ፋራካን ከባህላዊ ምድቦች አንጻር ስለ እግዚአብሔር አንድ ወጥ የሆነ አመለካከት ለመቅረጽ የሚያስችል መንገድ አይሰጥም።
3. ኢቢድ.
4. ኢቢድ.

መዝገበ ቃላት
አላህ ፡ የሙስሊም ስም ለእግዚአብሔር።
አቡበከር፡- ሀብታም እና የተከበረ የመካ ነጋዴ፣ ወደ እስልምና ከገቡት የመጀመሪያዎቹ አንዱ እና የመሐመድ የቅርብ ጓደኛ እና ጓደኛ ነው።
በሱኒዎች ዘንድ የመጀመሪያው የሙስሊም ኸሊፋ ነበር።
አህ ( ከሂጅራህ በኋላ)፣ ከመሐመድ በረራ በኋላ (በ 622 ዓ.ም) በሙስሊም አቆጣጠር ለዓመታት ምህጻረ ቃል; ዓ.ም ለክርስቲያኖች እንደሆነ ሁሉ
ጊዜን ለመከፋፈል ያገለግላል ። አድሃን ፡ በየእለቱ የጸሎት ጥሪ ከመስጂድ በሙኢሲን ።
አሐድ ፡ የእግዚአብሔር አንድነት; የሌላ ማንኛውም ቁጥር አለመቀበል. አላህ ከእርሱ ጋር የተቆራኘ አጋር ወይም አጋር እንዳለው መካድ።
አሊ፡- የነቢዩ ታናሽ ሴት ልጅ ፋጢማን ያገባ የመሐመድ የመጀመሪያ የአጎት ልጅ የአቡ ጣሊብ ልጅ ነው። እሱ በሺዓ ሙስሊሞች ዘንድ እውቅና
ያገኘው የመሐመድ እውነተኛ ተተኪ ሲሆን ከእርሱም የኢማሞች ተተኪ ነው። በሱኒዎች እምነት አራተኛው ኸሊፋ ነው።
ምጽዋት፡ ( ሳዳጋን ተመልከት።)
አቂዳ ፡ የሃይማኖት እምነት መግለጫ፣ የእምነት መግለጫ ማረጋገጫ።
አያት ፡ የቁርኣን አንቀፅ።
አኢሻ፡- የመሐመድ ሦስተኛ ሚስት እና የአቡበክር ሴት ልጅ።
ባሂራ፡- በባስራህ በካራቫን መንገድ ይኖር የነበረ እና በመሐመድ ላይ ከፍተኛ ተጽዕኖ ያሳደረ የንስጥሮስ መነኩሴ።
ባርካ፡- በረከት።
ቢስሚላህ፡- “በአላህ ስም” የሚል የዐረብኛ ሐረግ ነው።
ኸሊፋ (ኻሊፍ) ፡ ከመሐመድ ሞት በኋላ ስልጣንን የተረከበው የመንፈሳዊ እና የፖለቲካ መሪ ርዕስ።
ዲን፡- ከእምነት (ኢማን) የሚለይ የሙስሊም ሃይማኖታዊ ልምምዶች፣ አቂዳ ማንበብ፣ መጸለይ፣ መጾም እና ምፅዋት መስጠት ።
ደጃል፡- በዘመኑ መጨረሻ የሚገለጥ ፀረ-ክርስቶስ ስም።
ፋጢማ፡- የመሐመድ ሴት ልጅ የመጀመሪያ ሚስቱ ናት።
ፈትዋ፡ ሃይማኖታዊ/ሕጋዊ ፍርድ።
337
338 መዝገበ ቃላት
አምስት ምሰሶዎች ፡ የሙስሊሞች ዋና ዋና ሃይማኖታዊ ተግባራት ማለትም የእምነት መግለጫውን ማንበብ
(ሻሃዳህ); መጸለይ (ሶላት); ለመጾም (sawm); ምጽዋት (ዘካ) ለመስጠት ; በህይወት ዘመናቸው ቢያንስ አንድ ጊዜ ወደ መካ ሀጅ ለማድረግ
(ሀጅ) ማድረግ።
ፈትዋ ፡ የቁርአን ህግ ባለሙያ የህግ አስተያየት።
ሀዲስ ፡ በጥሬው አንድ ታሪክ; በኋላ ላይ ነብዩ (ሱና) ተናገሩ ተብሎ የሚታሰበውን፣ ያደረጉትን ወይም ያጸደቁትን - አንድ ነገር በእሱ ፊት
የተነገረ ወይም የተደረገ ነገር የተጻፈ የቃል ወግ።
ሀፊዝ፡- ቁርኣንን ሀፍዝ የሚያደርግ፣ ሙያዊ አንባቢ። ሐጅ: ወደ መካ ሐጅ; ከአምስቱ የእስልምና መሰረቶች አንዱ።
ሂጅራ ፡ መሐመድ ከመካ ወደ መዲና በ 622 ዓ.ም በረረ ፣ ስለዚህም ሙስሊሞች ከክርስቶስ ልደት በፊት እና በኋላ ዘመንን ለመከፋፈል
የሚጠቀሙበት ቀን፣ ክርስቲያኖች BC እና AD Habit እንደሚጠቀሙበት፡- በነቢያት መካከል ትልቅ ቦታ ያለው እንደ አብርሃም ያለ ኦሪጅናል አምላክ
አምላኪ ነበር። .
ሁሪ (pl. hur'in) ፡ በገነት ውስጥ ያለች ልጃገረድ ወይም ልጃገረድ።
ኢቢዳት፡- የመጀመሪያ ተግባራቶችን እና መልካም ስራዎችን ማከናወንን የሚያካትት የአምልኮ አምልኮ።
ኢብሊስ (ከዲያቦሎስ )፡- የሰይጣን የቁርአን ስም ነው።
ኢጅማ፡- ከኢጅቲሃድ ("ለመታገል" ወይም "ጥረትን") ከሚለው የቀደመው ዘመን የግለሰብ አስተሳሰብ በተቃራኒ የህግ ንድፈ ሃሳብ እና አሰራርን
ለማስተካከል በስምንተኛው ክፍለ ዘመን የተዋወቀው የሙስሊም የህግ ምሁራን ስምምነት ።
ኢጅቲሃድ፡- ከኢጅማዕ በተቃራኒ የግል አስተያየት ወይም በሙስሊም ሊቃውንት የተደረገ ስምምነት።
ኢማም ፡ መሪ; በሱኒ ሙስሊሞች በእስልምና ህግ እና ስነ-መለኮት ውስጥ ባለስልጣን እንደሆነ የሚቆጠር ሰው። በሺዓ እስልምና የሙስሊም ጳጳስ
አይነት። ሺዓዎች የኢማሞችን መተካካት ይቀበላሉ። ከ 12 ኛው መቶ ክፍለ ዘመን በኋላ ኢማሙ ተደብቀው የሄዱት የስልጣን ምንጭ ወደ
ዑለማዎች ሲዛወር ሲሆን እነዚህም በህብረት የተደበቀው ኢማም ተወካዮች እንደሆኑ ተደርገው ይቆጠሩ ነበር።
ኢማን፡- ከሙስሊም ልምምዶች (ዲን) የሚለይ የሙስሊም እምነት፣ ለምሳሌ በአላህ፣ በመላእክት፣ በነብያት፣ በቅዱሳት መጻሕፍት እና
በመጨረሻው ፍርድ።
ኢጃዝ ፡ ተአምር (ሙጂዛን ተመልከት )።
ኢንጅል፡- የአዲስ ኪዳን ወንጌሎች በመጀመሪያ በእግዚአብሔር እንደተገለጡ፣ ነገር ግን ብዙ ሙስሊሞች እንደሚያምኑት አይደለም፣ በኋላም
በክርስቲያኖች ዘንድ አዲስ ኪዳን ተብሎ የሚታወቀው የተበላሸ ጽሑፍ።
ኢሳ ፡ የዐረብኛ ቃል ኢየሱስ ነው።
እስልምና ፡ ለመሐመድ የወረደው ሃይማኖት ማለት “መገዛት” (ለአላህ ፈቃድ) ማለት ነው።
እስማኤል፡- ከሚስቱ ባሪያ ከአጋር የአብርሃም የመጀመሪያ ልጅ ነው። እስማኤልን እንጂ ይስሐቅን አይደለም እግዚአብሔር ለአብርሃም የገባው ቃል
ኪዳን ልጅ እንደሆነ ሙስሊሞች ያምናሉ።
ኢስማ፡- በተለይ ነቢያትን ከኃጢያት ሁሉ ወይም ቢያንስ ከትላልቅ ኃጢአቶች መጠበቅ፤ እንከን የለሽነታቸው.
መዝገበ ቃላት 339
ኢስናድ፡- ከመሐመድ ዘመን ጀምሮ ወግ የወረደበት የባለሥልጣናት ሰንሰለት ነው።
ጂሃድ ፡ በአላህ መንገድ ከቃል ወይም ከሰይፍ ጋር የተቀደሰ ትግል; ቅዱስ ጦርነት ። ጂን፡- በእግዚአብሔር የተፈጠሩ መናፍስት፣ ከፊሉ ጥሩ ሌሎች
ደግሞ ክፉ።
ጂዝያ፡- እስልምናን እንዲቀበሉ ወይም እንዲሞቱ ከተገደዱ ጣዖት አምላኪዎች በተቃራኒ አይሁዶች እና ክርስቲያኖች ለሙስሊም ገዥዎች
የሚከፍሉት ግብር።
ካዕባ፡- በመካ በሚገኘው መስጊድ አደባባይ ላይ የሚገኝ ኪዩቢክ ድንጋይ ያለው ሕንጻ ሙስሊሞች ወደ ጸሎት የሚያዞሩበት “የእግዚአብሔር
ምኞቶች” ተብሎ ይጠራል። ይህ ህንፃ አዳም ለገብርኤል ሰጠው የተባለውን እና አብርሃም ከልጁ እስማኤል ጋር ካዕባን ሰራ የተባለውን የጥቁር
ድንጋይ ይዟል። ይህ ጥቁር ድንጋይ ከሱ ጊዜ ጀምሮ በመሐመድ እና በሙስሊሞች ተሳምቷል.
ኸዲጃ፡ የመሐመድ የመጀመሪያ ሚስት እና በመጀመሪያ መልእክቱ ከእግዚአብሔር እንደሆነ አምኗል።
ካሊፋ ፡ በምድር ላይ የእግዚአብሔር ባለአደራ (ማለትም፣ ሰው)።
ካፊር፡- የማያምን; የሙእሚን ተቃራኒ ነው ።
ኩፍር ፡ ሓድነት ወይ ክህደት።
Kalam: ንግግር. እሱም የእግዚአብሔር ቃል፣ እና በኋላም ስለ ነገረ መለኮት ምክንያታዊ በሆነ መንገድ ለሚወያይበት ምሁራዊ ሥነ-መለኮት
ጥቅም ላይ ይውላል።
ቁርኣን ፡ (ቁርኣንን ተመልከት።)
ማህዲ ፡ “የተመራው” ወይም የሚመጣው የዓለም የጽድቅ መሪ። ሱኒዎች የመጀመሪያው እስኪመጣ ይጠብቃሉ እና ሺዓዎች በ 874 ዓ.ም የጠፋው
የመጨረሻው ኢማ አንድ ቀን ማንዲ ሆኖ ይመጣል ብለው ያምናሉ።
ማንሱክ ፡ የቀድሞ መገለጥ መሻር (ናሲክን ተመልከት)።
መካ፡- የመሐመድ የትውልድ ቦታ በሳውዲ አረቢያ ውስጥ የሚገኝ፣ በእስልምና እጅግ የተቀደሰች ከተማ ነች። በአካል እና በገንዘብ አቅም ባላቸው
ሙስሊሞች በህይወት ዘመናቸው ቢያንስ አንድ ጊዜ መጎብኘት አለበት።
መዲና፡- ሁለተኛዋ የእስልምና ቅድስት ከተማ (ከመካ ቀጥሎ) ቀደም ሲል ያትሪብ ትባላለች፣ መሐመድ በ 622 ዓ.ም የሸሸባት ( ሂጅራህን
ተመልከት)።
ሚናሬት፡- ሰላት የሚጠራበት መስጂድ ላይ ያለው ግንብ።
ሚራጅ ፡ መሰላል ወይም የመውጣት መንገድ; የመሐመድ ወደ ሰማይ ማረጉ። መስጂድ፡- በጁምአ እና በሌሎች ጊዜያት ሙስሊሞች ዘወትር
ለሶላት የሚሰበሰቡበት ህንፃ።
መሐመድ፡- የእስልምና መስራች በ 570 ዓ.ም አካባቢ ተወልዶ በ 632 ዓ.ም ሞተ።በሙስሊሞች ዘንድ እግዚአብሔር የቁርኣንን መገለጦች የሰጠበት
የመጨረሻውና የመጨረሻው የአላህ ነቢይ እንደሆነ ይገመታል።
ሙጃሂዲን ፡ በተቀደሱ ጦርነቶች የሚዋጉ ሙስሊሞች ( ጂሃድን ይመልከቱ)።
ሙጂዛ፡- ለአንድ ነብይ ተልእኮውን የሚያረጋግጥ ልዩ ተአምር። ሙሚን፡- ከከሓዲው በተቃራኒ አማኝ ( ካፊርን ተመልከት)።
ሙስሊም፡- በጥሬው “ለእግዚአብሔር የሚገዛ”፣ የመሐመድ ተከታይ ነው።
340 መዝገበ ቃላት
ሙሲን፡- በየቀኑ አምስት ጊዜ ከመስጂድ የሶላትን ጥሪ የሚያደርግ ሰው።
ነብይ፡- ከመልእክቱ ጋር ከእግዚአብሔር የተላከ ነብይ ነው።
Namaz: ጸሎቶች. በህንድ ውስጥ ለዕለታዊው ሰላት በብዛት ጥቅም ላይ የሚውል ቃል። ናሲክ፡- የሚሻረው፣ ማንሱክ ተብሎ የተሻረው ነው።
ዑመር (ዑመር)፡- በሱኒ ትምህርት ሁለተኛው ኸሊፋ እና የመጀመሪያው ኸሊፋ ዋና አማካሪ አቡበክር።
ረሱል (ሰ. ሙስሊሞች ነብዩን በሚጠቅሱበት ጊዜ ሁሉ የሚጠቀሙበት የበረከት ሀረግ።
ቃድር፡- የሁሉንም ነገር በአላህ መወሰን፣ በመልካምም ሆነ በመጥፎ ውሳኔው ነው። ቂብላ፡- ሙስሊሞች በሶላት ላይ የሚያጋጥሟቸው ነጥብ፣ ወደ
መካ።
ቁርኣን (ቁርዓን)፡- በሙስሊሞች የሚታመን የእግዚአብሔር ለሰው ልጆች ሙሉ እና የመጨረሻው መገለጥ ነው፣ በመልአኩ ገብርኤል ለሃያ ሶስት
አመታት የተላለፈው እና በሰማይ ካለው ዘላለማዊ ኦሪጅናል ጋር ፍጹም ይዛመዳል። ረመዳን፡- የሙስሊሞች የጨረቃ አመት ዘጠነኛው ወር አሁን
ለመፆም የተወሰነበት፣ ቁርአን ወደ መጀመሪያው ሰማይ ወርዷል ተብሎ በሚታሰብበት ወቅት ነው።
ረሱል፡- ከአላህ መልእክት ወይም መገለጥ የሚያመጣ ሐዋርያ ነው። የሙስሊም ወግ 124,000 ነቢያትን ይዘረዝራል። ነገር ግን ታዋቂዎቹ ነቢያት
አምስት (ወይም ስድስት) ናቸው፡ መሐመድ (የእግዚአብሔር ሐዋርያ)፣ ኖኅ (የእግዚአብሔር ሰባኪ)፣ አብርሃም (የእግዚአብሔር ወዳጅ)፣ ሙሴ
(የእግዚአብሔር ተናጋሪ) እና ኢየሱስ (የእግዚአብሔር ቃል) ናቸው። እግዚአብሔር)። አንዳንዶቹ ደግሞ አዳም (በእግዚአብሔር የተመረጠ)
በዝርዝሩ ውስጥ ስድስተኛ ሰው አድርገው ያካትታሉ። መሐመድ በቁርአን ውስጥ የእግዚአብሔር ሙሉ እና የመጨረሻ መገለጥ ያለው
የመጨረሻው እና የመጨረሻው ነቢይ እንደሆነ ይታመናል, "የነቢያት ሁሉ ማኅተም."
ሰደቃ፡ ልግስና ፣ ለድሆች እና ለችግረኞች ምጽዋት። ሙስሊሞች ከገቢያቸው አንድ አርባኛ (2.5 በመቶ) በምጽዋት የመስጠት ግዴታ አለባቸው።
ሰላም ፡ ሰላም; የሰላም ሰላምታ።
ሰላት፡- ከአምስቱ የእስልምና እምነት ምሰሶዎች አንዱ የሆነ አምስት ሰላት የተደነገገ ነው። ሙስሊሞች በየቀኑ 17 ሙሉ ጸሎቶችን መስገድ
ይጠበቅባቸዋል። በግልም ሆነ በጋራ መጸለይ ይችላሉ። ጁምዓ እኩለ ቀን ላይ ሙስሊሞች በመስጊድ ተሰብስበው እንዲሰግዱ ይጠበቅባቸዋል።
ሻዳህ፡- በጥሬው “ምስክርን ለመስማት”፣ እሱም “ከአላህ በስተቀር ሌላ አምላክ የለም፣ ሙሐመድም የሱ መልእክተኛ ናቸው” የሚለውን የእምነት
መግለጫ በማንበብ የሚደረግ ነው። ይህንን በቅንነት መናገር ሙስሊም ለመሆን የሚያስፈልገው ብቻ ነው።
ሻሂድ፡- ምስክር ከዚያም በሞቱ ቀንድ ምስክር የሆነ ሰማዕት ነው። ሽርክ፡- ማኅበር በተለይም የሌላውን ከአላህ ጋር መተሳሰር፣ ፍፁም የሆነ
ልዩነቱን ለመንቀፍ።
ሺዓዎች፡- ከሱኒዎች በተቃራኒ የመሐመድ አማች አሊ የመሐመድ አማች አሊ በእስልምና ማህበረሰብ አመራር ውስጥ የመሐመድ እውነተኛ
ተተኪ መሆኑን የሚያምን ዋና የእስልምና ክፍል ነው።
ሲራት [ወይም ሲራት] ፡ በገሃነም ላይ ያለው ድልድይ በጥሬው ነው። በዘይቤ፣ ጠባብ መንገድ ወደ ሰማይ።
መዝገበ ቃላት 341
ሱፊስ፡- ዓለማዊ ትስስርን የሚተው፣ እግዚአብሔርን በነገር ሁሉ የሚያይ እና ፍጡራንን ከእግዚአብሔር ጋር አንድ ለማድረግ የሚጥር የእስልምና
ምሥጢራዊ ክንፍ። ከኦርቶዶክስ እስላማዊ አሀዳዊነት (እግዚአብሔር ሁሉንም የፈጠረው) በተቃራኒው ወደ ፓንቴዝም (እግዚአብሔር ሁሉን
ነው) ያዘነብላሉ። አንዳንዶች መሐመድን አማልክት አድርገውታል፣ ይህ በኦርቶዶክስ ሙስሊሞች ዘንድ የተናቀ ነው የሚባለው።
ሱና ፡ ስለ መሐመድ ባህሪ የተጻፈ ኢስላማዊ ወግ፣ በሱኒ ሙስሊሞች ስልጣን እንዳለው ይቆጠራል።
ሱኒዎች ፡ የእስልምና ዋና አካል 80 በመቶ ያህሉ ከሺዓዎች በተቃራኒ የመሐመድ የመተካካት መስመር በአራቱ ኸሊፋዎች አቡበክር፣ ዑመር፣
ኡስማን እና አሊ ውስጥ ይገኛል ብለው ያምናሉ። .
ሱራ (ሱራ፣ ሱረቱ)፡- በቁርኣን ውስጥ ያለ አንድ ምዕራፍ በድምሩ 114። ታብዲል፡- በጥሬው “ለውጥ”፣ በተለይ በመጽሐፍ ቅዱስ ውስጥ
የጽሑፍ ለውጥ ወይም ብልሹነት ጥቅም ላይ ይውላል።
ተፍሲር ፡ የቁርኣን ተፍሲር።
ታጊር፡- በጥሬው “የተቀየረ ወይም የተጭበረበረ”፣ አንዳንድ ጊዜ የመጽሐፍ ቅዱስን ጽሑፍ መበላሸትን ያገለግላል (በተጨማሪም ታብዲልን
ይመልከቱ)።
ታህሪፍ፡- የመጀመሪያው የመጽሐፍ ቅዱስ ጽሑፍ ተበላሽቷል የሚለው የእስልምና አስተምህሮ። ተክቢር፡- "እግዚአብሔር ታላቅ ነው" (አላሁ
አክበር) በማለት እግዚአብሔርን ማመስገን ።
ተቅድር፡- የእግዚአብሔር መገዛት ለሰው ልጆች እና ለታሪክ ሁሉ።
ተቅዋ ፡ ፈሪሃ ወይም ጨዋ ባህሪ።
ተውሂድ ፡ አንድነት፡ በተለይ የእግዚአብሔርን ፍፁም አንድነት በተመለከተ ጥቅም ላይ ይውላል።
ታውራት፡- የአይሁድ ኦሪት ወይም የሙሴ ሕግ።
ዑለማዎች፡- የሙስሊም ሊቃውንት በስምምነት የደረሱዋቸው መርሆች፣ በሱኒዎች እንደ ስልጣን ተቆጥረዋል። በሃይማኖት ጉዳዮች የተማሩ
(ምሁራን)።
ኡመር ፡ ቀደም ብሎ እስልምናን የተቀበለ እና የሙሐመድ ታማኝ ተከታይ ነው። ሁለተኛው የሙስሊም ኸሊፋ.
ዑስማን ፡ ሌላው ቀደም ብሎ እስልምናን የተቀበለ እና ሦስተኛው የሙስሊም ኸሊፋ ነው።
ዋሂድ፡- አንድ አምላክ ለሁሉም። አንዳንድ ጊዜ ከአሃድ ጋር በተለዋዋጭነት ጥቅም ላይ ይውላል ። ዛቡር፡- በብሉይ ኪዳን የመዝሙር መጽሐፍ
ውስጥ በተበላሸ መልክ ተጠብቀው የሚገኙት የዳዊት የመጀመሪያ መዝሙሮች።
ዘካት፡- አንድ አማኝ ሙስሊም ከገቢው በጠቅላላ አርባ አንድ (2.5 በመቶ) በዋነኛነት ለድሆች እና ለችግረኞች የሚሰጥ ሃይማኖታዊ መስዋዕት
ነው።

መጽሐፍ ቅዱስ
አብዳላቲ፣ ሀሙዳህ። እስልምና ትኩረት. ኢንዲያናፖሊስ፡ የአሜሪካ ትረስት ህትመቶች፣ 1975
አብዱል-ሀቅ፣ አብዲያህ አክባር። እምነትህን ለሙስሊም ማካፈል። የሚኒያፖሊስ፡ የቢታንያ ህብረት፣ Inc.፣ 1980
አጂጆላ፣ አልሀጅ AD የእምነት ይዘት በእስልምና። ላሆር፣ ፓኪስታን፡ እስላማዊ ሕትመቶች፣ ሊሚትድ፣ 1978
አክታር ፣ ሻቢር። ለሁሉም ወቅቶች የሚሆን እምነት። ቺካጎ: ኢቫን አር ዲ አሳታሚ, 1990. አል-ፋሩኪ. የክርስቲያን ተልእኮ እና
ኢስላማዊ ዳዕዋ፡ የቻምቤሲ ሂደቶች
የውይይት ምክክር. ሌስተር፡ ኢስላሚክ ፋውንዴሽን፣ 1982. አል-ፋሩኪ፣ lsma'il R. Islam. ናይልስ፣ ሕመም፡ አርገስ ኮሙኒኬሽን፣ 1984
አሊ፣ አ. ዩሱፍ ቅዱስ ቁርኣን: ትርጉም እና ማብራሪያ. ደማስቆ፡ ኡሉም አልቁርዓን፣ 1934
አሊ፣ ማውላና ሙሐመድ። መሐመድ እና ክርስቶስ። ላሆር፡- አህመዲያ አንጁማን-ኢ-ኢሻአት-ኢ-ኢስላም፣ 1921
አንደርሰን, ኖርማን. የዓለም ሃይማኖቶች. ግራንድ ራፒድስ: Eardmans, 1987. ክርስትና እና የዓለም ሃይማኖቶች. ዳውነርስ ግሮቭ፡
ኢንተርቫርስቲ፣ 1984
. እስልምና በዘመናዊው ዓለም. ሌስተር፡ አፖሎስ፣ 1990
አንድሬ, ቶር. መሐመድ፡ ሰውየው እና እምነቱ። Rev. እትም። ኒው ዮርክ: ሃርፐር እና ረድፍ, 1955.
ቀስተኛ, ጆን ክላርክ. በመሐመድ ውስጥ ሚስጥራዊ አካላት። ኒው ሄቨን: ዬል ዩኒቨርሲቲ ፕሬስ, 1924.
አታ ኡር-ረሂም, ሙሐመድ. ኢየሱስ የእስልምና ነብይ። ኒው ዮርክ: ዲዋን ፕሬስ, ኛ
አል-ባቂላኒ፣ ተአምር እና አስማት። በሪቻርድ ጄ ማካርቲ የተስተካከለ። ቦታ ደ I'Etoile: Librairie Orientale, ኛ
ቤል, ሪቻርድ. የእስልምና አመጣጥ በክርስቲያናዊ አካባቢው. ለንደን፡ ፍራንክ ካስ እና ኩባንያ፣ 1968 ዓ.ም.
Bhatia, HS በእስላማዊ ሕግ, ሃይማኖት እና ማህበረሰብ ውስጥ ጥናቶች. ኒው ዴሊ፡ ጥልቅ እና ጥልቅ ህትመቶች፣ 1989
ቡካይል ፣ ሞሪስ መጽሐፍ ቅዱስ፣ ቁርአን እና ሳይንስ። ዴሊ: ታጅ ኩባንያ, 1988 እትም.
343
344 መጽሃፍ ቅዱስ
ባክነር ፣ ጄሪ "ለእስልምና ብሔር መመስከር" ክርስቲያን ምርምር ጆርናል 20, ቁ. 3 (ጥር - መጋቢት 1998)፣ 40-41
ቡድ ፣ ጃክ በእስልምና ላይ የተደረጉ ጥናቶች፡ ቀላል የእስልምና እምነት መግለጫ። የቀይ ባህር ተልዕኮ ቡድን፣ ኛ
ቡኻሪ. የሳሂህ አል-ቡካሪ ትርጉም. በመሐመድ ሙህሲን ካን ተተርጉሟል። አል መዲና፡ ኢስላሚክ ዩኒቨርሲቲ። 10 ጥራዝ
ቺሽቲ፣ የሱፍ ሳሌም ክርስትና ምንድን ነው፡ የክርስቲያን እምነት መሰረታዊ አስተምህሮዎች ወሳኝ ፈተና መሆን። ካራቺ፣ ፓኪስታን፡
የዓለም እስላማዊ ተልእኮዎች ፌዴሬሽን፣ 1970
ክራግ ፣ ኬኔት። የሚናሬቱ ጥሪ። ኒው ዮርክ: ኦክስፎርድ ዩኒቨርሲቲ ፕሬስ, 1964.
ኢየሱስ እና ሙስሊሙ፡- ዳሰሳ። ለንደን፡ ጆርጅ አለን እና ዩንዊን፣
በ 1985 ዓ.ም.
መሐመድ እና ክርስቲያን። ለንደን፡ ዳርተን፣ ሎንግማን እና ቶድ፣ 1984
ዳሽቲ፣ ሚ. ሃያ ሦስት ዓመታት፡ የመሐመድ ትንቢታዊ ሥራ ጥናት። ለንደን፡ ጆርጅ አለን እና ዩንዊን፣ 1985
ዳውድ፣ አብዱል-አሃድ። መሐመድ በመጽሐፍ ቅዱስ። 2d እትም። ኩዋላ ላምፑር፡ ፑስታካ አንታራ፣ 1979
ዲዳት ፣ አህመድ መጽሐፍ ቅዱስ የአምላክ ቃል ነው ? ደቡብ አፍሪካ፣ 6 ኛ ህትመት፣ 1987
Dermenghem, Emile. መሐመድ እና ኢስላማዊው ወግ. ዌስትፖርት፣ ሲቲ፡ ግሪንዉድ ፕሬስ፣ አሳታሚዎች፣ 1974
ዶይ፣ ARI "የነቢዩ ኢየሱስ ሁኔታ በእስልምና።" ሙስሊም (መጽሔት) የዓለም ሊግ (ሰኔ 1982)።
ፋራካን ፣ ሉዊስ "የእውነተኛው ሃይማኖት ስም?" የመጨረሻ ጥሪ፣ የካቲት 17፣ 1998፣ 20-21
ጊብ፣ HA R. መሐመዳኒዝም፡ ታሪካዊ ዳሰሳ። ለንደን፡ ኦክስፎርድ ዩኒቨርሲቲ ፕሬስ፣ 1949
ጊብ፣ ሃር እና ጄኤች ክሬመርስ። አጭር ኢንሳይክሎፔዲያ ኦቭ እስልምና። ኢታካ: ኮርኔል ዩኒቨርሲቲ ፕሬስ, 1953.
ጊልክርስት ፣ ጆን የቁርአን እና የመጽሐፍ ቅዱስ ጽሑፋዊ ታሪክ። ቪላች፣ ኦስትሪያ፡ የሕይወት ብርሃን፣ 1988
. ጀማል-ቁርኣን፡ የቁርኣን ጽሁፍ ማካሄጃ። ቤኖኒ፡ ደቡብ አፍሪካ፡ ኢየሱስ ለሙስሊሞች፣ 1989
. የክርስቶስ ስቅለት፡- ልብወለድ ያልሆነ እውነታ። ቪላች፣ ኦስትሪያ፡ የሕይወት ብርሃን፣
ኛ
Goldziher, lgnaz. የእስልምና ቲዎሎጂ እና ህግ መግቢያ. በአንድራስ እና ሩት ሃሞሪ የተተረጎመ። ፕሪንስተን፣ ኒጄ፡ ፕሪንስተን ዩኒቨርሲቲ
ፕሬስ፣ 1981
Gudel, Joseph P. ለእያንዳንዱ ሙስሊም መልስ. በሲሞን ግሪንሊፍ የህግ ትምህርት ቤት ያልታተመ ተሲስ፣ 1982።
ሀበርማስ ፣ ጋሪ። ለኢየሱስ ሕይወት የጥንት ማስረጃዎች። ናሽቪል፡ ቶማስ ኔልሰን፣ 1984
መጽሐፍ ቅዱስ 345
ሀሚዱላህ ሙሀመድ የእስልምና መግቢያ። ፓሪስ፡ ሴንተር ካልካል ኢስላሚክ፣ 1969
ሃኒፍ፣ ሱዛንን። ስለ እስልምና እና ሙስሊሞች ሁሉም ሰው ማወቅ ያለበት። ቺካጎ፡ ካዚ ህትመቶች፣ 1979
ሃይካል፣ ሙሐመድ ሁሴን የመሐመድ ሕይወት። ኢንዲያናፖሊስ፡ የሰሜን አሜሪካ እምነት ህትመቶች፣ 1976
ሄመር, ኮሊን. በሄለኒክ ታሪክ ቅንብር ውስጥ ያሉ ድርጊቶች። Winona Lake, IN: Eisenbrauns, 1990.
ኢብኑ ኢሻቅ. ሲራት ረሱል (ሰ.ዐ.ወ) በ A. Guillaume የተተረጎመ። ኒው ዮርክ: ኦክስፎርድ ዩኒቨርሲቲ ፕሬስ, 1980.
ኢብኑ ተይሚያ. የሙስሊም የነገረ-መለኮት ምሁር ለክርስትና የሰጠው ምላሽ። በቶማስ ኤፍ ሚሼል ተስተካክሎ ተተርጉሟል። ዴልማር፣
ኒው ዮርክ፡ የካራቫን መጽሐፍት፣ 1984
ጄፍሪ ፣ አርተር እስልምና፡ መሐመድ እና ሃይማኖቱ። ኢንዲያናፖሊስ እና ኒው ዮርክ፡ ቦብስ-ሜሪል ኩባንያ፣ ኢንክ.፣ 1958
. የቁርአን የውጭ መዝገበ ቃላት ። ላሆር፡ አል-ቢሩኒ፣ 1977 ዓ.ም. ለቁርኣን ጽሑፍ ታሪክ የሚሆኑ ቁሳቁሶች። ኒው ዮርክ: AMS ፕሬስ,
Inc.፣ 1975
ካትሬጋ፣ ባድሩ ዲ. እና ዴቪድ ደብሊው ሼንክ። እስላም እና ክርስትና፡ ሙስሊም እና ክርስቲያን በውይይት ላይ። ግራንድ ራፒድስ፡
ኤርድማንስ፣ 1981
ኬንዮን, ፍሬድሪክ. መጽሐፍ ቅዱሳችን እና ጥንታዊዎቹ የእጅ ጽሑፎች። 4 ኛ እትም። ኒው ዮርክ: ሃርፐር, 1958.
ካሊፋ፣ ራሻድ ቁርኣን፡ ተአምረኛው ምስላዊ አቀራረብ። ካራቺ፡ ሃይደር አሊ ሙልጄ "ታሃ" 1987
ካሊፋ፣ ራሻድ የበቆሎ አስተላላፊው ይናገራል፡ የእግዚአብሔር መልእክት ለዓለም። ቱስኮን፡ የቱስኮን መስጊድ፣ 1981
ኩጁ ፣ አብዱላህ መሀመድ። የጉዞው መጨረሻ. ዋሽንግተን ዲሲ፡ እስላማዊ ማእከል፣ 1988
ኮችለር ፣ ሃንስ በእስልምና እና በክርስትና የአንድ አምላክ እምነት ጽንሰ-ሀሳብ. ቪየን፡ ዊልሄልም ብራሙለር፣ 1982
Latourette, ኬኔት ስኮት. የክርስትና ታሪክ፡ ከ 1500 ጀምሮ ሳን ፍራንሲስኮ ፡ ሃርፐር፣ 1975
ሊነማን፣ ኤታ የመጽሐፍ ቅዱስ ታሪካዊ ትችት፡ ዘዴ ወይስ ርዕዮተ ዓለም? በሮበርት ያርቦሮ የተተረጎመ። ግራንድ ራፒድስ፡ ቤከር፣ 1990
. የሲኖፕቲክ ችግር አለ ? የመጀመሪያዎቹ ሦስት ወንጌላት ሥነ-ጽሑፋዊ ጥገኛነት እንደገና ማሰብ። በሮበርት ያርቦሮ የተተረጎመ።
ግራንድ ራፒድስ፡ ቤከር፣ 1992
ማህሙድ፣ አብደል ሀሊም የእስልምና እምነት። የዓለም እስላም ፌስቲቫል እምነት ፣ 1978
ማክዶዌል፣ ጆሽ እና ጆን ጊልክረስት። የእስልምና ክርክር. ሳን በርናርዲኖ፣ CA፡ ህይወት አሳታሚዎች፣ Inc.፣ 1983 እነሆ።
ሙፋሲር፣ ሱለይማን ሻሂድ። ኢየሱስ የእስልምና ነብይ። ኢንዲያናፖሊስ፡ የአሜሪካ ትረስት ህትመቶች፣ 1980
ናሽ ፣ ሮናልድ ወንጌል እና ግሪኮች። ዳላስ፡ የቃል ህትመት፣ 1992
346 መጽሃፍ ቅዱስ
ናስር፣ ሰይድ ሁሴን የእስልምና ሀሳቦች እና እውነታዎች። ለንደን፡ ጆርጅ አለን እና ዩንዊን፣ ሊሚትድ፣ 1975
ናዚር-አሊ፣ ሚካኤል። ድንበሮች በሙስሊም-ክርስቲያን ግጥሚያ። ኦክስፎርድ: Regnum መጽሐፍት, 1987.
ኔልስ ፣ ገርሃርድ ክርስቲያኖች ሙስሊሞችን ይጠይቃሉ። የሲም ዓለም አቀፍ የሕይወት ፈተና, 1987. አዲስ ኢንሳይክሎፔዲያ ብሪታኒካ.
ጥራዝ. 22. ኢንሳይክሎፔዲያ ብሪታኒካ, ኢንክ., 1985. ኒያዚ, ካውሳር. የሰው መፈጠር። ካራቺ፡ Ferozsons, Ltd., 1975.
ፓሊ ፣ ዊሊያም የክርስትና ማስረጃዎች። ለንደን: 1851.
ፓሪንደር ፣ ጄፍሪ። ኢየሱስ በቁርአን። ኒው ዮርክ: ኦክስፎርድ ዩኒቨርሲቲ ፕሬስ, 1977.
ፓርሻል፣ ፊል. ከመስጂድ ባሻገር። ግራንድ ራፒድስ: ቤከር, 1985. ወደ እስልምና ድልድዮች. ግራንድ ራፒድስ: ቤከር, 1983. Pfander,
CG The Mizanu'l Haqq. ኦስትሪያ፡ የሕይወት ብርሃን፣ 1986
ኩሴም, መሐመድ አቡል. የነፍስ መዳን እና የእስልምና እምነት። ለንደን፡ ኬጋን ፖል ኢንተርናሽናል፣ 1983
ራትዚንገር ፣ ጆሴፍ። የክርስትና መግቢያ። በ JR Foster የተተረጎመ። ኒው ዮርክ: ሲበር ፕሬስ, 1979.
ራህማን ፣ ፋዝሉር። የቁርኣን ዋና ዋና ጭብጦች። ቢብሊዮቴካ ኢስላሚካ, 1980. እስልምና. ቺካጎ፡ የቺካጎ ፕሬስ ዩኒቨርሲቲ፣ 1979
ራኡፍ ፣ መሐመድ አብዱል እስልምና፡ እምነትና አምልኮ። ዋሽንግተን ዲሲ፡ እስላማዊ ማእከል፣ 1974
ሪፒን፣ አንድሪው እና ጃን ክናፐርት። ጽሑፋዊ ምንጮች ለእስልምና ጥናት። ማንቸስተር፡ ዩኒቨርሲቲ ፕሬስ፣ 1986
ሽመል ፣ አናማሪ። ሙሐመድም መልእክተኛው ናቸው። ቻፕል ሂል እና ለንደን፡ የሰሜን ካሮላይና ፕሬስ ዩኒቨርሲቲ፣ 1985
ሽመል፣ አኔማሪ እና አብዶልጃቫድ ፍላቱሪ። በአንድ አምላክ እናምናለን። ኒው ዮርክ: ሲቤሪ ፕሬስ, 1979.
ቄስ ኤድዋርድ ይሽጡ። የእስልምና እምነት። ለንደን፡ ክርስቲያናዊ እውቀትን ለማስፋፋት ማኅበር፣ ንዲ
ሸሃዲ፣ ፋድሉ የጋዛሊ ልዩ የማይታወቅ አምላክ። ላይደን፡ ኢጄ ብሪል፣ 1964
ሸርዊን-ዋይት፣ ኤኤን የሮማውያን ማህበር እና የሮማውያን ህግ በአዲስ ኪዳን። ኦክስ ፎርድ: ክላሬንደን ፕሬስ, 1963.
ሾሮሽ፣ ዶ/ር አኒስ ኤ. እስላም ተገለጠ፡ ክርስቲያን አረብ ስለ እስልምና ያለው አመለካከት። ናሽቪል፡ ቶማስ ኔልሰን፣ 1988
Slomp, J. "በክርክር ውስጥ ያለው ወንጌል," Islamochristiana. ሮም፡ ፖንቲፊሲዮ ኢንስቲትዩት ደ ሳዑዲ አረቢያ፣ 1978፣ ጥራዝ. 4.
ስሚዝ፣ ጄን I. እና ይቮኔ ያዝቤክ ሃዳድ። የእስልምና ሞት እና ትንሳኤ ግንዛቤ። አልባኒ፡ የኒውዮርክ ፕሬስ ስቴት ዩኒቨርሲቲ፣ 1981
ሶክስ ፣ ዴቪድ። የበርናባስ ወንጌል። ለንደን፡ ጆርጅ አለን እና ዩንዊን፣ 1984
ስታንተን፣ ኤችዩ ዋይትብሬክት። የቁርኣን ትምህርት። ኒው ዮርክ: ቢብሎ እና ታነን, 1969.
'l'isdall, ደብልዩ ሴንት ክሌር. የእስልምና ምንጭ። ኤድንበርግ፡ ቲ. እና ቲ. ክላርክ፣ ኤን
መጽሃፍ ቅዱስ 347
ቶሬይ ፣ ቻርለስ ቆራጭ። የአይሁድ የእስልምና መሠረት። ኒው ዮርክ፡ KTAV ማተሚያ ቤት፣ Inc.፣ 1967
እስልምናን እና ሙስሊሞችን መረዳት ፡ የሳውዲ አረቢያ ኤምባሲ፣ ዋሽንግተን ዲሲ፣ እ.ኤ.አ
ዋዲ ፣ ቻሪስ። የሙስሊም አእምሮ። ለንደን እና ኒው ዮርክ፡ ሎንግማን፣ 1976
ዋት፣ ደብሊው ሞንትጎመሪ መሐመድ በመዲና. ኦክስፎርድ: ክላሬንደን ፕሬስ, 1956. እስልምና እና ክርስትና ዛሬ፡ ለውይይት የሚደረግ
አስተዋፅዖ። ለንደን፡ ራውትሌጅ እና ኬጋን ፖል፣ 1983
. የመሐመድ መካ. ኤድንበርግ፡ ኤድንበርግ ዩኒቨርሲቲ ፕሬስ፣ 1988
. የቤል የቁርአን መግቢያ። ኤድንበርግ፡ ኤድንበርግ ዩኒቨርሲቲ ፕሬስ፣
በ 1970 ዓ.ም.
ዌልች፣ አልፎርድ ቲ. እና ፒየር ካቺያ። እስልምና፡ ያለፈው ተፅዕኖ እና የአሁን ፈተና። የኒው ዮርክ ፕሬስ ስቴት ዩኒቨርሲቲ, 1979.
ዊሊያምስ ፣ ጆን አልደን። እስልምና. ኒው ዮርክ: ጆርጅ ብራዚለር, 1962.
Woodberry, J. Dudley, እ.ኤ.አ. በኤማሁስ መንገድ ላይ እስላሞች እና ክርስቲያኖች። ሞንሮቪያ፣ ካሊፎርኒያ፡ MARC ህትመቶች፣
1989
ዩሴፍ፣ ኤምኤ የሙት ባሕር ጥቅልሎች፣ የበርናባስ ወንጌል እና የአዲስ ኪዳን። ኢንዲያናፖሊስ፡ የአሜሪካ ትረስት ህትመቶች፣ 1985
ዝወመር፣ ሳሙኤል ኤም. የሙስሊም የእግዚአብሔር ትምህርት። የአሜሪካ ትራክት ማህበር, 1905. ሙስሊም ክርስቶስ. ኤዲንብራ እና
ለንደን፡ ኦሊፋንት፣ አንደርሰን እና ፌሪየር፣ 1912

የሚመከር ንባብ
አብዱል-ሀቅ፣ አብዲያህ አክባር። እምነትህን ለሙስሊም ማካፈል። የሚኒያፖሊስ፡ የቢታንያ ህብረት፣ 1980
አንደርሰን, ኖርማን. እስልምና በዘመናዊው ዓለም. ሌስተር፡ አፖሎስ፣ 1990
ክራግ ፣ ኬኔት። የሚናሬቱ ጥሪ። ኒው ዮርክ: ኦክስፎርድ ዩኒቨርሲቲ ፕሬስ, 1964.
. ኢየሱስ እና ሙስሊሙ፡- ዳሰሳ። ለንደን፡ ጆርጅ አለን እና ዩንዊን፣ 1985
ዳሽቲ ፣ ሁሉም። ሃያ ሦስት ዓመታት፡ የመሐመድ ትንቢታዊ ሥራ ጥናት። ለንደን፡ ጆርጅ አለን እና ዩንዊን፣ 1985
ካትሬጋ፣ ባድሩ ዲ. እስልምና እና ክርስትና፡ ሙስሊም እና ክርስቲያን በውይይት ላይ። ግራንድ ራፒድስ፡ ኤርድማንስ፣ 1981
ማክዶዌል፣ ጆሽ እና ጆን ጊልክረስት። የእስልምና ክርክር. ሳን በርናርዲኖ፣ ካሊፎርኒያ፡ እዚህ ህይወት ፣ 1983
ሞሪ ፣ ሮበርት። የሐዲስ ትንታኔ. ኦስቲን, ቴክክስ: የምርምር ትምህርት ፋውንዴሽን, 1992.
ናዚር-አሊ፣ ሚካኤል። ድንበሮች በሙስሊም-ክርስቲያን ኢንኮተር። ኦክስፎርድ፡ Regnum፣ 1987
ኔልስ ፣ ገርሃርድ ክርስቲያኖች ሙስሊሞችን ይጠይቃሉ። የሲም ዓለም አቀፍ የሕይወት ፈተና፣ 1987
ፓሪንደር ፣ ጄፍሪ። ኢየሱስ በቁርአን። ኒው ዮርክ: ኦክስፎርድ ዩኒቨርሲቲ ፕሬስ, 1977.
ፓርሻል፣ ፊል. ከመስጂድ ባሻገር። ግራንድ ራፒድስ፡ ቤከር፣ 1985
. ወደ እስልምና ድልድዮች. ግራንድ ራፒድስ፡ ቤከር፣ 1983
Pfander፣ CG The Mizanu'l Haqq ኦስትሪያ፡ የሕይወት ብርሃን፣ 1986
ሾሮሽ፣ አኒስ ኤ. እስላም ተገለጠ፡ ክርስቲያን አረብ ስለ እስልምና ያለው አመለካከት። ናሽቪል፡ ቶማስ ኔልሰን፣ 1988
ሶክስ ፣ ዴቪድ። የበርናባስ ወንጌል። ለንደን፡ ጆርጅ አለን እና ዩንዊን፣ 1984
Tisdall, ደብሊው ሴንት ክሌር. የእስልምና ምንጭ። ኤድንበርግ: ኤፍ. & ቲ. ክላርክ፣ ኛ
Woodberry, J. Dudley, እ.ኤ.አ. በኤማሁስ መንገድ ላይ እስላሞች እና ክርስቲያኖች። ሞንሮቪያ፣ ካሊፎርኒያ፡ MARC ህትመቶች፣ 1989
ዝወመር፣ ሳሙኤል ኤም. የሙስሊም የእግዚአብሔር ትምህርት። የአሜሪካ ትራክት ማህበር፣ 1905
. ሙስሊሙ ክርስቶስ። ኤዲንብራ እና ለንደን፡ ኦሊፋንት፣ አንደርሰን እና ፌሪየር፣ 1912
349

የቁርዓን አኒክ ሱራስ ማውጫ

1፡1 ገጽ 184
1፡2 231
1፡3 25, 137
1፡5 231
2፡2 102፣ 184
2፡2-4 100፣184
2፡23 105፣ 186
2፡25 125፣ 129፣ 207
2፡29 25፣ 34-35
2፡30 40
2፡31-34 42
2፡34 39
2፡35 41፣ 42
2፡37 24, 29
2፡38-39 46
2፡42 59፣ 214
2፡48 87፣ 120
2፡54 29
2፡62 58፣ 129
2፡73 195
2፡75 218
2፡78 59፣214
2፡85 59፣214
2፡87 68
2፡92 254
2፡97-98 37
2፡106 98፣ 201-2
2፡111-12 129
2፡117 24, 137
2፡118 155፣ 174፣ 191
2፡132 57
2፡136 57
2፡142 77
2፡143 24, 25
2፡143-44 99 2፡151 186፣ 191 2፡159 223 2፡160 29 2፡172 192 2፡173 29
2፡177 36፣ 192-93
2፡179ff 99
2፡182 29
2፡183 99
2፡187 29
2፡190-93 320
2፡191 99
2፡192 29
2፡199 29
2፡207 127
2፡210 254
2፡216 320
2፡216-17 78
2፡217 180
2፡218 29
2፡224 320
2፡225 24
2፡225-26 29፣137
2፡228 177
2፡235 25፣29
2፡244 78፣ 178፣ 179
2፡245-46 25
2፡248 254
2፡253 186፣ 191
2፡254 87
2፡255 22፣ 87፣ 136
2፡255-56 25
2፡256 202
2፡267 24፣ 25
2፡268 27 2፡270 24፣ 25 2፡271 27
3፡2 26
3፡7 100፣184
3፡8 27
3፡9 24, 137
3፡12 188
3፡19 195
3፡26 26፣ 27፣ 137
3፡31 138፣ 141
3፡32 29፣141
3፡37-45 64
3፡37-47 248
3፡55 68፣ 283፣ 286፣ 292
3፡59 64, 193
3፡67 56
3፡69 195
3፡71 59፣214
3፡78 59፣214
3፡85 58፣129
3፡89 77
3፡108 186፣ 191
3፡110 59 3፡123 165
3፡157-58 129፣ 167፣ 200፣
293, 320
3፡169 320
3፡170-71 167፣200
3፡181-84 162-63፣ 164፣
169, 262
3፡183 155፣ 163፣ 172፣ 174 3፡185 109፣ 110፣ 266 3፡194-95 78
351
352
3፡195 129፡178-79፡320
የቁርዓን ሱርድስ ማውጫ
5፡17 282 7፡12-18 43
3፡198 123 5 ፡19 306 7፡20-25 43-44
5፡35 163 7፡40 111
4፡3 175-76 5፡36 167፣ 200፣ 207፣ 320 7፡54 202
4፡6-7 24፣137 5፡36-38 179 7፡106-8 163፣ 172-73
4፡28-32 47፣ 285 5፡39 29 7፡116-19 163፣172
4፡31 48 5፡46 217 7፡118 173
4፡34 177 5፡46-47 65 7፡156 29፣ 138፣ 195
4፡40 128 5፡50 59፣213 7፡157 83፣ 106፣ 153፣ 187፣
4፡45 27፣ 122 5፡54 58፣321 195
4፡46 59፣ 214 5፡67 217 7፡178-79 30፣ 147
4፡47 27 5፡69 193፡217 7፡199 99
4፡57 123፣ 125፣ 129፣ 207 5፡71 29፣217
4፡63-65 172 5፡72 65 8፡12 179
4፡74-75 320 5፡75 62፣ 64፣ 129፣ 216፣ 306 8፡12-17 321
4፡80 83፣ 97 5፡78 64፣217 8፡17 79፣ 165
4፡82 107፣ 189 5፡85 58 8፡48 43
4፡85 26 5፡110 248 8፡50 110
4፡87 26 5፡113 64፣ 172 8፡59-60 321
4፡89 320 5፡114 57 8፡65 79፣ 166፣ 174፣ 321
4፡95 179,320 5፡117 25
4፡95-96 78፣ 129 5፡119 264 9፡5 178፣ 202፣ 207፣ 321
4፡99-100 25 9፡14 321
4፡101 320 6፡8-9 169፣ 172 9፡29 58፣ 77፣ 178፣ 202፣ 207
4፡116 20-21፣ 136፣ 268፣ 6፡12 29፣ 138፣ 140 9፡30 59
285 6፡18 24፡146 9፡36 78
4፡120 40 6፡1.9 100፣184 9፡51 30፣ 147
4፡122 125 6፡34 202 9፡72 122-23
4፡125 77 6፡35 163 9፡74-75 26
4፡150-51 129 6፡37 163፣ 173 9፡117-18 29
4፡152 129 6፡50 85-86
4፡153 169፣ 172 6፡51 120 10፡3 34
4፡155-61 58 6፡54 29 10፡28-29 26
4፡157-58 282፣291 6፡61 266 10፡37 100፣ 103፣ 106፣ 185፣
4፡157-59 66፣ 68 6፡83 25 186
4፡157 292 4፡158 64፣248 4፡160 192
4፡163-65 55
4፡169-71 63
4፡171 217,264
4፡173 125
5፡4 91
5፡10 125
5፡12 165
5፡14 59
6፡84-86 55፣ 172
6፡89 24፣ 59፣ 77
6፡91 24
6፡93 110
6፡96-100 20
6፡102 27፣ 137
6 ፡115 25፣137
6፡128 124
6፡160 128
7፡8-9 163 7፡10 48
10፡38 105፣ 186፣ 187
10፡47 53
10፡52 124
10፡64 202
10፡68 64
10፡94 59፣ 213፣ 217፣ 291፣ 293
10፡99-100 202
11፡9-13 47፣285 11፡57 24 11፡60 24
የቁርዓን ሱራዎች 353 ማውጫ
11:61 26 11:64 26 11:73 26 11:76 26 11:87 25 11:89 25 11:90 27, 137 11:92 27, 137 11:106 122 11:4
12፡1-2 100፣ 184
12፡64 53፣ 137
13፡9—10 26, 137
13፡11-12 27
13፡14 20
13፡16 137
13:16—17 24, 26, 27
13፡19 26
13፡26 24 13፡29 125
13፡39 54፣ 98፣ 100፣ 139፣ 184
14፡13-14 1 88
14፡16-17 122
14፡17 290
14፡22 43
14፡23 125
14፡34—37 47, 285
14፡42-43 26
14፡44 83
14፡50 122
15፡9 187
15፡23 27
15፡26 40
15፡26-27 38
16፡3-22 20
16፡4 47፣ 285
16፡36 53፣ 151
16፡61 47፣ 285
16፡89 119
16፡101 98
16፡103 161
17፡1 25፣ 164
17፡13 202
17፡13-14 119
17፡44 34
17፡70 48
17፡86 86
17፡88 105፣ 106፣ 186
17፡90 193
17፡90-92 172
17፡90—93 163፣ 174
17፡90-95 172
17፡99 25
17፡99-101 137
17፡101 25
17፡102 163
17፡105 155
17፡106 92
18፡1 100፣ 184
18፡29 202
18፡49 119
18፡50 39
18፡86 205
18፡92-98 116
18፡107 125
19፡15 292
19:16-21። 64, 248
19፡21 63
19፡29—31 64, 248
19፡33 68፣ 286፣ 292
19፡34-35 63
19፡35 64፣ 199፣ 249
19፡40-41 27
19፡94 26
20፡15 114
20፡22-23 163
20፡50 26
20፡52 26
20፡66 192
20፡73 24
20፡75 24
20፡111 24
20፡113 100፣ 184
20፡114 24
20፡122 29
21፡16 49
21፡22 20
21፡25 20
21:47-48 27, 137
21፡96-97 116
21፡103 118
21፡107 97
22፡19—21 122 22፡14 125
22፡23 125
22፡36 48
22፡39-40 78
22፡51 74፣ 161
22፡54 27
22፡58—59 129፣ 167፣ 200፣ 293
22፡62 26
23፡14 204
23፡15-16 110
23፡45 163፣ 172
23፡102—3 119, 127
23፡119 20
24፡2 198፣ 201
24፡35 27
25፡4ff 161
25፡6 100፣ 184
25፡11-14 290
25፡12—13 122 25፡15 123
25፡32 92፣ 155
25፡51 141
25፡61 34
25፡70 29፣ 128
26፡210-11 100
27፡40 26
27፡60-65 20
27፡80 113
28፡48 199
28፡86—87 186፣ 191
28፡88 117
354 የቁርዓን ሱርድስ ማውጫ
29፡27 153 29፡41 20 29፡46 58 29፡50 86
30፡2-4 107፣ 167፣ 188፣ 200
30፡29 20
30፡30 45፣ 48
30፡47 27፣ 137
30፡50 26
32፡4 35፣ 202፣ 230
32፡5 118
32፡6 199
32፡9 40
32፡13 30፣ 147-48 32፡14 124
33፡21 83፣ 97
33፡37 176
33፡40 152
33፡50 176
33፡51 176
33፡52 176-77
33፡56 88፣ 97
33፡63 114
33፡72 47፣ 48፣ 285
34፡18 199
34፡26 25
34፡43 74
35፡5 40
36፡7-10 30፣147
36፡65 119
36፡66 120
36፡78-79 117
37፡18-21 118 37፡23-24 120 37፡43 122
37፡45-47 122 37 ፡48 122 37፡62-68 121 37፡94 32፣ 149 37፡102-7 283
38፡22 199
38፡71-77 39
39፡1-2 100፣ 184
39፡41 100፣ 184
39፡53 127
39፡61 127
39፡65 20
39፡68 117
40፡3 29
40፡15 53-54፣ 151
40፡48 24
40፡48-51 137
40፡51 24 40፡55 178
40፡78 55
41፡2-3 100፣184
41፡6 75
41፡9 35፣ 230
41፡9-12 202 41፡12 35
41፡28 124
41፡53 19፣188
42፡19 26
43፡3-4 101፣ 139፣ 184
43፡40 54
43፡43-44 100፣184
43፡74 124
44፡54 122
45፡3-4 19
45፡16-17 59
46፡29ff 38
46፡33 117
47፡3 25
47፡4 178፣ 321
47፡19 178
48፡2 178
48፡11 25
49፡9 192
49፡13 49
50፡16 29 50፡28 26 50፡34 123 50፡38 35
51፡20-21 19
51፡50-52 20
51፡56 38፣ 49
51፡57-58 25
51፡58 26
52፡20 122
52፡24 122
52፡28 24
53፡19-23 74
53፡21-23 161፣ 198፣ 201
53፡23 161
54፡1-2 163-64
54፡42 26
55፡1-2 100፣ 184 ዎች
55፡3-7 34
55፡26-27 117
55፡27 24
55፡44 122
55፡72 122
56፡3 24 56፡17 122
56፡22 122
56፡42-43 122
56፡83 110
57፡3 24
57፡16 59
59፡7 84
59፡22-24 23
59፡23 24፣ 25፣ 26፣ 27፣ 137
59፡24 24, 26
የቁርዓን ሱርድስ ማውጫ 355
61፡4 322
61፡6 157-58
62፡1 25፣ 137
62፡2 195
62፡5 59
64፡17 25
66፡2 180
67፡7-8 122
68፡42 118
69፡13-16 117
69፡18-31 119-20
69፡30-32 122
74፡1 192
74፡9-10 118
74፡11 27፣ 137
74፡19 122
75፡35-39 118
78፡23 124
78፡40 118
79፡1-2 110
80፡33-42 118
81፡1-3 114-15
81፡6 114-15
81፡14 114-15
82፡1-5 114
89፡2 167-68፣ 201
89፡27-30 266
91፡1 ገጽ 195
94፡1-2 166 94፡8 166
96፡1-5 72
96፡6 47፣ 285
97፡1 ገጽ 194
98፡6 77
105፡1 194
109፡1 194
70፡4 118 111፡lff 194
71፡10 25
72፡1-2 38
72፡3 64
72፡11 38
85፡13 26
85፡21-22 100፣ 139፣ 184 112፡1ff 135s 112፡2 25 ሰ
87፡9 96
89፡1-5 188

የሰዎች ማውጫ
አሮን፣ 55፣ 164፣ 172
አባስ፣ አብዱላህ ኢብን፣ 19፣ 42
አቤል, 317
አብድ-አላህ (አብዱላህ)፣ 15፣ 70
አብዳላቲ፣ ሃሙዳህ፣ 35፣ 45፣ 50፣ 53- 54፣ 86፣ 103-104፣ 124፣ 151፣ 174፣ 178፣ 233-34፣ 282፣ 288-89፣ 290፣ 291-92
አብዱህ፣ መሐመድ፣ 60፣ 214
አብዱል-ሀቅ፣ አብዲያህ አክባር፣ 32፣ 48፣
63፣ 89፣ 101፣ 102፣ 128፣ 149፣ 183፣ 217፣
287፣ 291፣ 297
አብርሃም፣ 55-57፣ 63፣ 777፣ 98፣ 121፣ 152-
53፣ 164፣ 172፣ 226፣ 228-29፣ 250፣ 255፣
283፣ 293፣ 296፣ 317
አዳም፣ 40-48፣ 55-57፣ 64፣ 88፣ 121፣ 148፣
175, 225, 227, 229, 284
'
አፍክ፣ አቡ፣ 180
አፍሪካነስ, ጁሊየስ, 236
አህመድ, 88-89, 157-58
አህመድ፣ ሚርዛ ጉላም፣ 299
አህመድ ፣ ማህሙድ ፣ 94
አኢሻ ፡ 111-12 ፣ 160፣ 164፣ 198
አጂጆላ፣ አልሀጅ ዓ.ም.፣ 17፣ 20፣ 36፣ 37፣ 40፣ 45፣ 53፣ 55፣ 60፣ 69፣ 83፣ 102-104፣ 107-108፣ 136፣ 184-86፣ 190-91፣ 5,
2143 , 268
አላንድ፣ ከርት እና ባርባራ፣ 310 አልብራይት፣ ዊልያም ኤፍ.፣ 242 ሁሉም፣ 73፣ 177፣ 195፣ 199፣ 295-96
አሊ፣ ማውላና መሐመድ፣ 187፣ 188-89
አልቃማ ፣ 128
አሚና ፣ 70
አነስ፣ 112፣169
አንደርሰን፣ ሰር ኖርማን፣ 68-69፣ 96፣ 143፣
311, 316
አንድሬ፣ ቶር፣ 70-71፣ 72፣ 74፣ 77፣ 81፣ 96፣
159, 181
አንሴልም, 290
አንቴስ፣ ፒተር፣ 62፣ 216
አኩዊናስ፣ ቶማስ፣ 8፣ 144፣ 149
አርቤሪ ፣ 205
ቀስተኛ ፣ ግሌሰን ፣ 231
አሬታስ ፣ 171
(አል-) አስ፡ ሰዒድ ቢን፡ 93
(አል-) አሽራፍ፡ ካብ ኢብኑ፡ 179
አስካር፣ ሀሰን፣ 124
አውጉስቲን, ሴንት, 145, 275
(አል-) አዋም፣ አል-ዙበይር ቢ.፣ 324
ባጊል፣ ኤች.ኤም.፣ 267
ባዳዊ፣ ጀማል፣ 322
ባሃኦላህ, 299
በክር፣ አቡ፣ 31፣ 73፣ 76፣ 92፣ 197፣ 280
ባሊክ፣ እስሜል፣ 63፣ 268
(አል-) ባቂላኒ፣ 54-55፣ 105፣ 106፣ 185፣ 187
ባርቤት ፣ ዶ. ፒየር ፣ 235
ባር-ሴራፒዮን፣ ማራ፣ 236
ባሲሊደስ, 287
(አል-) ባሲሪ፣ ሀሰን፣ 128
ቤይዳዊ፣ 16
ቤይስነር, ኢ. ካልቪን, 315
ቤል, ሪቻርድ, 18, 58, 218, 279
ቢን ላደን፣ ኦሳማ፣ 299፣ 328
ቢስታሚ፣ ባይዚድ፣ 84
ብሎምበርግ ፣ ክሬግ ፣ 313
ብሩስ፣ ኤፍ.ኤፍ.፣ 236፣ 238፣ 286-288፣ 313፣ 315
ቡበር ፣ ማርቲን ፣ 145
ቡካይል፣ ሞሪስ፣ 16፣ 93፣ 107፣ 189፣
203-205፣ 221-25፣ 226-28፣ 230
ባክነር ፣ ጄሪ ፣ 334
357
358 የሰዎች መረጃ ጠቋሚ
ቡሀይራ፣ 71
(አል-) ቡኻሪ፣ 19፣ 40፣ 65፣ 73፣ 83፣ 92-93፣
115፣ 117፣ 148፣ 168፣ 170፣ 177፣ 326
ቡልትማን፣ ሩዶልፍ፣ 219
ቡሮውስ፣ ሚላር፣ 247
ቃየን, 317
ካርሊል ፣ 194
ክርስቶስ (ኢየሱስ)፣ 62-69፣ 156፣ 233-62፣ passim
ቺስቲ፣ ዩሱፍ ሳሌም፣ 314-15 ቆስጠንጢኖስ፣ 208-209
ዳሚሪ፣ ካማል ኡድ ዲን ማስታወቂያ፣ 86፣ 174
ዳሽቲ፣ አሊ፣ 71፣ 89፣ 94፣ 101፣ 162፣ 170፣
178፣ 181፣ 192-93፣ 317
ዳዊት፣ 55-56፣ 61፣ 172፣ 175፣ 229-30፣ 255፣
259, 266
ዳውድ፣ አብዱል አሃድ፣ 102፣ 152-53፣ 156፣ 264-65
ዲዳት፣ አህመድ፣ 64፣ 190፣ 234፣ 242፣ 264-
265፣ 309-310፣ 312
ዲን, ዋላስ, 331-32
ዴንተን ፣ ሚካኤል ፣ 223
ዴርሜንጌም ፣ ኤሚል ፣ 60 ፣ 214 ፣ 297
(አል-) ዲን ሩሚ፣ ጃላል፣ 298
ዶይ፣ ARI፣ 280፣ 284-85፣ 287
ዱአድ ፣ አቡ፣ 170
ኤል-አሳድ፣ ናሲር ኤል-ዲን፣ 20፣ 136
ሄኖክ፣ 164
ኤልያስ (ኤልያስ)፣ 55፣ 172፣ 191
ኤልሳዕ፣ 55፣ 172
ሔዋን፣ 40-45፣ 175
ዕዝራ (ኡዘይር)፣ 55፣ 59
ፍላቱሪ፣ አብዱልጃቫድ፣ 30፣ 34፣ 62፣ 63፣
82፣ 152፣ 268፣ 298
(አል-) ፋራቢ፣ 297
ፋራካን, ሉዊስ, 299, 331-32, 334-35
(አል-) ፋሩቂ፣ ኢስማኢል ረ.፣ 45፣ 57፣ 105፣ 128፣
142-43፣
ፉዌርባች፣ ሉድቪግ፣ 145
ፎርማን, ማርክ ደብልዩ, 163, 191-92
ፎስተር ፣ ሜባ ፣ 203
ፈረንሳይ፣ RT፣
ፍሬናከስ ፣ 287
ጌይስለር፣ ኖርማን ኤል.፣ 7፣ 144፣ 158፣ 175
178, 204, 219, 221, 231, 238-40, 243 .
246, 291 .
(አል-) ጋዛሊ፣ 31፣ 83-84፣ 112-113፣ 120-
21፣ 128፣ 141-42፣ 148-49፣
ጊብ፣ ሃር፣
ጊቦን ፣ ኤድዋርድ ፣ 207
ጊልክረስት፣ ዮሐንስ፣ 196፣ 218፣ 306፣ 310-12
ግሉክ ፣ ኔልሰን ፣ 242 ፣ 247
Goldziher, Ignaz, 29, 84, 95, 96, 101 .
140, 146, 296, 298
ግራምሊች, ሪቻርድ, 149-50, 298
ግሪንሊፍ፣ ሲሞን፣ 231፣ 242
ጉደል፣ ዮሴፍ፣ 87-88፣ 102፣ 167፣ 173፣
174፣ 179፣ 185-86፣ 189፣ 196፣ 200
ጉዪላሜ፣ ኤ.፣ 311፣ 323
ሀበርማስ፣ ጋሪ፣ 287፣ 313፣ 315
ሃዳድ፣ 109-113፣ 116-18፣ 120-124
(አል-) ሀላጅ፣ 298
ሀሚዱላህ፣ ሙሐመድ፣ 21፣ 130
ሃኒፍ፣ ሱዛንን፣ 106-107፣ 187-88፣
189፣ 303፣ 306
ሃኒፋ፣ አቡ፣ 102፣ 183
ሃሪሰን፣ አር.ኬ፣ 220
ሃይካል፣ ሁሴን፣ 68፣ 71-72፣ 74-75፣ 79-80፣ 105፣ 106፣ 159-62፣ 166፣ 174-81፣ 209፣ 283-84
ሃዝም፣ ኢብን፣ 61፣ 193፣ 215
ሂሻም ፣ አብዱረህማን ቢን ሀሪስ
ቢን, 93, 170, 323
ሁነር፣ ሃሮልድ ደብሊው፣ 255
መንፈስ ቅዱስ፣ 37፣ 158፣ 232፣ 253፣ 255፣ 271- 75
ሆሜር, 163, 192, 196, 238-40
ሃው፣ ቶማስ፣ 153፣ 175፣ 221-22፣ 231፣ 246
ሁዳይፋ፣ 93
ሁመ፣ ዴቪድ፣ 245-47፣ 260-61 ሁረይራ፣ አቡ፣ 16፣ 23፣ 127 ሁሴን፣ ሙሐመድ ካሚል፣ 205 ሁሴን፣ 295-96
ኢቢሽ፣ ዩሱፍ ኬ፣ 99፣ 104፣ 139፣ 184፣ 276፣
297 ኢግናቲየስ, 237 አይግባ, 82-83
የሰዎች መረጃ ጠቋሚ 359
ይስሐቅ፣ 55፣ 57፣ 153፣ 172
ኢሳያስ፣ 156-57፣ 173፣ 222፣ 250-51፣ 253፣ 283
ኢስፋሃኒ፣ ራጊብ፣ 36
ኢሳቅ፣ ኢብን፣ 71፣ 72-73፣ 164፣ 170፣ 323
ኢስማኢል (ኢስማኢል)፣ 55፣ 57፣ 96፣ 98፣ 153፣ 172
ያዕቆብ፣ 55፣ 57፣ 153፣ 172፣ 228-30 ጀፈርሪ፣ አርተር፣ 17፣ 23፣ 30-31፣ 53፣ 62፣ 72፣
75፣ 84፣ 94፣ 98፣ 105-106፣ 197-98፣ 214፣ 197-98;
316-17
ኢዮብ፣ 55፣ 172፣
ኢዩኤል, 250
ዮሐንስ (ሐዋርያው), 237, 241, 243, 246, 257, 280;
መጥምቁ ዮሐንስ፣ 55፣ 156-57፣ 164፣ 172፣ 292
ጆንሰን ፣ ፊሊፕ ኢ ፣ 223 ጆሚየር ፣ ጄ ፣ 304 ፣ 307 ዮናስ ፣ 55 ፣ 172 ፣ 260 ጆንስ ፣ ኤል. ቤቫን ፣ 199 ፣ 304 ጆሴፍ ፣ 55-56 ፣ 164
፣ 172 ጆሴፈስ ፣ ፍላቪየስ ፣ 236 ፣ 284 ኢያሱ ፣ 15 -55
ይሁዳ (የአስቆሮቱ)፣ 67፣ 282፣ 286-87፣ 304፣ 312;
በ 179 ዓ.ም.
ካንት, አማኑኤል, 241
ካትሬጋ፣ ባድሩ ዲ.፣ 23፣ 36፣ 39-42፣ 44፣
47-48፣ 50፣ 52፣ 54-55፣ 64፣ 83፣ 93፣ 94፣
103 ፣ 124 ፣ 126–27 ፣ 130 ፣ 151 ፣ 185
(አል-) ካቲር፣ ኢብን፣
ኬሊ ፣ JND ፣ 315
ኬንዮን፣ ሰር ፍሬድሪክ፣ 241
ኸዲጃ፣ 71፣ 73፣ 75፣ 159
ኻላፍ፣ ኡበይ ኢብን፣ 165
ካልዱን፣ ኢብን፣ 53፣ 61፣ 88፣ 116፣ 215
ካሊድ፣ 179
ካሊፋ፣ ራሻድ፣ 107፣ 190
ካን፣ መሐመድ ሙህሲን፣ 130፣ 326
ካን፣ ሰይድ አህመድ፣ 84፣ 291
(አል-) ኸጣብ፣ ዑመር ቢ. ዑመር እዩ ።
ካያም ፣ ኦማር ፣ 150
(ኦል-) ካያት፣ 193
ኩመኒ፣ አያቶላ፣ 47፣ 82፣ 285
ኮስሮስ፣ 71
ኩጅ፣ ሙሐመድ፣ 110-13፣ 115-17፣ 119-20፣122-23,126
(አል-) ኪንዲ፣ 297
ክናፐርት፣ ጥር 32፣ 36፣ 75፣ 149፣ 177፣ 186፣ 296
ኮችለር ፣ ሃንስ ፣ 136
ላክታንቲየስ, 265
(አል-) ላት፣ 74
ላቶሬት፣ ኬኔት ስኮት፣ 209
ላውሰን፣ ቢ.ቶድ፣ 199
ሉዊስ፣ ሲኤስ፣ 244፣ 254፣ 269
ላይትፉት፣ ጄቢ፣ 287
ሊነማን, ግዛት, 219, 243-44
ሊቪ, 238-39
ሎንግስዴል, 303-5
ሎጥ፣ 55፣
ሉካስ ፣ ጄሪ ፣ 206
ሉቺያን ፣ 236
ሉቃስ, 229, 241, 243, 245;
ማቼን ፣ ጄ. Gresham ፣ 315
(አል-) ማዳኒ፣ መሐመድ፣
ማጃ ፣ ኢብን ፣
ማህሙድ፣ አብደል ሃሌም፣ 20፣ 36፣ 71፣
126-27፣ 134፣ 193፣
ማሊክ ፣ አነስ ቢን ፣ 93
ማናት ፣ 74
ማን፣ 194፣ 287
ማርክ ፣ 241
ማርሻል, I. ሃዋርድ, 313-14
ሰማዕት ፣ ጀስቲን ፣ 237 ፣ 288
ማርዋን፣ አስማ፣ 325-26
ማርያም፣ 47፣ 62፣ 64-65፣ 100፣ 229-30፣ 249፣
258፣ 264፣ 279-80፣ 282፣ 285
ማስዑድ ፣ ኢብን፣ 197-98
ማቴዎስ 227፣229፣246
(አል-) ማቱሪዲ፣ 102፣ 183
ማካርቲ፣ ሪቻርድ ጄ፣ 55
ማኮርሚክ ፣ 242
ማክዶዌል፣ ጆሽ፣ 218፣ 234
ሜትዝገር፣ ብሩስ፣ 240፣ 310
ሚር፣ ሚር ታቂ፣ 88
ሚትራ, 314-16
ሞመን፣ ሙጃን፣ 296
ሞንትጎመሪ፣ ጆን ደብሊው፣ 203፣ 242
ሙሴ፣ 16፣ 55-57፣ 61፣ 73፣ 75፣ 77፣ 121፣
360 የሰዎች መረጃ ጠቋሚ
148፣ 152-55፣ 159፣ 164፣ 172-75፣ 183፣
191፣ 213-15፣ 219፣ 226፣ 249፣ 252፣ 290
ሙአይት፣ ዑቅባህ ኢብን አቡ፣ 179-80
ሙፋሲር፣ ሱለይማን ሻሂድ፣ 217፣ 234፣ 282
መሐመድ (ነቢዩ)፣ 70-90፣ 151-82፣ passim
መሐመድ፣ ኤልያስ፣ 299፣ 331-32፣ 334
መሐመድ፣ ደብሊው ፋርድ፣ 334
ሙይር፣ ደብሊው፣ 217
ሙናቢህ፣ ዋሃብ B., 286-87
(አል-) ሙስሊም፣ 31፣ 83፣ 170
(አል-) ሙተዋክኪል፣ 101
ሙጦሊብ፣ አብዱል-፣ 70
(አል) ናሳ፣ 170
(አል-) ናሳፊ፣ 32
ናሽ, ሮናልድ, 315-16
ናስር፣ ሰይድ ሁሴን፣ 100፣ 102፣ 104፣ 123
(ላይ-) ናሳም, ኢብራሂም, 193 ናታን, 229-30
ናዚር-አሊ፣ ሚካኤል፣ 47፣ 61፣ 89-90፣ 92፣
145፣ 215፣ 264፣ 285፣ 289
ኔልስ፣ ገርሃርድ፣ 32፣ 106፣ 149፣ 170፣ 186፣
202, 206
ኒያዚ፣ ካውሳር፣ 37-38፣ 40፣ 42፣ 44-47
ኒቆዲሞስ፣ 249, 258
ኒክስ፣ ዊሊያም ኢ፣ 158፣ 219፣ 238-40፣ 243፣
291, 310
ኖህ፣ 55-56፣ 121፣ 172፣ 226፣ 227-29
ኖልዴኬ፣ 96
ኖስ፣ ጆን ቢ፣ 207
ፓሊ ፣ ዊሊያም ፣ 208
ፓርሪንደር፣ ጂኦፍሪ፣ 55፣ 64-65፣ 67-68፣ 248
Parshall, ፊል, 297-99
ጳውሎስ፣ 48፣ 175፣ 231-32፣ 241፣ 246-47፣ 253- 54፣ 257፣ 259፣ 283-84፣ 290፣ 292፣ 314- 16
ጴጥሮስ፣ 232፣ 241፣ 247፣ 257፣ 258-60፣ 280
ፒፋንደር፣ ሲጂ፣ 87፣ 141፣ 152፣ 164-65፣ 174፣ 192-95፣ 197፣ 198፣ 204፣ 208፣ 218፣ 265
ፈርዖን, 172 ፍሌጎን, 236-37
ፎቲየስ, 287
ፒክታል፣ መሐመድ፣ 92፣ 161፣ 177፣
187፣ 205፣ 266
ጲላጦስ፣ 67፣ 235፣ 236፣ 246፣ 257፣ 281፣ 286፣
287-88፣ 307፣ 312
ፕሎቲነስ፣ 139፣ 143፣ 270
ፖሊካርፕ ፣ 237
ፖፐር, ካርል, 260
ክብር፣ ጂኤል፣ 315
ኩሴም፣ መሐመድ አቡል፣ 85፣ 109፣
125-28፣130
የሳባ ንግሥት, 317
ቁርራ፣ አቡ፣ 171
ራግ ፣ ውጭ ፣ 304-5
ራህባር ፣ ዴቪድ ፣ 289
(ኡር-) ራሂም፣ ሙሐመድ አታ፣ 303-5፣ 312
ራህማን፣ ፋዝሉር፣ 21፣ 28-29፣ 38-39፣ 43፣
48፣ 54፣ 62፣ 75፣ 146፣ 205፣ 216፣ 295
ራምሳይ፣ ሰር ዊሊያም፣ 243-45 ራትዚንገር፣ ዮሴፍ፣ 270-71
ራውፍ፣ መሐመድ፣ አብዱል፣ 21፣ 52፣ 55-
56፣ 125-126፣ 151
ራዚ፣ ኢማም፣ 42፣ 61፣ 215
Ridah, Mohammed A. Abou, 19-20, 27
ሪክለርቦስ፣ ኸርማን፣ 315
ሪፒን ፣ አንድሪው ፣ 32 ፣ 36 ፣ 75 ፣ 149 ፣ 177 ፣
186, 296 እ.ኤ.አ
ሮበርትሰን, AT, 239
ሮቢንሰን, ጳጳስ ጆን, 219, 242-43, 313-14
ሮድኪንሰን፣ ሚካኤል ኤል.፣ 288
ራሽድ ፣ ኢብን ፣ 297
ራሽዲ፣ ሰልማን፣ 82, 328
ሳቼዲና፣ አብዱላዚዝ፣ 296
ሰዓድ፣ አብዱላህ ቢ.፣ 325
ሰአድ ፣ ኢብን ፣ 169-70
አቡ፣ 128 ተናገረ
ሳሃስ፣ ዳንኤል ጄ፣ 171
ሰላም ኢብን ፣ 98
ሽያጭ, 165
ሰርህ፣ አብዱላህ ቢ. ሳድ ለ. አቢ ፣ 162
ሻፍ ፣ ፊሊፕ ፣ 239
ሽመል፣ አኔማሪ፣ 30፣ 34፣ 62-63፣
የሰዎች መረጃ ጠቋሚ 361
70-71፣ 82፣ 84-86፣ 88-90፣ 97፣ 149፣ 152፣
268, 298
ሼክስፒር፣ 163፣ 192
ሼንክ፣ ዴቪድ ደብሊው፣ 23፣ 36፣ 39-42፣ 44፣ 47-
48፣ 50፣ 52፣ 54-55፣ 83፣ 93-94፣ 103፣ 124፣
126-27፣ 130፣ 151፣ 185
ሸርዊን-ዋይት፣ ኤኤን፣ 313
ሾሮሽ፣ አኒስ አ.፣ 64፣ 104-5፣ 170፣ 192- 93፣ 202፣ 207፣ 264-65
(አስ-) ሲዲቅ አቡበክር 92
ስምዖን የቀሬና፣ 67, 287
ሲና ፣ ፓውንድ ፣ 297
ስሎምፕ, ጄ., 303-7
ስሚዝ፣ ጄን፣ 109-13፣ 116-18፣ 120-24
ስሚዝ ፣ ጄ ፣ 197
ስሚዝ፣ ዊልፍሬድ ካንትዌል፣ 82፣ 209
ሰሎሞን፣ 38፣ 55-56፣ 172፣ 175፣ 229-30
ሶክስ ፣ ዴቪድ ፣ 60 ፣ 67 ፣ 307
ስፔንሰር, ኤች., 167, 200
ሴንት ክሌይር-ትስዳል፣ ደብሊው፣ 167፣ 199-200፣ 317
ስታንቶን፣ 11. U. Weitbrecht፣ 23፣ 28፣ 39፣
46፣ 92፣ 94-95፣ 98፣ 124፣ 147፣ 293
ስቶነር ፣ ፒተር ፣ 256
ስትራውስ ፣ ዴቪድ ፣ 312
Stroud፣ W.፣ 235
(አል-) ሱብኪ፣ 121
ሱፍያን, አቡ, 79-81, 325
ሱዩቲ ፣ ጀላሉድ ዲን ፣ 92
(አል-) ታባሪ፣ 61-62፣ 215-16፣ 286-87 ታሲተስ፣ ቆርኔሌዎስ፣ 236፣ 238-39፣ 287-88
ተይሚያ፣ ኢብን፣ 38፣ 49፣ 82፣ 104፣ 185፣ 280፣ 305
ታከለ፣ ዮሐንስ፣ 59፣ 63፣ 213 ጣሊብ፣ አቡ፣ 71-71፣ 74-75
ታቢት፣ ዘይድ ኢብን፣ 92-94፣ 196-97
ታላቢ ፣ 287
ታሉስ, 236, 288
(አል-) ታውሪ፣ ሱፍያን፣
ቶማስ (ሐዋርያ)፣ 251፣ 253፣ 265-66
ቶማስ አኩዊናስ፣ 8፣ 144፣ 149
ቱሲዳይድስ, 238-39
ጢባርዮስ፣ ቄሳር፣ 236-37፣ 287-88
ቲሊምሳኒ፣ 88
(አል- ቲርሚዚ )
ኡመር፣ 31፣ 92፣ 162፣ 180፣ 198፣ 204
ኡሙ መክቱም ኢብን
ዑስማን፣ 93-94፣ 167፣ 196-200፣
(አል-) ኡዛ፣ 74
ዋርድበርግ ፣ ጄምስ ፣ 57 ፣ 61 ፣ 213 ፣ 215-16
ዋዲ፣ ገበታዎች፣ 56፣ 60፣ 100፣ 104፣ 139፣
184፣ 214፣ 276፣ 297
ዋራቃህ፣ 73፣ 159
ዋሽበርን ፣ ዴል ፣ 206
ዋት፣ ደብሊው ሞንትጎመሪ፣ 18፣ 48-49፣ 75፣
78-79፣ 91፣ 161-62፣ 195-98፣ 201 እ.ኤ.አ.
ዌንሃም ፣ ዴቪድ ፣ 313
ዌንሃርን፣ ጆን፣ 230
ኋይትሄድ፣ አልፍሬድ ሰሜን፣ 203
ዊሊያምስ፣ ጆን አልደን፣ 46፣ 49፣ 57፣ 75፣ 101-2፣ 183፣ 296-98
ዊልሰን ፣ ክሊፎርድ ፣ 247
Woodberry, J. Dudley, 46-47, 99, 205, 285
ያማኒ፣ ሼክ አህመድ ዛኪ፣ 280
ዩሴፍ፣ ኤምኤ፣ 303፣ 314
ዩሱፍ ፣ ሀሰን ኢብን ፣ 296
ዩሱፍ አሊ፣ አብዱላህ፣ 39፣ 60፣ 64-66፣ 92፣
107፣ 123፣ 153፣ 164፣ 166፣ 168፣ 172,179፣
186፣ 188-89፣ 194፣ 201፣ 205፣ 215-16፣
241, 303 እ.ኤ.አ
ዘካርያስ (ዘካሪ)፣ 55፣ 172
ዛይድ፣ 73
ዛማክሻሪ፣ 19፣ 193
ዛር፣ ሐዚት አቡ፣ 47
(አዝ-) ዙበይር፣ አብደላህ ቢን፣ 93
(አል-) ዙህሪ፣ 96
ዝወመር፣ ሳሙኤል ም.፣ 15-20፣ 23፣ 116
የርዕሶች ማውጫ
መሻር። መገለጥ፣ መሻርን ተመልከት
አህመዲያ፣ 68፣
አላውተስ ፣ 299
የአሜሪካ ሙስሊም ሚስዮን, 332
የአሜሪካ ሙስሊም ማህበር። የአሜሪካ ሙስሊም ተልዕኮ ይመልከቱ
የመላእክት አለቆች
ገብርኤል፣ 11፣ 36-37፣ 72፣ 75፣ 91-92፣
93 ፣ 152 ፣ 164 ፣
እስራኤል፣ 37፣
እስራኤል ፣ 37
ሚካኤል፣ 37
መፍጠር, 36-37
ተግባራት ፣ 37 ፣ 39
ተግባር፣ 111፣119
ሙንከር , 37 ,
ናኪር 37 .
ሰይጣን (ዲያብሎስ፣ ኢብሊስ)፣ 28፣ 39-40፣ 42-
44፣ 65፣ 74፣ 147፣ 161፣ 198-99፣ 289፣
317, 320
የክርስቶስ ተቃዋሚ፣ 67፣ 115-16 ሐዋርያት፣ በእስልምና። ነቢያትን ተመልከት
ባድር፣ ከተማ፣ 79
ባሃ ፣ 299
መጽሐፍ ቅዱስ፣ ሙስና፣ 213-15
ቢስሚላህ, 94
ክርስቲያኖች, 98
ፍጥረት፣ የሙስሊም ዘገባ፣ 34-35፣ 51
የአዳም፣ 40-42 የመላእክት፣ 36-37 የጂን፣ 38-39
የሰው, 40-41, 51
የሰይጣን፣ 39-40፣ 51
የአምልኮ ሥርዓቶች. ኑፋቄን ተመልከት
ስቅለት፣ የክርስቶስ። ሞት ኢየሱስ እዩ።
ደጃል፣ 115-16
ሞት፣ የሙስሊሞች እይታ፣ 110-14፣ 125
ዲያብሎስ። ሰይጣን እዩ።
ድሩዝ ፣ 299
የመጨረሻ ጊዜ
የሙስሊም እይታ፣ 109-10፣ 114-24፣ 127፣
279-80፣ 292፣ 296
የክርስቲያን አመለካከት፣ 250, 252
ፈትዋ፣ 82
ገሃነም/ሲኦል፣ 30-31፣ 119-24፣ 127፣ 129-30
አምላክ, ክርስቲያናዊ አመለካከት
የ 256፣ 273-74፣ 283-84፣ 288-90 ባህሪያት
ጽንሰ-ሐሳብ, 143-45, 233, 268-77
ተፈጥሮ፣ 143-45፣ 146-47፣ 264፣ 268- 77
ነቢያት። የነቢያት ሉዓላዊነት፣ 256-57፣ 282-83፣ 290 ፈቃድ፣ 282-83 ይመልከቱ ።
አምላክ (አላህ)፣ የሙስሊም አመለካከት ባህሪያት፣ 19-22፣ 27-29፣ 33፣ 96፣
101-2፣ 125፣ 127፣ 136-38፣ 140-41 ጽንሰ-ሐሳብ፣ 16-19፣ 96፣ 135-41፣ 143- 44፣ 149-50፣ 263-64፣ 268-70፣ 282
ፍጥረት በ፣ 34-36፣ 38-41፣ 137
363
364 የርዕሶች ማውጫ
የ 15፣ 22፣ 23-28፣ 137-38 ተፈጥሮ ፣ 96፣ 135-43፣ 144-45፣ 268-
70, 282
ነቢያት ። ነብያት ራሳቸውን ፍጥረት፣ 334-35 ተመልከት
ሉዓላዊነት ፣ 30-33፣ 42፣ 49፣ 51፣ 137- 38፣ 144-46፣ 282-83
የ 28፣ 31-33፣ 49-51፣ 100፣ 103፣
121፣ 128፣ 136፣ 138-40፣ 144-50፣
266, 276
የበርናባስ ወንጌል , 11, 67, 287, 303-8
ሀዲስ 11፣ 31፣ 83-84፣ 86-88፣ 110-16፣ 126፣ 129፣ 146-48፣ 152፣ 162-63
168-70፣ 220፣ 280፣ 311፣ 326-28 አቦካሁ ፣ 121-24፣ 127፣ 293 317 ሂጅራ፣ 76-78
መንፈስ ቅዱስ
የሙስሊሞች እይታ፣ 37
የክርስቲያን አመለካከት, 271-72
ኢብሊስ. ሰይጣን ኢንጅል (ወንጌል) 214 እስላም እዩ ።
ያለው አመለካከት ፣ 58-62፣
77፣ 98፣ 125፣ 129-30፣ 138፣ 161፣ 214
ለአይሁዶች ያላቸው አመለካከት፣ 58-62፣ 77፣ 98፣
129-30፣ 161፣ 214
ለቅዱሳት መጻሕፍት ያላቸው አመለካከት፣ 59-62፣ 91፣ 96፣ 100፣ 103-4፣ 129፣ 153-56፣ 158-59፣ 213-32፣ 238፣ 243፣ 265-68፣
309-14
15፣ 32፣ 69፣ ኑዛዜዎች እና የእምነት መግለጫዎች ፣
85፣125-26፣149 _
የ (shari ' a) ህጎች፣ 84-85፣ 103-4፣ 185
ትርጉም፣ 57፣ 73፣ 301
15፣ 20፣ 135-40፣ 142-
43፣ 268፣ 270
የእግዚአብሔር ስም፣ 23-28፣ 137-38 የተከታዮች ብዛት ፣ 8፣ 11፣ 295 መነሻ፣ 72-73፣ 76-80፣ 86፣ 90፣ 207-9 ልምዶች ፣ 88፣ 99፣
104፣ 126፣ 177 ,
301-2
ነቢያት፣ 52-54፣ 56-57፣ 63-64 ሥነ-መለኮት፣ 15-16፣ 20-22፣ 27-33፣ 36፣
38-42፣ 44-50፣ 52-54፣ 56-58፣ 61-
70፣ 77፣ 82-92፣ 95፣ 98፣ 100-103፣
105፣ 109-31፣ 135-41፣ 144-48፣
213-20,278-83,285-87,289-93 ጥቃት በ, 319-29
እየሩሳሌም፣ 75፣ 77፣ 98-99፣ 156፣ 164፣ 167፣ 188፣ 200፣ 246፣ 255፣ 259
የሱስ
ዕርገት ፣ 65፣ 67-68፣ 279፣ 282-83፣ 287፣ 291-93
የ 257-58፣ 262፣ 266፣ 289 ባህሪያት
የክርስቲያን አመለካከት፣ 59፣ 153-57፣ 220፣ 233፣ 248-56፣ 258፣ 262፣ 264-69
ሞት፣ 66-69፣ 234-37፣ 245፣ 260፣ 275፣ 278-93፣ 296
አምላክነት፣ 62፣ 233፣ 237፣ 248-58፣ 260-68፣ 275፣ 277
ተአምራት የ. ተኣምራት እዩ።
የሙስሊሞች እይታ፣ 11፣ 52፣ 56-57፣ 58-69፣ 75፣ 88፣ 90፣ 138፣ 152-53፣ 156፣ 158፣ 172፣ 215-16፣ 233-34፣ 249፣ 262-66-
27 79፣ 281-82፣ 293፣ 314
ተፈጥሮ፣ 47፣ 63-64፣ 248-60፣ 263-64፣ 270፣ 275
የነቢይነት ፣ 11፣ 52፣ 56-57፣ 63-66፣ 69፣ 258
የ 233፣ 236-37፣ 241፣ 245-48፣254-55፣258-62፣272፣279፣ 281፣ 284-85፣ 289፣ 293፣ 315-16
መመለስ ፣ 67፣ 115-16፣ 157፣ 279፣ 291፣ 293
ኃጢአት አልባነት ፣ 63፣ 257-58፣ 262፣ 266፣ 289፣ 293
የ 260-62, 293 ትምህርቶች
የ 63፣ 250፣ 252 አይሁዶች፣ 98፣ 324፣ 328-29 ርዕሶች
ጂሃድ (ቅዱስ ጦርነት)፣ 7፣ 58፣ 78፣ 126፣ 128፣
178-79፣ 319፣ 322፣ 327
ጂን፣ 30፣ 35፣ 38-39፣ 51፣ 147-48፣ 159
ህግ ፣ 272
ማህዲ፣ 116፣ 296፣ 299፣ 334
የሰው ባለስልጣን ፣ 48
መፍጠር, 40-41
ውድቀት , 43-45
ተፈጥሮ, 45-51
ዓላማ ፣ 49
የርዕሶች ማውጫ 365
መካ፣ 18፣ 70፣ 72፣ 74-77፣ 79፣ 81-82 ፣ 96- 99፣ 126፣ 154-55፣ 161-62፣ 164፣ 166፣ 197-98፣ 302፣ 322-25
መዲና፣ 75-81፣ 94፣ 97-99፣ 116፣ 181፣ 188፣ 322-25
ሜቶዲስቶች፣ 11 ተአምራት
የኢየሱስ፣ 64-65፣ 156፣ 168፣ 171-73፣ 191፣ 245-48፣ 251፣ 254-55፣ 258-62,286፣ 317
የመሐመድ ፣ 70፣ 86፣ 105-7፣ 163-
74፣185-87፣191 _
ሚትራይዝም፣ 314-16 መሐመድ
የ, 72-73, 159-62 ይደውሉ
የ 71፣ 78-79፣ 81፣ 86-87 ባህሪ፣
174-81፣257 _
ሞት , 82, 91 ተከታዮች . ሙስሊሞችን ተመልከት
የ 70-82 ፣ 96፣ 111-12፣ 160፣ 165 ፣
176-77, 198 እ.ኤ.አ
ተአምራት የ. ተኣምራት እዩ።
የ 17፣ 55-57፣ 61፣ 69፣ 73-74፣
77፣ 86-88፣ 96-97፣ 152
መገለጥ የ. ቁርኣን እዩ።
ትምህርቶች ፣ 19፣ 23፣ 31፣ 36፣ 46-47፣ 57-
59፣ 65፣ 67-68፣ 73-74፣ 77፣ 97፣ 111-
12፣ 114፣ 117፣ 128-29፣ 138፣ 299
11, 15, 55-56, 66, 71, 86, 89- ርዕሶች
90፣ 97፣ 145፣ 152
ክብር ፣ 82-90፣ 125፣ 145፣ 152
የ 71, 79 ሚስቶች
ሙስሊሞች, 15-33, 299-300, passim
ብሔር ፣ 299፣ 331፣ 334
ዘጠና ዘጠኝ የአላህ ስሞች ፣ 23-28፣ 137
ከአንድ በላይ ማግባት, 175-77 ነቢያት
ትርጉም ፣ 52-54፣ 151
ተግባር (ዓላማ) የ, 52-57, 69, 86- 88
በጣም አስፈላጊ፣ 11፣ 55-56፣ 63-66፣ 69፣ 71፣ 77፣ 82-90፣ 97-98፣ 125፣ 152፣ 258
የ 11፣ 46-47፣ 55-56፣ 88 ስሞች
ቁጥር, 55
ተፈጥሮ (ባህሪ) የ, 46, 53, 151
ቁርኣን
የ 91-94, 100, 196-200 ስብስብ
108 ዋና ጭብጦች ፣
109-10፣ 125፣ 127፣ 129፣ 136-38፣
145-46, 150
ተፈጥሮ ፣ 62፣ 84፣ 90-95፣ 97፣ 99-108፣
139፣ 163፣ 183-95፣ 198-206፣ 209፣
276, 317
መነሻ፣ 72-75፣ 77፣ 90-94፣ 96፣ 99-
101፣ 105-8፣ 139፣ 183-91፣ 196-99፣
201፣ 208፣ 276፣ 317
ማክበር ፣ 83፣ 90-91፣ 93-96፣ 99- 108፣ 139፣ 183-91
ሃይማኖቶች፣ ሌሎች፣ 62፣ 98፣ 128፣ 129 ትንሳኤ
የክርስቲያኖች እይታ፣ 233፣ 237፣ 250-51፣ 254-55፣ 258-62፣ 279-81፣ 283፣
291-93፣ 315
የሙስሊም እይታ፣ 117-18፣ 233፣ 279-80፣ 282፣ 286፣ 289፣ 291-92
ራዕይ፣ መሻር ፣ 62፣ 98-99፣ 201-2
መዳን
የክርስቲያን አመለካከት፣ 275፣ 178-79፣ 286፣
290፣ 292-93፣ 315
የሙስሊም እይታ፣ 62፣ 78፣ 88፣ 109፣ 111-
13፣ 118-20፣ 123-30፣ 216፣ 278-79፣
289, 314
" የሰይጣን ጥቅሶች " 74-75, 161, 198-99, 201
ሴክቶች, ሙስሊም, 297-300
ሻሪ ፣ 84 _
ሺ’አይቶች ፣ 295-96
ሺርክ፣ 20፣ 46፣ 62፣ 130፣ 136፣ 216፣ 268
ሲኪዝም፣ 299
ኃጢአት ክርስቲያናዊ አመለካከት፣ 278፣ 285፣ 292
የሙስሊም እይታ፣ 42-46፣ 278፣ 285
ይቅር የማይባል (ሺርክ)፣ 62፣ 129፣ 136፣
216፣ 268፣ 285
ሱፊዎች፣ 30፣ 48፣ 99፣ 143፣ 297-99
ሱና፣ 83
ሱኒ፣ 67፣ 83-84፣ 89፣ 102፣ 116፣ 162፣ 197-98፣295-96
366 የርእሶች ማውጫ
ተውሂድ፣ 21፣ 117፣ 121፣ 135 ዋሃቢዎች፣ 299
Tawrat, 61, 215 የእግዚአብሔር ፈቃድ. ፈቃደ እግዚአብሔር እዩ።
ኦሪት, 213-14 ሥላሴ
የክርስቲያን አመለካከት፣ 233፣ 252-53፣ 262፣
269-277, 315
የሙስሊም እይታ፣ 140፣ 216፣ 233፣ 263-
64፣ 269፣ 276—77፣ 280፣ 314
ኖርማን ኤል.ጂስለር ፣ ፒኤችዲ፣ የደቡብ ኢቫንጀሊካል ሴሚናሪ ፕሬዝዳንት ናቸው። በአካዳሚክ መጽሔቶች ላይ
ስፍር ቁጥር የሌላቸውን መጣጥፎችን አሳትሟል እና ቤከር ኢንሳይክሎፔዲያ ኦቭ ክርስቲያን አፖሎሎጂቲክስን ጨምሮ
ከሃምሳ በላይ መጽሃፎችን አዘጋጅቷል።
አብዱል ሳሌብ በሁለቱ ሀይማኖቶች መካከል ያለውን ልዩነት በጥልቀት ያጠና የቀድሞ ሙስሊም ነው።
የእስልምና መሰረታዊ እምነቶች ምንድን ናቸው?
ክርስቲያኖችስ እንዴት ሊመልሱላቸው ይችላሉ?
እስልምናን መመለስ የኦርቶዶክስ እስልምናን የይገባኛል ጥያቄዎችን ይገመግማል እና የክርስቲያን የይገባኛል ጥያቄ ማስረጃዎችን
ይመረምራል ፣ እርስዎን በጠንካራ የይቅርታ መልስ ያዘጋጃል ። ይህ የተሻሻለው እትም በጠቅላላው ተጨማሪ ግብዓቶችን እና የዘመነ
መረጃዎችን ይዟል።
"ይህ መጽሐፍ የ Chr istian እምነትን ስለመከላከል ለሚመለከተው ሁሉ የግድ ነው ። ጂስለር እና አስተማሪው፣ ቅጽ er ሙስሊም፣ በጣም
አጠቃላይ ከሆኑት መግለጫዎች ውስጥ አንዱን ሰጥተዋል "እና በጣም የተሟላ የእስልምና ግምገማዎችን በህትመት።
—JOSH McDOWELL፣ ደራሲ፣ ፍርድ የሚጠይቅ ማስረጃ
በኢየሱስ ክርስቶስ ካለው የግል እምነት ከሚለዩት ከሥነ መለኮት ጋር ለሚታገሉ ሰዎች ጠቃሚ መሣሪያ ነው ።"
—ፓትሪክ ካቴ፣ ፕሬዚዳንት፣ ዓለም አቀፍ ተልዕኮዎች፣ Inc.
"በዩናይትድ ስቴትስ ውስጥ ያለው የሙስሊም መገኘት እያደገ መሄዱን ቀጥሏል:: ሙስሊሞች የሚያምኑትን ነገር በግልፅ የተጻፈ እና
ፍትሃዊ በሆነ መልኩ የቀረበ መግለጫ እንዲኖረን እና እኛ እንደ ክርስቲያኖች የክርስቶስን የይገባኛል ጥያቄዎች በሚያሳምን እና በፍቅር
መንገድ እናቀርብላቸው ዘንድ አስፈላጊ ነው::"
- ሮናልድ ናሽ፣ ተሐድሶ - ቲኦሎጂካል ሴሚናሪ
"ይህ መጽሃፍ የስነ-መለኮት ዋና ስራ ነው፣ ከክርስትና እይታ አንፃር እጅግ በጣም ግልፅ እና አጠቃላይ የእስልምና ስነ-መለኮታዊ ትንታኔ
እና ትችት ነው ። በዘመናዊው አለም ለ Chr istianity በጣም ከባድ የሆነውን ሀይማኖታዊ ፈተና ለመረዳት እንደ መሳሪያ ነው"
- RC SPROUL ፣ ሊጎኒየር ሚኒስቴሮች