3. Oddziatywanie miedzyczasteczkowe i oddziatywanie miedzy ukladami makroskopowymi 3.1, Oddzialywanie migdzyczasteczkowe fizyczne i speeyfiezne Oddriaiywanie miedzyczgsteczkowe jest zawiskiem powszechaym i wymika 2 elektrycenej i magnetyczne} natury atom i czasteczek. Podisawowymi skladnikami atomdw, ezasteczek i jon6w sq eletrony i jad stomowe, obdarzone elektrostatyeznymi tadunkami: ujemnym i dsatim. Te podstawowe czaski elementare saw permanentnym rich, 4 wige atomy i ezasteczki sq uldadami dynamicanymi. Ruch ladunk6w elekryernyeh jest frédlem wlatciwosct magnetycrnych atoméw § czas tweak, 'W naszych rozwazaniach ogranczymy sig do wlaSciwosi elekuyer- tnych. Ceasteceki i stomy odpychaja si 1 prayciagna. W zaleznosei od Wwilkosei energii (il) peryeiagania miedey crastocekami + alomami wystepuja r62ne stny skupienia: stan ge2owy, ciekly 4 sly. Stany skupienia sq makroskopowym, bardzo praekonujacym przejawem = stepowania oddzatywania miedzyezastecrkowego,kirym sie posguie- ry w cela wyjafnieniar6znych zawisk chemicanych ifizyeenych, a take rinych wlasciwoseizbior czasteczek. Obszr granicy fz jet wobee tego rownie# takim ukladem, ktrego wlasiwosci sa funkeja rSenego rodzaja ‘ddialy war migdzyezasteczkowych. Dltegoteé w tym rozdzialeoméwie- ne eda rodzaje oddzialywan zalezne od stuktury + wlaseivosel o- Adialujaeych indywidubw, w szezeg6ln0%e: oddziatywante_jon-jon. Jon-dipol trea, dipol rvaly-diol trvals, jon-dipol, diol trwal-dipol Indakowany, odziatywanie dyspersyine, Kwadrupolowe ¢oddsialywania wyscego reed nltipolosee), oddcatywanie proez wigzanie wiorawe {preemesiene tadunk 1, Oddeiatywanie migdeyezastecchowe fizyczne ispeeyficrne 21 ‘Oddziatywanie jon-jon uly wae jon-jon opine rawo Coulomba. Energie diay wana ge para jon agodnie «tm praem wyrala wale ~aiger i: ~ wantosiowoss jon ladunek elementary, Ep ~ paz host elekryennaprnirdwna 885416: 10"! [V"-C-m- fe waged tu prenikalnese cektycima ofradks; « wystepuje we wrorze, jel Iuilywanic ma mics nie w prin, leez W oSrodku mately, 1 leshosé migdzy ladoskani “oak minds pryjeto w preypadko preyciaganin migd2y ladonkam co eanacea take, beers Uada alee, Wapolerynaik re zit ny jest 2 wyrazaniem jednostekw migdzynarodowym uktediejednstek nar. w= en ddaialywanie jon-dipol tewaly ‘Alefininjmy najpierw pojgcie tvalego dipola elektrycenego. Elektrycznym tipolem molekularnym oazywany uklad charakteryzuaey sig tewalym ‘wzmieszezeniem w obrebie ezaseczki wypadkowych TadunkSw: dodat- niegoiujemego,rownych sobie eo do wartose bezwzsledns. Elektryezny moment dipolowy jest iloceynem ladunku elektryeznego ¢jednepo rodzaju i oaleglosei I migdzy tadunkami; moment dipolowy jest wielkoscig wektorowa aad G2) Prayjeto umownie, 2 wektor dpola jest skierowany od Sroka fadunk dodaniego ku ladunkowi ujemnems. W dalszym zapisie elektrycmego romentu dipolowego opuseimy indeks (>) nad symbolem si. W jedne- sikach STiadonek wyraza slew kulombach C, a olla w metrach my stad iedostha moments dipolowego est kulombomete C-m. WielkoséKadunk «jest edu ladunku elementarnego e = 1,6021917-10-* C, natomist hlleglogé jest zedu wymiaryczascezki, tz. wynosi ok. 10-" m,Zater Wwelkoge moments dipolowego jest rgd 10-2 Com, W niektryech palgcznikch naa sg stosuje debs jko jednostke moment dipolowe: D= 3336: 10>" Com,2 3. Oddsiatywanie migdeyezasecckowe. lektrycany trwaly moment dipolowy jest wynikiem nierownomier rego roakladu ladunky elekrycrnego w czasteezce. Na stomach lub srupach stomow moga sie pojawiaé tadunki clekuyeme © macznie ‘wigksze eestosi nix na innych atomach ezastecki. Ta waSciwos winze sig 12 elektroujemnoscia atomu, kta okreslamy jake powinowactwo do clekrone, Inaymi slowy, eletiroujemnosé jest adolnose prayeingania ‘rae atom elektondw od innych atomow sisiadujacyeh, a je) miara jest potencjal jnizaci, W exasecrce atomy rywalizujg ne soba o elekiony ‘walencyjne, kde s sini) prayciagane przez atomy bardzieelektroajem- ne, W nastepstwie tego przyciagania ,srodek ciezkosi” lndunk6w wjem rch praesuwva sig w Kierunku bardzie elektroujemnyeh stoméw i nie pokrywa sie ze ,$odkiem cig2kosei” ladunkGw dodatnch. Przykladem mote byé ezastcczka HCl, w kiGrejelekirony walencyjne wiazania Zblizai ig do atome chlor. Na atomic wodorn powstaje czastkowy ladunek dodatni ana atomie chloraczastkowy tadunek ujemny. Crasteczke chlorowodoru mozna przedstawie nastepujaco: Ht" —Cl"”. Taki stan ‘lektryczny,zwany w skrocie dipolem eletrycznym, jest way (w stanie gazowym) i okretla go waned eleluryonego momentu_dipoloweo. WartoSei niektéryet elektrycznych momentéw djpolowych czasteczek ehemicznych podano w tab. 3.1 Table 31, Moment ipo nike ete a Mone 7 | Coase Goren oem HF 6s Nay Natgzenie pola elektryemnepo E wytworzonego przez ladunckg kresla os 6) [Energia dipolaznajdujycego si w polu wytworzonym przez jon otadunk 1 2ale2ytakre od oientasji wektoradipola w pola jon, okreslone} ater {© (hazem migdzy Kierunkiem dipola a kirunkiem pola jon). Enersigt¢ okreilazaleonose {1 Oddeiahwanie migdeyezasteczkowe fizycone i specyficme 23 8) ~~ yo en te ‘oventagja dipole w pola jst permanentniezakGcona prez racy termicz- ne (emperature) i dltego kar @ mote pezyjmovaé réme wartosei Ww zakresie od O do 2x. Wynika sad, 2e wartosei ener oddzalywania $3 sane w zaleanoct od wartoSci kaa ©. Rozkiad statystycany wartosc kata 8 crzymuje si, wprowadrajac do obliczes czynnik staystyczny Boltz= manna expl—u(OV/ET] (pezy zachowaniu stale) wats»). Czynnik olzmanna wwzplednia liezby dipoli © réinej orienta. Srednig wartosé cnecgii wyraa wedr ~ gt feowosnoer ono (nee, ozwigzanie wzora (3.5) prrekszalea réwnanic (3.4) w nastepojaca valeznose gt <0 Ser ange 66 Ten wlanie wa6r wyraza energie oizialywania migdzy jonem i dipole ‘ewatym. Oddzilywaniejon-dipol odgrywa podstawowa role w procesach ‘ozpuszczania elekrolitéw w dipolowych rozpuszczalnikach iw procesie solwataei (hydrate) jon. Papa 3. Ene odibywania joni (Onion eure nywana opal w temp. 258 K 25°) mg one golem seas way nap ofiayaia my one iam ekrysenym recat 8.) ete eg @ = 008 @ = 1.Kn1@ ~ 0 mene wy matin24 4. Oddsiatywanie miedyecasteczhowe. presialo eelincen ei y= 8854-10°!2 CV"! LIST pmenat even rrp se = Fatma pina joa it pomionacyeca wod(unem om ease) 8 Fe ag = 008 404) = 0208: 10°" ‘ola wath waaay 8 ee “go 1071653336. 10-9° eschew waren rcnions oot wing wate tment presi vga we 2088 10" 6022-109 = 123310 = (TRISH at” Sly owing sodnymana presse jon nei A. Senos ene sey. eoae si Blimenna f= 066: 10"? "por edpora aro empty W taper T= 38 (@Seywaoi tT 405-10") Pao enn osama one tipln wo) tonkach KT ype ane = 2988-10" H/4U1S-107") = 498 Coser manolé wr =O) of elk da eyed jon 0 = 0) ‘Wart dla ona jsnowaroiciowepow temp. 298K (25°C), ak two spre sey 8459. 10°2" Jami Dla pad wacom wig nese ey IB jt sou | jo: Ondgoetie wari 5 Bouvet plano ott 32 “obi, 32. Wart samy promi jan nea dara Nant T dip cota! way cumenie | FeUiwt od | F [oO=O] ary tom | own? | hmot TroH,0 pavone—oam| oon | ima | we Netonio ons | ‘6 | 8 rene Lom | wo | oo ‘Oddziatywanie dipol trwaly-dipol trwaty Elekzryezny tewaty moment dipolowy powstae, jak wspomniano, w wyniku hierenomicrnego rozkladu ladunku elektyemego w czysteczce. Dipol clektryceny ma okresiony Kiernek 1 zat. | dlatego po wolywem 1, Odéciatywanie migdevecasecckowe fzyeone i specyfieme 25 ‘ewnetemego pola clektrycenego ulega orientaci, Zewnetrzne pole elek- tnycane moze pochodzi od dipola ine) polame} ezasteczki znadujace ie ‘wdleloscr Poniewaz dipol elektrycany jestwinzany zczastecca, wiee sala eastecrka ulegapolaryzacielektrycnej orienta w poluelekryez nym, Jest wo tz. siawishopolarscajlorientacyjne} lub dipolowe).Eneegig ‘nlialywania migdzy dipolari trvalymi wyrada wast by wo) = — at 2010 ,c080, ~sin®,cose] 7) ay @x. Op waa ovine diol Ai B wraadem Kernku pole cleyemeg, 1 9 oma ie migdry Keankams dwéch dpa. Dipole Inoetbye raenlowanerowaolegle snytwnoepe sb maga praymomae svolngonntace Jel dipole maa zgodny rot leah pole) two} (ys. 3a), wiedy y= Or Oy 0 i =O, zalem wyaienie W kvadratowym nawise rowraia (37) roma si 2. 8 wer (7) Ieoimje posta 3.8) 2nd Feaget a= G8) Jove zwroty 9 przecivne (rs. 3.1b), to dipole odpychaj sig enersig wna eo do bezwzgledne| warts eneri pryciagani, Dipole moga by¢ ‘avientowane wepledem siebie antyrownolege (ys. 3.1e), a wéezas 6, = 90, 8 = 270" i = 180°, Wyratenie w nawiasie kuadratowym rina si jeden. Energia u(e) opisana réwnaniem (3.7) jest © polowe Inmigsza‘od wartoei energit wnania (3.8) cyl, 2 ale wo ~~ 9) a » o a ye, Wasenne veto t I Soca oman 0 W praypadku, w ktéeym dipole sq zorientowane antyréwnolegle sys 3.) ih ener jest dwa razy mniejza,ni2 w praypadku orietaeji Inows. Dipole sie preveiagaa, Natomiast w praypadku ovientaej ewne-26 4. Oddciatywanie migdeyecastecckowe. legle i zgodnym zwrocie dipoli wystapi odpychanie (ys. 3.14). Wyaika tego, te enerpia oddzilyvania migd2y dipolami zaley od ich wzajemne} ‘oriental, Ruehy termicene powoduja zine te orientacj i dltego do ‘wzora G7) nalezy wprowadzié srednia orentacie dipolowy < cosO > ‘okretlong czynnikiem roeklady Boltzmana expl —(F/, poxobnie jak Ww preypaiku wyprowadzenia waor6w (3.5); (3.6). Wz6e (3.7) praymaje wéwezas postaé G10) (Giga)? PAT fekt oddzatywania migdey dipolami jest 2wany efeiem oriemtacy- rym lub eetzem Keesoma,Kity pier say wyprowadzit wz6e (3.10). Wit ten, podobnie jak (3.6) nyrainiepokazuje wplyw temperatury na wartosé cenergii oddvialywania. Oddzilywanie jon-dipol moze prowadcié 40 jonizacii czaseczek. Na preyklad dipolowa czaseerka chlorowosora Lega jonizacji_w odazilywaniu ~ dipolowymi ezasteczkami wody: Bocl H+ cl Oddziatywanie jon-dipol indukowany Kabda cagsteceka jest zbiorer ladunkow elekurycanych (dodatich i ujem- rnych). Gdy taki uklad r62noimiennyeh fedunkow umiescimy w pola elektrycznyim (ys. 3.2) wystapi rorsunigee tadumkOw 1 zmiana ich polorenia w obrebieezqstccrki. Pojawi sg wéwezs indukowany moment Ha lezaleie od tego, czy exasteceka ma ju trwaly moment dipolowy, 29 tet est riepolams. Zewnetrae poe elekiryeme poaryzuiaceczasecz kg move pochodsié np. od jonu lub dipola molekulamezo. ‘Wielkoseindukowanego moment dipolowego jest proporejonalna do natgeenia pola elektryerneyo F. Zaleznosé tg wyraza wait ya 32 Ini pla eayenig w canes 1, Oddciaywanie miedevezaseechowe fiyeene i speeyficme 27 fins = 8 aun ve ktéym a onacea polaryzovwalnos¢elekironow czasteczki.Polaryzowte Ins ezastoczhi wyrata 2dolneSé praemieszezania sig elektron6w wigle- ‘km dodatnich jader ezastecaki pod wplywem pola elektrycznego E. Jenosthapolaryzowalnosi jest &y-m?,ajednostka natgzenia pola elekt- ryeznego ~ Vemn~t. Polaryzaja 1 mol substancjtrbwna si ioczynowi ‘momenta indukowanego thy W jedne) ezasterzce pommoroneme przez lierbe Avogadra (V4) P= Baa 6. Pole elekeyerne, przesuwajac fadunki w czastecace wadlub droit woken prace 2godnie 2 weorem w= feeat a1) ore pod Uvage, 2° fgg = el i y= HE otrzymamy zwiszek migdey zesuigciem Ii polaryzowalnosciu natgeniem pols: E'= ela. Wsta- Wiaige to wyratenie do wore (3.13), ottzymamy Gates aie? ae ary W = 1B2/2 jest energigpolaryzaii prackazywans prace poe elekryezne \w procesie polaryzaci. Natomiast energia wytworzonego praez pole dipola Zotientowanego wedl lini jon-ceastoceka wyrata sig Wzorem HE = —aB Gas) Vnergia eddtialywania jest wypadkowa energii polaryzacii i orientact ert 6.16) Rozwazaigeodiatywanie jon-dipolindukowany, naledy okreslié natgde- nic pola elektryeznego £ wytwarzaneyo peze7 jon. Zaleznos® micdey ‘tezniem pola elektycznego a tadunkiem elekrycenym wyrada wade tare? en28 4. Oildsiatywanie miedeyceastecctowe ~ wartoeiowoSéjonu,¢ndunek elementary, cy —prenikalnoss flektryczna prsani, © ~ wagledna preenikalnose elektyczna oscodka, 1r~odlegloSé migdzy jonem a dipolem indukowanym. ‘Watawisite (3.17) do (3.16) otzymamy wyrazenie WO = ag 6.18) Poniewat el = ty, wiee rownanie (3.18) przyjmuje poste Ww) G9) 'W tym woorte prayjto, te 1% ro jest pewnym prayblizeniem. it 2 Fp iss id ony. his ony aca pon age moe on eS Coes anyon 3 10 lo ces Sipe elem Tay wy mene enc wm Fae = 8998-10. 10°89/10° 18 1079 = 8998: 10°V-0r* 110-4 3482-10 (04-10) = Moment Spoiowy ntkomsy oicamy2ewaora ug 2 195-10°%-9-10" = 945:10°2 945.107 ‘by wy iy width SL, phony tse ie =9AS:10°2 4 ANE S582 10H Vw CVE = OSHS 10°C m spews y= 105. 10°C, Mimea delay saan ate w eno D tos 10% 1D = 8336-10" Cm, st a= ‘Oddziatywanie dipol trwaly-dipol indukowany Energie ozialywania mig dipole trwatym ca dipole indokowanym Has OBsaje a8 UL, Oddeiatywanie miedyezgstecchowe fzyeane i specyfieme 29 1_ sea 2 ~ yaar Comte +0 6.20) zie @ oznacza kat migdzy osiadipoa ewalego a prostaprzeprowadzona Irzet Srodek dipola i srodek czaseczki o polaryzowalnoSci x. Poniewaz 0) Neda wants < cos > = 1/3, sa wsredniona war energie snalywania wa = —_ @2n OO ae a) Jeli dwie czasteczkiopolaryzowalnoSei ay, 2 trwalych momentach vipolowych 1, i Hy anajduja sig w odlegloici r od sicbie i maiq ihamowana rotaeje, np. w saniegazowym, to ich energia oddzialywania aw + oat 4) 2) ‘We (3.22) zawiera udzial oddralywaf indukeynyeh i orientacyinych ddriatywanie dyspersyjne-Sity Londona ‘Zeweplgdu naclektrostatyceny charakter oddzialy wai izykaklasyezna nie Izewidj st preyiggania migdzy atomami i czastecckami nieplamymi, Takimi jak mp. gazy szlachetne, ezastecki benzenu, weglowodory. Jak wisdomo, stony gaz6w szlacheinyth, a takde czasteczkiniepolane w okrestonyeh warunkach ulegaja Kondensacy. Ten faktSwiadezy jedno- ‘nacznie 0 oddrialywaniach prayciagajeych. Sily wystepujace migdzy hiepolaraymi czateczkami sa zviqvane z uchem elektronéw prowadza- «ym do loktwaiadunk W wyniku fuktuaeitadunku ezastecek (atom) gna traktowaé jako zmienny w caasie dipol. Wytwarza sig chwilowa ssymetiaroakta ladunk, ehwilowe momentydipolowe o zmienijtce) ‘6 ezasie orienta, Te fluktuujace dipole eddziatu ma znajdujace sit \ biskejedlegloserniepolame czastczKi indukujae w nich momenty ‘ipolowe warunkujace ich weajemne przyeiaganie Wyprowadzenie waoru na oddzalywanie dyspersyne opera signa del traktujaeym atomy (ezastecki) jak wirtuale oseylatcry. Wedlug ncchaniki kwantowe|oseylaorom prays sig c7estoxe when ¥, hdr ‘hresla energie pottzbng do wabudzenia oscylatra ze tana podsawowe ‘ganic 7 zapnem E, = hv ( saa Planck).30 3. Odésiatywanie migdeyezastecdtowe (Oddzalywaniem migdzy czasteczkari niepolamymi w wgeiv kwan {owo-mechanicanym zaimowal sg F. London; sad ten rodzajsitnazywamy silami Londona. Chuilowy moment dipolowy zalety od polayzovalnosci ‘tomo Tub czasteczhi, 2 polaryzowalnoséelektronowa syznacra sig 22 wroru Lorentza, wyraisjacego refrakeje molowa Ry aim wate * Ny G23) Whtérym podstawowymi wictkosciami sq: wspétczynnik atamania Switla zaleiny od zesttiwoct fal elkaromagnetyczne)(n = fl) oraz estose cieezy p. Zalezno% od cxestoliwosci okreslamy jako dyspese i datego te sily noszanazwe si dspersynych lub ak wy} wspomaiano, sf Londona albo sf kwantowo-mechanicznych We Londona energie oddvialywah dyspersyjnych dla izoopowyeh cxasteczek morna wyliceyé 2e waar 3h (wy peel risen) ee 3.28 a Gt Je ooh uae vy oznaceajacastotiwofl scyatondn I” 52" at ch polaryzowalnosei, Wyprowadzenie wor (324) majdie czytelnik w opracowaniach bardzic} speciastyeznych*". Warto podkeslic, 2e w tkich samych warunkach, odézialywania migdzy czasteczkami tego samego rodraj $3 wigksze nit migdzy rznymi czastecrkami i w tym tkwi min. prayeayna ograniczone rocpuszczalnosi dwéch réznych cieczy, np. eyklobeksanu { nitrobenzeno, Nitobenzen 7 benzenem miesza sig w katdym stosunk, 1 wzajemne mieszanie sig tych ciezy vltwia ch podobiesstwe (obecnose lektrondw z, ktdre wystepuia zarbwno w piericieniy czastcrkintroben- ‘enw, jak i benzenu w przciwiefstvie do cykloheksano). tunel J Ieee See Forces, EA alee Pre Ha 1, Odiciatywanie migdeyecqecchowe fizycane ispeeyfiecne 31 Oitdzilywanie kwadrupolowe i eddzialywania wyiszego raedu ‘wvutipoe) \Wevngtrna kompensaciaskladowyeh dipoliatoméw tub grup atomGw Ww ezasteczce prowaizi do tego, 2 wypadkowy moment dipolowy jest vowny era, Praykladem takiej czqseezki move bye trans 12-di= vhlroetylen Mimo polarnych wigea C—Cl ich momenty w konformac{i rans waemnie sig znosza, Jako pryklad rwiaekow, w KiGrych wystepule ‘nowngtrzna Kompensacja moment6w wiazadi modna wymienié. take 11 -C=0, Celt, 2wiazki chemiczne zawierajace wiaanie N=N, Kaidy + omdw azoty posi dipolatomowy, bowiem swobodie elektrony nie x4 vinetycene wagiedem jada atomowege. Ich zwioty sq pezeciwnie Weerowane i dlatego waajemnic sig znosca, Ta wzajemna kompensacja owadzi do powstania kwadropoa, ktGrego wartosé okresla wate onWw Gas) ‘wadrupol jest tensorem, ma wartosé lecz nie ma zwrotu, jak to bylo \ przypadku diols. Kwadrupol moze wystgpowae takze w ezasteerkach rwamyeh,dajae dadatkowy wad do energi preyciggania. Wiad ten na oi es newielk i dlatego zwykle sie go pomij,jednakze w niektérych aypadkach wdcialkwadrupolowy nalezy uwzgledaig. Kwadrupol nie jest vwraliwy na poe elektryezne, eee na gradient pola elektryeenego Isinicnie rradentu pola éwiadezy 0 tym, 2e pole nie jest jednorodne. Zalozenie ‘sjodnorodnosei pols jest stszne wiedy, kiedy ezasteerka, na Kt6ra dala Ine jon, jest od nieyo dastatecnie oddelona. W odlegiosciach bardzo iskich wystepuje gradient pol Energia oddralywaniaz uzialem kwadeupoli mode byé preedstawie- GGG vine 7 6.26)2 4, Odisiatywanie migdeyceastectowe Wepélexynnik C, wyraze oddialywanie dipol-dipal indukowany; Cy wyraza ddeialywanie dipol-kwedrupol, a C, oddzalywanie kwadn pol-kwadrupol. Widzimy sad, jak szybKo male energi oddzislywania 2 ofleploscia iw zaleinose of rodzaju oddialywas W opracowaniach bari specjalstycenych wyprowadzono wrory na ‘oddriatywanie 2 adrialem kywadrupol. NiektGre 2 nich w forme wprose= {one przedstawiono ponite}: a barn _ inetrator wow grafts om os fama ate eel oa ‘Oprsex kwadrupol istic takze oktupole i multipole wyészych ‘vgd6v. Dla oktupola mamy moment oktupolony, Ky rowna sg Omagh ean ‘Zoblicaeh wynik, 2 energia oddrialywania dyspersynego wyeszych mulipoli maze bye wighsza od energitoddzialywania multipoltnizszego redo a kiore odddialywas proeway ~ zalery of odlegosci Energia eddzialywai van der Waalsa ‘Opisane rodzajeodiatywas wia?ace czaseczki gu ciecry icialstalych tkresla sig ogélnym pojgciem sit van der Waalsa, kiGry rozwazajac fdstepstwa od réwnania sans gazu Joskonafego (1883 6) doseed do Wonka, 2lmiedzy-czaseczhami musza wystepowac sity wzajemnego_| ‘dziaiywania Van der Waals wprowadzi poprawkg do révnanis waza ddoskonalego, eyrazajaca ew. cikhenie wewngeZne P. kibre jest 2godne ‘ hicrunkiom cignienia zewngtranego P,, sl dale} wynika, Ze mierzove CSnieniegnru zeczywistego jest suma P, + P,. Csienie wewngtrane U1, Odldiatywanie miedeyczastechowe fzyezne i specyficme 33 rym lias ihe caserkam erajaymisg poe Im yi cca ym ewe eo eset a wget iy sleeve) lee womens ito what an de Wasser Joka esac ‘Fa gusanym ofan open do tvadr oe =1/V2 "ra odmoule populist pe eb) elegy: shove) =i/P Zan cowie iene hol gr ?, Slee 6.32) vie a jest stala charakterytycuna dla danego gaz Druga popravka, jaka wprowadzil van der Waals jest uwzglednienie vito wlasne exasteczek gazu b, kxéra pomniejszona jest mierzona ‘iigtosE zajmowana proce caastecrki guru reeczywistego, Osalecznie stag réwnania stan guru reeczywisleg0 eaproponowana przez van der Wailka preyimuje poste (reeg)-near os) Cotditywania van der Waalsa &”odiaywaniani ery lagsaeya Iednake egstezki na dosatecnie mlych odleglosciach wage sg cwiychaja. Waajenne odpychanie jet spowosowaae izalywanis talk ego saneporodzaju. Energia aad zacayna rosa, Everi¢ csyehania apse pryblizona funja 6 was 63H ie bi na stay mpiryezny “anid wily Xwadrpol i mlpoli wy2szep0 z¢d0 motemy “atk energie odzialywania migdey dem czseezka dpolowy. ti wyrarie waorem oi fa 3 nis ny POE gta a dey +28 Sktndowe w nawiasie kwadratowym wyraiajgoddziatywania dipot-ipol, Iu dipol indukowany’ i oddzialywanie dyspersyjne. Rownanie (3.35) svi preedstaié fore skrdcone}34 3, Olciatrwanie migdesecanecchowe we) ae 036 Istria grafizna sownania (3.36) jest ys. 3.3, Kreywa a tym sunk zovana jest krzy energi potenciali) yn 3 Ergin aloha dich ‘acc ng ee 147) = O wyraza stan zrwnowa2enia sil przyciaganiasodpychania: Fy) 9 nazywamy parametrem 2der7ena; 1), odpowiags naj) trwalem stanowi migdey oddisljgcymi czasecrkami, Dla ul), amy charak- texystyczng WaItO Fa Oddzialywanie przez wiqzanie wodorowe i przenesienietadunku, Oprécz opisanyeh ju? oddzalywaf many jest takte szezegsiny yp ddriatywai 7 dzialem atoma wodomu i éwéch stoméw elektroujemnych XY. Schematyeznie ten typ oddialywaniaprredstawia sig nasepujgco: XCH.---¥, Wigzanie XH, ktrym moze byé np. OH, jest wizaniem owaleneyjnym i jego dlugosé wynos 0,10 nm, Oilegose He-—-¥ wynost 9k. 0.176 nm. wigs jest mnejsa nz suma promien van der Waals ena 4 wodoru, klra wynosi 0.26 nm, Wyrika stad te dlugose wigzania wodorowego jest posrednia migdzy dlugoseia wigzania Kowaleneyjnege ‘sums promient van dee Waals, Ne Iho pordwnane dagosi, ler take ordvnaniceneri(odkzialywania) prowadz do paxlobnego whisk ey? energia wiavania Kowalencyjnego OH wynosi ok. 500 Kl mol” 2 wigzania O---H 50 KI- aol wodoroe Bardro.znamienna exch wigzania 10 jest ego Kierunkowos, min, Uatego ezasteezkichemicrne odzaluige pr7e? siazania wodorowe mgs twor/ye struktry U6} 412, Oddziatrwania migdey obojemynt ora: elelaryeonie. 35 wymiarowe (ld) w ciele stalym, Wigzanie wodorowe prowadai do Tamoasocjaci czaseczek 2wizkOw, cakich jak: kwasy organicne, al- Kohoe, balk, 2wiazk wielkoczsteczkowe. Ciecze,ktérych ezasteczki ‘asocjowane prece wigzaie woddorawe maja wysoka temperature topnien wreenia, dude cieplo parowania i entopie parowania Wykazu)a one fdstepetwo od reguly Troutona. Czasteczkicieczy silnie asociujacych “uystepuja W sani pary jako dimery (op. kwas octowy) 'W rondzale tym przedstawiono kiko iw sposdh uproszczony energie cdzialywania migdrymolekulamego, W istocie oddeialywanie t0 jes tarde} zlozone, jdakze podana tres sanawi minimum niezbedne dla rmolekulamego opis stoktury i wlseivos!r6anych ukladéw,w eym take ‘kladow miedaytazowyeh, érymi zajmiemy sig W nasepnyeh rozdzalach, 3.2, Oddziatywania miedzy obojetnymi oraz elektrycznie naladowanymi czastkami makroskopowymi Struktura i wiaiciwosei makrouklad6w sq skomplikowana funkejq_ od Aailywan migdrycrasteczkowyeh, W poprzednich rozdzialack omavigno energie oddrialywania migdzy param ezastecaek. ednakze, gy #00 ‘waamy energie oddzialywania migdzy ezastkamn lub powierzchniami rmakroskoponym, naledy sumowae wseystkie potencaly oddialywania par oraz dodatowo uwzglednié wymiarezastek i ksztal ich powierzhn. Energia oddzalywania migdzy czgstkam i/lab powierechniami move bye amacznie wigksza nit KT nawet pery odlegloscich preewy2s7siacych 100 am. Ponado energia cddriatywania w tym preypadku maleje anacznie wolni} wraz 2 ollesloscig, W reaulacie oddvialywania miedlzy makro- skopowymi ceastkams i powierzchnian s@2nacznie wighszego zasiegunié sma to micjsce w preypadk oddzalywan migdzy ezasteczkam ‘tomy lub eastecai cil stalego(ceklego take sg jako osrodk (centra si, Energigoddrialywania migdry atomami (ezasteczkami) 7200+ Sorbowsnymni a powierzchni cata stalego wyliza si, pryjmujae zase audytyvansc. Oddvialywanie migzy atomami (ezasteczkam) late sale 10 41 atomami (erastecekam alt / moana preedsarwig w post =u, am Tub jk cathe36 3. Odaciatywanie micdeyemstecchowe: w= -fer*dy G38) ge: C- sala oddralywania wystepujaea w rOwnania van dee Waals, N— liceba atomdw cits eatogo w jednosice objecotel, do ~ element bette ealasalego w adleglote rod ceasieeX netpig oddzalywanin u,, mona wyrwié praybliong raleznescig oy= C1? hub zalernaseig,bardre) oyéloa opsang waorem (3.38). Problem polega na wyenaczeni stale C wystepujen) we weorze (3.38). ‘Obliczone wartsei Cx prayblone, W obliezeiach barzie)dokladnych nalety w7elednig wplye onéw na stzuktury metal, a td periodyern08 ‘wlaschwrs, Naledytakzeuwzeledeé strkturg krystalgraficna powier2- ‘hi okesajge min, powicrzcniowa westese uonbw i elektrmdw. Jato vwykazal Rodin? eieplo adsorpli czsteerek saat (erateczkn 70 jest kwadrapoem) dia stopia pokrycia @ < 02 (@ wyrazavlanck powiera~ choi pokryte adsorbentem) powierzchnt-aiedzi Ula dane) orienta kjstalografcane wynosi da Cu (110) ~7.52 K)>mol a dla Cu (10) 8,37 kd mol™ dla Cu (111) 9.204 KS: mot" Gindeksy w sawiasach pray symbol cemictym conacra rientacjgkrystalografina powleri= ent metaln), Wynik te wskaauja, jak wany jest wolyw sruktury poowicrzchni na efekty ciepine w progesic adkorpei {aa inne 7jawiska powierzchniowe. W prayed pawicrzchnipoikrytalicanych ctr fy usrednione wartoei ciepla adsonej. W nowszyeh pracach pdejmije ‘Sg problem wplywumikicsrukiny powerzchni na wlaseiwotfizykoche ‘icone praney fa; jes 0 problem nadal bardzo zlozony. ‘Opréer sit prayeiggaia wysepue takre, na malych adegloscac, ‘ovalywanie adpychajee, Czgsto stoxowane wyravenenacdzalywanie ‘alpychajgce ms posta 639) sie: B i m omnnceaig sae charakterystycane dla danego uktadus wartoxe in jest najesci) row 12,7 oleos® migdzy Soka atoms, Sily odpyetania | pr2yeiagania miedzy dhviem ezgstecckami wyrava bie w= -§ 2 ub poten Lennala Sones (3.0) Jest to ts. poe 6 12, Oiddeiayvenia micdy ebojeinynl oraz ebekiryeenie 31 Ratan sity oddralywania migdzy czqseczkami,ezastani oraz ily migsbzypowierechniowe wyrsonsany ily krtkiego 7asieg i dalekicgo tinigg (cay ekzialywanic ksthieg rasigg i dalekiego zasiggu). Pave “wksialywanie hiekiogo asiggu naledy rzumiee oddzialywanie migdey Cascczkameldalonytni od siebic <1 nin, Natomiast sil dalekiego rasigeu wystepoja przyadlegloinch do 100 nm, 2 nickiedy 1 wighszych, ‘Oudeslyyanie migizy craxtkani makroskopowym prowadil do suodescencs I flokwlayi, Koslesceneja jest procesem nczeni sg dich Ib ilk malyeh ezstek i utworzenia wicksee} pojedyneze) czas W prcesie tym czasti sig zesaa, wypieraae preylegajaca do ich yowierzaini warstwe ofr dyspersyinego, Procesows koalescengj 108i taysry umnicsrenie powierzchnl | entalpii swobodne), Urwerzone w tea tpossb trwale agrepaty moana by naewae agregatami wevanairsfero- ‘ip. Plokulaco jest procesem, KtGrym male ezaski eworca skupiska (uerogay), zachowaje jednoczeoie swoja indywidualnose. Nie dora ie herpesadoio, gy2 sy oddrielone of sibie cesieczkam’ rozpuszczale i powstaje agregar zewngiresferomy, Crastki w agregace, zwanyen Nokalatem tried sWoje indywiduaine wlaseiwosei kinetyeze, 2 loka ones sig ko ealose. W procesic Rokulaej, w praceiwieintwie, do Irlesconeji nie zachode onejsrenie powierzehal. Cath lokulat law oddicié oe siebie poprze” mieszanie + dodatek odpowiednit nbstaneii, Flokulacia jest procesem odracalnym. Procesy Koalesceneji "Hoku sa igane 7e tbilnseig ublad6w kooidalnyh TLaezenie sig eaaseczek w wigksoeshupisa est wysikiom dziatni sil rayeingaieyeh migday exqskams, Aby uklad dyspersyny byl stabil. ‘ily cpychajgce musea bye wiekse oS pzyelagania migzy estar. Pueigganie + edpychanie migdey castkam jest wynikiem wystepowania mossionyc jar il migdayezaseezkowyet ‘Okazaje sig, 22 wypadkowa enersii eddzialywatt migdzy param wy oklarie, naj wands otrzymujemy przee sumowanie, jest propore- inalna do promenia eras | maleje emacenie woligj waz 2 olleosci, ‘hz w perypadka oudialywaniaiolewane) pary ezsteczek. W zaleinote Tal wilkesci eudriatywh prayeiaeacyeh i exlpychajaeych uzyskujemy ‘ine raleonoie warosst enor oddzalywania W fonke} allele, cay ter niame hezywe enegit penal) 195. 3.4). 'W praypahuondiialywa egy suqsesek czas bedycy inno crasocrek, sertwseh energil 1m Keays} enensit poteneiane) ‘nyhavajn charakteryatycae ininin nrg (ry a. Jee sly ery38 J, Odisiatywanie miedeycnstocsowe ys. 34. Keyan ene yoga) ldnyenin missy crt hele 2 ne pete ~ she eee (omg) 1) payesgmic - opelne ‘sens (alg ste pyc shke pecan en eye a) ‘iaganin migdzy czasthumi prrewyéseaa sity dpychania, to wypadkow raya ener ptencjlne) wykavuje glebokie minimum odpowiadaigce stanow agrezc}inieodwracalne Taka zaleznosé ener poten) jest harakrerystyerna da niosabinegouklal dyspersyjnego (rs, 34a). edel natomniast iy odpyehania mid craskans a wigks2e ni ily prying nia, to aklad dyspersyjny wyhazuje dua tnwalos, a na key ener potenealne| wystepuje maksimurs, kre jest aren energetyern zapabie- sites agregaci. Zbyt wysoka barira energetyezna powode, fe cxasth sig odpyehaia i wystepujt w stanie dyspergowanym, mimo 2e sane 6wnomagitermodynanicane jest stan agregaci (ys. 34e). Jest te an ‘metastabiny caste utrzymajey sg dzieki dostiteeznie wysoki)barerze cnergetyerte. Polencjal addzialywnn praedstaviony na ry. 3, charak (eryzujestabiinoséukalow dyspersynych, Migdey tym kraj pezy paar mote wystpi€ stan posed wkidryin prayciaganie i odpyhanie {est porownywalne (ys. 3.46). Na keayvej ener potencialne) wystepuia ‘obscary peryciagania i edpychania. W praypadk wiekszych aleglosei toidny eastkas wystpue pase minum odpowiadaee lc hafomisst w prrypadky mniejryeh pojawia sig maksimun, po Kryin nastgpuje gkebokie minimum odpowiadajace nicodwracalne.agzexiel (koala). W minimum, bedgsyi wynikiem fokulzi, uklad dyspersy ny zyskaje stabilooS Kinetyerna, Ieee nie termadynamican, Energia ‘outralywatcharakteryzjestabilnosé ubladw dyspersynych (ry 3.4 “aliemy sig terar matematycznye opisem enereih cazialyscnia tmigdlzy exgstkami makroskopowymi, w kiyeh vweeledniony bezie Iesalt powicrzchni, a takie wielkese erastki, Rezwazyny nastepujace ey eddislywani 1) exasteza © power plaka, 12. Outdiaywania migdeyoboetnyini onus eekoryezni. 39 2) powiorzchnia zakrzywiona €> power pasa, 1) powierrchnia zakrzywiona © powierztniazakrzyerions (Kula), 1) powienshnin plska <> powietzchnia plask. Enerigrllaly wana my exastoceka a powierznig eal stalego ace a aac wale wee oan lls > 3, Aby wyproseadrié ten wae praygto casa aldytywnose! ‘oily wania crastecki na wszystkie ezasteeki cian salepo (cickego). Jenin = 6, 6 reonie 2 opine preyjelym poranetem oddvialywania Vi mane prayenie postad ey = —F 42) ni: 2 olegtosé exatki eddiatjgce x atomem powierhn, p~ 36- Ss erateceek w facie stale, C — slala oddialywania w rownaniy “psugey prryeiaganie uo) = C/o" 'W prrypadku daly wania cial opowirzchnzakraywione| sferyer- ej) plaskigj ured si premio kezywvizny powier-ehn R, Ten soda} Fakta. penedstai wae week > —= Gai -DO= a= HoH om ‘ladle typ oxdvnlywania van der Wanlsa, ua m= 6, war G43) peryiie posae on) = 6.434) “wen aon wynika, 4 energia odvialywania jest proporjonal yromienis eras R.edroink proporjonalna do calleglasi =| zmniesza Hic znacanie wos i 1/0 jak toma js w peypadku odin yeah funy evasecack, epee war (33) prayimule posta ancptane'o/3) a Gan way 3 nye =40. 5. Oddsiedywanie micdeyecastecchowe ‘RGwnani (3-4) jest w zs aie same. jak réwmanie 341) wyraace folihialywanie migdzy caastecaka (lb ala kala) a powerzchnia, Dla > i dachwsch kl ofr) onswayeh promieniacl rswnych key wiznach) ‘oraz legloci = energin nddialywania jest o polowg mniejsza od ener ‘pis ivnaninn G34) Dla Caste kalistyehznacanie odalonyeh of Sbie enerela ovalywania mionia sie jak —I/2% podobnie jak sy prrypadk oddzilywanin deh ezaseezek, Weedy wae 43) mozna Driedsawie w spossb upreszerony pice Ha) 4s) vie: jest pesosein exastek w em, C ommacza stata London (patra riwnanie 3.24) ees oddralyjaes exgtki sy rane, 10 3g ti cm jay Jeli dwa cia 0 powirzchniach plaskich eddaone na olleglosé odidzialuja na sch, to energie ih oxvialywania wyraia wre ancy? a= | + 346) O° Ga 0D ‘ Dia n = 6 wa (3.46) prasitnie postaé y= Ce 2.460 nt = -S5 6.460) nergite wyliczamy a jednostkepowicrzchn jedneyo cata oddabyjace- ‘go powierchinia nicskokong deagieyo eile. Gdy « Lo praktyeznie "wysigpuje oialywanie pomigdzy dwiema jednestkowyni porch Bardzo warng role w ozialywanie miglzy c7astkani ¥ povwerzc- sian gry wa ily dyspersyjine Londons wyrazione sala Cw sown {Goll} ~ GAGa), Energi oddzialywania dyspersynego migdey zastkan ooidalnyi upisie war Hamaker ates», vg — betes ere, p— lesa ation w Ven lementy objtose w oleh, C ~ sala Londona Jan oan avy 12, Odddiatywanio micdey obojemymn one lebron, 41 W clu scharkteryzowania wielkoset aldzialywania miedzy exast- lami Hamaker wprowadzt wiolkose H (ewan stad sala Hartera) kien raleey mina Ksziatt ezasek, whaciwosel esrodks migdzy c7qstkami | polaryzowalnosei atoméw powierzehaiowych czastki- W praypadku leh jednakowych ezastek oddziatujacyeh w pesen sta Hamaker H c6wna sig Haxpc 0.48) la du ebanyeh eastek 4, Po eJOCs 6.480) W fiteraurze spcialisyere)® podaje sie wine réwnania, 2a pomoca eyeh moana wyliezyéstalq Hamakera 2 rSenych wielkoseifzycenych Wedlvg weora Krupp ss Havakera morn obliezye wart lose elkaryeans, hoenysajge 20 Wrore 3 (a1)? Napigeie powierzchniowe ws Frenkea jest powigzane ze stl Hannakera raters H Dano? 650) W tablicy 3.8 restaviono wart‘ stale Hamakera wyliezone ze wave (3.19936. 50).Jak wk przytoczonyeh danyeh,zachodz dua nino porswnywanyeh wielkose Rinnai (3.50) etreymnjemy popreee pordwnanic pricy koheri hvesloma rownaniem (3.460). 7. tego porowaunia wynika, 22 ncear 3. Oddcalywanie riedeyezatecchowe asd G2) Lowa tna swnania te zlenoSe jst stala Hamakera, To porGwnan kaze pomigzanie wlsciwosei molekularnych (tala C)z wlaseiwosciam rmakoskopoorymi (apigcie powicrzchniowe), Wartos® 2 powinna 04 Domi odlelossi miedzy exgtecrkamil w fav cbjetosciowe}. Wor (6.50) tie zadowalgiace wyniki dla substan, w Kliryeh wysepyje iliwnie oddzinlywanie dyspersyne, Dla substan}, w kuch wytepua ine odzialywania poza dyspersynyeni Nose sig wate preyblany ae Hot 63) " nie zp oxnacza odleptosé migdzy atoms w faze ebjtosciowe) Faten 2, State Hamihers 10% et ytinen bone ze sity} provid etcetera 3D ‘i poeranoe ¢ - eter Pan a bs Pots ns} oa Potimetakayan ety 100 wa Nye a | COdarialywanie wig exestkami zalery ol osrdka rorprasrajaceg. Osradek, w kirym sa ronpeossone czastki, zawsee zmnigza enereig proycigania, nicky 0 dva ragdy wielkosl. Przyciagane 1 adpychanie mnigdzy exastkami kolsialayin ort diane achronne pezed okulaeja opisano w p13. Pomsae sit migdzyposierzehniowyeh Sily powierzchniowte mozna mitzy€ bezposteio pom ts etey skezyvawanyeteylindr abo 74 pomoes tanikeeskopu sil atoransyeh [AFM (tome Borce Microscope) 12. Oddcialywania midey obajemyni oraz elektryeanic. 43 Pomiae sit powicezchniowyeh metoda skrzy2owanych elindvv. by aera sly migdey addzatygeymi posserzehnitoy wymagana jet Iwo craks 1 skermplikowana techniks, poniewa? adlelose migdey owiewehniami must byé obresiosa 7 dokladnaseig. ponite} 0,1 am, Nmierzane sly sy bardeo male, rzgda 10"*N. Do pomiarsw stosuje sie dwie pth (ask lub wypukle) o gladki owierehni (gladkos atomowa) wykonane najresei 2 miki, na kare Inox sie waste srbra grabs of, 0 nm, Warstwa seb spel ole Dwierchni ezeseiow odbiajce)Swiatlo. Sedna z plytek jest praymoco- vo da cory piezoeektryezne}, a druga do spre7ystegoramienin merce fn sile eddzialywania. Piytki umieweza sig w Komerze pomiacone) Wiypetions} powictrzem, para masycena lub civery wv zalezmosei of ‘nieronych bad. Swit pracchod przee. powiecachnie plytek miki (prestopadle) i jest skierowane do spektroforomety interierencyjnes0, Ley umoslivis zmierenie eaegosei migdzy dwviema prwierzehiami Fr aekladnoseig do 0,1 nm, Odlegosé migdey powierzeniani mozna prvbeea rmieniaé mechanicnie 20 pomocy opowiedniceo urate ia natoiast nina odleglose oI nm jest moda dzieki wykorzystai bfohtw piezoelektryeznego. Ruraz krysalu piezoclektryznego (do KtS- 1) pezymocowsnss jest jedra 2 plytek miki) 2mienia ‘swoje wymiary, Ieverzaige sic ib kurezae pod wplywem prrylotonege napigcia (oT am/V). Umoaiwia to zmiang adlegoset miplzy powierzehniami 1h 0.1 nm. Schematurzadzenia do pomiaru sil migdzypowierzchniowych Ineostvion nar98 3.5. Pomnarasil mid powierzchnian masa dokonaé meted optyezne} Illes, przy kine) wystaph prayeiaganie miedzy powierzcniani Niedic 19 malo migisos wiezas, edy sly preyeiggania pezewsysza sity prerystse!ramieni, do ktGrego przymocowana jest drga ply. W ten nib moremy zmictyé sity przycinganin lub expychani, wzyshune Znlemese sy od adlegtotes migy possierzenia “rajne wares sily, w ralemoses od odleglesct z dla dwch od \Wialujacyeh pawicrzehnio kezywidnie okreslone promieniem R, moka ‘ysnie 2e wraram (348) ~ (48) wyliezyé energie odiaiyweania dt Ahvolnyel wartsei , Dla divich powierzchni plaskich enessie oM- “Wvlyeunia mena aniese do wilkoici powierzinn. wryskujne 8 ton pests wands enersit migdrytazowe) na jedostke powicrzchm eZylb wae enerei athe, Drigki dowitacrie evs) rye ener migd7yfarove rgd 10" eal mn4 3. Orldlalyanie midcnsteckowe. pce acne gpcle Sie penton) Vi Suge wet tage 38, Schema yom si iy ronan’ COpisany prez stosowano do bana oddly wat e6znych powie- recbni w rovtworach wodnyeb i niewodnyet, roaworach rmelarnych, fw tkladach koloialnych oraz, powierzehniach o roanych whseiwosciach Chemicaych i izyeznyeh. Powirzchnie take otraymuje sig prac m0 Klaanie find molekalanyeh (proteiny, ene plimery enki metal itp) na powierahaie pytek ik omar sit tomow yeh 24 pomoca tw. mikroskopu si atomowyeh (ARM). lnnyim pegKladem pomiaru si migd/y powierzchniam jest pomiar sity miezy osraen molekularnym a powierzchnia. Do tego este tose sc t¥- mikroskopsilatomowych AFM (Atomic Force Microscope) limolivaajaey mierzoniesily 0 wantose! 10-?-10-""N, Aby zmierayé tk imate sily_potrzebny jest bardzo cauly mirmik sity ore wrzazenie prresuwajace exis wad ot x 20 wartosei OO nm. Do poms tak fralych wartsel presaigeia sowie sig abeniespexjalne metody opye?- nex wykor/ssanienatechniki lserome. Taka dokladnose i exlose metody lnystarees aby mierzyé energie aller ily ktkiego asin niey fetrein a powicrehnia, a tkze sily dlekiego rasice. 12. Oiddeiatywania miedeyobojetmyniovae etekteyeeni. 45 Daicki tenice AFM moda rownie#obresiéstrukture poierzhn Wiym cely nary este prowadric waaluz os x, ona y pray okrestone} ‘nynkase’ otra nad powierctnig, Odpowiedn czyjnik reese nier6w- Intel powierzchn w skal atmo), Pomiary musza by¢ bardzo sarantic Irreprowadeone, poniewae ostrac, jak ebwnicz powierzchnia, moga ulee tevermacjipoderas porn (przsawania otra), die zklocony obra Melaka AFM umertwia micrzenie sly acialywania cial elekiryemnis higpreewodrgeych we przciwiestwie do metody STM stosowane] dt cial tekinernie praewodzqeyeh, wv Klore) wykarrystule sig efekt tuncloweeo przescinclektrondw miedey powicrzchuiami, Meloda STM jest szczeglo~ {vo pian eozdziale 6, Ooldcalywanie elektrstatycae migday elektryeznie matador wowierzchniamt sn Sy in der Waka dijo migdy cra eo amezo ay tna previ poweacyns Meron irate we trvkask esti wy ok posi tego Iveta Jee tent pt stony lh any tise poheelaycn op eOOHe>--COO™ Eis enone ap oe, mows ch pwc epi Iuka eatery wns ie Mone ot el pe tise Tny Repost) ay wed). Lado irc cri me pow hse sascha Jon (war Ca nalnwenejedoincane De oye. pz ‘te stom en er Wa, acc powsacnsosy 2g vom ctnjofe je waovanny ce cing. Cat cj te ye begs whan wich esi Mr nino po owsrchas ay wa 904 tikes unk mid Koay se power ttn pj ware ee ‘Vural pte bd paw cay pa Vio ayerh pomcch aadowayeh, Plow pave aw cry ties (vince rhs seh ‘tment Gant Taz neta nner Hb (92. te prt hie, wiony w adrelayra tome“5 Ondaialywanie midecansiechowe 12, Oiddiatywania midey obojenn ovae elekeyezni 46 a snc fx metonfbworty se somaerne Wane sa a a at po aoe cc UR Lao opm ky, Schein skeePuwO] saver) oss m8 9 36 Jezel sigday oka kondensitora ene si delekteyk © waged} nvenikalnsedeleteycane 10 romani (3.85) mozna napisae, wwe nig, ‘af, posta tA 8 56 : Foil jednotach St nce plan hoes Hella zona Goay \ 5 icopman ganic chy molars po soi 4 Tounycl warty nowt‘ cle) ‘b) sean sony eee wes rou a ate a mi end "art ayaa pty ee sor J ach puch auc. et ESO ‘ ear sowierzchniam pojawia sie poten potencale 3 faa pei Bye aK rt pa 0 Chass powcraitkegwe Rorkladowi tadunkow na racy far edpowiada okreslony spadeke pts Weds Helmoliza ten spac jest nowy, a iniowy i wyklad- cry wig GouyirChapinana (ys. 31). Stem w swe) teri dodackowo wweelednia wplyw selektywne) adsorp jondv. Stuktre podwéjne} vas elekryezne) wg Steraa ped ost) cr squint powieestiow seal tek ponierhaiowy wyrtamy re ss NST Meehan evytig - QUA, a potensal peed E410 possaé ion na Ts. 3K Liniowe odeinki a a” (wast carta) edpowiataja spadkowi (jal wg Heiioltza Sterna, natomsiant iB spk potencjala ws (Guya-Chapmans (waste rozmyt dy7ya,Zalezse 0" prs sow przcladowanic posvierzchni w wywiku spexyezne) adsorp ah 058) © Fa48 3. Odivchywanie migdeyecastecchowe: jondvw. Zaak tadankur i polcialy yy, morsaminezo ® penenciaern lektrokinctyeznym £ (pate eeadz. 12) bloga zien. ‘Macematyczny opis podw6jne} warswy zaproponowsali Gouy i Chape man, Teoria Gouya-Chapmana opera sig na nasiepugeyel zalozeniacs 1) jony elektro st unkam punkiowyii 2) przcniesienie jon ary abjelasciowe)roztvoru do obsvatu pose} \warstwy elekuryeze} jest wynikiom pracy kulombowske) Wey = 2,0) (0), 3) wlaiwot dielektryezne rozpuszczanika w obszare pong) ars ty charakteryzae prenikalnasé elektryezn, 4) uwodhione jony moza riizyé sig do powierzcni graniey Tan ms desta 3, 5) chy motckulamo-kinetyeze powoduja powstanie warstwy eezmyt} stot teoretyeznego opisu polwsjne| warty elekeyezng| jest zale- nie awazky maemeyeznego miglzy warcosciowoseit jonbw elektc- Tita, stg2eniom clektoli + ypadkiem potenejalu w warstvie pobydine} ‘w aeglog «ou powierzch granicy fz. W wastwie orm wystepla jony dodanie ony ujemne odilyjace adnan powieracin. Seana ica jon dstaiich dh, jemnyeh da, zajdujteye sew elemencic objctoei dv odlgle} © wares rd naladowane) powierzelnk ezasthi fokresla stays Boltzmann dll kationow thr, nye" ™*87, la aniondve dnc" an, i ms eatkowitg liceby_ katondw ‘amiondw w jednostee objets, jst sala Boltzmann, F— temperatiry hevsvnglna. Ggstose lank przestenemneyo jest wige wna atte =n.) om lub po podstavieniu fankejirozktady Boltzmann pm negier eve — rst (358) sien est liceby wszystkich jondw w jednosice objeto. Zakladaae, Je H/T 2 1 po rozwinigeu funkeji wykladniez| w szoreg, wase (3.58) a elekroity 1:1 = == preyimuje posta€ uproszezoma — os) Rownaniu (3.59) mozemy nada ardvicj oyblng peste 42 Ouldietywania micdey obaitnymi oraz eebarycent 49. on Sat 6.40) Liven, oxnacca slzenie jondw io wartosciowose 5 W rownaniu (4) ‘wWysepul dvie niewinlome pi yf, dlatego yotrzebue jest jeszaesjednordwnanie wigrace potencial gests tudunk rcsirznnegs p. W tym colu koeayst sig réwmsnin Poisson, kore Ww whkuzie jednowymiarowym peryimule postac ee a a ea a wean om lie: x = wspolrzena odteploseiladunkn ol powserrchni, ey ~ tune ‘lementamy, ¢y przeikalnedéelekuyeaa pein, waghednapecenikal use eekaryemna astodka dyspersynege. Po pra strone rownania wystepye wieestalych pora witha ‘tem rane (8.62) moana zapisae w skxGcone) formie en ay 0) L(t)" om wiclkos /ic ma wymiar dlugose, vane dhygoscin Debye’ a jest mown uboxein warstwy dytuayjne} coamte), wiekkose Ic narywana jest Tukve paramettem ekranosriia Revwiganie rownanin ebmiczkowege (8.63) umozliwig, pry ode Inoviednich rakeeniach (3, f/€7 <1, male serene eek, wy Dene rakes! potensal iyo lade sey | 8: Py ies poten Uwswolanym per warsng dyiying w mig ladunk Deel adnek Festokalizowany na zewngterne sastic Elmo, ela x = 9.40 Ione okrestamy jako penal wary czynej fi wSRVANNY50 5. Odtsiohwenie migdeycestocchowe. es ro) pray czy jest cna wyznaery€ eksperymentalie, Gest ladunkw powietzchniowego g jest powigzama » potenjplem powierzchni i lub go} aleznoscia afro) Lota) 3] Dia malyeh warrosel Yy < 25 mV many zaleanoxe prablizony 66) 7 aon an 4 Poniewa? solwatowane joy zaadserbowane mos sig blizyé ma clleslose ‘do powerachni crasocel, wie the taste potenealem Sterna Wspomniane juz, 22 eravthi taladowane jenoimicanie przsive awia sig auregai i vklad pozosaje w stanie ewalym (retain), rama i ae jest tertodyamieznie faworyzowany. Cath waajernie sie ‘dpyehai,jede zhi sg na odleslse, pray ktGr) ie warstwy rozmyte ‘acon sig prvi eli eth rly si W rosworze cekwolty, to Ww obwvarve pevenikanit sg. Warsi mistepie WHEN sgvenia ond, powodujae werst odpychajqeenoeisicnia esmotyeznego micdzy nalado ‘wanyini-possierzchnkami.Z eGwnania rorkladu Boltemanna = Piatt A moi wylieyé sterenie jonow w funkeji oallesiose | axsifx (om), p,, eunacesslezeniejon6w w ghbi rotor (=o). ‘gdric',, 0. Dla serena 0.1 mil: dma”? NaCl weenie przecijons INa"L przy powierzcni, dl g = 6 xC-em*, osigga warose poy} 1,3 mold 2,238 oy = Wo lcktrostatyerne idzialywanic migdey naladewanynipowieszch- in rane faz meta /wiatve elektro mona zmenie we tyke przee mang steven cekiol, lee roniex znieniage potent Zina Ptencil a rgouhie 7 niwnuniom (21) zanna entalpie swobodng {Go wartose UG, Sos nkeyeealpt selon} do opisu power nalety parametey chstensywne podeiclié perez powierahnie, Prey img, atywamia migdey obojetnyni ra elekircznie st te mien amet sy potencal i napglepowershiowe () Mozemy napisad , 7 " (368) 269) Omulziclone proce pawierzehnie wyruza gestodd powierzchniawi la (= Gf). Dis saa sinowagiiG" =D zymany, nw on de “Ww Jet to révaasie Lipp ero pee manna, * Mérego pr dalsze Gdniezkowanie dem poenejas dla pocseyeh sty pram teymnooy \ynvenie ma pojennose rvnicchowa padweins| warty cleKiocerg) 4 é (G60) Ge wy owmania (3.69) ~ (3.70) prcwiendza hiszaose mostowania nal Wwouych powirzchni jako kondensatoraefeteycznego zgodnie x plerwsng onna Hella. Rownani (3.49) 0.10) si powsrechnie vo Jew elektochemi 6 Fr 6.0)