GÜVEN VEREN TEKNOLOJİ S AY I 1 1 6 / T E M M U Z 2 0 2 3

ISSN 1300-2473
ASELSAN Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfının bir kuruluşudur.
Birliktelik değerimizin
ASELSAN kültüründeki karşılığı:
• Her durumda birlikte
sorumluluk üstleniriz.
• Birbirimizle her durumda
dayanışma içinde oluruz.
• Ortamda bulunmayanın
hakkını koruruz.
• Ekip amaçları için birbirimizi
cesaretlendiririz.
• İş sonuçlarına katkı sağladığını
düşündüğümüz davranışları
takdir ederiz.
• Bölümler arası iş süreçlerinin
uyumu için bilgiyi ve deneyimi
paylaşır, iş birliği yaparız.
• Farklılıklara saygı gösterir,
farklılıklardan sinerji yaratırız.
Güven değerimizin
ASELSAN kültüründeki karşılığı:
• Söylediğimizi yapar, yaptığımızı
söyleriz.
• Açık, net ve şeffaf iletişim
kurarız.
• Verdiğimiz sözleri tutarız.
• İşleri zamanında ve tam olarak
teslim ederiz.
• Hatayı kimin yaptığına değil,
sorunun çözümüne odaklanırız.
Gelişim değerimizin
ASELSAN kültüründeki karşılığı:
• Sürekli öğrenir ve kişisel
gelişimimizin sorumluluğunu
alırız.
• Potansiyelimizi zorlayıcı
hedeflerle keşfeder ve
geliştiririz.
• Gelişim için geri bildirim alırız
ve yapıcı geri bildirim veririz.
• İç ve dış paydaşlarımızın
gelişimine katkı sağlarız.

Mükemmellik değerimizin Yenilik değerimizin

ASELSAN kültüründeki karşılığı:
• Süreçlere uygun çalışır,
süreçlerin etkinliğini sürekli
izler ve iyileştirme önerileri
sunarız.
• Kaynaklarımızı verimli
kullanırız.
• Daha iyisi için bir işin nasıl
yapılmayacağını değil nasıl
yapılabileceğini konuşuruz.
• İşimizin izlenebilir, tekrar
edilebilir olmasını sağlarız.
• Paydaşlarımızın ihtiyaç ve
beklentilerini doğru analiz ve
tespit eder, karşılıklı teyit ederiz.
ASELSAN kültüründeki karşılığı:
• Rutini sorgular, yeni fikirler
üretir, yaratıcı çözümler deneriz.
• Değişim ihtiyacını anlar,
destekler ve değişime öncülük
ederiz.
• Hata yapmaktan korkmayız ve
hataları bir öğrenme fırsatı
olarak görürüz.
• Bireylerin farklı fikirlerini ifade
etmelerini destekleriz.
• Dünyadaki yenilikçi yaklaşımları
takip eder, proaktif bir anlayışla
işlerimize yansıtırız.
MAVİ
VATANDA SINIR
TANIMIYORUZ
Üç tarafı denizlerle çevrili olan ülkemizin stratejik
konumu, son yıllarda Mavi Vatanın güvenliğini göz
ardı edemeyeceğimiz gerçeğini ortaya çıkardı. Yaşa-
dığımız gelişmeler geleceğin askeri teknolojilerinin
karada ve havada olduğu kadar denizlerde de imkan
ve kabiliyetlerimizi arttırmamızın önemini gün yü-
züne çıkardı. Deniz üstünün korunması kadar deniz
altı güvenliğinin de ne kadar kritik önemde olduğuna,
yaşanan teknolojik gelişmelerle tanıklık ediyoruz. Ül-
kemizin yerli ve milli teknoloji devi ASELSAN olarak,
deniz sistemlerinde yeni platformlar ve modernizas-
yon projelerine yönelik savaş sistemi entegrasyonları
ile özgün ürün geliştirme faaliyetlerini sürdürüyoruz.
Ülkemizin, Mavi Vatanda güncel ve gelecekteki ope-
rasyon kabiliyetini en üst seviyeye çıkarabilmek için
mesai harcamaya devam ediyoruz. Bu çerçevede
Mavi Vatanın koruyucularına ASELSAN teknolojileri
sunmak için yeni, milli projelerin altına imza atıyoruz.
Tarihimizden aldığımız ilham ve gelecek vizyonumuz-
la geliştirdiğimiz ASELSAN projeleriyle denizlerimizde
fersah fersah yol alarak, dünyadaki gücümüzü per-
çinliyoruz. Ana vatanda güvende olmak için deniz-
lerde güçlü olmamız gerektiğini biliyoruz. Barbaros
Hayrettin Paşa’nın “Denizlere hakim olan cihana ha-
kim olur” sözünden hareketle, her gün yeni ufuklara
yelken açmaya devam ediyoruz. Sadece ülkemiz için
değil dost ve müttefik ülke donanmalarının ihtiyaç
duyduğu sistemlerde de ASELSAN olarak oyun değiş-
tirici hamleler yapıyoruz.
Bu kapsamda ASELSAN mühendislerinin milli imkan-
larla büyük katkılar sunduğu en büyük askeri gemimiz
TCG ANADOLU’nun, ülkemize ciddi bir kuvvet çarpanı
yaratacağını düşünüyoruz. Bu tarihi projenin, Türkiye
için Mavi Vatanda jeopolitik bir sıçrayışın timsali oldu-
ğuna inanıyoruz
ASELSAN’ın imzasını taşıyan milli teknolojileri, TCG
ANADOLU’ya sunmanın gururunu yaşıyoruz. Sadece
bu gemimizdeki ASELSAN payının, yaklaşık 140 mil-
yon Euro’ya ulaştığını vurgulamak isterim.
Ahmet AKYOL
Genel Müdür
Ayrıca BARBAROS Sınıfı Fırkateynlerin Yarı Ömür Mo-
dernizasyon Projesi (B-YÖM) ve MİLGEM-5 Projesi
kapsamında Deniz Kuvvetleri Komutanlığı envante-
rine ilk kez girecek olan karinaya monteli sonar sis-
temi FERSAH; ASELSAN’ın 2000’li yıllarda başlayan
deniz sistemleri çalışmaları için önemli bir kilometre
taşı oldu. Türkiye’yi NATO’da temsil eden ilk insansız
su üstü aracı unvanına sahip MARLIN Silahlı İnsansız
Deniz Aracı (SİDA), ASELSAN’ın geliştirdiği üstün tek-
noloji yetenekleriyle rakiplerini geride bıraktı.
ASELSAN olarak, Türk Deniz Kuvvetleri Komutanlığı
ile diğer dost ve müttefik ülkelerin deniz kuvvetlerinin
yakın hava savunma ihtiyaçlarını GÖKDENİZ ile etkin
şekilde karşılıyoruz. Yurt dışı bağımlılığını ortadan
kaldırmakla kalmayan GÖKDENİZ, muadil yurt dışı
sistemlerden çok daha üstün bir performans ortaya
koydu.
ASELSAN Dergimizin bu sayısında denizlerde gün
geçtikçe artan varlığımızı anlatırken, gelecekte Mavi
Vatanda sınır tanımayacak teknolojilerimizden ör-
neklere yer verdik. Havada, karada ve uzayda olduğu
kadar su altı ve su üstünü kapsayan ASELSAN sistem-
lerimizle yeni ufuklara yelken açmaya, deniz teknolo-
jilerinde milli tsunamiler yaratmaya devam edeceğiz.
Denizlerdeki gücümüzü sayfalara taşıdığımız dergi-
mizi keyifle okumanızı dilerim.
 “Bir ulusun asker ordusu ne kadar
güçlü olursa olsun, kazandığı zafer
ne kadar yüce olursa olsun, bir
ulus ilim ordusuna sahip değilse,
savaş meydanlarında kazanılmış
zaferlerin sonu olacaktır.
ISSN 1300-2473 Bu nedenle bir an önce büyük,
YIL: 36, TEMMUZ 2023, SAYI: 116 mükemmel bir ilim ordusuna
sahip olma zorunluluğu vardır.”
ASELSAN Elektronik Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi
Adına Yayın Sahibi
Ahmet AKYOL

Sorumlu Yazı İşleri Müdürü

İbrahim BİLEKLİ

Yayın Kurulu
Hande BALCI
Esra DOĞU
Esra ERKAN
Gülru SELÇUK FİLİZ
Bahar GİRGİNER
Serkan KEKEÇ
Cansın MISIRLI
Fuat Taner ÖZDEMİR
Murat SELÇUK
Cemil SEYİS
Çağrı TURNA
Aybeniz YİĞİT
Nazlı AKGÜN
Melih BABAGİL
Sibel AKBAŞ
Mustafa ERKEK
DENİZCİLİK TARİHİMİZ
Haber Merkezi S/4
Cengizhan ÇATAL
Simge SADAK
Erdinç ÇELİKKAN

Fotoğraf
Evren BARIŞIK
İbrahim ÖZTÜRK

Dağıtım
Osman ARDOĞAN

Tasarım
ARMAPRGROUP
100. YIL MAHALLESİ HATIR SOKAK 27/5 Gaziosmanpaşa Ankara
06700 ÇANKAYA / ANKARA
www.armaprgroup.com

Yayın Tarihi SAVAŞ GEMİLERİMİZİN MİLLİLEŞMESİ

Sayı 116 - 17 TEMMUZ 2023 YOLUNDA ASELSAN
DENİZ SAVAŞ VE GÖREV SİSTEM ÇÖZÜMLERİ
Yayın İdare Adresi
ASELSAN Elektronik Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi S/22
Mehmet Akif Ersoy Mahallesi
İstiklal Marşı Caddesi, No: 16
Yenimahalle 06200, Ankara

Baskı Cilt
17 TEMMUZ 2023
EMSAL Matbaa Tanıtım Hizmetleri San. ve Tic. Ltd. Şti.
Bahçekapı Mah. 2477. Cad. No: 6, Etimesgut/Ankara
+90 312 278 82 00, Sertifika No: 46753

Yayının Türü
Yerel Süreli Yayın

Dergide yayımlanan yazılardan, kaynak adı gösterilerek alıntı

yapılabilir. Dergide yayımlanan yazılar yazarların kişisel görüşüdür.
ASELSAN Elektronik Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketini sorumlu
kılmaz. ASELSAN Dergisi, Basın Ahlak Yasasına uymayı taahhüt eder.

ASELSAN Elektronik Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi

Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme GÖKDENİZ
Vakfının bir kuruluşudur. S/142
İÇİNDEKİLER
TARİHÇE
DENİZCİLİK TARİHİMİZ 004
SAVAŞ GEMİLERİMİZİN MİLLİLEŞMESİ YOLUNDA ASELSAN DENİZ SAVAŞ VE GÖREV SİSTEM ÇÖZÜMLERİ 022

PROJELER
TCG ANADOLU’DAN KISA KISA… 056
MİLGEM, YENİ KUŞAKLARA İLHAM OLACAK 064
BARBAROS SINIFI FIRKATEYNLERİN YARI ÖMÜR MODERNİZASYONU 072
AÇIK DENİZ KARAKOL GEMİSİ (ADKG) 078
DENİZDE İKMAL, MUHAREBE DESTEK GEMİSİ (DİMDEG) 080
PAKİSTAN MİLGEM 086
TÜRKMENİSTAN İÇİN 29 PLATFORM 090
SÜRATLİ AMFİBİ GEMİ (LCT) 096
AMFİBİ GEMİ (LST) 098
LOJİSTİK DESTEK GEMİLERİ 100
DENİZALTI KURTARMA ANA GEMİSİ (MOSHIP) VE KURTARMA VE YEDEKLEME GEMİSİ (KURYED) 102
PAKİSTAN AKARYAKIT GEMİSİ 104
TEST VE EĞİTİM GEMİSİ (TVEG) 106
ORUÇ REİS SİSMİK ARAŞTIRMA GEMİSİ 108
YENİ TİP KARAKOL BOTU 110

ÜRÜNLER
İNSANSIZ DENİZ ARAÇLARI 112
VATOZ® DENİZ GÖREV YÖNETİM YAZILIMI 120
ASKERİ BİLGİSAYAR VE SUNUCU TEKNOLOJİLERİ 124
DENİZ HAVA SAVUNMA HARBİ TARİHÇESİ 130
GÖKDENİZ 142
HİSAR-D RF AKS (ATIŞ KONTROL SİSTEMİ) 146
İSTİF SINIFI FIRKATEYNLER İÇİN ORTA İRTİFA HAVA SAVUNMA FÜZESİ ATIŞ KONTROL SİSTEMİ VE
RF VERİ BAĞI YER DONANIMI ENTEGRASYONU – HİSAR-D RF AKS 146
DENİZ TOPÇULUĞUNDA ASELSAN 148
GÖKER-D 158
UZAKTAN KOMUTALI DENİZ STABİLİZE SİLAH SİSTEMLERİ 160
MİLLİ IFF SİSTEMİ 168
SEYİR SİSTEMLERİ 174
RADAR SİSTEMLERİ 184
ELEKTRONİK HARP SİSTEMLERİ 192
ENTEGRE DENİZ HABERLEŞME SİSTEMLERİ 196
DENİZ UYDU MUHABERE SİSTEMLERİ 202
DENİZ ELEKTRO-OPTİK SİSTEMLERİ 208
DENİZ NAVİGASYON SİSTEMLERİ 218

TEKNOLOJİLER
SU ALTI SİSTEMLER 222
DENIZ SAVAŞ SISTEMI TASARIMI 236
DENİZ PROJELERİNDE EMI/EMC FAALİYETLERİ 242
SU ÜSTÜ PLATFORMLAR İÇİN RKA ÇALIŞMALARI 250
3 BOYUTLU TARAMA İLE GEMİ ÜZERİNDE YERLEŞİM ve TASARIM ÇALIŞMALARI 254
SU ÜSTÜ PLATFORMLARI SİMÜLASYON VE ETKİNLİK ANALİZİ 260
DİNAMİK KONUMLANDIRMA TEKNOLOJİLERİ 268
SONAR SİSTEMLERİNDE KAPSAMA ALANI ANALİZİ 274
SU ÜSTÜ PLATFORMLARDA MODEL TABANLI SİSTEM MÜHENDİSLİĞİ 280
MUVAZAT 284

DENİZCİLİK TERİMLERİ
ÇOK KULLANILAN DENİZCİLİK TERİMLERİ SÖZLÜĞÜ 290
 006 TA R İ H Ç E

Türkiye, hem coğrafi hem de kültürel açıdan mer-

kezi konumda, denizcilik tarihinin başladığı, iki kı-
tanın buluştuğu, boğazların birleştiği, üç tarafında
dört deniz olan bir ülkedir. Denizlere ulaşma konu-
sunda, Akdeniz ile Karadeniz’e kıyısı bulunmakta,
Süveyş Kanalı ve Cebelitarık Boğazı yoluyla ok-
yanuslara kolayca erişebilmektedir. Bu konumu
avantaja çevirebilmek için ise denizciliğe önem
verilmesi ve denizlerden azami istifade edilmesi
gerekmektedir.

Denizlerin stratejik önemini kavrayan Barbaros

Hayrettin Paşa, “Denizlere hâkim olan, cihana
hâkim olur” sözüyle dünyada önemli bir konuma
sahip olmanın ancak denizlere hâkim olmakla
mümkün olabildiğini vurgulamıştır. Günümüzde,
güçlü ve bağımsız bir ülke sadece ekonomik ve si-
yasi bakımdan değil, askeri ve savunma alanında
da güçlü olmak durumundadır. Güçlü bir donan-
maya sahip olmak, tercihten öte artık bir zorunlu-
luktur. Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk, 20 Eylül
1924’te Hamidiye Kruvazörü Hatıra Defterine do-
nanmanın önemine dair şu ifadeleri yazmıştır:

“Hudutlarının mühim ve büyük aksa-

mı deniz olan Türk Devletinin donan-
ması da mühim ve büyük olmak ge-
rektir. O zaman Türkiye Cumhuriyeti
daha müsterih ve emin olacaktır. Mü-
kemmel ve kadir bir Türk Donanması-
na malik olmak gayedir.”
Türkler, denizlerle tanıştıkları ilk günden bugüne
mavilere doğru yelken açmaya, karşılarına ilk kez
çıkan ve sonsuzluğu çağrıştıran uçsuz bucaksız
mavi suların gizemli dünyasını sorgulamaya baş-
lamışlardır. Böylece, geçmişten gelip geleceğe
uzanacak olan, köklü bir tarihi miras ve geleneğe
sahip Türk denizciliği yeşermeye başlamıştır.
 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6
1- ANADOLU SELÇUKLU
DEVLETİ VE BEYLİKLER
DÖNEMİ:
Türkleri denizlerle kaynaştıran ilk öncü, Emir Çaka
Bey olmuştur. Çaka Bey, Selçuklu Ordusunun
gözü pek akıncı liderlerinden birisi olarak, Türkle-
rin batıya yönelik ilerleme sürecinde, 1078 yılında
Bizans’a esir düşmüş ve İstanbul’a gönderilmiştir.
Çaka Bey, İstanbul’daki esaret döneminde deniz
ve denizciliğe karşı tutku derecesinde bir ilgi duy-
maya başlamıştır.
Çaka Bey, İzmir’de o döneme göre modern sayıla-
bilecek bir tersane yaptırmış ve tersane civarın-
daki bölgeyi deniz üs kompleksine dönüştürmüş-
tür. Bu aşamadan sonra gemi inşa faaliyetlerine
geçilmiş, kürekli ve yelkenli gemilerden oluşan 50
parçalık ilk Türk Donanması 1081 yılında inşa edil-
miştir. Bu yıl, Türk Deniz Kuvvetleri açısından son
derece önemlidir. Çünkü, 1081 yılı Deniz Kuvvet-
lerinin kuruluş yılı olarak kabul edilmektedir.
Yine Anadolu Selçuklu Devleti döneminde, İki De-
nizin Sultanı (Sultan-ül Bahreyn) unvanı verilen
Anadolu Selçuklu Sultanı I. Alaeddin Keykubat,
Alanya ve Sinop Tersanelerinde inşa ettirdiği ge-
milerle filolar kurmuştur. Alanya Tersanesi, Türk-
lerin kurmuş olduğu ilk organize tersane olarak
kabul edilmektedir.
007
Alanya Tersanesi
Alanya Tersanesi, kalıcı bir tersanedir. Kalıcı ter-
saneler iki amaca hizmet etmektedir. Bunlardan
birincisi kış döneminde büyük teknelerin yapımına
olanak sağlaması, ikincisi ise kullanılmayan tek-
nelerin barındırmasıdır. Kış döneminde gemilerin
açıkta bırakılması, ömürlerini azalttığı için tüm
Akdeniz ülkeleri tarafından kadırgalar için gemi
barınakları sağlanıyordu. Ancak Alanya Tersanesi,
daha fazlasını sunuyordu. Akdeniz kıyıları daima
tehlike altındaydı. Düşman donanmaları ya da kor-
sanlar, büyük ticari yararlar sağlayacak stratejik
yerler arıyordu. Alanya da böyle bir konuma sahip-
ti. Alanya, surların içinde iki kuleli bir kompleksin
parçası olarak tersane düşman saldırılarından ko-
runmak için uygun bir ortam sağlıyordu.
Anadolu Selçuklu Devletinin, Moğol baskısına da-
yanamayarak 1308 yılında parçalanmasından
sonra özellikle Batı Anadolu’da bir takım uç beylik-
leri kurulmuştur. Osmanlı İmparatorluğu, bu Bey-
liklerin denizcilik birikimi, üs ve liman kolaylıkları
ve tersanelerinden önemli ölçüde istifade etmiştir.
 008 TA R İ H Ç E
2- OSMANLI
İMPARATORLUĞU DÖNEMİ
A) OSMANLI İMPARATORLUĞU- DERYA
BEYLERI DÖNEMI (1324-1390)
Karamürsel’in 1323 yılında Osmanlı topraklarına
katılması ile Marmara Denizine ulaşan Osmanlı
Beyliği, 1324 yılında Batı komşusu Karesi Bey-
liği’nden yardım maksadıyla Mürsel Bey komu-
tasında gönderilen 24 gemiden oluşan kuvvet
sayesinde denizlerle tanışmış ve güçlü bir deniz
kuvvetine gidecek uzun yoldaki ilk kararlı adımları
atmıştır.
Karamürsel’de 1327 yılında ilk Osmanlı Tersanesi
kurulmuş, burada ilk Osmanlı savaş gemisi inşa
edilmiştir.
Donanma, hiyerarşik bir sistemle teşkilatlandırı-
larak, Donanma Komutanına, “Derya Beyi” unvanı
verilmiştir. Kara Mürsel Bey, Osmanlı Devletindeki
ilk “Derya Beyi” olarak Türk deniz tarihinin öncüleri
arasında yerini almıştır.
Karamürsel’den sonra Türk denizciliğinin merkezi
önce İzmit, daha sonra Gelibolu ve sonunda İstan-
bul olmuştur.
B)OSMANLI İMPARATORLUĞU- KAPTAN-I
DERYA / KAPTAN PAŞALAR DÖNEMI
(1390-1867)
Osmanlı İmparatorluğ’nun modern bir devlet an-
layışı ile denizlere yönelik teşkilatlanması, Sultan
Yıldırım Bayezid döneminde (1389-1403) başla-
mıştır. Gelibolu Deniz Üssünün 1401 yılında ta-
 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6
mamlanması ile birlikte “Kaptan-ı Derya/Kaptan
Paşa” terimi de Osmanlı Deniz Kuvvetlerinde ye-
rini almıştır. Saruca Paşa, Türk deniz tarihinin ilk
Kaptan-ı Deryası olmuştur. Fatih Sultan Mehmet
döneminde, İstanbul’un fethini müteakip, Os-
manlılar, Ege ve Karadeniz’de mutlak bir hakimi-
yet sağladıktan sonra Akdeniz’e ilerlemişlerdir.
Fatih Sultan Mehmet, 1455 yılında Kasımpaşa’da
İstanbul Tersanesini (Tersane-i Amire) kurmuş ve
bu tersane dünyanın en büyük tersanelerinden bi-
risi olarak tüm yabancı ülkelerin hayranlığını ka-
zanmıştır. Dünyanın yaşayan ve çalışan en eski
tersanesi, bugün Haliç Tersanesi olarak hala hiz-
met vermektedir.
009
Bu dönemde, Türk deniz bilimcileri dünya deniz-
ciliğine büyük katkıda bulunmuştur. Muhiddin Piri
Reis, 1513 ve 1528 yıllarında iki ayrı dünya hari-
tası yapmıştır. Harita, Avrupa ve Afrika'nın batı
kıyıları ile Güney Amerika'nın doğu kıyılarını gös-
termektedir.
16.yüzyıl Avrupa ve Müslüman denizcilerinin coğ-
rafya bilgilerini içeren değerli bir tarihi belgedir.
Kanunî Sultan Süleyman (1520-1566)’da Osman-
lı Donanmasının gelişimine büyük önem vermiş,
Türk denizciliğine altın çağını yaşatmıştır. Kanunî
Sultan Süleyman, 1533 yılında Barbaros Hayred-
din Paşa’yı İstanbul’a davet ederek, Kaptan-ı Der-
ya ilan etmiştir.
Haliç Tersanesi
 010 TA R İ H Ç E
Barbaros Hayreddin Paşa, İstanbul Tersanesinde
yeni gemiler inşa ettirerek, donanmayı daha da
güçlendirmiş ve deniz kuvvetini Osmanlı Devleti-
nin denizlerdeki uzantısı ve dış politikasının vaz-
geçilmez bir unsuru haline getirmiştir.
Barbaros Hayreddin Paşa, üstün denizcilik bilgisi
ve tecrübesinin yanı sıra emsalsiz bir taktisyen
olduğunu, 27 Eylül 1538 tarihinde Preveze Deniz
Savaşı’nda göstermiştir. Taktik baskının yarattığı
sürpriz etkisi Andrea Doria komutasındaki Haçlı
Donanmasını şaşkına çevirmiş, Haçlı Donanması,
panik içerisinde dağılarak, büyük kayıplarla geri
çekilmek zorunda kalmıştır.
ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6 011

Bu zafer, Osmanlı Devletini Akdeniz’in tartışılmaz

hâkimi yapmıştır. Preveze Deniz Zaferi, büyük bir
şeref ve gurur abidesi olarak Türk denizcilerine ışık
tutmakta ve zaferin kazanıldığı 27 Eylül günü her
yıl Deniz Kuvvetleri Günü olarak kutlanmaktadır.

Kanuni Sultan Süleyman’ı takip eden hükümdar-

ların deniz sorunlarına aynı duyarlılıkla yaklaş-
mamaları sebebiyle Osmanlı İmparatorluğu'nun
denizlere hâkim olduğu altın çağının yavaş yavaş
etkisini kaybetmesine sebep olmuştur.

Nitekim bunun ilk acı örneği, Lepanto (İnebahtı)

Deniz Savaşı’nda yaşanmıştır. Bu savaşta, Os-
manlı Donanması’nın üçte ikilik bir kısmı, Kıbrıs
Adasını almak üzere tesis edilen Haçlı Donanması
tarafından yok edilmiştir. Donanmanın Sol Kanat
Komutanı ve Cezayir Beylerbeyi olan Uluç Ali Reis,
ancak 40 gemiden oluşan kendi birliğini başarılı
taktik manevralarla kurtarmayı başarabilmiştir.

Bu savaşta göstermiş olduğu cesaret ve feragatin

karşılığı olarak Sultan II. Selim; Uluç Ali Reis’e, Kı-
lıç Ali Paşa adını vererek, Osmanlı Donanmasına
Kaptan-ı Derya olarak atamıştır. Birçok zorluğa
rağmen Kılıç Ali Paşa’nın yoğun çabaları netice-
sinde, 1587 yılındaki vefatına kadar geçen 15 yıl-
lık sürede Akdeniz’deki deniz kontrolü, güçlüklere
rağmen devam etmiştir.
012 TA R İ H Ç E

Daha sonraları yaşanan olumsuz gelişmeler, Sultan

III. Mustafa’yı çağdaş bilgilerle donatılmış deniz su-
bayı yetiştirilmesi konusunda harekete geçirmiştir.
Bunun sonucunda Cezayirli Gazi Hasan Paşa tara-
fından, 18 Kasım 1773 tarihinde, “Tersane Hende-
sehanesi” adıyla tersanedeki küçük bir bölümde
bugünkü Deniz Harp Okulu’nun temeli atılmıştır.

Bu olay, sadece bir okulun açılması değil, yüzyıllar

boyunca Türk ulusuna devlet adamları ve nitelikli
deniz subayları yetiştirecek bir dönemin başlangı-
cı olmuştur.
ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6 013

Sultan II. Mahmut (1808-1839), “Vaka-i Hayriye”

adı ile bilinen olay sonucunda 1826 yılında Yeni-
çeri Ocağını kaldırmış, modern bir ordu kurmak
için çalışmalara başlanmıştır. Bu yenilikler çerçe-
vesinde, 1852 yılında Bahriye İdadisi (Deniz Lise-
si) Heybeliada’da kurulmuştur.

Donanmanın gelişmesine ve modernize edilmesi-

ne büyük önem veren ve bu konuda her türlü im-
kânı seferber eden Sultan Abdülaziz (1861-1876)
döneminde, gerek yabancı ülke tersanelerinde,
gerekse de İstanbul, İzmit, Gemlik ve Mudanya
tersanelerinde 25’i zırhlı olmak üzere 100’ü aşkın
gemiyi ihtiva eden bir gemi inşa programı gerçek-
leştirilmiştir.

Osmanlı Devletinin bir Deniz Kuvvetine sahip ol-

masından itibaren en yüksek makam olan, “Kap-
tan-ı Deryalık/Kaptan Paşalık” makamı 1867 yı-
lında kaldırılmış, yerine 1922 yılına kadar sürecek
olan “Bahriye Nazırlığı” makamı kurulmuştur.

C) BAHRIYE NAZIRLIĞI DÖNEMI (1867-1922)

Bu dönemin önemli olaylarından biri, 1864 yılında

İstanbul Tersanesinde inşa edilen Ertuğrul Fırka-
teyni’nin, iade-i ziyaret maksadı ile gittiği Japonya
karasularında, 16 Eylül 1890 günü kayalıklara çar-
parak batması olmuştur. O dönemde tüm impara-
torluğu derin bir üzüntüye boğan bu olayın sonu-
cunda 533 denizci personel şehit düşmüştür.

Ertuğrul Fırkateyni

Türk-Japon dostluğunun miladı olan Ertuğrul'un

mahzun mirası, kazanın yaşandığı Kuşimoto'da
1891'de dikilen ve 1937’de Türkiye tarafından res-
tore edilen şehitler anıtında her yıl düzenlenen
anma törenlerinde yaşatılmaktadır. 1974 yılında
inşa edilen Türk Müzesinde Ertuğrul Fırkateyni'nin
maketi, gemideki asker ve komutanların fotoğraf-
ları ile heykelleri bulunmaktadır.
 0 14 TA R İ H Ç E

Daha sonra Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu ve

ilk Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk'e ada- Turgut Reis Zırhlısı
nan bir heykel ve köşe de müzeye eklenmiştir.
Heykelin kaidesinin üzerinde Türkçe ve Japonca
olarak “Yurtta sulh, cihanda sulh” yazısı yer alır.
Önündeki tanıtıcı panoda ise Kuşimoto Belediye-
si’nin ağzından şu yazı ve Japonca tercümesi bu-
lunmaktadır:

"Birinci Dünya Savaşı sonunda bölünüp

işgal edilen vatanını kurtarmak için hal-
kına önderlik eden Mustafa Kemal Ata-
türk, ulusuna bu savaşta büyük bir zafer
kazandıran Türk ulusunun büyük kah-
ramanıdır. Atatürk, ilk Cumhurbaşkanı
olarak uyguladığı kapsamlı devrimlerle
ülkesinin çağdaşlaşmasını sağlayan,
Cumhuriyet’in kurucusu olarak bugün
de Türk ulusunun derin sevgi ve saygıy-
la bağlı olduğu büyük önderidir.”
 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6
Güçlü bir donanma için Osmanlı halkı, 14 Temmuz
1909 günü Donanma Cemiyeti, diğer adı ile Do-
nanma-i Osman-i Muavenet-i Milliye Cemiyeti’ni
kurmuştur.
Bu cemiyetin yoğun gayreti ile kısa zamanda yük-
lü miktarda para toplanmış ve bu kaynak ile Al-
manya’dan 1910 yılında Yadigar-I Millet, Gayret-i
Vataniye, Nümune-i Hamiyet ve Muavenet-i Milli-
ye muhripleri ile Barbaros Hayreddin ve Turgutreis
zırhlıları satın alınmıştır.
Bu dönemde, Ege ve Akdeniz’de, yedi buçuk ay
süre ile akın tipi harekât icra ederek, Yunan Do-
nanması ve harp potansiyeline kayıp ve hasar
verdiren Rauf Orbay komutasındaki Hamidiye
Kruvazörü, dünya deniz tarihine geçen göz ka-
maştırıcı başarıları ile deniz harp tarihindeki şanlı
yerini almıştır.
Birinci Dünya Savaşının başlaması ile birlikte Os-
manlı Devleti tarafsızlığını ilan etmiş, bu sırada
Akdeniz’de bulunan Goeben ve Breslau adındaki
iki Alman harp gemisi, Adriyatik ve Mora açıkla-
015
rında bulunan İngiliz Donanmasının baskısı nede-
niyle 10 Ağustos 1914 günü Çanakkale Boğazı’na
girmiştir. Osmanlı Devleti de tarafsızlığını bozma-
mak için bu gemileri satın aldığını açıklamış, 16
Ağustos 1914 günü bu gemilere Türk bayrağı çe-
kilerek, Yavuz ve Midilli adları verilmiştir. Bununla
birlikte, Osmanlı Hükümeti, 27 Eylül 1914 günü
Çanakkale Boğazı ve Ege çıkışını mayınlatarak, 01
Ekim 1914 tarihinden itibaren de boğazın kapan-
dığını bütün dünyaya ilan etmiştir.
Yavuz muharebe kruvazörü ile Taşoz ve Samsun
muhripleri Sivastopol’u; Midilli kruvazörü Novo-
rosisk’i; Muavenet-i Milliye ve Gayret-i Vataniye
muhripleri ise Odessa Limanını 29 Ekim 1914 sa-
bahı bombardıman altına almıştır. Bu olay Osmanlı
Devleti'nin, Almanya’nın yanında fiili olarak Birinci
Dünya Savaşı'na girmesine neden olmuştur.
Yavuz Muhabere Kruvazörü
İngiltere ve Fransa’nın, Osmanlı Devleti'nin harbe
devam azim ve iradesini kırmak ve aynı zaman-
da müttefikleri olan Rusya’yı Boğazlar üzerinden
takviye etmek üzere, “Yenilmez Armada” olarak
nitelenen güçlü donanmaları ile Çanakkale Boğa-
zı’ndan geçerek İstanbul’a ulaşma hedefi, gerçek
bir Türk destanı olan ve şanlı Türk tarihine altın
harflerle yazılan Çanakkale Deniz Zaferi'ne giden
yolun başlangıcı olmuştur.
Nusret Mayın Gemisi
Nusret Mayın Gemisi, 8 Mart 1915 sabahı büyük
bir gizlilik içerisinde Erenköy önlerindeki Karanlık
Limanına intikal ederek mevcut 26 mayını yüzer
metre aralıklarla 11’inci hat olarak, daha önce te-
sis edilen diğer 10 hattan farklı şekilde, sahile pa-
ralel olarak dökmüştür.
 016 TA R İ H Ç E

18 Mart 1915’te, İngiliz donanmasına ait Irresis-

tible ve Ocean zırhlıları ile Fransız donanmasına
ait Bouvet zırhlısı batmış, müttefik donanmaya
ait Gaulois, Suffren, Inflexible zırhlıları ağır hasar
almış, birçok zırhlı da kıyı bataryalarının ateşi ne-
deniyle çeşitli yaralar almıştır.

Nusret Mayın Gemisinin döktüğü mayınlara çar-

parak büyük maddi kayba uğrayan müttefik do-
nanması, ağır yenilginin yanı sıra ülkelerinde kü-
çümsenemeyecek bir prestij kaybına uğramıştır.

Alemdar Römorkü
 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6
3- MİLLÎ MÜCADELE DÖNEMİ (1919-1922)
Millî mücadele süresince Karadeniz’deki lojis-
tik nakliyat faaliyetleri kapsamında, irili ufaklı 26
tekne ile toplam 300 bin ton malzeme Sovyetler
Birliği’nin Karadeniz limanlarından, Türk limanla-
rına taşınmıştır. Bu şekilde Anadolu’daki cepheler
desteklenmiştir. Ayrıca, düşmanın baskı ve engel-
lemelerine rağmen, bir avuç kahraman denizci-
nin çabaları ile İstanbul’dan denizyolu ile İnebolu,
Samsun, Yalova, Karamürsel ve İzmit’e gizli ve ka-
çak yollarla cephane ve malzeme sevk edilmiş; bu
girişimler Milli Kuvvetlerin hem direncini artırmış
hem de moral ve motivasyonunu en üst düzeye
çıkarmıştır.
Türk denizcileri, İstiklal Harbi’nde belki de harbin
kaderini değiştiren stratejik nakliyatı başarıyla te-
sis ve idame etmenin haklı gururunu taşırken, o
dönemin kahramanlarını saygı ile anmaktadır.
017
Haliç - 19. Yüzyıl
Tüm gemilerin büyük çaba ve fedakarlıklarının
yanı sıra Alemdar römorkörünün kahramanlığı
Türk denizciliğinin gurur abidelerinden birisini
teşkil etmektedir.
Alemdar, İstanbul’dan işgal kuvvetlerinin kont-
rolünden gemi kurtarma bahanesi ile Karadeniz
Ereğli’ye kaçırılmış; Fransızlar daha sonra gemiyi
yeniden kontrole alarak İstanbul’a geri götürme
planları yaparlarken personel kahramanca ge-
miye el koyarak, 09 Şubat 1921 günü Alemdar’ı
Ereğli’de baştankara etmiştir. Daha sonra Alem-
dar, Trabzon’a intikal etmiş ve çok değerli hizmet-
lerde bulunmuştur. Atatürk, bu dönemdeki Deniz
Kuvvetleri’nin faaliyetini şöyle açıklamıştır: “Düş-
man ablukasına ve sahip olduğu kısıtlı deniz araç-
larına rağmen, Bahriyemizin mensupları Karade-
niz’de birkaç gemi ile harikalar göstererek, hiçbir
şey kaybetmeksizin deniz nakliyatını sağlamak
suretiyle teşekküre değer hizmetler yapmışlardır.”
 018 TA R İ H Ç E

Yavuz Muharebe
Kruvazörü Gölcük Havuzu'nda

4- BAHRİYE VEKALETİ DÖNEMİ (1924-1928) 5- DENİZ MÜSTEŞARLIĞI DÖNEMİ (1928-1949)

Bahriye Vekaletinin öncelik verdiği konu, ülkedeki
ekonomik koşulları göz ardı etmeden, mevcut im-
kanlar dahilinde donanmanın çekirdeğini meyda-
na getirmek olmuştur.
Başlangıçta yurt dışı gemi alımından ziyade, mev-
cut gemilerin onarılarak, Donanmaya kazandırıl-
ması hedeflenmiştir. İlk olarak, Yavuz Muharebe
Kruvazörü'nün onarımı için bir Fransız şirketi ile
anlaşma yapılmıştır.
İstanbul’da Yavuz’u havuzlayacak kapasitede bü-
yük bir havuzun bulunmaması nedeniyle, önce-
likle bir Alman şirketinin Gölcük bölgesinde Yavuz
için uygun bir yüzer havuz yapmasına, daha sonra
geminin bir Fransız şirketi tarafından onarılma-
sına karar verilmiştir. Yavuz’un havuzlanma ihti-
yaçları, bir anlamda Gölcük’ü Deniz Kuvvetleri ile
özdeşleştirecek olan yolun başlangıcı olmuştur.
16 Ocak 1928 tarihli ve 1198 sayılı kanunla Millî
Savunma Bakanlığı’na bağlı olarak Genelkurmay
Başkanlığı’nda bir “Deniz Müsteşarlığı” makamı
kurulmuştur. Bu yeni teşkilatlanma ile Donanma
Komutanlığı, idari ve lojistik bakımından Genel-
kurmay Başkanlığı’na bağlanmıştır.
Bu dönemde, envanterinde Yavuz, Turgutreis,
Hamidiye, Mecidiye kruvazörleri, Peyk-i Şevket
ve Berk-i Satvet Torpido Kruvazörleri ile Samsun,
Basra ve Taşoz muhriplerini bulunduran donanma,
ana unsurları ile Gölcük’te faaliyet göstermiştir.
Hollanda’ya sipariş verilen ve Kurtuluş Savaşı’nın
coşkusunu yansıtan I. İnönü ve II. İnönü denizaltı-
ları da 1928 yılında Deniz Kuvvetlerine katılmıştır.

Bu tesisler Deniz Kuvvetlerinin, Gölcük’teki ilk

onarım teşkilleri olarak tarihi bir misyon üstlen-
miş; daha sonraki yıllarda art arda yapılan yeni te-
sisler ve modernizasyon projeleri ile o dönemlerde
büyük bir bataklık, küçük bir göl ve fındık tarlaları
ile kaplı olan bugünkü Poyraz Rıhtımı ve Gölcük
Tersanesi'nin bulunduğu alan, Türk Deniz Kuv-
vetleri'nin ağırlık merkezini oluşturan görkemli bir TCG II. İnönü

yapıya kavuşturulmuştur.
 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6 019

TCG I. İnönü

Türkiye Büyük Millet Meclisinin onayı ile 1933 yı- sipariş edilmiştir. Aynı yıl, Almanya’da inşa edil-
lında donanmanın ana üssünün Gölcük olması- miş olan Saldıray Denizaltısı, donanmaya katıl-
na karar verilmiştir. Aynı yıl Gölcük Tersanesi'nde mıştır. Ayrıca, Taşkızak Tersanesi'nde inşa edilen
inşa edilen ilk gemi olan Gölcük tankeri kızağa ko- ve isimleri bizzat Atatürk tarafından verilen Atılay
nulmuş ve bir yıl içerisinde denize indirilmiştir. ve Yıldıray denizaltıları denize indirilmiştir. Gölcük
Tersanesi'nde üretilen ilk Türk denizaltısı TCG Yıl-
Bu dönemde Yavuz Muharebe Kruvazörü, 1930 yı- dıray’dır.
lında onarımının tamamlanmasından sonra Deniz
Kuvvetleri'nin sancak gemisi olarak, 1950 yılına
kadar Türkiye Cumhuriyeti’nin denizlerdeki gücü-
nün bir simgesi olmuş; birçok devlet büyüğü ve
yabancı konuk bu gemide ağırlanmıştır.

Yavuz Muhabere Kruvazörü

TCG Atılay

Atatürk, dönemin Başbakanı Celâl Bayar'a 17

Ocak 1938 tarihli açıklama notunda şöyle diyordu:
Montrö Boğazlar Sözleşmesi’nin 1936 yılında
imzalanması ile birlikte boğazlar üzerindeki Türk
"Yeni dört denizaltı gemimiz için bil-
egemenliği pekiştirilerek, uluslararası topluma
kabul ettirilmiştir. dirdiğimiz isimler şunlardır: Saldıray,
Batıray, Atılay, Yıldıray. Bunların ma-
II. Dünya Harbi başladığında, Türk Deniz Kuvvet-
nalarını izaha bile hacet olmadığı ka-
leri kendisini geliştirmiş ve o döneme göre kü-
çümsenmeyecek bir güce erişmiştir. İngiltere’ye naatindeyim. Manaları; Türkçe olan bu
1939 yılında 4 muhrip, 4 denizaltı, 2 mayın gemisi kelimelerin kendisindedir. "
 020 TA R İ H Ç E

Kıbrıs Barış Harekatı -1974

6- DENİZ KUVVETLERİ KOMUTANLIĞI DÖNEMİ

Genelkurmay Başkanlığı Karargahı'nda, 1928 yı-

lından 1949 yılına kadar Deniz Müsteşarlığı ola-
rak temsil edilen Deniz Kuvvetleri, Yüksek Askeri
Şura'nın 15 Ağustos 1949 günü aldığı tarihi bir
kararla Deniz Kuvvetleri Komutanlığı olarak teşkil
edilmiştir.

Bu yeni teşkilatlanma, Türk Deniz Kuvvetleri'nin

çağdaş ve güçlü bir yapıya kavuşması yönünde
önemli bir dönüm noktası, bir mihenk taşıdır. Bu
tarihten itibaren Deniz Kuvveti'nin tüm yönetimini
üzerine alan Deniz Kuvvetleri Komutanlığı, mev-
cut kaynaklarını en rasyonel şekilde kullanarak
her geçen gün daha da büyümüş, dünyadaki tüm
gelişmeleri titizlikle takip ederek, emin ve kararlı
adımlar atmıştır.

Türkiye Cumhuriyeti’nin 18 Şubat 1952’de Kuzey

Atlantik Savunma Paktına (NATO) üye olması ile
birlikte, Türk Deniz Kuvvetleri de NATO’ya üye olan
ülkelerle ilişkilerini artırmıştır. Türk Deniz Kuvvet-
leri, kuvvet yapısını, eğitim doktrinini, imkân ve
kabiliyetlerini geliştirirken, NATO standartlarında
harekât icra edebilen bir hüviyet kazanmıştır.
 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6
TCG Fatih (F-242)
Kıbrıs Sorunu 1960’lı yıllarda yoğun olarak ülke
gündemini işgal etmeye başladığında çeşitli ihti-
mallere göre planlar yapılmış ve güçlü bir çıkarma
filosunun tesis ve idamesi bir zorunluluk olarak
ortaya çıkmıştır. Bu gelişmeler paralelinde, yurt
içinde amfibi gemi ve araçlarının inşasına öncelik
verilirken, yurt dışından da özellikle tank çıkarma
gemisi tedariki yönünde planlamalar yapılmıştır.
Türkiye’nin son derece yapıcı davranışları ve ikaz-
larına rağmen, Kıbrıslı Rumlar'ın katliama varan
tek taraflı uygulamaları Türkiye’yi Ada’da bir am-
fibi harekât yapmaya mecbur bırakmıştır.
Türk Deniz Kuvvetleri, Türk Ulusu'nun kendine olan
sınırsız güvenini boşa çıkarmamış; sınırlı imkanla-
rına rağmen, 1974 yılında Kıbrıs Barış Harekatı’n-
da kilit rol oynamış ve askeri açıdan tartışmasız
en zor harekat olarak kabul edilen amfibi harekatı
başarı ile gerçekleştirerek, amfibi ve kara birlikle-
rinin emniyetle Kıbrıs’a çıkmasını sağlamış, aynı
zamanda hem Kıbrıs’a yönelik düşman takviyesini
engellemiş hem de Kara Harekâtına deniz top ateş
desteği sağlayarak, askeri ve siyasi hedeflerimizin
ele geçirilmesinde büyük rol oynamıştır.
021
1980’li yıllar Türk Deniz Kuvvetleri'nin Cumhuriyet
dönemindeki gelişiminin tepe noktasına doğru
ivme kazandığı yıllar olmuştur. Bu yıllarda, muh-
telif modernizasyon projeleri gerçekleştirilmiş,
Deniz Kuvvetleri'nin harp silah ve araçlarında tek
kaynağa bağlı kalmamak hedefine yönelik önemli
adımlar atılmıştır. Gölcük’te 1988 yılında inşa edi-
len ilk modern fırkateyn olan TCG FATİH (F-242),
Gölcük Tersanesi’nin uluslararası arenadaki pres-
tijini daha da artırmıştır.
Türk Deniz Kuvvetleri'nin rotası, ATATÜRK’ün çiz-
miş olduğu çağdaş ve aydınlık yoldur. Son yıllarda
Akdeniz’deki sayılı Deniz Kuvvetleri arasında yer
alan Türk Deniz Kuvvetleri, Somali’den Japon-
ya’ya, Cebelitarık’tan Panama’ya, Kuzey Atlan-
tik’ten Hint Okyanusu’na kadar, tüm denizlerde
Türk Sancağı’nı şerefle dalgalandırmış ve dalga-
landırmaya devam edecektir.
022 TA R İ H Ç E
ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6 023
 024 TA R İ H Ç E

TCG Kocatepe (D-354) Muhribi, 1974'de Türk

Silahlı Kuvvetlerinin gerçekleştirdiği Kıbrıs Ha-
rekâtının ikinci gününde Türk Hava Kuvvetleri ta-
rafından dost ateşiyle batırılan bir Türk Deniz Kuv-
vetleri gemisidir. Aynı bombardıman esnasında
TCG Adatepe ve TCG Mareşal Fevzi Çakmak muh-
ripleri de ağır yara almıştır.

TCG Kocatepe - Kıbrıs

Kıbrıs Harekatı
 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6
Yunan gemisi zannedilen Kocatepe muhribinin
kendi uçaklarımız tarafından batırılması ve gemi-
de görevli 54 askerimizin şehadetinin ardındaki en
büyük gerçek; kara, hava ve deniz unsurları ara-
sındaki haberleşme sistemlerinin eksikliği ve Türk
savaş uçaklarının istihbarat hatasıdır. Uçaklarımız
ve gemilerimiz arasında güvenli telsiz bağlantı-
sı yoktu. Bu hazin olayın en büyük nedeninin ise
kim tarafından yapıldığı tam olarak bilinemeyen,
elektronik yönlendirmeler olduğu da değerlendi-
rilmektedir.
1974 Kıbrıs Barış Harekatından sonra uygulanan
"silah ambargosu" ve harekat esnasında yaşanan
olaylardan edinilen tecrübeler, ülkemizde savun-
ma sistemlerinin temininde ve bu arada askeri
haberleşme ihtiyaçlarının karşılanmasında ba-
ğımsızlığın önemini gündeme getirmiş, halkımızın
bağışları ile Kara, Deniz ve Hava Kuvvetlerini Güç-
lendirme Vakıfları hayata geçirilmiştir. Bunu taki-
ben Kara Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı öncülü-
ğünde 1975 yılı sonlarında ASELSAN kurulmuştur.
TCG Kocatepe olayında yaşanan tecrübenin de
yarattığı itici güçle, ASELSAN milli çevrim sistem-
leri eksikliğini gidermek üzere hızla çalışmalara
başlamış, ilk üretimini 1980 yılında gerçekleştire-
rek TSK için sırt ve tank telsizi yapılmıştır.
025
İlk teknoloji transferi ise 1989 yılında Pakistan’a
yapılmıştır. Verilen lisans ile birlikte Pakistan’da
telsiz üretimine başlanmıştır.
Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı ku-
ruluşu olan ASELSAN, kendisine verilen görev
çerçevesinde, deniz savaş sistemlerine yönelik
olarak çalışmalarını şu beş esasa uygun olarak
sürdürmektedir:
• Deniz Kuvvetleri Komutanlığı'nın her tür-
lü elektronik cihaz gereksinimlerini, dışa
bağımlılığı en aza indirecek şekilde ve en
kısa zamanda karşılamak.
• Her türlü şartlar altında devamlılık ve hızlı
gelişimi sağlamak.
• Olağanüstü hallerde üretimin tamamını
askeri teçhizat üretimine döndürebilmek.
• Milli olması zorunlu olan elektronik ve
akustik harp ile kripto gibi konularda Deniz
Kuvvetleri Komutanlığına hizmet vermek.
• Yurtdışına "yüksek teknoloji" deniz savaş
sistemleri satabilecek duruma gelmek.
ASELSAN, bu yolda dünya
firmaları ile yarışabilecek
seviyede önemli gelişme-
ler kaydetmektedir.
ASELSAN, tüm faaliyet-
lerde olduğu gibi bun-
dan sonra da Türk do-
nanması için gereken
teknolojinin yurtiçinde
edinilmesi konusunda,
savunmada endüstriyel
liderlik ve desteğin sağ-
lanması görevini sürdür-
meye devam edecektir.
 026 TA R İ H Ç E
Deniz Kuvvetlerimiz, Mavi Vatanın korunmasın-
da, çevre denizlerde caydırıcı güç olmada, sadece
kendi denizlerimizde değil dünya denizlerinde hak
ve menfaatlerimizi korumada, barışa etkin katkı
sunma ve özellikle son dönemde enerji hatları-
nın deniz ortamındaki kaynaklarının güvenliğinin
sağlanması konusunda çok önemli görevler üst-
lenmiştir. Dolayısıyla ASELSAN, Deniz Kuvvetleri-
mizin görevlerini yerine getirirken ihtiyaç duyaca-
ğı gelişmiş yerli ve milli savaş sistemi çözümlerini
en etkin şekilde sağlaması gerektiğinin bilinciyle
çalışmalarını sürdürmektedir. Bunun için sadece
barış zamanında değil, savaş zamanında da De-
niz Kuvvetlerimize yurtiçi ve yurtdışında hizmet
vermeye devam edilmesi gerekmektedir. Bu bek-
lenti, geçtiğimiz dönemde birçok platformda, yurt
içinde ve yurt dışında farklı lokasyonlarda kar-
şılanmıştır.
ASELSAN hem ülke ihtiyaçlarının karşılanması
hem de savunma sanayi ürünlerini ihraç edebil-
mek için yerli teknoloji geliştirmeye önem ver-
mektedir. Bu hedefe doğru yapılan çalışmalar ne-
ticesinde, ASELSAN’ın deniz sistemleri alanında
katettiği mesafe dikkate değer seviyelere ulaş-
mıştır. ASELSAN; karmaşık sistemleri barındıran
savaş sistemleri ile özel amaçlı görev sistemleri-
nin tasarım ve üretimi ile bu sistemlerin platform-
lara ve diğer sistemlere entegrasyon imkan ve
kabiliyetine sahiptir. Bu çerçevede, bugüne kadar
halihazırda tamamlanan ve devam eden 75 yeni
gemi inşa projesi ile 50 civarında modernizasyon
projesinde yer alınmış ve 100’den fazla gemi plat-
formuna Uzaktan Komutalı Silah Sistemleri en-
tegre edilmiştir. Yurtiçinde ve yurtdışında 230’dan
fazla platformda ASELSAN silah sistemleri görev
yapmaktadır.
 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6 027

Savaş gemilerine yönelik sistemler kapsamında

halihazırda; Silah ve Füze Sistemleri, Entegre Mu-
habere Sistemleri, Elektronik Harp ve Radar Sis-
temleri, Deniz Hava Savunma Sistemleri, Top Atış
Kontrol Sistemleri, Elektro-Optik Sistemler, Seyir
ve Platform Sistemleri, Torpido ve Torpidoya Karşı
Tedbir Sistemleri ile birlikte Sualtı Akustik ve So-
nar Sistemlerinde faaliyet gösterilmektedir.

ASELSAN, Deniz Elektronik Harp Sistemlerinde;

ARES Deniz Elektronik Destek (ED) ürün ailesiyle,
AREAS Radar Elektronik Taarruz (ET) ürün ailesiy-
le ve Su Üstü Dekoy Atıcı Sistemiyle birçok plat-
formda yer almaktadır. Özellikle ED, ET ve Dekoy
Atıcı Sistemleri bir arada barındıran Milli Elektro-
nik Harp Suiti (MEHS) ile yeni projelerde yer alma-
ya devam edilecektir.

Radar sistemlerinde, geçtiğimiz dönemde özel-

likle arama, atış kontrol, aydınlatma ve gözetleme Akrep Radarı
radarı geliştirme faaliyetlerine hız kazandırılmış-
tır. Özellikle AKREP Atış Kontrol Radarı ve CENK
Arama Radarının 2023 yılı içerisinde Deniz Kuv-
vetlerimizin hizmetine girmesiyle birlikte, önemli
yetenek kazanımları sağlanmış olacaktır. Türk Tipi
Hücumbot Projesi ihtiyaçları kapsamında geliştir-
me çalışmalarına devam edilen ARDA 3D Arama
Radarı, TF-2000 Hava Savunma Harbi Muhribi ih-
tiyaçları kapsamında geliştirilen Çok Amaçlı Faz
Dizinli Radar (ÇAFRAD) ve gözetleme amaçlı İHA
savunmaya yönelik geliştirilen radar sistemleri-
miz ise Deniz Kuvvetlerimizin farklı ihtiyaçlarına
Cenk Radarı
da çözüm olarak ortaya çıkacaktır.

ARDA

ARES 2N ED
028 TA R İ H Ç E

DİKONS Stop-2

MITOS SİM Muhafız/Smash

Gemi antenleri
 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6 029

Her türlü deniz koşulunda tüm insanlı ve

insansız deniz platformlarına uygun 38
cm’den, 1.8 metreye kadar X-Bant ve Ku-
Bant frekanslarında çalışan stabilize anten
sistemleri kullanılarak çözüm sunulabil-
mektedir. Su üstü unsurların bağlı bulun-
dukları harekât/komuta merkezleri ile taktik
sahadaki komutanların harekât ihtiyaçları-
nı karşılamaya yönelik olarak stabilize şe-
kilde emniyetli ve hızlı ses, görüntü ve veri
haberleşme yeteneği sunulabilmektedir.
Yüksek RF geçirgenliğine sahip radom içe-
risinde muhafaza edilen anten sistemleri,
uygun frekanslarda ve nitelikte hizmet ve-
ren tüm uydularla kullanılabilme özelliğine
sahiptirler.

Deniz Silah Sistemlerinde 15 yılı aşan bir

tecrübe ile 7.62 mm’den 35 mm’ye kadar
farklı kalibrelerde silah sistemlerimiz ve 127
mm’ye kadar atış kontrol sistemlerimiz bir-
çok platforma entegre edilmiştir. 40 mm çift
namlulu Deniz Topu geliştirme faaliyetlerine
de hız kesmeden devam edilmektedir.

Seyir Sistemleri alanında Askeri Gemi Elekt-

ronik Harita Sergileme ve Bilgilendirme Sis-
temi WECDIS, sivil gemi versiyonu (ECDIS),
Cayro ve İskandil Sistemleri ile Meteorolojik
Ölçüm Sistemi hali hazırda savaş gemileri-
mizde kullanılmaktadır. Otomatik, yarı oto-
matik veya manuel şekilde geminin dinamik
olarak bir pozisyonda konumlanmasını sağ-
layan ya da önceden belirlenen rotayı takip
etmesini sağlayan Dinamik Konumlandırma
Sistemi (DİKONS) bu alanda en son geliştiri-
len ASELSAN sistemidir.

Peki ASELSAN, deniz savaş ve görev sistem-

leri alanında bu seviyeye hangi aşamalardan
geçerek ulaşabilmiştir?

Türkiye Cumhuriyeti donanması, büyük kıs-

mı ikinci el olmak üzere uzun yıllar hazır alım
yöntemiyle gerçekleştirdiği savaş gemisi te-
darik faaliyetlerini, 1980’li yıllardan itibaren
teknoloji transferi yoluyla yurt içinde aske-
ri tersanelerde denizaltı, hücumbot, mayın
avlama gemisi ve fırkateyn gibi savaş gemi-
lerini üretmeye başlayarak farklı bir seviyeye
Tersane
taşımıştır.
030 TA R İ H Ç E

Hücumbot

Mayın Avlama Gemisi

Yavuz Sınıfı Fırkateyn

MİLGEM-Heybeliada
 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6
Bu yıllarda üretilen askeri gemilerimizde yer alan
sistemler incelendiğinde, maalesef özellikle sa-
vaş sistemleri özelinde neredeyse tek bir yerli sis-
temimiz bile bulunmuyordu.
Türk Deniz Kuvvetleri, milli savunma endüstrisi
kurulmadan önce eski teknoloji harp silah araç-
larının bakım idamesini yurtdışından sağlanan
lojistik destekle yürütebilme imkânını bünyesinde
barındırıyordu. Ancak, dış politikalardan kaynak-
lanan ihracat kısıtlamaları ve teknolojideki süratli
gelişmeler, bakım-idame imkânlarının yurtiçin-
den sağlanması ihtiyacını öne çıkarmış, bu husus
gelişen teknolojideki karmaşıklık ile de artmıştır.
Ayrıca, yeni teknoloji ürünü harp silah araçlarının
“kara kutu” hüviyetinde olması savunma güvenli-
ğini menfi olarak etkilemeye başlamıştı.
Ancak 2000’li yıllara kadar Deniz Kuvvetlerinin
az sayıdaki teçhizat ihtiyacının karşılanmasında,
geliştirme maliyetleri ve süresi ile performans
güvenirliği, bu sistemlerin yurt içerisinde geliştir-
me faaliyetlerine başlanılmasında olumsuz etki
yaratmıştır.
Deniz Kuvvetleri Komutanlığımızın ortaya koydu-
ğu vizyonla, 2000’li yılların başından itibaren MİL-
GEM Projesinin hayata geçirilmesi için faaliyetlere
başlanmıştır. 2004 yılında İstanbul Tersanesi Ko-
mutanlığında tasarım, mühendislik ve inşaat faa-
liyetlerini yürütmek ve koordine etmek üzere MİL-
GEM Proje Ofisi kurulmuştur. Böylece azami yurt
içi katkı payı ile milli bir korvetin tasarım ve inşası
öngörülmüştür. Bu proje ile dağınık halde bulunan
yerli/milli bilgi ve tecrübe birikiminin bir araya ge-
tirilmesi amaçlanmıştır. Ayrıca çok sayıda sanayi
kuruluşunun, üniversitelerin, bilimsel kurumların
da yönlendirilmesiyle, Türkiye’de yerli/milli savaş
gemisi tasarım ve inşa kabiliyetinin geliştirilmesi
hedeflenmiştir.
Aynı dönemde Cumhurbaşkanlığı Savunma Sa-
nayii Başkanlığımız da deniz araçlarıyla ilgili ya-
pılanmasını gerçekleştirmiştir. MİLGEM Projesiyle
birlikte savaş gemilerimizin ve denizaltılarımızın
ihtiyaç duyduğu sistem, alt sistem, cihaz ile ekip-
manların yerlileştirilmesi ve millileştirilmesi sa-
yesinde özel sektör, yan sanayii ve KOBİ’lere
de çok çeşitli iş alanlarının ortaya çıkarılmasını
sağlamıştır.
031
ASELSAN’ın yürüttüğü diğer faaliyetlerde kaza-
nılan alt yapı ve bilgi birikimleri ile 2000’li yılların
başlangıcından itibaren Türk donanmasına özgün
sistemler sağlanabilecek seviyeye gelindi. Bu sü-
reçte ASELSAN yönetimi, aldığı stratejik bir karar
ile yeniden yapılanarak, mevcut potansiyelin de-
niz sistemlerine odaklanmasına zemin sağlamış-
tı. Böylelikle MİLGEM Projesinin ivmesiyle başla-
yan milli deniz sistemleri atağında ASELSAN, tüm
kabiliyetleriyle yer almıştır. Yeni yapılanmayla,
mevcut cihaz ve sistemlerin deniz platformlarına
uyarlanması yaklaşımına ilave olarak platform-
lara özgün görev sistemi geliştirilmesi ve sistem
entegrasyonu yaklaşımına dönülmüştür. Silah
sistemleri, muhabere sistemleri, elektro-optik ve
mikrodalga sensörler ile görev yönetim sistemleri
gibi ASELSAN’ın uzmanlık alanlarındaki ürünler,
deniz platformlarına uyarlanmış ya da deniz plat-
formlarına özgün olarak geliştirilmiştir.
Deniz Kuvvetleri Komutanlığı ile Savunma Sanayii
Başkanlığının yakın işbirliği ve kararlılığı sayesinde
MİLGEM Projesinin ilk gemisi TCG Heybeliada’nın
2005 yılında tasarım faaliyetlerine, 2006 yılında
da inşasına başlanmıştır. MİLGEM, o döneme göre
mümkün olabilecek en yüksek yerli ve milli katkı
oranıyla 27 Eylül 2011 tarihinde Donanma Komu-
tanlığına teslim edilmiştir MİLGEM Projesi kapsa-
mında “Korvet” sınıfında inşa edilen dördüncü ve
son gemi olan TCG Kınalıada, 2019 yılında teslim
edilmiştir.
Her ne kadar MİLGEM Projesinden önce de ASEL-
SAN su üsü savaş gemileri için sistem teslimat ve
entegrasyonları gerçekleştirmiş olsa da kapsamlı
olarak ASELSAN’ın farklı sektör başkanlıklarının
ürünlerinin tek bir platformda entegre edildiği ilk
büyük proje MİLGEM’dir.
 032 TA R İ H Ç E
Türk savunma sanayii için çığır açıcı bir proje ola-
rak nitelendirilebilecek MİLGEM projesinde, 23
Mayıs 2007 tarihinde imzaladığımız savaş siste-
mi tedarik projesi sözleşmesi ile üstlendiğimiz
sorumluluğun bilinciyle, olabildiğince fazla sayı-
da bileşenin geliştirilmesi için gösterdiğimiz ça-
baların ve azmin neticesinde MİLGEM korvetle-
rinde ASELSAN ürünü sistemler, gemiye entegre
edilmiştir:
• İlk SMART-S Mk2 3 Boyutlu Arama Radarı
• İlk ALPER-FMCW LPI Radar
• İlk ARES 2N Elektronik Destek (ED) ve ilk
Dekoy Atım Sisteminden (DAS) oluşan
Elektronik Harp Süiti
• İlk 76 mm Compact Top Atış Kontrol
Sistemi (TAKS)
• İlk Top Acil Kontrol Ünitesi (TAKÜ)
• 12.7 mm Stabilize Makineli Tüfek
• İlk KULAÇ iskandil sistemi
• İlk HIZIR Torpido Karıştırma ve Aldatma
Sistemi (TKAS)
• İlk X-BAND Uydu Muhabere Sistemi
• İlk Lazer İkaz Sistemi (LİAS-100D)
• İlk Deniz Meteoroloji Sistemi (MÖS)
• Dahili ve Harici Muhabere Sistemleri
• İlk ASELFLIR 300D Elektro-Optik
Dayrektör Sistemi
• ANS 510D Cayro Sistemi
MİLGEM-1 sistemler resmi
 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6 033

Smart S

ALPER LPI (Low Probabilty of Intercept)

 034 TA R İ H Ç E
Aslında ASELSAN ürünü sistemlerin deniz plat-
formlarında kullanılma tarihçesinin 2006 yılında
ilk kez ASELSAN üretimi LN-270 Ataletsel Navi-
gasyon Sisteminin Seaguard Yakın Hava Savunma
Sistemlerinin Modernizasyonu Projesi Kapsamın-
da TCG KEMALREİS'e entegrasyonuyla başladığını
söyleyebiliriz.
Yine 2006 yılında Rüzgar Sınıfı Hücumbotların,
haberleşme sistemi modernizasyonu ile ilk defa
deniz haberleşme sistemlerine yönelik tüm ihti-
yaçlar milli bir tasarıma dayalı olarak karşılanmış-
tır. Bu sayede geliştirilen yetenekler ile MİLGEM
Projesi kapsamında da Entegre Deniz Haberleş-
me Sistemi’ne yönelik tüm sistem tasarım, ge-
liştirme, üretim, platform entegrasyon ve lojistik
destek sorumlulukları üstlenilmiştir.
Haziran 2006 tarihinde imzalanan sözleşme kap-
samında; 12.7 mm Stabilize Makinalı Tüfek Plat-
formu (STAMP) Sistemi yapılan testler sonucu
elde edilen üstün başarı ile kalifiye edilerek 2007
yılı başında öncelikle 90 tonluk sahil güvenlik
botlarına entegre edilmek üzere TSK envanterine
girmiştir.
MOSHIP
(G-Sınıfı Fırkateyn)
 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6
ASELSAN ürünü sistemlerin su üstü savaş gemi-
lerine entegrasyonu faaliyetlerine 2007 yılında
G-Sınıfı fırkateynlerin mevcut atış kontrol radarla-
rına ASELSAN ürünü termal kamera entegrasyo-
nuyla devam edilmiştir.
İlk Veri Kontrol Sistemimiz (VKS), MOSHIP plat-
formunda kullanılmaya başlanmıştır. Ayrıca
MOSHIP ve KURYED projeleri kapsamında, ASEL-
SAN tarafından milli olarak geliştirilen HF ve V/
UHF telsizler ilk kez deniz platformlarına teslim
edilmiştir.
035
KURYED
2007 yılında ASELSAN sistemlerinin deniz pro-
jelerinde görünür olmaya başlaması yolcuğu,
2008 yılında imzalanan 4 adet “Sahil Güvenlik
Komutanlığı Arama Kurtarma Gemisi”, “Aksaz
ve Foça Deniz Üssü Su altı ve Su üstü Gözetle-
me ve Tespit Sistemi (Yunus)”, 16 adet “Yeni Tip
Karakol Botu” ve “Yavuz Sınıfı Firkateynlerin Yarı
Ömür Modernizasyonu” kapsamındaki sözleş-
melerle hız kazanmıştır. VATOZ Savaş Yönetim
Sistemi ve ASELFLIR 200D E/O Dayrektör Siste-
mi, ilk defa Yeni Tip Karakol Botlarında kullanıl-
maya başlanmıştır.
036 TA R İ H Ç E

Burada Su Altı Akustik Sistemlerine ayrı bir

YAVUZ Fırkateyni
TSKG (Tuzla Sınıfı Karakol Gemisi)
parantez açmamız uygun olacaktır. 2007
yılında birkaç personelle bir kovaya yurt
dışından getirilen bir hidrofonun daldırıla-
rak başlatılan çalışmalar, 2030’lu yılların
vizyonuyla, su altı sensör teknolojilerinde,
sonarlarda, torpido karşı tedbir sistemlerin-
de ve torpidolarda, kısacası su altı akustik
alanında öncelikle Deniz Kuvvetleri Komu-
tanlığımızın ve Sahil Güvenlik Komutanlığı-
mızın olmak üzere ama aynı zamanda yurt
dışı müşterilerimizin de ihtiyaçlarına cevap
verecek şekilde uluslararası arenada söz
sahibi olma hedefiyle devam etmektedir. 16
yılda gelinen noktada denizaltılar için geliş-
tirilen sistemler haricinde, su üstü gemileri
için FERSAH Karinaya Monteli Sonar Siste-
mi, Düşük Frekans Çekili Aktif Sonar Sistemi
(DÜFAS), MATES Mayın Tespit Sistemi, Tor-
pido Kovan Sistemi KULAÇ İskandil Siste-
mi ve HIZIR Torpido Karıştırma ve Aldatma
Sistemi gibi ürünler geliştirilmiştir. Özellikle,
DÜFAS sistemimizle, çok düşük frekansta
çok güçlü yayınlar yaparak alıcı dizinlerle
denizaltılardan ve su altı hedeflerinden yan-
sıyacak yayınları alarak DSH anlamında su
üstü gemilerine önemli bir avantaj sağlan-
ması hedeflenmektedir.

SGAK (Sahil Güvenlik Arama Kurtarma)

 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6
DÜFAS
Amfibi gemilerimizin modernizasyon faaliyetlerine
ilişkin olarak 2009 yılında imzalanan 8 adet Süratli
Amfibi Gemi (LCT) Projesi sözleşmesi kapsamında
ilk 25 mm Stabilize Top Sisteminin (STOP) teslimatı
gerçekleştirilmiştir. Bu proje kapsamındaki 8 adet
gemiye toplam 16 adet STOP sistemi entegrasyonu
gerçekleştirilerek, alınan geri beslemeler sayesinde
sistemin yeni versiyonları geliştirilebilmiştir.
037
KULAÇ
Süratli Amfibi Gemi (LCT)
2010’lu yılların başından itibaren ASELSAN bün-
yesinde insansız su üstü araçları üzerinde ça-
lışmalara başlanmıştır. İlk yıllarda uzaktan ku-
mandalı LEVENT Botu geliştirme faaliyetleri icra
edilmiş, sonrasında botun üzerine, uzaktan ku-
mandalı SARP silahı entegre edilmiştir.
 038 TA R İ H Ç E

LEVENT

LEVENT botuyla birlikte kazanılan kabiliyetler neti-

cesinde geliştirilen ALBATROS, çeşitli su üstü tak-
tiksel hareketleri ve süratli asimetrik tehditleri taklit
edebilen özgün olarak geliştirilmiş Asimetrik İnsan-
sız Süratli Su üstü Hedef Botu ailesidir. T (5 m) ve K
(11 m) olarak 2 farklı versiyon/ebatta üretilen botlar;
otonom, yarı otonom veya uzak komuta ile kullanıla-
bilmektedir.

ALBATROS Sürü

ALBATROS-K

ALBATROS Sürü

ASELSAN-Sefine İş Ortaklığı ile geliştirdiğimiz en

son insansız su üstü aracımız MARLİN dünyada
elektronik harp kabiliyetine sahip ilk insansız su
üstü aracı olarak öne çıkmıştır.
ALBATROS-T
 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6 039

Hem iş ortaklıklarıyla hem de tersanelerimiz tara-

fından projelere katkı sağlayarak İnsansız Su Üstü
Araçlarına yönelik çalışmalarımız artarak devam
etmektedir. Küçük platformlarda başlayan otono-
mi çalışmalarının önümüzdeki yıllarda hem ticari
hem de askeri anlamda yaygınlaşarak daha büyük
gemileri de kapsama alacağı öngörülmektedir.

2010 yılı aynı zamanda RÜZGAR sınıfı hücum-

botlara, ilk Deniz Elektronik Harp Sistemi olma
özelliği gösteren ARES-2N Elektronik Destek (ED)
Sisteminin entegre edildiği tarihtir. Hemen ardın-
dan 2011 yılında ARES-2N ED Sistemi, ilk MİLGEM
Korveti olan TCG Heybeliada’ya entegre edilmiştir.

ARES 2N Elektronik
Destek Konsolu

MARLİN SİDA
040 TA R İ H Ç E

HİSAR-A/O
 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6
ASELSAN’ın Çok Alçak İrtifa Hava Savunma Sis-
temlerindeki başarısı, 2010 yılında başlatılan
KORKUT Kundağı Motorlu Hava Savunma Top Sis-
temi ve 35 mm parçacıklı mühimmat projeleri ile
2011 yılında filizlenen Alçak/Orta İrtifa Hava Sa-
vunma Füze Sistemi HİSAR-A ve HİSAR-O projele-
rinde ana yüklenici olmasını sağlamıştır.
KORKUT ve HİSAR sistemlerinin kendilerini belli
bir aşamaya kadar ispatlamış olmaları, ASELSAN’ı
bu sistemlerin deniz versiyonlarını geliştirmek
için de cesaretlendirmiştir. Savaş gemilerimizin
yakın alan hava savunma silah sistemi ihtiyacını
karşılamak üzere GÖKDENİZ Yakın Alan Hava Sa-
vunma Sistemi Projesi başlatılmıştır.
GÖKDENİZ
041
2011 yılına gelindiğinde Süratli Amfibi Gemi Pro-
jesiyle başlayan amfibi gemi filosunun moder-
nizasyonu faaliyetleri, iki adet Amfibi Gemi (LST)
Proje sözleşmesinin imzalanmasıyla hız kazanmış-
tır. Proje kapsamındaki gemilerin savaş sistemleri,
MİGEM Korvet Projesinde yer alan ASELSAN savaş
sistemleriyle büyük oranda benzerlik içermekte-
dir. Mevcut kabiliyetleriyle dünyanın en gelişmiş
LST sınıfı gemilerinden olan TCG Bayraktar ve TCG
Sancaktar, sahip olduğu gelişmiş ASELSAN ürünü
silah ve sensor sistemleri nedeniyle, genç bahriye-
lilerinin eğitimi maksadıyla okul gemisi olarak da
görevlendirilebilmektedir. Bu gemiler, gerektiğinde
hastane gemisi olarak da hizmet verebilmektedir.
 042 TA R İ H Ç E

LST Bayraktar

2012 yılında imzalanan MTA Sismik Araştırma Ge-

misi Projesinin sözleşmesi kapsamında ilk defa
iki ve üç boyutlu Sismik ve Bilimsel Araştırma
Ekipman/Sistemleri entegrasyonu yapılmış, AR-
MADOR-S Görev Takip Sistemi ve VKS (Veri Kont-
rol Sistemi) teslimatı gerçekleştirilmiştir. ARMA-
DOR-S Sistemi, su altı arama, kurtarma, bilimsel
araştırma faaliyetlerinde kullanılan cihaz ve sis-
temlerin kendi yönetim panellerinde operatörler-
ce kullanılırken, gerekli bilgilerin ortak bir ortam-
da yönetici ve gözlemcilere sergilenmesine imkan
vermektedir.
 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6 043

MTA Oruç Reis Gemisi

2013 yılında radar teknolojimizde basamak atla-

mamıza vesile olan Çok Amaçlı Faz Dizinli Radar
(ÇAFRAD) Faz-1 Projesi sözleşmesi imzalanmış-
tır. Deniz Kuvvetleri Komutanlığımızın ilk hava sa-
vunma harbi muhribi olması beklenen TF-2000
Platformu’nun ana sensörü olacak nihai ÇAFRAD
Sistemi, Aktif Elektronik Taramalı Dizi (AESA) mi-
marisi ile geliştirilmiş, Hava ve Su Üstü Savunma
Harbi fonksiyonlarını yerine getiren, sabit yapıda,
tek direk yapısına entegre edilebildiği gibi, plat-
formda dağıtık olarak da konumlandırılabilen bir
radar sistemidir. Bu projeden elde edilen kaza-
nımlar sayesinde farklı maksatlara hizmet eden
son teknoloji radar sistemleri geliştirilmeye de-
vam etmektedir.
(ÇAFRAD)
 044 TA R İ H Ç E

2013 yılında imzalanan sözleşme ile ASELSAN ta-

rafından Deniz Kuvvetleri Komutanlığının ihtiyaç-
larına yönelik geliştirilen ve öncelikle Yavuz sınıfı
firkateynlere entegre edilen Milli Elektronik Harp
Sistemleri (MEHS), farklı tipteki deniz araçlarına
entegre edilen elektronik harp sistemlerinin bir-
çoğunun temel yapı taşlarının da geliştirilmesine
temel teşkil etmiştir.

2015 yılında faaliyetlerine başlanan Çok Maksat-

lı Amfibi Gemi (LHD) Nisan 2023 tarihinde (TCG
Anadolu) hizmete girdiğinde Silahlı Kuvvetleri-
mizin envanterinde yer alan en büyük platform
olmuştur. Uçak ve helikopterler ile S/İHA’ların da
iniş kalkış yapabileceği TCG Anadolu ile Türkiye
Cumhuriyeti, bölgesel güç aktarım kabiliyetini,
orta ölçekli küresel güç aktarımına çevirmiştir.
Gemide ASELSAN’ın 36 alt sistemi yer alırken,
fonksiyonel ve fiziksel entegrasyon, EMI/EMC
-RKA analizi gibi savaş sistemi tasarım çalışma-
ları da ASELSAN tarafından yürütülmüştür. Ayrı-
ca bu proje kapsamında ARES 2N-v2 Elektronik
Destek Sistemi, AREAS 2N Elektronik Taarruz Sis-
temi, Dekoy Atım Sisteminden oluşan Elektronik
Harp Süiti, PİRİ Kızılötesi Arama ve Takip Sistemi,
25 mm Uzaktan Komutalı Stabilize Top Sistemi
STOP-2, 1.8 m Anten Sistemli X-Bant Uydu Muha-
bere Sistemi, 1.0 m Anten Sistemli Ku-Bant Uydu
Muhabere Sistemi ve UHF Uydu Muhabere Siste-
mi, IP Teknolojili Muhabere Kontrol Sistemi, MITOS
WECDIS ve MİTOS Sayısal Plot Masası ilk kez söz-
leşmesi imzalanmış sistemlerdir. 2016 yılında ilk
ANS-510D cayro sistemi, TCG BAYRAKTAR'ın tes-
limiyle birlikte envantere girmiştir.
ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6 045

TCG Anadolu
046 TA R İ H Ç E
ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6 047

Çok sayıda başarılı projeden elde edilen analiz, ta-

sarım ve entegrasyon tecrübelerinin de etkisiyle
Barbaros Sınıfı Fırkateyn Yarı Ömür Modernizas-
yonu (B-YÖM) Projesi kapsamında 2018 yılında
imzalanan sözleşmeyle ana entegratörlük rolü
ASELSAN tarafından büyük bir özgüvenle üstle-
nilmiştir. ASELSAN, bu çalışmayı başarıyla devam
ettirmektedir. Bu proje kapsamında tedarik edilen
savaş sistemleri ile güç ve iklimlendirme sistem-
lerinin yanında, Gölcük Tersanesi Komutanlığı ta-
rafından gemide imalat ve montaj faaliyetlerinin
yapılabilmesi için gerekli olan güverte üstü ve gü-
verte altı yerleşim tasarımı, stabilite ve denizcilik
analizleri, elektromanyetik girişim ve uyumluluk
analizleri, savaş sistemleri program ve sistem
mühendisliği çözümü gibi mühendislik faaliyetleri
de ASELSAN tarafından gerçekleştirilmektedir.

B-YÖM

B-YÖM Projesi kapsamında sadece Deniz Kuv-

vetleri Komutanlığı tarihinin en büyük yarı ömür
modernizasyon projesi gerçekleştirilmekle kalın-
mamış aynı zamanda 127 mm Top TAKS, Geliş-
tirilmiş Lazer İkaz Sistem (LİAS-200D), CW ay-
dınlatma altyapısını da içeren Akrep Atış Kontrol
Radarı ve Fersah Karinaya Monteli Sonar Sistemi
de ilk kez bu proje kapsamında geliştirilerek tes-
lim edilmiştir.

Akrep Atış Kontrol Radarı, radyo frekans yayın,

TCG Anadolu pasif EO takip veya bunların birlikte çalıştığı takip
modlarıyla farklı operasyonel ihtiyaçlara karşılık
verebilmektedir.
 048 TA R İ H Ç E

Akrep Radarı

Fersah

Tedarikleri Milli Savunma Bakanlığı ve Savunma

Sanayii Başkanlığı gibi kurumlar tarafından fark-
lı sözleşmelerle yapılan çok sayıda sistemin tüm
entegrasyon faaliyetleri de B-YÖM Projesinin çatı-
sı altında gerçekleştirilmektedir.

Bu özellikleriyle B-YÖM Projesi, Deniz Kuvvetleri

Komutanlığı tarihinde gerçekleştirilen en kap-
samlı savaş gemisi modernizasyon projesi olma
özelliğinin yanında dünyada yürüyen en kapsamlı
MEKO Sınıfı Fırkateyn Modernizasyonu rojesi ol-
ması özelliği ile de gemilerinin modernizasyon
periyodu yaklaşan birçok ülke bahriyesi tarafın-
dan yakından takip edilmektedir.
 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6 049

B-YÖM

2018 yılının diğer büyük projesi IFF Mod 5 Deniz

Platformları Modernizasyon Projesidir. Bu pro-
je, platform sayısı bakımından Deniz Kuvvetleri
Komutanlığı ile gerçekleştirilen en geniş ölçekli
entegrasyon projesi olma özelliğini taşımaktadır.
IFF Mod 5 Deniz Platformları Modernizasyon Pro-
jesi sözleşmesi kapsamında, tüm NATO ülkeleri
ile eşzamanlı olarak, Deniz Kuvvetleri Komutanlı-
ğı envanterinde bulunan 23 Sınıf (83 Adet) yüzer
deniz platformu ve 4 Adet deniz gözetleme kara-
kol komutanlıklarına IFF Mod 5 yeteneği kazandı-
rılmaktadır.

IFF MOD-5
 050 TA R İ H Ç E

2018 yılında imzalanan bir sözleşme kapsamın-

da inşa edilen ve LHD’den sonra donanmamızın
en büyük gemisi olan Denizde İkmal Muharebe
Destek Gemisi (DİMDEG) Projesi kapsamında ilk
MAR-D 3 Boyutlu Arama Radarının entegrasyonu
gerçekleştirilmiştir.

2018 yılında ayrıca MİLGEM Projesinin 3'üncü ge-

misi TCG BURGAZADA'ya ilk AHTAPOT Elektro-Op-
tik Dayrektör Sistemi entegrasyonu gerçekleş-
tirilmiştir.

2019 yılında ise MİLGEM Projesinin 4'üncü gemisi

TCG KINALIADA'ya ilk ATMACA Atış Kontrol Sistemi
(AKS) entegre edilmiştir.

Şubat 2020 tarihinde prototip MAR-D sisteminin MAR-D

TCG Beykoz’a entegrasyonundan sonra Deniz Kuv-
vetleri Komutanlığımızın desteğiyle gerçekleşti-
rilen yoğun test faaliyetlerinin ardından MAR-D
Sistemi, Amibi Gemi LST, DİMDEG, Barbaros YÖM
ve Açık Deniz Karakol Gemisi (ADKG) projelerinde
bağımsız radar olarak, GÖKDENİZ YHSS için de
sistemin parçası olarak kullanılmak üzere enteg-
re edilmiş ya da edilmek üzere faaliyetlere devam
edilmektedir.
AKR-D Atış Kontrol Radarı prototip sistemi de
MAR-D Arama Radarına benzer şekilde Şubat
2020 tarihinde TCG Beykoz’a entegre edilmesin-
den sonra Açık Deniz Karakol Gemisi (ADKG) Pro-
jesinde bağımsız radar olarak, GÖKDENİZ YHSS
için de sistemin parçası olacak şekilde üretim ve
teslimatlara devam edilmektedir.
2021 yılında imzalanan sözleşme kapsamın-
da inşa edilen 2 adet Açık Deniz Karakol Gemisi
(ADKG) Projesi kapsamında ASELSAN tarafından
ilk defa üretilen 76 mm MKE Top Atış Kontrol Sis-
temi ve AKR-D Atış Kontrol Radarı da kullanılmak-
tadır. 1.8 m çaplı X-Bant Uydu Muhabere Sistemi
ve MİTOS WECDIS Sistemi 2021 yılı itibariyle ilk
defa TVEG gemisiyle envantere girmiştir.

DİMDEG DERYA
 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6 051

Bugün itibarıyla, gerçekleştirilen çok sayıda savaş

gemisi projesi kapsamında kazanılan tecrübeler
sayesinde ASELSAN, artık sadece sistem sağlayı-
cı rolünde değil, platformun Savaş/Görev Sistemi
tasarımının oluşturulması, görev etkinlik/tehdit
analizinin yapılması, Savaş/Görev Sistemi bile-
şenlerinin (silah, sensör, haberleşme gibi) seçimi,
platformun bekası ve EMI/EMC analiz ve uygula-
maları ile iz yönetimi ile ilgili analizlerin yapılma-
sı, yerleşim tasarımı ve sistemlerin savaş/görev
yönetim sistemleri entegrasyonu konularında
Türk ve dünya bahriyelerine sağladığı çözümler ile
AKR-D kritik uzmanlığa sahip olmuştur. Bu uzmanlık so-
nucunda ASELSAN artık Savaş/Görev Sistemi Ana
Entegratörü olarak da anılmaktadır.

1980’li yıllarda askeri tersanelerimizde inşa edi-

len savaş gemilerinde nerdeyse mevcut olma-
yan yerli sistemler, bugün Cumhuriyetimizin
100’üncü yılında teslimi planlanan İ-Sınıfı Fırka-
teyn Projesine baktığımızda, özellikle savaş sis-
temlerinin neredeyse tamamına yakınının başta
ASELSAN sistemleri olmak üzere yerli/milli oldu-
ğu görülmektedir.

ADKG

(MİLGEM-5 Sistemler)
 052 TA R İ H Ç E
İ-Sınıfı Fırkateyn Projesinde, şu ASELSAN ürünleri
sağlanmaktadır:
MİLGEM-5
SİLAH SİSTEMLERİ:
1) 76mm Top Atış Kontrol Sistemi (TAKS)
2) 76mm Top Acil Kontrol Ünitesi (TAKÜ)
3) GÖKDENİZ Yakın Hava Savunma Sistemi
4) HİSAR Hava Savunma Atış
Kontrol Sistemi
5) 25mm STOP Sistemi
6) Torpido Kovan Sistemi
7) Atmaca Atış Kontrol Sistemi
ELEKTRONİK HARP SİSTEMLERİ
8) EH Suit Merkezi Yönetim Sistemi (MYS)
9) Elektronik Destek Sistemi (ED)
10) Elektronik Taarruz Sistemi (ET)
11) Çaf/Dekoy Atım Sistemi
RADAR SİSTEMLERİ
12) AKREP Atış Kontrol Radarı
13) ALPER LPI Radar
14) CENK 3 Boyutlu Arama Radarı
15) Aydınlatma Radarı
16) Seyir Radarı
ELEKTRO-OPTİK SİSTEMLERİ
17) Denizgözü AHTAPOT Elektro-Optik Keşif
Gözetleme Sistemi
18) PİRİ-100 Kızılötesi Arama ve Takip Sistemi
19) LİAS-200D Lazer İkaz Sistemi
SU ALTI SİSTEMLERİ
20) FERSAH Sonar Sistemi
21) HIZIR Torpido Karşı Tedbir Sistemi
22) Oşinografik Çevresel Şartlar
Ölçüm Birimleri
23) KULAÇ İskandil Sistemi
HABERLEŞME SİSTEMLERİ
24) Ku-bant Uydu Muhabere Sistemi
25) X- bant Uydu Muhabere Sistemi
26) IFF Kısa/Orta Menzilli Sorgulayıcı Sistemi
27) Veri Bağı
28) Kripto Dizin Üreteci
29) Alarm Anons Sistemi
30) Gemi Telefon Sistemi
31) Eğitim Eğlence Sistemi
32) Muhabere Kontrol Sistemi
33) Telsiz Sistemi
34) Anten Sistemi
35) Inmarsat Sistemi
36) Küresel Denizcilik Tehlike ve Güvenlik
(GMDSS) sistemi
37) Ses Kayıt Sistemi
38) El Telsizleri
SEYİR YARDIMCILARI VE DİĞER SİSTEMLER
39) ANS-510D Cayro
40) DEMES Deniz Meteorolojik Sistemi
41) Askeri GPS -Mevki
Konumlandırma Sistemi
42) Sivil GPS --Mevki Konumlandırma Sistemi
43) WAİS Harp Otomatik Tanıma Sistemi
44) Parakete
45) Manyetik Pusula
46) Güç Dağıtım Birimleri
47) EMI/EMC Analiz ve Testleri
Tekrar vurgulamak gerekise, İ-Sınıfı Fırkateyn Pro-
jesi kapsamında bir savaş gemisinde temel olarak
bulunması gereken savaş sistemleri ve muhabe-
re sistemleriyle ilgili olarak neredeyse tüm alan-
larda ASELSAN’ın geliştirdiği ürünler dikkat çek-
mektedir. Bu proje kapsamında ASELSAN’ın su
üstü paltformları için geliştirilen en uzun menzilli
radarı olan ilk CENK 3 Boyutlu Arama Radarı, ilk
ALPER-P LPI Radarı, ilk AYR Aydınlatma Radarı ve
ilk Torpido Kovan Sistemi ve Gökdeniz Yakın Alan
Hava Savunma Sistemi ilk yurt içi entegrasyonları
da gerçekleştirilmiştir.
ASELSAN, kendisine verilen misyon kapsamında,
Türk Deniz Kuvvetlerimiz için olduğu gibi dost ve
müttefik ülkelerin su üstü platformlarının ihtiyaç-
larını karşılamak için de çalışmalarını sürdürmek-
tedir. Bu kapsamda tek kalemde en büyük ihracat
projesi olan Pakistan-MİLGEM Projesi kapsamın-
da ilk 76 mm Super Rapid TAKS geliştirilmiştir.
 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6
PN-MİLGEM
Türkiye’nin ilk savaş gemisi ihracat projesi olma
özelliğini de içeren Türkmenistan için 5 ayrı sözleş-
me imzalanmış, aynı zamanda ilk GÖKDENİZ Yakın
Hava Savunma Sistemi ihracatı da Türkmenistan
Korvet Projesi kapsamında gerçekleştirilmiştir.
Buraya kadar, suüstü platformları savaş ve
görev sistemleriyle ilgili olarak çok kısa sayıla-
bilecek bir süreçte ASELSAN’ımızın kat ettiği
mesafeden, hayata geçirdiği ve geçirmek üzere
aralıksız olarak çalışmalara devam ettiği birbi-
rinden başarılı çok sayıda projeden bahsettik.
Bundan sonraki yol haritamızı belirlerken, ön-
celikli olarak Deniz Kuvvetleri Komutanlığımı-
zın ihtiyaçları olmak üzere mevcut sistem-
TF-2000
053
TORPİDO KOVAN
GÖKDENİZ YHSS; hedef tipine uygun olarak hem
ASELSAN tarafından geliştirilen 35 mm Parçacıklı
Mühimmat (ATOM) hem de klasik tahrip (HEI) mü-
himmatı ile birlikte kullanılabilmektedir.
Türkmenistan Korvet
lerimizi geliştirmenin yanında yeni teknolojiler
üretmeye de odaklanacağız. Bu kapsamda ya-
kın dönemde tedarik faaliyetlerine başlanması
beklenen TF-2000 Hava Savunma Harbi Muh-
ribinin ihtiyaç duyduğu multi-statik sonar süiti
gibi yeni nesil sistemlerin olabildiğince yerli ve
milli olarak üretilmesi prensibiyle
çalışmalarımıza hız kesmeden
devam edeceğiz.
054 TA R İ H Ç E
ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6 055
 058 PROJELER
Çok Maksatlı Amfibi Gemi ANADOLU, bir amfibi ta-
bur ile gerekli muharebe ve destek araçlarını ana
üs desteği olmadan kriz bölgelerine taşıyabilecek,
havuzunda taşıyacağı çıkarma araçları ile çıkar-
ma operasyonlarına katılabilecek, helikopter ve
insansız hava araçlarıyla gece ve gündüz operas-
yon yapılabilmesine olanak sağlayacak yetenek-
lere sahiptir.
ANADOLU; ameliyathane, röntgen cihazları, diş
tedavi üniteleri ile yoğun bakım ve enfeksiyon
odaları dahil en az 30 yatak kapasitesine sahip
revir/hastaneye sahip olacak ve insani yardım
operasyonlarında Hastane Gemisi olarak görev
yapabilecektir.
Tam yüklü deplasmanı 27.436 ton olan ve 232
metre gemi boyuna sahip Çok Maksatlı Amfibi
Gemi ANADOLU, Silahlı Kuvvetlerimizin envante-
rinde yer alan en büyük deniz platformu ve amiral
gemisidir.
Türkiye’nin amfibi hücum gemisi (İng. LHD, Lan-
ding Helicopter Dock) sınıfına dahil olan ilk askeri
gemisi olan TCG ANADOLU, ana yüklenici SEDEF
Tersanesince inşa edilmiş ve İspanyol Kraliyet
Deniz Kuvvetleri tarafından kullanılan Juan Car-
los-I ile Avustralya Kraliyet Deniz Kuvvetleri (RAN)
hizmetine giren Canberra Sınıfı özgün tasarımlı
LHD’ler örnek alınarak İspanyol tasarımcı Navan-
tia tarafından tasarlanmıştır. TCG ANADOLU’da yer
alan savaş sistemlerinin tasarımı ve entegrasyo-
nu ASELSAN-HAVELSAN İş Ortaklığı tarafından
yapılmıştır.
TCG ANADOLU, 12° eğime sahip uçuş rampası
(İng. ski jump) sayesinde üzerinden savaş uçak-
larının ve İnsansız Hava Araçlarının (İHA) kalkışını
kolaylaştıracak ve bu sayede helikopterler dışında
uçakların kullanımına da uygun olacaktır. Kısa kal-
kış ve dikey iniş (İng. STOVL, Short Take-Off Verti-
cal Landing) özelliğine sahip olan F-35B veya AV-
8B Harrier gibi savaş uçakları LHD’ye iniş ve kalkış
yapabilmektedir.
ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6 059

Gemi içerisindeki dört LCM kapasiteli havuz sa-

yesinde her bir LCM ile bir tank taşınarak çıkarma
harekatı icra edilebilmektedir. Araç güvertele-
rinde; 13 adet tank, 27 adet zırhlı amfibi hücum
aracı-ZAHA, 6 adet zırhlı personel taşıyıcı-ZPT, 33
adet muhtelif araç, 15 adet römork olmak üzere
toplam 94 adet araç taşıyabilecektir. Uçuş gü-
vertesinde toplam 10 helikopter veya 50 SİHA
konuşlandırılabilecek, konfigürasyona göre bu
sayı 100'e kadar çıkabilecektir. Gemide, tam te-
şekküllü hastane imkânı ve 2 adet ameliyathane
olacaktır.

Ayrıca BAYKAR Teknoloji tarafın-

dan milli ve özgün olarak geliştiri-
len Bayraktar TB3 S/İHA'nın (Si-
lahlı İHA) TCG ANADOLU’ya iniş
ve kalkış yapabilmesine olanak
tanıyacak tasarım ve uydu
muhaberesi için altyapı ça-
lışmaları tüm hızıyla devam
etmektedir. Çalışmalar
tamamlandığında TCG
ANADOLU, İHA ve S/
İHA’ların konuşlanabil-
me konseptine sahip
ilk askeri gemi olma
özelliği taşıyacaktır.

TC G A N A D O LU,
üzerine konuş-
landırılacak si-
lahlı insansız
hava araçlarıy-
la (SİHA) Türk
donanması için
önemli bir güç
çarpanı olacaktır.
 060 PROJELER

TCG ANADOLU’NUN TEKNİK ÖZELLİKLER ASELSAN’IN İLK’LERİ VE EN’LERİ…

• Uzunluk: 232 m LHD Projesi, ASELSAN açısından birçok ilkleri ve

• Uçuş güvertesi uzunluğu: 202 m
• Genişlik: 32 m
• Azami Surat: 21 knot
• Sürekli Ekonomik Sürat: 16 knot
enleri içerisinde barındırmaktadır. TCG ANADOLU,
13.000 ton çelik kullanım, 1.300 km civarı kablo,
100.000 nüfuslu bir ilçeyi besleyebilecek elektrik
altyapısı, ASELSAN’ımızın yaklaşık 6.000 alt bi-
rim ve 4.500 kablo ihtiva eden 36 savaş sistemi
entegrasyonu gibi özellikleriyle şimdiye kadar en
geniş konfigürasyona sahip gemi olma özelliği ta-
şımaktadır.

• Menzil: 9.000 nm Savaş sistemlerimizin LHD’ye entegrasyonun-

da girdi teşkil edecek çeşitli analizler ilk defa bu
• Seyir Süresi: 30 gün (lojistik kapsamda ve bu boyutta icra edilmiştir. Tama-
destek almadan) men ASELSAN’ın kendi imkânları ile NAVANTIA
tarafından sağlanan 2 boyutlu genel dizayn re-
TARİHÇE
simlerinden 3 boyutlu gemi modeli türetilmiştir.
Savaş sistemleri, güverte altı ve üstü, fiziksel ve
29 Temmuz 2015 tarihinde Sedef Tersanesi ile
fonksiyonel entegrasyon, gemi izi ve etkileşimsel
ASELSAN-HAVELSAN İş Ortaklığı arasında “Ha-
entegrasyon, silah/sensör yerleşim tasarımı gibi
vuzlu Çıkarma Gemisi Projesi Alt Yüklenici Söz-
tasarım ve analiz çalışmaları bu model referans
leşmesi” imzalanmıştır. Sözleşmenin imzalan-
alınarak yapılmıştır. Çalışmanın kapsamına verile-
masının ardından geminin sahip olacağı nihai
bilecek en güzel örnek 31 adet muhabere anteni
konfigürasyonun belirlenmesi için yürütülen gö-
ve 44 adet sensör ve silahın birbirleriyle elekt-
rüşmelerde Deniz Kuvvetleri Komutanlığının ilave
riksel ve mekanik etkileşimine mahal vermeden
talepleri doğrultusunda gemide F-35B uçaklarını
başarıyla gemiye entegre edilmesidir. Aşağıdaki
konuşlandırabilmek için bazı değişiklikler yapıl-
tabloda da LHD Projesinde yapılan savaş sistemi
mıştır. Ayrıca 12° eğime sahip uçuş rampasının
tasarım çalışmalarına dahil olan ihtisas alanları
daha önce 35 tona kadar iniş/kalkış ağırlığına
görülebilir.
sahip orta ve ağır sınıf helikopterler ile tilt-rotor-
lu (MV-22) hava araçları ve İHA’ların iniş/kalkışına
uygun olacak şekilde güncellenen ve üzerinde 6
spot (iniş/kalkış noktası) bulunacak uçuş güver-
tesinin baş tarafında yer alması kesinleşmiştir.
Bu değişikliklerden sonra projenin adı Çok Mak-
satlı Amfibi Hücum Gemisi (LHD) olarak revize
edilmiştir.
 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6
Bahriyemizin amiral gemisi olan TCG ANADOLU’da
ilk kez bu projede envantere giren Elektronik Taar-
ruz (ET), Elektronik Destek (ED), Elektronik Harp
Süiti, IP Tabanlı Muhabere Kontrol ve Anahtar-
lama, Uçuş Faaliyetleri Haberleşme (WIFCOM),
HAVELSAN’ın geliştirdiği GENESIS ADVENT Savaş
Yönetim Sistemi’ne tam entegre 25 mm Stabilize
Top Sistemi (STOP), 1.0 m Anten Sistemli Ku-Bant
Uydu Muhabere Sistemi ve UHF Uydu Muhabere
Sistemi, elektronik harita tabanlı Sayısal İz Masa-
sı, Kızılötesi Arama ve Takip sistemlerimiz kullanı-
cıdan tam not aldı.
İlk defa LHD’ye entegre edilen sistemlerden kısa-
ca bahsedelim.
• Deniz Elektronik Harp (EH) Süiti: RF, KÖ ve
Lazer bantlarda yer alan tehditlerin kendi
alıcıları, gemi üzerindeki diğer alıcılar ve
kendisine Taktik Data Link ağı vasıtasıy-
la farklı platformlardan bildirilen veriler ile
tespit ve teşhis ederek operatöre sunulma-
sından sorumludur. İlgili tehditlerin CHAFF
Dekoy Atımı, KÖ Dekoy Atımı ve Elektronik
Taarruz gibi fonksiyonel imha teknikleriyle
bertaraf edilmesini sağlar. Merkezi Yöne-
tim, ED, ET ve Dekoy Atım Sistemleri’nden
oluşmaktadır.
061
Tablo.1 – LHD Savaş Sistemi Tasarım Çalışmaları
• PİRİ Kızılötesi Arama ve Takip Sistemi
(PİRİ-100): Yüksek performanslı Kızılötesi
(IR) hedef arama ve takip yeteneği saye-
sinde hava ve deniz araçları ile IR güdümlü
füzelerin tespiti, takibi ve sınıflandırılma-
sını sağlar.
• STOP-2: Deniz platformları için üretilmiş,
25 mm uzaktan kumandalı stabilize top
sistemi olan STOP’un hareketli Hassas
Stabilize Yönlendirici (HSY) ile geliştirilmiş
halidir. STOP-2’yi STOP’tan ayıran en büyük
özellik; termal kamera, gündüz kamerası ve
lazer mesafe ölçüm cihazını içerisinde ba-
rındıran elektro-optik sistemin taretin irtifa
ve yanca hareketlerinden bağımsız olarak
yönlendirilebiliyor olmasıdır. Ayrıca ilk defa
bir deniz platform projesinde Savaş Yöne-
tim Sistemine (SYS) tam entegre edilen
silah sistemimizin tüm yetkinlik ve kabili-
yetleri SYS üzerinden kullanılabilmektedir.
 062 PROJELER

• X-Bant Uydu Muhabere Sistemi: İlk kez

LHD’de kullanılan, ASELSAN’ımızın yerli ve
milli imkanlarla geliştirdiği 1.8m reflek-
tör çapındaki antene sahip X-Bant
Uydu Muhabere Sistemi,
X-Bant frekans aralığında
ses ve veri muhabere ih-
tiyacını ana ve yedek uydu
kontrol merkezlerine ileterek
geminin TSK ağı dahil tüm ha-
berleşme ağlarına bağlanma-
sını sağlar.

• Yeni Nesil Entegre Muhabere Sistemi:

Entegre Muhabere Sisteminin alt sis-
temlerinden Internet Protocol (IP) tabanlı
Muhabere Kontrol ve Anahtarlama Sistemi,
Milli Uzun Menzil Dost-Düşman Tanıma (IFF)
Sistemi, Geniş Bant Anten Sistemi ve Uçuş
Faaliyetleri Haberleşme Sistemi (WIFCOM)
ASELSAN’ımızın bahriyemize LHD ile kazan-
dırdığı yeniliklerden bazılarıdır.

2018’den bu yana ASELSAN’ımız sevkiyat, kablo

serim ve sonlandırma, montaj, entegrasyon, dev-
reye alma ve kabul faaliyetlerinde günlük 100’e
varan personel ile tersanede ve gemide görevini
başarıyla yürütmüştür. Göz bebeğimiz TCG ANA-
DOLU’nun Deniz Kuvvetleri Komutanlığı envan-
terine katılımı öncesindeki son aşama olan deniz
kabul testleri 5 ay gibi rekor sayılabilecek bir süre-
de tamamlanmıştır.

TCG ANADOLU… Pruvan neta, denizlerin sakin,

rüzgârın kolayına olsun.
ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6 063
064 PROJELER
ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6 065
 066 PROJELER

Milli savunma sanayiinin gözbebeği MİLGEM Pro-

jesi, tüm hızıyla devam ediyor. 1996 yılında kıvıl-
cımı atılan bu proje, halen deniz sahasındaki tüm
ürün geliştirme, sistem entegrasyonu ve platform
dizaynı projelerimizde ekiplerimize ışık olurken,
onların önünü aydınlanmakta ve geleceğe gü-
venle bakmamızı sağlamaktadır. Gelecekte Türk
savunma sanayiinin başarı hikayesi yazıldığında
ilk sayfalarda MİLGEM Projesinin olma ihtimali
çok yüksektir. MİLGEM Projesi, sadece bir savaş
gemisinin dizayn ve inşasını değil, gemiyle bir-
likte güdümlü mermilerden faz dizili radarlara en
kompleks akustik sistemlerden çeşitli elektro-op-
tik sistemlere, elektronik harp ve haberleşme sis-
temlerinden, seyir ve savaş yönetim sistemlerine
kadar onlarca başlıkta sayısız projenin eşgüdüm
halinde yürütülmesini kapsamaktadır. MİLGEM
Projesinin dünya ölçeğindeki başarı hikayesi ile
ASELSAN’ın uluslararası düzlemde yükselmesinin
hikayesi de paralel gitmektedir.

Türk savunma sanayiindeki dönüşümün mihenk

taşlarından biri olan MİLGEM Projesi’nin önemini
ve günümüzdeki etkisini anlamak için savunma
sanayiimizin tarihsel gelişim sürecinin de ince-
lenmesi gerekmektedir. Cumhuriyetin ilk yıllarındaki
endüstriyel alanda altyapı eksikliği dolayısıyla ne-
redeyse sıfırdan başlatılan ve 1930’lu yıllarda ivme
kazanan ayağa kalkma çabaları, İkinci Dünya sa-
vaşı akabindeki soğuk savaş döneminde ABD’den
hibe yoluyla çok sayıda silah, araç ve gerecin temin
edilmesi nedeniyle olumsuz etkilendi. Türkiye’nin
1952’de NATO’ya girmesi modernizasyon ve kabi-
liyet artışı, eğitim, doktrin, idame ve lojistik anlayış
anlamında gelişmelere yol açmış olsa da savunma
sanayiinin kurulumu yönünde atılmış adımların ke-
silmesi ve elde edilen kazanımların terk edilmesini
de beraberinde getirmiştir. Ulusal savunma sana-
yiinin varlığının ne kadar hayati bir önem taşıdığı-
nın ortaya çıkması çok uzun sürmedi. 1964 yılında
Kıbrıs’ta yaşanan olaylar ve adadaki Türk toplumuna
Rumlar tarafından yöneltilen terör eylemleri dolayı-
sıyla Türkiye’nin garantör ülke sıfatı ile Kıbrıs’a askeri
bir müdahale hazırlığı içinde olduğu dönemde, çok
sert ve kaba bir üslupla yazılmış “Johnson mektu-
bu” olarak bilinen açıklama ile Türkiye’nin Kıbrıs’a
tek taraflı müdahalesi önlenmiştir. Bu mektup-
la, olası bir savaş durumunda Sovyetler Birliği'nin
de Türkiye'ye müdahale ihtimalinin doğacağı ve
ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6 067
 068 PROJELER
NATO'nun böyle bir durumda Türkiye'yi savun-
ma konusunda isteksiz olacağı ima edilmiş ve
ABD'nin Türkiye'ye sağladığı askeri malzemenin
bu müdahalede kullanılmasına izin verilmeyece-
ği belirtilmiştir. Bu mektup ulusal çıkarlarımız için
milli savunma sanayiine yönelik üretim ve geliş-
tirme faaliyetlerinin temellerinin atılması için bir
vesile olmuştur.
Bu dönemde Kıbrıs’a yapılacak potansiyel bir mü-
dahale de göz önünde bulundurularak olası bir sa-
vaş durumunda kullanılacak bir savaş gemisinin
milli imkânlarla tasarımı ve üretimi konusunda
modern donanmamızın ilk çalışmaları başlamıştır.
1967 yılında Türk mühendis ve işçilerinin, Ameri-
kan yapımı bir muhribi referans alarak tasarladık-
ları TCG BERK, Gölcük Tersanesinde kızağa kon-
muş, üretim çalışmaları 1969 yılında başlamış,
1971 yılında denize indirilerek aynı yıl donanmaya
teslim edilmiştir. 95 metre uzunluğunda, 1950
ton ağırlığındaki bu savaş gemimizde, ilham alı-
nan gemiden farklı olarak bir helikopter pisti de
vardı. 1974 yılındaki Kıbrıs Barış Harekâtında da
etkili bir şekilde kullanılan TCG BERK ile 1975’te
hizmete giren kardeşi TCG PEYK, savaş gemisi in-
şası anlamında ulusal sanayimize önemli bir yete-
nek ve tecrübe kazandırmıştır.
1974 Kıbrıs Barış Harekâtına kadar araç gerecinin
neredeyse tamamı ABD menşeili olan TSK, özel-
likle 1975’te ABD yönetimi tarafından uygulanan
silah ambargosu sonrasında ciddi boyutlarda ye-
dek parça ve lojistik destek sıkıntısıyla karşı karşı-
ya kaldı. Bu nedenle TSK’nın harbe hazırlık seviyesi
önemli oranda düştü. Süreçte yaşanan sıkıntılar,
ulusal savunma sanayiine yönelik algıyı pekiştire-
rek aynı yıl ASELSAN’ın kuruluşuna da vesile oldu.
Bu dönem; savunma sanayii kuruluşlarımızın ku-
rulduğu 1987’de silahlı kuvvetleri güçlendirme va-
kıflarının birleştirilerek ulusal savunma sanayiinin
güçlü temellere oturtulduğu önemli bir dönemdir.
Aynı dönemde Deniz Kuvvetleri Komutanlığımız
bünyesindeki tersaneler de ivme kazanmış, muhte-
lif modernizasyon projeleri gerçekleştirilerek, Deniz
Kuvvetlerinin harp silah ve araçlarında tek kayna-
ğa bağlı kalmama hedefine yönelik önemli adımlar
atılmıştır. Gölcük Tersanesinde 1980 yılında inşa
edilen 1000 tonluk Alman tasarımı Ay Sınıfı deni-
zaltı, Gölcük ve Taşkızak tersanelerinde inşa edilen
hücumbotlar ve Gölcük’te 1988 yılında hizmete gi-
ren yine Alman tasarımlı ilk modern firkateynimiz
TCG FATİH ile gemi inşa süreçleri ve savaş gemisi
dizaynı konusunda ulusal sanayimiz önemli geliş-
meler kaydetmiştir. Bir taraftan da savunma sana-
yinin gelişimindeki en önemli unsur olan yetişmiş
insan gücü de Deniz Kuvvetlerimiz tarafından göz
ardı edilmemiştir. MİLGEM’in temellerini atan ve ile-
ride MİLGEM Proje Ofisinde hizmet verecek mühen-
dis subay kadrosu da oluşturulmaya başlanmıştır.
 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6
1990’lı yılların ortalarına geldiğimizde, henüz
1974’te kaybettiğimiz TCG KOCATEPE’nin hatı-
ralardaki izleri silinmemişken, 1992 yılında kaza
olarak nitelenen TCG MUAVENET’in vurulması ve
1996 yılında yaşanan Kardak krizindeki gelişme-
lerle birlikte MİLGEM Projesi artık zihinlerde oluş-
maya başlamış, tasarımı konusunda çalışmalar
başlatılmıştı. Bütçe sorunları ve türlü sıkıntılarla
boğuşulan bu dönemde ulusal savunma sanayii
ürün gamını genişletiyordu. Henüz tüm gemi en-
tegrasyonu seviyesinde olmasa da haberleşme
sistemleri, elektro optik ve cayro modernizas-
yonları gibi tekil projelerle çalışmalar devam edi-
yordu. ASELSAN tarafında bu gelişmeler olurken
Deniz Kuvvetleri, günümüzdeki deniz savaş yöne-
tim sistemi yazılımlarının temelini bu dönemde
atıyordu. Tekne dizaynı konusundaki çalışmalar
ise Deniz Kuvvetleri personeli ile birlikte İTÜ Gemi
İnşaatı ve Deniz Bilimleri Fakültesi tarafından yü-
rütülüyordu. Ancak gerek bütçe sorunları gerekse
de yerel sanayii'nin hazırlık durumunun ikna edici
seviyede olmaması dolayısıyla 2000’li yılların ba-
şına kadar projede ilerleme kaydedilemedi.
Mayıs 2004’e gelindiğinde, Savunma Sanayii
Müsteşarlığı ve rahmetle andığımız zamanın De-
niz Kuvvetleri Komutanı Oramiral Özden Örnek’in
itici gücüyle MİLGEM Projesinin başlatılması ka-
rarı alındı. Savunma Sanayii Müsteşarlığı ve Deniz
Kuvvetleri Komutanlığı’nın iş birliği ile düşük radar
kesit alanlı, denizaltı savunma harbi ve karakol gö-
revlerini icra edebilecek modern ve milli bir savaş
069
gemisinin inşası hedefi ile birlikte yerli gemi inşa
sanayii ve yerel tedarik zincirinin kurulması da
amaçlanmıştır. Kritik birçok teknolojinin bu prog-
ram kapsamında Ar-Ge faaliyetleri ile geliştirilme-
si, ana ve alt sistemlerin yerlileştirilmesi, projenin
başından beri ön planda tutulmuştur. Yine 2004
yılında İstanbul Tersanesi Komutanlığı’nda, gemi
inşa, gemi makineleri, elektrik, lojistik ve savaş sis-
temi alanlarında uzman, çoğu yurtdışında yüksek
lisans ve doktora yapmış mühendis subaylar ve
uzman kullanıcı personelin atanmasıyla MİLGEM
Proje Ofisinin kurulması sürecinin ivmelenmesi
sağlanmıştır. Projedeki önemli kilometre taşların-
dan biri olan ilk gemi TCG HEYBELİADA’nın kaynak
töreni, 26 Temmuz 2005’te gerçekleştirilmiştir.
Türkiye'nin coğrafi konumu, deniz alanında birçok
zorlu görevin bir arada yapılmasını gerektirmek-
tedir. Boğazların güvenliği ve Doğu Akdeniz üze-
rinden deniz yollarına erişim, mal ve enerji ticareti
açısından kritik öneme sahiptir. Enerjiye bağımlı
bir ülke olarak Türkiye'nin ekonomik faaliyetle-
ri, çevredeki deniz yollarının güvenliğine dayan-
maktadır. Soğuk Savaşın sona ermesinden son-
ra, dünyanın birçok büyük donanması daha önce
odaklanılmamış yeni görevleri karşılarında buldu.
Bunlar arasında arama kurtarma, kaçakçılık önle-
me, uyuşturucu kaçakçılığı ve yasadışı göçe karşı
operasyonları destekleme gibi görevler de vardı.
Soğuk Savaş sonrası dönemin bir diğer önemli te-
ması denizaltının yükselişidir: İtki ve sensör tek-
nolojilerindeki ilerlemeler denizaltıları eskisinden
 070 PROJELER
daha da ölümcül hale getirdi. Havadan Bağımsız
Tahrik (AIP) teknolojisi, denizaltıların daha önce
mümkün olmayan çok daha uzun sürelerde su
altında çalışmasını sağladı. Aktif ve pasif sonar
sistemleri hassasiyet açısından daha keskin hale
geldi. Sonuç olarak, daha fazla donanmaya ve
rakibin deniz ve deniz çıkarlarını doğrudan teh-
dit etme yeteneğine sahip gelişmiş denizaltılara
sahip hale geldi. Uzun süren batık operasyon dö-
nemleri, barış zamanında stratejik istihbarat top-
lama kapasitesinde keskin bir artış anlamına da
geliyordu. Bu faktörler, denizaltı savunma harbi
(ASW) yeteneklerine daha fazla vurgu yapılmasını
sağladı. Tüm bu ihtiyaçlar göz önünde bulunduru-
larak genişleyebilir bir mimari de gözetilerek MİL-
GEM’in özellikle Ege’de kullanılacak bir Denizaltı
Savunma Harbi, Keşif ve Karakol Korveti olarak
birçok ana ve tali görevi yerine getirmesi gere-
kiyordu. Tasarımının başlarında 1000 ton olarak
düşünülen gemi, proje sonlandığında 2300 tonu
aşan hafif bir firkateyn olacaktı.
Bir taraftan MİLGEM tasarımı ilerliyor ve tek-
ne dizayn çalışmaları sürüyordu. Diğer taraftan
platform inşa, donatım ve ana tahrik sistemi söz-
leşmeleri imzalanıp, bir geminin savaş gemisi ol-
masını sağlayacak savaş sistemlerine yönelik ça-
lışmalar da paralelinde devam ediyordu. En kritik
bileşenler olan savaş sistemlerine yönelik konfi-
gürasyon çalışmaları ve gereksinim analizleri, De-
niz Kuvvetleri Komutanlığı ve sonradan iş ortağı
olarak MİLGEM savaş sistemleri dizayn, tedarik,
üretim ve entegrasyonunu üstlenecek ASELSAN
ve HAVELSAN tarafından beraber yürütülüyordu.
2007 yılına kadar devam eden çalışmalar sonra-
sında 1300 sayfayı aşkın sözleşme maddesi ve
gereksinimi kapsayan MİLGEM Savaş Sistemleri
Tedariki Sözleşmesi, 23 Mayıs 2007’de imzalandı-
ğında artık yeni bir dönem başlamıştı. 2000’li yıl-
lardan sonra tekil sistem tasarımlarına ilişkin pro-
jelerden ziyade, ateş destek otomasyon ve hava
erken ikaz komuta kontrol sistemleri gibi çok bü-
yük çaplı entegrasyon projelerini yürütmeye baş-
layan ASELSAN, deniz savaş sistemleri alanında da
kurumsal yapılanmasını tamamlamıştı. ASELSAN;
artık çeşitli radar, elektro-optik, akustik, elektronik
harp, haberleşme, silah, atış kontrol ve seyir sis-
temleri gibi kırktan fazla alt sistemden oluşan bir
sistemler sisteminin tasarım ve entegrasyonuna
başlamıştı. Böylece geliştirme projeleriyle birlikte
ana projeye bağlı ona yakın alt proje sayesinde,
ASELSAN’ın ve deniz alanındaki milli savunma
sanayi yapılanmasının neredeyse tamamı ile sıkı
bağlar kurulmuştur. Günümüzdeki projelerde hâlâ
kullanılan temel savaş sistemi tasarımı ve dokü-
mantasyonunun temelleri bu dönemde atılmıştır.
MİLGEM’in ikinci gemisinin 2009 yılında sözleş-
meye dahil edilmesinin ardından, ilk gemi TCG
HEYBELİADA, hedeflendiği şekilde 27 Eylül 2011
tarihinde hizmete girmişti. Bundan tam iki yıl son-
ra, 27 Eylül 2013’te ikinci gemi TCG BÜYÜKADA da
hedeflendiği tarihte hizmete girerek projenin ilk
ayağı başarıyla tamamlanmıştı. Gemilerin görev-
lerindeki başarıları, bayrak gösterme ve tanıtım
çalışmaları sonucu, yabancı donanmaların da dik-
katini çeker hale gelmişti. Çok deneyimli ülkelerin
yürüttüğü benzer projelerin yaşadığı gecikmeler
ve potansiyel müttefik ülkelerin kendi yerel alt-
yapılarının ve dizayn yeteneklerinin geliştirilebile-
ceği bir model imkânı dolayısıyla birçok ülke için
teklif hazırlanması ile tanıtım çalışmaları da bu
dönem sonrasına denk gelmiştir. Aynı dönemde
 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6
birinci gemideki halihazırda milli olan sistemlerin
yetenekleri artırılırken, birçok yabancı savaş sis-
teminin milli imkânlarla daha yenilikçi ve modern
alternatifleri ASELSAN tarafından geliştirilmiştir.
Örneğin; ilk gemideki yabancı menşeli sistemler-
den 3 Boyutlu Arama Radarı, Satıhtan Satıha Gü-
dümlü Mermi, Atış Kontrol Radarı, Torpido Karıştır-
ma Aldatma Sistemi, Uzun Menzilli IFF Sorgulayıcı
ve Cevaplayıcı, Torpido Kovanları, HF ve Uydu Ha-
berleşme Sistemleri, Yakın Hava Savunma Siste-
mi, İskandil ve WECDIS gibi sistemler milli olarak
tasarlanarak üretilmiş ve kalifiye edilmiştir. Buna
ilave olarak Çok Amaçlı Faz Dizili Radar, Düşük
Frekans Aktif Sonar, Elektronik Taarruz Sistemleri,
Hava Savunma Füze Sistemleri, Kızıl Ötesi Arama
ve Takip Sistemleri gibi milli tasarıma sahip yeni
sistemler de envantere kazandırılmıştır.
2014 yılında ana sözleşmenin genişletilmesiy-
le MİLGEM’in üçüncü ve dördüncü gemileri, mil-
lilik oranı artırılarak tasarlanmaya ve üretilmeye
başlandı. Başarı hikayesi bu gemilerde de devam
ederek, hedeflenen teslim tarihlerinden bile önce
2018 ve 2019 yıllarında hizmete alındı. Sekiz adet
yapılması hedeflenen Ada Sınıfı MİLGEM korvetle-
ri, 2017 yılında Deniz Kuvvetlerinin ihtiyacı doğ-
rultusunda, son dört gemide boy ve tonajı artırıla-
rak fırkateynliğe terfi ettirilmiş, tamamı milli hava
savunma füze sistemleri ile geliştirilmiş elektro-
071
nik harp, sonar, elektro optik ve radar yetenekle-
riyle donatılmaya başlanmıştır. MİLGEM’in beşinci
gemisi İstanbul (F-515) ve MİLGEM’in altıncı, ye-
dinci, sekizinci gemilerinde belirtilen donanımlar
yerli ve milli olarak sağlanmaktadır.
MİLGEM tasarımı da sadece ADA Sınıfı korvet ve
geliştirilmiş İ-Sınıfı firkateynlerimize değil başka
savaş gemilerimize de referans olmuştur. ADA
Sınıfı korvet platformu üzerine inşa edilen ve 14
Ocak 2022’de hizmete giren TCG UFUK ile halen
inşası devam eden Açık Deniz Karakol Gemileri-
miz aynı tasarımı referans alırken, ihtiyaca göre
farklı sistemlerle donatılmaktadır.
MİLGEM Projesi ile elde edilen kazanımlar, 5 Tem-
muz 2018’da imzalanan ve o tarih itibarıyla tek
kalemdeki en büyük savunma sanayi ihracatımız
olan dört gemilik Pakistan MİLGEM sözleşmesi ile
taçlanmıştır. Böylece geçtiğimiz yıllardaki çalış-
maların meyveleri toplanmaya başlamıştır. Bu ül-
kelerle yapılan iş birliği programları çerçevesinde
farklı silah ve elektronik sistemlerinin de enteg-
rasyonuna imkân sağlayan özgün tasarım ürünü
ve tüm bileşenleriyle adını hak eden MİLGEM Pro-
jesi, daha uzun yıllar göğsümüzü kabartmaya ve
yeni kuşaklara ilham olmaya devam edecektir.
072 PROJELER
ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6 073
 074 PROJELER

Barbaros sınıfı fırkateynler, Alman Blohm+Voss

Tersanesinin tasarladığı ve dünyada birçok ülke
bahriyesi tarafından kullanılan MEKO (Mehr-
zweck-fregatten Konzept) sınıfı savaş gemi-
lerindendir.

MEKO 100, 200 ve 300 olarak farklı boy ve dep-

lasmanlarda tasarlanan gemiler; Türkiye, Nijerya,
Arjantin, Portekiz, Yunanistan, Almanya, Avustral-
ya, Yeni Zelanda, Güney Afrika, Cezayir, Malezya
ve Polonya gibi birçok ülke tarafından aktif olarak
kullanılmaktadır.

Ülkemizde 1987-1989 yılları arasında Track-I ver-

siyonu olarak envanterimize giren Yavuz sınıfı fır-
kateynler, TCG YAVUZ (F-240), TCG TURGUTREİS
(F-241), TCG FATİH (F-242) ve TCG YILDIRIM (F-
243) aktif olarak kullanılmaya devam ederken,
1997-2000 yılları arasında dört adet daha MEKO
sınıfı fırkateyn Deniz Kuvvetleri Komutanlığı en-
vanterine katılmıştır. Track-II versiyonu olarak en-
vantere giren dört adet firkateynimize, sınıfının ilk
gemisi olan TCG Barbaros’tan esinlenerek Barba-
ros sınıfı fırkateyn denilmektedir. Envantere alın-
ma sırasına göre TCG BARBAROS (F-244), TCG
ORUÇREİS (F-245), TCG SALİHREİS (F-246) ve
TCG KEMALREİS (F-247) donanmamızın en kıy-
metli fırkateynleri olarak görev yapmaya devam
etmektedir.

Kullanım sürelerinden dolayı tüm dünyada yarı

ömür modernizasyonları gündeme gelen MEKO
sınıfı firkateynlerden, Anzak sınıfından sekiz fırka-
teynin, Avustralya ve Yeni Zelanda bahriyelerinin
ortak çalışması ile 2016 yılında başlayan moder-
nizasyon çalışmaları devam etmektedir. Moder-
nizasyon kapsamında; Sonar Sistemi, Torpido
Karıştırma ve Aldatma Sistemi, Savaş Yönetim
Sistemi ve Faz Dizili Radar Sistemi gibi sistemler
yer almaktadır.

Ülkemizde ise 2015 yılında başlayan Yavuz MEHS

projesi kapsamında Yavuz sınıfı fırkateynlerimize
Milli Elektronik Harp Sistemi entegrasyonu yapıl-
mıştır. Entegrasyon çalışması, 2019 yılında başa-
rıyla tamamlanmıştır.
ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6 075

Değişen savaş taktikleri ve teknoloji dönüşümü

ile bahriyemizin en donanımlı savaş gemileri olan
Barbaros sınıfı fırkateynler için modernizasyon
faaliyeti, üç boyutlu arama radarlarının moderni-
zasyonu ve ESSM (Evolved Sea Sparrow Missile)
entegrasyonu ile 2017 yılında tamamlanmıştır.
ASELSAN Smart-S Radarı, Barbaros sınıfı fırka-
teynlere ve Gabya sınıfı fırkateynlere takılırken,
yine aynı gemiler için ASELSAN ANS-510D Cayro
Sistemi Entegrasyon Projesi ve ASELSAN-KULAÇ
İskandil Entegrasyonu Projesiyle modernizasyon
faaliyetlerine devam edilmiştir. Barbaros Savaş
Yönetim Sistemi (B-SYS) Projesi kapsamında;
HAVELSAN tarafından sağlanan ADVENT Savaş
Yönetim Sistemi ve ASELSAN tarafından sağla-
nan 5-54 Top Atış Kontrol Sistemi ve KIRLANGIÇ
Elektro-Optik Kamera Sistemi kullanılmasına ka-
rar verilmiştir.

Söz konusu modernizasyon faaliyetlerine ila-

ve olarak Barbaroslar için daha geniş kapsamlı
bir modernizasyon ihtiyacı gündeme gelmiştir.
2017 yılında alınan Savunma Sanayii İcra Komi-
tesi (SSİK) kararıyla Barbaros sınıfı fırkateynlerin
yerli ve milli modern silah ve sensörlerle donatıl-
ması talebi onaylanmış ve böylelikle BARBAROS
Sınıfı Fırkateyn Yarı Ömür Modernizasyonu Projesi
başlamıştır. 3 Nisan 2018’de SSB ile ASELSAN-
HAVELSAN İş Ortaklığı arasında Cumhuriyet tari-
himizin en kapsamlı fırkateyn modernizasyon pro-
jesi olan B-YÖM proje sözleşmesi imzalanmıştır.
Proje kapsamında, ASELSAN, savaş sistemleri ve
savaş gemisi modernizasyon faaliyetlerinin ana
entegratörü olarak görev almaktadır.

ASELSAN tarafından; Karinaya Monteli Sonar

Sistemi, Harp Gemisi Otomatik Tanıma Sistemi,
25mm Stabilize Top Sistemi (gemi başına iki adet),
Güç Dağıtım Sistemi, Isıtma Havalandırma Sis-
temi, Torpido Karıştırma Aldatma Sistemi, Dalgıç
Tespit Sonarı, Dahili Muhabere Sistemi, Harici Mu-
habere Sistemi, Kızılötesi Arama ve Takip Sistemi,
Geliştirilmiş Lazer İkaz Sistemi, Hava Savunma
Arama Radarı, Atış Kontrol Radarı (gemi başına iki
adet), Merkezi Yönetim Sistemi, Chaff Decoy/Kızıl
Ötesi Atım Sistemi, Elektronik Destek Sistemi ve
Elektronik Taarruz Sistemi teslim edilmektedir.
 076 PROJELER

Modernizasyon projeleri, yeni gemi inşa projele-

rinden daha karmaşık ve yönetimi oldukça zor
projelerdir. Gemide aktif olarak kullanılan sis-
temlerin performansını etkilemeden bu denli ge-
niş kapsamlı savaş sistemini modernize etmek
oldukça zorlu bir faaliyettir. ASELSAN elektronik
sistemlerdeki yerli ve milli gücünü gemi inşa faali-
yetlerinde de göstererek 2020 yılında, teslim ede-
ceği sistemlerle birlikte, modern yapıda olacak
şekilde gemi tasarım faaliyetlerini de tamamla-
mıştır. Güverte üstü tasarımı kadar güverte altın-
da da onlarca farklı mahalde yerleşim ve tasarım
faaliyetleri gerçekleştirilmiştir.

Gölcük Tersanesi Komutanlığı tarafından gemide

imalat ve montaj faaliyetlerinin yapılabilmesi için
gerekli olan güverte üstü ve güverte altı yerleşim
tasarımı, stabilite ve denizcilik analizleri, elektro-
manyetik girişim ve uyumluluk analizleri, savaş
sistemleri programı ve sistem mühendisliği çözü-
mü gibi mühendislik faaliyetleri ASELSAN tarafın-
dan gerçekleştirilmektedir.

BARBAROS sınıfı fırkateynlerin yerli ve milli sis-

temlerle donatılması ihtiyaçları B-YÖM Projesi
yürütülürken de devam etmiştir. Muhtelif SSİK
kararları kapsamında geliştirilen ve BARBAROS
Sınıfı platformlara entegrasyonu kararı çıkan
ASELSAN sorumluluğundaki IFF Mod 5 moderni-
zasyonu, TUMSİS X-Bant Uydu Muhabere sistemi,
Gökdeniz Yakın Hava Savunma Sistemi ve ROKET-
SAN’ın sağlayacağı Atmaca güdümlü mermi sis-
temleri de B-YÖM Projesi kapsamında oluşturulan
öngörülü genel yerleşim modeli ile kolaylıkla en-
tegre edilebilir duruma gelmiştir.

TCG ORUÇREİS'in kullanacağı silah ve sensörlerin

üretimlerinin tamamı 2021 yılında başarıyla ta-
mamlanmıştır. Tasarımı ASELSAN tarafından ya-
pılan baş direk, vasat direk ve diğer ana platform
yapıları da Gölcük Tersanesi Komutanlığı tarafın-
dan üretime alınmıştır.
ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6 077

TCG ORUÇREİS’in Gölcük Tersanesine girmesiyle

gemi modernizasyon faaliyeti Ocak 2022’de baş-
lamıştır. Modernizasyon sonrasında eskisinden
çok daha yetenekli hale gelecek Barbaros sınıfı
fırkateynlerden ilki olan TCG ORUÇREİS; imalat,
montaj ve kabul faaliyetlerinin tamamlanmasıyla,
başta Mavi Vatan olmak üzere dünya denizlerinde
şanlı bayrağımızı yeniden gururla dalgalandırma-
ya başlayacaktır.

BARBAROS sınıfı fırkateynlerden ikinci geminin

kullanacağı silah ve sensörlerin üretimleri ve fab-
rika kabul testleri 2022 yılında ASELSAN ve HA-
VELSAN tarafından başarıyla tamamlanmıştır.

TCG ORUÇREİS-2023’TE KAVUŞMASI PLANLANAN HALİ

Proje faaliyetleri kapsamında yapılan çalışmalar-

la ülkemizde tarih yazan Barbaros Sınıfı Fırkateyn
Yarı Ömür Modernizasyonu projesi, tüm MEKO kul-
lanıcısı dünya bahriyeleri tarafından da yakından
takip edilmektedir. İhracat potansiyeli oldukça
güçlü olan projede, ASELSAN birçok ülke ile te-
maslar yürütmektedir.

Bu projenin gerçekleşmesi için Savunma Sanayii

Başkanlığı, Deniz Kuvvetleri Komutanlığı, Gölcük
Tersanesi Komutanlığı, Donanma Komutanlığı,
başta ASELSAN olmak üzere HAVELSAN ve RO-
KETSAN ile çok sayıda altyüklenici firma, büyük
bir özveriyle çalışmalarına devam etmektedir.
078 P
TARR
O İJHEÇLEE R
 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6
Millî Savunma Bakanlığı Tersaneler Genel Müdür-
lüğü (MSB TGM) ve Askeri Fabrika ve Tersane İş-
letme A.Ş. (ASFAT) arasında Kasım 2020’de Açık
Deniz Karakol Gemisi (ADKG) Sözleşmesi imza-
lanmıştır.
Sözleşme kapsamında, İstanbul Tersanesi Komu-
tanlığında (İTK) Deniz Kuvvetleri Komutanlığı ihti-
yacı için, yerli ve milli imkânlarla geliştirilip üretilen
MİLGEM Ada Sınıfı Korvetinin tasarımı esas alına-
rak iki adet Hisar Sınıfı ADKG inşa edilmektedir.
ADKG’ler (AKHİSAR ve KOÇHİSAR) farklı harekât
alanlarında; istihbarat gözetleme ve keşif, deniz
haydutluğuyla mücadele, deniz kaynaklarının ko-
runması, deniz güvenliğinin tesisi, doğal afetlerde
insani yardım, arama ve kurtarma görevlerinde
özellikle ekonomik ve etkin görev icra edebilecek
şekilde dizayn edilmiş olup deniz hava harekâta,
kara bombardımanı, amfibi harekata destek, asi-
metrik tehditlere karşı savunma ve deniz yolları-
nın emniyetinin sağlanması gibi ikincil görevleri
de yerine getirebilecektir.
Hisar Sınıfı ADKG’nin Özellikleri:
• Uzunluk: 99,56 Metre
• Genişlik: 14,42 Metre
• Deplasman: 2.300 Ton
• Azami Hızı: 24 knots (44.45 km/h)
• Ekonomik Hızı: 12 knots
• Mürettebat: 104
079
Tüm bu kabiliyetler göz önüne alındığında, yete-
nekli birer deniz unsuru olduğu açıkça görülen Hi-
sar sınıfı ADKG’lerin savaş sistemleri, sözleşmesi
ASFAT ile 2021 yılında imzalanan “ADKG Savaş
Sistemi Tedarik Projesi” kapsamında ASELSAN
tarafından sağlanmaktadır. Savaş sistemleri kap-
samında, manyetik pusula, Mevki Konumlandırma
Sistemi (D/GPS), Savaş Gemisi Elektronik Harita
Görüntüleme Sistemi (WECDIS), TACAN (Tactical
Air Navigation), Top Atış Kontrol Sistemi (TAKS)
ve Top Acil Kontrol Ünitesi (TAKÜ), Ku-Bant ve
X-Bant Uydu Muhabere Sistemleri ve Entegre Mu-
habere Sistemi, Dost Düşman Tanıma ve Tanıtma
Sistemi (IFF), Seyir Radarı, LPI Radarı, Arama ve
Hedef Tespit Radarı ile Atış Kontrol Radarı, Cayro
Pusula ve Atış Kontrol Radarına entegre olacak EO
Sistemleri yer almaktadır.
İki gemi için sözleşmesi imzalanan ADKG’nin ilki
olan AKHİSAR’ın ilk sac kesimi Nisan 2022 tari-
hinde İTK’da gerçekleştirilmiştir. Üzerinde ayrıca
helikopter de yer alacak bu karakol gemilerimiz
21 gün boyunca denizde kesintisiz görev icra ede-
bilecek olup AKHİSAR’ın Temmuz 2023 tarihinde
denize indirilmesi planlanmaktadır.
Hisar sınıfı ADKG’nin savaş sistemi konfigüras-
yonu Deniz Kuvvetleri Komutanlığının gereksi-
nimlerine ek olarak mevcut iş geliştirme faali-
yetleri sırasında yurt dışı müşterilerin talepleri de
göz önünde bulundurularak oluşturulmuştur. Bu
kapsamda, proje sonunda elde edilen ve Deniz
Kuvvetleri Komutanlığı envanterine girmiş gemi
konfigürasyonunun yüksek ihracat potansiyeli
olacağı öngörülmektedir.
 082 PROJELER
Denizde ikmal, muharebe ve destek gemileri, ta-
rihin başlangıcından itibaren savaş gemileriyle
birlikte kullanılmıştır. Antik çağlarda, Roma İm-
paratorluğu ve Bizans İmparatorluğu'nun savaş
gemileri ile birlikte, ordulara yiyecek, su, silah ve
diğer malzemeleri taşımak için ikmal gemileri de
kullanılmıştır. Ayrıca, bu gemilerde tıbbi yardım
ve hastaneler de bulunmuştur. Ortaçağda Avrupa
krallıkları, genellikle kargo taşımacılığı amacıyla
ikmal gemilerini kullanmıştır. Ancak, bazıları sa-
vaş gemileriyle birlikte çalışmış ve savaş alanları-
na yiyecek, su, silah ve mühimmat gibi malzeme-
leri taşımıştır.
Modern tarihte, ikmal muharebe gemileri, savaş-
ların kazanılmasında önemli rol oynamıştır. İlk
kez 19’uncu yüzyılda kullanılmış olan bu gemiler,
savaş gemilerine yakıt, mühimmat, yiyecek ve di-
ğer malzemeleri sağlamıştır. Destek gemileri ise,
savaş gemilerine doğrudan destek sağlamak için
tasarlanmıştır. Bu gemiler, savaş gemilerine yakıt,
mühimmat, yiyecek ve diğer malzemeleri sağla-
makla kalmaz, aynı zamanda iletişim, keşif ve sin-
yal istihbaratı da sağlayabilirler. Destek gemileri,
özellikle denizaltılar, mayın tarama gemileri ve
uçak gemileri için hayati bir rol oynar.
Bugün, birçok ülkenin deniz kuvvetleri, ikmal mu-
harebe ve destek gemilerini kullanmaktadır. Bu
gemiler, modern savaşlarda savaş gemileriyle bir-
likte çalışarak savaşların kazanılması için hayati
bir rol oynar. Örneğin;
ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6
• T-AOE Sınıfı ikmal gemileri: Bu gemiler,
hızlı ikmal faaliyetleri için ABD Donanma-
sı’na özel olarak tasarlanmıştır ve yakıt,
su, mühimmat ve diğer malzemeleri taşı-
yabilirler. Ayrıca, gemilerin helikopter pisti
ve hangarı bulunmaktadır.
• Etna Sınıfı ikmal gemileri: Bu gemiler, İtal-
yan Donanması için inşa edilmiştir. Etna
sınıfı gemiler, yakıt, su, yiyecek, tıbbi mal-
zemeler ve diğer lojistik malzemeleri taşı-
yabilirler. Ayrıca, gemilerin helikopter pisti
ve hangarı bulunmaktadır.
• Cantabria Sınıfı ikmal gemileri: Bu gemiler,
İspanyol Donanması için tasarlanmıştır.
Cantabria sınıfı gemiler, yakıt, su, yiyecek,
tıbbi malzemeler ve diğer lojistik malze-
meleri taşıyabilirler. Ayrıca, gemilerin heli-
kopter pisti ve hangarı bulunmaktadır.
083
Türkiye’de Denizde İkmal Muharebe Destek (Açık
denizde karadan bağımsız güç)
Türk Deniz Kuvvetlerinin operasyonel kabiliyet-
lerini artırmak ve modern bir ikmal ve muharebe
destek gemisi inşa etmek amacıyla Denizde İk-
mal Muharebe Destek Gemisi (DİMDEG) Projesi
başlatılmıştır. Projenin temeli, Türkiye'nin deniz
güvenliğinin sağlanması, Türk savunma sanayi
sektörünün gelişimi ve ulusal savunma sanayisi
bağımsızlığının artırılması hedefleriyle atılmıştır.
DİMDEG Projesinin tasarım çalışmaları 2012 yı-
lında başlamıştır. 2016 yılında yayınlanan teklife
çağrı dosyası ile proje kapsamında inşa edilecek
gemi için ihale süreci başlatılmış ve ihaleyi kaza-
nan firma Sefine Tersanesi olmuştur. 28 Haziran
2018’de Savunma Sanayii Başkanlığı (SSB) ile
Sefine Tersanesi arasında imzalanan inşa söz-
leşmesi, 26 Kasım 2018’de de Sefine Tersanesi
ile ASELSAN-HAVELSAN İş Ortaklığı arasında Ko-
muta Kontrol, Muhabere, Silah ve Elektronik Sis-
temlerinin (KKMSES) tedarik ve entegrasyonuna
yönelik sözleşme imzalanmıştır.
 084 PROJELER
DİMDEG Projesi kapsamında inşa edilen gemi-
nin sac kesim töreni, 17 Haziran 2019 tarihinde,
denize indirme töreni ise 22 Ekim 2021’de ger-
çekleştirilmiştir. Geminin, Deniz Kuvvetleri Ko-
mutanlığına teslimatının 2023 yılında yapılması
planlanmaktadır. Proje tamamlandığında, Türk
Deniz Kuvvetlerinin operasyonel kabiliyetlerinin
sürdürülmesinde önemli bir rol oynayacak çok
yönlü ve yetenekli bir gemi envantere kazandırıl-
mış olacaktır.
TCG ANADOLU’dan sonra Türk Deniz Kuvvetleri
envanterindeki en büyük ikinci gemi olacak olan
TCG DERYA (DİMDEG), sahil desteği olmaksızın
asgari 30 gün süreyle, en az 4 adet geminin ikmal
maddeleri (yiyecek, su, tıbbi malzeme, yakıt, cep-
hane gibi) bütünlemesini denizde ikmal yöntemi
ile gerçekleştirebilecektir. Komuta-kontrol gemisi
görevini de gerçekleştirecek olan TCG DERYA, ge-
milerin, gemilerde bulunan insanlı ve insansız su
üstü ve su altı araçlarının, helikopterlerin ve gemi-
ye konuşlu insansız hava araçlarının belirli bir se-
viyedeki bakımlarının/onarımlarının yapılmasın-
da destek sağlayacaktır. Ayrıca savaş dışı harekât
kapsamında insani yardım, deniz haydutluğu ile
mücadele, doğal afet yardımı, arama kurtarma,
muharip olmayanların tahliyesi faaliyetlerine des-
tek sağlayacaktır. Geminin, diğer benzer gemiler-
den farklı olarak, savunma elektroniği sistemleri,
savaş yönetim sistemi ve yangın kontrol sistemi
gibi daha fazla savunma ve kontrol sistemleriyle
donatılmış olması gibi özellikleri de mevcuttur.
Denizde İkmal Muharebe Destek Gemisi (DİMDEG)
Projesi kapsamında inşa edilen TCG DERYA’nın
teknik özellikleri şöyledir:
• Gemi uzunluğu: 199,9 metre
• Gemi genişliği: 24,4 metre
• Deplasman: 26.115 ton
• Hız: 26 deniz mili
• Menzil: 4.500 deniz mili
• İkmal kapasitesi: 9.000 ton dizel, 1000 ton
JP-5, 1.200 ton su ve 400 ton mühimmat
• Hava taşıma kapasitesi: 2 adet Seahawk
veya benzeri helikopter, İHA
• Personel kapasitesi: 157 personel
• Silah: 2 adet 25mm Stabilize Top Sis-
temi (STOP)
• Elektronik sistemler: ASELSAN tarafından
sağlanan Seyir Yardımcıları, Entegre Köp-
rü Üstü Sistemi, Cayro Sistemi, İskandil
Sistemi, Sualtı Telefonu, Entegre Muhabe-
re Sistemleri, Uydu Muhabere Sistemle-
ri, IFF Sistemi, Helikopter Kontrol Radarı,
Gece/Gündüz Kamera (Kırlangıç) Sistemi
ve HAVELSAN tarafından sağlanan Savaş
Yönetim Sistemi (SYS), Gemi Veri Dağıtım
Sistemi (GVDS), Gemi Bilgi Sistemi (GE-
BİS), Mesaj İşletim Sistemi (MİS)
TCG DERYA ile Türk Deniz Kuvvetleri, dünya de-
nizlerinde yürütülecek operasyonlarda ulusal ve
uluslararası görev kuvvetlerini, karadan bağımsız
şekilde uzun süre destekleyebilecek ve gücüne
güç katacaktır.
ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6 085
 088 PROJELER

Türk mühendislerinin eseri olarak üretilen, Türk-
bayrağını dünya denizlerinde dalgalandıran MİL-
GEM korvetlerinin başarısı sonrasında, Pakistan
ile Türkiye arasında 6 Eylül 2018’de MİLGEM Kor-
veti tedarikine ilişkin Pakistan (PN) MİLGEM Söz-
leşmesi imzalandı. Sözleşme kapsamında dört
adet MİLGEM Korveti, Pakistan Deniz Kuvvetleri-
nin envanterine girecek.
Milli Savunma Bakanlığı Askeri Fabrika ve Tersa-
ne İşletme Anonim Şirketi (ASFAT A.Ş.) ana yük-
leniciliğinde gerçekleştirilen PN MİLGEM Projesi,
Türkiye Cumhuriyeti tarihinde tek seferde yapılan
en büyük savunma sanayi ihracatı olma özelliğini
taşımaktadır.
Proje, PN MİLGEM Projesi kapsamında iki adeti
İstanbul Tersanesi Komutanlığında diğer iki ade-
di ise Pakistan Karachi Shipyard and Engineering
Works (KS&EW) tersanesinde gerçekleştirilecek
dört adet korvet inşasını ve bu korvetlerin, savaş
sistemleri dahil gerekli tüm sistemler ile donatıl-
masını kapsamaktadır.
PN MİLGEM GEMILERI
• F-280 PNS Babur
• F-281 PNS Badr
• F-282 PNS Khaibar
• F-283 PNS Tariq

F-282 PNS Khaibar

 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6 089

Gemilerin tam boyu 108,8 metre ve azami genişliği

14.8 metredir. 2 bin 400 ton deplasmanı, 4.1 met-
re draftı, gaz türbini ve dizel makine kombinasyonu
ile üstün manevra ve yüksek hızlı seyir kabiliyetine
sahiptir.

PN MİLGEM korvetleri, su üstü, hava ve denizaltı sa-

vunma harbi, keşif gözetleme, asimetrik tehditlere
karşı savunma ve komuta kontrol görevlerini yap-
mak üzere tasarlanmıştır.

PNS Babur ve PNS Khaibar gemileri Türkiye’de, PNS

Badr gemisi ise Pakistan’da düzenlenen törenlerle
2021 ve 2022 yıllarında suya indirilmiştir. Son gemi
olan PNS Tariq’ın ise 2023 yılında suya indirilmesi
planlanmıştır.
ASELSAN SISTEMLERI
Söz konusu gemilerde yer alan birçok savaş siste-
mi ASELSAN tarafından sağlanmakta, bu sistemle-
rin gemilere entegre edilmesi ASELSAN desteği ile
gerçekleştirilmektedir. ASELSAN tarafından baş-
lıca; 25 mm Stabilize Top Sistemi (STOP), 76 mm
Top Atış Kontrol Sistemi (TAKS), Radarlar, Elekt-
ronik Destek Sistemi, Dahili Muhabere Sistemleri,
Dost Düşman Tanıma (IFF) Sistemi, HIZIR Torpido
Karıştırma Aldatma Sistemi, Lazer İkaz Sistemi ve
Seyir Yardımcıları Sistemleri olmak üzere her gemi
için toplam 21 farklı savaş sistemi sağlanmaktadır.
Pakistan Chief Naval Overseer (CNO)-Türkiye ve
ASFAT temsilcilerinin katılımıyla Türkiye ve yurtdı-
şında gerçekleştirilen birçok fabrika kabul testle-
rini müteakip ilk iki geminin tüm savaş sistemleri
ASELSAN tarafından teslim edilmiştir. Bununla
birlikte, bazı sistemlerin tüm gemiler için teslimatı
yapılmıştır.
ASELSAN sistemleri açısından projenin ilkleri/
yenilikçi yönü ve ilk defa ihraç edilen sistemler
şunlardır:
• MİLGEM’in ilk ihracatı
• ASELSAN 76mm Super Rapid Top Atış
Kontrol Sisteminin ilk ihracatı
• ASELSAN Askeri Elektronik Harita Sergi-
leme ve Görüntüleme Sistemi (WECDIS)
ilk ihracatı
• ASELSAN IP tabanlı Muhabere Sistemi
ilk ihracatı
• ASELSAN Deniz Meteoroloji Sistemi (DE-
MES) ilk ihracatı
• ASELSAN Su üstü İskandil Sistemi (KU-
LAÇ) ilk ihracatı
• ASELSAN Torpido Karıştırma ve Aldatma
Sistemi (HIZIR) ilk ihracatı

F-280 PNS Babur

 092 PROJELER
Tuzla Sınıfı Karakol Gemisi Projesi, Cumhurbaş-
kanlığı Savunma Sanayi Başkanlığı ile Dearsan
A.Ş. arasında imzalanan sözleşme ile Türk Deniz
Kuvvetleri Komutanlığının ihtiyaçları kapsamında
hayata geçirildi. Türkiye’de bir özel sektör tersa-
nesinin gerçekleştirdiği ilk askeri gemi tasarım
ve inşa programı olan Tuzla Sınıfı Karakol Gemisi
projesinde her üç ayda bir gemi teslim edilirken,
projenin ihracat meyveleri için ilk adımlar atıldı.
Yurtiçindeki başarılı teslimatlar, yurtdışı müşte-
rilerde de platforma olan güveni arttırdı. Bunun
sonucunda projeye 2010 yılında ilk sipariş geldi.
Gülhan-Dearsan İş Ortaklığı ana yükleniciliğinde
gerçekleştirilen proje, ülkemizin ilk savaş gemisi
ihracatı olarak tarihe geçti.
Hazar Denizi, büyüklük ve şartları açısından Ka-
radeniz’e benzerliği ile anılmaktadır. Hazar, zorlu
coğrafyası haricinde kapalı deniz olması sebebi
ile lojistik zorlukları da içinde barındırmaktadır. Bu
şartların getirdiği zorunluluk sebebi ile projeler-
deki tüm faaliyetler, Türkmenistan’da gerçekleş-
tirilmiştir. Montaj faaliyetlerinden atışlı test faali-
yetlerine kadar ASELSAN sorumluluğundaki tüm
faaliyetler ise ülkede yapılmıştır.
2010 yılının sonlarında başlayan projede iki adet
karakol botunun savaş sistemleri sorumluluğu
ASELSAN’a verilmiş ve ilk gemi deniz kabul testle-
rinin bir sene içinde yapılması gibi zorlu bir takvim
ile çalışılmıştır. Proje takviminde gecikme yaşan-
madan ve beklenen performansta gerçekleşen
teslimatların sonucu olarak, 2011 yılı sonunda altı
gemi siparişi daha verilmiştir. 2013 yılında ilave
iki adet gemi ile birlikte 10 adet de ani müdahale
botu için silah sistemi tedariki, projeye dahil edil-
miştir. 2014 yılına gelindiğinde altı adet yüksek
hızlı karakol botu, bir adet hidrografi ve oşinografi
gemisi ile bir adet de römorkör için ilgili sistemle-
rin tedariki projeye dahil edilmiştir.
Tamamı Gülhan-Dearsan İş Ortaklığında 2010
yılından itibaren icra edilen Türkmenistan Deniz
Kuvvetlerinin modern gemilerinin inşasına ilişkin
projeler kapsamında; 28 adet deniz platformu için
sistem sağlayıcısı ve köprü üstü görev eğiticisi,
yara savunma simülatörü gibi birçok teslimat ger-
çekleştirilmiştir.
 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6
Projenin ana unsuru olan 10 adet 57M karakol
botunda seyir sistemleri, entegre muhabere sis-
temi, gemi bilgi dağıtım sistemi, cayro pusula sis-
temi, sonar sistemi, sualtı telefonu, DRT Masası,
2B arama radarı, 12.7 ve 25 mm silah sistemleri,
top atış kontrol sistemi, denizaltı savunma har-
bi sistemi, füze entegrasyonları ve VATOZ Savaş
Yönetim Sistemi üretimi, tedariki, entegrasyonu,
testleri ve eğitim faaliyetleri başarı ile tamamlan-
mıştır. Teknik çözümün en önemli parçalarından
biri olan güverte üstü yerleşim ve EMI/EMC (Elekt-
romanyetik Girişim ve Uyumluluk) faaliyetleri de
ASELSAN tarafından yapılarak savaş sistemi çözü-
münün performansı en üst seviyeye çıkartılmıştır.
İlave siparişler ile projeye eklenen 12.7 hafifletil-
miş STAMP Sistemi, ihtiyaca yönelik olarak çok
kısa süre içinde tasarım değişiklikleri ve üretim
faaliyetleri tamamlanarak ani müdahale botları
için hazır hale getirilmiş, 10 adet bota entegras-
yonları tamamlanmış ve kullanıma alınmıştır.
093
DEARSAN Gemi İnşaat Sanayi A.Ş. tasarımı, 33M
yüksek hızlı karakol botları ise döneminin öncülük
gösteren tasarım ve operasyonel konsepti ile göz
doldurmuştur. Diğer platformlara benzer şekilde
silah ve elektronik sistemlerin üretimi, tedariki,
fiziki entegrasyonu, savaş sistemi entegrasyonu,
testleri ve eğitim faaliyetleri gerçekleştirilmiştir.
ASELSAN VATOZ çözümü bu botlarda ölçeklene-
bilir yapıda olduğunu ve dağıtık mimari yapısı ile
kısa sürede talepler doğrultusunda uyarlanarak
çözüm sağlayabileceğini göstermiştir.
Gülhan-Dearsan İş Ortaklığı ana yükleniciliğinde
gerçekleştirilen bahse konu projelerde; ASELSAN
VATOZ, ihraç edilen ilk savaş yönetim sistemi ol-
muştur. Hali hazırda projemizde 16 adet platform-
da VATOZ kullanılmaktadır. VATOZ platformunda
bulunan ASELSAN üretimi veya farklı kaynaklar-
dan tedarik edilmiş sensörlerin, silahlar ve füzeler
ile entegrasyonu gerçekleştirilmiş olarak kullanı-
mına devam etmektedir.
094 PROJELER
 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6
Bu denli büyük montanlı deniz projesi programı-
mızda ASELSAN’a duyulan güven ile bir adet hid-
rografi ve oşinografi gemisi ile bir adet römorkör
çözümü de talep edilmiştir.
Garanti süreleri de dahil edildiğinde, yaklaşık 8
sene süren projemizde, toplam 28 gemide ürün-
lerimiz ile gerek müşteri gerek son kullanıcı ta-
rafında büyük memnuniyet sağlamayı başardık.
095
Projede, hem entegratör görevini hem de tüm
silah ve elektronik sistem çözümünü sağlama
görevini üstlenmiş olmamız, başarıyı yakalama-
mızı sağlamıştır. Kaynak kodu dahil tamamen
ASELSAN ürünü olan VATOZ Savaş Yönetim Siste-
minin projedeki başarıda en önemli rolü üstlendiği
değerlendirilmektedir.
2019 yılında Türkmenistan Savunma Bakanlığı ile
Gülhan-Dearsan İş Ortaklığı arasında imzalanan
sözleşme ile Türkmenistan'da inşa edilen ve böy-
lelikle dünyada Korvet sınıfı gemi dizayn ve inşa
edebilen sayılı tersaneler arasındaki yerini alan
Dearsan tasarımı 92 metrelik korvet projesi de
Türk savunma sanayisi için yine bir ilk olmuştur.
Türkmenistan projeleri, son dönemde yine Gül-
han-Dearsan İş Ortaklığı tarafından hayata ge-
çirilen korvet sınıfı gemi projesine dahil edilen
ASELSAN sistemleri ile devam etmektedir. Bu
proje, ürünlerimizin bulunduğu 29’uncu platform
olmuştur. Dearsan tasarımı Türkmen Sınıfı Korvet,
muhteviyatında bulunan GÖKDENİZ Sisteminin, ilk
ihracatını gerçekleştirmiş, müşteri envanterinde
bulunan silah sistemlerimiz ise konfigürasyonda
yer alarak güveni ve memnuniyeti taçlandırmıştır.
Benzer şekilde, yine aynı korvet projesi kapsamın-
da gemilerimizde lazer tehditlerini tespit eden LİS
sisteminin de ilk ihracatı gerçekleştirilmiştir.
ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6 097

Süratli Amfibi Gemi (LCT) yüksek hızı ve manevra

kabiliyetiyle öne çıkmaktadır. 2009 yılında imza-
lanan sekiz adet LCT tedarikini içeren sözleşme
kapsamında “dünyanın en hızlı konvansiyonel
tank çıkarma gemileri” olarak lanse edilen gemiler,
ADİK Tersanesi tarafından inşa edilmiştir. Gemiler
için ASELSAN’ın ilk 25 mm Stabilize Top Sistemi-
nin (STOP) teslimatı gerçekleştirilmiştir. Bu proje
kapsamındaki sekiz gemiye, 16 adet STOP Siste-
mi entegrasyonu yapılmıştır. Alınan geri besleme-
ler sayesinde sistemin yeni versiyonları geliştiri-
lebilmiştir. Gemilere ayrıca LN-270 Cayro Sistemi
ve Entegre Muhabere Sistemi sağlanmıştır.
ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6 099

2011 yılında imzalanan, iki adet Amfibi Gemi (LST)

tedarikini içeren sözleşme kapsamında ADİK Ter-
sanesi tarafından inşa edilen gemilerin savaş
sistemleri, MİLGEM Korvet Projesinde yer alan
ASELSAN savaş sistemleriyle büyük oranda ben-
zerlik göstermektedir. Gemilerde ASELSAN sis-
temi iki adet 12.7 mm STAMP Sistemi, Lazer İkaz
Sistemi, iki adet ANS-510D Cayro Sistemi, iki adet
ASELFLIR-300D Elektro-Optik Dayrektör Siste-
mi, ARES 2N Elektronik Destek Sistemi, SMART-S
Mk2 3B Arama Radarı, ALPER LPI Radarı, Entegre
Muhabere Sistemi ve milli IFF MOD-5 Sistemi yer
almaktadır.

Mevcut kabiliyetleriyle dünyanın en gelişmiş LST

sınıfı gemilerinden olan TCG BAYRAKTAR ve TCG
SANCAKTAR, sahip olduğu gelişmiş silah ve sen-
sör sistemleri sayesinde bahriyelilerinin eğitimi
maksadıyla okul gemisi olarak da görevlendiril-
mektedir. İnsani yardım maksadıyla da kullanılbi-
len gemiler, depremde hastane gemisi olarak da
görev almıştır.
 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6
Lojistik Destek Gemisi (LDG), Türk Deniz Kuvvet-
lerinin ikmal ve lojistik kabiliyetlerini artırmak üze-
re, Savunma Sanayii Başkanlığı ve STM arasındaki
sözleşmeye göre yürütülmektedir.
LDG Projesi kapsamında ilk gemi olan TCG Yüzba-
şı Güngör Durmuş (A-574), 8 Aralık 2021 tarihinde
Türk Deniz Kuvvetleri Komutanlığı’na törenle teslim
edilmiştir. Projenin ikinci gemisi Üsteğmen Arif Ek-
mekçi’nin (A-575) ise 2023 yılında teslim edilmesi-
ne yönelik çalışmalar aralıksız devam etmektedir.
101
LDG’lerde ASELSAN ürünü iki adet 12,7 mm STAMP
Sistemi, 1 adet ANS-510D Cayro Sistemi ve Entegre
Muhabere Sistemleri yer almaktadır. 106,51 metre
boyu, 16,80 metre genişliği, 82 kişilik mürettabat
kapasitesi bulunan LDG’ler ile 631 ton içme suyu,
336 ton JP-5 helikopter yakıtı ve 4036 ton F-76
yakıtı taşınabilmektedir. Türk Deniz Kuvvetlerinin,
milli menfaatleri savunma adına kesintisiz devam
ettirdiği faaliyetler için ihtiyaç duyulan lojistik des-
tek ve ikmaller kapsamında LDG’ler önemli bir un-
sur olarak ortaya çıkmaktadır.
ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6 103

2012’de imzalanan Sözleşme 1 adet Denizaltı

Kurtarma Ana Gemisi (MOSHIP) ve 2 adet Kur-
tarma Yedekleme Gemisi (KURYED) tedarikini
içermektedir. Gemilerde Su Altı Akustik Sistem-
ler (Tek Bimli ve Çok Bimli İskandil Sistemleri,
Aktif Sonar Sistemi, Akustik İzleme ve Yakalama
Sistemi, Yandan Taramalı Sonar Sistemi, Su Altı
Telefonu Sistemi) , Entegre Muhabere Sistemleri
(Dahili ve Harici Muhabere Sistemleri, Alarm ve
Anons Sistemi, Muhabere Kontrol Sistemi, IFF Ce-
vaplayıcı, S/P Telefon Sistemi) , Seyir Sistemleri,
Cayro ve IR/LLTV Kamera Sistemi, Veri Kontrol
Sistemi ve EMI/EMC Analiz/Test Hizmeti tedariği
ve entegrasyonu ASELSAN sorumluluğunda yer
almaktadır.

MOSHIP, denizaltıların (D/A) satha gelememe-

si durumunda D/A personeline yaşam desteği
sağlanması, tanımlanan derinliğe kadar perso-
nel kurtarma faaliyetinde bulunulması, su üstü
gemilerinin kurtarılması, yedeklenerek onarım
tesislerine intikalinin sağlanması, onarım ve en-
kaz çıkarma gibi su altı çalışmalarını yerine ge-
tirmektedir. KURYED'in, yara alan/karaya oturan/
arıza yapan gemilerin kurtarılması, sualtı onarım
ve enkaz çıkarma çalışmaları, su üstü atışlarında
hedef çekme, torpido atışlarında hedef gemisi ve
torpidoların denizden alınması, gemi yangınlarına
müdahale, denize inen/düşen tüm hava vasıtala-
rından personel kurtarılması gibi çalışmaları yü-
rütmektedir.
104 PROJELER
ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6 105

İki adet STOP ve Muhabere Kontrol ve Anahtar-

lama Sistemlerinin tedarikinden oluşan ve ana
yükleniciliğini STM’nin yaptığı projede tüm kabul
aşamaları ve garanti süreci 2018 yılında başarı ile
tamamlanmıştır. Sistemler, Pakistan Deniz Kuv-
vetleri tarafından aktif olarak kullanılmaktadır.
ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6 107

Test ve Eğitim Gemisi (TVEG) için seyir sistemle-

ri başta olmak üzere Entegre Muhabere Sistemi,
radar sistemleri ve görev sistemleri, ASELSAN ta-
rafından tedarik edildi. 2017 yılı içerisinde imzala-
nan iki ayrı sözleşme kapsamında bir adet TVEG,
STM ana yükleniciliğinde İstanbul Denizcilik tara-
fından inşa edildi. 2021 yılı sonunda geçici kabulü
yapılan TVEG, teslim alındığı günden itibaren Mavi
Vatan’da aktif olarak görev yapıyor. 1.8 m çaplı
X-Bant Uydu Muhabere Sistemi ve MİTOS WECDIS
Sistemi, TVEG gemisinin teslimiyle birlikte ilk defa
Deniz Kuvvetlerimizin envanterine girmiştir.
ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6 109

ORUÇ REİS Sismik Araştırma Gemisi, 2012 yılında

imzalanan sözleşme kapsamında inşa edilmiştir.
Gemi, iki ve üç boyutlu sismik araştırma faaliyet-
lerine ek olarak, batimetrik, hidrografik, oşinog-
rafik, hidroakustik ve jeolojik araştırma faaliyet-
leri icra edebilecek özelliklere sahiptir. ASELSAN,
proje kapsamında bilimsel araştırma ekipman ve
sistemleri ana entegratörü olarak görev almıştır.
110 PROJELER
ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6 111

Tuzla Sınıfı Karakol Gemileri (Yeni Tip Karakol

Botu) Projesi, Deniz Kuvvetleri Komutanlığının
karakol botu tedariki kapsamında yerli ve milli
imkanların en üst seviyede kullanılması amacıy-
la Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayi Başkanlığı
tarafından başlatıldı. ASELSAN sistemlerine yöne-
lik sözleşme, 2007 yılında imzalanarak çalışmala-
ra başlandı. Toplam 16 adet 57 metre boyundaki
karakol botundan oluşan projede ASELSAN olarak
Elektro-Optik Sistem, Cayro Sistemi, 40 mm Top
Atış Kontrol Sistemi, 12.7 mm STAMP Sistemi, En-
tegre Muhabere Sistemi ve Elektro-Optik Konsol
Yazılımı (VATOZ Görev Yönetim Yazılımı) teslim
edildi. Projenin ilk gemisi P1201 TCG Tuzla, yerli
çözümler ile ülkemizde üretilerek Deniz Kuvvetleri
Komutanlığına teslim edilen ilk gemi olma özelli-
ğini taşıyor. TCG Tuzla’nın 29 Mayıs 2012 tarihin-
de kesin teslimi yapıldı. Proje kapsamındaki diğer
15 bot ise ilk geminin ardından üçer ay aralıklar
ile teslim edildi. Su üstü gemi projelerinde üretim
adedi en yüksek olan YTKB/TSKG Projesi ile yaka-
lanan başarı, ülkemize yine bir gurur yaşatarak ilk
savaş gemisi ihracatına öncülük etti.
 1 14 P
ÜRRO
Ü JNELLEERR
2017 yılında IMO (International Maritime Orga-
nization, Uluslarası Denizcilik Örgütü) üyelerinin
önerisi üzerine Deniz Güvenliği Komitesi, otonom
gemi çalışmalarını gündeme almıştır. Tüm dünya-
da, deniz platformlarına yönelik, platformun oto-
nomluğu kapsamında çalışmalar artmakta olup,
sensör teknolojileri, gelişmiş radar ve sonar sis-
temleri, analiz ve karar destek yazılımları ile belirli
seviyede otonom platformlar elde edilmektedir.
Ortak akıl ile platformun otonomluğu üzerine ça-
lışmalar yürütülmekte, uzaktan kontrolü sağlana-
bilen yarı otonom platform elde edildikten sonra
tam otonom platform üzerinde çalışmaların ger-
çekleştirilmesi planlanmaktadır. Mevcut durum-
da, otonom gemi teknolojilerinin sektöre entegre
edilebilmesi için IMO liderliğinde çalışmalar de-
vam etmektedir.
Deniz araçları için otonomi çalışmalarının hızlan-
dığı bir dönemde dünyanın gerisinde kalmamak
ve gelişecek pazarda yer alabilmek adına Ar-Ge
çalışmalarına bütçe ve işgücü ayrılması kıymetli
bir kazanım olarak değerlendirilmektedir. Gelecek
dönemde hem sivil hem de askeri alandaki gemi-
lerin pek çoğunun otonom olmasının planlandığı
düşünüldüğünde, yurt dışına bağımlılığı azaltacak
yerli ve milli otonom suüstü araçlarının kazanımı
da otonom suüstü Ar-Ge çalışmalarının diğer bir
motivasyon kaynağı olarak değerlendirilebilir.
ASELSAN bünyesinde otonom suüstü araçları
üzerindeki çalışmalar 2010’lu yılların başından iti-
baren başlamıştır. İlk yıllarda uzaktan kumandalı
LEVENT botu geliştirme faaliyetleri icra edilmiş,
sonrasında botun üzerine uzaktan kumandalı
SARP silahı entegre edilmiş ve Mayıs 2013’te icra
edilen Deniz Kurdu Tatbikatının, Seçkin Gözlemci-
ler gününde, Türk Silahlı Kuvvetlerinin üst komu-
ta heyeti mensuplarına LEVENT Silahlı İnsansız
Suüstü Aracı gösterimi yapılmıştır.
LEVENT
 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6 115

Aynı yıllarda, Dz.K.K.lığının bu kabiliyetlerimiz-

den istifade etmek istemesi vesilesiyle envanter
dışına çıkartılmış olan münfesih TCG L-1 Gemisi
üzerine entegre edilen uzaktan haberleşme siste-
mi vasıtasıyla dümen ve gaz kontrolü sağlanarak
uzaktan kumandayla insansız seyir gerçekleşti-
rilmiştir. Bu sayede münfesih TCG L-1 Gemisi ile
17 Ekim 2014’te ülkemizde ilk kez gerçek gemi ile
infilaklı mayın denemesi Dz.K.K.lığı komuta heye-
tinin katılımı ile başarıyla icra edilmiştir.

Münfesih TCG L-1 İnfilakı ve Batışı

Gösterilen bu başarının ardından münfesih TCG

MTB-8 Gemisinin de hedef olarak kullanılması
maksadıyla insansızlaştırılması Dz.K.K.lığı tara-
fından talep edilmiş ve yine benzer şekilde ger-
çekleştirilen faaliyetler neticesinde Münfesih TCG
MTB-8 gemisi hareketli hedef olarak kullanılarak
Deniz Kurdu 2015 tatbikatının Seçkin Gözlemciler
gününde Hellfire güdümlü mermi atışında başa-
rıyla kullanılmıştır.

Münfesih TCG MTB-8

 116 ÜRÜNLER
Dz.K.K.lığının atışlı tatbikat ve eğitimlerinde yük-
sek süratli asimetrik tehditleri taklit edebilen
unsurlara fiili atış yapabilmeleri için ASELSAN
tarafından ALBATROS Asimetrik İnsansız Sürat-
li Suüstü Hedef Botu Ailesi özgün olarak gelişti-
rilmiştir..
Üzerinde radar reflektörü bulunan ve V formunda
üretilen ALBATROS-T (5 m) ile üzerinde 5 m x 5 m
ebatlarında levha olan ALBATROS-K (11 m) botları
otonom, yarı otonom veya uzak komuta ile kulla-
nılabilmektedir.
MİR SILAHLI İNSANSIZ DENIZ ARACI:
ASELSAN tarafından otonom deniz araçları geliş-
tirme çalışmaları kapsamında 2021 yılında MİR
Silahlı İnsansız Deniz Aracı geliştirilmiş ve üretil-
miştir. MİR SİDA, ana amaç olarak denizaltı savun-
ma harbi görevlerinde kullanılırken; istihbarat/
gözetleme/keşif, kritik tesis ve yüzen platformla-
rın korunması ve su üstü harbi gibi görevlerde de
kullanılabilmektedir. Otonom seyrüsefer kabiliyeti
ve üzerinde bulunan sonarlarla denizaltı savunma
harbi kapsamında tespit ettiği denizaltılara karşı
hafif torpido ve DSH roketleriyle hücum gerçek-
leştirebilecektir. MİR SİDA gelişmiş otonomi seyir
yeteneği ile diğer deniz araçlarıyla sürü görevleri
icra etmiştir.
MİR İnsansız Deniz Aracından 2023 yılının ilk çey-
reğinde ASELSAN tarafından geliştirilmiş olan
Torpido Kovanı sistemi ile torpido atışı yapılarak
Türkiye’de insansız suüstü sistemlerinden torpido
atabilen ilk SİDA olma ünvanını kazanmıştır.
MİR farklı faydalı yükleri sayesinde farklı görevle-
ri yerine getirebilecektir. Daldırma Sonarı, Dalgıç
Tespit Sonarı, Hafif Torpido, DSH Roketi, Sonobu-
oy Sistemi, Görüntüleme Sistemi ve Silah Kulesi
ile Deniz altı ve Su üstü savunma harbinin en etkili
oyuncularındandır.
ALBATROS-T ve ALBATROS-K hedef botlarıyla icra
edilen faaliyetlerden sonra ALBATROS ailesine AL-
BATROS-S (7,2 m) İDA’sı katılmıştır. ALBATROS-S
yüksek seviye otonomi kabiliyetine sahip, merkezi
bir kontrolden bağımsız sürü formasyonunda seyir
ve görev icra edebilen Türkiye’nin ilk insansız deniz
aracı sürüsü sistemidir. Farklı seyir formasyonları
uygulayabilen ALBATROS-S, sürü unsurlarından ve
hareketli/hareketsiz engellerden sakınarak sürü-
deki eksilmelere karşı da göreve devam edebilme
yeteneğine sahiptir. Seyir ve formasyon değişimi,
sürü olarak hareketli ve sabit engelden sakınma
ve sürü olarak hedef gemiye saldırı kabiliyetlerinin
gösterildiği 4’lü ve 8’li sürü gösterimleri 2021 ve
2022 yıllarında başarıyla gerçekleştirilmiştir.
ALBATROS-K, ALBATROS-T ve ALBATROS-S (Swarm)
MARLİN İNSANSIZ DENIZ ARACI
SSB ile imzalanmış son sözleşme ile birlikte Oto-
nom Suüstü Deniz Aracı (MARLİN-ASV) 2022 yı-
lında tasarlanmış ve üretilmiştir. Otonom Suüstü
Deniz Aracı (MARLİN-ASV) Tedarik Projesi, ASEL-
SAN-SEFİNE İş Ortaklığı tarafından İstihbarat, Ke-
şif ve Gözetleme (İKG) ve Suüstü Harbi görevlerini
yerine getirmek üzere geliştirilmiştir. Suüstü harbi,
Elektronik Destek (ED) ve Elektronik Taarruz (ET)
Sistemi görevleri ile Aktif/Pasif Çekili Dizin Sonarı
görevi planlanmıştır. MARLİN-ASV, taşıdığı fayda-
lı yüklerin değiştirilebilmesi suretiyle belirlenmiş
görevlerini yerine getirebilecek; yüklenecek fark-
lı faydalı yükler sayesinde farklı görevleri yerine
getirebilecektir. MARLİN-ASV aracının modüler
yapısı ile esnek olarak kullanılması planlanmıştır.
MARLİN-ASV botu 15 metre boyunda konfigüre
edilebilir ve modüler yapıdadır. Uzaktan kontrollü
seyir ile çalışmalara başlanarak, navigasyon, çok-
lu sensor bilgisiyle, sistemin kendi kendine karar
vererek seyrin yapılması planlanmıştır.
MARLİN-ASV aracı bünyesinde, komuta kontrol
yazılımı ve otonomi yazılımından oluşan Görev
Yönetim Sistemi bulunmaktadır. Bununla birlik-
te araç bünyesinde seyir sistemleri, elektro-op-
 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6
tik sistemler, uydu ve RF haberleşme sistemleri,
STAMP-2L, LUMTAS ve göreve bağlı olarak görev
yükleri olan ED ve ET, Aktif/Pasif Çekili Dizin So-
nar bulunmaktadır. Kıyıda Kontrol İstasyonu yer
almaktadır. Komuta kontrol sistemi ile; rota plan-
lanmasının yapılması ve STAMP-2L, elektro-optik
sistemlerin kontrolü planlanmıştır. Otonomi kap-
samında, uzaktan kontrollü kullanım ile başlanan
çalışmaların, navigasyon, çoklu sensor bilgisi te-
mel alınarak, engelli ve engelsiz ortamda kullanıcı
müdahalesi olmadan seyir yapması planlanmıştır.
Kullanıcı MARLİN-ASV SİDA’yı uzaktan manuel
kullanabildiği gibi ayrıca Karar Destek Sistemleri
ve/veya tam otonom olarak rota ve görev planını
girerek farklı görevleri icra edebilmektedir. Sensör
füzyonu sayesinde tam otonom olarak hareketli
ve sabit engellerden kaçınarak seyrine ve görevi-
ne devam edebilmektedir.
117
MARLİN SİDA Eylül 2022 tarihinde Portekiz’de ka-
tıldığı REP(MUS)22 ve DYMS22 NATO Tatbikatında
üzerinde yer alan ED/ET sistemi ile dünyada üze-
rinde elektronik harp sistemi bulunan ilk insansız
suüstü aracı olarak görev almış ve NATO’da ülke-
mizi başarıyla temsil etmiştir.
Ekim 2022 ayında EHDEN (Elektronik Harp Dene-
meleri) tatbikatında Deniz Kuvvetleri Komutanlı-
ğımız tarafından belirlenen tatbikat senaryoları
dahilinde yeteneklerini sergilemiştir. Söz konusu
Gemi Radarlarına Karşı ET Denemeleri ve Yüksek
Değerlikli Birlik Korunması senaryoları kapsamın-
da Dz.K.K.lığımız tarafından test yardımcısı olarak
sağlanan radarlar ve sahilde konumlanmış G/M
simülatörü tehditlerine karşı ET teknikleri başa-
rıyla uygulanmıştır. .
Otonom Su Üstü Deniz Aracı (MARLİN-ASV)
 118 ÜRÜNLER

ASELSAN Otonom Gemi Operasyonel Senaryosu

ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6 119

ASELSAN bünyesinde millileştirilmiş olan

ve farklı pek çok platformda entegras-
yonu gerçekleştirilmiş sistemlerin (Silah
Sistemleri, Elektro-Optik, ED/ET, Radar,
Muhabere, Sualtı Sistemleri vb.) otonom
gemilere uyarlanması ve Otonomi ve
Karar Destek Sistemleri altında otonom
kullanım konseptinin oluşturulması he-
deflenmektedir. Bu amaçla ASELSAN’ın
birçok projesinde de yer alan VATOZ
Tabanlı Görev Yönetim Sistemi kulla-
nılmaktadır.

Otonomi çalışmaları kapsamında da VA-

TOZ® Tabanlı Görev Yönetim Sistemi yol
haritasında yer alan Artırılmış ve Sanal
Gerçeklik Uygulamaları, Birlikte Çalışı-
labilirlik (TDL), Ağ Merkezli Operasyon-
lar, Görsel Analitik gibi uygulamalar ek-
lenecektir.

MİR ve ALBATROS-S sürü İDA faaliyetleri

120 ÜRÜNLER
 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6 121

VATOZ® Yazılım Ürün Hattı, ASELSAN tarafından

özgün olarak geliştirilmiş her türlü su üstü, su altı
ve sabit platformda gerekli görev yönetimi, komu-
ta kontrol ve savaş yönetimi işlevlerini icra ede-
bilecek bir yazılım ürün hattıdır. Deniz Kuvvetleri
üs savunma harekât merkezlerinin ve savaş ge-
milerinin komuta kontrol ihtiyaçlarını karşılamak
• 2 adet Deniz Kuvvetleri Komutanlığı Deniz
üzere geliştirilmiştir. Üssü (YUNUS Projesi / Aksaz - Foça Su altı
ve Su üstü Tespit ve Gözetleme Sistemi)
VATOZ yazılım ürün hattı geliştirme çalışmaları,
2008 yılında başlamıştır. Ürün hattından çıkan ilk • 16 adet 57 m Tuzla Sınıfı Karakol Gemisi
ürün, 2010 yılında Deniz Kuvvetleri Komutanlığı-
na teslim edilmiş olan Tuzla Sınıfı Karakol Gemi- • 10 adet 57 m Karakol Gemisi (Türkiye’nin
si’nde komuta kontrol ihtiyaçlarını karşılamakta- ilk Savaş Gemisi ihracatı)
dır. VATOZ, marka olarak 2010 yılında Türk Patent
Enstitüsü tarafından tescil edilmiştir. 2011 yılında • 6 adet 33 m Yüksek Hızlı Karakol
gerçekleştirilen Türkiye’nin ilk savaş gemisi ihra- Botu (İhracat)
catında da komuta kontrol ihtiyaçlarını karşıla-
mak üzere VATOZ yazılım ürün hattından çıkarılan • IFF Mod5 Modernizasyonu Kapsamında
ürün kullanılmıştır. VATOZ kullanılan platformlar Deniz.Kuvvetleri.Komutanlığı envanterin-
şunlardır: de bulunan 43 platform

VATOZ® Yazılım Ürün Hattı

 122 ÜRÜNLER

VATOZ mimari özellikleri ve yetenekleri arasında • Açık Standart Ara Katman

şunlar bulunmaktadır: • Farklı İşletim Sistemi Desteği

• Açık Mimari Hesaplama Ortamı (OACE) • Çoklu Dil Desteği

Standardına Uyum • Uluslararası HMI ve Semboloji Standart-
• Veri Odaklı Mimari larına Uyum

• Dağıtık Sistem Mimarisi

• Platform Gereksinimlerine Göre Ölçekle-
nebilir Yapı

VATOZ® Kullanıcı Arayüzünden Bir Örnek

VATOZ® Yazılım Ürün Hattı’na Entegre Edilmiş Silah ve Sensörler

 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6 123

VATOZ, kullanıldığı platformlarda tüm sensör ve VATOZ® yazılım ürün hattına entegrasyonu yapı-
silah sistemleri ile ihtiyaç duyulan fonksiyonları lan top sistemleri, SAM füzeleri ve SSM füzeleri ile
yerine getirecek şekilde entegrasyon faaliyetlerini fiili atışlı testler başarı ile icra edilmiştir.
başarılı bir şekilde gerçekleştirmiştir. VATOZ®, sa-
hip olduğu mimari altyapı sayesinde yerli/yabancı YUNUS Projesi kapsamında kullanılan VATOZ®,
her türlü silah ve sensörün entegrasyonunun hızlı kullanıcı ihtiyaçlarına göre talep edilen tüm ilave
ve kolay bir şekilde yapılmasına olanak sağlamak- isterler dahil olmak üzere operasyonel ihtiyacı kar-
tadır. VATOZ® bileşenleri arasında şu başlıklar yer şılayacak şekilde geliştirilerek teslim edilmiştir.
almaktadır:
Operasyonların ve görevlerin insansız araçlar ile
• Kaynak Yönetimi yürütülmesi yönündeki stratejik yaklaşım nokta-
• Sistem Yönetimi sında su üstü ve su altı insansız araçlar için VATOZ®
• Veritabanı Yönetimi yazılım ürün hattında da planlamalar yapılmıştır.
• Kullanıcı Yönetimi İnsansız araçların uzaktan komuta merkezlerinde
• Bildirim Yönetimi ihtiyaç duyulan görev planlama yazılımlarının ve
• Harp Yönetimi insansız araçlar üzerinde ihtiyaç duyulan komuta
• Çevre Yönetimi
kontrol yazılımlarının VATOZ® ürün hattından çı-
• Seyir Yönetimi
• Rota Planlama karılması için çalışmalara devam edilmektedir.
• Gözetleme
• Durumsal Farkındalık
• Taktik Birlikte Çalışabilirlik

VATOZ® Bileşen Görünümü

124 ÜRÜNLER
 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6 125

ASELSAN Cihaz seviyesinden sistem se-

viyesi çözümlere geçiş ile birlikte askeri
bilgisayar ve görev bilgisayarı ihtiyacı
ortaya çıkmıştır. Bu ihtiyaç başlangıçta
yurt dışı kaynaklardan sağlanırken yerli
ve milli çözüm oluşturma kapsamında
ASELSAN’da askeri bilgisayar geliştir-
me serüveni başlamıştır. Milli Askeri Gö-
rev Bilgisayarı “Görevsayar” markası ile
tescil edilmiştir. Geliştirilen askeri bilgi-
sayarlar kara, hava, deniz ve füze plat-
formlarında başarıyla kullanılmaktadır.

Deniz projelerinde kabinet içi kullanım-

lar için bileşenleri özel bir araç gerektir-
meden sökülebilen rafa monte bilgisa-
yarlar ile çözümler sunulmaktadır. Rafa
monte bilgisayarlar, deniz platformları
için tanımlanan profillerdeki sıcak, so-
ğuk ve titreşim gereksinimlerini sağ-
lamaktadır.
 126 ÜRÜNLER

Son dönemde, deniz platformlarına silah sistem- Kompakt ve fansız tasarıma sahip, farklı
leri ve komuta kontrol sistemleri entegrasyonu- kapasitelerde sökülebilir sabit disk takılma
nun artmasıyla; görüntüleme ve işlem yapma özelliği olan, farklı standartlara uygun ara-
yeteneklerini bir arada bulunduran bütünleşik ta- yüz kartları için genişleme yuvalarına sahip
sarlanan PanelPC ürünlerine talep artmıştır. PanelPC ürünlerinin çeşitli kritik görevleri
yerine getirmek üzere su üstü platformla-
ASELSAN tasarımı PanelPC ürünleri entegre edil- rında kullanımının yaygınlaşması hedef-
diği sistem üzerinde uygulama yazılımının ça- lenmektedir.
lıştığı, çeşitli haberleşme ara yüzlerini sağlayan,
müşteri ihtiyacına göre 10,1”, 12”, 19” ve 24” bo- Deniz Platformlarına entegre edilen Stabilize
yutlarında ekranlara sahip panel bilgisayarlardır. Makineli Tüfek ve Top sistemlerinin kullanıcı
Üzerinde bulunan tuş takımları ile kullanıcı ko- arayüzü olarak ASELSAN PanelPC “Görevsa-
mutlarının işlenmesi sağlanan PanelPC ürünü yar 19P” kullanıma alınmıştır.
üzerinde işlemci kartı olarak ASELSAN tasarımı
kullanılmaya başlanmış olup ürünün içerisindeki
yerlilik oranı artırılmıştır. Aynı zamanda, PanelPC
ürün ailesi içerisinde ASELSAN tarafından geliş-
tirilen BIOS yazılımları kullanılması görev kritik
açısından önem arz etmektedir. MIL-STD-810 ve
MIL-STD-461 standartlarının deniz platformları
için istenen gereklerini karşılayacak şekilde ta-
sarlanan ASELSAN PanelPC ürünleri ile müşteriye
çeşitli konfigürasyon seçenekleri sunulmaktadır.

76mm Top Atış Kontrol Sistemi Projesi kapsamında

kullanıcı arayüzü olarak ASELSAN PanelPC
“Görevsayar 12P” kullanıma alınmıştır.
ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6 127

Su Üstü Platformların Denizaltı tehditlerine karşı

savunmasını sağlayan Denizaltı Savunma Har-
bi Projesi kapsamında Dönem-1’de yurt dışın-
dan ithal edilen bir PanelPC ürünü, Dönem-2’de
ASELSAN PanelPC “Görevsayar 12P” ile değiştiri-
lerek müşterinin ASELSAN PanelPC ürün ailesin-
den yerli ürünü kullanması sağlanmıştır.
 128 ÜRÜNLER

Su üstü projelerinin artan yetenekleri ve müşteri ASELSAN Sunucu Bilgisayarları, MIL-STD-810

ihtiyaçları ile birlikte işlem gücü yüksek bilgisa-
yarlara ihtiyaç doğmuştur. Aynı zamanda üretilen
veri miktarının aşırı artmasıyla birlikte bu verileri
depolama ve işleme ihtiyaçları da artmaya baş-
lamıştır. 2018 yılında Milli ASELSAN Sunucu Bil-
gisayarı Ailesi geliştirilmeye başlanmıştır. Çıkan
ilk ürünler HIZIR Torpido Karşı Tedbir Aldatma/
Karıştırma Sistemi Projesi kapsamında kullanıma
alınmış ve teslimatı yapılmıştır. ASELSAN Sunucu
Bilgisayarı, üzerinde ASELSAN tarafından gelişti-
rilen açık kaynak kodlu BIOS yazılımları, sunucu
yönetim yazılımları, güvenli önyükleme ve TPM
destekleri sayesinde bilgi güvenliğinin kritik ol-
duğu projelerde ön plana çıkmaktadır. ASELSAN
Sunucu Bilgisayarları Ailesi yedekli ve hata tole-
ransı düşük yapılarıyla 7/24 çalışabilmektedir.
ASELSAN Sunucu Bilgisayarları, Intel Xeon Sca-
lable işlemcili 19” rafa monte ve 2 soketli yapısı,
PCIe genişleme arayüzleri ve GPU desteği ile ge-
nel maksatlı sunucu kullanımına uygundur.
standardında tanımlı sıcaklık, mekanik titre-
şim/şok ve nem şartlarında görev yapabilen
askeri 4U versiyonu ve yerleşik, iklimlendiril-
miş koşullarda hizmet vermek üzere tasar-
lanmış 2U versiyonlarıyla projelerin kullanı-
mına sunulmuştur.
İşlem gücü ve veri saklama kapasitesi yüksek
ASELSAN Sunucu Bilgisayarı Ailesi, günü-
müzde sivil alanlarda yaygın olarak kullanılan
yapay zekâ ve bulut bilişim uygulamalarının
askeri alanlarda da kullanımına imkân sağ-
layacaktır.
 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6
Projelerimizde çeşitlenerek sayıları artan bilgisa-
yar ihtiyaçları için;
• Değişen ihtiyaçlara hızlı cevap vermek,
• Tasarım sürelerini kısaltmak,
• Maliyetleri düşürmek,
• Riskleri azaltmak,
• Kaliteyi arttırmak
• Etkin, verimli test edilebilir, idame edi-
lebilir, onarılabilir ve uzun ömürlü ürün
tasarlamak
için ürün yönetimi bakış açısı ile ortak varlık havu-
zu temellerinin tanımlanması, bileşen kütüpha-
nesi doğrulanmış ortak modüler bileşenler kulla-
nılarak ürün geliştirme ön plana çıkmaktadır.
Literatürde Açık Modüler Mimari Standartlarından
donanım bileşenleri için ilk resmi sürümü Eylül
2021 sonu yayınlanmış olan SOSA “Sensor Open
Systems Architecture standardı referans kabul
edilmektedir. SOSA uyumlu ürün geliştirmesi eği-
limleri artarak yaygınlaşmaktadır.
Askeri faaliyet alanlarımızda deniz platformları
için bilgisayar çözümlerimiz de kapsayan faaliyet
alanlarımızda da, hem özellik/işlev/yetenek ekle-
129
nebilir/çıkartılabilir, maliyet ve takvim etkin ürün
beklentileri arttıkça hem de uzun süreli taahhüt,
garanti/bakım/onarım, idame, güncelleme, üre-
timden kalkma kaynaklı yenileme gibi lojistik des-
tek beklentilerini karşılamanın ürün geliştirme
maliyetlerinin üzerine çıkabilecek seviyede arta-
bildiği görüldükçe ASELSAN’da da SOSA Açık Mi-
mari standardı uyumlu «SOSA uyumlu ürün hattı
» modeline geçiş ivme kazanmaktadır.
SOSA referanslı ürün hattı temelli bileşenlerin kul-
lanımı faaliyet alanlarımızda uzun dönem garanti /
bakım-onarım / idame / güncelleme / demodelik
yönetimi talep edilen projelerimiz için modüler, de-
ğiştirilebilir, izlenebilir, güncellenebilir bileşenlerin
kazanımı açısından büyük avantajlar sağlayacaktır.
SOSA standardı ile tanımlanan birimlerde yer ala-
cak “Yönetim Donanımı”, birimi oluşturan dona-
nımlar için belirlenen kontrol ve yönetim işlevleri,
takip, kayıt, tarihçe, durum bilgisi, olay kaydı ra-
porlama, CIT gibi işlev ve yetenekleri sağlayabil-
mek için gerekli alt yapıları sağlamaktadır.
SOSA standardı ile tanımlanan açık mimari teme-
li ile ilk bileşenlerimiz geliştirilmiş, ilk bilgisayar
oluşturularak doğrulama faaliyetlerine başlan-
mıştır. 2023 yılından itibaren SOSA temelli kur-
gulanan ürün hattından bilgisayar ürünleri oluştu-
rularak kullanıma sunulacaktır.
 132 ÜRÜNLER
Yirminci yüzyılın başlarında, balon ya da hava
gemisi olarak adlandırılan (zeplin) silahların kara
ve deniz saldırılarında kullanılması ve ağır mü-
himmat, yangın bombası ve şarapnel gibi farklı
cephane çeşitleriyle saldırı düzenlemeleri netice-
sinde Avrupa’da hava savunma silahları geliştiril-
meye başlanmıştır. Bu dönemde Krupp, Erhardt
ve Vickers Maxim, 47 mm, 65 mm, 75 mm ve 105
mm top adaptasyonları gerçekleştirmiştir.
1913 yılına gelindiğinde, yalnızca Fransa ve Al-
manya sahrada balonlar ve hava araçları ile çar-
pışmaya yönelik silahlar geliştirmiş, hava savun-
manın askeri organizasyon sorunlarına eğilmiştir.
Bu sırada Kraliyet Donanması, seri atışlı 3-inç-
lik (QF 3- inch) ve seri atışlı 4-inçlik (QF 4-inch)
hava savunma silahlarını ve ayrıca birçok şekil-
de monte edilebilen Vickers 1-librelik hızlı ateş-
li “pom-pom”’ları (Vickers 1-pounder QF "pom-
pom") savaş alanına çıkarmıştır.
Birinci Dünya Savaşı'nın başlarında hava savun-
maya duyulan ihtiyaç, elde bulunan ekipmanın
yeteneklerini aştığından, savaşanlar standart
topları hava savunmaya uyarlamak durumunda
kalmıştır.
1925 yılında İngilizler, Vickers tarafından üretilen,
mekanik ve analog bilgisayar destekli hava savun-
ma tahmincisi No:1’i (Mechanical Analogue Com-
puter Predictor AA NO: 1) kullanmaya başlamıştır.
Bu cihaz, hedef irtifası bilindiğinde, operatör tara-
fından hedefi takip edebilme, yön, yükseliş açısı
ve tapa tanzimini tahmin etme özelliğine sahipti.
 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6
1920’lerin sonunda İsveç ordusu, Bofors şir-
ketine donanma için 40 mm’lik hava savun-
ma silahını ürettirmiştir. Hafif, seri atışlı ve
güvenli dört tekerlekli taşıma sistemi de kısa
bir süre sonra geliştirilmiştir. Basit olarak 40
mm’lik olarak bilinirken, 2. Dünya Savaşından
sonra 17 farklı ülkede kullanılmaya başlan-
mıştır. İsveçli 40 mm Bofors topu 2. Dünya
Savaşında iki taraf için de hizmette kullanıl-
mış, savaşın her noktasında yer almıştır. Gü-
nümüzde sahil güvenlik gemileri üzerinde hâ-
len bulunmaktadır.
133
İngilizlerin sıkça
kullandığı 3.7 inçlik hava
savunma topu
1930’larda katı roket yakıtları Sovyetler Birliği
ve İngiltere’de üretilmeye çalışılıyordu. İngil-
tere’de hava savunma atışına ilgi büyüktü ve
kesin vuruş için güdüme ihtiyaç olduğu belir-
lenmişti. Ağır teçhizat ya da tel engel içeren
hedeflere karşı kullanılan savaş başlığına sa-
hip 2 inçlik roketler, havaalanı gibi daha kü-
çük hedeflere karşı alçaktan uçan ya da pike
bombalaması yapan uçaklara karşı kullanıldı.
3 inçlik roket çalışması İkinci Dünya Savaşı
başlayana kadar devam etti.
İngiliz 40 mm hafif hava
savunma topu ve birliği
 134 ÜRÜNLER

İngilizler, İkinci Dünya savaşında, toplara ek ola- da neredeyse tamamının yeri değişmiştir. İnsan
rak ayrıca güdümsüz füzeleri de hava savunma kullanımlı füzeler ya da MANPAD’lar 1960’larda
silahı olarak kullanmıştır. İngilizler evlerine bin- tamamen kullanılabilir hale gelmiş ve gelişmiş or-
lerce roket namlusunu yerleştirmişti; bu ne kadar dularda en ufak topların bile yerini almıştır.
etkileyici görünse de yalnızca birkaçı hedefe isa-
bet ediyordu. Savaş uçaklarının taarruz ve istihbarat amacıyla
gemilere karşı kullanılması gemilerin yeni bir mu-
Normandiya Çıkarmasının (7–30 Haziran 1944) harebe tarzıyla tanışmasına neden olmuştur. İkin-
ilk ayında 682 düşman sortisi esnasında Ameri- ci Dünya Savaşı’nda özellikle Pasifik cephesindeki
kan hava savunma topçuları 92 adet Alman savaş gelişmelerle birlikte, savaş gemilerinin en büyük
uçağını saf dışı etmeyi başarmıştır. düşmanının gemiler değil, savaş uçakları ve deni-
zaltılar olduğu anlaşılmıştır.
14 Mart 1945’e gelindiğinde Amerikalıların 64 adet
90 mm’lik, 216 adet 40 mm’lik, 24 adet 37 mm’lik
top ve 228 Quad 50 silahı ile yaptığı savunmada
442 Alman sortisinde 142 Alman uçağı düşürül-
müştür. Almanlar bu sortilerde köprüyü yıkmayı
başaramamıştır. Alman Hava Kuvvetleri; 2. Dünya
Savaşı boyunca 14.938’i Almanya üzerinde ol-
mak üzere 29.953 uçağını kaybettiğini, bunların
içinden 2.598 adedinin hava savunma silahları
tarafından yok edildiğini bildirmiştir. İkinci Dünya
Savaşı başladığında, Almanlar 2.600 ağır ve 6,700
hafif flak topu ile dünyadaki en geniş hava savun-
ma sistemine sahipti.

Savaş sonrası analizleri, iki taraf da en geliş-

miş hava savunma sistemlerini kullansa dahi,
bombardıman uçaklarının büyük çoğunluğunun
(yaklaşık % 90) hedeflerine ulaştığını ortaya koy-
muştur. Savaş sırasında oldukça zor bir durum
oluşturmuş olsa da, nükleer bombanın ortaya çık-
ması ile durum dramatik olarak değişmiş ve artık
tek bir uçağın bile hedefe ulaşması kabul edile-
meyecek hale gelmiştir.

Güdümlü füzenin icadı ile birçok şey değişmiştir.

Almanya’nın güdümlü füze üretme çabaları savaş
sırasında sürmüş olsa da kullanıma sunulacak
seviyeye getirilememiştir. Bu çabalar, İngiliz kar-
şı savunmasını geçecek kadar geliştirilememiştir.
Savaş sonrasında yapılan birkaç yıllık geliştirme
ile bu silahlar pratik hale gelmeye başlamıştır.
ABD, kendi savunma sistemlerini Nike Ajax füze-
leri ile geliştirmiş ve daha büyük hava savunma
silahları kaybolmaya başlamıştır. Aynı şekilde
SSCB de SA-2 Guideline hava savunma sistemle-
rini geliştirmiş ve büyük toplara olan ihtiyaç orta-
dan kalkmıştır.

Toplar ve füzeler arasındaki bu yer değiştirme,

1960’larda başlamış ve 90’larda modern ordular-
 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6 135

Modern gemi bazlı hava savunma sistemlerinin Geçmişten Günümüze Türk

yetersiz kaldığını ve anti gemi füzesi yüklü savaş
uçaklarının yaptığı tehdidi göz önüne seren en Donanmasının Hava Savunma
önemli savaş 2 Nisan 1982 Falkland Savaşı oldu. Harbi Kabiliyeti
Arjantinlilerin elindeki A-4 Skyhawk, Super Eten-
Türk donanmasının gemi konuşlu hava savun-
dards, Mirage ve Mirage bazlı IAI Daggerler ile İngi-
ma tarihi, Osmanlı donanmasına kadar da-
lizlere ait iki muhrip, iki fırkateyn, birkaç çıkartma
yanmaktadır.
gemisi batırılmış, sekizden fazla yardımcı gemiye
hasar verilmiştir. Bu başarıda Fransız yapımı hava-
Osmanlı Devleti, 1897 Osmanlı-Yunan Savaşı
dan atılan Exocet füzesinin rolü büyüktür. 1982’de
sonrası Almanya’dan Brandenburg sınıfı ön dret-
Falkland Savaşında hava savunma maksatlı ola-
notlar olan SMS Weissenburg ve SMS Kurfürst
rak, Arjantin Silahlı Kuvvetleri, Oerlikon GDF–002
Friedrich Wilhelm’i (TCG Barbaros ve TCG Turgut
35 mm ikiz namlulu ve SAM Roland gibi zamanı-
Reis) 1910’da satın aldı. Bu gemilerde belirgin bir
nın en iyi batı Avrupa silahlarını, İngilizler ise daha
hava savunma silahı yoktu. Üstlerindeki 88 mm
yeni üretilen Stinger füzelerini kullanmıştır.
Sk L/30 topları bu görev için uygun olabilecekse
de topların yönelim açıları bu iş için yetersizdi. Bu
20. yüzyılın son çeyreğinde ve 21. yüzyılda artan
görev, büyük oranda sonradan eklenen portatif
akıllı mühimmat kullanımı havadan gelen tehditler
makinalı tüfekler ile yapılıyordu.
için ciddi bir güç çarpanı oldu. Buna karşın başta
uçaklara karşı koymak için farklı çaplarda uçaksa-
var toplar kullanılsa da daha sonraları hava sa-
vunma füzelerinin de gelişmesiyle, birincil görevi,
alan hava savunması yaparak filodaki diğer gemi-
leri korumak olan gemiler yapılmaya başlandı.
 136 ÜRÜNLER
TCG Yavuz Kruvazörü, aslen 1912’de göreve baş-
layan Alman Moltke sınıfı savaş kruvazörü, SMS
Goeben’dir. Goeben, Birinci Dünya Savaşı’nın he-
men öncesinde meşhur Akdeniz kaçışı sonun-
da Osmanlı Devleti’ne tandem gemisi Midilli ile
sığındı ve 16 Ağustos 1914’te satın alındı. Asıl
görevi filonun hava savunma güvenliğini sağla-
mak olmasa da üstünde uçaklara karşı silahlar
mevcuttu. TCG Yavuz, dönemin teknolojisi gereği
henüz radarlar icat edilmese de tespite yardımcı
olmak amaçlı projektöre sahipti. Yavuz gemisinin
en büyük hava savunma silahı 88mm’lik 70 dere-
ce yükseliş açısına sahip ve 9-10 kg’lık mermileri
dakikada 15 adet olarak 9.150 metreye yollaya-
bilen SK L/45 topuydu. Bunun dışında makineli
tüfekler de kullanılmıştır. Her ne kadar başlarda-
ki silah donanımı, ömrünün son yarısında yeter-
siz bir hava savunma vadetse de daha sonradan
40 mm’lik ve 20 mm’lik uçaksavar bataryalarıyla
güçlendirilmiştir.
1947 yılında emekli edilen Mecidiye ve Hamidi-
ye kruvazörlerinin hava savunma kabiliyetleri göz
önüne alındığında gemilerin hava savunma amaç-
lı kullanabildiği 6 adet Elswick 47mm ve 6 adet
Maxim 37 mm hızlı atım topu vardı.
Cumhuriyet donanmasının kuruluşunda akıllı bir
planlama izlenmiştir. Türkler, devlet yapısı ve poli-
tik strateji olarak sömürge arayışındaki bir emper-
yalist devlet olmadığından kuruluş mantığı alan
savunması ve kara saldırısından çok, kendisine
yönelecek düşman gemilerini batırmak üzerine bir
strateji kurulmuştur. Bu yüzden büyük gemilere
değil muhrip ve denizaltılara yatırım yapılmıştır.
Muhripler dönemin ve sonrasında İkinci Dünya Sa-
vaşı’nın çok işlevli gemileriydi. Büyük platformlara
göre yüksek hızları ve taşıdıkları büyük gemileri
bile dakikalar içerisinde batırabilecek torpidoları
ile büyük bir tehditti. Bununla da kalmayıp üstle-
rindeki hızlı atımlı toplarla filoyu hava tehditlerine
karşı da koruyorlardı.
TCG Adatepe
 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6
Bu dönemde Kocatepe ve Adatepe isimli 1931 ta-
rihli İtalyan yapımı muhriplerde 3x 40mm L39 Vic-
kers-Termi yapımı hava savunma topu mevcutken
buna ek olarak makineli tüfeklere de sahipti. Söz
konusu 40mm top aslında Vickers’ın 1915’te lan-
se ettiği ve bir süre sonra lisans altında İtalyanlar
tarafından da üretilen QF-2 Mark 2 topudur. 980
gramlık yüksek patlayıcılı mühimmatı dakikada
200 atım ile 1000 metre menzile atabiliyordu.
1949’da Türk donanmasına katılan Amerikan
muhripleri Gelibolu, Gaziantep, Giresun, Gemlik,
temin edildiği dönemin en önemli silah yüklerin-
den birisine sahipti. 2x2 namlu formasyonunda 4
adet 40 mm Bofors marka hava savunma silahına
sahipti. Gleavesler bu kabiliyetini 7 adet 20 mm
Oerlikon topla destekliyordu. 20 mm/L-70 Oer-
likon topu 123 gram mühimmatı dakikada 320-
450 atımla 914 metre efektif 4,3 km maksimum
menzile atabiliyordu.
Yine 1949 yılında Türk donanmasına katılan İngi-
liz M-Sınıfı Alp Arslan, Kılıç Ali Paşa, Mareşal Fevzi
Çakmak ve Piyale Paşa olarak adlandırılan muh-
ripler, donanmamızda radar donanımlı alınan ilk
gemiler olmaları nedeniyle saygın bir yere sahip-
tir. Söz konusu gemiler üstlerinde 27 km menzil-
li Type 290 arama radarı ile 16 km menzilli Type
285 atış kontrol radarı taşıyordu. Bu donanım, söz
konusu gemilerin hava savunma kabiliyetlerini
ciddi oranda arttırıyordu. Gemilerin hava savun-
ma silahı donanımlarında ilk başlarda çeşitli tipte
(120-102-40-20-12,7 mm) hava savunma silahı
varken Türk donanmasına girişinden hemen önce
geçirdiği modernizasyon ile 3x2 düzende 6 adet
120 mm çok amaçlı top ile hava hedeflerine
19 km gibi uzun bir menzilde karşı
koyabiliyordu.
TCG İçel
137
1967-1969 yılları arasında Türk donanmasına ka-
tılan 5 adet ABD muhribi TCG İstanbul, TCG İzmir,
TCG İzmit, TCG İskenderun ve TCG İçel, donanma-
mızda ciddi anlamda hava savunma gemisi diyebi-
leceğimiz gemilerdendi. Bu gemiler, üzerlerinde 41
km menzilli Mark 12 arama radarı ile 11 km men-
zilli Mark 37 atış kontrol radarı taşıyordu. Gemiler-
de 11,3 km menzilli 5 adet 130 mm Mark-12 topu
mevcuttu.
Cumhuriyet dönemindeki ilk ciddi savaş gemisi in-
şası olan TCG Berk ve TCG Peyk, gövde olarak ABD’li
Claud Jones’a benzese de silah ve sistem olarak
farklıydı. 370 km menzilli SPS-40 hava arama rada-
rı ve 31 km menzilli SPG-50 atış kontrol sistemine
sahipti. 1 Adet 76 mm topa sahip gemi bu topla 9
km menzile dakikada 45-50 atış yapıyordu. Buna ek
40 mm topla da yakın hava savunması sağlasa da
aslen bir denizaltı avcısıydı.
ABD’den transfer edilen ve Tepe sınıfı fırkateyn adı-
nı alan TCG Muavenet, TCG Adatepe, TCG Kocatepe,
TCG Zafer, TCG Ege, TCG Karadeniz, TCG Trakya fırka-
teynlerinin 1993-1994 yıllarında Türk donanmasına
katılmasıyla beraber donanmamız, güdümlü füzeye
sahip olmuştur. Asıl amacı denizaltı avı olan bu ge-
miler, 463 km menzilli AN/SPS-40 arama radarı ile
110 km menzilli AN/SPG-53 atış kontrol radarı ta-
şıyordu. Gemiler dakikada maksimum 40 adet atım
yapan 1 adet 127 mm otomatik topunun menzili 15
km olan gemi 1 adet
de 20 mm Phalanx
yakın hava savun-
ma top sistemine
sahipti. Esasen
hava savunma-
sı, öz savunma
üzerineydi.
 138 ÜRÜNLER

TCG Gemlik

ABD’den transfer edilen ve Gabya sınıfı fırkateyn Yavuz sınıfı fırkateynler olan TCG Yavuz, TCG Yıl-
adını alan TCG Gaziantep, TCG Giresun, TCG Gem- dırım, TCG Fatih, TCG Turgutreis gemileri Türk
lik, TCG Gelibolu, TCG Gökçeada, TCG Gediz, TCG donanmasının Genel Maksat Fırkateyni ihtiyacını
Gökova, TCG Göksu isimli 8 adet fırkateynin 1997- karşılamak amacıyla 1985-1988 yılları arasında
2003 senelerinde Türk donanmasına katılmasıyla üretilmiştir. Söz konusu gemiler AWS-06 arama
beraber donanmamız ilk ciddi alan hava savunma radarı ve STIR atış kontrol radarlarına sahiptir.
kabiliyetine sahip hava savunma füzesine sahip Gemi modern savaş uçaklarına karşı 1 adet 127
olmuştur. Asıl amacı denizaltı avı olan bu gemiler, mm top taşımakla beraber 8 atışa hazır ve yedek-
AN/SPS-49 arama radarı (Daha sonra 4 adedi- leri olan Sea Sparrow hava savunma füzesine sa-
ne 3 boyutlu Smart-S Mk2 radarı takıldı) ile CAS hiptir. Bununla birlikte geminin son hat öz savun-
atış kontrol radar sistemi taşımaktadır. Gemilerin ması, 3 adet 25 mm çok namlulu CIWS sistemi
hava savunma silahı donanımlarına bakmak ge- olan Sea Zenith sistemi ile sağlanmaktadır.
rekirse dakikada maksimum 85 adet atım yapan
1 adet 76 mm otomatik topunun menzili 16 km
olan gemi 1 adet de 20 mm Phalanx top sistemi
kullanmaktadır. Güdümlü hava savunma füze-
si olarak 32 adet 48 km menzilli SM-1 füzesi ve
4 adedinde de fazladan 8x Mk-41 dikey atım lan-
çerine yerleştirilmiş 32 ESSM füze sistemi bulun-
maktadır. Milli GENESİS Savaş Yönetim Sistemi ile
modernize edilen gemiler zamanının önemli hava
savunma gemileridir.
 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6
Barbaros sınıfı fırkateynler, TCG Barbaros, TCG
Oruçreis, TCG Salihreis ve TCG Kemalreis gövde
olarak Yavuz sınıfını andırsa da hava savunma
silah ve sensörlerinde ciddi bir değişiklik göste-
recektir. Modernizasyonlarla Smart-S Mk2 arama
radarı ve ikinci arama radarı olarak MAR-D radarı
ile Akrep atış kontrol radarına sahiptir. Gemilere
Phalanx ve GÖKDENİZ CIWS entegrasyonu yapıl-
maktadır. Track I olarak adlandırılan 2 gemi 8’li,
Track II olarak adlandırılan 2 gemi de 16’lı dikey
atım lançerine sahiptir. Bu lançerlerden 32-64
arası ESSM füzesi atılabilmektedir. Türk donan-
masının aktif, en modern firkateynleridir.
139
TCG Salihreis
Ada sınıfı korvetler, Türkiye’nin milli gemi üre-
tim programı olan MİLGEM kapsamında 2008-
2017 yılları arasında üretilen TCG Heybeliada,
TCG Kınalıada, TCG Burgazada, TCG Büyükada
korvetlerinden oluşmaktadır. Gemide Smart-S
Mk2 arama radarı ve Sting EO Mk2 atış kontrol
sistemi mevcuttur. Gemide, dakikada 120 atış
yapabilen 1 adet 76 mm baş topuna ilave olarak
üstündeki 21 füzesiyle geminin yakın hava sa-
vunmasını yapan 1 adet RAM sistemi mevcuttur.
TCG Heybeliada
 14 0 ÜRÜNLER

Türk donanmasının hava savunma kabiliyetine

bakarken, inşası devam eden İ-Sınıfı Fırkateyn
Projesi ve yakın zamanda gerçekleşmesi bekle-
nen TF-2000 hava savunma muhribinin de kendi
öz savunma sistemlerinin yanında üzerlerine ko-
nuşlanacak milli dikey atım hava savunma füze
sistemleriyle donanmamızın hava savunması-
na sağlayacağı büyük katkıyı da göz ardı etme-
mek gerekir.

Türk donanmasının ana hava savunma yükünü

her biri 32 adet SM-1MR füzesi taşıyabilen 8 adet
Gabya fırkateyni yüklenmektedir. Yavuz sınıfla-
rındaki daha kısıtlı imkânlara sahip Sea Sparrow
füzesi bir yana daha gelişmiş imkânlara sahip
ESSM (Evolved Sea Sparrow Missile) füzesi, uzun
menzilli hava savunma sisteminden daha çok sü-
personik güdümlü mermilere odaklı bir hava sa-
vunma sistemidir. SM-1 MR füzesi güncel etkinliği
bilinmese de gerek eskimeye yüz tutması gerekse
de mevcut kabiliyetleri, artık işlevselliği eski bir
teknoloji olmuş güdüm sistemi ile yeni bir vari-
se ihtiyaç duymaktadır. Mevcut havadan denize
yönelen tehdidin boyutunun artması Türk do-
nanmasının güçlü bir hava savunma gemisi-
ne ihtiyacı olmasına sebebiyet vermiştir. Bu
yüzden Türkiye, yaklaşık 166 metre boyunda
8500+ ton ağırlığında TF-2000 Hava Savun-
ma Muhribi Projesini yürürlüğe almıştır. Yük-
sek menzilli AESA, X bant ÇFR ve AYR radar-
ları ve IFF antenine sahip olması öngörülen
geminin, 64 adet dikey atım lançerinde ba-
rındıracağı SİPER Ürün-1, SİPER Ürün-2, Hi-
sar O+ gibi hava savunma füze sistemlerine
ayrıca Gökdeniz CIWS sistemi ve PDMS alçak
irtifa hava savunma sistemine sahip olması
öngörülmektedir.
ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6 14 1

İ-sınıfı fırkateynler, 16’lı dikey atım lançer-

leri, Hisar füze sistemleri ve yüksek men-
zile sahip Cenk AESA Arama radarıyla kay-
da değer bir hava savunma performansı
gösterebilecektir.

Türkiye Cumhuriyeti donanması Osmanlı

donanmasından bu yana gemi bazlı hava
savunma kabiliyetini deneyimlemiş bir
kuvvettir. İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra
ortaya çıkan gelişmeler savaş uçaklarının,
savaş gemilerinin en büyük düşmanların-
dan birisi olduğunu göstermiştir. Gelişen
donanma ve hava savunma kabiliyetleri
düşünüldüğünde; güçlü, bağımsız ve tek-
nolojik açıdan sınırlandırılmamış devlet-
lerde hava savunma özel görevine sahip
gemiler ortaya çıkmıştır. Türk donanma-
sında ise gerek ekonomik gerekse de sa-
vunma sanayiindeki eksikliklerden dolayı,
genellikle hava savunma kabiliyeti olan
su üstü muharebe ve denizaltı savunma
harbi kabiliyetli gemilerin kullanılması ter-
cih edilmiştir. Fırkateynlere geçildiğinde
ise yine çok fonksiyonlu ekonomik firka-
teynlere sahip olunduğu görülmektedir.
1974’ten sonra başlayan ve son 20 se-
nede doruk noktasına ilerleyen savunma
sanayiindeki atılımlar, Türk donanmasına
kendi gemilerini tasarlama ve alt sistem-
lerini üretme imkânı sağlamıştır. Böyle-
ce Ada sınıfı gibi sınıfının en iyi denizaltı
savunma harbi korvetleri ve TF-2000 gibi
ağır görev odaklı ve devasa muhripler ya-
pılmış ya da projelendirilmiştir.
 14 4 ÜRÜNLER

GÖKDENİZ Yakın Hava Savunma Sistemi (YHSS),

başta küçük radar kesit alanlı süpersonik/subso-
nik deniz seviyesine yakın (Sea-Skimmer) veya
yüksek irtifadan (High Diver) yaklaşan G/M’ler
(güdümlü mermiler) ile uçak, helikopter, insansız
hava araçları gibi hava tehditleri ve yakın alan-
da asimetrik tehdit oluşturan su üstü hedeflerin
imha edilmesini sağlayarak özgemi savunması
yapan bir yakın hava savunma sistemidir.

GÖ KDENİZ YHSS; hedef tipine uygun olarak

ASELSAN tarafından geliştirilen 35 mm Parçacıklı
Mühimmat (ATOM) hem de klasik tahrip (HEI) mü-
himmatı ile birlikte kullanılabilmektedir.
ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6 14 5

GÖKDENİZ’in teknik özellikleri şu şekilde sıralanabilir:

• Stabilize silah kulesi

• Atış Kontrol Radarı ve E/O algılayıcıları

barındıran Entegre Takip Platformu ile
hassas hedef takibi

• 3-B Arama Radarı (Opsiyonel)

• Savaş Yönetim Sistemi’ne

entegre operasyon

• Tam otonom işletim kabiliyeti

• 35 mm KDC-02 tipi çift namlulu silah

sistemi ile yüksek ateş gücü (1100
atım / dakika)

• Parçacıklı mühimmat
ve klasik tahrip (HEI)
mühimmatının aynı anda
yüklenmesine ve tercih
edilen mühimmatın istenen
anda seçilerek atılmasına
olanak tanıyan Otomatik
Şeritsiz Mühimmat Besleme
Mekanizması (OŞMBM)
 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6
İSTİF SINIFI FIRKATEYNLER
İÇİN ORTA İRTİFA HAVA
SAVUNMA FÜZESİ ATIŞ
KONTROL SİSTEMİ VE RF
VERİ BAĞI YER DONANIMI
ENTEGRASYONU – HİSAR-D
RF AKS
Hava Savunma Sistemlerinin kullanımı her ge-
çen gün önem kazanmaktadır. Özellikle, su üstü
platformları gibi düşman unsurları açısından açık
hedef haline gelebilecek ve korunan varlık statü-
sü yüksek platformların hassasiyeti yüksek hava
savunma sistemlerine olan ihtiyacı aşikardır. TCG
İSTANBUL, MİLGEM serisi platformların ilk İ-Sınıfı
firkateynidir. Hava Savunma Füze Sistemi kabili-
yeti kazandırılması amaçlanan bu platforma MİD-
LAS (Mili Dikey Lançer Atış Sistemi) entegrasyonu
gerçekleştirilmiştir. MİDLAS üzerinden de ilki Hİ-
SAR-D RF olmak üzere farklı tipte hava savunma
güdümlü mermileri atılabilmesi hedeflenmiştir.
HİSAR-D RF güdümlü mermisi ve HİSAR-D RF AKS
(Atış Kontrol Sistemi), ASELSAN’ın HİSAR projesi
ile Kara Kuvvetleri için geliştirdiği sistemlerin su
üstü platformlarda kullanımı için uyumlandırılmış
versiyonlarıdır. Uyumlandırma süreci ile beraber,
gemisavar güdümlü mermilere karşı etkili olabil-
14 7
mesi istenen HİSAR-D RF, MİDLAS’dan dikey atışı
yapılabilen ve üzerinde bulunan Veri Bağı sayesin-
de gemi üzerindeki VBYD (Veribağı Yer Donanımı)
ile çift yönlü haberleşebilen bir sistemdir. HİSAR
Atış Kontrol Sistemi, yıllar içinde kazandığı güve-
nilir (reliable) ve sağlam (robust) yapısının deniz
operasyonel ortamına entegrasyonu neticesinde,
aynı anda birden fazla tehdit için çözüm sunabi-
len bir yapıya kavuşmuştur.
HİSAR-D RF AKS, ADVENT SYS (Savaş Yönetim
Sistemi) ile tam uyumlu olarak çalışacak şekilde
geliştirilmektedir. Platform ve hedeflerle ilgili ve-
rileri gemi üzerindeki sensörlerden SYS vasıta-
sıyla alacak olan HİSAR-D RF AKS, mühimmatın
en doğru zamanda hedeflere angaje olabilmesi
için gerekli hesapları yapmak üzere uyumlandı-
rılmıştır. Güdümlü merminin uçuş öncesi angaj-
man bilgilerini SYS ile paylaşmanın yanı sıra, uçuş
sırasında da hedef(ler)in konum bilgilerini mü-
himmatın ihtiyaçları çerçevesinde Veri Bağı Yer
Donanımı üzerinden besler (Uplink). Veri Bağı’nın
çift yönlü haberleşmesi sayesinde güdümlü mer-
minin Veri Bağı Yer Donanımı ile paylaştığı verileri
(Downlink) kullanarak hem operatör için görsel-
leştirilmesi amacıyla SYS’ye gönderir hem de yeni
atış kontrol çözüm ihtiyaçları için değerlendirir.
HİSAR-D RF AKS, bu yetenekleri sayesinde, hede-
fin yüksek olasılık ile imhasına katkı sağlar.
 150 ÜRÜNLER
Deniz topu, bir savaş gemisine monte edilen, baş-
langıçta yalnızca deniz savaşlarında kullanılan ve
daha sonrasında kara bombardımanı ve uçaksa-
var rolleri için de ihtiyaç duyulan silah sistemi-
dir. Deniz toplarının kullanımının geçmişi 14’ncü
yüzyıla kadar dayanmaktadır. 1338’de başlayan
Yüzyıl Savaşları olarak bilinen İngiltere ve Fransa
arasındaki muharebe, Avrupa’da deniz toplarının
kullanıldığı ilk savaş olarak kayıtlara geçmiştir.
Asya’da ise 1363’teki Poyank Gölü Savaşında ve
1380’deki Jinpo Savaşında deniz toplarının kulla-
nılmış olduğu kayıtlara geçmiştir.
Eski zamanlarda deniz savaşları, karada olduğu
gibi göğüs göğüse, yakın dövüş silahları ve ok-
larla yapılırdı. Silahların kullanılmaya başlaması,
deniz savaşlarının dinamiklerini yavaş yavaş de-
ğiştirmiştir. 16’ncı yüzyıldaki deniz savaşları da
bir geçiş dönemi olmuştur. Bu dönemlerde Porte-
kizlilerin denizlerde silahlı adamları taşıyan yüzer
platformları kullanmak yerine, toplar ile donatıl-
mış platformları kullanma fikri, modern deniz sa-
vaşının evrimine öncülük etmiştir. Bu dönemlerde
deniz topları Portekizlilerin, Hint Okyanusu’nda
rakiplerine karşı sahip olduğu en büyük avantaj ol-
muştur. Daha sonraları sanayi devriminin de etkisi
ile top silahı sürekli geliştirilerek su üstü gemileri-
nin ana silahı olmuştur.
Geçmişte Deniz Topları ve Su üstü Gemileri
 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6 151

Geçmişten günümüze, teknolojideki

gelişmeler neticesinde toplar da bü-
yük değişimler yaşamıştır. Topların
deniz ve hava koşullarından korun-
ması, radar kesit alanlarının azaltıl-
ması için kullanılan tasarım teknikleri
ve kaplamalar, geçmişten günümüze
bu silahların görüntüsünün de değiş-
mesine neden olmuştur.

Tarihte Deniz Savaşları

Tarihte Top Silahları

Modern Top Silahları

 152 ÜRÜNLER

İkinci Dünya Savaşı sırasında gemilere karşı daha
etkili silahlar olarak, deniz toplarının yerini uçaklar
almaya başlamıştır. 1950’lerden sonra güdümlü
füzelerin gelişmesi ile deniz topları eski önemini
yitirmiştir. Güdümlü füzeler, çok uzun menzilleri,
vuruş hassasiyetleri ve yüksek tahrip güçleri saye-
sinde top sistemlerini ikinci plana itmiştir. Büyük
çaplı deniz topları, İkinci Dünya Savaşından sonra
yeni gemilere takılmamıştır. Hatta 1970’lerde bazı
tip gemilerde hiç top kullanılmamaya başlanmış-
tır. Top takılmamasının sebep olduğu zafiyetlerin
ortaya çıkması uzun sürmemiş ve top sistemleri
tekrar gündeme gelmiştir. En azından yakın tarih-
te yaşanan en büyük deniz savaşı olan Falkland
Savaşında, İngilizlerin yaşadığı acı tecrübeler top-
ların hala ömrünü doldurmadığını göstermiştir.
Falkland Savaşı, 1982 yılında savaşa taraf her iki
ülkenin de üzerinde hak iddia ettiği Falkland ve
Güney Georgia adalarının, Arjantin tarafından işgal
edilmesi ve İngiltere’nin cevap vermesi ile başla-
mıştır. Savaşın genel kronolojisinden ziyade deniz
toplarına odaklanıldığında; Falkland Adasının açık-
larında ve adanın dağlık kesimlerinde radar tespit
imkânının azalması nedeniyle orta ve uzun men-
zilli hava savunma füzelerinin kullanımı zorlaş-
mıştır. Bu durum, İngiliz gemilerinin zaman zaman
Arjantin uçaklarının açık hedefi olmasına neden
olmuştur. Arjantin, savaş uçaklarından attığı Exo-
cet füzeleri ve bombaları ile İngilizlerin Sheffield
Destroyeri, Atlantic Conveyor Destek Gemisi, Co-
ventry Destroyeri, Ardent Fırkateyni, Antelope Fır-
kateyni, Sir Galahad Çıkartma Gemisi gibi önemli
su üstü unsurlarını batırmış veya daha fazlasını
hasar sonucu kullanılamaz hale getirmiştir.
Özetle; zaman zaman, deniz toplarının yerini gü-
dümlü mermilere bıraktığı değerlendirmeleri ya-
pılsa da top, deniz platformları için vazgeçilmez
bir silahtır. Son dönemdeki elektromanyetik raylı
toplara ilişkin çalışmalar, parçacıklı mühimmatla-
ra ilişkin teknolojik gelişmeler de deniz toplarının,
konumlarını geleceğe de taşıyabileceğini gös-
termektedir.
TOP SISTEMLERININ SINIFLANDIRILMASI VE
TANIMLANMASI;
Top sistemlerinin sınıflandırılması ve tanımlan-
masına namlu çapı ve namlu boyu bilgileri esas
alınmaktadır. ABD ve İngiltere’de çap-inç cinsin-
den, Avrupa’da ise milimetre olarak tanımlanmak-
tadır. Namlu boyu; çap ile bağlantılı şekilde kalibre
olarak tanımlanır. Örneğin 5/54 topun namlu çapı
5 inç (127mm), 54 olarak verilen kalibre değe-
ri (54x5=270 inç= 6858 mm = 6,8 metre) olarak
namlu boyu tanımlanır. Yaygın olarak kullanılan
76/62 mm deniz topu, diğer bir örnek olarak alı-
nırsa, namlu çapı 76 mm, 62 kalibrelik namlu
boyu ise (76 x 62 mm= 4712mm = 4,7 metre) ola-
rak öne çıkıyor.
12,7 mm, 7,62 mm ve 14,5 mm, top sınıflandır-
masına dahil edilmemektedir. Bu silahlar, gemi-
nin yakın çevresinde hasım unsurlar ile korsanlar,
teröristler gibi asimetrik tehditlere karşı koruma
sağlamak amacıyla kullanılmaktadır.

Adayı Arjantin’den geri almak için harekete geçen

İngilizler, çıkarma harekâtı düzenlemiştir. Ardın-
dan da birkaç hafta süren kara muharebeleri baş-
lamıştır. Harekât kapsamında İngiliz Donanmasına
bağlı su üstü unsurlar, kara bombardıman görevle-
rini icra etmiş ve adadaki İngiliz birliklerinin ilerle-
mesine destek olmuştur.

Falkland Savaşı sonrasında, 20-30 mm arası top-

lar, alçak irtifada uçan hava araçlarına ve botlara
karşı, 3-5 kilometre menzilden kullanılmak üzere,
gemilere yaygın olarak yerleştirilmeye başlanmış-
tır. Otomatik ve yüksek süratli atış kabiliyetleri,
onları, gemilerin aranılır silahları haline getirmiştir.
Öte yandan, deniz muharebelerinin kıyı sularında
da geçebileceği gerçeği ve karadaki birliklerin su
üstü platformlar ile desteklenmesi gerekliliği (na-
val gunfire support) ayrı bir çıkarımdır.
 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6 153

20 MM (0,78 INÇ) / 25 MM (0,98

INÇ) / 27 MM (1,06 INÇ) / 30
MM (1,18 INÇ)

Güdümlü füzelere karşı hava sa-

vunma sistemlerinin etkisiz kal-
dığı durumlarda yakın hava sa-
vunması ve yakın geçmişte artan
asimetrik tehditlere karşı küçük
kalibreli toplar kullanılmaktadır.
Çap azaldıkça atım sürati art-
tığından hava savunma amaçlı
olarak kullanımları ön plandadır.

Deniz silah sistemleri konusun-

da marka üreticilerden biri olan
ASELSAN’ın STOP ürünü 25 mm,
Muhafız ürünü 30 mm çaptadır.

STOP, Stabilize bir taret üzerine

yerleştirilmiş olan 25 mm Top,
Elektro Optik görüş sensörleri ve
Silah Kumanda Birimi veya plat- ASELSAN 25mm STOP
formdaki Savaş Yönetim Sistemi
ile uzaktan kumanda edilebilen
otomatik hedef takip özelliğine
sahip bir uzaktan komutalı silah
sistemidir. Bir diğer ASELSAN
uzaktan komutalı silah sistem
ürünü olan MUHAFIZ ise 30 mm
topu ile daha küçük çaplara kı-
yasla daha fazla enerjiyi hedef
üzerine uygulayabilir.

ASELSAN 30mm MUHAFIZ

 154 ÜRÜNLER

35 MM (1,38 INÇ) / 40 MM (1,57 INÇ) / 57 MM / Benzer şekilde GÖKER D Çok Maksatlı 35mm Si-
2,24 INÇ: lah Sistemi bu kategoride yer almaktadır ve deniz
platformları için özel olarak geliştirilen orta kalibre
35 mm ve 40 mm toplar yaygın olarak uçak savar savunma sistemidir. 35 mm Parçacıklı Mühimma-
olarak kullanılmaktadır. 57mm ise su üstü deniz tın (ATOM) güç çarpanı olarak kullanımı ile hedef
platformlarında ve topçuluğunda daha az kullanı- setinde yer alan küçük, mini İnsansız Hava Araç-
lan bir silah olmuştur. larına, helikopterlere, asimetrik su üstü tehditlere
ve kara tehditlerine karşı yüksek etkinlik kapasi-
Bu sınıfta ASELSAN GÖKDENİZ Yakın Hava Savun- tesine sahiptir.
ma Sistemi (YHSS), ASELSAN’ın geliştirdiği 35
mm Parçacıklı Mühimmat (ATOM) ile birlikte, üze- GÖKER D Çok
Maksatlı 35mm
rinde konuşlu bulunduğu gemiyi hedef alan an-
Silah Sistemi
ti-gemi füzelerini imha edebilen nokta savunma
sistemidir. GÖKDENİZ 35 mm namlu çaplı topa
sahip olup, gemi-savar füzelerine, hassas gü-
dümlü mühimmatlara ve insansız hava araçlarına
karşı etkilidir. Ayrıca uçak, helikopter ve asimetrik
tehdit oluşturabilecek küçük su üstü unsurlarına
karşı da kullanılabilecek bir üründür.

ASELSAN GÖKDENİZ Yakın

Hava Savunma Sistemi (YHSS)
 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6
Yaygın olarak kullanılmakta olan 40 mm top için
Top Atış Kontrol Sistemi ihtiyaçları ASELSAN ta-
rafından sağlanabilmektedir. 30 civarında plat-
formda ASELSAN 40 mm Top Atış Kontrol Sistemi
kullanımdadır. Ülkemizde ve diğer yurt dışı ülke
donanmalarında yaygın olarak kullanılan 40 mm
topun kendisi için ise, 40mm Türk Tipi Deniz Topu
Projesi kapsamında ERMAKSAN firması iş birliği
ile çalışmalara devam edilmektedir.
40mm Türk Tipi Deniz Topu
155
76 MM (3 INÇ)
Menzil, atış hızı ve ateş gücü açısından, en iyi den-
geyi sağlayan çap olarak değerlendirilmektedir.
En avantajlı yönü, hücümbot ve korvet gibi küçük
gemilerde de kullanılabilmesi ve bu platformlara
yüksek ateş gücü kazandırabilmesi olarak görül-
mektedir. 60’tan fazla ülkenin deniz kuvvetinde
kullanılmaktadır. 76 mm top ülkemiz bahriyesin-
de de çeşitli hücumbot, korvet ve fırkateynlerde
kullanılmaktadır. Su üstü, hava savunma harbi ve
kara bombardımanında da kullanılmaktadır.
Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu (MKEK) tara-
fından milli imkânlarla 76/62 mm deniz topu ge-
liştirilmiştir. MKEK 76/62 mm deniz topu sistemi
ile kullanılacak atış kontrol sistemi ise ASELSAN
tarafından sağlanmaktadır. Top Atış Kontrol Sis-
temleri ile ilgili hususlara ilerleyen paragraflarda
yer verilmiştir.
76/62mm Milli Deniz Topu
 156 ÜRÜNLER
100 MM (3,9 INÇ), 114 MM (4,5 INÇ), 127 MM
(5 INÇ), 130 MM (5,1 INÇ), 155 MM ( 6,1 INÇ)
100, 114, 127, 130 mm yaygın olarak kullanılan
büyük kalibre toplardır. Yüksek miktarda patla-
yıcı taşıyan mermileri ile uzun menzillere varan
etki alanları olan silahlardır. Su üstü, hava savun-
ma harbi ve kara bombardımanında kullanılır-
lar. 100 mm Rusya ve Fransa, 114 mm ise daha
çok İngiliz donanmaları tarafından kullanılmıştır.
Hali hazırda ülkemiz donanmasında ise 100 mm
ve 127 mm toplar kullanılmaktadır. Modern kara
topçuluğunun menzil, tahrip gücü uyumu açısın-
dan en etkili silahı olan 155 mm ise henüz deniz
platformlarında yaygın olarak kullanılmamaktadır.
15 mm ABD’nin 3 adet Zumvalt sınıfı muhribi ha-
riç hali hazırda herhangi bir platformda kullanıl-
mamaktadır.
Top Atış Kontrol Sistemi (TAKS)
DENIZ TOP ATIŞ KONTROL SISTEMLERI
Top silahı etkili bir unsurdur. Ancak topçuluk
önemli olduğu kadar üstün yetenekler de gerek-
tirmektedir. Özellikle de eski zamanlarda topa
ilişkin tüm hesaplamaların elle yapıldığı düşünü-
lürse. Bir de karada sabit bir yerde değil de; deniz-
lerde rüzgârın, dalgaların ve hedefin hareketi gibi
bilinmezlikler ile dolu bir dünya düşünüldüğünde,
deniz topçuluğu tam ifadesiyle çok bilinmeyenli
bir denklem olmaktadır. Konuya bu gözle bakacak
olursak; ateş idare bilgisayarı, atış kontrol radarı
gibi sistemler olmadığı dönemlerde, ileri gözetle-
yici konumunda olan personelin tüm atış hesap-
lamalarını elle yapıyor olması, ana gücünü topla-
rından alan savaş gemileri için bir sorun olmuştur.
Geçmişte denizlerde topçu atışlarının düşük olan
isabet oranı nedeniyle doğru hedefi bulmak ve
topçu salvolarının isabeti için çok sayıda mermi
harcaması gerekmiştir.
 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6
Atış Kontrol Problemi denilen bu çok bilinmeyenli
denklemi en basit hali ile ele alıp basitleştirelim.
Eğer havanın sürtünme kuvveti, rüzgarın yönü ve
hızı, hava basıncı, sıcaklığı gibi diğer meteorolojik
etkenler, mühimmatın ve silahın farklı özellikleri,
hedeflerin ve silahın konuşlandığı platformun ha-
reketleri gibi diğer değişkenler olmasaydı, mermi-
nin hedefi vurmak için alacağı yol;
“Mesafe = Merminin İlk Hızı x COS
(Atış Açısı) x Uçuş Süresi”
şeklinde basit bir matematik formülü ile hesapla-
nabilirdi. Ancak atış kontrol probleminin çözümü
atmosferin, silahın, mühimmatın ve hedefin ve
kendi gemimiz konum ve koşullarının da dikkate
alınmasını gerektirir. Bu bağlamda, balistik he-
saplamalar ve çeşitli algoritmalardan yararlan-
mak gerekir. Bahsedilen bu çok bilinmeyenli atış
kontrol problemi çözümü zaman içindeki tekno-
lojik gelişmeler paralelinde bilgisayarlar ile yapılır
hale gelmiştir. Bu kapsamda ASELSAN çok bilin-
meyenli atış kontrol problemi çözümüne ve su
üstü platformlardaki top silahlarının etkin kullanı-
mına Deniz Top Atış Kontrol Sistemleri (TAKS) ile
katkı sağlamaktadır.
ASELSAN Deniz Top Atış Kontrol Sistemleri; Sa-
vaş Yönetim Sisteminden (SYS) gelen komutları
ve kaynağından veya gemideki veri dağıtım sis-
teminden alınan platform kinetik bilgilerini kul-
lanarak kara, su üstü, hava hedefleri için top atış
kontrol problemini çözerek, topu kontrol etmekte-
dir. TAKS, platform Savaş Yönetim Sistemine tam
entegre olarak çalışır. TAKS, uzun yıllar boyunca
edinilen atış kontrol sistemleri geliştirme tecrü-
157
besi ile tasarlanıp geliştirilen ve hayata geçirilen
yerli, milli ve özgün bir üründür. Hali hazırda 40, 76
mm ve 127 (5/54) deniz topları için mevcut olan
TAKS ürünlerinin yanı sıra farklı üreticilerin farklı
kalibredeki topları için TAKS çözümleri üretilmesi
mümkündür.
Toplar, zaman zaman güdümlü mermilerle karşı-
laştırılsa da topların aşağıdaki avantajları unutul-
mamalıdır.
• Toplar güdümlü mermilerden daha mali-
yet etkindir. Güdümlü mermiler, değerli ve
top ile karşılanamayacak hedeflere karşı
kullanılırlar.
• Gemilerde taşınabilecek güdümlü mermi
sayısı kısıtlıdır.
• Güdümlü mermilerin denizde lançerle-
re yeniden yüklenmesi oldukça zar hatta
mümkün değildir. Diğer yandan, top cep-
hanesi su üstü platformlarda depolanabi-
lir ve kolayca silahlara yüklenebilir.
• Top mermisine karşı savunma yapmak,
güdümlü mermiye karşı savunma yap-
maktan daha zordur.
Top silahı ve deniz topçuluğu geçmişte genel ola-
rak düşünüldüğünde görüldüğü gibi hep önemli
olmuştur. Gelecekte de önemli olacaktır. Öncelik-
le ülkemiz menfaatleri doğrultusunda; gerek top
silahı, gerekse topa can ve akıl veren atış kontrol
sistemleri konusunda ASELSAN durmadan çalış-
maya devam edecektir.
-D
ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6 159

Günümüzde 35 mm’lik sistemler çok alçak irtifa

hava savunma ihtiyaçlarını karşılamak amacı ile
yaygın olarak kullanılmaktadır. 35 mm’lik silah
sistemlerinin bu denli tercih edilmesinin sebe-
bi, bu silah sistemleri ile anti-gemi füzeleri, seyir
füzeleri, havadan karaya füzeler ve insansız hava
araçları gibi güncel hava tehditlerine karşı yük-
sek performans sağlamasıdır. Ayrıca bu sistemle
kara ve su üstü tehditlerine karşı yüksek perfor-
mansı maliyet-etkin şekilde sağlanmaktadır. Bu
etkinlikte ASELSAN’ın geliştirdiği akıllı parçacıklı
mühimmat teknolojisi büyük pay sahibidir. Bu
teknoloji ile, silah sistemi hava hedefinin yerini
üç boyutlu uzayda tespit ve takip etmektedir. Bu
bilgi ile namludan çıkacak mühimmatın hangi sa-
niyede hedef ile buluşacağını hesaplamaktadır.
Sistem, namludan çıkan her bir mühimmatı kendi
namlu çıkış hızını göz önünde bulundurarak tek
tek programlayarak mühimmatın hedefin önünde
optimum noktada paralanmasını sağlamaktadır.
Bu sayede havada bir parçacık bulutu oluşturula-
rak hedef imha edilmektedir.

GÖKER-D, ATOM akıllı mühimmat kulla-

nımının yanı sıra, Zırh Delici Mühimmat
(APDS), Yüksek Patlayıcılı Yangın Mühim-
matı (HEI) da kullanabilecektir. Bu sayede,
küçük, mini İHA’lara, helikopterlere, asimet-
rik su üstü tehditlere ve kara tehditlerine yüksek
etkinlik kapasitesine sahip olacaktır.

GÖKER-D’nin entegre elektro optik gözetleme ve

takip sistemi, uzaktan komuta yeteneği, şeritsiz
mühimmat besleme mekanizması bulunmak-
tadır. Sistem, güverte üstü girişimsiz entegras-
yona sahip tasarımı ve Savaş Yönetim Sistem-
leri ile entegrasyon kabiliyetleri sayesinde, deniz
platformlarında ve karaya konuşlu üslerde mali-
yet-etkin silah sistemi çözümünü sunmayı hedef-
lemektedir.
 162 ÜRÜNLER
GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE
MUHAFIZ (SMASH)
SİLAH SİSTEMİ - GELİŞİM
TARİHÇESİ
Deniz kuvvetleri komutanlıkları ve diğer güvenlik
güçleri tarafından deniz araçları üzerine monteli
değişik kalibrede silahlar yaygın olarak kullanıl-
maktadır. Bu silahların klasik elle kullanımı duru-
munda, deniz aracının ve hedefin hareketli olma-
sı, görüşü ve kullanımı kısıtlayan olumsuz çevre
koşulları, isabetli atış yapılmasını güçleştirmekte-
dir. Ayrıca bu gibi durumlarda nişancı, karşı ateşe
hedef olabilmektedir. Çeşitli sensörler ile donatıl-
mış, farklı silahları kullanabilen, diğer sistemlerle
entegre olabilen projeler inşa edebilme kabiliyeti
sayesinde ASELSAN, bu konuda kullanıcılarının
ihtiyaçlarına çözümler getirmiştir.
ASELSAN; deniz platformlarına yönelik su üstü
asimetrik tehditlerin arttığı bir ortamda kısıtla-
rın giderilmesi amacıyla 30mm gibi orta kalibreli
silahların kullanım etkinliğini arttıran MUHAFIZ
(SMASH) 30mm Uzaktan Komutalı Stabilize Silah
Sistemini 2011 yılında geliştirmeye başlamıştır.
MUHAFIZ (SMASH) 30mm Uzaktan Komutalı Sta-
bilize Silah Sistemi teslimatları, 2013 yılı itibari ile
önce Katar Deniz Kuvvetleri Komutanlığı, Hırvatis-
tan Deniz Kuvvetleri Komutanlığı ve Malezya Sahil
Güvenlik Komutanlığına yapılmıştır. Daha sonra
Filipinler Deniz Kuvvetleri Komutanlığı, Pakistan
Deniz Kuvvetleri Komutanlığı ve Endonezya Sa-
hil Güvenlik Komutanlığı teslimatları yapılmış-
tır. Dünyadaki muadillerinin önüne geçen birçok
özelliği ile MUHAFIZ (SMASH) 30mm Uzaktan Ko-
mutalı Stabilize Silah Sisteminin kullanıcı sayısı
her geçen yıl artmaktadır.
MUHAFIZ (SMASH) Sistemi, termal kamera, TV ka-
mera ve lazer mesafe ölçme cihazı takılabilen, si-
lah kumanda birimi aracılığı ile uzaktan kumanda
edilebilen, otomatik hedef takip özelliğine ve mo-
düler yapıya sahip, stabilize silah sistemidir.
MUHAFIZ (SMASH) Sistemi, gece
ve olumsuz görüş şartlarında çıp-
lak gözle görülemeyen hedeflerin tes-
pit edilmesini, hedeflerin otomatik olarak
tanınmasını, takip edilmesini ve bu hedeflere
atış yapılabilmesini sağlamaktadır.
Optik görüş ve silah nişan hattının, sistemin mon-
te edildiği platformun hareketlerinden etkilenme-
den hedef üzerinde kalabilmesi için taret stabilize
edilmiştir. Ayrıca MUHAFIZ (SMASH) Sistemi tareti
üzerine monte edilmiş, yan ve yükseliş eksenle-
rinde taretten bağımsız hareket yeteneğine sahip
Hassas Stabilize Yönlendiriciye (HSY) sahiptir. HSY
sayesinde, uzak mesafelere atış sırasında silaha
uygulanan balistik düzeltme esnasında dahi elekt-
ro-optik birimlerin hedef üzerinde kalması sağlana-
rak etkin vuruş yapılması mümkün kılınmaktadır.
MUHAFIZ (SMASH) Sisteminde silah olarak çift
yönlü mühimmat besleme yeteneğine sahip
30mm Mk44S Bushmaster-II topu kullanılmakta,
değişik görev ihtiyaçları için farklı mühimmatlar
yüklenebilmektedir.
MUHAFIZ (SMASH) Sistemi, otomatik hedef izle-
me özelliği ile hedefin hız ve rotasını hesaplamak-
ta, meteorolojik koşullar, mühimmat tipi ve hedef
mesafe bilgilerini dahil ederek atış sırasında oto-
matik balistik düzeltme uygulamaktadır.
ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6 163

MUHAFIZ (SMASH) – 30mm

UZAKTAN KOMUTALI
STABİLİZE SİLAH SİSTEMİ
 164 ÜRÜNLER

GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE
STAMP SİLAH SİSTEMİ
STAMP-2 UZAKTAN
KOMUTALI SİLAH SİSTEMİ GELİŞİMİ

STAMP-2 Sistemi asimetrik ve yakın tehditlere

karşı etkin olarak kullanılan, uzaktan komuta edi-
lebilen, gece ve gündüz görüş özelliği ile birlikte
otomatik hedef takibi özelliği olan stabilize maki-
neli tüfek sistemidir. STAMP-2 ürün ailesi, düşük
ağırlık ve profile sahip STAMP-2L Sistemini ve
12.7mm NSV silahı entegre edilebilen STAMP-2
NSV Sistemini de içermektedir. STAMP-2 Sistemi-
ne 12.7mm/7.62mm makineli tüfekler ve 40mm
bomba atar entegre edilebilmektedir.
STAMP (Eski Versiyon)
STAMP-2 Sisteminin ilk versiyonu olan STAMP
Sisteminin tasarım çalışmaları, 2007 yılında ta-
mamlanarak ilk olarak Türk Deniz Kuvvetleri Ko-
mutanlığı ve Türk Sahil Güvenlik Komutanlığı
envanterinde kullanılmaya başlanmıştır. STAMP
Sistemi, uzaktan komutalı deniz silah sistemleri
ürün ailesi içerisinde sahada kullanıma alınan ve
diğer ürünler için temel oluşturan ilk sistemdir.

STAMP Sisteminin ilerleyen teknolojiye ayak uy-

durması ve kullanıcı ihtiyaçlarına daha fazla uyum
sağlaması için birçok alanda (mekanik, donanım,
yazılım, arayüz, bağımsız elektro optik gibi) ta-
sarım geliştirme çalışmaları yapılmıştır. Bu sa-
yede STAMP’ın gelişmiş versiyonu olan STAMP-2
Sistemi, 2019 yılında devreye alınmış; ilk olarak
STAMP-2 (Yeni Versiyon) Türk Deniz Kuvvetleri Komutanlığı, Umman Deniz
Kuvvetleri Komutanlığı ve Katar Özel Kuvvetler
Komutanlığı envanterinde kullanılmaya başlan-
mıştır. Ayrıca müşterilerden gelen talepler
değerlendirilerek, düşük ağırlıktaki STAMP-
2L Silah Sistemi geliştirilmiş ve 2022 yılın-
da ürün ailesine katılmıştır.

STAMP-2/STAMP ürün ailesi için 10 farklı ülke ve

15 farklı son kullanıcı ile proje faaliyetleri yürü-
tülmekte, 300’ün üzerinde sistem sahada aktif
olarak kullanılmaktadır.

STAMP-2L (Hafif Versiyon)

ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6 165
 166 ÜRÜNLER

GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE
STOP SİLAH SİSTEMİ-
GELİŞİM TARİHÇESİ

STOP Silah Sistemi, deniz araçlarına entegre edil-

mek üzere geliştirilmiş, su üstü asimetrik tehdit-
lere karşı kullanılan stabilize uzaktan komutalı
silah sistemidir. Gece ve gündüz görüş, otomatik
hedef takibi, hedef mesafesi tespiti ve otomatik
balistik düzeltme yeteneği olan STOP Silah Siste-
mi, 25mm kalibrede otomatik topa sahiptir.

STOP Silah Sisteminin teslimatına yönelik ilk söz-

leşme, 2008 yılında Pakistan Deniz Kuvvetleri ile
imzalanmıştır. Daha sonra Türkmenistan, Gürcis-
tan, Bahreyn ile sözleşmeler imzalanmış ve tes-
limatlar başarı ile tamamlanmıştır. Ayrıca ülke-
mizde de birçok deniz platformunda aktif olarak
kullanılmaktadır.

Teknolojinin gelişen yeteneklerini sahaya yansıt-

mak amacıyla birçok alanda tasarım geliştirme
faaliyetleri yürütülmüştür. STOP Silah Sisteminin
daha üstün özelliklere (bağımsız elektro-optik,
geliştirilmiş kullanıcı ara yüzü, Savaş Yönetim
Sistemi üzerinden kullanım gibi) sahip olması
sağlanmıştır. Günümüzde 80 adedin üzerinde
STOP Silah Sistemi 5 farklı ülkede başarı ile kul-
lanılmaktadır.
ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6 167

STOP – 25MM UZAKTAN KOMUTALI

STABİLİZE TOP SİSTEMİ
 170 ÜRÜNLER
IFF (Identification of Friend or Foe) Sistemi Dost
Düşman Tanıma Sistemi olarak bilinmektedir.
Ağırlıklı olarak sivil uygulamalarda hava trafiği-
ni kontrol etmek, askeri uygulamalarda ise dost
olan hava, kara ve su üstü unsurlarını belirleye-
rek durumsal tehdit farkındalığını sağlamak ve en
önemlisi savaş durumunda dost unsurların yan-
lışlıkla vurulmasına engel olmak amacı ile kulla-
nılmaktadır.
IFF Sistemleri savaş alanında bulunan dost plat-
formların kriptolu şekilde sorgulama ve cevapla-
ma yöntemiyle, doğru ve hızlı bir şekilde teşhis
edilmesini sağladığı için askeri açıdan hayati öne-
me haiz sistemlerdir.
IFF Mod 4, 1960’lı yıllarda tasarlanmış olan bir sis-
temdir. Bu sistemin kullandığı dalga şekli, modern
sistemlerin ihtiyaçlarını karşılayamamasının yanı
sıra düşmanın elektronik karşı tedbirlerine karşı
da yetersiz kalmaktadır. Mod 5, NATO bünyesinde
kullanılan eski sistemlerin operasyonel eksiklikle-
rini gidermek ve performansına yeni kabiliyetler
kazandırmak amacı ile geliştirilmiştir.
Bu kapsamda ASELSAN tarafından milli imkanlar
ile IFF Mod 5 Sistemi geliştirilmiştir. Deniz Kuvvet-
leri envanterinde bulunan platformlar NATO ile eş
zamanlı olarak Mod 5’e yükseltilmektedir.
Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanlığı
ile ASELSAN arasında imzalanan Dost Düşman
Tanıma Tanıtma Mod 5 ve Tersine IFF Geliştirme
Projesi Sözleşmesi kapsamında Uzun Menzilli IFF
Mod 5/S sorgulayıcı ve cevaplayıcı cihazları ge-
liştirilmiş, 24 farklı sınıf deniz platformunda en-
tegrasyon çözümü oluşturulmuştur. Entegrasyon
çözümü kapsamında sorgulayıcı cihazın kontro-
lüne yönelik olarak gelişmiş iz üretme algoritma-
ları içeren Sorgulayıcı Kontrol ve Sergileme Birimi
ile platform veri uyumlama ihtiyaçlarına istinaden
Arayüz Uyumlama Birimleri geliştirilmiştir.
Milli IFF Mod 5/S Sorgulayıcı ve Cevaplayıcı Cihazı
 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6
IFF MOD 5/S SORGULAYICI KONTROL VE SER-
GİLEME BİRİMİ TASARIMI VE DENİZ PLATFORM-
LARI ENTEGRASYONU
Dost Düşman Tanıma Tanıtma Sistemi (IFF) Mod
5 Projesi kapsamında Deniz Kuvvetleri Komu-
tanlığı’na ait 87 Adet yüzer ve sabit platformda
Uzun Menzilli IFF Mod 5/S Sistemi Entegrasyo-
nu gerçekleştirilmektedir. Uzun Menzilli IFF Mod
5/S Sorgulayıcı Sisteminin Deniz Platformların-
da Hava Savunma anlamında operasyonel olarak
kullanımını sağlayacak olan Sorgulayıcı Kontrol
ve Sergileme Biriminin (bundan sonra SKSB ola-
rak anılacaktır) tasarım ve üretimi, 13 farklı sınıf
platform çözümünü kapsayacak şekilde tamam-
lanmıştır. SKSB Sistemi 8 farklı radar sistemi ve 5
farklı Savaş Yönetim Sistemi ile entegre çalışabi-
lecek şekilde tasarlanmıştır.
171
SKSB YETENEKLERI
SKSB gelişmiş iz üretme ve yönetme algoritmala-
rı sayesinde farklı radar sistemleri ile entegrasyon
sağlayarak IFF plotlarından iz üretme ve bağımsız
konsolunda Taktik Ekran üzerinde sergileme ye-
teneğine sahiptir. SKSB Kullanıcı Arayüz Birimi ve
Taktik Ekranı şekilde yer almaktadır.
SKSB Yetenekleri aşağıda listelenmiştir:
• Uzun Menzilli IFF Sorgulayıcı Cihazı
Kontrolleri
• Konfigürasyon özelliklerinin ayarlanması
• Otomatik ve Yönlü Sorgu sektörleri
tanımlanması
• Cihaz içi test sonuçlarının sergilenmesi
• IFF plotlarının sergilenmesi
• IFF plotlarından İz Üretilmesi
• Sistem İz Yönetimi
• Taktik Ekran üzerinde S57/S63 harita
sergilenmesi
• Kullanıcı Yönetimi
• Bildirim Yönetimi
• Sistem/Kaynak Yönetimi
• Veritabanı Yönetimi
• Yedekli Sunucu Yapısı
SKSB Taktik Ekran ve HMI Birimi
 172 ÜRÜNLER

IFF MOD 5/S DENİZ PLATFORMLARI

ENTEGRASYONU

Entegrasyon kapsamında aşağıdaki faaliyetler

gerçekleştirilmektedir.

Proje, Deniz Kuvvetleri Komutanlığı ile bugüne

kadar gerçekleştirilen, platform adedi ve tasarım
çözümü çeşitliliği bakımından en kapsamlı (83
adet yüzer platform ve 4 adet Deniz Gözetleme
Karakol Komutanlığı) modernizasyon projesi ol-
ması nedeniyle de öneme sahiptir.
 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6 173

SİSTEM MİMARİSİ
ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6 175
 176 ÜRÜNLER

DİKONS
DİNAMİK KONUMLANDIRMA
SİSTEMİ

DİKONS™ DİKONS™ DİKONS™

OKS Otomatik Kontrol Sistemi YOKS Yarı Otomatik Kontrol Sistemi MKS Manuel Kontrol Sistemi

DİKONS, ASELSAN tarafından geliştirilen, tek göv-
deli veya katamaran bir geminin manevra ve sevk
sistemlerini kontrol ederek, rüzgar, dalga, akıntı
gibi çevre koşullarına rağmen manevra kabiliye-
tini arttırmak ve konumlandırma işlevini yerine
getirmek üzere tasarlanmıştır. DİKONS, bu özel-
likleriyle, Otomatik Kontrol Sistemi (OKS), Yarı
Otomatik Kontrol Sistemi (YOKS) ve Manuel Kont-
rol Sisteminden (MKS) oluşan ürün ailesidir.
 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6 177

Gemi yapılarının ağır deniz koşullarında belirlenen Sistem, geminin üç eksendeki yatay hareketlerini
rotayı takip etmeleri veya bulundukları konumu kontrol etmektedir.
korumaları oldukça zordur. Dinamik konumlandır-
ma sistemleri (DKS), deniz araçlarında gelişmiş • Baş Açı Savrulma (Yaw)
konumlandırma ve kontrol sistem teknolojileri ile
kendi iticilerini ve pervanelerini kullanarak su üstü • Boyuna Öteleme (Surge)
platformlarının konumunu ve rotasını koruyabil-
mesini sağlar. • Yanal Öteleme (Sway)

DİKONS, Cayro Sensörü, Rüzgar Sensörü, Draft Sistem, gemi hareketlerini kontrol ederken di-
Sensörü, Hareket Referans Sensörü(MRU), İskan- key hareketlerindeki değişimleri de dikkate
dil Sistemi, Parekete Sistemi, Pozisyon Referans almaktadır.
Sistemi (DGPS, HPR) gibi seyir ve seyir yardımcı
ekipmanları ile İtki Sistemi, Güç Sistemi, Dümen
Sistemi ile entegre edilen yüksek güvenilirliğe sa-
hip gemiye özgü bir sistemdir.
 178 ÜRÜNLER

DIKONS ÜRÜN AILESI

DİKONS™
OKS Otomatik Kontrol Sistemi
Dikons Sisteminin ana yetenekleri şu şekildedir;

• Pozisyon Kontrol Modu

• Yedekli Çalışabilme

• Oto Pilot Modu

• Sensör Verilerini Filtreleme

• Hedef Takip Modu

• İtki Optimum Dağıtım İşlemi

• Rota Takip Modu

• DK Sonuç Analizi İşlemi

• Joystick Modu
• DK Yeterlilik Analizi İşlemi

• Gemi Hareket Analizi İşlemi

DİKONS™
• Gömülü Eğitim
YOKS Yarı Otomatik Kontrol Sistemi

• Otopilot Modu

• Joystick Modu

DİKONS™
MKS Manuel Kontrol Sistemi

• İtki Sistemi Kontrol Modu

 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6 179

MİTOS WECDİS
SAYISAL İZ MASASI

MİTOS Ürün Ailesi, su üstü ve su altı platformları için Donanım

geliştirilmiş elektronik harita tabanlı seyir sistemi
• 24 inç Çoklu Dokunmatik Ekran
ürün ailesidir. Ürün ailesini oluşturan WECDIS ve Sa-
yısal İz Masası (SİM), askeri platformlarda, ECDIS sivil • Raf Tipi Bilgisayar
platformlarda kullanılmak üzere geliştirilmiştir.
• Klavye & İz Topu
MİTOS Ürün Ailesinin donanımları özellikle köprü üs- • Güç Dağıtım Sistemi
tünde yer alan tüm sistemler incelenerek askeri ve
sivil iki ayrı tipte ortak bir donanım ailesi olarak gelişti- • IEC 60945 Uyumlu Donanımlar
rilmiştir. Bu sayede hem sivil hem de askeri filolar için • Opsiyonel
bakım-tutum kolaylığı olması sağlanmıştır. Sivil do-
nanımlar ağırlıklı olarak rafta hazır ürünlerden oluştu- • Konsol
rulmuş, bu sayede sivil gemilerin yurt dışında görevde • Radar Uyumlama Birimleri
iken de bakım tutumlarının kolaylıkla yapılabilmesi
hedeflenmiştir. • Kesintisiz Güç Kaynağı
Özellikler
ASELSAN MİTOS™ (W)ECDIS
• Rota Planlama ve Takip
ASELSAN MİTOS (W)ECDIS Sistemi, uygun yedekle-
• Seyir Kaydı
me mekanizmalarıyla birlikte SOLAS (Denizde Can
Emniyeti Uluslararası Sözleşmesi) kurallarına göre • Alarm ve Uyarılar
kullanılması gereken güncel elektronik haritalarla
uyumlu bilgiler sunan bir seyrüsefer sistemidir. Seyir • Ekran Kaydı ve Geri Oynatma
sistemlerinden alınan konum, yönelim, yere ve denize • Veri Kontrol Sistemi ve Seyir Sistemleri ile
göre hız gibi bilgilerini kullanarak, elektronik seyrüse- Entegrasyon (Cayro, GPS, Parakete, İskandil,
fer haritaları üzerinde ilgili seyir personeline rota plan- Rüzgargülü bilgileri)
lama ve rota takibi yeteneğini sunmaktadır.
• ARPA, (W)AIS & SYS İz Gösterimi
Sistem, harp gemilerindeki operasyonel ihtiyaçları • Su Sahası Yönetimi
desteklemek için sivil gemilerde kullanılan ECDIS sis-
temi temel alınarak tasarlanmıştır. • ASELSAN MİTOS™ CBS
• S-57, S-63, ARCS, GeoTiff
MİTOS WECDIS, taşıdığı askeri fonksiyonlar ile taktik
ve durumsal farkındalık sağlar. • IEC 61174 Uyumlu
• IHO-52 & Mil-Std-2525 Semboloji
Seyir Radarı, D/GPS, Manyetik Pusula, İskandil, Pa-
rakete, Cayro Pusula, (W)AIS, Meteorolojik Sistemler • STANAG 4564
gibi seyir ve seyir yardımcı ekipmanları ile entegre edi-
Proje Durumu
len yüksek güvenirlikli, genişlemeye açık, ihtiyaçlara
göre ölçeklendirilebilir bir sistemdir. • Tip Onay Sertifikası alındı.

WECDIS Taşınabilir WECDIS Sayısal İz Masası

 180 ÜRÜNLER

ASELSAN MİTOS™ SAYISAL İZ MASASI

ASELSAN MİTOS – Sayısal İz Masası (SİM), su üstü

ve su altı platformlarının iz/harita masası ihtiya-
cını karşılamak üzere geliştirilmiştir. Sistem 46
inç boyutunda çoklu dokunmatik ekrana sahiptir.
ASELSAN MİTOS– SİM Yazılımı, ASELSAN MİTOS
– WECDIS yazılımının tüm yeteneklerine sahiptir.
ASELSAN MİTOS™ – SİM sistemlerinde bilgisayar-
lar ile tümleşik NMEA 0183 uyumlu seri kanallar
bulunmaktadır. Bilgisayarlar 4, 8, 12 ve 16 seri ka-
nal içerecek şekilde sağlanabilmektedir.

Donanım Özellikler

• 46 inç Çoklu Dokunmatik Ekran • WECDIS Kabiliyetleri

• Raf Tipi Bilgisayar • Denize Adam Düştü Fonksiyonu

• Klavye & İz Topu • Harita Çekmeceleri ve Kağıt Harita

ile Kullanım
• Güç Dağıtım Sistemi
Proje Durumu
• IEC 60945 Uyumlu Donanımlar
• Tip Onay Sertifikası alındı.
• Ergonomik Konsol

• Radar Uyumlama Birimleri (Opsiyonel)

• Kesintisiz Güç Kaynağı (Opsiyonel)

 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6
ASELSAN MİTOS™ TAŞINABILIR (W)ECDIS
24” dokunmatik ekran ve bilgisayarı tek bir kasa
içinde kompakt bir sistem olup taşınabilir bir kon-
sol içine entegre edilmiştir. ASELSAN MİTOS™
WECDIS –215 su üstü ve sualtı askeri platform-
larda kullanılmak üzere geliştirilmiş kompakt bir
sistemdir.
Özellikler
• WECDIS Kabiliyetleri
• Taşınabilir ve Katlanabilir
• 8 sistemin direk bağlantısı
• VKS ile Ethernet Bağlantısı
• Sayısal Radar Videosuna Uygun
• 24 inch Çoklu Dokunmatik Ekran
• Kompakt PC Çözümü
• Harici DVD
• Ufak Bot Çözümlerine Uygun
• IEC 60945 Uyumlu Donanım
• IEC 61147 Uyumlu (WECDIS standardı)
Proje Durumu
• Tip Onay Sertifikası alındı.
181
ASELSAN MİTOS YAZILIM ÖZELLİKLERİ
ASELSAN MİTOS™ Ürün Ailesinin ürün çeşitliliğinin
oluşturulması ve tüm ürünlerin dinamik bir şekilde
güncel tutulabilmesi için ASELSAN MİTOS™ Elekt-
ronik Harita Sergileme ve Bilgi Sistemi yazılımının
çekirdeğini, ASELSAN MİTOS™-CORE isimli kernel
oluşturmaktadır. Ürün ailesinin ihtiyaçlarına göre
geliştirilen uygulamalar ASELSAN MİTOS™-CORE
etrafında yapılandırılmakta, böylece yazılım mi-
marisi 15 m.lik bottan 270 m.lik uçak gemisi ihti-
yaçlarına göre kolaylıkla ölçeklendirilebilmektedir.
MİTOS Ürün Ailesi, dokunmatik ekranlar ile çalışa-
bilme yeteneğine de sahiptir. MİTOS Ürün Ailesinin
yazılımının tamamıyla milli olması için ASELSAN
MİTOS™ -CORE’un temelini oluşturan Türkiye’de
IEC 61174 sertifikasına sahip ve STANAG 4564
gereklerini sağlayan ilk Coğrafi Bilgi Sistemi olan
ASELSAN MİTOS™ - CBS geliştirilmiştir.
ASELSAN MİTOS™ yazılımı birden fazla seyir rada-
rı, AIS, GPS, sonar gibi sistemlerden gelen izlerin
ve videoların birleştirilmesi için gerekli altyapılara
sahiptir. ARCS, Geotiff, S-57, S-63 harita formatları
ile Ek Askeri Katmanların (Additional Military La-
yer) gösterimini desteklemektedir.
 182 ÜRÜNLER

DEMES
DENİZ METEOROLOJİ
SİSTEMİ
ASELSAN DEMES, deniz platformlarının ihtiyaç
duyduğu meteorolojik ve oşinografik bilgileri ölç-
me, kayıt etme, sergileme ve çıktı alma işlevlerini
yerine getiren sistemdir.

DEMES - Sistem Yetenekleri

• Ölçüm Yapılarak Sergilenen Veriler: Nis-
pi Rüzgâr Hızı, Nispi Rüzgâr Yönü, Hava
Basıncı, Hava Sıcaklığı, Bağıl Nem, Deniz
Suyu Sıcaklığı, Deniz Suyu Tuzluluğu, De-
niz Suyu Yüzey Sıcaklığı, Yağış Durumu ve
Miktarı, Net Işınım
• Hesaplanarak Sergilenen Veriler: Hakiki
Rüzgâr Hızı ve Hakiki Rüzgâr Yönü, BOFOR
Rüzgâr Skalası, Islak Hava Sıcaklığı, As- DEMES - Sistem Özellikleri
gari Bulut Taban Yüksekliği, Buharlaşma
Oluğu Yüksekliği, Sudaki Ses Hızı • Algılayıcı Eklenmesine İmkân Veren Ge-
• İki Rüzgâr Algılayıcısı (Anemometre) ara- nişleyebilir Tasarım Altyapısı
sında Otomatik veya Manuel Seçim İmkânı • Farklı Sensör Konfigürasyonlarına İmkân
• Platformda Yer Alan Veri Dağıtım Sistemi Sağlayan Modüler Yazılım
ile Arayüz
• Kullanıcı Dostu Uygulama Ekranı
• Cihaz İçi Test (CİT) Yeteneği
• Monitör ve Göstergelerde Düşük Aydınlat-
• Kayıtların Taşınabilir Medyaya Aktarımı, ma Seviyesi (<70 lüx)
DVD ve USB
• Sistem Birimlerinde Düşük Gürültü Sevi-
• DEMES Yazıcısı Üzerinden Kayıtlı
Veri Çıktısı yesi (<59 dB)

• Kayıtlı Verilerin Analizi, Grafiksel ve Metin • RS422, NMEA 0183 Arayüzü

Tabanlı Sergileme • Askeri Çevre Standartlarına Uyumluluk,
• Kullanıcı Arayüz Modları, Gece ve Gündüz MIL-STD-810F
ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6 183
 186 ÜRÜNLER

ASELSAN, radar alanında 30 yılı aşkın sü-

redir devam eden çalışmaları sonucunda
dünyada önde gelen radar üreticileri arasına
girmiştir. Bu bilgi birikimiyle emsal sistem-
lerin de ötesinde radar sistemleri geliştiri-
lirken, Türk Silahlı Kuvvetlerinin ihtiyaçları
öncelikli olmak üzere, dost ve müttefik ülke
ihtiyaçları hızla karşılanmaktadır.

CENK

İki eksende elektronik tarama yapabilen AESA

CENK 3 boyutlu arama radarı, katı hal gönderme/
alma modülleri, gelişmiş sayısal işaret işleme mi-
marisi, darbe sıkıştırma özelliği, çoklu hedef takibi,
elektronik huzme stabilizasyonu, kısa reaksiyon
süresi, gelişmiş elektronik korunma teknikleri ile
Deniz Kuvvetleri Komutanlığı ihtiyacı kapsamında
inşa edilen İ-Sınıfı fırkateyn için geliştirilmiştir.

CENK, ihtiyaca ve gelişen tehdit ortamına göre

hızla uyumlandırılabilecek yazılım ve donanım
mimarisiyle öncelikli hedefler için yüksek hızda
iz güncelleme, G/M ve top angajmanı için yüksek
hassasiyette konum bilgisi sağlama yetenekleri
ve hızlı bakım/onarım imkanı, düşük ömür-devir
maliyeti ile ön plana çıkmaktadır. İ-Sınıfı Fırkateyn
Projesi kapsamında kabul faaliyetleri devam eden
CENK yurtiçi ve yurtdışı sözleşmeler kapsamında
seri üretimdedir.
 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6
MAR-D
ASELSAN MAR-D Deniz Platformu 3 Boyutlu Hava
ve Su Üstü Arama Radarı; elektronik harp karşı
tedbirleri ile donatılmış, hava ve su üstü hedefle-
rin eşzamanlı tespit ve takibi için tasarlanmış bir
radar sistemidir. Entegre IFF sorgulayıcı anteni
sayesinde, MAR-D ile entegre edilebilen Mod5 IFF
sorgulayıcıdan gelen bilgiler ile operatöre kimlik-
lendirme olanağı sağlamaktadır.
Uzun menzilli radarları yedeklerken, kısa menzil-
de etkin performans sağlayan MAR-D, çeşitli plat-
formlarda bağımsız radar olarak, GÖKDENİZ YHSS
için de sistemin parçası olarak yurtiçi ve yurtdışı
sözleşmeler kapsamında seri üretimdedir.
187
AKR-D
ASELSAN AKR-D Deniz Platformu Atış Kontrol
Radarı; birlikte çalıştığı sensörlerden veya radar
operatöründen aldığı ilk hedef bilgisine otomatik
olarak yönlenerek hedefi arayan, hedefe kilitlenen
ve hedefe ait iz bilgilerini üç boyutlu olarak yüksek
hassasiyette üreten bir radar sistemidir. AKR-D, il-
gili silah sisteminin atış kontrol yeteneklerini des-
tekleyen, gelişmiş elektronik korunma özellikleri-
ne sahip, yüksek performanslı milli bir sistemdir.
AKR-D RF yayın, pasif EO takip veya bunların bir-
likte çalıştığı takip modlarıyla farklı operasyonel
ihtiyaçlara karşılık verebilmektedir.
Kısa ve orta menzilde etkin performans sağlayan
AKR-D çeşitli platformlarda bağımsız radar ola-
rak ve GÖKDENİZ YHSS için de sistemin parçası
olarak yurtiçi ve yurtdışı sözleşmeler kapsamında
seri üretimdedir.
 188 ÜRÜNLER
ALPER-P
ASELSAN tarafından su üstü platformları için öz-
gün olarak geliştirilen LPI Özellikli Yüzey Arama
ve Seyir Radarı, ALPER-P, deniz yüzeyindeki su
üstü hedeflerinin her türlü hava koşulunda gece
ve gündüz tespitini sağlayan, düşük tespit edilme
olasılığı (Low Probability of Intercept, LPI) özelli-
ğine sahip bir LPI özellikli seyir radarı sistemidir.
Yüksek menzil çözünürlüğüne, seçilebilir menzil
modları ve çıkış güçlerine ve kolay entegre edile-
bilir modüler yapıya sahip ALPER-P, LPI özellikli
seyir radarı olarak kullanılmak üzere her türlü su
üstü platformuna entegre edilmeye uygun bir ya-
pıya sahiptir.
İ-Sınıfı Fırkateyn Projesi kapsamında kabul enteg-
rasyon faaliyetleri devam eden ALPER-P yurtiçi ve
yurtdışı sözleşmeler kapsamında seri üretimdedir.
ALPER-FMCW
Su üstü platformlar için ASELSAN tarafından ge-
liştirilen ALPER Radarı, tespit ederken tespit edil-
meme özelliğine (LPI, Low Probability of Intercept)
sahip, su üstü hedeflerinin tespitini sağlayan seyir
radarı sistemidir. Seçilebilir çıkış güçlerine, düşük
bakım gereksinimli katı hal güç yükselteç tekno-
lojisine sahip olan ALPER Radarı, kompakt ve mo-
düler yapısı ile her türlü su üstü platforma kolay
entegre edilebilir yapıdadır.
ALPER-FMCW Radarı yurtiçi ve yurtdışı sözleş-
meler kapsamında üretimdedir.
 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6
TİCARİ SEYİR RADARI
Su üstü platformlar için Northrop Grumman Sper-
ry Marine firması tarafından geliştirilen Vision
Master Seyir Radarı, ALPER-FMCW LPI radarları
ile birlikte kullanılmaktadır. Yazılım ve donanım
ara yüzlerinin ALPER-FMCW Sistemi ile entegre
çalışabilmesi sayesinde tek konsol üzerinden her
iki radarın kullanımı sağlanabilmektedir. (W)AIS
ve WECDIS sistemleri ile entegre çalışma da des-
teklenmektedir.
189
AYR
Orta-kısa menzilli ESSM (karadan havaya füze)
Blok 1/2 sistemlerinin güdümü için yerli ve milli
imkânlarla tasarlanıp üretilen ASELSAN Aydınlat-
ma Radarının (AYR), ilk olarak İ-Sınıfı Fırkateyn
Projesi kapsamındaki fabrika kabul testleri ta-
mamlanmıştır. Atış Kontrol Radarına entegre ay-
dınlatma radarının sahip olduğu modüler mimari,
bakım kolaylığı ve ölçeklenebilir bir yapı sunma-
sıyla da, farklı güç ihtiyaçlarının karşılanabilmesi-
ne yönelik tasarım imkânı sağlamaktadır. Katı hal
teknolojisi ile geliştirilen güç yükselteç mimarisi
ve modüler yapı aynı zamanda, tekil hata kaynak-
larını azaltarak, kabullenilir verim düşüşü (grace-
ful degradation) sağlamaktadır. AYR, sahip olduğu
özellikler ve muadil sistemlere göre düşük hacimli
olması sebebiyle, ESSM sistemlerinin kullanıldığı
tüm platformlarda yapılacak modernizasyon pro-
jelerinde ve ESSM kullanılacak tüm yeni platform-
larda kullanılabilecektir.
 190 ÜRÜNLER
ÇAFRAD
Deniz Kuvvetleri Komutanlığının ihtiyacı TF2000
Platformunun ana sensörü olacak Nihai Çok Amaçlı
Faz Dizili Radar (ÇAFRAD) Sistemi, Aktif Elektronik
Taramalı Dizi (AESA) mimarisi ile geliştirilmiş, hava
ve su üstü savunma harbi fonksiyonlarını yerine ge-
tiren, sabit yapıda, tek direk yapısına entegre edile-
bildiği gibi, platformda dağıtık olarak da konumlan-
dırılabilen radar sistemidir. ÇAFRAD Sisteminin yurt
içinde geliştirilmesi amacıyla başlatılan projenin ilk
fazında Çok Fonksiyonlu Radar ve Aydınlatma Ra-
darının ölçeklendirilmiş prototipleri ile dönmeyen
tipte IFF Anten Alt Sisteminin doğrulanması faa-
liyetleri ile atışlı test faaliyetleri başarıyla gerçek-
leştirilerek, sistem Deniz Kuvvetleri Komutanlığı
tarafından tahsis edilen yere konuşlandırılmıştır.
ÇAFRAD-Faz1 Projesi ile, yerli imkanlarla, zorlayıcı
kalifikasyon isterlerini karşılayabilen tasarım, üre-
tim ve test altyapıları geliştirilmiştir.
ÇAFRAD benzeri çok fonksiyonlu radar sistemleri
sınırlı sayıda ülke tarafından geliştirilirken, ÇAFRAD
ile TF2000 platformunun ana sensörü tamamen
yerli ve milli imkanlarla geliştirilmiş olacaktır. Mo-
düler mimariye sahip ÇAFRAD’ın farklı büyüklükteki
platformların farklı harekât ihtiyaçlarını karşılaya-
cak şekilde ölçeklenerek kullanılabilecek olması ile
de geniş bir çözüm seti ile yurtiçi ve yurtdışı pazarda
rekabetçi ürünler ortaya koyabilmek mümkündür.
AKREP
AKREP Sistemi, birlikte çalıştığı sensörlerden
veya radar operatöründen aldığı ilk hedef bilgisine
otomatik olarak yönlenerek hedefi arayan, hede-
fe kilitlenen ve hedefe ait iz bilgilerini 3üç boyutlu
olarak yüksek hassasiyette üreten bir takip radarı
sistemidir. AKREP, ilgili silah sisteminin atış kont-
rol yeteneklerini destekleyen, gelişmiş elektronik
korunma özelliklerine sahip, yüksek performanslı
bir sistemdir.
AKREP Sistemi, son teknoloji ürünü katı hal güç
yükselteç modüllerini içeren, gelişmiş sayısal sin-
yal işleme birimlerine sahip bir radardır.
AKREP RF yayın, pasif EO takip veya bunların bir-
likte çalıştığı takip modlarıyla farklı operasyonel
ihtiyaçlara karşılık verebilmektedir.
AKREP Sistemi, ESSM güdümlü mermisini azami
menziline kadar yüksek etkinlikle yönlendirebil-
mektedir. AKREP yurtiçi ve yurtdışı sözleşmeler
kapsamında seri üretimdedir.
 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6
SMART-S MK2
Birinci MİLGEM gemisi ile Deniz Kuvvetleri Komu-
tanlığı envanterine giren SMART-S Mk2 Radarı
için, artan yurtiçi ihtiyaçların ivedi karşılanması
amacıyla, Thales Hollanda ile imzalanan sözleş-
me kapsamında radarın azami yurtiçi katkı ile
ASELSAN’da lisanslı üretimi sağlanmıştır. Radarın
en önemli birimlerinden S-Bant gönderme-alma
birimleri ASELSAN tarafından özgün olarak tasar-
lanıp kalifiye edilmiştir. Thales firmasına da Tür-
kiye dışındaki projelerinde kullanması amacıyla
400 adetten fazla birim ihraç edilmiştir. SMART-S
Mk2 yurtiçi ve yurtdışı sözleşmeler kapsamında
seri üretimdedir.
191
ARDA
İki eksende elektronik tarama yapabilen AESA
ARDA, üç boyutlu arama radarı, katı hal gönder-
me/alma modülleri, gelişmiş sayısal işaret işleme
mimarisi, darbe sıkıştırma özelliği, çoklu hedef ta-
kibi, elektronik huzme stabilizasyonu, kısa reaksi-
yon süresi, gelişmiş elektronik korunma teknikleri
ile hücumbot ve benzeri platformların ihtiyaçları-
na cevap vermek üzere geliştirilmektedir.
ARDA, ihtiyaca ve gelişen tehdit ortamına göre
hızla uyumlandırılabilecek yazılım ve donanım
mimarisiyle öncelikli hedefler için yüksek hızda iz
güncelleme, top angajmanı için yüksek hassasi-
yette konum bilgisi sağlama yetenekleri, hızlı ba-
kım/onarım imkânı, düşük ömür-devir maliyeti ile
ön plana çıkmaktadır.
192 ÜRÜNLER
ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6 193
 194 ÜRÜNLER

ASELSAN Elektronik Harp (EH) Sistemleri, en son
teknolojiye sahip çözümlerle, harp sahasında kuv-
vet çarpanı olarak kritik bir rol oynamaktadır. Yük-
sek teknoloji elektronik harp sistemleri platform-
ların bekasını artırmak, istenmeyen unsurların
yönünü ve yerini tespit etmek, durumsal farkında-
lık sağlamak, hedef radar/muhabere sistemlerini
etkisiz hale getirmek ve monite etmek amaçlarıy-
la milli ve özgün olarak geliştirilmektedir.
Sistemin günümüze kadar kat edilen donanımsal
ve yazılımsal gelişmeler ile daha gelişmiş, yeni
nesil versiyonları geliştirilmiş farklı projeler için
üretimleri gerçekleştirilmiştir. Ayrıca ihtiyaç ma-
kamlarının talebi doğrultusunda farklı frekans
bantlarını kapsayacak şekilde sisteme ilave yete-
nekler kazandırılmıştır.

ARES-2N

ARES-2N ED Sistemi, geniş baş direk yapısına sa-

hip su üstü platformlar için tasarlanmış ve sahada
aktif olarak kullanılan bir ED Sistemidir.

ASELSAN’ın deniz platformları için tasarladığı

ve ARES serisinin ilki olan sistem, yıllardır bah-
riyemize başarıyla hizmet etmektedir. Sistemin
çalışma frekans bandının farklı varyasyonlarıyla
devam eden projeler kapsamında birçok yurtiçi ve
yurtdışı platforma kabul ve entegrasyon çalışma-
ları devam etmektedir.
ARES-2Nv2

ARES-2Nv2 ED Sistemi, geniş başdirek yapısı-

na sahip su üstü platformlar için tasarlanmış ve
sahada aktif kullanılan bir ED Sistemidir. Sistem;
tespit, teşhis, sınıflandırma, izleme, yön bulma,
yer belirleme, sesli uyarı, platform ilişkilendirme,
yayın kaydı ve bulunduğu platformun Savaş Yö-
netim Sistemi (SYS) ile entegre çalışabilme yete-
neklerine sahiptir.

ARES-2N ED Sistemine göre gelişmiş özelliklere

sahip olan sistemin ilk olarak yurtiçi projeler kapsa-
mında entegrasyonu tamamlanmış ve aktif olarak
kullanılmaya başlanmıştır. Sistemin daha geniş fre-
kans kapsamasına sahip farklı versiyonları da geliş-
tirilerek bahriyemiz envanterine kazandırılmıştır.

ARES-2N

ARES-2NC

ARES-2NC (Naval Compact) Elektronik Destek

(ED) Sistemi, ince başdirek yapısına sahip su üstü
platformlar için geliştirilmiştir. Sistem, ilk olarak
bahriyemizin gemilerinde kullanılmaya başlanan
bir ED Sistemidir. Sistem yapısında bulunan kom-
pakt birimler sayesinde kullanılacağı platforma
kolay entegre edilebilir özelliğe sahiptir.
 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6
AREAS-2N
AREAS-2N Sistemi, elektronik harp alanında etkin-
liği kanıtlanmış olan bir Elektronik Taarruz (ET) Sis-
temidir. Sistem, bahriyemizin kullanımına sunulan
ilk yerli ve milli elektronik taarruz sistemi olma özel-
liğini taşımaktadır.
AREAS-2N, elektronik harp
süit konfigürasyonuna ve
Savaş Yönetim Sistemine
(SYS) tam entegre olarak
çalışma yeteneğine sahip-
tir. Sistem, operatör müda-
halesine ihtiyaç duymadan
veya manuel olmak üzere
farklı kullanım modlarına
sahiptir.
AREAS-2NC
AREAS-2NC Sistemi, su üstü platformlar için üretil-
miş kompakt bir Elektronik Taarruz (ET) Sistemidir.
Farklı elektronik taarruz tekniklerini ayrı ayrı veya
birlikte uygulayabilmektedir. Görev Veri Dosyası ile
programlanabilmekte ve aynı zamanda Savaş Yö-
netim Sistemi ile entegre çalışabilmektedir.
AREAS-2NC Sistemi, kompakt tasarımı ile kullanı-
lacağı platforma kolayca entegre edilebilme imkânı
sunmaktadır. Bu sayede sözleşmeli projeler kapsa-
mında fırkateyn tipi gemiler başta olmak üzere in-
sansız deniz aracı entegrasyonu uygulamaları ba-
şarıyla tamamlanmış bir sistemdir.
Sistemin daha geniş frekans kapsamasına sahip
farklı versiyonları da geliştirilerek bahriyemiz en-
vanterine kazandırılmıştır.
195
ADAS
Su üstü platformlara yönelik güdümlü tehditlerden
hedef yanıltma yöntemiyle korunmak üzere geliş-
tirilen ASELSAN Dekoy Atım Sistemi (ADAS), konfi-
gürasyona bağlı olarak Milli Elektronik Harp Süiti ve
Savaş Yönetim Sistemi ile entegre veya bağımsız
olarak çalışabilme kabiliyeti sunmaktadır. Farklı
çalışma modlarına sahip olan sistem, plat-
form ihtiyaçlarına göre konfigüre edile-
bilmektedir. Yapısındaki her lançerde 6
adet NATO standartlarına uyumlu atı-
cı bulundurmakta ve platform boyu-
tuna göre atıcı lançer sayı-
sı artırılabilmektedir.
ELEKTRONIK HARP SÜITI (EHS)
ASELSAN aynı zamanda milli olarak geliştiri-
len entegre Elektronik Harp Süiti çözümü de sağ-
lamaktadır. Elektronik Harp Süitinin koordinasyonu
Merkezi Yönetim Sistemi tarafından sağlanmakta
ve tehditlere karşı koordineli şekilde otomatik, yarı
otomatik veya manuel olarak işlevsel imha (Softkill)
reaksiyonu gösterilmektedir. Merkezi Yönetim Alt
Sistemi (MYS), Elektronik Destek Alt Sistemi (ED),
Elektronik Taarruz Alt Sistemi (ET), Dekoy Atım Alt
Sistemi (DAS), Lazer İkaz Alt Sistemi (LİS) ve Kızı-
lötesi Arama Takip Alt Sistemi’nin (KATS) bir araya
gelmesi ile oluşan Elektronik Harp Süiti, gemi veri
dağıtım altyapısına ve Savaş Yönetim Sistemi’ne
tam entegre olarak çalışabilme kabiliyetine sahip-
tir. Söz konusu süit yapısı, yürütülmekte olan yer-
li ve yabancı yeni
nesil firkateyn ve
korvet programları
kapsamında üre-
tilmektedir.
196 ÜRÜNLER
ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6 197
 198 ÜRÜNLER

ASELSAN, geliştirdiği Entegre Deniz Haberleşme
Sistemi çözümleriyle, su altı ve su üstü askeri de-
niz platformlarının ihtiyaç duyacağı tüm ses ve veri
haberleşmesini günümüz teknolojisini kullanarak
güvenilir şekilde sağlamaktadır.
hil olmak üzere) tüm haberleşme alt sistemlerinin
tek bir çatı altında bütünleşik olarak sistem enteg-
rasyonu sağlanmaktadır. Böylece son kullanıcıya
“anahtar teslim” bir entegre haberleşme sistemi
sunulmaktadır.

Bununla birlikte, kullanıcı ihtiyaçları doğrultusun- Modüler yapısı sayesinde Entegre Deniz Haberleş-
da platformlara özgü haberleşme sistem çözüm- me Sistemi, yüzer platformlar için gerek dahili ge-
leri oluşturulmaktadır. Bu kapsamda (platformda rekse harici haberleşme imkânı sağlamaktadır.
mevcut bulunan haberleşme alt sistemleri de da-

Dahili Haberleşme Sistemiyle, gemi üzerinde çok sayıda lokasyon ile görüşme, harici sistemlere erişim, yazılı mesajlaşma,
harici sistemlerin kontrolü, alarm ve anonsların aktivasyonu sağlanmaktadır.

Harici Haberleşme Sistemiyle, geminin diğer deniz, hava, sahil istasyonları veya uydu birimleriyle açık/emniyetli
ses ve veri haberleşmesi sağlanmaktadır.
 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6 199

ÇBSMT 9671 GEMI/SABIT MERKEZ

HF TELSIZ AILESI

ÇBSMT 9671 HF Telsiz ailesi, 1.6-30 MHz bandını

kapsayan yeni nesil yüksek performanslı sayısal
altyapılı yazılım tabanlı telsizlerden oluşmaktadır.
Yazılım ile programlanabilen mimarisi sayesinde
çeşitli dalga şekilleri ve elektronik koruma tedbir
9671 VLF HF Almaç
tekniklerini desteklemektedir. Güncel NATO STA-
NAG’ları ve askeri standartlarla en gelişmiş HF
teknolojileri kullanılarak ufuk ötesi haberleşme
sağlanmaktadır.

Dahili sayısal kripto modülü ile HF telsizler kulla-

nıcılarına emniyetli haberleşme imkânı sunmak-
tadır. Farklı HF kanal koşullarında kullanılabilecek
75 bps’dan 12800 bps’a kadar hızlarda sayısal ha-
berleşme seçenekleri sunmaktadır.

Üçüncü Nesil Otomatik Link Kurma (3G ALE) ve

Otomatik Kanal Seçimi (ACS) gibi modern tekno-
lojiler, kolay kullanım sağlayarak, tecrübeli ve iyi
eğitimli HF operatörü ihtiyacını azaltmaktadır. 3G
ALE moduna sağlanan ilave özelliklerle telsizlere
9671 HF Gemi/Sabit Merkez Telsizi 150W
manuel ALE işletim özelliği de kazandırılmıştır.
Bu kapsamda, telsizlere ALE modunda kullanıcıya
el kanalı ve grup oluşturabilme, farklı ağlarda yer
alan telsizlere link kurma ve faklı ağlara dahil ola-
bilme imkânı sağlanmıştır.

9671 HF telsizde frekans atlama yeteneği mev-

cuttur. Frekans atlama modunda kriptolu ses ve
veri haberleşmesi yapılabilmektedir.

9671 HF Gemi/Sabit Merkez Telsiz Ailesi Konfigü-

rasyonları:

9671 HF Gemi/Sabit Merkez Telsizi 400W

 200 ÜRÜNLER
9671 HF Gemi/Sabit Merkez Telsizi 1000W
150W Anten Uyumlama Birimi
400/1000W Anten Uyumlama Birimi
ÇBSMT 9671 GEMI/SABIT
MERKEZ V/UHF TELSIZLERI
9671 Çok Bantlı Yazılım Tabanlı Sayısal Müşterek
Telsizleri (ÇBSMT), VHF ve UHF bantlarında (30-
512 MHz) EKT korumalı (haberleşme emniyeti
ve gönderme emniyeti), kriptolu ve açık ses/veri
haberleşmesine olanak sağlamak üzere tasar-
lanmış, hava-yer, yer-yer, gemi-gemi, gemi-ha-
va ve gemi-sahil haberleşmesi için kullanılan
telsizlerdir.
9671 V/UHF, kullanıcıların kesintisiz ses, yüksek
hızlı veri ve video haberleşmesini sağlamasının
yanı sıra tümleşik C4 sistemleri için ağ haberleş-
me çözümü sunmak üzere tasarlanmış olan yazı-
lım tabanlı yeni nesil telsizdir. FM ve AM modülas-
yonlarında, 30-512 MHz’lik geniş çalışma bandı ve
yüksek seviye elektronik harp koruma tedbirleri,
elektronik tehditler karşısında geleneksel telsizle-
re göre çok daha yüksek beka kabiliyeti kazandırır.
9671 V/UHF Telsizi, UHF SATCOM ve SATURN
özelliklerini destekleyen donanım yapısı sayesin-
de bahse konu dalga şekillerinin telsize yüklen-
mesi ile UHF SATCOM ve SATURN modlarında da
kullanılabilecektir.
 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6 201

IFF UZUN MENZİLLİ SORGULAYICI
Platformda mevcut olan birincil sensör ile ko-
ordineli olarak çalışan ve tespit edilen hedefleri
sorgulayan IFF Sorgulayıcı Cihazı, operasyonel
ihtiyaçlara bağlı olarak “Otomatik/ Manuel”, “In-
terlace/Supermode” gibi sorgulama yönetim ka-
biliyetlerine sahiptir.

IFF Sorgulayıcı Cihazı “RSLS/ISLS”, “Defruiting”,

“GTC” ve Mod 5 için “Reply Evaluation” gibi IFF sin-
yal işleme yeteneklerine sahiptir.

IFF CEVAPLAYICI

Mod 5/S uzun menzilli IFF Sorgulayıcı Cihazı, STA-

NAG 4193 Sürüm 3’e uygun olarak Mod 1, Mod 2,
Mod 3/A, Mod C, Mod S ve kriptolu Mod 5 gibi mod-
ları desteklemektedir.

Uzun menzilli IFF Sorgulayıcı Cihazı, birincil sensör

ile koordineli çalışarak hedefleri sorgulayabilmek-
te ya da rafta hazır bir yazılım vasıtasıyla birincil
sensörden bağımsız olarak kullanılabilmektedir.

Uzun menzilli IFF Sorgulayıcı Cihazı, LRU’lardan

(Line Replaceable Unit) oluşmakta olup “RSLS/
ISLS”, “Defruiting”, “GTC” ve Mod 5 için “Reply Eva-
luation” gibi fonksiyonları yerine getirebilmektedir.

IFF KISA-ORTA MENZİLLİ SORGULAYICI

IFF Cevaplayıcı Cihazı, günümüz askeri ve sivil

hava trafik kontrol sistemlerinin ihtiyaçlarını kar-
şılayacak şekilde Mod 5/S özelliklerine sahip olup,
STANAG 4193 Sürüm 3’e uygun olarak Mod 1, Mod
2, Mod 3/A, Mod C, Mod S ve kriptolu Mod 5 modla-
rını desteklemektedir.

IFF Cevaplayıcı Cihazı, Tersine IFF (STANAG 4722)

sorgulamaya uyum sağlayabilecek özelliğe sahip-
tir. Gelişmiş kontrol sistemine sahip olan cevapla-
yıcı cihazı, ethernet, MIL-STD-1553 veriyolu ya da
Uzak Komuta Birimi üzerinden kontrol edilebilme
imkânına sahiptir.

IFF Sorgulayıcı Cihazı, günümüz hava savunma

ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde Mod 5/S özellik-
lerine sahip kısa-orta menzilli bir sorgulayıcıdır.
IFF Sorgulayıcı Cihazı, STANAG 4193 Sürüm 3‘e
uygun olarak Mod 1, Mod 2, Mod 3/A, Mod C, Mod S
ve kriptolu Mod 5 modlarını desteklemektedir.
 204 ÜRÜNLER

1.0/1.5/1.8 METRE ANTEN

SİSTEMİ VE X-BANT UYDU
HABERLEŞME SİSTEMİ

Eksen hassas stabilize olarak tasarlanan ve farklı

platformlara yönelik 1.0/1.5/1.8 metre reflektör
ile ASELSAN tarafından milli imkânlarla özgün
olarak geliştirilen uydu anten sistemi, yüksek RF
geçirgenliğine sahip radom içerisinde muhafaza
edilmektedir. Cross-elevasyon ekseni, uydu ante-
ninin yüksek uydu elevasyon açılarında key-hole
etkisine maruz kalmasını önlemektedir. Anten,
azimuth, elevasyon ve cross-elevasyon eksen-
lerinde direkt-sürüş motorlarla sürülmektedir.
Direkt-sürüş motorlar, daha iyi atalet stabilizas-
yonu, kusursuz çalışma ve hassas yönlenme sağ-
lamaktadır.

Anten kontrol birimi, tek anten yönlen-

dirme veya daha fazla kapsama sağ-
lamak için çift anten yönlendirme
kabiliyeti sağlamaktadır. Gemi üze-
rindeki farklı sistemlerin etkileşi-
mini azaltmak amacıyla, gönder-
me alanının kısıtlanması gereken
gemi profilinde kör sektör tanım-
laması yüksek hassasiyette yapıla-
bilecek şekilde tasarlanmıştır.

ASELSAN tarafından geliştirilen beacon alıcı biri-

mi ile ileri hassasiyette uydu takibi sürekli olarak
yapılabilmektedir. Uydudan gelen beacon sinyali,
ataletsel navigasyon sistemi (INS) ve gyro veri-
lerinin entegre kullanımı ile uydu takip ve stabi-
lizasyonda üstün ve güvenilir performans sağla-
maktadır. QoS Yönetimi ile ses, veri, görüntü vb.
servisler için önceliklendirme, kullanıcı gereksi-
nimlerine göre konfigüre edilebilir veri hızı sağ-
lanmaktadır. Milli ve NATO IP kripto cihazları ile
uyumlu sistem mimarisi ile kullanıcı ihtiyaçlarına
göre konfigüre edilebilir arayüzler üzerinden IP ta-
banlı açık ve/veya kapalı ses, veri, videotelekon-
ferans, faks haberleşmesi ve seri tabanlı veri
haberleşmesi (RS232, RS449, link haberleş-
mesi vb.) sunulmaktadır.
 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6 205

45 CM KU-BANT DENİZ
UYDU HABERLEŞME
TERMİNALİ

Uydu Haberleşme Sistemi, görüş hattı ötesi ha-
berleşmeye imkân sağlaması ve coğrafi koşul-
lardan çok az etkilenmesi nedeniyle, diğer haber-
leşme vasıtalarının olmadığı veya yeteneklerinin
sınırlı kaldığı durumlarda operasyonel ihtiyaçların
karşılanması açısından kritik bir öneme sahiptir.
Bu ihtiyaçlar aşağıdaki gibi sıralanabilir:
• Taktik resminin oluşturulması ve yüksek
çözünürlüklü fotoğraf/ video aktarımı,
• Platform ve komuta merkezleri arasında
gerek duyulan veri haberleşmesini
sağlaması,
• İnsanlı/insansız deniz araçlarının görev
sahasının genişlemesine imkân sağlaması.

Deniz Uydu Haberleşme Terminalleri, her türlü

operasyon ve çevre koşulunda, hareket halinde
güvenli ve yüksek hızlı uydu haberleşmesi ger-
çekleştirilmesine olanak sağlar. Kullanıcı ihtiyaç-
larına uygun sistem çözümleri sunulabilmekle
birlikte, farklı reflektör çaplarında ve çıkış güçle-
rinde alternatif çözümler bulunmaktadır.

Ayrıca ASELSAN tarafından geliştirilen uydu mo-

demi içerisinde yer alan şifreleme özelliği ile
yüksek emniyetli haberleşmeye imkân sağlan-
masının yanı sıra; beacon alıcı birimi ile de ileri
hassasiyette uydu takibi sürekli olarak yapılabil-
mektedir. Beacon sinyali, Ataletsel Navigasyon
Sistemi (INS) ve gyro verilerinin entegre kullanı-
mı ile uydu takip ve stabilizasyonda üstün ve
güvenilir performans sağlanmaktadır.

ASELSAN tarafından milli imkânlarla, öz-

gün olarak geliştirilen uydu antenleri, yük-
sek RF geçirgenliğine sahip radom içeri-
sinde muhafaza edilmektedir. Sistemler,
hafif ve yüksek mukavemetli olmakla
birlikte kompakt tasarım sayesinde kı-
sıtlı yerleşim alanlarına da uygundur.
Anten sistemleri, özgün tasarımlarıyla
yüksek RF performanslara sahiptir. İhti-
yaç duyulan EIRP değerine göre farklı güç
yükselteçler ile kullanılabilmektedir. Anten
kontrol birimi, anteni uyduya yüksek hassasi-
yette yönlendirebilmek için gerekli bilgileri
üretmektedir.
 206 ÜRÜNLER

UYDU MUHABERE 38 CM
ANTEN SİSTEMİ

Eksen hassas stabilize olarak tasarlanan

ASELSAN tarafından milli imkânlarla özgün olarak
geliştirilen denizaltı uydu anten sistemi, yüksek
RF geçirgenliğine sahip radom içerisinde muha-
faza edilmektedir. Anten, azimuth ve elevasyon
eksenlerinde direkt-sürüş motorlarla sürülmek-
tedir. Direkt-sürüş motorlar, daha iyi atalet sta-
bilizasyonu, kusursuz çalışma ve hassas yönlen-
me sağlamaktadır. 38 cm anten sistemi kaidesi
ve reflektörü alüminyum yapıda olup, özgün ta-
sarımıyla denizaltı platformlarında kullanılabilir
şekilde tasarlanmıştır. Denizaltı platformlarında
kullanılan radom, denizaltının maruz kaldığı tüm
denizaltı koşullarında özellikle yüksek basınç al-
tında anten sistemini her türlü deniz koşulundan
koruyacak şekilde tasarlanıp üretilmiştir.
ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6 207
 210 ÜRÜNLER
ASELSAN’ın farklı ebat ve özelliklerdeki deniz
elektro-optik sistemleri, küçük ve orta ölçekli ara-
ma kurtarma botlarından büyük boyutlara ulaşan
çıkarma ve uçak gemileri gibi büyük platformlara
kadar oldukça geniş bir yelpazedeki deniz platfor-
mu ihtiyaçlarına yönelik olarak geliştirilmektedir.
Su üstü platformları ve kıyı gözetleme istasyonla-
rındaki kullanıma yönelik olarak geliştirilen deniz
tipi optronik ürün ailesi Denizgözü Ürün Ailesi ola-
rak isimlendirilmiştir.
Denizgözü AHTAPOT
Denizgözü AHTAPOT Elektro Optik Keşif ve Gözet-
leme Sistemi, her tip ve sınıftaki büyük muharip
ve destek amaçlı deniz platformları için geliştiril-
miş yüksek performanslı bir elektro optik dayrek-
tör sistemidir.
Denizgözü AHTAPOT şu alt birimlerden
oluşmaktadır:
• Orta Dalga Boyunda (MWIR) Çalışan HD
Termal Kamera,
• Göze Zararsız Lazer Mesafe Bulucu,
• Renkli Full HD Çözünürlüklü TV Kamera,
• HD Çözünürlüklü SWIR Kamera / Renkli
HD Çözünürlüklü Spotter Kamera
• Lazer Hedef İşaretleyici (Laser
Designator) (Opsiyonel)
Denizgözü AHTAPOT Elektro-Optik Sensör Siste-
mi, birbirinden farklı gelişmiş teknolojileri kulla-
nan algılayıcıları, kolay idame edilebilir dağıtık bir
yapı içerisinde sunmaktadır.
Denizgözü AHTAPOT, geniş bir menzil aralığın-
da hedefin belirlenmesi (tespit, teşhis, tanıma),
takibe alınması ile ilgili gereksinimleri karşılayan
ve atış kanalı oluşturabilen gelişmiş bir üründür.
Kullanıcı, yüksek performanslı termal görüntüle-
me sistemindeki sürekli optik büyütme, hassas
jiroskopik stabilizasyon ve tek tuşla otomatik
odaklama yetenekleri sayesinde hem gündüz
hem de gece gözetleme ve hedef konumlama
için kullanabilme avantajına sahiptir.
Denizgözü AHTAPOT Elektro Optik Dayrek-
tör Sistemi, etkin bir şekilde keşif ve gö-
zetlemenin yanında atış kanalı oluşturma
amaçlı kullanılabilen ve opsiyonel ola-
rak tercih edilebilen Kısa Dalga Boyunda
(SWIR) çalışan kızılötesi kamera entegreli
versiyona sahiptir. SWIR ile birlikte kullanım
sağlayan aktif IR aydınlatma yeteneği de bu
versiyonda mevcuttur.
Denizgözü AHTAPOT’un yüksek perfor-
manslı HD termal kameraya sahip ver-
siyonuna ilaveten SD formata sahip
termal kameralı versiyonu da opsiyo-
nel olarak temin edilebilmektedir.
 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6 211

Denizgözü KIRLANGIÇ Hedef takip özelliği ve en zor koşullarda titre-

Denizgözü KIRLANGIÇ Elektro-Optik Keşif ve Gö-
zetleme Sistemi, tüm deniz platformlarına uygun
olarak tasarlanmış, yüksek performanslı kompakt
bir elektro-optik keşif ve gözetleme sistemidir.
şimsiz görüntü verebilme kabiliyetine sahip olan
Denizgözü KIRLANGIÇ Sistemi, orta sınıf harp ge-
mileri, büyük destek gemileri ve küçük botlarda
kullanılmak üzere tasarlanmıştır. Platformlara,
keşif ve gözetleme, durumsal farkındalık, seyir ve
uzak mesafe tespit/teşhis görevlerini icra edebil-
me kabiliyeti kazandırmaktadır.

Son dönemde birçok müttefik ülkenin ihtiyacı

Denizgözü KIRLANGIÇ doğrultusunda güncel tüm gereksinimlere cevap
verebilecek şekilde geliştirilmiş olan Denizgözü
KIRLANGIÇ Sistemi yurtdışı satış potansiyeli yük-
Sistem, temel olarak şu sensörlerden
sek olan ürünler arasındadır.
oluşmaktadır:

• Yüksek Performanslı Termal Kamera

• HD Gündüz Kamerası

• Göze Zararsız Lazer Mesafe Ölçer

• Lazer Hedef Noktalayıcı

Askeri deniz koşullarında uzak mesafe tespit/teş-

his/tanıma kabiliyeti sunan Denizgözü KIRLAN-
GIÇ, sürekli optik büyütme, hassas stabilizasyon,
otomatik odaklama gibi özellikleri ile modüler, da-
yanıklı ve kompakt bir sensör sistemidir.
 212 ÜRÜNLER
Denizgözü ORFOZ
Denizgözü Orfoz Sistemi, sabit tesis güvenliği ve
sahil/kıyı gözetleme için özel olarak geliştirilmiş
uzun menzilli ve yüksek performanslı bir elekt-
ro-optik sensör sistemdir.
ASELSAN tasarımı ve üretimi bir termal görüş
sistemi ile yüksek kabiliyetli ve ASELSAN tasarı-
mı uzun menzilli gündüz kamerası, motorize bir
platform üzerine yerleştirilerek Denizgözü ORFOZ
Sistemi geliştirilmiştir. Sistem, hedef takip yete-
neği ile kıyı/sahil güvenlik, çok uzun mesafe keşif
ve gözetleme ve her tür ticari ve askeri güvenlik
uygulamaları için kullanılabilmektedir.
Denizgözü ORFOZ
Denizgözü MARTI
Denizgözü MARTI Seyir ve Gözetleme Kamera Sis-
temi, hareketli küçük deniz platformlarının yakın
mesafe gece ve gündüz görüntüleme ihtiyaçla-
rını karşılamak üzere geliştirilmiş küçük boyutlu
ve düşük maliyetli faydalı bir yüktür. Sistem, yan-
ca ekseninde 360 derece sürekli dönüş imkânı
sağlayan, iki eksende stabilize edilmiş bir gimbal
üzerine yerleştirilmiş soğutmasız termal kamera,
gündüz görüş kamerası ve opsiyonel olarak ilave
edilebilecek lazer mesafe ölçer, lazer aydınlatıcı,
LED aydınlatıcı temel alt bileşenlerini içermek-
tedir. Martı Sisteminin hedef takip yeteneği de
mevcuttur.
Sistem, seyir kamerası olarak büyük ve ticari ge-
milerde, gözetleme ve seyir kamerası olarak sivil/
askeri küçük botlar ve teknelerde, sınır/sahil gü-
venlik, arama kurtarma ve yakın mesafe keşif/gö-
zetleme görevlerinde kullanılmaktadır.
Denizgözü MARTI Sisteminin benzer şekilde sa-
hil güvenlik görevlerinde yer alan daha küçük
botlar için sabit bakış açısına sahip versiyonu da
mevcuttur.
Denizgözü MARTI
 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6
PİRİ-100 KIZILÖTESİ ARAMA VE TAKİP SİSTEMİ
PİRİ, büyük deniz platformları için özel olarak ge-
liştirilmiş, 150 adet hava ve deniz tehdidini aynı
anda tespit ve takip yeteneğine sahip yüksek per-
formanslı bir Kızıl Ötesi Arama ve Takip Sistemidir.
Bulunduğu platformun durumsal farkındalığını en
üst düzeyde herhangi bir yayın yapmadan sağla-
yan PİRİ, üzerinde bulunan üç sensörü ile 360 de-
rece kapsama alanı sağlamaktadır.
213
Tasarımı itibarıyla pasif bir arama ve takip siste-
mi olan PİRİ, çift bantta (3-5µm ve 8-12µm bant)
çalışabilmekte ve yüksek çözünürlüklü görüntü
alınmasına olanak sağlamaktadır. Sistem, hassas
stabilizasyon yeteneği sayesinde her deniz koşu-
lunda çalışabilmekle birlikte dağınık bir sensör ya-
pısı sayesinde her tip deniz platformuna uyumlan-
dırılabilmektedir.
 2 14 ÜRÜNLER
LİAS-100D/200D - LAZER İKAZ SİSTEMLERİ
Lazer İkaz Sistemi, deniz platformlarına, üzerine
yönlendirilmiş olan lazer tehditlerini kısa tepki sü-
resi içinde, yüksek hassasiyetle algılayıp tespit ve
teşhis etme, karşı tedbir sistemlerini harekete ge-
çirme kabiliyetlerini kazandıran bir sistemdir.
LİAS-200D LAZER İKAZ SİSTEMİ
LİAS-100D – LAZER İKAZ SİSTEMİ
Lazer Mesafe Ölçer (LMÖ), Lazer Hedef İşaretleyici
(LHİ) ve Lazer Güdüm Demeti (LGD) sınıfı tehdit-
lere karşı algılama yapma kabiliyetine sahip olan
LİS, tehdit bildirimini Savaş Yönetim Sistemi üze-
rinden gerçekleştirmektedir.
LİS tehdit sınıflandırma yeteneği ile sensörleri ta-
rafından algılanan lazer tehditlerinin geliş açısı,
tehdit sınıfı ve kimlik bilgileri operatöre bildirilerek
en uygun manevranın yapılmasına ve en uygun
karşı tedbirin kısa tepki süresi sayesinde anlık ola-
rak uygulanmasına imkân sağlamaktadır.
Lazer İkaz Sisteminin deniz platformlarının ihti-
yaçları doğrultusunda yönlendirilmiş olan lazer
tehditlerini kısa tepki süresi içinde, hem yatay
hem de dikey eksende yüksek hassasiyetle algıla-
yıp tespit ve teşhis etme, karşı tedbir sistemlerini
harekete geçirme kabiliyetlerini kazandıran versi-
yonu da (LİAS-200D) da mevcuttur.
 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6 215

AKREP EO SUİT

AKREP EO SUİT, AKREP Atış Kontrol Radarında

kullanılmak üzere tasarlanan yüksek performans-
lı bir elektro optik süittir.

AKREP EO SUİT, birbirinden farklı gelişmiş tekno-

lojileri kullanmakta olan algılayıcıları, kolay idame
edilebilir dağıtık bir yapı içerisinde sunmaktadır.
Sistem; orta dalga boyunda (MWIR) çalışan
bir termal görüntüleme sistemi, Full HD
renkli gündüz görüş kamerası ve renkli
HD çözünürlüklü spotter kamera ve
göze zararsız lazer mesafe ölçer
birimlerini kapsamaktadır. Yük-
sek çözünürlüklü sayısal video
çıkışları da yüksek bir görsel
performans sergileyerek kul-
lanıcıya çevresel farkındalığı
sağlamaktadır.

Atış kontrol radarının aktif

olmadığı durumlarda da yük-
sek performanslı termal ve
gündüz görüntüleme siste-
mindeki sürekli optik büyüt-
me ile geliştirilmiş görüntü
iyileştirme algoritmaları sa-
yesinde hem gündüz hem de
gece gözetleme ve hedef takip
için kullanabilmedir.
 216 ÜRÜNLER
GEMİLERDE LAZER
İKAZ SİSTEMLERİ
ASELSAN Gemi Lazer İkaz Sistemi (LİS), Deniz
Kuvvetleri Komutanlığının ihtiyacını karşılamak
üzere deniz platformları için tehdit oluşturabi-
lecek LTD (Lazer Hedef İşaretleyici), LRF (Lazer
Mesafe Bulucu) ve LBR (Lazer Güdüm Demeti)
sınıflarındaki lazer tehditlerinin algılanması sure-
tiyle kullanıcıyı uyaracak bir kendini koruma sis-
temidir. LİS, Savunma Sanayii Başkanlığı tarafın-
dan yürütülen ve Türk Silahlı Kuvvetlerinin ihtiyacı
çerçevesinde ASELSAN ile imzalanan Helikopter
Elektronik Harp Sistemi (HEWS, Helicopter Elect-
ronic Warfare Suit) Sözleşmesi kapsamında hava
platformları için özgün olarak geliştirilen Lazer
İkaz Alıcı Sistemi’nin (LİAS) deniz platformları-
na uyarlanması neticesinde ortaya çıkarılmıştır.
LİS, deniz platformlarından LST ve MİLGEM plat-
formlarında aktif olarak kullanılmaktadır. LİS Sis-
teminin çok sensörlü konfigürasyonunun LHD
teslimatları yapılmıştır. Yanca tespit açısının yanı
sıra dikey tespit açısı ile lazer tespiti yapabilen
Geliştirilmiş LİS (GLİS) Sistemi'nin Barbaros Sı-
nıfı Fırkateynlerin Yarı Ömür Modernizasyonu ve
İ-Sınıfı Fırkateyn Projesi kapsamında teslimatları
yapılmıştır. Gemiye entegrasyon süreçleri yürü-
tülmektedir. Türkmenistan Korvet ve Pakistan
MİLGEM platformları sözleşmeleriyle LİS’in bu
ülkelere ihracatı gerçekleştirilmektedir. Sahip ol-
duğu ileri teknoloji ve özellikler sayesinde yurt içi
ihtiyaçların karşılanmasının ötesinde yurt dışında
çok yüksek rekabet ve satış imkânına sahip oldu-
ğu görülmüştür.
SISTEM MIMARISI
LİS, farklı yönlerden gelebilecek lazer sinyallerini
algılamak üzere gemi üzerine yerleştirilecek sen-
sör birimleriyle, bu birimlerden gelecek bilgileri
işleyecek işlemci birimi, bu birimlerin her birini
besleyecek güç çevrim birimi ve işlemci birimi ile
sensör birimleri arasındaki haberleşme veri yo-
lunun uzak mesafelere taşınmasına imkân vere-
cek veri yolu çoklayıcı birimlerinden oluşmaktatır.
LİS’in kullanıcı ile olan arayüzü Savaş Yönetim
Sistemi (SYS) tarafından gerçekleştirilmektedir.
Ayrıca LİS, karşı tedbir sistemleri ile doğrudan ha-
berleşmesini sağlamak üzere gereken arayüzlere
sahiptir. LİS’in sensör birimi ve işlemci birimi sa-
yısı, kapsanacak gemi büyüklüğü ve özelliklerine
göre ayarlanmaktadır.
Sensör birimi farklı optik bantlarda algılama ka-
biliyetine sahip elektro-optik bir birimdir. Üzeri-
ne düşen lazer sinyallerini algılar, sayısal işarete
dönüştürerek işlemci birimine aktarır. İşlemci bi-
rimi, sensör birimlerinden gelen sayısal bilgileri
analiz ederek tehdit tespit işlemini gerçekleştiril-
mektedir. Tehdit bilgilerini (tehdit parametreleri)
oluşturur. Elde edilen tehdit bilgileri işlemci birimi
tarafından SYS’ye gönderilir. Savaş Harekât Mer-
kezinde bulunan kullanıcılar görsel ve/veya sesli
olarak uyarılır.
 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6 217

PİRİ KIZILÖTESİ ARAMA VE boyu KÖ) bir sistem çözümü ortaya konulmuştur.
Bu mimariyi gerçeklemek için iki bantta çalışan
TAKİP SİSTEMİ PİRİ-100 sensörlerin hem zamansal hem de uzamsal olarak
eş zamanlı bir şekilde çalışmaları sağlanmıştır.

İsmini ünlü Türk denizcisi Piri Reis’den alan PİRİ, Birden fazla dedektörden gelecek kızılötesi gö-
aynı zamanda “panoramik kızılötesi görüntüleme” rüntülerin, hedef tespit ve takip algoritmaları için
anlamına gelen “Panoramic Infrared Imaging” te- uygun birleştirme ve ölçekleme işlemi gerçekleş-
riminin kısaltmasıdır. PİRİ KATS Sistemi geliştir- tirilmiştir. Ayrıca kullanıcıya sunulmak için yüksek
me çalışmaları, ASELSAN tarafından Türk Deniz çözünürlüklü çıkış videosu oluşturulmuştur.
Kuvvetleri Komutanlığının ihtiyacına yönelik ola-
rak 2012 yılında başlatılmıştır. İlk olarak TCG Ana- KATS için tasarlanan iki bantta çalışan optik ele-
dolu gemisine entegre edilmiştir. Barbaros sınıfı manlar için gerekli yansıtmasız kaplama ve kul-
fırkateynler ve MİLGEM ile TF-2000 gibi yeni inşa lanılan ışın bölücü için gerekli dalga boyuna göre
edilecek fırkateynlerde de kullanılması değerlen- seçici geçirgen kaplama süreçleri oluşturulmuş-
dirilmektedir. Deniz platformlarının hava ve satıh- tur. Bu süreçlerin bazıları ilk defa sistem için ta-
taki araçlar ile güdümlü mermiler gibi tehditleri sarlanmış ve uygulanmıştır.
tespit/takip etmesi amacıyla geliştirilen PİRİ, her
biri yatayda 120 derece, dikeyde 17 derece görüş KATS Sistemine entegre edilen, aynı anda 150’den
açısına sahip üç sensör biriminin birleşiminden fazla hedefin tespit ve takibini sağlayacak algorit-
oluşmaktadır. Böylelikle 360 derece alanı sürekli malar özgün olarak tasarlanmaktadır.
gözlem altında tutan sistem, tehditlere karşı ara-
lıksız bir şekilde koruma sağlamaktadır. Bu yapı;
dönen sistemlere göre yüksek görüntü yenileme
hızı, takip bildirimi için daha kısa süre
ve daha uzun takip bildirimi menzili
avantajlarını da beraberinde getir-
mektedir. Böylelikle PİRİ KATS ile
donatılan deniz platformu, teh-
ditlere karşı daha önceden tedbir
alabilme imkânına kavuşmaktadır.
Etkinliğinin artırılması için sistem-
de orta ve uzun dalga kızılötesi alı-
cılar bir arada kullanılmıştır.

Bu proje ile yurt dışında değişik

firmalar tarafından değişik sis-
tem çözümleriyle üretilen KATS
Sisteminin ilk kez ülke içinde ta-
sarımı yapılmış ve prototip üreti-
mi gerçekleştirilmiştir.

Hedef tespit performansını art-

tırmak ve sahte alarm oranını
düşürmek için mevcut KATS
sistemlerinden farklı olarak
iki bantlı (orta ve uzun dalga
 220 ÜRÜNLER

ANS-510D

ASELSAN Navigasyon Sistemleri ürün ailesinde

yer alan ANS-510D, gömülü küresel konumlama
sistemi, GPS alıcısı ve parakete arayüzüne sa-
hip navigasyon sınıfı deniz ataletsel navigasyon
sistemidir. Türk Silahlı Kuvvetleri’nin (TSK) güç-
lü deniz filosunda en geniş yelpazede başarı ile
görev yapan sistem, düşük maliyetle seri üretil-
mektedir. Yerli ve milli görev yazılımına sahip sis-
temin, tüm navigasyon algoritmaları ve yazılımı
ASELSAN mühendisleri tarafından geliştirilmiştir.
ANS-510D, bulunduğu deniz platformunda ana/
yedek navigasyon sistemi (Gyro Compass) olarak
kullanılmak üzere ve platformdaki mevcut savaş
sisteminde radarlar, EO/IR takipçi gibi diğer sen-
sörlerin stabilizasyonunu sağlamak üzere tasar-
lanmıştır.

ANS-510D sistemi üzerinde bulunduğu sisteme

sürekli olarak doğrusal ivme, doğrusal ve açısal
hız, konum, yönelim bilgilerini sağlamaktadır. Sis-
tem, bütünleşik (Ataletsel + GPS), sadece atalet-
sel ve sadece GPS navigasyon çözümlerini
aynı anda sağlayabilmektedir. ANS-510D,
değişik deniz platformlarına uyarlanabi-
len açık bir mimariye ve esnek donanım/
yazılım altyapısına sahiptir. Sistem, Türk
Deniz Kuvvetleri filosunda şu platformlar-
da başarı ile görev yapmaktadır.

• Çok Maksatlı Amfibi Hücum

Gemisi (LHD)
• MİLGEM platformları
• Lojistik Destek Gemisi (LDG)
• Test ve Eğitim Gemisi
• G-Sınıfı Fırkateynler
• Barbaros Sınıfı Fırkateynler
• BAYRAKTAR Sınıfı Amfibi Gemi-
ler (LST),
• Denizde İkmal Muharebe Destek Gemi-
si (DİMDEG)
• Açık Deniz Karakol Gemisi (ADKG),
• Gökdeniz Platformları ANS-510D Deniz Ataletsel
• Pakistan MİLGEM Seyrüsefer Sistemi

• MARLİN ve MİR SİDA

 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6 221

ANS-600D

ASELSAN Navigasyon Sistemleri ürün ailesinde

yer alan ANS-600D, askeri deniz araçlarında kul-
lanılmak üzere tasarlanan, milli ve yerli fiberoptik
dönüölçere sahip, gömülü küresel konumlama
sistemi alıcısı olan, navigasyon sınıfı deniz atalet-
sel navigasyon sistemidir. Sistem içerisinde kulla-
nılan kritik sensör teknolojileri, görev ve navigas-
yon yazılımları ve tüm navigasyon algoritmaları
ASELSAN mühendisleri tarafından geliştirilmiştir.
ANS-600D, ait olduğu deniz platformunda ana/
yedek navigasyon sistemi Gyro Compass olarak
kullanılmak üzere ve platformdaki mevcut savaş
sisteminde radarlar, EO/IR takipçi gibi diğer sen-
sörlerin stabilizasyonunu sağlamak üzere tasar-
lanmaktadır.

ANS-600D Sistemi platforma, sürek-

li olarak doğrusal ivme, doğrusal
ve açısal hız, konum, yönelim bil-
gilerini sağlamaktadır. Sistem,
bütünleşik (Ataletsel + GNSS),
sadece ataletsel ve sadece GNSS
navigasyon çözümlerini aynı anda
sağlayabilmektedir. ANS-600D,
değişik deniz platformlarına uyar-
lanabilen açık bir mimariye ve
esnek donanım/yazılım altyapısı-
na sahiptir.

ANS-600D Deniz Ataletsel

Seyrüsefer Sistemi
 224 ÜRÜNLER
MULTİSTATİK SONAR SUİTİ
Multistatik Sonar Suiti (MSS) Sistemi, ASELSAN
tarafından yerli ve milli imkânlarla hayata geçiril-
mektedir. Sistem, ulusal ve uluslararası sularda;
boğazlar, liman ağızları, tersaneler, deniz transit
geçiş noktaları ve yüksek kritikliğe sahip platform,
tesis ve bölgelerin güvenliğini tehdit edebilecek su
altı hedeflerinin uzak mesafelerden tespiti takibi,
sınıflandırması fonksiyonları için geliştirilmektedir.
MSS Sistemi kapsamında multistatik aktif ve pa-
sif sonar operasyonu yapabilen bütünleşik çalışa-
bilecek sensörler geliştirilerek, su altı tehditlerine
karşı daha geniş kapsama alanına sahip, yüksek
doğruluklu gözetim yeteneği kazanması amaç-
lanmıştır. Bu amaç doğrultusunda, su üstü plat-
formları için multistatik çalışabilen, yeni gelişti-
rilecek ASELSAN Düşük Orta Frekanslı Karinaya
Monteli Sonar Sistemi FERSAH–2 ve ASELSAN
Çekilebilir Alçak Frekanslı Sonardan DÜFAS olu-
şan MSS Sistemi geliştirilmektedir.
Multistatik Sonar Suit
Kaynak ve alıcıların bir arada kullanılması yakla-
şımı kapsamında oluşturulan akustik sistemler;
kullanılan sensor tipine, sayısına ve kullanılış şe-
killerine göre farklı isimler almaktadır.
• Monostatik Sistemler: Günümüzde hala
en yaygın olan geleneksel aktif sonar kul-
lanım yöntemidir. Kaynak ve alıcı aynı üni-
te veya cihazda bulunmaktadır.
• Bistatik Sistemleri: Birbirlerinden ayrı ve
bağımsız tek kaynak ve tek alıcının bulun-
duğu sistemlerdir.
• Multistatik Sistemler: Birbirlerinden ayrı
ve bağımsız birden fazla alıcı ve kaynağın
bulunduğu sistemler olup bistatik sistem-
lerin geliştirilmiş hali olarak düşünülebilir.
 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6
Multistatik sistemlerin, monostatik sistemlere
göre bazı önemli avantajları vardır.
• Kaynak ve alıcı rolünde farklı sensörler ve
platformlar kullanılabileceğinden, multis-
tatik sistemler daha esnek bir yapıya sa-
hiptir. Gemi Sonarları (karinaya monteli
sonarlar, aktif/pasif çekili sonarlar), araş-
tırma gemileri tarafından kullanılan sonar
dizinleri veya helikopterlerin daldırılabilir
sonarları kaynak olurken, pasif sonoboylar
veya insansız su altı araçları alıcı rolünde
kullanılabilir.
• Multistatik sistemlerde hedef tespiti, aynı
anda birden fazla alıcı tarafından yapıla-
bildiğinden, elde edilen hedef bilgisinin
hatalı olma olasılığı azalır ve daha güveni-
lir bilgi sağlanır.
Akustik Sistem Senaryoları
225
MSS Sisteminde, FERSAH–2 ve DÜFAS Sisteminin
yanı sıra farklı platformlarda bulunan frekans ve
veri ağı uyumlu sonarlar da multistatik yetenek-
ler kapsamında entegre olabilecektir. Otonom su
altı aracından daldırılacak olan Mini DÜFAS, Hava
ve Deniz araçlarından atılacak olan ASELBUOY,
Su Üstü Torpido Karşı Tedbir Sistemi (HIZIR) ve
(Karinaya Monteli Sonar Sistemi FERSAH –1) mul-
tistatik haberleşmeye dahil olacak ASELSAN sis-
temleridir.
Sistemler arasında, ham veri, işlenmiş sonar veri-
si, temas, iz ve sınıflandırma bilgileri, geliştirilecek
multistatik haberleşme mesaj arayüzü üzerinden
paylaşılıp; kullanılabilecek ve su altı taktik resmi
daha güvenilir bir şekilde ortaya çıkarılabilecektir.
 226 ÜRÜNLER
FERSAH – 2 SİSTEMİ
FERSAH–2 Sistemi, orta frekanslı karinaya mon-
teli sonar sistemidir. Geminin su altı temaslarının
tespit ve izleme fonksiyonlarını icra etmek ve mu-
hasım denizaltılara karşı hücum geliştirmek ama-
cıyla kullanılacaktır.
FERSAH – 2, aşağıda belirtilen görev modları-
na sahiptir:
• Aktif Sonar Modu
• DSH (Denizaltı Savunma Harbi) Modu
• ESS (Engel Sakınma Sonarı) Modu
• Pasif Sonar Modu
• DEMON / LOFAR Analiz
• Intersept Modu
• Eğitim Modu
• Sonar Performans Modelleme Analiz Modu
• XBT/XSV Arayüzü
FERSAH – 2 Sistemi aşağıdaki ana yeteneklere
sahip olacaktır.
• Aktif Sonar Tespit Yeteneği
• Aktif Doppler Analiz / Tespit Yeteneği
• Aktif / Pasif Hedef Takip
• Sualtı Telefonu Yeteneği
• Pasif Sonar Geniş Bant Tespit Yeteneği
• Pasif Sonar DEMON Analiz / Tespit Yeteneği
• Pasif Sonar LOFAR Analiz / Tespit Yeteneği
• Pasif Sonar Spektrum ve Spektrogram Ana-
liz Yeteneği
• Pasif Sonar İntersept Analiz / Tespit Yeteneği
• Harmonik Analiz Yeteneği
• Pasif Sonar Sınıflandırma Yeteneği
• Adaptif Sinyal İşleme Yeteneği
• “Heavy Weather” Modu
DÜFAS SİSTEMİ
DÜFAS Sistemi, çekilebilir düşük frekanslı bir so-
nar sistemidir. DÜFAS, su üstü gemilerine, deni-
zaltılara karşı düşük frekansta, aktif hedef arama
ve uzak mesafelerden tespit imkânı veren bir sis-
temdir. Bu sistem, ayrı vinçlerden atılabilen hidro-
fon dizini ve çekili aktif gövdeye sahiptir.
FREKANS UYUMLU
MULTISTATIK SONAR SİSTEMLER
Frekans uyumlu multistatik sonar sistemlerinin,
birlikte operasyonel çalışma özelliği bulunmakta-
dır. FERSAH – 2, DÜFAS ve frekans uyumlu mul-
tistatik sonarlar, kendi içlerinde frekans uyumlu
oldukları sonar sistemlerinin yaptığı aktif yayın-
ları dinleme ve daha sonra dinledikleri yayınlar-
dan aldıkları sonar verilerini işleme gibi özellikle-
ri vardır.
 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6
HIZIR - SUÜSTÜ GEMİLERİ
İÇİN TORPİDO KARŞI TEDBİR
SİSTEMİ
ASELSAN tarafından, milli olarak sahip olunması
gereken teknoloji olarak öngörülen ve öz kaynak-
larla geliştirilen HIZIR Sistemi, dünyadaki emsal-
lerinden önde gelen performans ve özelliklere sa-
hiptir. HIZIR, su üstü gemileri için yerli imkânlar ile
tasarlanan ve üretilen ilk ve tek torpido karşı tedbir
sistemidir.
HIZIR Sistemi; su üstü gemisine taarruz eden tor-
pidonun uzak mesafelerden tespiti, izlenmesi ve
sınıflandırılması işlevini yerine getirmektedir. Teh-
didin bertaraf edilmesi amacıyla uygulanacak tak-
tik tavsiyenin kullanıcıya sunulmasını sağlayan
sistem, seçilecek torpido karşı tedbir taktiğine göre
torpidonun akustik olarak karıştırılması veya alda-
tılması özelliğine de sahiptir.
Günümüz modern torpidoları çok uzun menzil ve
gelişmiş güdüm imkânları gibi yetenekleri ile su
üstü gemileri için en önde gelen tehdit unsuru olma
özelliklerini sürdürmektedir.
Su üstü gemileri tarafından torpido tehdidinin sa-
vuşturulması amacıyla kullanılan torpido karşı ted-
bir sistemleri İşlevsel İmha (soft-kill) ve Fiziksel
İmha (hard-kill) olarak iki temel özeliğe sahiptir.
“Hard-Kill” karşı tedbir sistemleri, torpidoya fizik-
sel hasar vererek görev yapamaz hale gelmesini
amaçlamaktadır. “Soft-Kill” sistemler ise torpido-
nun hedeften temas almasını engellemek, gecik-
tirmek veya sahte hedeflere yönlenmek suretiyle
gemiye ulaşmadan bataryasının bitirilmesini he-
deflemektedir.
HIZIR™ Sistemi Genel Yapısı
227
HIZIR Sisteminin en önemli avantajlarından biri,
Torpido Tespit Dizin (TTD) içinde yer alan düşük
frekans hidrofon diziliminin özel olarak ayarlan-
mış üçlü hidrofon (triplet) yapısına sahip olması
ve sistem algoritmalarının buna uygun geliştiril-
miş olmasıdır. Bu sayede iskele/sancak ayrımı
gemi manevrasına ihtiyaç duyulmadan anında
yapılabilmekte ve tespit edilen torpidonun anında
konumlandırması sağlanabilmektedir.
Torpido Tespit Dizin (Suya Salınırken)
TTD’den sağlanan analog sinyaller, sistemin çev-
resel ve elektriksel gürültülerden en az etkilen-
mesi için her bir algılayıcı sensör, ardında sayısal
verilere çevrilerek optik tabanlı iletişim kanalıy-
la gemi üzerindeki elektronik işlemciye gönde-
rilmektedir.
Elektronik işlemcide, bu sinyaller ASELSAN ta-
rafından sonar sinyal işleme amaçlı tasarlanan
özel işlemciler tarafından çok yüksek süratle iş-
lenmektedir. Işın demetleme (beamforming),
tespit ve takip algoritmaları ile hedef konumlan-
dırılmaktadır. Ayrıca sınıflandırma ve karşı ted-
bir algoritmalarından geçirilerek torpidoya karşı
en uygun karşı tedbir taktiklerinin oluşturulması
sağlanmaktadır.
Elektronik işlemcide uygulanan;
• Triplet ışın demetleme
• Ana gemi gürültüsü bastırma
• Geniş-bant tespit
• Dar-bant tespit
• Sınıflandırma
 228 ÜRÜNLER

• Çoklu hedef takibi Torpido karşı tedbir sistemlerinde bulunan tes-

pit ve torpido karıştırma/aldatma algoritmaları
• DEMON analizi yeni teknolojiler ışığında sürekli gelişim göster-
mektedir. Aynı şekilde torpido üreticileri torpi-
• Aktif yayın tespiti dolarının daha hızlı, daha sessiz ve daha akıllı
hareket etmeleri için hem donanımsal hem de
• Pasif konumlandırma yazılımsal değişikliklerle sistemlerini sürekli gün-
cellemektedirler. Bu yarışta su üstü gemisi torpi-
• Sakınma manevrası tavsiyesi do tehdidinden sakınabilmesi için yeni metotlar
geliştirilmekte, buna karşılık torpido silahları, he-
• Ses verisi oluşturma deflerini yakalayabilmek için daha sessiz davran-
maya, daha hızlı olmaya çalışmaktadır.
gibi tüm algoritmalar, özgün ve yerli olarak geliş-
tirilmiştir. Su üstü gemisinin torpidolara karşı savunma ihti-
yaçlarının tehdidin artan imkânlarına bağlı olarak
Sistem, gemilerdeki diğer sistemler ile entegre
sürmeye devam edeceği ve önümüzdeki dönem-
şekilde çalışma imkânına sahip olduğu gibi, kul-
de de dünya bahriyelerinde bu konudaki ihtiyaç-
lanımı için birden fazla Sergileme ve Kontrol Biri-
ların artacağı değerlendirilmektedir.
mine (SKB) sahiptir.
Bu döngünün, her iki alandaki gelişmeler güncel
HIZIR™ Sistemi kapsamında aldatma ve karıştır-
teknolojilerden yararlanılarak eş zamanlı sürdü-
ma işlevleri için çekili ve sarf edilebilir dekoylar
rüldüğü müddetçe kırılması ve bir tarafın galip
bulunmaktadır.
gelmesi çok mümkün görülmemektedir. Bu ne-
denle torpido karşı tedbir sistemlerinin en can
Çekili Dekoy (ÇED), operatör tarafından seçilebi-
alıcı alt birimleri olan tespit dizini (sistemin ku-
len frekans bantlarında geniş bant ve/veya prog-
lakları), algoritmalar ve işlemci birimleri (siste-
ramlanan dalga formlarında akustik sinyal/gürül-
min beyni) ve karşı tedbir sistemleri (sistemin
tü yayını yapacak şekilde tasarlanmıştır. ÇED’in
kendini koruma birimleri); tüm detayları ile bili-
ana fonksiyonu yüksek seviyelerde gürültü yayını
nen, tasarımlarına istenildiğinde rahatlıkla mü-
yapmak, bu sayede gemi gürültüsünü maskele-
dahale edilebilen, herhangi bir şüpheli içerik bu-
yerek torpidonun gemi ile temasını kaybetmesini
lundurmayan birimler olmalıdır. Bu nedenle pek
sağlamak ve/veya gemiden temas almasını en-
çok gelişmiş ülke, bu teknolojileri kendi bünye-
gellemektir.
sinde milli imkânlar ve kaynaklar ile geliştirmekte
ve diğer ülkelerden saklanmasına azami önemi
Sarf Edilebilir Dekoylar (SED), gemiden fırlatıl-
göstermektedir.
dıktan sonra çalışmaya başlayan ve görev süresi
sonunda batarak imha olan birimlerdir. SED’lerin
HIZIR™ Sistemi, gerçek ortamda ve gerçek şart-
amacı, torpidonun gemi ile temasını kesmek ve
larda test edilerek kendini ispatlamıştır. Sistemin
torpidoyu üzerine çekerek zaman kaybettirmek
19 farklı gemi içeren altı farklı sözleşme ile yurt
suretiyle torpidonun enerjisini tüketmek, bu sü-
içi ve yurt dışı teslimatları gerçekleştirilmektedir.
reçte geminin tehdit ortamından uzaklaşabilme-
si için süre kazandırmaktır.
ASELSAN teknolojik birikimini kullanarak ülke-
miz için gereken her türlü su altı akustik sis-
SED’lerın gemiden atılmasını sağlamak amacıy-
temleri teknolojisinde sektörün lideri olarak
la pnömatik lançer bulunmaktadır. Her bir lançer
yükümlü olduğu sorumluluğu alarak, modüler
üzerinde sekiz adet kovan yer almakta, fırlatma
sistemler ile dünya pazarlarında yer almaya de-
basıncı atış mesafesine uygun olarak değiştirile-
vam etmektedir.
bilmektedir.

SED fırlatma işlemi, lançer uzak kontrol birimle-

ri vasıtası ile uzaktan yapılabildiği gibi; manuel
veya elektronik kontrollü olarak lançer üzerinden
de yapılabilmektedir.
 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6 229

DÜFAS - DÜŞÜK FREKANS Oluşturulan bu resimden uzun menzilde hedeflerin

tespiti ve takibi sağlanır. Sistem ayrıca sürekli aktif
AKTİF SONAR SİSTEMİ sonar özelliğini de kullanarak geniş alanlarda yük-
sek doğrulukta tespit imkânı sağlar.

Pasif sonar modunda ise sistem ortam gürültüleri-

ni dinleyerek torpido gibi tehditlerin tespiti amaçlı
kullanılır. DÜFAS’a, muadillerinden farklı olarak,

HIZIR Torpido Karşı Tedbir bileşenleri de entegre

edilebilmekte olup Sistem, düşman platformlardan
atılan torpidoların bertaraf edilmesi için uygulana-
cak en uygun karşı tedbir taktiğini ve gemi kaçış
manevralarını kullanıcıya önerir.

Bu sayede sistem, aktif sonar yeteneğine ek olarak,

HIZIR Sistemi özelliklerini de bünyesinde barındıran
bir torpido karşı tedbir sistemi haline gelmekte ve
komple bir çözüm sunabilmektedir. Bir torpido algı-
landığında sistem karşı tedbir ekipmanlarını devreye
sokmakta ve tehdidi bertaraf ederek güvenli şekilde
DÜFAS Sistemi, Savunma Sanayii Başkanlığı ile kaçmaya olanak sağlamaktadır.
imzalanan sözleşme kapsamında Deniz Kuvvet-
leri Komutanlığının ihtiyaçları doğrultusunda öz-
gün olarak geliştirilmiştir. DÜFAS, en güncel tek-
nolojiyle donatılmış, su üstü platformlar için başta
denizaltılar olmak üzere sualtındaki sessiz tehdit-
lerin çok uzun mesafelerden tespiti amaçlı kulla-
nılan, derinliği değiştirilebilir bir çekili aktif/pasif
sonar sistemidir. Sistem, yurt içi imkânlarla tasar-
lanan ve üretilen, yerli ve milli olarak geliştirilen ilk
ve tek çekili sonar sistemi olarak öne çıkmaktadır.

DÜFAS Sistemi, aşağıdaki bileşenleri bünyesinde

barındırmaktadır:

• Aktif Sonar Dizini ve Çekme Kablosu

• Aktif Sonar Vinç Sistemi ve Kontrol Üniteleri

• Pasif Sonar Dizini Bileşenleri ve

Çekme Kablosu

• Pasif Sonar Vinci ve Kontrol Üniteleri

• Güç Donanımlarını içeren Güç Kabineti

• Sinyal İşleme Algoritma/Yazılım ve Sistem

Sistem FM, CW ya da özel akustik sinyalleri ak- Uygulama Yazılımlarını ve Donanımlarını içe-
tif gövde aracılığıyla yayınlar. Yayınlanan sinyalin ren Elektronik Kabinet
hedeflerden yansımalarını pasif sonar aracılığıyla
toplayarak su altı taktiksel resmi oluşturur. • Operatör Konsolu
 230 ÜRÜNLER
FERSAH - KARİNAYA
MONTELİ DSH SONAR
SİSTEMİ
ASELSAN FERSAH Karinaya Monteli DSH Sonarı
aktif / pasif olarak orta frekans bandında çalışan
bir sonar olup birincil görevi Denizaltı Savunma
Harbi (DSH) ihtiyaçlarını karşılamaktır. DSH’a ek
olarak, sistem, mayın benzeri objelerden sakın-
ma (MAS) moduna sahiptir. FERSAH Sistemi, aktif
modda denizaltı ve mayın benzeri objeleri, pasif
modda ise denizaltı, su üstü gemisi ve torpido teh-
ditlerini tespit, analiz ve takip etmektedir. Sistem
ayrıca, intersept sonar ve sualtı telefonu ile muha-
bere işlevlerini de icra edebilmektedir.
ASELSAN Karinaya Monteli Sonar Sistemi, elekt-
riksel sinyali akustik sinyale, akustik sinyali elekt-
riksel sinyale çeviren Sonar Deniz Birimi ve almaç,
göndermeç, güç yükselteç, kullanıcı arayüzü do-
nanımları ile sinyal işleme ve kullanıcı arayüzü ya-
zılımlarını içeren Gemi İçi Birimleri (Bağlantı Biri-
mi, Sonar Kabineti-1, Sonar Kabineti-2 ve Operatör
Konsolu)’nden oluşmaktadır.
Sonar Kabineti-1; Sonar Anahtarlama Birimi, Güç
Yükselteç Birimi ve Almaç Elektronik Birimi’ni içe-
ren kabinettir. Sonar Anahtarlama Birimi, trans-
misyon ve alış devreleri arasındaki irtibatın ke-
silmesini ve seçilen sonar moduna (DSH/MAS)
istinaden transmisyonda kullanılacak transdüser-
lerin belirlemesini sağlamaktadır. Güç Yükselteç
Birimi, Sinyal İşleme Yazılımı tarafından gönde-
Bağlantı Birimi
Operatör Konsolu
Sonar Deniz Birimi
rilecek sayısal transmisyon sinyallerden analog
transmisyon sinyallerinin oluşturulmasını ve yük-
seltilmesini sağlamaktadır. Almaç Elektronik Biri-
mi, alınan sualtı verilerinin analog-sayısal çevirici
elektronikler tarafından sayısal sinyallere dönüş-
türülmesini sağlamaktadır.
Sonar Kabineti-2; Yüksek Voltaj Güç Kaynağı ve
Sinyal İşleme Bilgisayarı’nı içeren kabinettir. Yük-
sek Voltaj Güç Kaynağı, analog transmisyon sin-
yallerinin yükseltilmesi için gerekli olan besleme
gerilimlerini sağlamaktadır. Sinyal İşleme Bilgisa-
yarı, alınan sayısal sualtı sinyallerinin sinyal işleme
yazılımları ile işlenmesini ve kaydedilmesini sağ-
lamaktadır.
Operatör Konsolu; arayüz yazılımı işlemcisi, ana
ekran, klavye, iz topu ve mikrofonlu kulaklıktan
oluşan birimdir. Arayüz yazılımı, sistem açılış/
kapanış senaryolarının yönetimini ve Sonar Ka-
bineti-2’den gelen işlenmiş verilerin kullanıcıya
sergilenmek üzere hazırlanmasını sağlamaktadır.
Platformda yer olan diğer sistemlerle (Savaş Yö-
netim Sistemi, Gemi Veri Dağıtım Sistemi, Torpido
Karşı Tedbir Sistemi, Gerçek Zamanlı olmayan Veri
Ağı, Platformda yer alan Sualtı Telefonu ve Sarfe-
dilebilir Derinlik Sıcaklık/Ses Hızı Ölçer Sistemi)
haberleşme arayüzleri Operatör Konsolunda yer
almaktadır.
Sonar Kabineti - 2
Sonar Kabineti - 1
Sistem Blok Şeması
 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6 231

TEKNIK ÖZELLIKLER FERSAH Karinaya Monteli Sonar Sistemi’nin öne

çıkan özellikleri:
• 32 hedefi aktif modda tespit ve
takip edebilme • Kompakt ve modüler mimari, modern
kullanıcı arayüzü ve modern sinyal işleme
• 8 hedefi pasif modda tespit ve
algoritmaları
takip edebilme
• Aktif yayın kestirimi
• Yatay Kapsama Alanı:
• Sualtı telefonu muhabere yeteneği
• DSH Modu: 360°
• Gerçek zamanlı simülasyon yapabilme
• MAS Modu: 90°
• MAS modunda seçilebilir frekanslarda
• Aktif Sonar Frekans Aralığı: 5 kHz - 9 kHz
yayın yapabilme
• Aktif Sonar DSH Modları: OMNI, SRDT, ARDT,
• Geniş pasif sonar çalışma frekansı
TRDT, MCC
• Taklit yük (dummy load) özelliği
• Pasif Sonar Frekans Bandı: 3 kHz - 12 kHz
• Taktik harita gösterim yeteneği ile, harita
• Pals Tipi: CW, FM ve COMBO (CW+FM)
üzerinde sonar izleriyle birlikte Savaş
• Pals Uzunluğu: 8 ms’den 256 ms’e kadar Yönetim Sisteminden gelecek su altı/su üstü
izlerini sergileyebilme
• Mesafe Skalası: 36.000 m’ye kadar
• Öz gürültü kaydı alma yeteneği
• Elektrik Besleme Gerilimleri
• Cihaz İçi Test (CİT) özelliği
• 115 V AC, 60 Hz, 1 faz
• Ham veri kaydı, anlık ekran görüntü/video
• 440 V AC, 60 Hz, 3 faz
kaydı ve tekrar oynatma imkânı
• Düşük elektriksel gürültü
• Yüksek verimli güç yükselteç kartlarının
kullanımı ile daha düşük güç ihtiyacı
• 10° çözünürlükte transmisyon
kapsama özelliği
 232 ÜRÜNLER

KULAÇ İSKANDİL SİSTEMİ KULAÇ Sistemi, gemi altına yerleştirilen akustik

sensörler vasıtası ile derinlik ölçer. KULAÇ Sis-
temi; ASELSAN tarafından, askeri platformlarda
kullanılmak üzere açık mimari ve modüler tasarım
ilkeleri esas alınarak geliştirilmiştir.

Sistem, normal çalışma durumunda, ölçülen de-

rinlik verisinin kayıt edilmesi işlemini başlatıp
durdurmaya, kaydedilen ölçüm verilerinin USB
arayüzü ile taşınabilir depolama cihazlarına akta-
rılmasına, yazıcı ile kayıtlı ve anlık ölçüm verileri-
nin çıktılarının alınmasına olanak sağlar.

Sistem, ölçülen derinlik değerlerini, transdüserle-

rin gemi omurga hattına veya deniz yüzeyine refe-
ranslı olarak sergileyebilmektedir.

KULAÇ Sistemi normal çalışma durumunda, ken-

dini test edebilme özelliğine ve sistemde bir hata
meydana geldiğinde, kullanıcıya sorunun kayna-
ğına ilişkin bilgi verebilecek bir cihaz içi test altya-
pısına sahiptir.
 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6 233

KULAÇ’ın genel özellikleri şöyle sıralanabilir: KULAÇ’ın teknik özellikleri:

• Açık mimari ve modüler tasarım • Derinlik Ölçümü: 1000 metreye kadar

• Otomatik menzil / darbe gücü / darbe • Hassaslık: < % 1 (Ölçüm aralığı)

uzunluğu seçenekleri
• Birden fazla iskandilin senkron kullanımı
• Modern sinyal işleme algoritmaları
• Askeri standartlara ve Uluslararası
• Kullanımı kolay arayüz Denizcilik Örgütü (IMO)
regülasyonuna uygunluk
• Sağlamlaştırılmış yapı ve askeri
standartlara uygunluk • Yerleşim: Kabin ya da masa üstüne
yerleştirilebilir iç ekipman
• Kabinet içerisinde veya
masaüstü kullanım • Gösterim: Sayısal ve grafik
gösterim yeteneği

• Alarm: Sığ ve derin su alarm ayarı

• Kayıt: Yüksek kapasiteli veri kayıt imkânı

ve dış ortama veri aktarım kabiliyeti
 234 ÜRÜNLER

ASELSAN TORPİDO
KOVAN SİSTEMİ
Türkiye, savunma alanındaki gücünü yerli ve
milli teknolojilerle desteklemeye devam et-
mektedir. Torpido Kovan Sistemi’nin geliştiril-
me süreci, su üstü platformlarda temin zorluğu
yaşanan kritik sistemlerin yerli ve milli olarak
üretilmesi hedefiyle başlatılmıştır. İ-Sınıfı Fırka-
teyn Projesi kapsamında geliştirilen Torpido Ko-
van Sistemi’nin Fabrika Kabul Testleri ve Liman
Kabul Testleri başarı ile gerçekleştirilmiş ve ilk
sistem TCG İstanbul’a entegre edilmiştir. Ayrıca
yurtdışı bir müşteri ile imzalanan sözleşme kap-
samında ilk ihracatı gerçekleştirilmiştir.

Harp gemilerinin denizaltıya karşı savunma

kabiliyetlerini artırmak amacıyla geliştirilen
ASELSAN Torpido Kovan Sistemi aynı zamanda
otonom su üstü araçlarına da entegre edilebil-
mektedir. Bu kapsamda ASELSAN MİR İnsansız
Deniz Aracı’na entegre edilen Torpido Kovan
Sistemi ile ülkemizde ilk defa insansız bir deniz
aracından torpido atışı başarı ile gerçekleşti-
rilmiştir.

Gemilerin İskele ve sancak bölgelerine

yerleştirilen Torpido Kovan Sistemi’n-
den torpidolar uzaktan veya kovan ba-
şından atış kabiliyeti ile pnömatik olarak
fırlatılmaktadır. Sabit monteli 2’li olarak geliş-
tirilen ASELSAN Torpido Kovan Sistemi farklı
platform ihtiyaçlarına göre hareketli veya sabit
olacak şekilde, 1’li, 2’li veya 3’lü olarak konfigüre
edilebilmektedir.

ASELSAN Torpido Kovan Sistemi, NATO stan-

dartlarındaki hafif torpidoları (Mk 44/ Mk 46 /
Mk 54) yüksek basınçlı hava kullanarak fırlata-
bilmektedir. Sistem, ayrıca torpidonun ön ayar
değerlerini yükleyebilme, savaş yönetim siste-
mine entegrasyon, uzaktan veya kovan başın-
dan atış yapabilme gibi yeteneklerle donatılmış-
tır. Torpido Kovan Sistemi kapsamında eğitim ve
arıza tespiti için elektriksel benzetim yeteneği-
ne sahip Test Set birimi de sağlanabilmekte-
dir. Düşük hava sıcaklıklarında kullanım için ön
kapaklar ısıtıcı sistem bulunmaktadır. Sistemin
montaj arayüzü, çeşitli gemi tiplerine kolaylıkla
entegre edilmesine imkan sağlamaktadır.
ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6 235
 238 TEKNOLOJİLER
Deniz Savaş Sistemi; su üstü/su altı platform-
larında, bünyesinde silah, atış kontrol, sensör,
elektronik-harp, kendini koruma, haberleşme,
seyrüsefer ve savaş yönetim gibi birçok karmaşık
alt-sistem bulunduran Sistemler Sistemidir (Sys-
tem of Systems,SoS).
“Sistemler Sistemi” (SoS) bir içeriğe sahip oldu-
ğundan, tasarlanan savaş sistemi çözümleri, alt
sistemlerin özellikleri de dikkate alınarak sistemler
üstü bir yaklaşımla oluşturulmaktadır.
Deniz Savaş Sistemi, kapsamı dahilinde olan alt
sistemlerin birbirleri (sistem-sistem) ve platform
ile (sistem-gemi) entegrasyonu sonucunda oluşa-
cak savaş sistemi fonksiyon ve performansları doğ-
rultusunda Hava Savunma Harbi (HSH), Arama/
Kurtarma, Suüstü Harbi (SÜH), Amfibi Harekât gibi
görevleri icra etmek üzere tasarlanmaktadır.
Aşağıdaki şemada yer alan çalışmaların hepsi
sistemler sistemini oluşturan savaş sistemi ça-
lışmaları olarak ele alınmaktadır. Yürütülen ça-
lışmaları, Savaş Sistemi Tasarım Ve Analizi, En-
tegrasyon Tasarımı, Etkileşimsel Entegrasyon
Tasarımı, Doğrulama/Geçerleme/Kabul Ve Alt
Sistem Geliştirme/Üretim/Tedarik ana başlıkları
altında toplamak ve tüm bu çalışmaların gemi ile
olan etkileşimiyle değerlendirmek mümkündür.
Gemi inşa ile savaş sistemi gerçekleme faaliyetle-
ri genelde birbirine paralel yürüyen faaliyetlerdir.
Bu tasarım sürecinde, platform (gemi) tasarımı ile
uyumluluğun sağlanması, her iki tasarımın birbir-
lerine olan etkilerinin belirlenerek analiz edilmesi
ve olumsuz etkilerin ortadan kaldırılması veya en
aza indirilmesi için uygun tedbirlerin alınması ön-
celikler dahilindedir.
 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6 239

Analiz ve tasarım safhasında çalışmalar öncelik- yetleri; sistemlerin gemiye montajı, statik ve di-
li olarak operasyonel konseptin oluşturulmasıyla namik muvazat çalışmaları, gemi servislerinin
başlamaktadır. Çözüm yaklaşımı içinde “görev tanımlanması, kablaj çalışmaları, şok ve titreşim
analizi” aşamasında, görev ihtiyaçlarından yola ihtiyaçlarına göre gerekli uyumlama birimlerinin
çıkılarak platformun icra edeceği görevlerin ve tasarlanması gibi görevleri de içermektedir.
işletme konseptlerinin detaylı olarak irdelenme-
si, sistemlerin bir araya gelerek oluşturacakları Entegrasyon tasarımı aşamasında tüm gerçek-
fonksiyonların belirlenmesi ve fonksiyonel akış- leştirilen faaliyetlerin yanı sıra gemi seviyesinde
ların oluşturulması hedeflenmektedir. de yürütülmesi gereken ve savaş sistemi tasarı-
mına etki eden, gemi tasarımına bağlı analiz ça-
Görev analizlerinde, aday savaş sistemi konfigü- lışmaları da bulunmaktadır.
rasyonuna yönelik “görev etkinlik analizleri” ile
optimum çözüm kümesi oluşturulmaktadır. Bu • Yerleşim Analizi, Yerleşim Tasarımı
aşamada, SADM (Ship Air Defence Model) gibi ve Ergonomi
analiz araçları ile savaş sistemi ve platforma
entegre edilmiş (installed) alt sistemlerin per- • EMI/EMC
formanslarının ve birbirleriyle etkileşimlerinin
analizi, komuta kontrol algoritmalarının etkinlik • Anten Yerleşim
analizi, hard-kill ve soft-kill önlemlerin etkinlik-
lerinin analizi vb. analizler gerçekleştirilmektedir. • Sensör/Silah Kapsama
Analizler, kullanıcı ihtiyaçlarına uygun alt sistem-
• Sualtı Akustik
lerin seçimi, Savaş Sistemi tasarımının gözden
geçirilmesi ve test senaryolarının hazırlanması
• Hidrodinamik
aşamalarında katkı sağlar.
• Isı Yayınım
Entegrasyon tasarım safhasına geçtiğimizde,
fonksiyonel entegrasyon, fiziksel entegrasyon,
• Şok
etkileşimsel analizler kapsamında çalışmalar yü-
rütülmektedir. • Titreşim

Fonksiyonel entegrasyon kapsamında sis- • Çevre Koşulları Uyumluluk

tem-sistem arayüzlerine (analog/discrete elekt-
riksel sinyal, RF, video, sinkro, sinyal protokolleri • Karartma (Blanking)
(örnek: RS232), yazılım protokollerine (örnek:
NMEA 0183 gibi) yönelik çalışmalardan bahse- • RKA (Radar Kesit Alanı)
dilmektedir. Sistem-sistem entegrasyonu fa-
aliyetleri farklı alt sistemler arasında gereken • Degaussing
elektriksel, yazılımsal ve mekaniksel uyumlama
birimlerinin tasarımını da içermektedir. • Ses/Gürültü Analizi (Air-Borne Noise)

Fiziksel entegrasyon kapsamında sistem-plat- • Akustik İz (Structure-Borne Noise)

form arayüzlerine yönelik çalışmalar gerçekleşti-
rilmektedir. Alt sistem/birimleri ile gemi ve diğer • Kızıl Ötesi İz
alt sistemler arasındaki ağırlık, mekanik bağlantı
arayüzü, servis ve etkileşim alanları, boyut, fa- • Rüzgar Dağılımı Analizi
undeyşın gibi mekaniksel arayüzler tanımlanır.
Alt sistemlerinin ihtiyaç duyacağı ve gemide yer • Elektrik Yükü
alan diğer alt sistemler tarafından sağlanan güç
(ana/yedek), soğutma sıvısı/havası, iklimlendir-
me, basınçlı hava/su, hidrolik, gemi topraklama
alt yapısı baraları v.b. arayüzler bu kapsamda
tanımlanır. Sistem-platform entegrasyon faali-
 240 TEKNOLOJİLER

Alt sistem seviyesinde yürütülen çalışmaların

kapsamına, savaş sisteminde yer alan alt sistem-
lerin ve entegrasyon/montaj için gerekli malze-
meleri tedarik edilmesi, geliştirilmesi, üretilmesi,
fabrika kabul testlerinin gerçekleştirilmesi, plat-
forma entegre edilmesi, birlikte çalışabilmesi ve
gemi üzerinde tüm savaş sisteminin entegras-
yonunun gerçekleştirilmesi girmektedir. Enteg-
rasyon ve montaj için gerekli olan başlıca malze-
meleri, şu şekilde sıralayabiliriz. Güç uyumlama
ve dağıtım birimleri, sinyal uyumlama ve dağıtım
birimleri, kablo ve konnektörler, mekanik mon-
taj malzemeleri, şok sönümleyiciler, pnömatik
uyumlama ve dağıtım birimleri, hidrolik uyumla-
ma ve dağıtım birimleri, iklimlendirme birimleri,
topraklama malzemeleri gibi.

Doğrulama/geçerleme/kabul safhasına geldiği-

mizde gerçekleştirilen çalışmaları kabaca şu şe-
kilde sıralayabiliriz:

1. Alt sistem tedarik süreci içinde de

değerlendirilebilecek Fabrika Kabul
Testleri (FKT)

2. Savaş sistemi alt sistemlerinin

HAT’larından önce işletmeye alınması
amacıyla gerçekleştirilen İşletmeye
Alma (STW)

3. Savaş Sistemi Entegrasyon Testleri (SIT)

4. Savaş sisteminin, geminin seyire

çıkmasına ihtiyaç duyulmadan test
edilebilecek arayüzleri ve operasyonel
fonksiyonlarının test edildiği Liman Kabul
Testleri (LKT)

5. Savaş sisteminin, geminin seyri sırasında

test edilmesi gereken arayüzleri ve
operasyonel fonksiyonlarının test edildiği
Deniz Kabul Testleri (SKT)
ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6 241
 244 TEKNOLOJİLER
ASELSAN, deniz platform entegrasyon projeleri
kapsamında; modern deniz platformlarına, her
biri farklı bir görevi yerine getiren birçok sistemin
(silah, komuta kontrol, su-altı sistemleri, haber-
leşme, seyrüsefer, elektro-optik, radar, elektronik
harp vb. gibi) entegrasyonu gerçekleştirilmekte-
dir. Bu sistemlerin platformlara başarılı bir şekilde
entegrasyonunda, sistemlerin elektromanyetik
uyumlu olarak birlikte çalışabilirliği (interoperabi-
lity) kritik önem taşımaktadır ve tüm askeri deniz
platform entegrasyon projelerinde yer alan önem-
li bir gereksinimdir.
Deniz Platform Entegrasyon Projeleri Kapsamın-
da Gerçekleştirilen EMI/EMC Faaliyetleri:
EMI/EMC KONTROL PLANI
EMI/EMC kontrol planında, ilgili deniz platformu-
na entegrasyonu yapılacak sistemlerin, birbirleri
ile olan elektromanyetik uyumluluğunun sağlan-
ması için gereken idari ve teknik süreçler, MIL-
STD-464, MIL-E-6051, MIL-STD-1310, NAVSEA
OP 3565, STANAG 2345 ve deniz platformlarına
yönelik diğer EMC standartları referans alınarak
tanımlanır. Bu doküman, sistemlerin platformlara
entegrasyonu süresince rehber alınan temel EMI/
EMC dokümanıdır. Dokümanda platformlar için;
• Bağlama, topraklama ve diğer teknikler
(ekranlama, elektriksel güvenlik vb. gibi)
• Kablo ayrım ve serim yöntemleri
• Anten yerleşim analizleri ve entegrasyon
sonrası platform seviyesi EMI/EMC testleri
kapsamında izlenecek yol haritası hakkın-
da bilgilendirici ve yönlendirici faaliyetler
yer almaktadır.
ANTEN YERLEŞIM ANALIZLERI
Anten yerleşim analizleri kapsamında, platforma
entegre edilecek tüm RF sistemlerin antenle-
ri için platform üzerinde optimal anten yerleşim
planının tespit edilmesine yönelik belirli analizler
gerçekleştirilmektedir. ASELSAN bünyesinde bu
analizler, dünyada alanında lider birçok üniversi-
te, araştırma enstitüsü, elektronik firmalarının da
kullandığı ve doğruluğu dünyaca kabul görmüş bir
elektromanyetik simülasyon yazılımı ile gerçek-
leştirilmektedir. Optimal anten yerleşim planının
belirlenmesinde göz önünde bulundurulan temel
kıstaslar şunlardır:
• Antenler arası bağlaşım (coupling) se-
viyelerinin azaltılarak antenler arası
bant-içi ve bant-dışı girişim durumlarının
engellenmesi
• Antenlerin çalıştığı frekans bandı boyun-
ca belirli frekanslardaki uzak alan ışıma
örüntülerinin (far-field radiation pattern)
yeterli kapsama seviyelerine (yönlülük-di-
rectivity seviyeleri) sahip olması
• Antenlerden çalıştıkları frekans bandı bo-
yunca belirli frekanslarda maksimum çıkış
güçlerinde ışıma (radiation) yapılırken,
platformda personel, yakıt ve mühim-
matın bulunması, muhtemel bölgeler-
de oluşan elektrik alan seviyelerinin ilgili
standartlarda (STANAG 2345, NAVSEA OP
3565 ve MIL-STD-464 standartları) belir-
tilen limit değerlerden daha düşük olması
Anten Yerleşim Analizleri kapsamında elde edilen
bazı elektromanyetik simülasyon sonuçları aşağı-
da görülmektedir.
ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6 245

Gemi üzeri HF antenler için elektrik alan ve antenler arası bağlaşım seviyeleri

Gemi üzeri HF antenler için ışıma örüntüsü ve antenler arası bağlaşım seviyeleri

Gemi üzeri HF antenler için elektrik alan ve antenler arası bağlaşım seviyeleri

Gemi üzerindeki silah sistemi civarındaki elektrik alan seviyeleri

 246 TEKNOLOJİLER
EMI/EMC TEST PROSEDÜRÜ VE RAPORU
Platformdaki elektromanyetik uyumluluğu, kont-
rol planında gerçekleştirilmesi önerilen EMI ön-
leyici faaliyetlerin ve yapılan analizlerin etkinli-
ğini gözlemlemek amacıyla entegrasyon sonrası
platform seviyesi EMI/EMC testleri gerçekleştiril-
mektedir. Bu testlerin öncesinde, MIL-STD-464,
MIL-E-6051, MIL-STD-1310, STANAG 2345 ve
NAVSEA OP 3565 standartları referans alınarak,
gerçekleştirilen testleri detaylı bir şekilde tarif
eden bir EMI/EMC test prosedürü hazırlanmakta-
dır. Testler sonrasında da, detaylı test sonuçlarını
içeren bir EMI/EMC test raporu hazırlanmaktadır.
Entegrasyon sonrası platform seviyesi EMI/EMC
testleri kapsamında aşağıdaki testler gerçekleş-
tirilmektedir:
• Kontrol planında yer alan bağlama, topraklama
ve diğer tekniklerin platform üzerinde uygula-
nıp uygulanmadığının kontrolü (opsiyonel)
• Işıma Zararları (Radiation Hazards – RAD-
HAZ) Testleri
• Elektromanyetik Işımanın Personel Üze-
rindeki Zararlı Etkileri (Hazards of Ele-
ctromagnetic Radiation to Personnel –
HERP) Testleri
• Elektromanyetik Işımanın Yakıt Üzerinde-
ki Zararlı Etkileri (Hazards of Electromag-
netic Radiation to Fuel – HERF) Testleri
• Elektromanyetik Işımanın Mühimmat
Üzerindeki Zararlı Etkileri (Hazards
of Electromagnetic Radiation to Ordnance
– HERO) Testleri
Işıma Zararları (RADHAZ) Ölçümleri
• Birlikte Çalışabilirlik (Interoperability) Test-
leri: Bu testlerde, platformdaki sistemle-
rin birbirleriyle elektromanyetik uyumlu
olarak çalışabilirliği kontrol edilmektedir.
Her bir sistem için, elektromanyetik ola-
rak gürültülü ve hassas operasyon modları
belirlenmektedir. Tüm olası etkileşimler,
gürültülü-hassas sistemleri içeren bir tab-
loda listelenmekte ve bir “Etkileşim Mat-
risi” oluşturulmaktadır. Bu matris kullanı-
larak gerçekleştirilen testler sonucunda,
sistemlerin birbiri üzerindeki olası girişim
etkileri tespit edilmektedir.
Birlikte çalışabilirlik testlerinin alt küme-
si olarak, RF alıcı/verici sistemlerin bir-
birleriyle bant-içi ya da bant-dışı girişim
durumları "RF Uyumluluk Testleri"nde
gözlenmekte ve olası etkileşimlerin, ilgi-
li alıcılarda girişime neden olup olmadığı
kontrol edilmektedir. RF Uyumluluk Test-
leri kapsamında, Harmonik Girişim, Yan
Kanal Girişim ve İntermodülasyon Girişim
testleri gerçekleştirilmektedir. Bunun için
RF alıcı/verici sistemleri içeren bir etkile-
şim matrisi hazırlanmakta ve kontroller bu
matrise göre yapılmaktadır.
 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6 247

Birlikte Çalışabilirlik Testleri

ASELSAN Bünyesinde Platform Seviyesi EMI/ Projelerde Gerçekleştirilen Platform Seviyesi

EMC Faaliyetlerinin Gerçekleştirildiği Deniz EMI/EMC Faaliyetleri ile Sağlanan Kazanımlara
Platformları Sistem Entegrasyon Projeleri dair Bazı Örnek Çalışmalar

1. LHD BARBAROS YÖM PROJESI

2. TVEG Barbaros Sınıfı Fırkateynlerin Yarı Ömür Moderni-

zasyonu Projesi kapsamında, platform seviyesin-
3. DİMDEG de elektromanyetik uyumluluğun sağlanmasına
yönelik platformda yer alan RF sistemlere ait an-
4. ADKG tenlerin, silah sistemlerinin ve sensörlerin fiziksel
ve operasyonel kısıtlar çerçevesinde optimal yerle-
5. Pakistan MİLGEM şimleri belirlenmiştir. Bu yerleşimler belirlenirken,
güverte üstü tekne (direk vb.) tasarımına yönelik
6. MİLGEM-5 kritik girdiler yapılmıştır. Modernizasyon öncesi ve
sonrasına ait gemi görselleri aşağıda verilmiştir.
7. Barbaros YÖM
Gemi 3 boyutlu kabuk modelinin nihai haline gelme-
8. LDG sini müteakip elektromanyetik uyumluluk analizleri
elektromanyetik simülasyon ortamında gerçekleş-
9. Preveze YÖM tirilecektir. Sistemlerin platforma entegrasyon sü-
recinin tamamlanmasını müteakip de elektroman-
10. IFF Modernizasyonu (Deniz) yetik uyumluluk testleri gerçekleştirilecektir.

Mevcut Durumda
Track2A Gemileri İzometrik Görünüş
 248 TEKNOLOJİLER
Mevcut Durumda Track2B
Gemileri İzometrik Görünüş
LHD PROJESI
LHD Projesi kapsamında, platform seviyesinde
elektromanyetik uyumluluğun sağlanmasına yö-
nelik platformda yer alan RF sistemlere ait anten-
lerin, silah sistemlerinin ve sensörlerin fiziksel ve
operasyonel kısıtlar çerçevesinde optimal yerle-
şimleri elektromanyetik simülasyon ortamında
gerçekleştirilen uzun soluklu analizler netice-
sinde belirlenmiştir. Bu yerleşimler belirlenirken,
güverte üstü tekne (direk vb.) tasarımına yönelik
kritik girdiler yapılmıştır. Ayrıca, teknik şartname-
de yer alan EMI/EMC gereksinimlerinin karşılan-
LHD Nihai Anten Yerleşimi Genel Görünümü
Modernizasyon Sonrası Modernizasyon Sonrası
Track2A Gemileri İzometrik Track2B Gemileri İzometrik
Görünüş Görünüş
masına yönelik kritik tasarım ve doğrulama fazları
dokümanları (EMI/EMC Kontrol Planı, RADHAZ Öl-
çüm Mevkileri, EMI/EMC Analiz Raporu, EMI/EMC
HAT Prosedürü, EMI/EMC SAT Prosedürü vs.) ha-
zırlanmıştır. Son olarak da, geminin EMI/EMC HAT
ve SAT faaliyetleri tamamlanmış olup, platform
seviyesinde herhangi bir görev/güvenlik kritik
EMI probleminin olmadığı gözlenmiştir. Böylelikle
testler öncesinde geminin anten yerleşim tasa-
rımına yönelik yapılan EMI/EMC analiz faaliyetle-
rinin başarımı ortaya çıkmıştır. LHD gemisine ait
örnek bir görsel aşağıda verilmiştir.
 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6
LDG PROJESI
LDG Projesi kapsamında, platform seviyesinde
elektromanyetik uyumluluğun sağlanmasına yö-
nelik platformda yer alan RF sistemlere ait anten-
lerin, silah sistemlerinin ve sensörlerin fiziksel ve
operasyonel kısıtlar çerçevesinde optimal yerle-
şimleri elektromanyetik simülasyon ortamında
gerçekleştirilen analizler neticesinde belirlenmiş-
tir. Bu yerleşimler belirlenirken, güverte üstü tek-
ne (direk vb.) tasarımına yönelik kritik girdiler ya-
pılmıştır. Ayrıca, teknik şartnamede yer alan EMI/
EMC gereksinimlerinin karşılanmasına yönelik kri-
LDG üzeri Anten Yerleşimleri
TVEG PROJESI
TVEG Projesi kapsamında, platform seviyesin-
de elektromanyetik uyumluluğun sağlanması-
na yönelik platformda yer alan RF sistemlere ait
antenlerin ve sensörlerin fiziksel ve operasyonel
kısıtlar çerçevesinde optimal yerleşimleri elektro-
manyetik simülasyon ortamında gerçekleştirilen
analizler neticesinde belirlenmiştir. Bu yerleşim-
ler belirlenirken, güverte üstü tekne (direk vb.) ta-
sarımına yönelik kritik girdiler yapılmıştır. Ayrıca,
teknik şartnamede yer alan EMI/EMC gereksinim-
249
tik tasarım ve doğrulama fazları dokümanları (RA-
DHAZ Ölçüm Mevkileri, EMI/EMC Analiz Raporu,
EMI/EMC HAT Prosedürü/Raporu, EMI/EMC SAT
Prosedürü/Raporu vs.) hazırlanmıştır. Bunlara ek
olarak, EMI/EMC testleri esnasında geminin kabu-
lüne engel teşkil eden, telsizlerin hassasiyetinden
dolayı oluşan VHF ve V/UHF telsizler arası RF giri-
şim problemleri gözlenmiştir. Bu problemlerin gi-
derilmesine yönelik anten yerleşimleri belirlenen
yeni yerlere göre değiştirilmiştir. Sonrasında, tek-
rar yapılan EMI/EMC testleri sonucunda bu kritik
problemlerin çözüldüğü gözlenmiştir. LDG gemi-
sine ait örnek bir görsel aşağıda verilmiştir.
lerinin karşılanmasına yönelik kritik tasarım ve
doğrulama fazları dokümanları (EMI/EMC Kontrol
Planı, RADHAZ Ölçüm Mevkileri, EMI/EMC Analiz
Raporu, EMI/EMC HAT Prosedürü/Raporu, EMI/
EMC SAT Prosedürü/Raporu vs.) hazırlanmıştır.
Son olarak da geminin EMI/EMC HAT ve SAT faa-
liyetleri tamamlanmış olup, platform seviyesinde
herhangi bir görev/güvenlik kritik EMI probleminin
olmadığı gözlenmiştir. Böylelikle testler öncesin-
de geminin anten yerleşim tasarımına yönelik ya-
pılan EMI/EMC analiz faaliyetlerinin başarımı or-
taya çıkmıştır.
 252 TEKNOLOJİLER
Yirminci yüzyılın başlarında su üstü platformla-
rında görünmezlik teknolojisi denilince sadece
görsel ve akustik görünmezlik akla gelirken, gü-
nümüzde görsel ve akustik görünmezlik su üstü
bir savaş platformunun bekası için yetersiz kal-
maktadır. Günümüzde infrared (IR) görünmezlik
ve özellikle radarda görünmezlik teknolojileri bü-
yük önem kazanmıştır. Günümüz radar sistemleri
gelişmiş tespit menzil yeteneği sundukları için, bir
su üstü platformunun radar izinin azaltılması bü-
yük önem kazanmaktadır. Düşman radarı tarafın-
dan tespit edilmeden düşmanı tespit edebilmek
platformun bekası açısından önemlidir. Bu ne-
denle savaş platformu üreticileri sadece görsel ve
akustik izleri azaltmakla yetinmeyip, Radar Kesit
Alanını (RKA) azaltmaya yönelik gemi platformları
üzerinde yeni dizaynlar gerçekleştirmekte, radar
soğurucu boya ve kompozit malzeme kullanımı
ile birlikte tasarladıkları platformların düşman
radarların hedefine girmesini engellemeye çalış-
maktadırlar.
Su üstü platformların Radar Kesit Alanını azalt-
maya yönelik çalışmaların ana amaçlarından
belki de en önemlisi radar güdümlü seyir füzele-
rinden (anti-ship cruise missile - ASCM) korun-
maktır. Günümüzde, gemilere karşı atılan seyir
füzelerinin sürati, 5 ila 6 mach seviyesine; men-
zilleri ise neredeyse 500 km civarına ulaşmış-
tır. Özellikle alçak irtifadan uçabilen tipleri, hava
savunma harbi platformları için savunulması en
zor tehdidi oluşturmaktadır. Gemilere karşı atılan
seyir füzeleri, giderek daha hızlı, daha alçaktan
uçan, daha düşük radar kesit alanına sahip ve se-
yir hâlinde dahi dinamik algoritmalar kullanarak,
savunma yapan platformları şaşırtabilme gibi
özelliklere sahiptir. Öte yandan, hipersonik (sürati
> 8-10 Mach) scramjet teknolojisine sahip füzele-
rin de yakın bir gelecekte gemilere karşı çok bü-
yük tehdit oluşturması beklenmektedir.
Su üstü platformlarında RKA azaltımı için uygu-
lanan en etkin yöntem geminin geometrik olarak
biçimlendirilmesidir. Bu sayede tehdit tarafından
yayılan elektromanyetik enerji tehdit içermeyen
alanlara yönlendirilir. Platform üzerindeki özel-
likle büyük yüzeyli yapılara yönelik geometrik
biçimlendirmeler, keskin kenar ve köşelerden
kaçınma, süreksizliğe neden olan yüzeylerin kul-
lanılmaması gibi temel geometrik detaylar gemi
tasarımında dikkate alınmalıdır. Çoklu yansıma-
lara izin vermeyecek bir üst güverte tasarımı, ge-
niş açıda elektromanyetik enerjinin geri dönme-
sine neden olan dihedral ve trihedral yapılardan
sakınma ve dikey yapıdaki mastların mümkün
mertebe şekillendirilerek kullanılacağı bir üst
güverte tasarımının önemi kadar, üst güvertede
yer alacak bağımsız birimlerin de gemi RKA’sını
artırabileceği unutulmamalıdır. Küçük yapıları
gereği tehdit radarların dalga boyuyla eş boyut-
lara sahip ve resonant saçıcı yapıdaki antenler,
silindirik yapıdaki iskele babaları, payandalar, top
kundakları ve güverte dolapları gibi yapılar gemi
RKA’sına coherent etki ederek gemi görünürlüğü-
nü artırabilmektedir. Gemi bordalarında bulunan
girintilere ve geminin üzerindeki yüksek genlikli
saçıcı yüzeylere uygulanacak geniş bandta etkin
Radar Soğurucu Malzeme (RSM) uygulamaları ile
birlikte gemi RKA’sını azaltmak mümkün olmak-
tadır. Geniş bandta etkin olmayan RSM uygula-
malarında ise tehdit frekanslar tespit edilerek o
frekanslarda yüksek soğurma sağlayan RSM ter-
cih edilmelidir.
 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6
Deniz yüzeyi, çoklu yansımaya neden olduğun-
dan gemi RKA’sını artıran en önemli etkenlerden
biridir. Gemi yüzeyiyle olan etkileşimi sebebiyle
çoklu yansımaya neden olacak gemi borda tasa-
rımında RKA azaltıcı yönde geometrisel biçim-
lendirmeye gidilmesi önem arz etmektedir. Gemi
platform hareketleri, deniz yüzeyi-gemi etkileşi-
mi ve deniz durumu gibi etmenler gemi RKA’sını
değiştiren başlıca dış unsurdandır. Bu nedenle
gemi RKA ölçümlerinin geminin içinde bulundu-
ğu deniz ortamında dinamik RKA ölçüm sistem-
leriyle gerçekleştirilmesi, gemi RKA’sının gerçek
savaş ortamındaki değerini vermesi açısından
önemlidir.
Su üstü platformları için ciddi tehdit oluşturan
seyir füzelerinin (örneğin küçük bir karakol botu,
helikopter veya karadan atılabilen ve aktif RF-se-
ekera sahip Exocet veya Harpoon gemisavar fü-
zesi) büyük çoğunluğu terminal aşamada radar
seeker kullanarak hedeflerine güdümlenmek-
tedir. Çoğu sea-skimmer özelliğine sahip, farklı
boyutlardaki savaş başlığı ve uçuş profiline sa-
hip olan seyir füzelerinden korunmak için “hard
kill” yetenekleri kadar “soft kill” yetenekleri de
büyük önem kazanmaktadır. Düşük görünürlük
prensiplerine göre dizayn edilmiş bir platformun
RKA’sı, bu platformdan atılacak chaff bulutunun
RKA’sından daha düşük seviyelerde olacaktır. Ti-
pik olarak 44 dBsm’lik RKA’ya sahip bir fırkateyn,
RKA analizleri sonrasında saçıcı bölgelerine uy-
gulanacak etkin RSM uygulamaları ve geometri-
sel şekillendirme çalışmaları sonrasında yüzde
75’lik bir RKA azaltımı sağlandığı durumda 38
dBsm’lik bir RKA’ya sahip hale getirilebilir. Yuka-
rıda bahsedilen geometrisel biçimlendirmelere
dikkat edilerek tasarlanmış ve RSM uygulamaları
ile birlikte 16 dBsm’lik RKA azaltımı sağlanacak
bu platform, 28 dBsm’lik RKA’sı ile birlikte artık
bir fırkateyn görünümünden ziyade 200 tonluk
bir gemi görünümündedir.
Modern chaff bulutlarının ortalama 2000 metre-
karelik RKA’ya sahip olduğu düşünülürse, uygun
geometrisel biçimlendirme ve RSM uygulaması
yapılmış bu gemi platformundan atılacak 2 chaff
bulutunun RKA’sı gemi RKA’sının çok üzerinde
olacak ve üzerine gelen seyir füzesi için büyük bir
koruma kalkanı görevini icra edecektir.
Su üstü platformların RKA’sını artıran saçıcı böl-
geleri, analiz yazılımları ile tespit edilmeli, yüksek
253
saçıcı bölgeler t0 tasarım aşamasından itibaren
önlenmeye çalışılmalıdır. Geminin inşası son-
rasında ise gemi RKA’sı gerçek ölçümlerle öl-
çümlenmelidir. Geminin gerçek deniz ortamında
ölçümlenmesine olanak sağlayan dinamik RKA
ölçüm sistemleri veya geminin ölçeklendirilmiş
modeli kullanılarak kapalı alan RKA ölçüm oda-
larında gerçekleştirilecek ölçümleri bu konu-
da önem kazanmaktadır. Geniş sessiz bölgeye
(quiet zone) sahip bir kapalı alan ölçüm labo-
ratuvarında geminin ölçeklendirilmesine gerek
kalmadan küçük boyutlu su üstü platformlarının
RKA ölçümlerini de gerçekleştirmek mümkün
olmaktadır.
Su üstünde insansız otonom / yarı otonom de-
niz araçlarının kullanılması gelişen trendlerden
birisi olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu araçların
ileri sensör teknolojileri ile donatılması, sürüler
halinde kullanılması, silah monte edilmesi vb.
hususlar bu yeteneğin katlanarak etki yaratma-
sını sağlamaktadır. ASELSAN bünyesinde yürü-
tülen İDA geliştirme çalışmalarında, platformun
düşük radar görünürlüğüne sahip olması büyük
önem taşımaktadır. Ağırlık faktörü de göz önün-
de bulundurularak uygulanacak radar soğurucu
boya uygulamasından sonra, küçük boyutlu in-
sansız deniz araçlarının RKA ölçümlerinin geniş
sessiz alana sahip kapalı alandaki RKA ölçüm
laboratuvarında gerçekleştirilmesi mümkündür.
ASELSAN bünyesindeki mevcut yeteneklere ila-
ve olarak 2024 yılında kurulması planlanan RKA
Ölçüm Laboratuvarında, 10 metreye kadar küçük
boyutlu İnsansız Deniz Araçlarının RKA Ölçümle-
rinin yankısız oda koşullarında gerçekleştirilmesi
mümkün olacaktır. Kazanılacak yetenekle plat-
formun açıya bağlı RKA, 2D/3D ISAR, menzil pro-
fili özellikleri belirlenebilecektir.
254 TEKNOLOJİLER
ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6 255
 256 TEKNOLOJİLER
Üç boyutlu tarama işlemi; şekli ve görünümü hak-
kında veri toplamak ve toplanan veriyi üzerinde
çalışılabilir formatta üç boyutlu CAD datasına yani
modele dönüştürmek için gerçek dünyadaki bir
nesneyi veya ortamı analiz etme işlemidir.
Lazer ve optik tarama yöntemi olmak üzere birkaç
yöntem mevcuttur. Tarama sırasında nesne lazer
ışınlarıyla süpürülerek milyonlarca nokta bulutu
olacak şekilde dış forum çıkarılır. Sonra bu nokta
bulutları bilgisayar ortamında işlenerek yüzey ve
katı modeller elde edilir. Nokta bulutları *.stl data
formatında oluşturulabilirken elde edilen model-
ler *.stp formatına daha sonra da istenen CAD da-
tası programının formatına çevrilebilir.
Lazer tarama işlemi
Gemi platformlarında güverte üstü ve güverte al-
tında farklı amaçlar ile üç boyutlu tarama çalış-
maları yapılmaktadır:
4Yerleşim Tasarım Çalışmaları:
Yerleşim tasarım çalışmalarında amaç bir
gemi platformunun güverte üstüne veya gü-
verte altına entegrasyonu yapılacak sistem
alt birimlerinin model üzerinde yerleşimleri-
ni yaparak en optimum tasarımı yapmak ve
gerçek hayatta çıkabilecek aksaklıkları tes-
pit etmektir.
Bunun için gemini tamamı, gemi güvertesinin
bir kısmı veya güverte altında bir kamara ya da
mahallin taraması yapılarak üç boyutlu mode-
li elde edilir.
Sistemlerin yerine getireceği görevlere uygun
olarak önceden hazırlanmış gemi yerleşim
Seçilen yöntem, cihaz hassasiyeti, cihazları kulla-
nım yetkinliği gibi bir çok faktöre bağlı olarak mi-
limetrik seviyede hassas modeller elde edilebilir.
Yine yukarıdaki faktörlere bağlı olarak ufak bir
gemi kamarası yarım saat gibi bir sürede taranabi-
lirken fırkateyn gibi büyük bir platformun tamamı-
nın taranması 3-4 gün sürebilmektedir. Elde edi-
len nokta bulutu datalarından yüzey ve katı model
elde etme işlemleri ise aynı yapılar için ortalama
birkaç saat ile 3-4 hafta kadar sürebilmektedir.
planlarından da faydalanılarak birimlerin mo-
delleri elde edilen gemi modelinin ilgili yerleri-
ne yerleştirilir. Birim modellerinin üzerinde etki
alanları (kablo konektör, servis/bakım, ısı atım,
izolatör salınım, kör sektör, etkili menzil, EMI/
EMC analizleri gibi) da mevcuttur. Bu sayede
sistemlerin görevlerini en etkin gerçekleşti-
rebileceği ve birbirini etkilemeyeceği şekilde
optimum yerleşim çalışmaları model üzerinde
yapılmış olur.
Ayrıca bazı tarama cihazlarının sahip olduğu
özellikler sayesinde taranan bölgenin gerçek
görüntüsüne yakın veriler saklanarak platfor-
mun içinde farklı noktalardan bakış açısıyla iz-
leme yapılabilmektedir.
Bu sayede platformlara gitmeden de güver-
te üstü ve güverte altında inceleme yapmak
mümkün olmaktadır.
 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6 257

Tarama işlemi yardımıyla oluşturulmuş bir gemi modeli

3B Tarama yardımıyla oluşturulmuş gerçeğe yakın bir gemi mahal görüntüsü

3B Tarama yardımıyla oluşturulmuş gerçeğe yakın bir gemi güverte üstü görüntüsü
 258 TEKNOLOJİLER

Üç boyutlu tarama yapılamadığı durumlarda yer- Bu gibi durumlarda da üç boyutlu tarama

leşim tasarımı yapmanın yöntemleri; üç boyutlu
modelleri elle ölçü alarak ya da varsa iki boyut-
lu çizimlerden modelleme yapmaya çalışmaktır.
Tahmin edileceği gibi özellikle büyük yapıdaki
platformlar ve hassas detaylara sahip yerlerde
ölçü alarak bu modelleri oluşturmak çok uzun
süreler almaktadır. Ayrıca doğruluğu da hiçbir za-
man üç boyutlu tarama yaparak elde edilen mo-
deller kadar düzgün olmamaktadır.
4Yapısal Tasarım Çalışmaları:
Bazen gemi platformu üzerinde yerleştiri-
lecek bir birimin altındaki geminin yapısal
elemanlarında modifikasyon işlemi yapmak
gerekmektedir. Güverte üstünde platformun
kendisiyle uyumlu olacak şekilde yeni kons-
trüktif yapılar tasarlamak da gerekmektedir.
yöntemi kullanılarak yapısal elemanların mo-
delleri elde edilmekte ve istenen modifikas-
yonlar bu model üzerinde yapılabilmektedir.
Yine yeni tasarımlarda elde edilen bu model-
ler üzerine eklenebilmektedir.
Elde edilen bu modeller üzerinde sonlu ele-
manlar yöntemiyle analizler yapılarak optimi-
zasyon ve dayanıklılığını artırma çalışmaları
yapılabilmektedir. Çalışmalar tamamlandık-
tan sonra imalatın gerçekleştirilebilmesi için
teknik resimler hazırlanabilmektedir.

3B Tarama yardımıyla oluşturulmuş bir model üzerine yeni gemi yapısal elemanlarının çalışılması örneği
 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6 259

3B Tarama yardımıyla oluşturulmuş bir güverte yapısal elemanları modeli üzerinde sonlu elemanlar analizi örneği

Üç Boyutlu tarama yapılamadığı durumlarda gemi
yapısal elemanlarının platformun ilgili yerlerinin
teknik resimlerine ulaşılarak modellenmesi ge-
rekmektedir. Bu resimlere ulaşmak özellikle yurt-
dışından alınmış ve eski platformlarda her zaman
mümkün olmamaktadır. Bu gibi durumlarda yine
el ile ölçü alınarak modelleme yapılması yönte-
mine başvurulmakta ancak erişim, kaplama vb.
çeşitli teknik zorluklar bu çalışmanın da sağlıklı
olarak yapılmasına engel olabilmektedir.
Gelecekte 3B tarama cihazlarının daha da kulla-
nımın kolaylaşması, tarama datalarının CAD mo-
deline daha hızlı ve kolay çevrilecek ara yüzlerin
gelişmesi, cihaz maliyet ve tarama işçilik mali-
yetlerinin düşmesi, bu konuda daha fazla sayıda
kullanıcı yetkinliğinin kazanılmasıyla gemi plat-
formları üzerinde 3B tarama yöntemiyle veri elde
ederek çalışmaların yürütülmesinin giderek arta-
cağı ön öngörülmektedir.

Üç Boyutlu tarama ile gemi modeli elde edilerek

yapılan tersine mühendislik çalışmalarında za-
man ve maliyet açısından büyük kazanımlar elde
edilmektedir. Çalışmaların doğruluk ve hassasi-
yeti açısından sonuca ulaşmasında da bu yöntem
büyük avantaj sağlamaktadır. Ayrıca elde edilen
modellerin ileride başvurulabilecek bir kaynak
olarak veri bankası oluşturarak saklanması ve is-
tendiği zaman erişilebilir olması yeniden kullanım
çalışmaları açısından da son derece önem arz
etmektedir.
 262 TEKNOLOJİLER
Savaş gemilerine yaşam döngüsü boyunca des-
tek veren simülasyon ve analiz uygulamaları,
dünya üzerinde sıklıkla kullanılan ve kabul gören
yaklaşımlardır. Bu uygulamalar, platformun henüz
fiziksel olarak var olmadığı projenin ön safhaların-
da ya da var olsa bile zorlu ve fazla tekrar gerekti-
ren senaryoların icrasının saha testleri ile pratikte
mümkün olmadığı durumlarda platform/sistem
performanslarını değerlendirmeye olanak sağlar.
Bu araçlar arasında dünya çapında kabul gö-
ren SADM (Ship Air Defence Model) simülasyon
ve analiz ortamı, Aselsan bünyesinde kullanıl-
makta ve su üstü platform projelerine katkı sağ-
lamaktadır.
SADM SIMÜLASYON & ANALIZ ALTYAPISI
SADM, BAE Systems Avustralya firması tarafından
deniz ve sahil ortamlarında gemi/görev grupları-
nın hava ve su üstü savunmasını simüle etmeye
yönelik geliştirilen bir yazılımdır. Bu yazılım, dün-
yada farklı ülkelerin deniz kuvvetleri ve savunma
sanayi firmaları tarafından yaygın olarak kulla-
nılan ve kabul gören bir simülasyon/analiz orta-
mıdır. Gemilerin hayatta kalmalarında etken olan
faktörleri, yüksek sadakat seviyeli gemi modelleri,
sofistike tehdit modelleri ve çevre modelleri kul-
lanarak simüle etme konusunda uzmanlaşmıştır.
Gemi bekasının analizine yönelik konfigürasyon
çalışmaları, algoritma testleri, elektronik harp
(EH) analizleri, silah/EH etkileşimleri, ateş gücü
analizleri ve taktik geliştirme gibi çok farklı amaç-
lara hizmet eder ve bu sayede gemi savunmasına
yönelik değerler oluşturulması için ortak bir ze-
min sağlar.
 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6
Çok unsurlu senayo ortamlarını destekleyen bir
altyapıyla, satıhtan havaya, satıhtan satıha, hava-
dan satıha angajmanları ve su üstü platformların
kara angajmanlarını analiz etmeye imkan verir.
Simülasyon&Analiz ortamı aşağıdaki amaçlara
hizmet edecek şekilde kullanılabilmektedir.
• Platformun hayatta kalma olasılığını en
yüksek mertebede olmasını sağlayacak
sistem konfigürasyonlarının (komuta&-
kontrol sistemi, silah, sensör sistemleri
vb.) belirlenmesi,
• Tehditlere karşı platform silah sistemleri
ateş gücü ve elektronik taarruz etkinlikle-
rinin ayrı ayrı değerlendirilmesi,
• Tehditlere karşı silah sistemleri ve elekt-
ronik taarruz yöntemlerinin birarada kul-
lanılması durumunda etkileşimlerinin de-
ğerlendirilmesi ve iyileştirilmesi,
• Komuta&Kontrol (C2), radar, silah siste-
mi algoritmalarının test edilmesi ve ge-
liştirilmesi,
263
• Gemi sensör/silah sistemlerinin detay-
lı analizi,
• Değişik saldırı örüntüleri altında etkinlik
analizleri,
• Taktik geliştirme
ASELSAN’DA ETKINLIK
ANALIZI ÇALIŞMALARI
ASELSAN’ın yürütmekte olduğu su üstü platform
projeleri kapsamında, Hava Savunma Harbi (HSH)
etkinliğinin ölçülmesine yönelik, çeşitli harp ko-
şullarında geminin ateş gücünün değerlendiril-
mesi, kademeli hava savunma analizi, geminin
beka olasılığı ve bu olasılığın belli sensör-silah
kombinasyonları ile arttırılması gibi çalışmalar ya-
pılmaktadır. HSH analizleri yanında otonom plat-
formların sürü saldırı örüntülerine yönelik imha
başarı olasılıkları, hedef platformun kaynak tü-
ketiminin değerlendirilmesi, taktik geliştirme gibi
Su Üstü Harbi (SÜH) analizleri de gerçekleşti-
rilmektedir.
 264 TEKNOLOJİLER
Bu çalışmalar kapsamında, C2, arama radarı, atış
kontrol radarı, faz dizili radar, elektro optik/kızıl
ötesi (EO/IR) tespit ve takip sistemleri, ED (Elekt-
ronik Destek) sistemi, çaf, dekoy ve elektronik
karıştırıcı içeren elektronik harp (EH) sistemleri,
satıhtan havaya savunma füzeleri, top ve yakın
mesafe savunma silah sistemlerini içeren savaş
platformlarının yanında, detaylı deniz/hava ko-
şulları ile RF yayılım/iz ve EO/IR ortam/iz model-
lemeleri yapılmaktadır. Su üstü platformların et-
kinlik analizi çalışmaları kapsamında sırasıyla şu
faaliyetler gerçekleştirilmektedir:
• Senaryoların Belirlenmesi: Analizlerde
kullanılacak tehdit setinin, senaryola-
rın ve gemi konfigurasyonlarının ihtiyaca
göre belirlenmesi,
• Modelleme ve Senaryo Oluşturma: Belir-
lenen senaryolarda bulunacak olan tüm
platform, C2, sensör, silah sistemlerinin
modellerinin oluşturulması ve belirlenen
senaryolara göre birleştirilerek koşumlara
hazır hale getirilmesi,
• Senaryo Koşumları: Belirlenen senaryola-
ra uygun olarak farklı sistem konfiguras-
yonları ve saldırı örüntüleri altında simü-
lasyon koşumlarınının gerçekleştirilmesi,
• Simülasyon Sonuçlarının Analizi ve Ra-
porlanması: Simülasyon koşumları son-
rasında, belirlenen performans kriterleri
çerçevesinde sonuçların değerlendirilme-
si ve raporlanması
 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6 265

SENARYOLARIN BELIRLENMESI Etkinlik değerlendirmesinin merkezinde olan öz

Senaryolar, ihtiyaca göre deniz/sahil ortamın-
da ve çevre koşullarını (deniz durumu, rüzgar,
sıcaklık) içerecek şekilde, öz platform ve tehdit
unsurlarından oluşturulur. Savaş platformu üze-
rindeki sistemlerin ayrı ayrı etkisi, toplam plat-
form etkinliği, operasyonel ortamda platform sa-
vunma/saldırı etkinliği ve kırılma noktaları ile bu
kırılma noktalarına neden olan etkileri analiz et-
mek amacıyla çeşitli senaryolar (Tek tehdit, çok-
lu tehdit, operasyonel senaryolar..vb) belirlenir.
gemi platformu ile ses hızının altında ve üstünde
olan, farklı yörünge ve manevralara sahip tehdit
G/M’ler (ASM - Anti-Ship Missile), Elektronik Des-
tek (ED) sistemlerine sahip platformlar, Elektronik
Taarruz (ET) uygulayan platformlar, G/M’leri ya da
Elektronik Harp (EH) Sistemlerini taşıyan ya da
tek başına tehdit unsuru olan hava platformları
(savaş uçakları, helikopterler ve İHA’lar) ile su üstü
savaş platformları (savaş gemileri, otonom plat-
formlar, hücumbotlar, karakol gemileri) senaryo
unsurlarını oluşturur.

MODELLEME VE SENARYO OLUŞTURMA

Modelleme çalışmaları kapsamında; ASELSAN

ürünü olan sistemlerde ilgili tasarım ekipleri ile
birlikte, ASELSAN ürünü olmayan sistemler için
ilgili üretici firmalardan alınan bilgilerle çalışma
yapılarak sadakat seviyesi olabildiğince yüksek
modeller oluşturulur. Modeller ilgili sistemlerin
performans verileri baz alınarak gerekli durum-
larda kalibre edilir ve geçerli kılma ile modelleme
süreci tamamlanır.

Mevcut altyapıda tüm modeller parametrik ola-

rak oluşturulabilir, bazı sistemler için harici model
oluşturulabilmesi durumunda (mesela karadan
havaya füze modeli, C2 modeli gibi) bu model alt-
yapıya bağlanarak kullanılabilir. Harici model kul-
lanımı sayesinde model ve dolayısıyla analiz sada-
kat seviyesini yükseltmek mümkün olur.

Modelleme çalışması sonrasında tüm modeller bir

önceki aşamada belirlenen senaryolara uygun ola-
cak şekilde birleştirilerek test edilir ve koşumlara
hazır hale getirilir.
 266 TEKNOLOJİLER
SENARYO KOŞUMLARI VE
SONUÇLARIN ANALIZI
Senaryolar belirlenen sayılarda koşturularak so-
nuçlar değerlendirilir. İhtiyaca göre şekillendiril-
mekle birlikte, tipik senaryo analizleri aşağıda ve-
rilmektedir:
• Tekli tehdit etkinliği senaryoları kapsamın-
da, geminin tek tehdite karşı etkinliğini
ölçmek ve sistem seviyesi performansını
değerlendirmek amaçları ile farklı açılar-
dan, farklı manevralarla gelen tehditlere
ya da hedefe uygulanan saldırı örüntüleri-
ne karşı platformun tespit, takip, yalnız EH
durumunda, yalnız silah sistemleri ile, EH
ve silah sistemleri ile birlikte savunma/
saldırı performansları analiz edilir.
• Çok tehditli senaryolar kapsamında, öz
gemi ya da hedef kendini savunamaz hale
gelene kadar, ilgili tehditlerin sayısı ya da
saldırı örüntüsü değiştirilerek alınan ko-
şum sonuçlarda, öz geminin ya da hedefin
bu senaryolar altında kırılma noktaları ve
kaynak tüketimleri tespit edilir ve bunların
sebepleri analiz edilir.
• Operasyonel senaryolar kapsamında,
platformun maruz kalabileceği gerçekçi
senaryo ortamlarındaki performansları
değerlendirilir, bu senaryo grubunda ayrı-
ca görev öncesi planlamaya yönelik etkin-
lik değerlendirme de gerçekleştirilebilir.
Gemi alt sistemlerinin ve geminin toplam etkinliği-
nin değerlendirilmesi amacı ile genel kabul gören
performans ölçütleri yanında ihtiyaca göre özel-
leştirilmiş performans ölçütleri de belirlenebilir.
 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6 267

Etkinlik analizi amacıyla ele alınan etkinlik • Zaman bazlı EH Karıştırma/Sinyal Oranı
ölçütlerinden bazıları şunlardır: değişim grafikleri,

• Geminin toplam hayatta kalma ola- • Zaman bazlı kaynak (AKR sayısı, EH kanal
sılığı (Ps), sayısı vs.) kullanımları.

• Geminin silah sistemi ile savunulması du-
rumunda hayatta kalma olasılığı (Phk),
• Geminin EH ile savunulması durumunda
hayatta kalma olasılığı (Psk),
• Arama Radarı, CIWS radarı, IRST ve ED
tespit menzilleri,
• Atış kontrol radarı takip mesafesi ve takip
performansı,
• Silah sistemi vuruş menzili ve sarfi-
yat miktarı,
• EH uygulanması durumunda tehditin ıs-
kalama mesafesi,
ASELSAN gerçekleştirdiği su üstü etkinlik analiz
faaliyetleri kapsamında, tehdit ortamı senaryola-
rı altında su üstü platformların etkinliğinin SADM
analiz yazılımı aracılığı ile ölçülmesi ve değer-
lendirilmesinin yanı sıra, aynı zamanda bir mo-
del kütüphanesi ve etkinlik analiz altyapısı geliş-
tirilmiştir.
ASELSAN’ın kazandığı bu altyapı ve bilgi birikimi,
su üstü sistem alternatiflerinin oluşturulabilme-
sine, savunma/saldırı etkinliklerinin karşılaştırıla-
bilmesine, alternatif konfigürasyonlar arasından
operasyonel ortama en uygun sistem çözümünün
seçilebilmesine ve operasyonel senaryolar altında
taktik geliştirilebilmesine imkan vererek daha et-
kin su üstü savaş sistemleri geliştirilmesini sağ-
lamaktadır.
 270 TEKNOLOJİLER

Gemilerin ağır deniz koşullarında belirlenen rotayı

takip etmeleri veya bulundukları konumu koru-
maları oldukça zordur. Dinamik konumlandırma
sistemleri (DKS), deniz araçlarında gelişmiş ko-
numlandırma ve kontrol sistem teknolojileri ile
platformun kendi iticilerini ve pervanelerini kul-
lanarak konumunu ve rotasını koruyabilmesi-
ni sağlar.

Su üstü platformunun hareket düzlemi ve bozucu etkiler

Su üstü platformlarında konum ve çevre durumu • Tahrik Sistemi Konfigürasyon Belirleme

bilgilerini sağlayan sistemlerden veriler alınarak
filtreleme işlemi uygulanır ve kontrol sistemine
gönderilir. Kontrol sistemi çıktısı gerekli komutlar
su üstü platformundaki pervanelere ve iticilere
aktarılır. Bu döngü geminin operasyonu devam
ettiği sürece değişen çevre koşullarına bağlı ola-
rak çalışır.
Su üstü platformunda bulunan manevra ve sevk
sistemlerini kontrol ederek hareket kabiliyetini
arttırmak ve dinamik konumlandırma (DK) işlevini
yerine getirebilmek üzere Dinamik Konumlandır-
ma Sistemi (DKS) gelişitirlmiştir. Geliştirme aşa-
masında hidrodinamik ve deniz alanı tecrübesi
gerektiren konularda İstanbul Teknik Üniversitesi
ile birlikte şu çalışmalar gerçekleştirilmiştir.
Çalışması: Platformda yer alacak sevk ve
manevra sistemlerinin platforma yerleş-
tirme noktalarının ve platformun çalışma
koşullarına bağlı olarak da sevk sistemle-
rinin gücünün belirlenmesi,
• Su Üstü Platformlar İçin Matematik Modeli
Geliştirme Çalışması: Platformun rüzgâr,
dalga ve akıntı gibi bozucu etkilere maruz
kaldığındaki hızının, ivmesinin ve konumu-
nun kestirilmesi için matematik modelinin
çıkartılması,
• Su Üstü Platformlar İçin Hareket Kontrol
Çalışması: Platformda itici ve dümen sis-
temlerine uygulanması gereken kontrol
çıktılarının belirlenmesi.
 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6
• Tahrik Sistemi Konfigürasyon Belirleme Ça-
lışması: Çalışmanın amacı DKS’ye sahip bir
su üstü platformunun operasyonel isterleri
yerine getirebilmesi için gerekli tahrik kon-
figürasyonunun belirlenmesidir. DK işlevini
yerine getirecek su platformunun ön dizay-
nı için önemli olan DK tahrik sistemleri, bu
sistemleri oluşturan bileşenler, bu bileşen-
lerin platforma özel güç ihtiyacının belir-
lenmesi ve platforma yerleşimi hakkında
çalışma gerçekleştirilmiştir.
• DKS’ye sahip bu deniz araçlarında, tah-
rik sistemi konfigürasyonunun kestirimini
yapabilmek için öncelikle tahrik sistemi
konfigürasyonuna etki eden deniz aracının
özelliklerinin belirlenmesi gerekmektedir.
Bu amaçla bir veri tabanı hazırlanmıştır.
Makine Öğrenmesi ile Tahrik Konfigürasyon Analizi.
Su Üstü Platform Matematik Modeli: Çalışmanın
amacı, rüzgar, dalga ve akıntı etkileri altındaki bir
su üstü platformunun davranışını temsil eden
altı ve üç serbestlik dereceli hareket denklemleri-
ni, itici ve pervanelerin etkilerini içerecek şekilde
elde etmektir. DK sistemi geminin rüzgar, dalga ve
akıntı etkileri altında sürüklenmesini engellemeye
çalışacağı için bu sürüklenmeye neden olan boyu-
na öteleme (surge), yanal öteleme (sway) ve sav-
rulma (yaw) hareketlerinden oluşan üç serbestlik
bir hareket denklem setinin oluşturulması ve çö-
zülmesi yeterlidir. Diğer üç hareket, dalıp çıkma
(heave), baş-kıç vurma (pitch) ve yalpa (roll) geri
getirme kuvvetine (restoring forces) sahip oldu-
271
• Veri tabanı, bilgileri elde edilen 12 değişik
tipteki deniz aracının, genel bilgilerini, ana
boyutlarını ve özelliklerini, makine ve tahrik
sistemi özelliklerini ve DKS sisteminin bilgi-
lerini içermektedir.
• DK tahrik sistemi konfigürasyon belirleme
çalışmasında makine öğrenme yöntemi
kullanılmıştır.
• Veritabanında yer alan platforma ait pa-
rametreler kullanılarak eğitilen algoritma
daha sonra platform girdilerini kullanarak
ana makine gücü, itici gücü, itici tipi, itici
sayısı ve iticilerin gemi üzerindeki kabaca
yerleşimi hakkında bilgi sağlamaktadır.
ğundan geminin ağırlık merkezine göre salınım
yapmasından kaynaklanır ve geminin sürüklen-
mesine yol açmamaktadır. Kullanılan matematik
modellerin kapsamı kadar önemli olan, manevra
denklemlerindeki hidrodinamik katsayıların (ma-
nevra türevlerinin) elde edilmesidir. Bu katsayıla-
rın elde edilmesi için Hesaplamalı Akışkanlar Dina-
miği (HAD) analizi yapılmıştır. Ayrıca İTÜ Ata Nutku
Havuzu’nda örnek platformun fiziksel modeline
çekme testleri gerçekleştirilmiştir. Testler sonucu
elde edilen değerler ile HAD analizi çıktıları karşı-
laştırılmış ve uyumlu olduğu değerlendirilmiştir.
İtici ve pervane modellemesi ile birlikte su üstü
platformunun matematik modeli oluşturulmuştur.
 272 TEKNOLOJİLER

Sabit ve gemiye bağlı eksen takımları

HAD ile hesaplanan üç boyutlu akım hatları

 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6 273

Su Üstü Platformu İçin Hareket Kontrol Algorit- ASELSAN ve İTÜ işbirliğiyle gerçekleştirilen iki
ması: Çalışmanın amacı DK sistemleri için plat- yıllık çalışmanın sonunda su üstü platformların-
formun çalışma koşullarına, platformun kendi da hassas hareket kontrol yeteneği için “Su Üstü
durumuna ve kullanıcının isteklerini de gözeterek Platformları için Matematik Modeli”, “Su Üstü
kontrolör geliştirilmesidir. Platformları için Hareket Kontrol Algoritması” ve
“Tahrik Sistemi Konfigürasyon Belirleme Algorit-
DK kontrol sistemlerinde dinamik konumlandır- ması” olmak üzere proje kapsamında amaçlanan
ma ve otopilot kontrolör yapısı olarak temelde 2 teknoloji kazanımlarına ulaşılmıştır.
farklı mod kontrolör kullanılmaktadır. Gemi dina-
mikleri çalışma koşullarına bağlı olarak (rüzgar, Geminin konumunu hassas bir şekilde koruması
yörünge takibi, konumlandırma) değişeceğinden ya da istenilen hareketi hata olmadan yapabilme-
farklı operasyon ve çevresel koşulları için farklı si için gerekli olan DK, deniz araçlarının otonom
kontrolör yapıların tasarlanması ve uygulanması olabilmesi için gerekli en önemli yetenek olarak
gerekmektedir. Bu bağlamda, melez bir kontrolör değerlendirilmektedir.
yapısının DK sistemleri için daha uygulanabilir ol-
duğu değerlendirilmiştir. Bu yüksek seviye kont-
rolör yapısının üreteceği kontrol işaretleri daha
sonra bir itici tahsis algoritması aracılığıyla iticile-
re aktarılmaktadır. İtici tahsis algoritmaları enerji
verimliği ve donanımsal kısıtları (itici yerleşimleri
ve güçleri) göz önüne alan bir amaç fonksiyonunu
çözmektedir.

Bir gemin çalışma operasyon uzayı

 276 TEKNOLOJİLER
Günümüzde sualtı hedeflerin uzun mesafelerden
tespiti için kullanılabilecek en etkili yöntem SO-
NAR (Sound Navigation and Ranging) sistemle-
ridir. Bunun temel sebebi, SONAR sistemlerinin
temel bileşeni olan akustik sinyallerin su altında
uzak mesafelere kadar yayılabilmesi ve hedef
ile ilgili bilgi alabilmemize olanak sağlamasıdır.
Akustik dışındaki (optik veya elektro manyetik)
sinyallerin su altındaki sönümlenme kayıpları
(“absorbtion loss”) çok yüksek olduğundan su altı
hedeflerinin tespiti için etkili şekilde kullanılama-
maktadır. Örneğin RADAR sistemlerinde kullanı-
lan elektromanyetik dalgalar, yüksek iletkenliğe
sahip deniz suyu içerisinde çok yüksek kayba uğ-
ramaktadır. Pratikte kullanılan radarlarda kullanı-
lan 400 MHz’lik bir radar sinyali deniz suyu içeri-
sinde 10 m bile ilerleyemeden sönümlenmekte ve
kullanılamaz olmaktadır. Bunun yanında, akustik
sinyaller daha düşük frekans bantlarında kulla-
nıldıklarından onlarca km mesafelerde rahatlıkla
kullanılabilmektedir.
Sonar sistemleri pasif ve aktif sonar sistemleri
olmak üzere iki sınıfa ayrılır. Pasif sonar sistem-
leri sadece ortamdaki sesi dinlerken, aktif sonar
sistemleri akustik bir yayın yaparak ortamdan
yansımaları (ekoları) dinler. Bir sonar sisteminin
tespit menzili, alıcının hedef tespiti için belirle-
nen eşik değerinin üzerindeki güçteki bir akustik
sinyali hangi mesafeden alabileceği ile belirlenir.
Bu mesafeyi etkileyen parametreler,
• Kaynak seviyesi (Source Level, SL): Kay-
naktan yayınlanan akustik sinyalin gücü-
nü ifade eden parametre. Pasif sonarlar
için bu parametre, hedef platformdan
yayılan sinyal gücünü ifade ederken, aktif
sonarlar için sonar sisteminden yayınla-
nan sinyalin gücünü ifade etmektedir.
• Yayılım kaybı (Transmission Loss, TL): Su
altında ses sinyallerinin ilerlerken uğra-
yacağı güç kaybını ifade eden parametre.
• Gürültü seviyesi (Noise Level, NL): Su al-
tında hedeften yayılan veya sonar siste-
minden gönderilen akustik sinyal dışındaki
ortamda bulunan diğer akustik sinyallerin
güç seviyesini ifade eden parametre.
• Yönlülük endeksi (Directivity Index, DI):
Sonar sisteminden gönderilen ve alı-
nan sinyallerin sinyal yönüne bağlı ola-
rak ne kadar güçlendirildiğini ifade eden
parametre.
• Tespit eşiği (Detection Threshold, DT):
Hedefin güvenilir şekilde tespit edilmesi
için belirlenen sinyal gücü eşik değerini
ifade eden parametre.
• Hedef yansıtıcılığı (Target Strength, TS):
Aktif sonar sistemlerinden gönderilen
akustik siyalin hedef yüzeyinden yansır-
ken hedef platformun fiziksel özellikleri-
ne bağlı olarak ne kadar güçlendirildiğini
ifade eden parametre.
Tespit mesafesi için, yukarıda özetlenen para-
metreler farklı derecelerde modellenerek gerçek
performansa yakın bir tahmin elde edilebilir. Ge-
nellikle yayılım kaybı dışındaki ifadeler doğrudan
ölçülebilecek ya da modellenebilecek ifadelerdir.
Dolayısıyla tahmini tespit mesafesini en çok et-
kileyen faktör yayılım kaybı modellemeleridir. En
basit yayılım kaybı modeli olarak mesafeye ve
frekansa bağlı küresel yayılım kaybı modeli kul-
lanılmaktadır. Bu model, kabaca yayılım kaybı
tahmini yapmak için oldukça elverişlidir. İsmin-
den de anlaşılacağı üzere model küresel yayılım
öngörmektedir. Ancak, sualtı ortamında deniz yü-
zeyi ve deniz dibi gibi iki önemli sınır düzlemi var-
dır. Genellikle yatayda kat edilen mesafe değerle-
ri derinlik değerlerinden çok yüksek olduğundan,
gönderilen yayın bu sınır düzlemlerinden yan-
sıyarak çok sayıda yansıma hedefe ulaşacaktır.
Sualtı yayılımdaki bir diğer önemli etken de ses
hızının derinliğe, su sıcaklığına ve tuzluluğa bağlı
değişmesidir. Bu durum farklı mevsimlerde farklı
ses hızı profillerinin oluşmasına neden olur. Aynı
şekilde farklı denizlerde de (tuzluluk değişimi ne-
deniyle) farklı ses hızı profilleri oluşabilmektedir.
 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6 277

Yaz mevsiminde, Akdeniz’de alınan örnek bir ses hızı profili ölçümü

Ses hızındaki bu değişim, yapılan yayının düz bir
hat izlemesi yerine bükülmesine neden olduğun-
dan, sonarın çalıştığı derinliğe göre performansı-
nın değişmesine neden olur. Bu durumda analitik
ifadeler kullanarak yayılım kaybının modellen-
mesi pek mümkün değildir. Bunun yerine, sualtı
ortamının daha detaylı modellendiği simülasyon
programları ile nümerik sonuçlar elde edilebilir.
Bu grafikte görülen izler, göndermeç tarafından
farklı açılara yapılan yayınların izlediği yolları gös-
termektedir. Grafiklerde de görüldüğü gibi kulla-
nılan ses hızı şartlarında 100 metreden yapılan
yayın deniz yüzeyine çok yüksek kayıplara uğra-
yarak ulaşmaktadır.

Derinliğe bağlı değişen örnek bir ses hızı grafiği (solda) ve bu hız profili ile 100 metre derinlikten yapılan yayının (ışın
izleme yöntemiyle elde edilen) su altında izlediği yol (sağda).
 278 TEKNOLOJİLER

Yayılım Kaybı Grafiği Maviden kırmızıya doğru akustik sinyal güçleri artmaktadır ve hedef
tespitinin daha kolay yapılabilmesine olanak sağlamaktadır.

Örnek çıktıları verilen bu analiz programları kulla- Yayılım kaybı grafiği 100 metre derinlikte çalışan
nılarak yayılım kaybı değerleri daha yüksek doğ- bir sonar gemi sonarı için üretilmiştir. İlgili şekil
rulukla tahmin edilebilir. Sonar denklemlerindeki derinlik-mesafe kesitidir. Dip tipinin farklı açılar-
analizde burada elde edilen yayılım kaybı değer- da değiştiği durumlarda bu analizi tekrarlamak
leri kullanılabilir. gereklidir. Bu durum özellikle sığ sularda çalışan
sonar sistemleri için geçerlidir. Liman koruma so-
Ses hızı profili, sonar çalışma derinliği, ortam de- narı kapsama analizi bu duruma örnektir.
rinlik haritası, dip tipi gibi bilgiler de kullanılarak
farklı mesafeler için yayılım kaybı değerini nüme-
rik olarak hesaplayan bir program kullanıldığında,
sonar kapsama alanı için Şekil 4’teki gibi sonuçlar
elde edilebilir.
 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6 279

Örnek kapsama alanı analizi sonuçları. Renk skalası tespit olasılığını göstermektedir. Sol taraftaki analiz kış
mevsiminde alınan ses hızı profiline göre, sağ taraftaki ise yaz mevsimindeki ölçümlere göre yapılmıştır.

HAREKETLI PLATFORMLARDA
SONAR ANTEN YERLEŞIMI

Sonarların liman koruma vb. gibi sabit konumlan-
dırıldıkları kullanım alanları olmakla birlikte ağır-
lıklı olarak su üstü gemileri ve denizaltı gibi suda
hareketli platformlarda kullanılmaktadırlar. Bu
durumda platform hareketi sonucunda oluşan et-
kilerin sonar anten yerleşiminde göz önüne alın-
ması gerekmektedir.
Hareket esnasında geminin burun kısmında olu-
şan hava kabarcıkları geminin alt yüzeyine inmek-
te ve sonar anteni ile su arasında ince bir hava
katmanı oluşturmaktadır. Bu durumda sonardan
yayılacak kaynak seviyesi azalmakta ve tespit
mesafesi düşmektedir. Aynı şekil üzerinde oluşan
farklı su katmanları da yer almaktadır.
Sonar Sensör Dizinleri genel olarak platform üze-
rinde bir çıkıntı yarattıkları için hareket kaynaklı
akış gürültüsüne maruz kalmaktadırlar. Bu ne-
denle, özellikle düşük frekanslarda etkili olan bu
gürültünün en az seviyeye indirilebilmesi için akış
analizlerinin yapılıp, akışta ayrılmanın olmayaca-
ğı noktalara çıkıntıların yerleştirilmesi amacıyla
akış modelleme ve analiz çalışmaları gerçekleşti-
rilmektedir.

Gemi hareketi esnasında oluşan su katmanları

 282 TEKNOLOJİLER
Aristo’ya göre “bütün; bütünü oluşturan parçala-
rın ayrı ayrı etkisinden çok daha büyük bir etkiye
sahiptir”. Mühendislik tanımıyla sistem, birbiriy-
le etkileşen parçalardan oluşan ve bir veya daha
fazla amacı yerine getirmek üzere oluşturulmuş
bir bütündür.
Sistem mühendisliği, parçalardan farklı olarak bü-
tüne odaklanan, bir soruna bütün olarak bakmayı,
tüm yönleri ve tüm değişkenleri dikkate almayı ve
sosyal yönü teknik yönüyle ilişkilendirmeyi içeren,
başarılı sistemlerin gerçekleştirilmesini sağlayan
disiplinler arası bir yaklaşımdır. Disiplinler özelin-
de kullanılan araçların gelişim kazanması ve bil-
gisayar destekli tasarımın yaygınlaşarak modelle-
me yeteneklerinin ivme kazanmaya başlamasıyla
birlikte bileşenler arası dengeyi sağlayan bir mü-
hendislik dalı olarak görülmeye başlanmıştır.
Sistem mühendisliği faaliyetlerinde, geçmişten
beri doküman tabanlı sistem mühendisliği yak-
laşımı kullanılmaktaydı. Bu yaklaşımda, sistem
tasarımı aşamasında, sistem davranışı, yazılım,
donanım ve ilgili diğer disiplinler tarafından do-
kümanlar oluşturulmaktadır. Bunun sonucunda,
bilginin dokümanlarda kalması, projede birlikte
çalışan mühendislerin yapılan çalışmaları yete-
rince takip edememesi gibi sorunların ortaya çık-
 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6
masıyla doküman tabanlı sistem mühendisliği
yaklaşımına alternatif yöntemlerin uygulanması
ihtiyacı belirmiştir. Bu yaklaşım, özellikle karma-
şık sistemlerin tasarımlarına odaklanan Savun-
ma, Havacılık ve Uzay sektöründe faaliyet göste-
ren firmalarda gündeme gelmiştir.
Model tabanlı sistem mühendisliği terimi ilk olarak
A. Wayne Wymore tarafından 1993 yılında yazılan
“Model-Based Systems Engineering” kitabında
kullanılmıştır. Sonrasında, sistemlerin modellen-
mesi amacıyla SysML ve diğer modelleme dille-
rinin de ortaya çıkışıyla ve dünyadaki karmaşık
sistemlerin tasarımındaki ihtiyaçlar göz önünde
bulundurularak Model Tabanlı Sistem Mühendisli-
ği kullanımı dünyadaki öncü şirketlerde (Örneğin
NASA, Lockheed Martin) yaygınlaşmaya başladı.
Model tabanlı sistem mühendisliği (ing. Mo-
del-Based Systems Engineering); farklı disiplinler
tarafından oluşturulmuş karakteristik bilgilerin
belirli bir formata çevrilerek paylaşımlı bir sistem
modeli oluşturulmasını tanımlar. Model tabanlı
283
sistem mühendisliği yaklaşımında farklı mühen-
dislik disiplinleri sistem tasarımı aşamasında tek
bir model üzerinde çalıştığı için tek bir doğruluk
kaynağı vardır (single source of truth).
ASELSAN Savunma Sistem Teknolojileri (SST)
Sektör Başkanlığı bünyesinde proje sayısının
artması, ürün çeşitliliğinin artış içinde olması,
sistemlerin karmaşıklığının artması, daha hız-
lı çözümler talep edilmesi ve sektörde rekabetin
artması gibi itici faktörlerin de etkisiyle alternatif
yöntemlerin uygulanması ihtiyacı gündeme gel-
miştir. Bu yazıda belirtilen benzer nedenlerle, bir
İnsansız Su Üstü Platformu tasarımında belirti-
len ihtiyaçlar doğrultusunda Model tabanlı sistem
mühendisliği araç ve yöntemleri aktif olarak kulla-
nılmıştır. Bu sayede, çevik paydaşlara ve müşteri
gereksinimlerine hızlı yanıt verebilen, modülerliği
sağlayan, ihtiyaçlarla tam ve tutarlı olarak ele alı-
nan bir sistemin ortaya çıkması sağlanmıştır.
 286 TEKNOLOJİLER
Muvazat, deniz savaş sistemlerinde yer alan iş-
letmeye alınmış veya alınacak sensör (radar veya
elektro-optik dayrektör) ve silahların aynı hedefe
belli bir hassasiyette yönlenebildiklerinin kontrolü
ve düzeltme değerlerinin girilmesi işlemidir. Deniz
savaş sistemlerinde yer alan sensör ve silah sis-
temlerinin birbirlerine göre veya ortak bir referansa
göre hizalanması (alignment), diğer adıyla muva-
zat, Savaş Sistemleri’nin performansını etkileyen
en önemli faaliyetler arasında yer almaktadır. Savaş
sistemi atış kanalları zinciri içerisinde yer alan sen-
sör ve silahların (Radarlar, Elektro-Optik Dayrektör,
Top, Hava Savunma Silah Sistemleri v.b.) muvazatı
yeteri kadar iyi yapılamadığında, hedef vuruş per-
formansı önemli ölçüde düşmektedir.
Silahların ve sensörlerin, ortak bir referans düzle-
me göre en az hata ile gemi üzerine monte edil-
meleri hedeflenmektedir. Montaj aşamasında en
aza indirilen bu hataların ölçülmesi ve takiben
hataların mekaniksel veya yazılımsal olarak dü-
zeltilmesi ile elde edilecek performansın daha da
iyileştirilmesi ana hedeftir.
Muvazat işlemlerinin sonucunda, sensör ve silah-
lar ortak bir referansa göre ihtiyaç duyulan limitler
dahilinde ayarlanmış olurlar. Muvazat işlemlerin-
de referans alınan düzlem, genellikle MRP (Master
Reference Plate) olarak adlandırılan geminin en
rijid bölgesine yerleştirilmiş bir plakadır.
Muvazat aşamaları ve tamamlayıcı faaliyetler
(Kronolojik sırayla) aşağıda belirtilmiştir.
• MRPve SRP’nin Montajı (Faundeyşın
Muvazatı)
• Faundeyşın Muvazatı
• Cayro Muvazatı
• Sensör İçi Muvazat
• Statik Muvazat (Sistem)
• Paralaks Verilerinin Çıkarılması(tamamla-
yıcı faaliyet)
• Atışa Yasak Alanların Belirlenmesi (ta-
mamlayıcı faaliyet)
• Radar İndeks ve Video Ayarlaması
• Dinamik Muvazat
• Blast Atışları(tamamlayıcı faaliyet)
Muvazat’ın, Statik ve Dinamik Muvazat olmak üze-
re iki temel aşaması vardır.
Montaj aşaması öncesinde ve sonrasında yapılan
statik muvazat ölçümleriyle hatanın belirlenen
toleranslar içine indirilmesi hedeflenmektedir.
Uygun bulunmayan durumlarda mekanik düzelt-
meler uygulanır.
Sistemler monte edildikten ve işletime alındıktan
sonra gemi dinamiklerinin de etkin olduğu du-
rumda, dinamik muvazat faaliyetleri gerçekleş-
tirilir. Faaliyet sonrası tespit edilen parametreler,
sistemlerin yazılımlarında yer alan yerlere girile-
rek nihai düzeltme işlemi tamamlanmış olur.
Gemilerde yer alan muvazat ihtiyacı olan savaş
sistemleri iki ana gruptadır; Algılayıcı sistemler
(sensörler) ve silah sistemleri.
Algılayıcı sistemler, hedefin konumunu kendi-
sine göre tespit eder. Bu bilgileri Savaş Yönetim
Sistemine (SYS) gönderir. SYS tarafında, geminin
referans düzlemi ve eksen takımına göre koor-
dinat dönüşümleri yapılır, böylece hedefin gemi
referans noktasına göre koordinatları belirlenir.
Elde edilen hedef bilgilerine göre silah sistemle-
rinin hedefe yönlendirilmesi için koordinat dönü-
şümleri silaha göre tekrar yapılır. Balistik hesaplar
da dahil edilerek, silah hedefe hassas bir şekilde
yönlendirilir.
Yukarıda bahsi geçen durum ideal şartlarda so-
runsuz olarak çalışmaktadır. Ancak gemi üretimi
sırasında idealden sapmalar olmaktadır. Bu sap-
maları en alt seviyeye indirmek için statik ve dina-
mik muvazat işlemleri gerçekleştirilir.
Statik muvazat, iki aşamadan oluşmaktadır. İlk
aşama faundeyşın statik muvazatı, ikinci aşama
sistem statik muvazatıdır.
Faundeyşın statik muvazatı, silah veya algılayı-
cı sisteminin yerleştirildiği düzlemin (faundey-
şın) belirli toleranslar içinde olması için yapılır.
Parametre girişleri Sistem Statik muvazat ve
Dinamik muvazat aşamalarında yapılmaktadır.
Faundeyşın statik muvazatında parametre giril-
mez, faundeyşının referans MRP’ye göre açısal
sapmaları minimuma indirilmeye çalışılır. Bunun
için kuru havuzda gemi üzerine freze tezgahı
yerleştirilerek platformun yerleşeceği faundey-
şın işlenir. Bir başka yöntem faundeyşın üzeri-
ne sıvı halde epoksi malzeme doldurulan chock
fast uygulamasıdır.
 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6 287

Sistem statik muvazatında, sistem çalıştırılır ve
tek sistem olarak referans koordinat sistemine
göre sapmaları belirlenerek yazılıma düzeltme
parametreleri girilir.
Dinamik muvazat aşamasında tüm sistemler ça-
lışır durumdadır. Silahların namlularına adaptörle
kamera takılır ve sensör sistemi kamerası ile ara-
sındaki farklar hesaplanarak düzeltme paramet-
releri son haline getirilir.

1. STATİK MUVAZAT

Temel Referans Düzlemi (RP1)

Paralel

Paralel α

α Silindir Dönüşüm Düzlemi

(α-Rota)

Yα Xα
Zα

Paralel

Paralel

Ana Referans Düzlemi (MRP)

1.1 FAUNDEYŞIN STATİK MUVAZATI

Sistemlerin montajının yapıldığı mekanik yapıya
faundeyşın ismi verilmektedir. Gemilerde referans
olması için su hattına paralel olacak plaka bulun-
maktadır. Bu plakaya MRP(Master Reference Pla-
te) adı verilir. Faundeyşın statik muvazatı ile fa-
undeyşınların, MRP’ye göre paralelliğinin kontrolü
yapılır. Ölçülen Roll, Pitch ve Yaw değerlerinin be-
lirli değerlerin altında olması istenir. Toleransların
sağlanamadığı durumlar, faundeyşının tekrar üre-
timini gerektirir.
Bu işlem için cayrolar kullanılmaktadır. Açısal hız
ölçümü yapan cihazlara cayro ismi verilmektedir.
Kullanılan cayro dünyanın dönüş hızı ve koordi-
nat bilgileri girilerek, dünyaya göre gerçek kuzey,
roll ve pitch açılarını vermektedir. Bahsi geçen
cayrolar dünyaya göre açısal konum bilgilerini
vermektedir.
 288 TEKNOLOJİLER
Ölçümler genellikle gemi kuru havuzda iken ya-
pılmaktadır. MRP üzerine yerleştirilmiş cayro ve
faundeyşın üzerine yerleştirilen cayronun farkı
ölçülür. Gemi denizde iken iki cayronun gerçek za-
manlı haberleşmesi sağlanarak aralarındaki far-
kın ölçülmesi sağlanır.
Faundeyşın Muvazatı
1.2 SİSTEM STATİK MUVAZATI
Gemi limanda iken sistem faundeyşın üzerine
yerleştirilip, işletmeye alındıktan sonra yapılır. Uy-
gulamada bir cayro sistemin yükseliş ekseninde
iken diğer cayro MRP’de sabittir ve açı farkları ger-
çek zamanlı okunur.
Sistem Yükseliş Eksenine Yerleştirilmiş Cayro
Dinamik muvazata uygun alt yapısı bulunan sis-
temlerde belirlenen bu parametreler, sistemin
yazılımına girilebilir. Bu şekilde yazılım tarafından
hatalar giderilerek hedefe çok hassas yönlenme
sağlanır. Hassas bir şekilde uygulanmış statik
muvazat sonrası yapılacak olan Dinamik muvazat
sadece kontrol adımı olacaktır.
2. RADAR İNDEKS VE VİDEO AYARLAMASI
Radar İndeks, Radarların belirli bir referansa göre
mesafe ve kerterizlerinin ayarlanma işlemidir. Re-
ferans genellikle atış kontrol radarlarıdır. Bazı du-
rumlarda GPS verileri de kullanılmaktadır.
Video ayarlaması, kullanıcı konsolları üzerinde
farklı radarların hedefi aynı yerde göstermesini
sağlamak için konsol videolarının ayarlanması
işlemidir.
Dinamik Muvazat
3. DİNAMİK MUVAZAT
Geminin dinamik etkiler altında muvazat para-
metrelerinin belirlenmesidir. Gemi düşük hızda
ilerlerken yapılır. Bütün cihaz ve sistemlerin so-
runsuz çalışır durumda olması gerekmektedir.
Gemi teslimatında son kontrol aşamalarındandır.
Dinamik muvazat faaliyetinde, silah-sensör ikili-
lerinin atış hattına (line of fire) boroskop/kamera
yerleştirildikten sonra iki sistem aynı hedefe yön-
lendirilir (sensörlerin kendi görüntüleme yetenek-
leri kullanılır).
 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6 289

Hava Hedefi Kontrolü:

12000 yrd mesafeden yaklaşan hava hedefi ile

İki ana aşaması vardır; Ufuk Hattı Kontrolü, Hava
Hedefi Kontrolü
yapılır. Helikopter veya uçak, gemiye göre 45’er
derecelik açılarda yaklaşırken VKAS üzerinden
ölçümler alınır. 4000 yrd mesafede ölçüm kesilir.
Bu mesafe aralığında uçak nokta hedef olarak gö-
zükmektedir. Alınan ölçümlere göre tüm muvazat
parametreleri son haline getirilir.

Ufuk Hattı Kontrolü:

Gemi Savaş Yönetim Sistemi (SYS) tarafından

30.000yrd mesafede sanal hedef oluşturulur.
Ufuk hattı kontrolü yapılacak sistemin bu hedefe
yönlenmesi sağlanır. Hedef oluşturulan bölgede
ufuk çizgisinin görülmesi gerekmektedir. Gemi bu
sırada düşük hızla ve ölçüm yapılan gemi açısının
sabit tutulması için aynı doğrultuda hareket eder.
Gemi 360 derecede 30’ar derecelik açılarla dön-
dürülerek ufuk hattından sapma değerleri video
kayıt ve analiz sisteminden (VKAS) ölçülerek, si-
nüs grafiği elde edilir. Ufuk hattı kontrolü ile roll,
pitch ve Elev. Align. parametreleri belirlenir. Yaw
parametresi belirlenemez. Çünkü ölçüm sadece Hava Hedefi Kontrolü

yükselişte yapılır.

Hava hedefi kontrolü uçan bir hedef ihtiyacı nede-

niyle maliyeti yüksek bir uygulamadır. Bu nedenle
dinamik muvazatta, önce ufuk hattı kontrolü yapı-
larak parametrelerin kabaca belirlenmesi sağlanır.

Gemilerin, her kuru havuza girdikten sonra, ağır

deniz koşullarına maruz kaldıktan sonra, gemi ka-
zalarından sonra veya belirli süre sonra periyodik
olarak dinamik muvazatları tekrarlanmalıdır.

Ufuk Hattı Kontrolü

 292 DENİZCİLİK TERİMLERİ
ABAŞO: Gemiyi baş taraftan veya kıç taraftan ha-
lat ile karaya, limana bağlamak.
ABORDA: Bir teknenin, başka bir tekneye ya da is-
keleye, yandan yanaşması.
BOSA: Demir loçaya oturduktan veya zincire ye-
teri kadar kaloma verildikten sonra zincir veya de-
mirin ağırlığını ırgat üzerinden kaldırmak için gü-
verte üzerindeki mapalara kilitlenmiş uçları maça
kilitli kısa zincir.
ABOSA: Bosayı tut veya geçici olarak durdur, bo-
saya vurmak. Genelde zincirin durdurulması için
kullanılan terimdir.
ABRAMAK: Kontrol altına almak, komutası altında
tutmak, üstünden gelmek. Fırtına ve sert deniz-
lerde, gemiyi veya yelkenliyi doğru biçimde yönet-
mek, kontrol altında tutabilmek anlamındadır.
AGANTA: Zincir veya halatın kısa bir zaman süre-
si için elde tutulup bırakılmaması (Aganta iskota,
aganta borina burinata) Halikarnas Balıkçısının
hikayelerinden bu terimi sıklıkla biliyoruz.
ALABANDA: Teknenin içinden, bordasının iç kısmı
veya dümenin tam olarak iskele veya sancağa 35
dereceye kadar basılması. Yeke dümenli tekneler-
de, yekenin ucu, teknenin iç kısmını gösterir.
 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6 293

ALABORA: Altüst olma, teknenin ters çevrilmesi, ANA GÜVERTE: Geminin veya teknenin üzerinde
yan yatması ama su üstünde yüzer pozisyonunun yürünen en üstteki güvertesi.
devam etmesi.

ALARGA: Açıkta demektir. Açıkta demirde bek-

leyen tekne ve gemiler için kullanılan terimdir.
(Alargada bekle, alarga dur). Alargadaki tekneler
rüzgarı karşıdan alarak dururlar.
ANA OMURGA: Postaların bağlandığı, baştan kıça
kadar uzanan ağaç veya demir yapı. Yeni nesil fi-
ber teknelerde ana omurga kavramı kalmamıştır.
Teknelerin altında, ana omurgayı sağlamak için
sağlam örümcek yapısı bulunmaktadır.

ALAY SANCAĞI: İşaret sancakları ile donatılmaya,

alay sancaklarının çekilmesi denir.

ANELE : Hareketli demir halka.

ALBERABER: Hep birlikte kürek çekmek için veri-

len komuta denir.

ALESTA: Hazır olmak, hazır olarak apikoda bek-

lemek. Alesta tramola (tramola etmeye hazır ol.)
Yelkencilikte sık kullanılan bir terimdir. ANELE BAĞI: Aneleye yapılan bir çeşit bağ.
 294 DENİZCİLİK TERİMLERİ

APAZ: Yelkenli teknelerde, rüzgarı sancak veya is- ARMUZ: Teknelerde, güverte ve borda kaplama
kele bordalardan (yanlardan) alarak yapılan seyir. tahtalarının arasındaki çizgi (armuz kaplama)
Günümüzde bunları, tik kaplı güvertelerde göre-
biliyoruz.

APİKO: Demirin vira edildiğinde, deniz dibinden

kurtulup dimdik durduğu vaziyet, veya dikkatli
olarak beklemek.
AVARA: Gemi, yelkenli, bot veya teknenin yanaşık
olduğu yerden ayrılması (avara etmek).

ARYA: Yelkenin, sancağın veya çubukların aşağıya

indirilmesi (arya sancak, arya yelken).
AYNALIK: Kıç bodoslama üzerine konan ve dü-
ARMA: Yelkenli teknelerdeki sabit donanım (direk, men iğneciğinin üzerine konduğu tahta levha
çarmıhlar, ıstralyalar). (ayna kıçlı tekneler).

,
 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6 295

BABA: Halat volta etmek için ağaç veya metalden BARBARİŞKA: Tutulmakta zor olan bir halatın
yapılmış silindirik biçimde güverte veya rıhtıma kaymaması için yapılan bir bağ çeşidi. Bir halatın,
bağlanmış bir eleman. başka bir halatın üstüne veya bir nesneye bağ-
lanmasıdır.

BADARNA ETMEK: Bir halatın aşınmaması için

üstünün halat veya koruyucu bir malzeme ile
sarılması.

BAŞ: Bir teknenin ön ve ileri kısmı.

BAŞLI: Bir teknenin, baş tarafının, kıça nazaran

daha batık olması.

BAKLA: Zincirin bir halkası

BALON USTURMAÇA: Halattan, hasırdan veya

sentetik malzemeden yapılmış, içi doldurulmuş
veya şişirilmiş bir usturmaça çeşidi.
BAŞTANKARA ETMEK: Tekneyi bir sahile, rıh-
tıma veya kumsala baş taraftan oturtmak veya
BANDIRA: Milliyeti gösteren sancak. Teknelerin ve
yanaştırmak.
gemilerin kıçında dalgalanır.
 296 DENİZCİLİK TERİMLERİ

BASÜSTÜ: Bir botun baş tarafında oturabilecek BURGATA: Halat ve zincir ebadını ölçmek için kul-
ve ayakta durulabilecek platform. lanılan bir ölçü.

BORDA: Su kesiminden yukarıda kalan kısım. CAMADAN: Camadan vurmak. Yelken alanının
küçültülmesi. Sert havalarda yelkenli teknelerde
uygulanır.

BORDA FENERİ Sancakta yeşil, iskelede kırmızı

olarak yakılan 112,5 derece açılı fener.

CANKURTARAN SİMİDİ: Denize düşenleri kurtar-

mak için çok hafif ve yüzer maddeden yapılmış,
yuvarlak simit biçiminde ve bir savloya bağlı araç.

CEVİZ: Halatların ucuna tutabilmek için veya süs

olarak yapılan bir cins düğüm şeklindeki isleme.

BORDA İSKELESİ: Bir tekneye girip çıkmak için

inip kalkabilen ve içeriye alabura olabilen bir mer-
diven tipi (Pasarella).

BOŞ ALMAK: Gevşek bir halatı germek için fazla-

sını almak.

BOŞ VERMEK: Halatı kaçırmak/gevşetmek.

BRANDA: Eskiden yelken yapılan bir cins kumaş

ya da kumaştan yapılan ve gemicilerin hamak ola-
rak kullandıkları yatak.
BUMBA: Yan yelkenlerin alt yakalarını germek için
kullanılan bir cins seren. Yük gemilerinde yük ak-
tarmak için ucuna palanga takılan seren.
CUNDA: Uç demektir. Direk cundası, seren cunda-
sı, bumba cundası. Cunda yakası; yelkenin seren
yakalarına gelen uçlarına denir.
ÇARMIK: Direklerin her iki bordasına bağlanabil-
mesi için gerilmiş tel halatlar.

ÇIMA: Halat, el incesi veya yomaların en uç kısmı.

 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6
ÇIMARİVA: Personelin tekne boyunca yan yana
selamlama için dizilmesi.
DABILBATIM: Gemilerin karinası yırtıldığında tek-
nenin su almaması için postaların iç tarafına ikin-
ci bir kaplama konur ki, bu iki kaplama arasındaki
boşluğa double-bottom denir. Bu bölüm safra ve
yakıt deposu olarak da kullanılır.
DESE/DESTE ETMEK: Halatın veya zincirin iyice
gerilmesi.
DOBLİN: Bir halatın iki çıması arasındaki
sarkık kısım.
DÖKÜNTÜ: Deniz yüzeyine yakın kayalık kümeler.
DÜMEN DOLABI: Dümen yekesine bağlı mekaniz-
mayı çevirebilmek için yapılmış olan aygıt.
DÜMEN YELPAZESİ: Dümenin esas ana parçası.
Dümen palası olarak da kullanılır.
297
EĞLENMEK: Bir teknenin stop ederek veya çok
ağır yol ile gideceği yere varması.
EL DONANIMI: Mekanik olan ırgat gibi aygıtların el
ile çalışabilmesi için yapılmış olan donanım.
SAVLO: Sancak çekmek için kullanılan 1,5 burga-
talık ince halat.
EL İNCESİ: Bir tekneden diğerine veya sahile atı-
lan ucunda kurşun bir ağırlığının ceviz ile kaplı ol-
duğu ve sonuçta bir halatın bağlanarak gönderil-
diği, parakete savlosu gibi incecik bir halat.
EL İSKANDİLİ: Elektrikli iskandil olmayan tek-
nelerde, derinlik ölçmek için çımasına 5 kg’lık bir
kurşun asılmış ve üzerine kulaç taksimatı yapıl-
mış olan savlo. Günümüz teknolojisi ile müzelik
duruma düşmüştür.
FİLİKA: Savaş gemilerinde ve yolcu gemilerinde
bulunan, kürekli veya yelkenli tekneler. Güvenlik
amaçlıdırlar.
 298 DENİZCİLİK TERİMLERİ

FIRDÖNDÜ: Zincirin gamının alınması için aralara FORA ETMEK: Bir yere bağlanmış olan halatın
konan bir eksene bağlı olarak dönen iki yarım bak- oradan çıkartılması
ladan oluşan kilit.
FUNDO: FUNDA, Demirlemek için verilen komut

GAGA: Demirin iki ucundaki tırnakların en uç kısmı.

GAMBA ALMAK: Halatın veya zincirin kendi etra-

fında dönmesi veya burulması.

GOMINA: Mil uzunluğu 1/10 = 185 metre.

GÖNDER: İnce düz ve uzunca olarak çekilmiş çu-

buklar. [Sancak gönderi, filika kanca gönderi, ci-
vadra gönderi]

GÖZ DEMİRİ: Bir gemide kullanılan ana demirler

FİRENGİ: Güvertedeki suyun denize akabilmesi GÜVERTE: Gemilerde ve teknelerde baştan

için yalı kütükleri üzerinden bordaya açılan oluk- kıça kadar döşenmiş tahta veya madeni plat-
lu delikler. form döşeme.

HIRÇA MAPASI: Zincirin, zincirlikte çımasının

omurgaya bağlandığı kilit.

HİSA ETMEK: Bir şeyi yukarı kaldırmak. (Hisa san-

cak, hisa kürek)

IRGAT: Demir almada, halatları dolayıp gemiyi

yanaştırmada veya karaya çekmede kullanılan,
hidrolik, elektrikli veya insan kuvvetiyle çalıştırılan
yatay veya dikey mekanizma.

ISKARÇA: Bir liman veya koy içindeki kalabalık

tekne gurubu, karışık olarak demirlemiş olan tek-
FLAMA: Üç köşeli sancak. neler topluluğu.

FLASA: Halatı meydana getiren incecik ipler.

 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6
İSKELE: Teknenin sol yarısı veya gemiye gi-
rip çıkmak için kullanılan sürme veya inip kal-
kan merdiven.
İŞKAMPAVYA: Harp gemilerinde personel taşı-
makta kullanılan motorlu büyük filika.
KALOMA: Demir üzerinde bulunan teknelerin de-
nizde bulunan zincir mesafesi. Boşluk ve rahatlık,
tolerans, ölçülü.
KALOMA ETMEK: Zinciri / halatı gerektiğinde daha
fazla salmak, [Kaloma vermek]
KANA RAKAMLARI: Gemilerin çektikleri su derin-
liğini göstermek için baş ve kıç dikmeler hizasına
sancak ve iskele taraflara desimetre veya feet cin-
sinden çizilmiş rakamlar. (Romen ve italik)
KAPELA MUŞAMBA: Pusula, dümen dolabı, silah
gibi kısımların yağmur ve güneşten korunması için
yelken brandasından yapılmış kılıfların geçirilmesi
için verilen emir.
KAPORTA: Gemi veya tekne içindeki kapılara ve
güverteden aşağı iniş ve çıkış merdivenlerinin
üzerindeki kapaklara denir.
299
KARİNA: Bir teknenin su altında kalan ıslak kısmı
(dış kısmı).
KASA: Halatların çımalarına açılmayacak şekilde
yuvarlak şekilde yapılan ve dikişle emniyete alı-
nan yuvarlak büyük halkalar.
KASARA: Teknelerin baş orta ve kıç kısımlarında
güverteden daha yüksek olan güvertelere veya kı-
sımlara denir.
KASTONYOLA: Demir zinciri akarken durdurabil-
mek için ırgat etrafına konan demir veya çelik şe-
rit çember (bir çeşit fren balatası).
KAVANCA: Herhangi bir şeyi bir taraftan diğer ta-
rafa geçirmek veya aşırmak ya da bir yerden diğer
bir yere aktarmak.
KEMERE: Güvertenin döşenebilmesi için posta
uçlarını birleştiren enine (omurgaya dik) konan kı-
sımlardır. (Yarım olanına öksüz kemere denir).
KERTE: Bir dairenin 32’de biridir. (11 derece
15 dakika).
KERTERİZ: Herhangi bir maddenin bir tekneden
olan yönünü mıknatısi veya cayro pusla ile tayin
etmek veya ölçmek.
KIBLE: Güney.
KIÇ: Teknenin geri tarafı.
KIÇ GÖNDERİ: Kıç tarafta sancak çekilmesi için
dikilmiş olan gönder.
KİLİT: 12,5/15 kulaç zincir uzunluğu veya iki kilit
zinciri birbirine bağlayan bir cins zincir baklası.
 300 DENİZCİLİK TERİMLERİ

KİNİSTİN VALFI: Gerektiğinde bir tekneye deniz-
den su almak için su kesiminden aşağıya konmuş
ve gerektiğinde uzaktan açılıp kapatılabilecek valf.
KOÇ BOYNUZU: Baş ve kıç omuzluklar ile matafo-
raların üzerinde bulunan ve halat volta etmek için
kullanılan boynuz şeklinde iki kulaklı madenler.
LOKMA: Zincirin baklalarının ortasına takviye için
konmuş parça.
LUMBAR AĞZI: Gemilere girip çıkılan bordada açı-
lan dört köşe kapak.
LUMBOZ: Lumbuz, gemideki pencerelere ve-
rilen isim.

KOLTUK: Bir teknenin aborda olduğu yere sıkıl-

ması için baş ve kıç omuzluklardan verdiği halat.

KÖRKAPAK: Lumbuzları içerden kapayan

demir kapak.
KURT AĞZI: İçinden halat geçmesi için güverte
üzerinde baş ve kıç omuzluklarına monte edilen
demir yastıklar.
MANİKA: Bir teknenin alt kısımlarına güverte-
den aşağıya doğru havalandırma için konulan
geniş boru.

KÜPEŞTE: Güverte üstündeki borda kaplaması.

LAÇKA: Boşver, boşalt, boşalmış gevşemiş

anlamında. MAPA: Sabit halka.

LAVRA DELİĞİ: Bir teknenin içindeki suyu askıya

alıp boşaltmak için açılmış delik. (Genellikle kıç
tarafta havuzluğun altındaki kruzlu yerde).

LİMBO: Bir şeyin bir taraftan diğer tarafa ak-

tarılması.

LOÇA: Demir zincirinin akması için açılmış delik-

lere geçirilmiş madeni oluk.
 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6
MATAFORA: Teknelerde veya sahilde filika veya
botların asılabilmesi için uçlarında palanga bulu-
nan metal ayaklar.
MATAFYON: Yelken ve tentelerin delik açıldığında
yırtılmaması için delik etrafının takviye edildiği
alüminyum veya halat yassı halka.
MAYNA ETMEK: Aşağı indirmek (ağır ağır).
MEZESTRE: Yarıya kadar indirmek (sancağı).
MİL: [Deniz mili] Denizdeki uzunluk ölçüsü. (6080
feet = 1852 mt)
NETA: Muntazam, düzgün, tertipli veya emniyetli
anlamına gelir.
OMURGA: Bir teknenin postalarının üzerine otur-
tulup bağlandığı ve baştan kıça kadar devam etti-
ği ağaç/madeni parçalardır. Genellikle küçük tek-
nelerde yekpare olur.
OMUZLUK: Teknenin baş ve kıç tarafindaki 45 de-
recelik açı civarındaki istikamet.
ORSA: Rüzgâra karşı seyirdir. En küçük açıda rüz-
gârı alarak yapılan seyir.
301
TRAMOLA: Teknenin başını rüzgara alıp bir kunt-
radan diğer kuntraya geçmektir.
PALAMAR: Gemilerin rıhtıma veya iskeleye bağ-
lanmasında halattan daha kalın yomalara ve-
rilen isim.
PALANGA: Bir halat ve iki makaradan oluşan kal-
dırma mekanizması.
PALAVRA GÜVERTE: Eskiden harp gemilerinde
topların bulunduğu güverte.
PATALYA: 1-3 çifteye kadar kürekli ahşap teknele-
re harp gemilerinde verilen isim.
PİYAN: Bir halatın çimasının açılıp dağılmaması
için çimasına ispavlo veya gırcala ile yapılan bir
çeşit düğüm şekli.
PORTUÇ: Alet edevat veya boya gibi sair şeyle-
rin saklanması için kullanılan dolap veya kamara
gibi yerler.
POSTA: Üzerine kaplama tahtalarının [veya sac-
ları] tespit edildiği ağaç veya maden eğriler
[kaburga].
PRUVA: Bir teknenin ön tarafından ileri istikameti.
PUNTEL: Güvertenin kuvvetlendirilmesi için alt-
tan dikine konan destek veya güverte üzerindeki
vardavelaları tutmak için güverteye dik olarak ko-
nulan demir çubuklar.
PUSULA: Rota istikametlerini gösteren, kerteriz
alıp mevki konmasına yardım eden mıknatısi veya
cayro ile çalışan seyir aletidir.
PUTA: Koymak, donatmak (puta kürek).
RADANSA: Halatların çımalarında kasa yapmakta
kullanılan madeni halka biçimindeki malzeme.
RODA: Açılmamış nebati halat sargısı.
ROTA: Geminin üzerinde gittiği çizgi.
RÜŞVET GÜVERTE: Yolcu gemilerinde filikala-
rın üzerine oturtulduğu kalastraların bulundu-
ğu güverte.
RÜZGAR ALTI: Rüzgârın estiği yönün aksi.
 302 DENİZCİLİK TERİMLERİ
RÜZGÂR ÜSTÜ: Rüzgârın estiği yön.
SAFRA: Bir teknede denge sağlanması için sinti-
nesine konan ağırlık.
SAĞANAK: Rüzgârın eserken birdenbire
şiddetli esmesi.
SALMA : Bir teknenin rüzgara veya akıntıya bağlı
olarak dönmesi.
SALMA OMURGA: Yelkenli bir teknede içerden in-
dirilip kaldırılan madeni veya ağaç levha.
SALPA: Demirin deniz dibinden kurtulması, ağırlı-
ğını zincire binmesi.
SANCAK: Bayrak veya teknenin sağ yarısı,
sağ tarafı.
SANCAK ALABANDA: Dümenin sancak tarafa
doğru en çok basılabilmesi için verilen emir.
SANCAK GÖNDERİ: Kıç tarafa güverteden sancak
çekmek için dikilmiş gönder.
SEREN: Direkler üzerinde yelken açmak için ve
işaret çekmek için yatay olarak bağlanmış gönder.
SİLYON FENERİ: Gece ve karanlıkta gemilerin se-
yir halindeyken pruva ve grandi direkleri cundala-
rında yaktıkları ufkun 20 kertelik bir sahasından
berrak havada en az 5 milden görülebilen ve pru-
vadaki grandiye nazaran daha aşağıda olan fener-
lerdir. Beyaz renklidirler.
SİNTİNE: Bir teknenin su altında kalan ıslak kıs-
mının iç tarafıdır.
SİYA: Kürek çekerken tekneyi geriye itmek için
verilen komut.
SOKRA: Armuz kaplamada, kısa gelen kaplama
tahtalarının uçlarının birleştiği yerdeki çizgi.
SUGA ETMEK: Vira edip sıkıştırmak. (Suga kas-
tanyola, suga civata gibi).
SU HATTI: Teknenin gövdesinde ıslak yüzeyle
kuru yüzeyi arasında meydana gelen çizgi.
SÜLYEN: Yeni konan ya da raspa edildikten sonra
temizlenmiş olan çelik veya demir saclar üzerine
koruyucu bir astar olarak sürülen genellikle kırmı-
zı renkteki boya.
ŞAPKA: Direklerin üst uçlarına geçirilmiş yu-
varlak tabla.
ŞEYTAN ÇARMIHI: İki halat arasına ağaç basa-
maklarla yapılan bordadan sarkıtılan merdiven.
TALVEK HATTI: Boğazlarda ortadan geçtiği var-
sayılan hat.
 ASELSAN DERGİ S AY I 1 1 6
TARAK GEMİSİ: Limanları ve geçitleri derinleştir-
mek için kepçeli olarak yapılmış özel gemi.
TAVA: Borda iskelelerinin altında ve üstünde du-
rulacak yer [İskele tavası].
TAYFA: Ticaret gemilerindeki gemiciler.
TENTE: Güverteyi yağmur ve güneşten korumak
için güverte üzerine açılan branda veya başka bir
malzememden yapılmış örtü.
TERSANE: Gemi yapılan fabrika.
TOKA ETMEK: Bir şeyi yerine kadar kaldırmak
[Sancak toka etmek, işaret toka]
TRAMOLA: Yelkenle seyirde rüzgarın bir kontra-
dan diğer kontraya önce pruvanın geçmesi ile ya-
pılan dönüş.
USTURMAÇA: Birbirinin üzerine veya rıhtıma ya-
naşan teknelerin bordalarının zarar görmemesi
veya boyalarının bozulmaması için araya koyduk-
ları ağaç, lastik, plastik veya halatlardan yapılmış
olan, balon, silindir biçimindeki yastık.
303
VARAGELE: İki nokta arasında gerilmiş olan kuv-
vetlice bir halat üzerinde hareket eden bir maka-
raya bağlı sepet veya iskemle donanımlı insan ve
eşya taşımak için kullanılan donanım.
VARDAVELA: Teknelerin küpeştelerinde ve borda
iskelelerinde personelin korunması için dikilmiş
bulunan sabit veya yatar kalkar puntellerin üze-
rine yatay olarak geçirilmiş demir veya ağaç tiriz.
VARDAVELA PUNTELİ: Küpeştelere konmuş olan
ağaç veya demir sabit dikmelerdir.
VİRA: Vidayı, cıvatayı, ırgat veya vinci çevirmek,
sarma yönünde verilen komut.
VİYA: Gemiyi veya tekneyi istenilen rotaya dön-
dükten sonra, istenilen yöne seyredilmesi için ve-
rilen komut.
VOLTA: Bir halatı babaya veya biteye bir kez
dolaştırmak.
YAKA: Yelkenlerin köşelerine ve yakalarına denir.
YAKAMOZ: Su içinde ışık biriktirebilen tek hücre-
lilerin yansıyarak yeşil renkli görülmesi. Genellikle
durgun sularda görülür. Ayın denize yansımasına
yakamoz denmez.
 304 DENİZCİLİK TERİMLERİ

YALPA: Teknenin sancaktan iskeleye, iskele- ZİNCİRLİK: Teknelerin baş tarafında başaltında
den sancağa, dalgaların bordadan alınması ile demir zincirlerinin muhafaza edildiği yer.
sallanması.

YALPA OMURGASI: Teknelerin yalpalamasını

azaltmak için karina kısmına baştan kıça doğru
uzanan omurga biçimindeki çıkıntı.

YASLAMAK: Bir teknenin hareket kabiliyetini kay-

bederek, akıntı veya rüzgar etkisi ile bir rıhtıma
veya başka bir tekne üzerine düşmesi.

ZOKA: Uç tarafında sarımsak dilimi biçiminde

kurşun bulunan bir çeşit balık iğnesi.

YEKE: Dümen başına takılıp dümenin istenilen ta-

rafa basılması için kullanılan demir veya ağaçtan
yapılmış kol.

YELPAZE: Dümenin su içindeki en geniş kısmı.

Bağış Hesap Numaralarımız
YAPI VE KREDİ BANKASI OSTİM ŞUBESİ
Şube Kodu: 602 Şube Kodu: 602 Şube Kodu: 602
Hesap No: 59468139 Hesap No: 59430336 Hesap No: 59451723
Para Cinsi: TL Para Cinsi: USD Para Cinsi: EUR
Iban No: TR13 0006 7010 0000 0059 4681 39 Iban No: TR60 0006 7010 0000 0059 4303 36 Iban No: TR52 0006 7010 0000 0059 4517 23