1.Zasady obliczania połączenia płatwi z pasem górnym kratownicy stalowej.

a) Należy przyjąć 2 warianty obciążenia łącznika oraz obliczyć momenty zginające względem pkt A:
• ciężar własny i ssanie wiatru


  
 
  ∙

   ∙ ,   gdy są ściągi
 

 ∙
 ∙
• ciężar własny, śnieg i parcie wiatru


  
 
  ∙

     sin  ∙
 

 ∙
 ∙


 |

 |, |

 |


- obciążenie stałe prostopadłe do połaci dachu


 , 
 - obciążenie zmienne prostopadłe do połaci
dachu (wiatr i śnieg)
 - obciążenie stałe równoległe do połaci dachu
 - obciążenie śniegiem
Decyduje większa bezwzględna wartość momentu
zginającego.

b) Sprawdzenie nośności blachy łącznika:

1


,

  ∙ 
– nośność przekroju na zginanie (klasa 1 i 2)   | |  | | ;    
∙
,  
Jeżeli warunek nie jest spełniony to należy zastosować żebro usztywniające blachę łącznika
(ponownie wyznacza się klasę przekroju, wsk. W i nośność na zginanie - moment MA nie zmienia się).

c) Sprawdzenie nośności spoin łączących blachę łącznika z pasem

górnym kratownicy (metodą kierunkową)
 
 ∙ 

 ∙     

 ; 
 ∙  
  ;
 √ √∙∙∑
"
- biegunowy moment bezwładności układu spoin
     ; #   ; #||  ∙∑


Warunki:

$  3#  #||   ;
 

 ∙

0,9(


)

d) Sprawdzenie nośności śruby łącznika

Jeżeli łącznik jest wzmocniony blachą to należy dać 2 śruby M12, a jeśli nie to 1 śruba M16. Śrubę
łącznika sprawdza się na ścinanie i docisk od większej siły prostopadłej do połaci dachu.
• sprawdzenie na ścinanie
*!,  " ∙ + ∙   ; "  0,6 ; )  1,25 ; ( - wytrz. materiału śruby na zerwanie
• sprawdzenie na docisk
*,  / ∙  ∙ 0 ∙ 1 ∙   ;
1- mniejsza z łączonych grubości, ( - wytrz. stali łącznika na rozerwanie
Warunek: *  2345*!, 5, 5*, 56 ; ,#   1

2.Warunek stanu granicznego nośności dla belki podsuwnicowej z tężnikiem pełnym.

Przy kształtowaniu przekroju belki podsuwnicowej przyjmuje się, że:

• Obciążenia pionowe (moment Mmax) przenoszone są tylko przez przekrój belki
podsuwnicowej,
• Obciążenia poziome (moment poziomy Mz pochodzący od siły Hp) przenoszony jest przez
przekrój złożony z pasa górnego belki podsuwnicowej, części środnika o wysokości równej 15
grubościom środnika, współpracującej części szyny w przypadku gdy jest przyspawana do
pasa górnego lub gdy jest połączona z nim śrubami sprężającymi.

Oś „z” wyznacza się dla zakreskowanego przekroju, natomiast „y” tylko dla belki podsuwnicowej.

Nośność sprawdzamy na krawędzi pasa górnego, dolnego i na krawędzi tężnika (punkty A, B i C).
a)Nośność w pasie górnym (pkt. A):
 $ ()  () % (')

± 
 + &
 ≤1
  

7(,) = 8* = 1 ; 
 =  ∙   ; 

= 
 ∙   ; 9  = ++ ∙  

, - moment od ciężaru belki, szyny, połowy tężnika, połowy obc. użytkowego

 moment zginający pochodzący od Vmax (siła pionowa od max nacisku koła suwnicy)
-

 - nośność przekroju samej belki podsuwnicowej w pkt. A

- moment od obciążenia siłą (siłami) Hp (siła pozioma od hamowania wózka suwnicy)


- nośność przekroju zakreskowanego w pkt. A

Z uwagi na fakt, że obciążenia poziome Mz i Hr są obciążeniami krótkotrwałymi do sprawdzenia

warunku bierzemy człon 1 i 2 albo 1 i 3.

b)Nośność w pasie dolnym (pkt. B):

= - ∙  
 $ -
 ≤1 ; 


c)Nośność w punkcie C beleczki tężnika:

 

±  ≤ 1
 
.
 =  ∙  
 =


, - moment od ciężaru beleczki podpierającej tężnik, połowy tężnika, połowy obc. użykowego
 .
 - nośność beleczki względem własnej osi

Oprócz sprawdzenia nośności belki w skrajnych punktach (A, B i C), należy sprawdzić przekrój belki na
zmęczenie. Najczęściej sprawdza się to w dolnym styku pasa i środnika:
/0
Warunek: Δ ≤ 
 
Δ =  − *1 - amplituda naprężeń w punkcie B’
 - pełne obciążenie belki, *1 - naprężenie od ciężaru własnego belki


∙: & ;
2∙
Δ = 0,735 ∙ Δ - wytrzymałość zmęczeniowa stali
Δ  – współczynnik karbu, N – liczba cykli pracy suwnicy , m = 3 lub 5 (zależy od N)
)  – określa warunki pracy konstrukcji (=1 lub 1,2)

Sprawdzenie belki na zmęczenie przy ścinaniu:

∆3
Δ# ≤ 
 
Δ# = # − #*1
# – od max reakcji podporowej, #*1 - naprężenie od ciężaru własnego belki
3.Zasady określania obciążenia wiatrem w kominach stalowych.
W obliczeniach uwzględniamy obciążenie wiatrem w dwóch postaciach:
a)W linii działania wiatru

4  4 ∙ <5* ∙ < ∙ <5 ∙ = ∙ >

4 - ciśnienie charakterystyczne prędkości wiatru

<5* - współczynnik ekspozycji zależny od rodzaju terenu
< - współczynnik aerodynamiczny, zależny od kształtu przekroju poprzecznego konstrukcji, np. dla
walców gładkich (kominy bez drabiny lub innych urządzeń) <  0,7 , kominy z turbulizatorem z
płaskownika <  1,3 , kominy z turbulizatorem z lin <  0,9)
<5 - związany z okresem użytkowania konstrukcji (<5  0,65 dla czasu użytkowania 15  3 1 - I
sytuacja projektowa, <5  0,8 dla czasu użytkowania 5  15  10 1 - II syt. projektowa)
= – współczynnik działania porywów wiatru, zależy od tego czy konstrukcja jest podatna czy nie
(kominy są konstrukcjami podatnymi)
> - średnica zewnętrzna komina, stała na całej wysokości

b)Prostopadłe do kierunku działania wiatru

Występuje przy niewielkich prędkościach wiatru, powoduje naprzemienne powstawanie siły bocznej.
Można nie uwzględniać tego obciążenia gdy spełniony jest przynajmniej jeden z warunków:
- komin ma odciągi
- komin ma turbulizatory
- prędkość krytyczna wiatru jest większa niż zredukowana prędkość charakterystyczna A6 B A64
A6  ) , A64  A4 C<5
27

- liczba Scrutona większa od 15:   , ∆ - logarytmiczny dekrement tłumienia

∙8∙∆
:∙7

Obciążenie wzbudzeniem wirowym można uwzględnić na 2 sposoby:

• metoda uproszczona (jeśli spełnione zostały wszystkie warunki):
- komin jest wolnostojący albo z trójnogiem
- smukłość komina H/D≤30
- wysokość komina H≤50m
- okres użytkowania te≤10lat
- komin jest posadowiony na oddzielnym fundamencie
- brak innych mas skupionych na trzonie komina poza pomostem
roboczym
• metoda szczegółowa

Sprawdzenie konstrukcji na obciążenie wzbudzeniem wirowym polega

na sprawdzeniu 2 warunków:
- określenie naprężeń, gdy komin jest w stanie rezonansu, a amplitudy drgań osiągają max wartość
- sprawdzenie nośności przekroju komina na zmęczenie w miejscach, gdzie występują karby
konstrukcyjne (styki na śruby, otwory, połączenia spawane)

  - współczynnik siły bocznej , E - okres drgań własnych komina

,2∙:∙  ∙7
) ∙∆
, 
4.Rola w konstrukcji oraz zasady rozmieszczania i wymiarowania ściągów dachowych.

Jeżeli warunek dopuszczalnego ugięcia f<fdop nie jest spełniony należy zmienić przekrój płatwi lub
zastosować ściągi dachowe. Wykorzystuje się je w spadzistych dachach w celu ograniczenia długości
płatwi na zwichrzenie. Są to pręty okrągłe φ8-12mm, obustronnie nagwintowane, wyposażone w
podkładkę i nakrętkę.

a) Ugięcie płatwi z jednym ściągiem dachowym (w połowie rozpiętości płatwi w każdym polu):

x
x x

Jeżeli podwieszamy płatew jednym ściągiem to w tym miejscu ugięcie płatwi w płaszczyźnie połaci
dachu fy=0.

b) Ugięcie płatwi z dwoma ściągami:

l1

l1 x

l1


 ='
(
= ';< F0,5 ∙ 
4 + 0,75 ∙ 
4 G
2


( = F0,2 ∙ 4 + 0,6 ∙ 4 G

2
';<

( = $(
 + ( ≤ ( ;(

= = = 

 , (
) - obciążenie stałe równoległe (prostopadłe) do połaci dachu

 , (
) - obciążenie zmienne równoległe (prostopadłe) do połaci dachu

Określenie siły w ściągu:

9 = F +  G ∙  ∙ >?@
1

n - liczba pól między płatwiami na odcinku między okapem a kalenicą

≤ 1 , 9,
& ∙ 
Warunek nośności: & = (A.)
, A - przekrój ściągu
,
5.Zasady obliczania zakotwienia kominów stalowych.

Liczba śrub kotwiących musi być podzielna przez 4.

Wyznaczenie siły w śrubach kotwiących:

9   ∙ ; ∑ 


 - moment zginający w podstawie komina (w utwierdzeniu) pochodzący od obciążenia wiatrem

• sprawdzenie stanu granicznego przy zerwaniu

0,65 ∙
 ∙ +"
   23 H
0,85 ∙
5 ∙ +"

 – wytrzymałość na rozciąganie

5 – granica plastyczności

1
& 
B
• sprawdzenie stanu granicznego przy wyrwaniu z fundamentu
  I ∙ 0 ∙
*1 ∙ ( , (  0,24C(4

*1 - długość odcinka prostego kotwy

*1  ,   :30   ;
',2C


- długość dokręcenia, podkładka, nakrętka (ok.40÷60mm)
,  1  30 – grubość blachy czołowej + wylewka

1
& 
B
6. Dobór przekroju i zasady wymiarowania prętów kratownic stalowych.
Siły w węzłach:
G - siła pionowa od obciążeń stałych
S - siła pionowa od obciążenia śniegiem
W1 - siła prostopadła do połaci dachu od parcia wiatru
W2 - siła prostopadła do połaci dachu od ssania wiatru
W3 - siła prostopadła do połaci zawietrznej dachu od ssania wiatru

Siły w prętach kratownicy:

Gw - siła w pręcie od obciążeń stałych
Sw - siła w pręcie od obciążenia śniegiem
Wpn - siła w pręcie od parcia wiatru na stronę nawietrzną
Wsn - siła w pręcie od ssania wiatru na stronę nawietrzną
Wsz - siła w pręcie od ssania wiatru na stronę zawietrzną

1.Pas górny (zawsze ściskany)

a)określenie długości wyboczeniowej pasa górnego
• w płaszczyźnie kratownicy K6, = K = 1 , 1 - odległość między węzłami
• z płaszczyzny kratownicy K6,
= 2K = 21
• przy wyboczeniu giętno-skrętnym K6,) = 0,5K = 0,51
b)siła krytyczna wyboczenia giętnego względem osi „y”
96, =
C <
LLL
, 8  = $&
∙ 
→ współczynniki wyboczeniowe φy , χy
(, ,
b)siła krytyczna wyboczenia giętnego względem osi „z”
96,
=
C <
LLL
= $ ∙
, 8 
→ współczynniki wyboczeniowe φz , χz
(, &,
7 = 2347 , 7
6
Nośność przy wyboczeniu giętnym 9,
D∙∙ 
• =
 
c) siła krytyczna wyboczenia skrętnego i giętno-skrętnego
 
$F∙"
96,) =
!,"

*#
96,)# = długi wzór…
Do obliczeń przyjmuje się mniejszą wartość z sił krytycznych wyboczenia giętnego i giętno-skrętnego.
LLL
Smukłość względna przy wyb. giętno-skrętnym: 8 ) = $&
∙ 
→ współczynniki wyboczeniowe φT , χT
,"$

Nośność przy wyboczeniu giętno-skrętnym 9,

D" ∙∙ 
• =
 

F 
Warunek nośności pasa górnego kratownicy &,
≤1

2.Pas dolny (zawsze rozciągany)

Nośność pasa dolnego 9,
∙ 
• =

7 
Warunek nośności pasa dolnego kratownicy ≤1
&,

3.Słupki i krzyżulce (naprzemiennie)

a)Sprawdzenie nośności przy wyboczeniu względem osi materiałowej „y” (bierzemy 1 kształtownik)
Przy sprawdzeniu nośności ściskanego pręta dwugałęziowego względem osi materiałowej y
rozpatrujemy nośność pojedynczej gałęzi o długości wyboczeniowej równej długości całego pręta.
K6, = M ∙ K → 8 → 8 LLLLL
 → współczynniki wyboczeniowe φy1, χy1
,2&%
• Warunek nośności & ∙
' ∙ ≤1
)
b)Sprawdzenie nośności przy wyboczeniu względem osi niemateriałowej „z” (bierzemy 2
kształtowniki)
Przy sprawdzeniu nośności ściskanego pręta dwugałęziowego względem osi niemateriałowej „z” pręt
dwugałęziowy obciążony siłą osiową Ned traktujemy jak pręt ściskany i zginany momentem drugiego
rzędu pochodzącym od ugięcia słupa.

c)Sprawdzenie nośności pojedynczej gałęzi na ścinanie

d)Sprawdzenie nośności na zginanie względem osi z1

e)Sprawdzenie nośności przewiązki

Dobór przekroju:
1.Pręty kratownicy leżą w 1 płaszczyźnie, tzn. powinny mieć przekrój symetryczny względem
płaszczyzny środkowej kratownicy.

2.Pręty są proste (prostoliniowe).

3.Jeżeli iloraz długości pręta do najmniejszego wymiaru jest większy niż 10 to pręt pracuje jako
przegubowo zamocowany


> 10 - długość pręta w osiach węzłów
KONSTRUKCJE STALOWE (PYTANIA 7-12)
Pytanie 7.
Stan graniczny nośności i użytkowalności stalowej płatwi dachowej.

Sprawdzenie stanu granicznego nośności płatwi:

Nośność przy zginaniu
 Względem osi y-y (w płaszczyźnie prostopadłej do połaci dachu

௣௟,௬,ோௗ =
ௐ
, ∗௙
ఊ
, gdzie: fy – granica plastyczności
γM0 – (=1,0)
Wpl,y - plastyczny wskaźnik wytrzymałości względem osi y-y – z tablic (Wpl,y = 1,18Wy)

 Względem osi z-z (w płaszczyźnie połaci dachu)

௣௟,௭,ோௗ =
ௐ
, ∗௙
, gdzie: fy – granica plastyczności
ఊ
γM0 – (=1,0)
Wpl,z – plastyczny wskaźnik wytrzymałości względem osi z-z – z tablic (Wpl,z = 1,50Wz)
Warunek nośności przy zginaniu:
ெ ெ
(ெ )ଶ + ெ ≤1 ,gdzie: My – moment zginający w płaszczyźnie prostopadłej do połaci dachu

,,
,,
Mz - moment zginający w płaszczyźnie połaci dachu

Nośność przy ścinaniu
 Sprawdzenie warunku w zależności od klasy przekroju
௏ 
Klasa przekroju 1 i 2: ≤1
௏ ,
gdzie: VEd – maksymalna siła poprzeczna w płatwi
Vc,Rd – nośność plastyczna przy ścinaniu zależna od granicy plastyczności (fy)
oraz powierzchni czynnej przy ścinaniu (Av)
ఛ 
Klasa przekroju 3 i 4: 
≤1
( )
√ ∗

ெ 

Sprawdzenie płatwi na zwichrzenie ெ,
≤1
gdzie: Mb,Rd – nośność płatwi (jako elementu) na zwichrzenie. Zależy od współczynnika zwichrzenia χLt, granicy
plastyczności fy, współczynnika γM1=1.0 oraz plastycznego wskaźnika wytrzymałości względem osi y-y – Wpl,y (w
przypadku klasy przekroju 1 i 2) bądź sprężystego (elastycznego) wskaźnika wytrzymałości względem osi y-y - Wel,y
(w przypadku klasy przekroju 3)

Sprawdzenie stanu granicznego użytkowalności płatwi:

Ugięcie płatwi w płaszczyźnie prostopadłej do połaci
qkz, pkz – obciążenia prostopadłe do połaci dachu
௭ = ≤ ௠௔௫
ହ∙௟  ∙ሺ଴,ହ∙௤ ା଴,଻ହ∙௣ ሻ
ଷ଼ସ∙ாூ
(odpowiednio stałe i zmienne)

Ugięcie płatwi w płaszczyźnie równoległej do połaci
qky, pky – obciążenia równoległe do połaci dachu
ହ∙௟  ∙൫଴,ହ∙௤ ା଴,଻ହ∙௣ ൯
௬ = ଷ଼ସ∙ாூ
≤ ௠௔௫ (odpowiednio stałe i zmienne)

wmax – maksymalne ugięcie (dopuszczalne) ௠௔௫ = ଶ଴଴

௟

l – rozstaw wiązarów wzdłuż hali

W przypadku zastosowania 2 ściągów w płaszczyźnie dachu, o rozstawie l1,wzór na ugięcie w płaszczyźnie połaci
przybiera postać:
ହ∙௟  ∙൫଴,ଶ∙௤ ା଴,଺∙௣ ൯
௬ = ଷ଼ସ∙ாூ
≤ ௠௔௫

Całkowite ugięcie: w = w୷ଶ + w୸ଶ ≤ w୫ୟ୶

Pytanie 8.
Zasady obliczania zakotwienia ściskanych mimośrodowo słupów hal stalowych.

Typy zakotwień słupa mimośrodowo ściskanego:

Kotew fajkowa – zakotwienie typu lekkiego
Śruby pracują na: zerwanie, wyrywanie oraz przeciąganie.
Kotwy fajkowe przenoszą siły podłużne przez przyczepność do betonu.
ଵ ≤ ோ௕
z1 – siła przypadająca na 1 śrubę (na tę siłę wyliczamy zakotwienie)
SRb – wytrzymałość na wyrwanie ோ௕ =  ∙  ∙ ௔ ∙ ௕ௗ
 ∙  ∙ ௔ − powierzchnia boczna; la – długość zakotwienia (odcinek prosty kotwy)
௕ௗ = 0,24 ௖௞ – wytrzymałość obliczeniowa ze względu na przyczepność pręta
gładkiego do betonu
0,65 ∙ ௠ ∙ ௩
ோ௧ =  
0,85 ∙ ௘ ∙ ௩
SRt – wytrzymałość na zerwanie
Av – powierzchnia przekroju kotwy w miejscu gruntu
Rm - wytrzymałość na rozciąganie stali śrub
Re - granica plastyczności stali śrub

Zakotwienie płytkowe – zakotwienie typu średniego

Pracuje na: ścinanie betonu na obwodzie płytki, docisk płytki do betonu.
Kotwy płytkowe przenoszą siły podłużne przez docisk płytki oporowej do betonu.
SRa – nośność zakotwienia kotwy płytkowej ze względu na docisk ோ௔ = 2 ∙ ௖ ∙ ௖ௗ lecz ோ௔ ≤ ோ௩
Ac - pole powierzchni docisku płytki do betonu ௖ = ܽ2 (a-wymiar płytki)
fcd – obliczeniowa wytrzymałość betonu na ściskanie

SRv – ścinanie kotwy na obwodzie ோ௩ = 0,75 ∙  ∙ ௔ ∙ ௖௧ௗ

u – obwód płytki  = 4 ∙ 
la – długość zakotwienia
fctd – obliczeniowa wytrzymałość betonu na rozciąganie

Zakotwienie z belkami kotwiącymi – zakotwienie typu ciężkiego

Przenoszące siły podłużne na fundament przez docisk belki do betonu.
Nośność zakotwienia belki oblicza się ze względu na docisk do betonu i ścinanie
według wzorów jak dla kotwy płytkowej, przyjmując odpowiednie wartości pola i obwodu
strefy docisku belki, przypadające na jedną kotew.
Nośność połączenia kotwy z belką i nośność belki w strefie tego połączenia nie powinny być
mniejsze od nośności zakotwienia belki.

- schemat belki 2-przęsłowej z 2 wspornikami

Pytanie 9.
Zasady określania obciążeń działających na słupy hal stalowych z suwnicami.

Suwnice natorowe składają się z mostu (M), po którym porusza się wózek suwnicy (W). Most (M) porusza się po
torze jezdnym (S) ułożonym na belkach podsuwnicowych (B). Suwnice natorowe przekazują obciążenia przez belki
podsuwnicowe na słupy hali.
Obciążenia od suwnic przekazywane na konstrukcję wsporczą (słupy) składają się z ciężaru własnego jezdni
podsuwnicowej, obciążenia użytkowego pomostów i chodników oraz obciążenia technologicznego suwnicy (masy
suwnicy i przemieszczanych ładunków). Schematy tych oddziaływań pionowych V oraz poziomych Hp i Hr
przedstawia rysunek:

Na ciężar własny jezdni suwnicowej składają się np. ciężary szyny jezdnej, belki podsuwnicowej, pomostu,
chodnika, poręczy itp. W analizach wytężenia konstrukcji przyjmuje się, że obciążenie pomostów nie występuje
równocześnie z pracą suwnic.
Obciążenia technologiczne wynikające z użytkowania suwnic składają się z oddziaływań pionowych V oraz
poziomych prostopadłych Hp i równoległych Hr do osi toru.
Oddziaływania pionowe suwnicy pochodzą od masy własnej mostu i wózka, zawiesia oraz podnoszonych
ładunków. Zależą one od udźwigu suwnicy, jej rodzaju i rozpiętości mostu, położenia i masy ładunku. Oddziaływania
pionowe suwnic ustala się, przyjmując maksymalne zbliżenie wózka do belki podsuwnicowej, zgodnie z
charakterystyką techniczną suwnicy. Powstają wówczas maksymalne Pmax i minimalne Pmin naciski kół suwnicy na tor
jezdny suwnicy. Wartości tych oddziaływań podane są w katalogach od producentów suwnic. Obciążenie suwnicami
ma charakter dynamiczny z powodu niejednostajnego podnoszenia i opuszczania ładunku, przemieszczania się wózka
i mostu, wynikający z nierównoległości szyn, belek oraz z niejednakowych ich wysokości i styków.
Wartości charakterystyczne sił pionowych (od nacisków pionowych kół suwnicy): V୩,୧ = β ∙ P୧
gdzie: Pi – nacisk koła suwnicy, przyjmowany na podstawie katalogu lub dokumentacji technicznej
β – współczynnik dynamiczny (1,1÷1,4) – przy sprawdzaniu nośności słupów hal, stosuje się
zredukowany współczynnik dynamiczny – wartości β pomniejszone o 0,1
w obliczeniach przyjmuje się, że siły pionowe działają w punktach styku kół dźwignicy z szyną jezdną (nie
uwzględnia się losowych sił od poprzecznego przesunięcia kół względem szyn oraz odchyłek wykonawczych
belek, torów jezdnych i dźwignicy)
Siły poziome Hp prostopadłe do toru są spowodowane uderzeniami bocznymi i ukosowaniem kół suwnicy
oraz siłami bezwładności podczas rozruchu i hamowania wózka suwnicy. Wartość tego oddziaływania zależy od
stosunku L/e: rozpiętości mostu suwnicy w kierunku poprzecznym L do osiowego rozstawu kół suwnicy e.
Wartości charakterystyczne sił poziomych prostopadłych do osi toru: H୩,୮ = k ∙ P୫ୟ୶
gdzie: Pmax – największa wartość charakterytyczna nacisku koła suwnicy
k – współczynnik, którego wartość przyjmuje się wg rys.:
W obliczeniach obciążeń poziomych prostopadłych nie uwzględnia się
współczynnika dynamicznego β.
 Siły poziome Hr równoległe do toru są wywoływane siłami bezwładności powstającymi w czasie rozruchu
i hamowania mostu suwnicy. Działają one wzdłuż toru w punktach styku wszystkich napędzanych kół suwnicy.
Najczęściej tylko połowa kół suwnicy jest hamowana.
Wartości charakterystyczne sił poziomych równoległych do toru: H୩,୰୧ = 0,12 ∙ P୧
gdzie: Pi – wartość charakterystyczna nacisku napędzanego koła suwnicy (jak we wzorze na Vk,i.
Podobnie jak w przypadku Hp w obliczeniach obciążeń poziomych równoległych nie uwzględnia się
współczynnika dynamicznego β.

Wartości obliczeniowe sił pochodzących od suwnicy ustala się mnożąc wartości charakterystyczne (Vk,i, Hk,p,
Hk,ri) przez współczynnik obciążenia γf. Wartośći tych współczynników zależą od rodzaju obciążenia (technologiczne,
wiatrem, wyjątkowe=1,0, od ciężaru własnego =1,1, pomostu itp.) oraz od natężenia pracy suwnicy.

W obliczeniach wytężenia konstrukcji poddanej oddziaływaniom suwnic należy uwzględnić jeden rodzaj
obciążenia poziomego, a więc obciążenie prostopadłe lub równoległe do toru.
Oprócz obciążenia technologicznego występującego w czasie normalnej ptracy suwnicy na jej konstrukcję
wsporczą (słupy) może oddziaływać obciążenie wiatrem. Ma to miejsce w przypadku estakad (suwnic znajdujących
się w otwartej przestrzeni). W trakcie pracy suwnicy, obciążenie wiatrem przekazywane na powierzchnię ładunku,
uwzględnia się dwojako w postaci siły poziomej dodawanej na powierzchnię boczną:

do siły Hr od hamowania mostu suwnicy (I przypadek)

do siły Hp od hamowania wózka suwnicy (II przypadek).

Przy ustalaniu kombinacji obciążeń w stanie granicznym nośności, jeżeli w założeniach technologicznych nie
określono inaczej, należy kierować się następującymi zasadami:
• obciążenia pionowe i poziome belek podsuwnicowych przyjmować od nie więcej niż 2 najniekorzystniej
oddziałujących suwnic,
• obciążenia pionowe i poziome konstrukcji wsporczych (słupów) w budynkach jednonawowych z suwnicami
pomostowymi natorowymi na jednym lub więcej poziomach przyjmować od nie więcej niż 2
najniekorzystniej oddziałujących suwnic,
• obciążenia pionowe konstrukcji wporczych w budynkach wielonawowych (jeżeli oddziałwyania
poszczególnych belek podsuwnicowych przenoszą się na cały budynek) przyjmować od nie więcej niż 4, a
obciążenia poziome od nie więcej niż 2 najniekorzystniej oddziałujących suwnic, przy uwzględnieniu zaleceń
wg powyższych punktów w poszczególnych nawach hali,
• obciążenie suwnicy i ładunku wiatrem w stanie roboczym suwnicy przyjmować tylko od tych suwnic, od
których uwzględnia się obciążenia pionowe,
• obciążenie suwnicy wiatrem w stanie spoczynkowym przyjmować od wszystkich dźwignic,
• obciążenie wyjątkowe przyjmować od jednej suwnicy, przy czym wówczas nie występują obciążenia poziome
• obciążenia poziome przyjmować tylko od suwnic, od których uwzględnia się obciążenia pionowe, przy czym
należy brać pod uwagę jedynie siły poziome prostopadłe lub siły poziome równoległe do toru,
• 2 suwnice o jednakowej lub różnej budowie, które wg założen technologicznych będą służyć do wspólnego
transportu ładunku, należy traktować jako 1 suwnicę przy ustalaniu obciążeń torów jezdnych,
• obciążenie od uderzenia suwnicy w odboje przyjmować dla 1 suwnicy (niezależnie od tego, ile jest tych
suwnic)
• obciążenie śniegiem (w przypadku np. estakad) nie jest uwzględniane.
Pytanie 10.
Sposoby oceny ognioodporności elementów konstrukcji stalowych.

Projektowanie pożarowe powinno uwzględniać:

• weryfikację w dziedzinie nośności
1. określić skutki oddziaływania w warunkach pożaru Efi,d
2. obliczyć wartość temperatury stali w czasie t pożaru θa,t
3. określić obliczeniową nośność elementu w czasie t pożaru Rfi,d,t

Należy przyjąć, że funkcja nośna elementu stalowego w warunkach pożaru normowego jest zachowana po
upływie czasu t, jeśli spełniony jest warunek:
ࡱࢌ࢏,ࢊ ≤ ࡾࢌ࢏,ࢊ,࢚
gdzie: Efi,d – wartość obliczeniowa efektu oddziaływań w pożarowej sytuacji projektowej
Rfi,d,t – odpowiednia obliczeniowa nośność elementu stalowego w czasie trwania pożaru t

Procedury obliczeń mogą mieć różny poziom złożoności i obejmować analizę elementu, podzespołu konstrukcji
lub dotyczyć globalnej analizy całej konstrukcji. Efekt oddziaływań (sił wewnętrznych) w warunkach pożarowych
Efi,d należy ustalać, stosując założenia i zasady:

ustalając wielkość oddziaływań, należy uwzględniać wyjątkową kombinację obciążeń dla t=0, tj. traktować
oddziaływania jako niezmienne w czasie trwania pożaru,

efekt oddziaływań w sytuacji pożarowej należy określać wg wzoru: ‫ܧ‬௙௜,ௗ = ߟ௙௜ ‫ܧ‬ௗ
gdzie: Ed – wartość obliczeniowa odpowiednich sił wewnętrznych i reakcji w temperaturze normalnej,
wyznaczana dla podstawowej kombinacji obciążeń zgodnie z PN-EN 1990
ηfi – współczynnik redukcyjny dla obliczeniowego obciążenia w przypadku pożaru. Wartość tego wsp.
zależy od stosunku podstawowego obciążenia zmiennego do obciążeń stałych, wspołczynników
częściowych γG i γQ dla obciązeń stałych i zmiennych przy projektowaniu w temp. normalnej oraz od
kombinacyjnego wspołczynnika dla wartości częstych obciążeń zmiennych ψfi (przyjmowany może
być jako ψ1,1 lub ψ2,1). Przy ustalaniu oddziaływań na konstrukcje stalowe w warunkach pozaru
norma dopuszcza jako bezpieczne przyjmowanie współczynnika redukcyjnego obciążeń o wartości
ηfi=0,65 z pominięciem przedstawionej analizy.

Warunek stanu granicznego nośności można sprawdzać dla elementów konstrukcji, stosując tzw. proste modele
obliczeniowe i wykorzystując założenia upraszczające:

hipotezę równomiernej temperatury w przekroju

modyfikację obliczeniowej nośności elementu w temperaturze normalnej przez uwzględnienie redukcji
właściwości wytrzymałościowych stali w podwyższonej temperaturze

• Alternatywnie do kryterium mechanicznego ocenę nosności w warunkach pożaru można dokonywać

w przypadku temperatury, uwzględniając weryfikację w dziedzinie temperatury
Z wyjątkiem przypadków, gdy stosuje się kryteria odkształceniowe lub gdy należy uwzględnić zjawiska
niestateczności, temperaturę krytyczną w czasie trwania pożaru t elementu o równomiernym rozkładzie
temperatury i wykonanego ze stali węglowej można wyznaczyć wg wzoru: ߠ௔,௖௥ = 39,19 ln[… ] + 482

METODA TEMPERATURY KRYTYCZNEJ:

1. określić skutki oddziaływania w warunkach pożaru Efi,d
2. określić obliczeniową nośność elementu w czasie t=0 Rfi,d,0
3. okreslić wskaźnik wykorzystania nośności w czasie t=0 µ0
4. obliczyć wartość temperatury krytycznej θa,cr
5. obliczyć wartość temperatury stali w czasie t pożaru θa,t
6. sprawdzić warunek w dziedzinie temperatury: ࣂࢇ,࢚ ≤ ࣂࢇ,ࢉ࢘
Pytanie 11.
Metody zabezpieczeń przeciwpożarowych konstrukcji stalowych.

Przy wyborze metody zabezpieczenia należy uwzględnić:

• ogólną koncepcję konstrukcyjno-przestrzenną budynku
• rozwiązanie konstrukcji stalowej budynku
• wymagania odporności ogniowej budynku i poszczególnych elementów
• wymagania ochrony antykorozyjnej
• wymagania wynikające ze sposobu użytkowania, np. względy estetyczne czy sposób wykończenia.

Rodzaje zabezpieczeń przeciwpożarowych:

• CZYNNE

SYSTEMY SYGNALIZACJI POŻAROWEJ

STAŁE INSTALACJE GAŚNICZE – urządzenie gaśnicze, do którego środek gaśniczy podawany jest ze stałych
źródeł zasilania, trwale połączonych z urządzeniem.
PÓŁSTAŁE INSTALACJE GAŚNICZE - urządzenie gaśnicze, do którego środek gaśniczy podawany jest
odpowiednim sprzętem gaśniczym

SYSTEMY WENTYLACJI POŻAROWEJ

SYSTEMY ZAMKNIĘĆ (ODCIĘĆ) OGNIOWYCH
• BIERNE

Zabezpieczenia przejść instalacyjnych, zabezpieczenia kanałów wentylacyjnych, drzwi i bramy
przeciwpożarowe, ścianki oddzielenia przeciwpożarowego, itp.

Zabezpieczenia elementów konstrukcyjnych
 Zabezpieczenia tradycyjne
 OBETONOWANIE – stosowanie betonu daje doskonały poziom ochrony przeciwpożarowej: beton jest
materiałem niepalnym i nie zwiększa obciążenia ogniowego, masa betonu daje dużą zdolność
magazynowania ciepła, porowata struktura betonu zapewnia niską szybkość wzrostu temperatury
w przekroju, beton nie wytwarza żadnego dymu ani gazów toksycznych oraz nie powoduje kapania
roztopionych cząstek.

Przykłady:

 OBMUROWANIE – cegłą zwykłą, klinkierową, szamotową lub elementami betonowymi. Materiały te

są niepalne i nietoksyczne. Innym materiałem jest beton komórkowy, który jest niepalny, a w razie pożaru
nagrzewa się znacznie mniej i wolniej niż inne materiały budowlane z uwagi na nizszy współczynnik
przewodności cieplnej.
 Technologie specjalne
 FARBY PĘCZNIEJĄCE
Farby pęczniejące są izolacją termiczną ogniochronną (aktywowaną pod wpływem wysokiej temperatury),
której działanie polega przede wszystkim na przyroście objętości powłoki ochronnej pod wpływem
wysokiej temperatury. W wyniku przyrostu tworzy się gruba warstwa izolująca i chroniąca stal przed
wpływem wysokich temperatur. Niska przenikliwość cieplna oraz zmiana objętości w wysokiej
temperaturze sprawia, że podczas kontaktu z ogniem przyrasta także współczynnik masywności
zabezpieczonego elementu bądź konstrukcji. Powstała powłoka, pozwala na osiągnięcie odporności
ogniowej z przedziału R 15 do R60.
 NATRYSKOWE POWŁOKI MINERALNE – stosowane do zabezpieczania elementów znajdujących się
głównie wewnątrz obiektu. Są to powłoki jednowarstwowe, natryskiwane bezpośrednio na konstrukcję
po jej uprzednim oczyszczeniu i odtłuszczeniu.
W zależności od rodzaju spoiwa mineralnegoi wypełniaczarozróżnia się powłoki natryskowe na bazie:
•spoiwa cementowego z wypełniaczami w postaci granulowanej wełny mineralnej (skalnej)i kruszywa
z dodatkami,
•spoiwa cementowego z wypełniaczem w postaci kruszywa wermikulitowego oraz dodatkami,
•spoiwa cementowego i gipsowego z wypełniaczem w postaci włókien mineralnych (bez azbestu
i wermikulitu) oraz dodatkami,
•spoiwa gipsowego z wypełniaczami w postaci granulowanej wełny mineralnej (skalnej)i kruszywa
perlitowego oraz dodatkami.
Możliwe technologie wykonania:
•technologia sucha -z transportem pneumatycznym fabrycznie przygotowanej suchej masy i mieszaniem
jej z wodą lub ciekłym spoiwem u wylotu końcówki agregatu natryskowego,
•technologia mokra –mieszanie składników „na mokro” i mechaniczne nakładanie mokrej masy
 OKŁADZINY Z MATARIAŁÓW PŁYTOWYCH – odporność ogniowa zależy od grubości warstwy
stosowanych materiałów. Okładziny płytowe wykonuje się z materiałów odpornych na wysoką
temperaturę: płyty z wełny mineralnej, płyty gipsowo – kartonowe, płyty cementowo – silikatowe.
Płyty z wełny mineralnej – stosowane do izolacji konstrukcji, stref pożarowych czy kanałów
wentylacyjnych. Jest to materiał nietoksyczny i ekologiczny – prawie w całości naturalny. Podczas
montażu należy zwrócić uwagę na zabezpieczenie maskami pracowników przed sypiącymi się z płyt
pojedynczymi włóknami, które wchłaniane do organizmu mogą być bardzo szkodliwe.
Płyty gipsowo – kartonowe – składają się ze sprasowanego gipsu często z dodatkami, który jest
obustronnie oklejony kartonem, nadajacym płytom sztywnośc i estetykę. Karton pełni tez rolę izolatora
wody w płytach o podniesionej odporności na wilgoć. Aby płyty uzyskały zwiększoną odporność na
działanie ognia, rdzeń gipsowy poddaje się niewielkiemu napowietrzeniu i dodaje włókno szklane
(płyta F). Dodatkowo gips poddawany jest procesowi hydrofobizacji oraz pokrywany specjalnie
zaimpregnowaną otuliną kartonową (płyta FH2).
Płyty cementowo – silikatowe – niewrażliwe na wilgoć, wielkoformatowe, samonośne. Płyty przeznaczone
do stosowania w budownictwie ogólnym i przemysłowym, do wykonywania ogniochronnych okładzin
elementów budowlanych (ściany, stropy, belki, słupy).
Pytanie 12.
Zasady projektowania belek podsuwnicowych z tężnikiem kratowym.

Belka pozioma takich belek składa się ze skratowania umieszczonego między zastępczym przekrojem pasa górnego
belki podsuwnicowej (A1) oraz pasem zewnętrznym. Pas ten najczęściej wykonuje się z przekroju walcowanego
(kątownik, teownik, 1/2 dwuteownika, ceownik). Pas zewnętrzny jest zatem elementem ściskanym (lub rozciąganym)
oraz zginanym obciążeniem użytkowym pomostu.

Układ osi „y” i „z” wyznaczany dla belki podsuwnicowej

Rys. Belka z poziomym tężnikiem kratowym: a) przekrój poprzeczny belki, b) geometria

poziomego tężnika kratowego, c) geometria ukośnego tężnika kratowego stosowana dla dużych wartości ht
1 – pas górny, 2 – pas dolny, 3 – pas zewnętrzny

Obciążenie Hp powoduje w tej belce dwojakiego rodzaju siły wewnętrzne:

• Siły ściskające i rozciągające w elementach kraty poziomej, które można wyznaczyć np. z linii wpływu lub
analitycznie. Ponieważ pomija się wpływ sztywności węzłów na stan naprężeń w prętach, można te siły
wyznaczyć w sposób przybliżony, określając parę sił w pasach wg wzoru:
୑
Sୌ୮ = ± ୦ ౰ gdzie: ht – wysokość tężnika
౪

• Lokalny moment zginający pas górny belki podsuwnicowej na odcinku między węzłami kraty
M୸୮ = 0,16 ∙ H୮ ∙ d - gdy siła jest nad węzłem (moment podporowy)
M୸୮ = 0,21 ∙ H୮ ∙ d - gdy siła jest między węzłami (moment przęsłowy)
gdzie: Hp – siła pozioma przekazywana przez szynę na belkę
d – rozstaw węzłów pasa wewnętrznego kratownicy poziomej
Sprawdzenie nośności:
• W pasie górnym belki:
M୵ + M୷ (ଵ) M୸୮ (ଶ) H୰ + Sୌ୮ (ଷ)
M୸ = ± + ≤1
χ୐,୘ ∙ Mୖ,୷ Mୖ୸ χ୧ ∙ Nୖୡ
[pomiędzy członem (1) i (2) znak ± bo siła skierowana w lewo lub prawo]
gdzie: Mw – moment zginający od ciężaru własnego belki i szyny oraz połowy obciążenia z pomostu i połowy
ciężaru belki pomostu
My – moment zginający od max. nacisku koła suwnicy
ΧLt – wsp. zwichrzenia (nie jest=1 ze względu na brak przyspawania)
ௐ೤ ಲ ∙௙೤
MR,y – nośność przekroju belki podsuwnicowej w punkcie spr. nosności (A) ‫ܯ‬ோ,௬ ஺ =
ఊಾబ
Mzp – lokalny moment zginający pas górny na odcinku między węzłami kraty tężnika
MRz – nośność przekroju pasa górnego i 15grubości środnika względem osi pionowej „z”
Hr – siła od hamowania mostu suwnicy
SHp – siła od momentu Mz
Χi – współczynnik wyboczenia – liczony na odcinku „d” (między węzłami), dla pręta o przekroju
zakratkowanego (pas górny + 15gr. środnika)
୅౦౥౭ ∙୤౯
NRc – nośność przekroju zakratkowanego na ściskanie Nୖୡ = ஓ౉బ
Przy sprawdzaniu nośności uwzględnia się człony (1)+(2) lub (1)+(3) z uwagi na to, że bierze się tylko
1 obciążenie krótkotrwałe
• W pasie dolnym belki:
M୵ + M୷
M୸ = ≤1
χ୐,୘ ∙ Mୖ,୷
• W beleczce podpierającej tężnik np. ceowej (w pasie zewnętrznym tęznika):
M୵ଵ (ଵ) Sୌ୮ (ଶ)
± ≤1
χᇱ ୐,୘ ∙ Mୖ୸ଵ χ୧ ∙ Nୖୡ
gdzie: χ’L,T – wsp. zwichrzenia obliczony dla belki ceowej
Mw1 – moment zginający od ciężaru własnego ceownika i połowy obciążenia użytkowego i ciężaru
pomostu
χi – wsp. niestateczności dla pręta ściskanego, ceowego o długości „d”
NRc – nośność przekroju ceownika na ściskanie
Problem może wystąpić w członie (1), ponieważ występuje tu duże ugięcie belki ceowej (o dł. „d”); można
wtedy zwiększyć przekrój lub zastosować podparcie zastrzałami (co spowoduje zmianę rozpiętości, zmianę
schematu statycznego).
Zastrzały podpierające pas zewnętrzny przejmują składową reakcji podporowej pasa zewnętrznego tężnika
poziomego. Jest to belka ciągła o rozstawie podpór górnych równym odległości między zastrzałami.
Najczęściej są to 3 lub 4 zastrzały w odległościach nie większych niż 3 m, umieszczone w płaszczyźnie ukośnej
łączącej węzły pasa zewnętrznego belki poziomej z pasem dolnym belki pionowej.