7.

Fundamenty pod maszyny – obciążenia, układy konstrukcyjne

7.1 Obciążenia
Fundamenty pod maszyny są konstrukcjami obciążonymi zarówno statycznie jak i dynamiczne.
Zadaniem tych fundamentów jest nie tylko przeniesienie obciążeń ale również zniwelowanie drgań
pojawiających się podczas pracy maszyny (wytłumienie, zapobieganie redystrybucji na inne elementy budynku).
Obciążenie fundamentu zależy m. in. od rodzaju maszyny (maszyny o działaniu udarowym- generują impulsy,
maszyny obrotowe- oddziaływanie dynamiczne wywołują siły odśrodkowe, maszyny o układzie korbowym-
oddziaływanie dynamiczne wywołują siły harmonicznie zmienne). Wszystkie rodzaje maszyn można podzielić
na spokojne i niespokojne. Maszyny spokojne powodują niewielkie obciążenia dynamiczne i fundamenty można
w praktyce liczyć jak obciążone statycznie. Maszyny niespokojne wytwarzają znaczne obciążenia dynamiczne
powodujące silne drgania fundamentu.
Obciążenia które należy wziąć pod uwagę podczas projektowania fundamentów pod maszyny+
współczynniki obciążeń:
a) obciążenia stałe:
− ciężar własny fundamentu - 1,1,
− ciężar gruntu i urządzeń. pomocniczych opartych na fundamencie - 1,2,
b) obciążenia zmienne długotrwałe:
− obciążenia termiczne - 1,2,
− obciążenia skurczem betonu - 1,2,
− zmiana temp. rurociągów opierających się na fundamencie - 1,5,
c) obciążenia zmienne krótkotrwałe:
− obciążenia montażowe - 1,2,
− obciążenia dynamiczne (maszyny obrotowe - 5,0, maszyny korbowe - 2,0, udarowe - 1,6),
d) obciążenia wyjątkowe:
− moment zwarcia (obciążenie dynamiczne powstające wskutek zwarcia w generatorze lub silniku) - 1,2,
− obciążenia przy awarii maszyny - 1,0

7.2 Układy konstrukcyjne fundamentów pod maszyny:

− I grupa - fundamenty blokowe
Są najczęściej stosownymi fundamentami. Ich zasadniczą cechą jest duża sztywność. Traktuje się je jak bryły
sztywne oparte na podłożu sprężystym, a wykonuje w postaci bloku pełnego albo płyty. Mogą mieć też charakter
skrzyni składającej się ze ścian, w których znajdują się wycięcia lub zagłębienia potrzebne do montażu maszyny
i umożliwiające przeprowadzenie instalacji. Stosuje się je najczęściej pod wentylatory, maszyny tłokowe,
pompy, młoty.
− II grupa - fundamenty ramowe
Składają się z płyty dolnej przenoszącej obciążenia na podłoże gruntowe, płyty górnej (stanowiącej bezpośrednie
oparcie dla maszyny) oraz słupów łączących obie płyty. Płyta dolna jest dużej grubości co zapewnia odpowiedni.
sztywność jak również pełne utwierdzenie słupów. Pyta górna jest układem belek podłużnych i poprzecznych.
Fundamenty takie stosuje się pod maszyny szybkoobrotowe np. turbozespoły.
− III grupa - konstrukcje wsporcze
Są to specjalne konstrukcje do których zalicza się:

stopy obciążone dynamicznie,

wolno stojące podesty obciążone maszynami,

konstrukcje wspornikowe umocowane do ścian lub słupów budynku obciążone maszynami,

inne konstrukcje dźwigające maszyny, a nie mające charakteru fundamentów blokowych lub ramowych
(np. żelbetowe kanały na których ustawiono pompy).
I: II:
9. Podstawowe zasady obliczeń belek sprężonych
Obliczenia dokonujemy w sytuacji:

- przejściowej (stadium realizacji)

Uwzględnia się obciążenie ciężarem własnym i inne obciążenia pojawiające się w czasie realizacji. Siła
sprężająca ma wartość siły po stratach doraźnych Pm ,0 .

- stałej (stadium eksploatacyjne)

Dodatkowo uwzględnia się obciążenia eksploatacyjne. Siła sprężająca ma wartość siły po stratach opóźnionych
Pm,t
.

γp
Efekty sprężania w SGN: wartości obliczeniowe siły sprężającej uzależniane są od wsp. częściowego .

Efekty sprężania w SGU: Przy ustaleni wartości charakterystycznej obciążenia uwzględnia się możliwe
odchylenia sprężania. Należy oszacować dwie wartości charakterystyczne (górną i dolną) siły sprężającej.

Najpierw dokonujemy obliczeń w sytuacji stałej, a następnie w sytuacji przejściowej.

Analiza odnosi się do następujących zagadnień:

1. Dopuszczalnych naprężeń w betonie w sytuacji początkowej (bezpośrednio po sprężeniu)
2. Naprężeń w stanie granicznym użytkowalności w sytuacji trwałej
3. Stanu granicznego nośności w sytuacji trwałej
4. Odkształcenia pod obciążeniem całkowitym

Założenia:
Zgodnie z postanowieniami Eurokodu przyjmuje się następujące założenia:
1. Płaskie przekroje pozostają płaskie aż do zniszczenia (hipoteza Bernoulliego)
2. Istnieje doskonała (sztywna) więź pomiędzy betonem a cięgnami z przyczepnością (w strunobetonie i
kablobetonie – poza sytuacją początkową)

Jedną z metod analizy przekroju sprężonego po sprężeniu i w warunkach użytkowych jest metoda naprężeniowa.

Rys. Rozkłady naprężeń w przekroju sprężonym poddanym zginaniu:

Naprężenia wypadkowe w odległości y od środka ciężkości przekroju (CGC) zgodnie z zasadą superpozycji są
równe:
11. Sposoby sprężania okrągłych zbiorników na ciecze

1. Nawijanie napiętych drutów lub splotów

Metoda ta polega na tym, że na powłokę zbiornika (wykonaną w deskowaniu ślizgowym lub przestawnym, bądź
zestawioną z prefabrykatów) nawija się spiralne druty lub sploty.

Zalety: Nawijarka krążąca wokół powłoki zapewnia stałą siłę w cięgnie, z możliwością regulacji skoku spirali w
zakresie od kilku do około 300 mm, co pozwala na szeroki zakres intensywności sprężania powłoki; duża
wydajność; metoda nie wymaga rusztowań.
Wady: skomplikowana konstrukcja nawijarki. Po nawinięciu druty lub sploty muszą być ochronione przed
korozją (otulina z zapraw nakładanych metodą natrysku).

Rozróżnia się nawijarki:

− Karuzelowe- w których urządzenia napędowe i naciągowe umieszczone są na jednej platformie,
zawieszonej na linach łączących platformę z górnym wózkiem toczonym, obsługa sterująca nawijaniem
przebywa na platformie

− Obiegowe- charakteryzujące się usytuowaniem wózka napędowego wraz z obsługą na górnej krawędzi
powłoki, podczas gdy naciąg realizowany jest za pomocą obrotu sztywnego ramienia, zamocowanego
w górnym wózku.

Zwykle przy obydwu typach nawijarek, wokół powłoki przebiega w poziomie nawijania łańcuch opasujący
zbiornik, który umożliwia poruszanie się nawijarki.
 2. Sprężanie kablami odcinkowymi lub pełnoobwodowymi

Metoda ta podlega zasadom technologii kablobetonu. Polega ona na tym, że na powłoce zbiornika mocuje się
cięgna podzielone na kilka odcinków na obwodzie. Takie rozwiązanie daje mniejsze straty naciągu powodowane
tarciem. Niekorzystnym skutkiem takiego podziału jest konieczność umieszczania na obwodzie licznych
zakotwień (są drogie), dla których trzeba skonstruować lokalne pogrubienie w rodzaju pilastrów (monolityczne
pogrubienie ściany, dostawiony prefabrykat lub dostawiony element stalowy). Pogrubianie powłoki oraz lokalnie
przykładane siły i ich zmienność na obwodzie są przyczyną powstawania dodatkowych momentów zginających
w powłoce. W cienkich powłokach wady związane z tą metodą są istotne i dlatego sprężanie odcinkowe częściej
stosuje się dla powłok o większych grubościach, wymagających dużych sił sprężających, w których wpływy
lokalnego pogrubienia są mniej istotne.

Zalety: można wywoływać duże siły sprężające; sprężać powłoki stożkowe, hiperboliczne, z uskokami i
występami, otworami; można sprężać zbiorniki ustawione blisko siebie (brak wózka).
Wady: duża liczba zakotwień (cena+pracochłonność); konieczność stosowania pomostów roboczych.

Kable odcinkowe umieszczane są zarówno wewnątrz grubości powłoki, najczęściej w osłonach, jak i na
zewnątrz, z powierzchniowym zabezpieczeniem przeciwkorozyjnym. Cięgna kotwi się w co drugim pilastrze,
mijankowo.

Rozwiązania nowoczesne w metodzie sprężania kablami odcinkowymi:

− Sprężanie pełnoobwodowe- przy zastosowaniu kabli niskotarciowych, bez przyczepności- kable
kotwione w gniazdach, a nie w pilastrach, w dwóch przeciwległych miejscach na obwodzie. Gniazda
są wcięte w powłokę i wypełniane po sprężeniu betonem.
− System bezpilastrowy X

3. Inne
− Stopniowe obsuwanie cięgien po stożkowej powłoce, przez pobijanie
− Wbijanie podkładek klinowych
− Wzajemne ściąganie cięgien klamrami
− Wywoływanie trasy łamanej za pomocą obsuwania listew
− Sprężanie termiczne- wydłużanie cięgien przez elektromagnes i zamocowanie. Podczas ochładzania się
cięgien, cięgna się skracają i sprężają beton
− Sprężanie przez wypełnienie styków betonem ekspansywnym