สรุ ปมาตราสาคัญ วิ.
อาญา 1 (๑๔) “โจทก์” หมายความถึงพนักงานอัยการ หรื อผูเ้ สี ยหายซึ่ง
มาตรา ๒ ในประมวลกฎหมายนี้
(๒) “ผูต้ อ้ งหา” หมายความถึงบุคคลผูถ้ กู หาว่าได้กระทา
ความผิด แต่ยงั มิได้ถูกฟ้องต่อศาล
(๓) “จาเลย” หมายความถึงบุคคลซึ่งถูกฟ้องยังศาลแล้วโดย
ข้อหาว่าได้กระทาความผิด
***(๔) “ผูเ้ สี ยหาย” หมายความถึงบุคคลผูไ้ ด้รบั ความเสี ยหาย
เนื่องจากการกระทาผิดฐานใดฐานหนึ่ง รวมทั้งบุคคลอื่นทีม่ ีอานาจจัดการแทน
ได้ ดังบัญญัติไว้ในมาตรา ๔, ๕ และ ๖
***(๗) “คาร้องทุกข์” หมายความถึงการที่ผเู ้ สี ยหายได้กล่าวหาต่อ
เจ้าหน้าที่ตามบทบัญญัติแห่งประมวลกฎหมายนี้ ว่ามีผกู ้ ระทาความผิดขึ้น จะ
รู ้ตวั ผูก้ ระทาความผิดหรื อไม่ก็ตามซึ่งกระทาให้เกิดความเสี ยหายแก่ผเู ้ สี ยหาย
และการกล่าวหาเช่นนั้นได้กล่าวโดยมีเจตนาจะให้ผกู ้ ระทาความผิดได้รับโทษ
***(๘) “คากล่าวโทษ” หมายความถึงการทีบ่ ุคคลอื่นซึ่งไม่ใช่
ผูเ้ สี ยหายได้กล่าวหาต่อเจ้าหน้าที่ ว่ามีบุคคลรู ้ตวั หรื อไม่ก็ดี ได้กระทาความผิด
อย่างหนึ่งขึ้น
***(๙) “หมายอาญา” หมายความถึงหนังสือบงการที่ออกตาม
บทบัญญัติแห่งประมวลกฎหมายนี้สงั่ ให้เจ้าหน้าที่ทาการจับ ขัง จาคุก หรื อ
ปล่อยผูต้ อ้ งหา จาเลย หรื อนักโทษ หรื อให้ทาการค้น รวมทั้งสาเนาหมายจับ
หรื อหมายค้นอันได้รับรองว่าถูกต้อง และคาบอกกล่าวทางโทรเลขว่าได้ออก
หมายจับหรื อหมายค้นแล้ว ตลอดจนสาเนาหมายจับหรื อหมายค้นที่ได้ส่งทาง
โทรสาร สื่ออิเล็กทรอนิกส์ หรื อสื่อเทคโนโลยีสารสนเทศประเภทอื่น ทั้งนี้
ตามที่บญั ญัติไว้ในมาตรา ๗๗
(๑๐) “การสืบสวน” หมายความถึงการแสวงหาข้อเท็จจริ งและ
หลักฐานซึ่งพนักงานฝ่ ายปกครองหรื อตารวจได้ปฏิบตั ิไปตามอานาจและ
หน้าที่ เพื่อรักษาความสงบเรี ยบร้อยของประชาชน และเพือ่ ที่จะทราบ
รายละเอียดแห่งความผิด
(๑๑) “การสอบสวน” หมายความถึงการรวบรวม
พยานหลักฐานและการดาเนินการทั้งหลายอืน่ ตามบทบัญญัติแห่งประมวล
กฎหมายนี้ ซึ่งพนักงานสอบสวนได้ทาไปเกี่ยวกับความผิดที่กล่าวหา เพือ่ ที่จะ
ทราบข้อเท็จจริ งหรื อพิสูจน์ความผิดและเพื่อจะเอาตัวผูก้ ระทาผิดมาฟ้อง
ลงโทษ
(๑๒) “การไต่สวนมูลฟ้อง” หมายความถึงกระบวนไต่สวน
ของศาลเพือ่ วินิจฉัยถึงมูลคดีซ่ ึงจาเลยต้องหา
**(๑๓) “ที่รโหฐาน” หมายความถึงที่ต่าง ๆ ซึ่งมิใช่ที่
สาธารณสถานดังบัญญัติไว้ในกฎหมายลักษณะอาญา
เหตุใด รวมทั้งมีผลประโยชน์ขดั กันกับผูเ้ ยาว์หรื อคนไร้ความสามารถนั้น ๆ
ฟ้องคดีอาญาต่อศาล หรื อทั้งคู่ในเมือ่ พนักงานอัยการและผูเ้ สี ยหายเป็ นโจทก์
ร่ วมกัน
**(๑๕) “คู่ความ” หมายความถึงโจทก์ฝ่ายหนึ่งและจาเลยอีกฝ่ าย
หนึ่ง
(๑๙) “ถ้อยคาสานวน” หมายความถึงหนังสือใดที่ศาลจดเป็ น
หลักฐานแห่งรายละเอียดทั้งหลายในการดาเนินคดีอาญาในศาลนั้น
(๒๑) “ควบคุม” หมายความถึงการคุมหรื อกักขังผูถ้ ูกจับโดย
พนักงานฝ่ ายปกครองหรื อตารวจในระหว่างสื บสวนและสอบสวน
*(๒๒) “ขัง” หมายความถึงการกักขังจาเลยหรื อผูต้ อ้ งหาโดย
ศาล
***มาตรา ๓ บุคคลดังระบุในมาตรา ๔, ๕ และ ๖ มีอานาจ
จัดการต่อไปนี้แทนผูเ้ สี ยหายตามเงื่อนไขทีบ่ ญั ญัติไว้ในมาตรานั้น ๆ
(๑) ร้องทุกข์
(๒) เป็ นโจทก์ฟ้องคดีอาญา หรื อเข้าร่ วมเป็ นโจทก์กบั
พนักงานอัยการ
(๓) เป็ นโจทก์ฟ้องคดีแพ่งทีเ่ กี่ยวเนื่องกับคดีอาญา
(๔) ถอนฟ้องคดีอาญาหรื อคดีแพ่งที่เกี่ยวเนื่องกับคดีอาญา
(๕) ยอมความในคดีความผิดต่อส่วนตัว
**มาตรา ๔ ในคดีอาญาซึ่งผูเ้ สี ยหายเป็ นหญิงมีสามี หญิงนั้นมี
สิ ทธิฟ้องคดีได้เองโดยมิตอ้ งได้รับอนุญาตของสามีกอ่ น
ภายใต้บงั คับแห่งมาตรา ๕ (๒) สามีมีสิทธิฟ้องคดีอาญาแทน
ภริ ยาได้ ต่อเมือ่ ได้รับอนุญาตโดยชัดแจ้งจากภริ ยา
***มาตรา ๕ บุคคลเหล่านี้จดั การแทนผูเ้ สี ยหายได้
(๑) ผูแ้ ทนโดยชอบธรรมหรื อผูอ้ นุบาล เฉพาะแต่ในความผิด
ซึ่งได้กระทาต่อผูเ้ ยาว์หรื อผูไ้ ร้ความสามารถซึ่งอยูใ่ นความดูแล
(๒) ผูบ้ ุพการี ผูส้ ืบสันดาน สามีหรื อภริ ยาเฉพาะแต่ใน
ความผิดอาญา ซึ่งผูเ้ สี ยหายถูกทาร้ายถึงตายหรื อบาดเจ็บจนไม่สามารถจะ
จัดการเองได้
(๓) ผูจ้ ดั การหรื อผูแ้ ทนอื่น ๆ ของนิติบุคคล เฉพาะความผิดซึ่ง
กระทาลงแก่นิติบคุ คลนั้น
มาตรา ๖ ในคดีอาญาซึ่งผูเ้ สี ยหายเป็ นผูเ้ ยาว์ไม่มีผแู ้ ทนโดย
ชอบธรรม หรื อเป็ นผูว้ ิกลจริ ตหรื อคนไร้ความสามารถไม่มีผอู ้ นุบาล หรื อซึ่ง
ผูแ้ ทนโดยชอบธรรมหรื อผูอ้ นุบาลไม่สามารถจะทาการตามหน้าที่โดยเหตุหนึ่ง
ญาติของผูน้ ้ นั หรื อผูม้ ปี ระโยชน์เกี่ยวข้องอาจร้องต่อศาลขอให้ต้งั เขาเป็ น
ผูแ้ ทนเฉพาะคดีได้
เมื่อได้ไต่สวนแล้วให้ศาลตั้งผูร้ ้องหรื อบุคคลอื่น ซึ่งยินยอม
ตามที่เห็นสมควรเป็ นผูแ้ ทนเฉพาะคดี เมือ่ ไม่มีบุคคลใดเป็ นผูแ้ ทนให้ศาลตั้ง
พนักงานฝ่ ายปกครองเป็ นผูแ้ ทน
ห้ามมิให้เรี ยกค่าธรรมเนียมในเรื่ องขอตั้งเป็ นผูแ้ ทนเฉพาะคดี
มาตรา ๗ ในการสอบสวน ไต่สวนมูลฟ้องหรื อพิจารณาคดีที่
นิติบุคคลเป็ นผูต้ อ้ งหาหรื อจาเลย ให้ออกหมายเรี ยกผูจ้ ดั การหรื อผูแ้ ทนอื่น ๆ
ของนิติบคุ คลนั้น ให้ไปยังพนักงานสอบสวนหรื อศาล แล้วแต่กรณี
ถ้าผูจ้ ดั การหรื อผูแ้ ทนของนิติบุคคลนั้นไม่ปฏิบตั ิตาม
หมายเรี ยก จะออกหมายจับผูน้ ้ นั มาก็ได้ แต่ห้ามมิให้ใช้บทบัญญัติว่าด้วยปล่อย
ชัว่ คราว ขังหรื อจาคุกแก่ผจู ้ ดั การหรื อผูแ้ ทนนิติบุคคล ในคดีที่นิตบิ ุคคลนั้น
เป็ นผูต้ อ้ งหาหรื อจาเลย
*มาตรา ๗/๑ ผูถ้ ูกจับหรื อผูต้ อ้ งหาซึ่งถูกควบคุมหรื อขังมีสิทธิ
แจ้งหรื อขอให้เจ้าพนักงานแจ้งให้ญาติหรื อผูซ้ ่ ึงผูถ้ ูกจับหรื อผูต้ อ้ งหาไว้วางใจ
ทราบถึงการถูกจับกุมและสถานทีท่ ี่ถกู ควบคุมในโอกาสแรกและให้ผถู ้ ูกจับ
หรื อผูต้ อ้ งหามีสิทธิดงั ต่อไปนี้ดว้ ย
(๑) พบและปรึ กษาผูซ้ ่ ึงจะเป็ นทนายความเป็ นการเฉพาะตัว
(๒) ให้ทนายความหรื อผูซ้ ่ ึงตนไว้วางใจเข้าฟังการสอบปากคา
ตนได้ในชั้นสอบสวน
(๓) ได้รับการเยี่ยมหรื อติดต่อกับญาติได้ตามสมควร
(๔) ได้รับการรักษาพยาบาลโดยเร็ วเมือ่ เกิดการเจ็บป่ วย
ให้พนักงานฝ่ ายปกครองหรื อตารวจซึ่งรับมอบตัวผูถ้ ูกจับหรื อ
ผูต้ อ้ งหามีหน้าที่แจ้งให้ผถู ้ ูกจับหรื อผูต้ อ้ งหานั้นทราบในโอกาสแรกถึงสิทธิ
ตามวรรคหนึ่ง
*มาตรา ๑๕ วิธีพิจารณาข้อใดซึ่งประมวลกฎหมายนี้มิได้
บัญญัติไว้โดยเฉพาะ ให้นาบทบัญญัติแห่งประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความ
แพ่งมาใช้บงั คับเท่าทีพ่ อจะใช้บงั คับได้
มาตรา ๑๗ พนักงานฝ่ ายปกครองหรื อตารวจมีอานาจทาการ
สื บสวนคดีอาญาได้
 มาตรา ๑๘ ในจังหวัดอื่นนอกจากจังหวัดพระนครและจังหวัด
ธนบุรี พนักงานฝ่ ายปกครองหรื อตารวจชั้นผูใ้ หญ่ ปลัดอาเภอ และข้าราชการ
ตารวจซึ่งมียศตั้งแต่ช้ นั นายร้อยตารวจตรี หรื อเทียบเท่านายร้อยตารวจตรี ข้ นึ ไป
มีอานาจสอบสวนความผิดอาญาซึ่งได้เกิด หรื ออ้าง หรื อเชื่อว่าได้เกิดภายใน
เขตอานาจของตน หรื อผูต้ อ้ งหามีที่อยู่ หรื อถูกจับภายในเขตอานาจของตนได้
สาหรับในจังหวัดพระนครและจังหวัดธนบุรี ให้ขา้ ราชการ
ตารวจซึ่งมียศตั้งแต่ช้ นั นายร้อยตารวจตรี หรื อเทียบเท่านายร้อยตารวจตรี ข้ นึ ไป
มีอานาจสอบสวนความผิดอาญาซึ่งได้เกิด หรื ออ้าง หรื อเชื่อว่าได้เกิดภายใน
เขตอานาจของตน หรื อผูต้ อ้ งหามีที่อยู่ หรื อถูกจับภายในเขตอานาจของตนได้
ภายใต้บงั คับแห่งบทบัญญัตใิ นมาตรา ๑๙ มาตรา ๒๐ และ
มาตรา ๒๑ ความผิดอาญาได้เกิดในเขตอานาจพนักงานสอบสวนคนใด โดย
ปกติให้เป็ นหน้าที่พนักงานสอบสวนผูน้ ้ นั เป็ นผูร้ ับผิดชอบในการสอบสวน
ความผิดนั้น ๆ เพือ่ ดาเนินคดี เว้นแต่เมือ่ มีเหตุจาเป็ นหรื อเพือ่ ความสะดวก จึง
ให้พนักงานสอบสวนแห่งท้องที่ที่ผตู ้ อ้ งหามีที่อยู่ หรื อถูกจับเป็ นผูร้ ับผิดชอบ
ดาเนินการสอบสวน
ในเขตท้องที่ใดมีพนักงานสอบสวนหลายคน การดาเนินการ
สอบสวนให้อยูใ่ นความรับผิดชอบของพนักงานสอบสวนผูเ้ ป็ นหัวหน้าใน
ท้องที่น้ นั หรื อผูร้ ักษาการแทน
มาตรา ๑๙ ในกรณี ดงั ต่อไปนี้
(๑) เป็ นการไม่แน่ว่าการกระทาผิดอาญาได้กระทาในท้องที่ใด
ในระหว่างหลายท้องที่
(๒) เมื่อความผิดส่วนหนึ่งกระทาในท้องที่หนึ่ง แต่อีกส่วน
หนึ่งในอีกท้องทีห่ นึ่ง
(๓) เมื่อความผิดนั้นเป็ นความผิดต่อเนื่องและกระทา
ต่อเนื่องกันในท้องที่ต่าง ๆ เกินกว่าท้องที่หนึ่งขึ้นไป
(๔) เมื่อเป็ นความผิดซึ่งมีหลายกรรม กระทาลงในท้องที่ต่าง ๆ
กัน
(๕) เมื่อความผิดเกิดขึ้นขณะผูต้ อ้ งหากาลังเดินทาง
(๖) เมื่อความผิดเกิดขึ้นขณะผูเ้ สี ยหายกาลังเดินทาง
พนักงานสอบสวนในท้องทีห่ นึ่งท้องที่ใดทีเ่ กี่ยวข้องมีอานาจ
สอบสวนได้
ในกรณี ขา้ งต้นพนักงานสอบสวนต่อไปนี้ เป็ นผูร้ ับผิดชอบใน
การสอบสวน
(ก) ถ้าจับผูต้ อ้ งหาได้แล้ว คือพนักงานสอบสวนซึ่งท้องทีท่ ี่จบั
ได้อยูใ่ นเขตอานาจ
(ข) ถ้าจับผูต้ อ้ งหายังไม่ได้ คือพนักงานสอบสวนซึ่งท้องที่ที่
พบการกระทาผิดก่อนอยูใ่ นเขตอานาจ
มาตรา ๒๐ ถ้าความผิดซึ่งมีโทษตามกฎหมายไทยได้กระทา
ลงนอกราชอาณาจักรไทย ให้อยั การสูงสุ ดหรื อผูร้ ักษาการแทนเป็ นพนักงาน
สอบสวนผูร้ ับผิดชอบหรื อจะมอบหมายหน้าที่น้ นั ให้พนักงานอัยการหรื อ
พนักงานสอบสวนคนใดเป็ นผูร้ ับผิดชอบทาการสอบสวนแทนก็ได้
ในกรณี ที่อยั การสูงสุ ดหรื อผูร้ ักษาการแทนมอบหมายให้
พนักงานสอบสวนคนใดเป็ นผูร้ ับผิดชอบทาการสอบสวน อัยการสูงสุ ดหรื อผู ้
รักษาการแทนจะมอบหมายให้พนักงานอัยการคนใดทาการสอบสวนร่ วมกับ
พนักงานสอบสวนก็ได้
ให้พนักงานอัยการที่ได้รบั มอบหมายให้เป็ นพนักงาน
สอบสวนผูร้ ับผิดชอบหรื อให้ทาการสอบสวนร่ วมกับพนักงานสอบสวนมี
อานาจและหน้าที่ในการสอบสวนเช่นเดียวกับพนักงานสอบสวน บรรดา
อานาจและหน้าทีป่ ระการอื่นที่กฎหมายบัญญัติไว้ให้เป็ นอานาจและหน้าที่ของ
พนักงานอัยการ
ในกรณี ที่พนักงานอัยการทาการสอบสวนร่ วมกับพนักงาน
สอบสวน ให้พนักงานสอบสวนปฏิบตั ิตามคาสั่งและคาแนะนาของพนักงาน
อัยการในเรื่ องที่เกี่ยวกับการรวบรวมพยานหลักฐาน
ในกรณี จาเป็ น พนักงานสอบสวนต่อไปนี้มีอานาจสอบสวนใน
ระหว่างรอคาสั่งจากอัยการสู งสุ ดหรื อผูร้ ักษาการแทน
(๑) พนักงานสอบสวนซึ่งผูต้ อ้ งหาถูกจับในเขตอานาจ
(๒) พนักงานสอบสวนซึ่งรัฐบาลประเทศอื่นหรื อบุคคลที่
ได้รับความเสี ยหายได้ร้องฟ้องให้ทาโทษผูต้ อ้ งหา
เมื่อพนักงานอัยการหรื อพนักงานสอบสวนผูร้ ับผิดชอบในการ
สอบสวน แล้วแต่กรณี เห็นว่าการสอบสวนเสร็ จแล้ว ให้ทาความเห็นตาม
มาตรา ๑๔๐ มาตรา ๑๔๑ หรื อมาตรา ๑๔๒ ส่งพร้อมสานวนไปยังอัยการ
สู งสุ ดหรื อผูร้ ักษาการแทน
***มาตรา ๒๒ เมือ่ ความผิดเกิดขึ้น อ้างหรื อเชื่อว่าได้เกิดขึ้นใน
เขตอานาจของศาลใด ให้ชาระที่ศาลนั้น แต่ถา้
(๑) เมื่อจาเลยมีที่อยู่ หรื อถูกจับในท้องที่หนึ่งหรื อเมือ่ เจ้า
พนักงานทาการสอบสวนในท้องที่หนึ่งนอกเขตของศาลดังกล่าวแล้ว จะชาระ
ที่ศาลซึ่งท้องที่น้ นั ๆ อยูใ่ นเขตอานาจก็ได้
(๒) เมื่อความผิดเกิดขึ้นนอกราชอาณาจักรไทยให้ชาระคดีน้ นั
ที่ศาลอาญา ถ้าการสอบสวนได้กระทาลงในท้องที่หนึ่งซึ่งอยูใ่ นเขตของศาลใด
ให้ชาระที่ศาลนั้นได้ดว้ ย
มาตรา ๒๓ เมือ่ ศาลแต่สองศาลขึ้นไปต่างมีอานาจชาระคดี
ถ้าได้ยื่นฟ้องคดีน้ นั ต่อศาลหนึ่งซึ่งตามฟ้องความผิดมิได้เกิดในเขต โจทก์หรื อ
จาเลยจะร้องขอให้โอนคดีไปชาระที่ศาลอื่นซึ่งความผิดได้เกิดในเขตก็ได้
ถ้าโจทก์ยื่นฟ้องต่อศาลซึ่งความผิดเกิดในเขต แต่ต่อมาความ
ปรากฏแก่โจทก์ว่าการพิจารณาคดีจะสะดวกยิ่งขึ้นถ้าให้อีกศาลหนึ่งซึ่งมี
อานาจชาระคดีได้พิจารณาคดีน้ นั โจทก์จะยื่นคาร้องต่อศาลซึ่งคดีน้ นั อยูใ่ น
ระหว่างพิจารณาขอโอนคดีไปยังอีกศาลหนึ่งก็ได้ แม้ว่าจาเลยจะคัดค้านก็ตาม
เมื่อศาลเห็นสมควรจะโอนคดีไปหรื อยกคาร้องเสี ยก็ได้
***มาตรา ๒๘ บุคคลเหล่านี้มีอานาจฟ้องคดีอาญาต่อศาล
(๑) พนักงานอัยการ
(๒) ผูเ้ สี ยหาย
มาตรา ๒๙ เมื่อผูเ้ สี ยหายได้ยื่นฟ้องแล้วตายลง ผูบ้ พุ การี
ผูส้ ื บสันดาน สามีหรื อภริ ยาจะดาเนินคดีต่างผูต้ ายต่อไปก็ได้
ถ้าผูเ้ สี ยหายที่ตายนั้นเป็ นผูเ้ ยาว์ ผูว้ ิกลจริ ต หรื อผูไ้ ร้
ความสามารถ ซึ่งผูแ้ ทนโดยชอบธรรม ผูอ้ นุบาลหรื อผูแ้ ทนเฉพาะคดีได้ยื่น
ฟ้องแทนไว้แล้ว ผูฟ้ ้องแทนนั้นจะว่าคดีต่อไปก็ได้
***มาตรา ๓๐ คดีอาญาใดซึ่งพนักงานอัยการยื่นฟ้องต่อศาล
แล้ว ผูเ้ สี ยหายจะยื่นคาร้องขอเข้าร่ วมเป็ นโจทก์ในระยะใดระหว่างพิจารณา
ก่อนศาลชั้นต้นพิพากษาคดีน้ นั ก็ได้
***มาตรา ๓๑ คดีอาญาที่มใิ ช่ความผิดต่อส่วนตัวซึ่งผูเ้ สี ยหาย
ยื่นฟ้องแล้ว พนักงานอัยการจะยื่นคาร้องขอเข้าร่ วมเป็ นโจทก์ในระยะใดก่อน
คดีเสร็ จเด็ดขาดก็ได้
**มาตรา ๓๕ คาร้องขอถอนฟ้องคดีอาญาจะยื่นเวลาใดก่อนมี
คาพิพากษาของศาลชั้นต้นก็ได้ ศาลจะมีคาสัง่ อนุญาตหรื อมิอนุญาตให้ถอนก็
ได้ แล้วแต่ศาลจะเห็นสมควรประการใด ถ้าคาร้องนั้นได้ยื่นในภายหลังเมื่อ
จาเลยให้การแก้คดีแล้ว ให้ถามจาเลยว่าจะคัดค้านหรื อไม่ แล้วให้ศาลจดคา
แถลงของจาเลยไว้ ในกรณีที่จาเลยคัดค้านการถอนฟ้อง ให้ศาลยกคาร้องขอ
ถอนฟ้องนั้นเสี ย
คดีความผิดต่อส่วนตัวนั้น จะถอนฟ้องหรื อยอมความในเวลา
ใดก่อนคดีถงึ ที่สุดก็ได้ แต่ถา้ จาเลยคัดค้าน ให้ศาลยกคาร้องขอถอนฟ้องนั้นเสี ย
***มาตรา ๓๖ คดีอาญาซึ่งได้ถอนฟ้องไปจากศาลแล้ว จะนามา
ฟ้องอีกหาได้ไม่ เว้นแต่จะเข้าอยูใ่ นข้อยกเว้นต่อไปนี้
(๑) ถ้าพนักงานอัยการได้ยื่นฟ้องคดีอาญาซึ่งไม่ใช่ความผิดต่อ
ส่วนตัวไว้แล้วได้ถอนฟ้องคดีน้ นั ไป การถอนนี้ไม่ตดั สิ ทธิผเู ้ สี ยหายที่จะยื่น
ฟ้องคดีน้ นั ใหม่
(๒) ถ้าพนักงานอัยการถอนคดีซ่ ึงเป็ นความผิดต่อส่วนตัวไป
โดยมิได้รับความยินยอมเป็ นหนังสือจากผูเ้ สียหาย การถอนนั้นไม่ตดั สิทธิ
ผูเ้ สี ยหายที่จะยื่นฟ้องคดีน้ นั ใหม่
(๓) ถ้าผูเ้ สี ยหายได้ยื่นฟ้องคดีอาญาไว้แล้วได้ถอนฟ้องคดีน้ นั
เสี ย การถอนนี้ไม่ตดั สิ ทธิพนักงานอัยการที่จะยื่นฟ้องคดีน้ นั ใหม่ เว้นแต่คดีซ่ ึง
เป็ นความผิดต่อส่วนตัว
***มาตรา ๓๗ คดีอาญาเลิกกันได้ ดังต่อไปนี้
(๑) ในคดีมีโทษปรับสถานเดียว เมือ่ ผูก้ ระทาผิดยินยอมเสี ย
ค่าปรับในอัตราอย่างสู งสาหรับความผิดนั้นแก่พนักงานเจ้าหน้าที่กอ่ นศาล
พิจารณา
(๒) ในคดีความผิดที่เป็ นลหุโทษหรื อความผิดที่มอี ตั ราโทษ
ไม่สูงกว่าความผิดลหุโทษ หรื อคดีอื่นที่มีโทษปรับสถานเดียวอย่างสูงไม่เกิน
หนึ่งหมื่นบาท หรื อความผิดต่อกฎหมายเกี่ยวกับภาษีอากรซึ่งมีโทษปรับอย่าง
สู งไม่เกินหนึ่งหมื่นบาท เมือ่ ผูต้ อ้ งหาชาระค่าปรับตามทีพ่ นักงานสอบสวน
ได้เปรี ยบเทียบแล้ว
(๓) ในคดีความผิดที่เป็ นลหุโทษหรื อความผิดที่มอี ตั ราโทษไม่
สู งกว่าความผิดลหุโทษ หรื อคดีทมี่ ีโทษปรับสถานเดียวอย่างสู งไม่เกินหนึ่ง
หมื่นบาท ซึ่งเกิดในกรุ งเทพมหานครเมื่อผูต้ อ้ งหาชาระค่าปรับตามที่
นายตารวจประจาท้องที่ต้งั แต่ตาแหน่งสารวัตรขึ้นไป หรื อนายตารวจชั้น
สัญญาบัตรผูท้ าการในตาแหน่งนั้น ๆ ได้เปรี ยบเทียบแล้ว
(๔) ในคดีซ่ ึงเปรี ยบเทียบได้ตามกฎหมายอื่น เมื่อผูต้ อ้ งหาได้
ชาระค่าปรับตามคาเปรี ยบเทียบของพนักงานเจ้าหน้าที่แล้ว
***มาตรา ๓๙ สิ ทธินาคดีอาญามาฟ้องย่อมระงับไป ดังต่อไปนี้
(๑) โดยความตายของผูก้ ระทาผิด
(๒) ในคดีความผิดต่อส่วนตัว เมือ่ ได้ถอนคาร้องทุกข์ ถอน
ฟ้องหรื อยอมความกันโดยถูกต้องตามกฎหมาย
(๓) เมื่อคดีเลิกกันตามมาตรา ๓๗
(๔) เมื่อมีคาพิพากษาเสร็ จเด็ดขาดในความผิดซึ่งได้ฟ้อง
(๕) เมื่อมีกฎหมายออกใช้ภายหลังการกระทาผิดยกเลิก
ความผิดเช่นนั้น
(๖) เมื่อคดีขาดอายุความ
(๗) เมื่อมีกฎหมายยกเว้นโทษ
มาตรา ๔๓ คดีลกั ทรัพย์ วิ่งราว ชิงทรัพย์ ปล้นทรัพย์ โจร
สลัด กรรโชก ฉ้อโกง ยักยอกหรื อรับของโจร ถ้าผูเ้ สี ยหายมีสิทธิที่จะเรี ยกร้อง
ทรัพย์สินหรื อราคาที่เขาสู ญเสี ยไปเนื่องจากการกระทาผิดคืน เมือ่ พนักงาน
อัยการยื่นฟ้องคดีอาญา ก็ให้เรี ยกทรัพย์สินหรื อราคาแทนผูเ้ สี ยหายด้วย
มาตรา ๔๔ การเรี ยกทรัพย์สินหรื อราคาคืนตามมาตราก่อน
พนักงานอัยการจะขอรวมไปกับคดีอาญาหรื อจะยื่นคาร้องในระยะใดระหว่างที่
คดีอาญากาลังพิจารณาอยูใ่ นศาลชั้นต้นก็ได้
คาพิพากษาในส่วนเรี ยกทรัพย์สินหรื อราคาให้รวมเป็ นส่วน
หนึ่งแห่งคาพิพากษาในคดีอาญา
มาตรา ๔๔/๑ ในคดีที่พนักงานอัยการเป็ นโจทก์ ถ้าผูเ้ สี ยหาย
มีสิทธิที่จะเรี ยกเอาค่าสิ นไหมทดแทนเพราะเหตุได้รับอันตรายแก่ชีวิต ร่ างกาย
จิตใจ หรื อได้รบั ความเสื่อมเสี ยต่อเสรี ภาพในร่ างกาย ชื่อเสี ยงหรื อได้รบั ความ
เสี ยหายในทางทรัพย์สินอันเนื่องมาจากการกระทาความผิดของจาเลย
ผูเ้ สี ยหายจะยื่นคาร้องต่อศาลที่พิจารณาคดีอาญาขอให้บงั คับจาเลยชดใช้ค่า
สิ นไหมทดแทนแก่ตนก็ได้
การยื่นคาร้องตามวรรคหนึ่ง ผูเ้ สี ยหายต้องยื่นคาร้องก่อนเริ่ ม
สื บพยาน ในกรณี ที่ไม่มีการสื บพยานให้ยื่นคาร้องก่อนศาลวินิจฉัยชี้ขาดคดี
และให้ถือว่าคาร้องดังกล่าวเป็ นคาฟ้องตามบทบัญญัติแห่งประมวลกฎหมายวิธี
พิจารณาความแพ่งและผูเ้ สี ยหายอยูใ่ นฐานะโจทก์ในคดีส่วนแพ่งนั้น ทั้งนี้ คา
ร้องดังกล่าวต้องแสดงรายละเอียดตามสมควรเกี่ยวกับความเสี ยหายและจานวน
ค่าสิ นไหมทดแทนทีเ่ รี ยกร้อง หากศาลเห็นว่าคาร้องนั้นยังขาดสาระสาคัญบาง
เรื่ อง ศาลอาจมีคาสั่งให้ผรู ้ ้องแก้ไขคาร้องให้ชดั เจนก็ได้
คาร้องตามวรรคหนึ่งจะมีคาขอประการอื่นทีม่ ิใช่คาขอบังคับ
ให้จาเลยชดใช้ค่าสิ นไหมทดแทนอันเนื่องมาจากการกระทาความผิดของจาเลย
ในคดีอาญามิได้ และต้องไม่ขดั หรื อแย้งกับคาฟ้องในคดีอาญาทีพ่ นักงาน
อัยการเป็ นโจทก์ และในกรณีที่พนักงานอัยการได้ดาเนินการตามความใน
มาตรา ๔๓ แล้ว ผูเ้ สี ยหายจะยื่นคาร้องตามวรรคหนึ่งเพือ่ เรี ยกทรัพย์สินหรื อ
ราคาทรัพย์สินอีกไม่ได้
**มาตรา ๔๕ คดีเรื่ องใดถึงแม้ว่าได้ฟ้องในทางอาญาแล้ว ก็ไม่
ตัดสิ ทธิผเู ้ สี ยหายที่จะฟ้องในทางแพ่งอีก
**มาตรา ๔๖ ในการพิพากษาคดีส่วนแพ่ง ศาลจาต้องถือ
ข้อเท็จจริ งตามทีป่ รากฏในคาพิพากษาคดีส่วนอาญา
**มาตรา ๕๒ การที่จะให้บุคคลใดมาที่พนักงานสอบสวนหรื อ
มาที่พนักงานฝ่ ายปกครองหรื อตารวจชั้นผูใ้ หญ่หรื อมาศาล เนื่องในการ
สอบสวน การไต่สวนมูลฟ้อง การพิจารณาคดี หรื อการอย่างอื่นตามบทบัญญัติ
แห่งประมวลกฎหมายนี้ จักต้องมีหมายเรี ยกของพนักงานสอบสวนหรื อ
พนักงานฝ่ ายปกครองหรื อตารวจชั้นผูใ้ หญ่หรื อของศาล แล้วแต่กรณี
แต่ในกรณี ที่พนักงานสอบสวนหรื อพนักงานฝ่ ายปกครองหรื อ
ตารวจชั้นผูใ้ หญ่ไปทาการสอบสวนด้วยตนเอง ย่อมมีอานาจที่จะเรี ยกผูต้ อ้ งหา
หรื อพยานมาได้โดยไม่ตอ้ งออกหมายเรี ยก
มาตรา ๕๓ หมายเรี ยกต้องทาเป็ นหนังสือและมีขอ้ ความ
ดังต่อไปนี้
(๑) สถานที่ทอี่ อกหมาย
(๒) วันเดือนปี ทีอ่ อกหมาย
(๓) ชื่อและตาบลที่อยูข่ องบุคคลทีอ่ อกหมายเรี ยกให้มา
(๔) เหตุที่ตอ้ งเรี ยกผูน้ ้ นั มา
(๕) สถานที่ วันเดือนปี และเวลาที่จะให้ผนู ้ ้ นั ไปถึง
(๖) ลายมือชื่อและประทับตราของศาล หรื อลายมือชื่อและ
ตาแหน่งเจ้าพนักงานผูอ้ อกหมาย
**มาตรา ๕๕ การส่งหมายเรี ยกแก่ผตู ้ อ้ งหา จะส่งให้แก่บุคคล
ผูอ้ ื่นซึ่งมิใช่สามีภริ ยา ญาติหรื อผูป้ กครองของผูร้ ับหมายรับแทนนั้นไม่ได้
***มาตรา ๕๗ ภายใต้บงั คับแห่งบทบัญญัติในมาตรา ๗๘
มาตรา ๗๙ มาตรา ๘๐ มาตรา ๙๒ และมาตรา ๙๔ แห่งประมวลกฎหมายนี้ จะ
จับ ขัง จาคุก หรื อค้นในที่รโหฐานหาตัวคนหรื อสิ่งของ ต้องมีคาสัง่ หรื อหมาย
ของศาลสาหรับการนั้น
บุคคลซึ่งต้องขังหรื อจาคุกตามหมายศาล จะปล่อยไปได้ก็เมือ่ มี
หมายปล่อยของศาล
มาตรา ๖๕ ถ้าบุคคลทีถ่ ูกจับตามหมายหลบหนีหรื อมีผชู ้ ่วย
ให้หนีไปได้เจ้าพนักงานผูจ้ บั มีอานาจติดตามจับกุมผูน้ ้ นั โดยไม่ตอ้ งมีหมายอีก
***มาตรา ๖๖ เหตุที่จะออกหมายจับได้มีดงั ต่อไปนี้
(๑) เมื่อมีหลักฐานตามสมควรว่าบุคคลใดน่าจะได้กระทา
ความผิดอาญาซึ่งมีอตั ราโทษจาคุกอย่างสูงเกินสามปี หรื อ
(๒) เมื่อมีหลักฐานตามสมควรว่าบุคคลใดน่าจะได้กระทา
ความผิดอาญาและมีเหตุอนั ควรเชื่อว่าจะหลบหนี หรื อจะไปยุง่ เหยิงกับ
พยานหลักฐาน หรื อก่อเหตุอนั ตรายประการอื่น
 ถ้าบุคคลนั้นไม่มที ี่อยูเ่ ป็ นหลักแหล่ง หรื อไม่มาตามหมายเรี ยก
หรื อตามนัดโดยไม่มีขอ้ แก้ตวั อันควร ให้สันนิษฐานว่าบุคคลนั้นจะหลบหนี
มาตรา ๖๗ จะออกหมายจับบุคคลที่ยงั ไม่รู้จกั ชื่อก็ได้แต่ตอ้ ง
บอกรู ปพรรณของผูน้ ้ นั ให้ละเอียดเท่าที่จะทาได้
มาตรา ๖๘ หมายจับคงใช้ได้อยูจ่ นกว่าจะจับได้ เว้นแต่
ความผิดอาญาตามหมายนั้นขาดอายุความหรื อศาลซึ่งออกหมายนั้นได้ถอน
หมายคืน
**มาตรา ๗๗ หมายจับให้ใช้ได้ทวั่ ราชอาณาจักร
การจัดการตามหมายจับนั้นจะจัดการตามเอกสารหรื อหลักฐาน
อย่างหนึ่งอย่างใดดังต่อไปนี้ก็ได้
(๑) สาเนาหมายอันรับรองว่าถูกต้องแล้ว
(๒) โทรเลขแจ้งว่าได้ออกหมายแล้ว
(๓) สาเนาหมายที่ส่งทางโทรสาร สื่ ออิเล็กทรอนิกส์ หรื อสื่อ
เทคโนโลยีสารสนเทศประเภทอื่น ทั้งนี้ ตามหลักเกณฑ์และวิธีการที่กาหนดใน
ข้อบังคับของประธานศาลฎีกา
การจัดการตาม (๒) และ (๓) ให้ส่งหมายหรื อสาเนาอันรับรอง
แล้วไปยังเจ้าพนักงานผูจ้ ดั การตามหมายโดยพลัน
***มาตรา ๗๘ พนักงานฝ่ ายปกครองหรื อตารวจจะจับผูใ้ ดโดย
ไม่มีหมายจับหรื อคาสั่งของศาลนั้นไม่ได้ เว้นแต่
(๑) เมื่อบุคคลนั้นได้กระทาความผิดซึ่งหน้าดังได้บญั ญัติไว้ใน
มาตรา ๘๐
(๒) เมื่อพบบุคคลโดยมีพฤติการณ์อนั ควรสงสัยว่าผูน้ ้ นั น่าจะ
ก่อเหตุร้ายให้เกิดภยันตรายแก่บุคคลหรื อทรัพย์สินของผูอ้ ื่นโดยมีเครื่ องมือ
อาวุธ หรื อวัตถุอย่างอื่นอันสามารถอาจใช้ในการกระทาความผิด
(๓) เมื่อมีเหตุที่จะออกหมายจับบุคคลนั้นตามมาตรา ๖๖ (๒)
แต่มีความจาเป็ นเร่ งด่วนที่ไม่อาจขอให้ศาลออกหมายจับบุคคลนั้นได้
(๔) เป็ นการจับผูต้ อ้ งหาหรื อจาเลยที่หนีหรื อจะหลบหนีใน
ระหว่างถูกปล่อยชัว่ คราวตามมาตรา ๑๑๗
***มาตรา ๘๐ ที่เรี ยกว่าความผิดซึ่งหน้านั้น ได้แก่ความผิดซึ่งเห็น
กาลังกระทา หรื อพบในอาการใดซึ่งแทบจะไม่มีความสงสัยเลยว่าเขาได้กระทา
ผิดมาแล้วสด ๆ
อย่างไรก็ดี ความผิดอาญาดังระบุไว้ในบัญชีทา้ ยประมวล
กฎหมายนี้ ให้ถอื ว่าความผิดนั้นเป็ นความผิดซึ่งหน้าในกรณี ดงั นี้
(๑) เมื่อบุคคลหนึ่งถูกไล่จบั ดังผูก้ ระทาโดยมีเสี ยงร้องเอะอะ
(๒) เมื่อพบบุคคลหนึ่งแทบจะทันทีทนั ใดหลังจากการกระทา
ผิดในถิ่นแถวใกล้เคียงกับที่เกิดเหตุน้ นั และมีสิ่งของที่ได้มาจากการกระทาผิด
หรื อมีเครื่ องมือ อาวุธหรื อวัตถุอย่างอื่นอันสันนิษฐานได้ว่าได้ใช้ในการกระทา
ผิด หรื อมีร่องรอยพิรุธเห็นประจักษ์ที่เสื้ อผ้าหรื อเนื้อตัวของผูน้ ้ นั
***มาตรา ๘๑ ไม่ว่าจะมีหมายจับหรื อไม่ก็ตาม ห้ามมิให้จบั ในที่
รโหฐาน เว้นแต่จะได้ทาตามบทบัญญัติในประมวลกฎหมายนี้อนั ว่าด้วยการ
ค้นในที่รโหฐาน
มาตรา ๑๑๗ เมื่อผูต้ อ้ งหาหรื อจาเลยหนีหรื อจะหลบหนี ให้
พนักงานฝ่ ายปกครองหรื อตารวจทีพ่ บการกระทาดังกล่าวมีอานาจจับผูต้ อ้ งหา
หรื อจาเลยนั้นได้ แต่ในกรณีที่บุคคลซึ่งทาสัญญาประกันหรื อเป็ นหลักประกัน
เป็ นผูพ้ บเห็นการกระทาดังกล่าว อาจขอให้พนักงานฝ่ ายปกครองหรื อตารวจที่
ใกล้ที่สุดจับผูต้ อ้ งหาหรื อจาเลยได้ ถ้าไม่สามารถขอความช่วยเหลือจากเจ้า
พนักงานได้ทนั ท่วงที ก็ให้มอี านาจจับผูต้ อ้ งหาหรื อจาเลยได้เอง แล้วส่งไปยัง
พนักงานฝ่ ายปกครองหรื อตารวจที่ใกล้ที่สุด และให้เจ้าพนักงานนั้นรี บจัดส่ง
ผูต้ อ้ งหาหรื อจาเลยไปยังเจ้าพนักงานหรื อศาล โดยคิดค่าพาหนะจากบุคคลซึ่ง
ทาสัญญาประกันหรื อเป็ นหลักประกันนั้น
ในกรณี ที่มีคาสัง่ ให้ใช้อุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์หรื ออุปกรณ์อื่น
ใดตามมาตรา ๑๐๘ วรรคสามกับผูต้ อ้ งหาหรื อจาเลยใด ถ้าปรากฏว่าอุปกรณ์
ดังกล่าวถูกทาลายหรื อทาให้ใช้การไม่ได้ไม่ว่าโดยวิธีใด ให้สันนิษฐานว่า
ผูต้ อ้ งหาหรื อจาเลยนั้นหนีหรื อจะหลบหนี
ถ้าผูต้ อ้ งหาหรื อจาเลยตามวรรคหนึ่งหรื อวรรคสองเป็ นบุคคลที่
ศาลสั่งปล่อยชัว่ คราว ศาลอาจมีคาสัง่ ตั้งเจ้าพนักงานศาลดาเนินการแจ้งให้
พนักงานฝ่ ายปกครองหรื อตารวจจับผูต้ อ้ งหาหรื อจาเลยนั้น หรื อถ้ามีเหตุจาเป็ น
ที่ไม่สามารถขอความช่วยเหลือจากเจ้าพนักงานได้ทนั ท่วงที ก็ให้มีอานาจจับ
ผูต้ อ้ งหาหรื อจาเลยได้ และเมือ่ จับได้แล้ว ให้นาผูถ้ ูกจับไปยังศาลโดยเร็ ว
***มาตรา ๙๒ ห้ามมิให้คน้ ในที่รโหฐานโดยไม่มีหมายค้นหรื อ
คาสัง่ ของศาล เว้นแต่พนักงานฝ่ ายปกครองหรื อตารวจเป็ นผูค้ น้ และในกรณี
ดังต่อไปนี้
(๑) เมื่อมีเสี ยงร้องให้ช่วยมาจากข้างในที่รโหฐาน หรื อมีเสี ยง
หรื อพฤติการณ์อื่นใดอันแสดงได้ว่ามีเหตุร้ายเกิดขึ้นในที่รโหฐานนั้น
(๒) เมื่อปรากฏความผิดซึ่งหน้ากาลังกระทาลงในที่รโหฐาน
(๓) เมื่อบุคคลที่ได้กระทาความผิดซึ่งหน้า ขณะทีถ่ ูกไล่จบั หนี
เข้าไปหรื อมีเหตุอนั แน่นแฟ้นควรสงสัยว่าได้เข้าไปซุกซ่อนตัวอยูใ่ นที่รโหฐาน
นั้น
(๔) เมื่อมีพยานหลักฐานตามสมควรว่าสิ่ งของที่มีไว้เป็ น
ความผิดหรื อได้มาโดยการกระทาความผิดหรื อได้ใช้หรื อมีไว้เพื่อจะใช้ในการ
กระทาความผิด หรื ออาจเป็ นพยานหลักฐานพิสูจน์การกระทาความผิดได้ซ่อน
หรื ออยูใ่ นนั้น ประกอบทั้งต้องมีเหตุอนั ควรเชื่อว่าเนื่องจากการเนิ่นช้ากว่าจะ
เอาหมายค้นมาได้สิ่งของนั้นจะถูกโยกย้ายหรื อทาลายเสี ยก่อน
(๕) เมื่อที่รโหฐานนั้นผูจ้ ะต้องถูกจับเป็ นเจ้าบ้าน และการจับ
นั้นมีหมายจับหรื อจับตามมาตรา ๗๘
การใช้อานาจตาม (๔) ให้พนักงานฝ่ ายปกครองหรื อตารวจผู ้
ค้นส่งมอบสาเนาบันทึกการตรวจค้นและบัญชีทรัพย์ที่ได้จากการตรวจค้น
รวมทั้งจัดทาบันทึกแสดงเหตุผลที่ทาให้สามารถเข้าค้นได้เป็ นหนังสือให้ไว้แก่
ผูค้ รอบครองสถานที่ทถี่ ูกตรวจค้น แต่ถา้ ไม่มีผคู ้ รอบครองอยู่ ณ ที่น้ นั ให้ส่ง
มอบหนังสือดังกล่าวแก่บุคคลเช่นว่านั้นในทันทีที่กระทาได้ และรี บรายงาน
เหตุผลและผลการตรวจค้นเป็ นหนังสื อต่อผูบ้ งั คับบัญชาเหนือขึ้นไป
***มาตรา ๙๓ ห้ามมิให้ทาการค้นบุคคลใดในทีส่ าธารณสถาน
เว้นแต่พนักงานฝ่ ายปกครองหรื อตารวจเป็ นผูค้ น้ ในเมื่อมีเหตุอนั ควรสงสัยว่า
บุคคลนั้นมีสิ่งของในความครอบครองเพือ่ จะใช้ในการกระทาความผิด หรื อซึ่ง
ได้มาโดยการกระทาความผิดหรื อซึ่งมีไว้เป็ นความผิด
***มาตรา ๙๖ การค้นในที่รโหฐานต้องกระทาระหว่างพระ
อาทิตย์ข้ นึ และตก มีขอ้ ยกเว้นดังนี้
(๑) เมื่อลงมือค้นแต่ในเวลากลางวัน ถ้ายังไม่เสร็ จจะค้นต่อไป
ในเวลากลางคืนก็ได้
(๒) ในกรณี ฉุกเฉินอย่างยิ่ง หรื อซึ่งมีกฎหมายอื่นบัญญัติให้
ค้นได้เป็ นพิเศษ จะทาการค้นในเวลากลางคืนก็ได้
(๓) การค้นเพือ่ จับผูด้ ุร้ายหรื อผูร้ ้ายสาคัญจะทาในเวลา
กลางคืนก็ได้ แต่ตอ้ งได้รับอนุญาตพิเศษจากศาลตามหลักเกณฑ์และวิธีการที่
กาหนดในข้อบังคับของประธานศาลฎีกา
***มาตรา ๑๒๐ ห้ามมิให้พนักงานอัยการยื่นฟ้องคดีใดต่อศาล
โดยมิได้มีการสอบสวนในความผิดนั้นก่อน
***มาตรา ๑๒๑ พนักงานสอบสวนมีอานาจสอบสวนคดีอาญา
ทั้งปวง
แต่ถา้ เป็ นคดีความผิดต่อส่วนตัว ห้ามมิให้ทาการสอบสวนเว้น
แต่จะมีคาร้องทุกข์ตามระเบียบ
 มาตรา ๑๒๙ ให้ทาการสอบสวนรวมทั้งการชันสู ตรพลิกศพ
ในกรณี ที่ความตายเป็ นผลแห่งการกระทาผิดอาญา ดังที่บญั ญัติไว้ในประมวล
กฎหมายนี้อนั ว่าด้วยการชันสู ตรพลิกศพ ถ้าการชันสู ตรพลิกศพยังไม่เสร็ จ
ห้ามมิให้ฟ้องผูต้ อ้ งหายังศาล
มาตรา ๑๓๓ ทวิ ในคดีความผิดเกี่ยวกับเพศ ความผิดเกี่ยวกับ
ชีวิตและร่ างกายอันมิใช่ความผิดที่เกิดจากการชุลมุนต่อสู ้ ความผิดเกี่ยวกับ
เสรี ภาพ ความผิดฐานกรรโชก ชิงทรัพย์และปล้นทรัพย์ตามประมวลกฎหมาย
อาญา ความผิดตามกฎหมายว่าด้วยการป้องกันและปราบปรามการค้าประเวณี
ความผิดตามกฎหมายว่าด้วยมาตรการในการป้องกันและปราบปรามการค้า
หญิงและเด็ก ความผิดตามกฎหมายว่าด้วยสถานบริ การ หรื อคดีความผิดอื่นที่มี
อัตราโทษจาคุก ซึ่งผูเ้ สี ยหายหรื อพยานที่เป็ นเด็กอายุไม่เกินสิบแปดปี ร้องขอ
การถามปากคาผูเ้ สี ยหายหรื อพยานที่เป็ นเด็กอายุไม่เกินสิ บแปดปี ให้พนักงาน
สอบสวนแยกกระทาเป็ นส่วนสัดในสถานทีท่ ี่เหมาะสมสาหรับเด็ก และให้มี
นักจิตวิทยาหรื อนักสังคมสงเคราะห์ บุคคลที่เด็กร้องขอ และพนักงานอัยการ
ร่ วมอยูด่ ว้ ยในการถามปากคาเด็กนั้น และในกรณี ที่นกั จิตวิทยาหรื อนักสังคม
สงเคราะห์เห็นว่าการถามปากคาเด็กคนใดหรื อคาถามใด อาจจะมีผล
กระทบกระเทือนต่อจิตใจเด็กอย่างรุ นแรง ให้พนักงานสอบสวนถามผ่าน
นักจิตวิทยาหรื อนักสังคมสงเคราะห์เป็ นการเฉพาะตามประเด็นคาถามของ
พนักงานสอบสวน โดยมิให้เด็กได้ยินคาถามของพนักงานสอบสวนและห้ามมิ
ให้ถามเด็กซ้ าซ้อนหลายครั้งโดยไม่มีเหตุอนั สมควร
ให้เป็ นหน้าที่ของพนักงานสอบสวนที่จะต้องแจ้งให้
นักจิตวิทยาหรื อนักสังคมสงเคราะห์ บุคคลที่เด็กร้องขอ และพนักงานอัยการ
ทราบ รวมทั้งแจ้งให้ผเู ้ สี ยหายหรื อพยานทีเ่ ป็ นเด็กทราบถึงสิทธิตามวรรคหนึ่ง
ด้วย
นักจิตวิทยาหรื อนักสังคมสงเคราะห์ หรื อพนักงานอัยการที่เข้า
ร่ วมในการถามปากคาอาจถูกผูเ้ สี ยหายหรื อพยานซึ่งเป็ นเด็กตั้งรังเกียจได้ หาก
มีกรณี ดงั กล่าวให้เปลี่ยนตัวผูน้ ้ นั
ภายใต้บงั คับแห่งมาตรา ๑๓๙ การถามปากคาเด็กตามวรรค
หนึ่ง ให้พนักงานสอบสวนจัดให้มกี ารบันทึกภาพและเสี ยงการถามปากคา
ดังกล่าวซึ่งสามารถนาออกถ่ายทอดได้อย่างต่อเนื่องไว้เป็ นพยาน
ในกรณี จาเป็ นเร่ งด่วนอย่างยิง่ ซึ่งมีเหตุอนั ควรไม่อาจรอ
นักจิตวิทยาหรื อนักสังคมสงเคราะห์ บุคคลที่เด็กร้องขอ และพนักงานอัยการ
เข้าร่ วมในการถามปากคาพร้อมกันได้ ให้พนักงานสอบสวนถามปากคาเด็ก
โดยมีบุคคลใดบุคคลหนึ่งตามวรรคหนึ่งอยูร่ ่ วมด้วยก็ได้ แต่ตอ้ งบันทึกเหตุที่
ไม่อาจรอบุคคลอื่นไว้ในสานวนการสอบสวน และมิให้ถอื ว่าการถามปากคา
ผูเ้ สี ยหายหรื อพยานซึ่งเป็ นเด็กในกรณี ดงั กล่าวที่ได้กระทาไปแล้วไม่ชอบด้วย
กฎหมาย
***มาตรา ๑๓๔ เมือ่ ผูต้ อ้ งหาถูกเรี ยก หรื อส่งตัวมา หรื อเข้าหา
พนักงานสอบสวนเอง หรื อปรากฏว่าผูใ้ ดซึ่งมาอยูต่ ่อหน้าพนักงานสอบสวน
เป็ นผูต้ อ้ งหา ให้ถามชื่อตัว ชื่อรอง ชื่อสกุล สัญชาติ บิดามารดา อายุ อาชีพ ที่
อยู่ ที่เกิด และแจ้งให้ทราบถึงข้อเท็จจริ งเกี่ยวกับการกระทาที่กล่าวหาว่า
ผูต้ อ้ งหาได้กระทาผิด แล้วจึงแจ้งข้อหาให้ทราบ
การแจ้งข้อหาตามวรรคหนึ่ง จะต้องมีหลักฐานตามสมควรว่าผู ้
นั้นน่าจะได้กระทาผิดตามข้อหานั้น
ผูต้ อ้ งหามีสิทธิได้รับการสอบสวนด้วยความรวดเร็ ว ต่อเนื่อง
และเป็ นธรรม
พนักงานสอบสวนต้องให้โอกาสผูต้ อ้ งหาที่จะแก้ขอ้ หาและที่
จะแสดงข้อเท็จจริ งอันเป็ นประโยชน์แก่ตนได้
เมื่อได้มีการแจ้งข้อกล่าวหาแล้ว ถ้าผูต้ อ้ งหาไม่ใช่ผถู ้ ูกจับและ
ยังไม่ได้มีการออกหมายจับ แต่พนักงานสอบสวนเห็นว่ามีเหตุที่จะออกหมาย
ขังผูน้ ้ นั ได้ตามมาตรา ๗๑ พนักงานสอบสวนมีอานาจสั่งให้ผตู ้ อ้ งหาไปศาล
เพื่อขอออกหมายขังโดยทันที แต่ถา้ ขณะนั้นเป็ นเวลาที่ศาลปิ ดหรื อใกล้จะปิ ด
ทาการ ให้พนักงานสอบสวนสัง่ ให้ผตู ้ อ้ งหาไปศาลในโอกาสแรกที่ศาลเปิ ดทา
การ กรณี เช่นว่านี้ให้นามาตรา ๘๗ มาใช้บงั คับแก่การพิจารณาออกหมายขัง
โดยอนุโลม หากผูต้ อ้ งหาไม่ปฏิบตั ิตามคาสัง่ ของพนักงานสอบสวนดังกล่าว
ให้พนักงานสอบสวนมีอานาจจับผูต้ อ้ งหานั้นได้ โดยถือว่าเป็ นกรณี จาเป็ น
เร่ งด่วนที่จะจับผูต้ อ้ งหาได้โดยไม่มีหมายจับ และมีอานาจปล่อยชัว่ คราวหรื อ
ควบคุมตัวผูต้ อ้ งหานั้นไว้
***มาตรา ๑๓๔/๑ ในคดีที่มีอตั ราโทษประหารชีวิต หรื อในคดีที่
ผูต้ อ้ งหามีอายุไม่เกินสิ บแปดปี ในวันที่พนักงานสอบสวนแจ้งข้อหา ก่อนเริ่ ม
ถามคาให้การให้พนักงานสอบสวนถามผูต้ อ้ งหาว่ามีทนายความหรื อไม่ ถ้าไม่
มีให้รัฐจัดหาทนายความให้
ในคดีที่มีอตั ราโทษจาคุก ก่อนเริ่ มถามคาให้การให้พนักงาน
สอบสวนถามผูต้ อ้ งหาว่ามีทนายความหรื อไม่ ถ้าไม่มีและผูต้ อ้ งหาต้องการ
ทนายความ ให้รัฐจัดหาทนายความให้
การจัดหาทนายความตามวรรคหนึ่งหรื อวรรคสอง ให้พนักงาน
สอบสวนปฏิบตั ิตามหลักเกณฑ์ วิธีการ และเงื่อนไขทีก่ าหนดในกฎกระทรวง
และให้ทนายความที่รัฐจัดหาให้ได้รับเงินรางวัลและค่าใช้จ่ายตามระเบียบที่
กระทรวงยุติธรรมกาหนดโดยได้รับความเห็นชอบจากกระทรวงการคลัง
เมื่อได้จดั หาทนายความให้แก่ผตู ้ อ้ งหาตามวรรคหนึ่ง วรรค
สอง หรื อวรรคสามแล้ว ในกรณี จาเป็ นเร่ งด่วน หากทนายความไม่อาจมาพบ
ผูต้ อ้ งหาได้ โดยไม่แจ้งเหตุขดั ข้องให้พนักงานสอบสวนทราบหรื อแจ้งแต่ไม่
มาพบผูต้ อ้ งหาภายในเวลาอันสมควร ให้พนักงานสอบสวนทาการสอบสวน
ผูต้ อ้ งหาไปได้โดยไม่ตอ้ งรอทนายความ แต่พนักงานสอบสวนต้องบันทึกเหตุ
นั้นไว้ในสานวนการสอบสวนด้วย
มาตรา ๑๓๔/๒ ให้นาบทบัญญัติในมาตรา ๑๓๓ ทวิ มาใช้
บังคับโดยอนุโลมแก่การสอบสวนผูต้ อ้ งหาที่เป็ นเด็กอายุไม่เกินสิ บแปดปี
มาตรา ๑๓๔/๓ ผูต้ อ้ งหามีสิทธิให้ทนายความหรื อผูซ้ ่ ึงตน
ไว้วางใจเข้าฟังการสอบปากคาตนได้
***มาตรา ๑๓๔/๔ ในการถามคาให้การผูต้ อ้ งหา ให้พนักงาน
สอบสวนแจ้งให้ผตู ้ อ้ งหาทราบก่อนว่า
(๑) ผูต้ อ้ งหามีสิทธิที่จะให้การหรื อไม่ก็ได้ ถ้าผูต้ อ้ งหาให้การ
ถ้อยคาที่ผตู ้ อ้ งหาให้การนั้นอาจใช้เป็ นพยานหลักฐานในพิจารณาคดีได้
(๒) ผูต้ อ้ งหามีสิทธิให้ทนายความหรื อผูซ้ ่ ึงตนไว้วางใจเข้าฟัง
การสอบปากคาตนได้
เมื่อผูต้ อ้ งหาเต็มใจให้การอย่างใดก็ให้จดคาให้การไว้ ถ้า
ผูต้ อ้ งหาไม่เต็มใจให้การเลยก็ให้บนั ทึกไว้
ถ้อยคาใด ๆ ที่ผตู ้ อ้ งหาให้ไว้ต่อพนักงานสอบสวนก่อนมีการ
แจ้งสิทธิตามวรรคหนึ่ง หรื อก่อนที่จะดาเนินการตามมาตรา ๑๓๔/๑
มาตรา ๑๓๔/๒ และมาตรา ๑๓๔/๓ จะรับฟังเป็ นพยานหลักฐานในการพิสูจน์
ความผิดของผูน้ ้ นั ไม่ได้
**มาตรา ๑๔๘ เมือ่ ปรากฏแน่ชดั หรื อมีเหตุอนั ควรสงสัยว่า
บุคคลใดตายโดยผิดธรรมชาติ หรื อตายในระหว่างอยูใ่ นความควบคุมของเจ้า
พนักงาน ให้มีการชันสู ตพลิกศพ เว้นแต่ตายโดยการประหารชีวิตตามกฎหมาย
การตายโดยผิดธรรมชาติน้ นั คือ
(๑) ฆ่าตัวตาย
(๒) ถูกผูอ้ ื่นทาให้ตาย
(๓) ถูกสัตว์ทาร้ายตาย
(๔) ตายโดยอุบตั ิเหตุ
(๕) ตายโดยยังมิปรากฏเหตุ
มาตรา ๑๕๐ ในกรณี ที่จะต้องมีการชันสู ตรพลิกศพ ให้พนักงาน
สอบสวนแห่งท้องที่ที่ศพนั้นอยูก่ บั แพทย์ทางนิติเวชศาสตร์ซ่ ึงได้รบั วุฒิบตั ร
หรื อได้รับหนังสืออนุมตั ิจากแพทยสภา ทาการชันสู ตรพลิกศพโดยเร็ ว ถ้า
แพทย์ทางนิติเวชศาสตร์ดงั กล่าวไม่มีหรื อไม่อาจปฏิบตั ิหน้าที่ได้ ให้แพทย์
ประจาโรงพยาบาลของรัฐปฏิบตั ิหน้าที่ ถ้าแพทย์ประจาโรงพยาบาลของรัฐไม่
มีหรื อไม่อาจปฏิบตั ิหน้าที่ได้ให้แพทย์ประจาสานักงานสาธารณสุ ขจังหวัด
ปฏิบตั ิหน้าที่ ถ้าแพทย์ประจาสานักงานสาธารณสุ ขจังหวัดไม่มีหรื อไม่อาจ
ปฏิบตั ิหน้าที่ได้ ให้แพทย์ประจาโรงพยาบาลของเอกชนหรื อแพทย์ผปู ้ ระกอบ
วิชาชีพเวชกรรมที่ข้ นึ ทะเบียนเป็ นแพทย์อาสาสมัครตามระเบียบของกระทรวง
สาธารณสุ ขปฏิบตั หิ น้าที่ และในการปฏิบตั หิ น้าที่ดงั กล่าว ให้แพทย์ประจา
โรงพยาบาลของเอกชนหรื อแพทย์ผปู ้ ระกอบวิชาชีพเวชกรรมผูน้ ้ นั เป็ นเจ้า
พนักงานตามประมวลกฎหมายอาญา ทั้งนี้ ให้พนักงานสอบสวนและแพทย์
ดังกล่าวทาบันทึกรายละเอียดแห่งการชันสู ตรพลิกศพทันที และให้แพทย์
ดังกล่าวทารายงาแนบท้ายบันทึกรายละเอียดแห่งการชันสู ตรพลิกศพด้วย
ภายในเจ็ดวันนับแต่วนั ที่ได้รับแจ้งเรื่ อง ถ้ามีความจาเป็ นให้ขยายระยะเวลา
ออกไปได้ไม่เกินสองครั้ง ครั้งละไม่เกินสามสิ บวัน แต่ตอ้ งบันทึกเหตุผลและ
ความจาเป็ นในการขยายระยะเวลาทุกครั้งไว้ในสานวนชันสู ตรพลิกศพ
รายงานดังกล่าวให้ถอื เป็ นส่วนหนึ่งของสานวนชันสู ตรพลิกศพ และในกรณีที่
ความตายมิได้เป็ นผลแห่งการกระทาผิดอาญา ให้พนักงานสอบสวนส่งสานวน
ชันสู ตรพลิกศพไปยังพนักงานอัยการเมือ่ เสร็จสิ้นการชันสู ตรพลิกศพโดยเร็ ว
และให้พนักงานอัยการดาเนินการต่อไปตามมาตรา ๑๕๖
ให้เป็ นหน้าที่ของพนักงานสอบสวนแจ้งแก่ผมู ้ ีหน้าที่ไปทาการ
ชันสู ตรพลิกศพทราบ และก่อนการชันสู ตรพลิกศพ ให้พนักงานสอบสวนแจ้ง
ให้สามี ภริ ยา ผูบ้ ุพการี ผูส้ ืบสันดาน ผูแ้ ทนโดยชอบธรรม ผูอ้ นุบาล หรื อญาติ
ของผูต้ ายอย่างน้อยหนึ่งคนทราบเท่าที่จะทาได้
ในกรณี ที่มีความตายเกิดขึ้นโดยการกระทาของเจ้าพนักงานซึ่ง
อ้างว่าปฏิบตั ิราชการตามหน้าที่หรื อตายในระหว่างอยูใ่ นความควบคุมของเจ้า
พนักงานซึ่งอ้างว่าปฏิบตั ิราชการตามหน้าที่ ให้พนักงานอัยการและพนักงาน
ฝ่ ายปกครองตาแหน่งตั้งแต่ระดับปลัดอาเภอหรื อเทียบเท่าขึ้นไปแห่งท้องที่ที่
ศพนั้นอยูเ่ ป็ นผูช้ นั สู ตรพลิกศพร่ วมกับพนักงานสอบสวนและแพทย์ตามวรรค
หนึ่ง และให้นาบทบัญญัติในวรรคสองมาใช้บงั คับ
เมื่อได้มีการชันสู ตรพลิกศพตามวรรคสามแล้ว ให้พนักงาน
สอบสวนแจ้งให้พนักงานอัยการเข้าร่ วมกับพนักงานสอบสวนทาสานวน
ชันสู ตรพลิกศพให้เสร็ จภายในสามสิ บวันนับแต่วนั ที่ได้รบั แจ้งถ้ามีความ
จาเป็ นให้ขยายระยะเวลาออกไปได้ไม่เกินสองครั้ง ครั้งละไม่เกินสามสิบวันแต่
ต้องบันทึกเหตุผลและความจาเป็ นในการขยายระยะเวลาทุกครั้งไว้ในสานวน
ชันสู ตรพลิกศพ
เมื่อได้รับสานวนชันสู ตรพลิกศพแล้ว ให้พนักงานอัยการทาคา
ร้องขอต่อศาลชั้นต้นแห่งท้องทีท่ ี่ศพนั้นอยู่ เพื่อให้ศาลทาการไต่สวนและทา
คาสั่งแสดงว่าผูต้ ายคือใคร ตายที่ไหน เมือ่ ใด และถึงเหตุและพฤติการณ์ที่ตาย
ถ้าตายโดยคนทาร้ายให้กล่าวว่าใครเป็ นผูก้ ระทาร้ายเท่าที่จะทราบได้ ภายใน
สามสิบวันนับแต่วนั ที่ได้รบั สานวน ถ้ามีความจาเป็ น ให้ขยายระยะเวลา
ออกไปได้ไม่เกินสองครั้ง ครั้งละไม่เกินสามสิ บวัน แต่ตอ้ งบันทึกเหตุผลและ มาตรา ๑๕๕/๑ การสอบสวนในกรณี ที่มีความตายเกิดขึ้นโดย
ความจาเป็ นในการขยายระยะเวลาทุกครั้งไว้ในสานวนชันสู ตรพลิกศพ การกระทาของเจ้าพนักงานซึ่งอ้างว่าปฏิบตั ิราชการตามหน้าที่ หรื อตายใน
ในการปฏิบตั ิหน้าที่ตามวรรคหนึ่ง วรรคสาม วรรคสี่ และ ระหว่างอยูใ่ นความควบคุมของเจ้าพนักงานซึ่งอ้างว่าปฏิบตั ิราชการตามหน้าที่
วรรคห้า ให้พนักงานสอบสวนปฏิบตั ิตามคาสั่งของพนักงานอัยการ หรื อในกรณีที่ผตู ้ ายถูกกล่าวหาว่าต่อสู ้ขดั ขวางเจ้าพนักงานซึ่งอ้างว่าปฏิบตั ิ
ในการไต่สวนตามวรรคห้า ให้ศาลปิ ดประกาศแจ้งกาหนด ราชการตามหน้าที่ ให้พนักงานสอบสวนแจ้งให้พนักงานอัยการเข้าร่ วมกับ
วันที่จะทาการไต่สวนไว้ที่ศาล และให้พนักงานอัยการยื่นคาร้องต่อศาลขอให้ พนักงานสอบสวนในการทาสานวนสอบสวน
ศาลส่งสาเนาคาร้องและแจ้งกาหนดวันนัดไต่สวนให้สามี ภริ ยา ผูบ้ ุพการี การทาสานวนสอบสวนตามวรรคหนึ่ง ให้พนักงานสอบสวน
ผูส้ ื บสันดาน ผูแ้ ทนโดยชอบธรรม ผูอ้ นุบาล หรื อญาติของผูต้ ายตามลาดับอย่าง เป็ นผูร้ ับผิดชอบโดยพนักงานอัยการอาจให้คาแนะนา ตรวจสอบ
น้อยหนึ่งคนเท่าที่จะทาได้ทราบก่อนวันนัดไต่สวนไม่นอ้ ยกว่าสิ บห้าวันและ พยานหลักฐาน ถามปากคา หรื อสัง่ ให้ถามปากคาบุคคลที่เกี่ยวข้องได้ต้งั แต่เริ่ ม
ให้พนักงานอัยการนาพยานหลักฐานทั้งปวงที่แสดงถึงการตายมาสื บ การทาสานวนสอบสวนนับแต่โอกาสแรกเท่าที่จะพึงกระทาได้ ทั้งนี้ ตาม
เมื่อศาลได้ปิดประกาศแจ้งกาหนดวันที่จะทาการไต่สวนแล้ว หลักเกณฑ์และวิธีการที่กาหนดในกฎกระทรวง
และก่อนการไต่สวนเสร็ จสิ้น สามี ภริ ยา ผูบ้ พุ การี ผูส้ ื บสันดาน ผูแ้ ทนโดย ในกรณี จาเป็ นเร่ งด่วนและมีเหตุอนั ควรไม่อาจรอพนักงาน
ชอบธรรม ผูอ้ นุบาล หรื อญาติของผูต้ ายมีสิทธิยื่นคาร้องต่อศาลขอเข้ามา อัยการเข้าร่ วมในการทาสานวนสอบสวนให้พนักงานสอบสวนทาสานวน
ซักถามพยานทีพ่ นักงานอัยการนาสืบและนาสื บพยานหลักฐานอื่นได้ดว้ ย เพือ่ ต่อไปได้ แต่ตอ้ งบันทึกเหตุที่ไม่อาจรอพนักงานอัยการไว้ในสานวนและถือว่า
การนี้ สามี ภริ ยา ผูบ้ ุพการี ผูส้ ื บสันดาน ผูแ้ ทนโดยชอบธรรม ผูอ้ นุบาล หรื อ เป็ นการทาสานวนสอบสวนที่ชอบด้วยกฎหมาย
ญาติของผูต้ ายมีสิทธิแต่งตั้งทนายความดาเนินการแทนได้ หากไม่มที นายความ
ที่ได้รับการแต่งตั้งจากบุคคลดังกล่าวเข้ามาในคดีให้ศาลตั้งทนายความขึ้นเพื่อ
ทาหน้าทีท่ นายความฝ่ ายญาติผตู ้ าย
เมื่อศาลเห็นสมควรเพื่อประโยชน์แห่งความยุติธรรม ศาลจะ
เรี ยกพยานที่นาสื บมาแล้วมาสืบเพิม่ เติมหรื อเรี ยกพยานหลักฐานอื่นมาสื บก็ได้
และศาลอาจขอให้ผทู ้ รงคุณวุฒิหรื อผูเ้ ชี่ยวชาญมาให้ความเห็นเพือ่
ประกอบการไต่สวนและทาคาสัง่ แต่ท้งั นี้ ไม่ตดั สิ ทธิของผูน้ าสืบ
พยานหลักฐานตามวรรคแปดที่จะขอให้เรี ยกผูท้ รงคุณวุฒิหรื อผูเ้ ชี่ยวชาญอื่น
มาให้ความเห็นโต้แย้งหรื อเพิ่มเติมความเห็นของผูท้ รงคุณวุฒิหรื อผูเ้ ชี่ยวชาญ
ดังกล่าว
คาสั่งของศาลตามมาตรานี้ให้ถึงที่สุด แต่ไม่กระทบกระเทือน
ถึงสิทธิฟ้องร้อง และการพิจารณาพิพากษาคดีของศาล หากพนักงานอัยการ
หรื อบุคคลอื่นได้ฟ้องหรื อจะฟ้องคดีเกี่ยวกับการตายนั้น
เมื่อศาลได้มีคาสั่งแล้ว ให้ส่งสานวนการไต่สวนของศาลไปยัง
พนักงานอัยการ เพือ่ ส่งแก่พนักงานสอบสวนดาเนินการต่อไป
แพทย์ตามวรรคหนึ่ง เจ้าพนักงานผูไ้ ด้ทาการชันสู ตรพลิกศพ
และผูท้ รงคุณวุฒิหรื อผูเ้ ชี่ยวชาญที่ศาลขอให้มาให้ความเห็นตามมาตรานี้มี
สิ ทธิได้รับค่าตอบแทน หรื อค่าป่ วยการ ค่าพาหนะเดินทางและค่าเช่าที่พกั ตาม
ระเบียบที่กระทรวงยุติธรรมกาหนดโดยความเห็นชอบของกระทรวงการคลัง
ส่วนทนายความที่ศาลตั้งตามมาตรานี้ มีสิทธิได้รับเงินรางวัลและค่าใช้จ่าย
เช่นเดียวกับทนายความที่ศาลตั้งตามมาตรา ๑๗๓
“อัศวินจะไม่ทงิ ้ ทิง้ ใครไว้ดา้ นหลัง”