Professional Documents
Culture Documents
การปล่อยก๊าซเรือนกระจกภาคกระบวนการอุตสาหกรรมและการใช้ผลิตภัณฑ์
การปล่อยก๊าซเรือนกระจกภาคกระบวนการอุตสาหกรรมและการใช้ผลิตภัณฑ์
1
from Industrial Process and Product Use Sector)
การปล่อยก๊าซเรือนกระจกภาคกระบวนการอุตสาหกรรมและการใช้ผลิตภัณฑ์
(Greenhouse Gas Emissions from Industrial Process and Product Use Sector)
โดย
ศูนย์ข้อมูลก๊าซเรือนกระจก
องค์การบริหารจัดการก๊าซเรือนกระจก (องค์การมหาชน)
บทนา
การปล่อยก๊าซเรือนกระจกภาคกระบวนการอุตสาหกรรมและการใช้ผลิตภัณฑ์ เป็นการประเมินปริมาณ
ก๊าซเรือนกระจกที่เกิดจากปฏิกิริยาเคมี ในกระบวนการผลิต การนาผลิตภัณฑ์บางชนิดมาใช้งาน รวมถึงการใช้
ประโยชน์จากเชื้อเพลิงคาร์บอนฟอสซิลในรูปแบบที่ไม่เป็นพลังงาน ข้อมูลปริมาณการปล่อยก๊าซเรือนกระจกที่
สะท้อนกับกิจกรรมที่เกิดขึ้นจริงในขอบเขตที่ทาการประเมิน จะเป็นข้อมูลที่ใช้สนับสนุนการบริหารจัดการก๊าซ
เรือนกระจกในด้านแหล่งปล่อยก๊าซเรือนกระจก รวมถึงการกาหนดนโยบายการลดปริมาณการปล่อยก๊าซเรือน
กระจกได้อย่างมีประสิทธิภาพ องค์การบริหารจัดการก๊าซเรือนกระจก (องค์การมหาชน) หรือ อบก. ได้ศึกษาและ
จัดทาข้อมูลปริมาณการปล่อยก๊าซเรือนกระจกภาคกระบวนการอุตสาหกรรมและการใช้ผลิตภัณฑ์ ระหว่างปี พ.ศ.
2543 – 2556 (ค.ศ. 2000 – 2013) โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนาและปรับปรุง ชุดข้อมูลปริมาณการปล่อยก๊าซ
เรื อนกระจกภาคกระบวนการอุตสาหกรรมและการใช้ผ ลิ ตภั ณฑ์ ให้ เ ป็นปัจจุ บัน และนาข้อ มูล สนับ สนุนการ
ดาเนินงานที่เกี่ยวข้องกับก๊าซเรือนกระจก ด้วยวิธีการคานวณตามมาตรฐานสากลในคู่มือที่จัดทาโดยคณะกรรมการ
ระหว่างรัฐบาลว่าด้วยการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ (Intergovernmental Panel on Climate Change:
IPCC)
วิธีการศึกษาและจัดทาข้อมูล
การศึกษาและจัดทาข้อมูลปริมาณการปล่อยก๊าซเรือนกระจกจากภาคกระบวนการอุตสาหกรรมและการ
ใช้ผลิตภัณฑ์ (Industrial Process and Product Use: IPPU) อ้างอิงวิธีการคานวณตาม 2006 IPCC
Guidelines for National Greenhouse Gas Inventories โดยจาแนกแหล่งปล่อยก๊าซเรือนกระจกภาค IPPU
ออกเป็น 8 กลุ่มหลัก ดังภาพประกอบที่ 1 และ 2 และประเมินปริมาณการปล่อยในภาพรวมของประเทศไทย
การปล่อยก๊าซเรือนกระจกภาคกระบวนการอุตสาหกรรมและการใช้ผลิตภัณฑ์ (Greenhouse Gas Emissions
2
from Industrial Process and Product Use Sector)
ผลการศึกษา
จากการศึกษาของ อบก. พบว่า ในปี พ.ศ. 2556 (ค.ศ. 2013) ภาค IPPU มีปริมาณการปล่อยก๊าซเรือน
กระจก เท่ากับ 36.11 ล้านตันคาร์บอนไดออกไซด์เทียบเท่า (MtCO2e) โดยกลุ่มอุตสาหกรรมการผลิตแร่ เป็น
กิจกรรมที่มีการปล่อยก๊าซเรือนกระจกมากที่สุด เท่ากับ 25.10 MtCO2e คิดเป็น ร้อยละ 69.50 ของการปล่อย
ทั้งหมดในภาค IPPU รองลงมาเป็นกลุ่มอุตสาหกรรมการผลิตสารเคมี มีปริมาณการปล่อยเท่ากับ 10.34 MtCO2e
หรือคิดเป็น ร้อยละ 28.64 ของการปล่อยทั้งหมดในภาค IPPU ส่วนกลุ่มอุตสาหกรรมการผลิตโลหะ และกลุ่มการ
ใช้ผลิตภัณฑ์จ ากเชื้อเพลิ งในรูปแบบที่ไม่เป็นพลังงานและการใช้ตัวทาละลายเป็นส่ว นที่มีการปล่ อยก๊าซเรือ น
กระจกเพียงเล็กน้อยเท่านั้น โดยมีปริมาณการปล่อยเท่ากับ 0.57 และ 0.11 MtCO2e หรือคิดเป็น ร้อยละ 1.57
และ 0.30 ตามลาดับ ดังแสดงในภาพประกอบที่ 3 และหากพิจารณาในรายกลุ่มกิจกรรมหลักและกิจกรรมย่อย
สามารถอธิบายได้ดังนี้
1
Climate Change 2007 – The Physical Science Basis, Contribution of Working Group I to the Fourth Assessment
Report of the IPCC.
การปล่อยก๊าซเรือนกระจกภาคกระบวนการอุตสาหกรรมและการใช้ผลิตภัณฑ์ (Greenhouse Gas Emissions
6
from Industrial Process and Product Use Sector)
ภาพประกอบที่ 4 ปริมาณและสัดส่วนการปล่อยก๊าซเรือนกระจกในกลุ่มอุตสาหกรรมการผลิตแร่
ปี พ.ศ. 2556 (MtCO2e, %)
2. 2B กลุ่มอุตสาหกรรมการผลิตสารเคมี (Chemical Industry) มีปริมาณการปล่อยก๊าซเรือนกระจกสูงเป็น
ลาดับที่ 2 ของการปล่อยก๊าซเรือนกระจกในภาค IPPU เท่ากับ 10.34 MtCO2e ต่อปี หากพิจารณาราย
สาขาย่อยตาม 2006 IPCC Guidelines พบว่า ประเทศไทยมีอุตสาหกรรมการผลิตที่ดาเนินการผลิตใน
ประเทศไทย 2 ประเภท ได้แก่ อุตสาหกรรมการผลิตปิโตรโคมีและคาร์บอนแบล็ค ที่มีปริมาณการปล่อย
ก๊าซเรือนกระจก เท่ากับ 10.31 MtCO2e ต่อปี หรือคิดเป็นร้อยละ 99.69 ของการปล่อยทั้งหมดในกลุ่ม
อุตสาหกรรมการผลิตสารเคมี ซึ่งประกอบด้วยปริมาณการปล่อยที่มาจากการผลิตเอทิลีน และเอทิลีนได
คลอไรด์ และไวนิลคลอไรด์มอนอเมอร์ ส่วนอุตสาหกรรมการผลิตกรดไนตริก เป็นกิจกรรมที่มีการปล่อย
เพียงเล็กน้อย โดยปล่อยเท่ากับ 0.03 MtCO2e ต่อปี หรือคิดเป็นร้อยละ 0.31 ดังภาพประกอบที่ 5
การปล่อยก๊าซเรือนกระจกภาคกระบวนการอุตสาหกรรมและการใช้ผลิตภัณฑ์ (Greenhouse Gas Emissions
8
from Industrial Process and Product Use Sector)
ภาพประกอบที่ 5 ปริมาณและสัดส่วนการปล่อยก๊าซเรือนกระจกในกลุ่มอุตสาหกรรมการผลิตสารเคมี
ปี พ.ศ. 2556 (MtCO2e, %)
3. 2C กลุ่มอุตสาหกรรมการผลิตโลหะ (Metal Industry) มีปริมาณการปล่อยก๊าซเรือนกระจกเป็นลาดับที่
3 ของการปล่อยในภาค IPPU เท่ากับ 0.57 MtCO2e ต่อปี ภาพประกอบที่ 6 แสดงการพิจารณาราย
กิจกรรมย่อย พบว่า มีเพียง 3 กิจกรรมการผลิตที่พบว่ามีการผลิตในประเทศไทย คือ การผลิตเหล็กและ
เหล็กกล้า การผลิตตะกั่ว และการผลิตสังกะสี แต่อย่างไรก็ตามเนื่องจากไม่มีการเก็บข้อมูลกิจกรรมการ
ผลิตตะกั่ว ในปี พ.ศ. 2556 (ค.ศ. 2013) ทาให้สามารถคานวณได้เพียง 2 กิจกรรม ได้แก่ การผลิตสังกะสี
มีปริมาณการปล่อยเท่ากับ 0.30 MtCO2e ต่อปี หรือคิดเป็น ร้อยละ 52.42 ของการปล่อยทั้งหมดในกลุ่ม
อุตสาหกรรมการผลิตโลหะ และการผลิตเหล็กและเหล็กกล้า โดยมีปริมาณการปล่อยเท่ากับ 0.27
MtCO2e ต่อปี หรือคิดเป็น ร้อยละ 47.58
ภาพประกอบที่ 6 ปริมาณและสัดส่วนการปล่อยก๊าซเรือนกระจกในกลุ่มอุตสาหกรรมการผลิตโลหะ
ปี พ.ศ. 2556 (MtCO2e, %)
4. 2D กลุ่มการใช้ผลิตภัณฑ์จากเชื้อเพลิงในรูปแบบที่ไม่เป็นพลังงานและการใช้ตัวทาละลาย (Non-energy
Product from Fuels and Solvent Use) มีปริมาณการปล่อยก๊าซเรือนกระจกเป็นลาดับสุดท้ายของ
การปล่อยในภาค IPPU เท่ากับ 0.11 MtCO2e ต่อปี และพบว่ามีเพียงกิจกรรมการใช้น้ามันหล่อลื่น
เท่านั้น ที่สามารถคานวณปริมาณการปล่อยได้ในกลุ่มอุตสาหกรรมนี้
นอกจากนี้ อบก. ยังได้ศึกษาและจัดทาข้อมูลปริมาณการปล่อยก๊าซเรือนกระจกภาค IPPU ระหว่างปี
พ.ศ. 2543 – 2556 (ค.ศ. 2000 – 2013) พบว่า ภาค IPPU มีปริมาณการปล่อยก๊าซเรือนกระจกอยู่ระหว่าง
16,446.33 - 36,359.53 GgCO2e สามารถอ้างอิงผลการคานวณในภาคผนวก และหากพิจารณาข้อมูลระหว่างปี
พ.ศ. 2555 – 2556 ในภาพประกอบที่ 7 พบว่า ปริมาณการปล่อยก๊าซเรือนกระจกภาค IPPU ในปี พ.ศ. 2556 มี
แนวโน้มลดลงจากปี พ.ศ. 2555 เพียงเล็กน้อย คิดเป็น ร้อยละ 0.68 ทั้งนี้สาเหตุหลักมาจากปริมาณการผลิตที่
ลดลงในเกือบทุกกลุ่มอุตสาหกรรม การขยายตัวทางเศรษฐกิจของประเทศไทยมีอัตราที่ต่าลง อันเนื่องมาจากวิกฤติ
การปล่อยก๊าซเรือนกระจกภาคกระบวนการอุตสาหกรรมและการใช้ผลิตภัณฑ์ (Greenhouse Gas Emissions
9
from Industrial Process and Product Use Sector)
ข้อจากัดของการจัดทาข้อมูล
สาหรับการศึกษาการจัดทาข้อมูลปริมาณการปล่อยก๊าซเรือนกระจกภาค IPPU พบข้อจากัดในการจัดทา
ข้อมูล สามารถสรุปข้อจากัดของการจัดทาข้อมูลได้ดังนี้
ข้อมูลปริมาณการปล่อยก๊าซเรือนกระจกภาค IPPU ยังไม่รวมปริมาณการปล่อยก๊าซเรือนกระจกจาก
กลุ่มอุตสาหกรรมอิเล็กทรอนิกส์ เนื่องจากยังไม่มีหน่วยงานที่เก็บข้อมูลที่เกี่ยวข้องกับการคานวณปริมาณก๊าซเรือน
กระจก และไม่รวมถึงกลุ่มการใช้ผลิตภัณฑ์ทดแทนสารทาลายชั้นโอโซน กลุ่มการใช้และการผลิตผลิตภัณฑ์อื่นๆ
เนื่องจากการคานวณสามารถรวบรวมข้อมูลปริมาณนาเข้าและส่งออก ซึ่งไม่สามารถแยกการใช้สารตามกลุ่ม
กิจกรรมย่อยได้ นอกจากนี้ยังไม่รวมถึงกลุ่มอุตสาหกรรมอื่น ๆ เนื่องจากใน 2006 IPCC Guidelines ยังไม่ได้ระบุ
วิธีการประเมิน
ข้อมูลปริมาณการผลิตเซรามิกส์ ใช้สมมติฐานในเรื่องของน้าหนักต่อชิ้นผลิตภัณฑ์มาใช้ในการคานวณ
อาจทาให้ปริมาณการปล่อยก๊าซเรือนกระจกที่ได้มีค่าสูงกว่าหรือต่ากว่าความเป็นจริง
ข้อมูลปริมาณการผลิตกรดไนตริก การผลิตตะกั่ว และการผลิตคาร์บอนแบล็ค สามารถรวบรวม
ข้อมูลกิจกรรมได้บางช่วงปีเท่านั้น ส่งผลให้ข้อมูลปริมาณการปล่อยก๊าซเรือนกระจกในบางปี ยังไม่ครอบคลุมถึง
ปริมาณการปล่อยก๊าซเรือนกระจกจากกิจกรรมดังกล่าว
ข้อมูลปริมาณการผลิตของกิจกรรมการผลิตปิโตรเคมี พบว่ามีหน่วยงานที่เก็บข้อมูลซ้าซ้อนกัน อาจ
ส่งผลต่อปริมาณการปล่อยก๊าซเรือนกระจกที่ได้มีค่าสูงกว่าหรือต่ากว่าความเป็นจริง
การปล่อยก๊าซเรือนกระจกภาคกระบวนการอุตสาหกรรมและการใช้ผลิตภัณฑ์ (Greenhouse Gas Emissions
10
from Industrial Process and Product Use Sector)
ข้อมูลปริมาณการผลิตของกิจกรรมการผลิตเหล็กและเหล็กกล้า ทาการรวบรวมภายใต้การดาเนิน
โครงการพัฒนากระบวนการจัดทาข้อเสนอแผนงานการลดก๊าซเรือนกระจก (Mitigation Action Plan) พร้อมทั้ง
พัฒนากระบวนการตรวจวัด การรายงานและการทวนสอบ (Measurement, Reporting and Verification:
MRV) ของอุตสาหกรรมเป้าหมาย ภายใต้โครงการ Low Emission Capacity Building ทาให้ยังไม่มีหน่วยงานที่
ทาการรวบรวมข้อมูลอย่างต่อเนื่อง
ข้อเสนอแนะของการจัดทาข้อมูลปริมาณการปล่อยก๊าซเรือนกระจกภาค IPPU
หน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ควรมีการเก็บรวบรวมข้อมูลที่เกี่ยวข้องกับการคานวณปริมาณก๊าซเรือนกระจก
อย่างต่อเนื่อง เพื่อให้มีข้อมูลปริมาณการปล่อยก๊าซเรือนกระจกที่ครอบคลุมทุกกลุ่มกิจกรรม สามารถรายงานและ
ติดตามข้อมูลได้อย่างต่อเนื่อง
หน่วยงานที่เกี่ยวข้อง รวมถึงสถาบันการศึกษา ควรมีการศึกษาวิจัยค่าการปล่อยก๊าซเรือนกระจก
เฉพาะของประเทศ (Country-specific Emission Factor) มากยิ่งขึ้น ทั้งนี้เพื่อให้ข้อมูลที่ได้จากการคานวณ
สอดคล้องกับสถานการณ์ของประเทศ
การปล่อยก๊าซเรือนกระจกภาคกระบวนการอุตสาหกรรมและการใช้ผลิตภัณฑ์ (Greenhouse Gas Emissions
11
from Industrial Process and Product Use Sector)
ภาคผนวก
ข้อมูลปริมาณการปล่อยก๊าซเรือนกระจกภาคกระบวนการอุตสาหกรรมและการใช้ผลิตภัณฑ์ ระหว่างปี พ.ศ. 2543 – 2556 (GgCO2e)