Kurşuni küf (Botrytis cinerea)
SEBZECİLİK
30
Domateste fungal
(Mantari) hastalıklar
DOMATES üretimi boyunca görülebilen
hastalıklar iki gruba ayrılabilir.
1.Bulaşıcı mikroorganizmaların neden
olduğu mantarlar, bakteriler, virüsler ve
nematodlar.
Bu hastalıklar bulaşıcıdır ve çevresel
koşullar uygun olduğunda kısa süre
içinde bitkiden
bitkiye, tarladan tarlaya yayılabilir.
2.Bulaşıcı olmayan hastalıklar.
Bu hastalıkların nedenleri, olumsuz
çevre koşulları, fiziksel veya kimyasal
faktörler, Beslen-
me bozuklukları, fizyolojik bozukluklar,
ilaç ve herbisitlerden kaynaklanan
olumsuzluklar.
Hastalıklar ile mücadelede kültürel
uygulamalar, dayanıklı çeşitlerin
kullanılması, kimyasal ilaçlar gibi tüm
yöntemler kullanılarak mücadele
yapılmalıdır.
Kültürel uygulamalar hastalıklardan
kaçınmak, ortaya çıkmasını geciktirmek,
üretim sürecine hastalıksız olarak
başlamak için çok önemlidir. Genel
olarak Hastalık ve Zararlılarla mücadelede
göz önünde bulundurulması gereken
önemli uygulamalar:
1. Önleyici olarak veya hastalık ve zararlı
görülür görülmez, geleneksel yöntemler
olarak kimyasal ilaçların uygulanması
2. Alternatif olarak agroteknik
yöntemlerin kullanılması
- Özel örtü malzemeleri
- Özel plastik örtüler
- Çift giriş kapısı uygulaması
- Malçlama
- Sıcaklı ve nemin kontrol edilmesi
- Toprak sterilizasyonu
3. Biyolojik kontrol yöntemleri
- Predatör böceklerin kullanılması
- Renkli, yapışkanlı tuzakların kullanılması
4. Genetiksel yöntemlerden yararlanma
- Tolerant veya dayanıklı çeşitlerin
kullanılması
- Aşılı fide kullanılması
5. Sera ve çevre temizliği
Domates hastalıkları ile mücadelede
başarılı olabilmek için önemli 3 adım
bulunmaktadır:
a. Hastalık etmeninin yaşam döngüsünü
bilmek.
b. Hastalık etmeninin oluşturduğu
belirtileri tanımak.
c. Hastalığın neden olacağı hasarı en
aza indirebilmek için gerekli kültürel
Kasım-Aralık 2018
Dr. M. Nevzat Alan
DOMATES üretim teknikleri, hastalık ve zararlıları, besin
eksiklikleri 2017 Kitabından
önlemleri önceden
almış olmak.
Mantarlar; rüzgâr, su ve temas ile
yayılabilen küçük mikroskobik sporlarla
çoğalırlar.
Domateste fungal hastalıklar, özellikle
örtü altı üretiminde hemen hemen
her dönemde çok etkili olabilmektedir.
Çünkü seradaki iklim koşulları pek çok
hastalık etmenleri için ideal koşullara
sahip bulunmaktadır. Bu hastalık
etmenleri bitki dokusuna; budama
işlemlerinden ve hasatlardan sonra açılan
yaralardan, yağışların ve böceklerin
neden olduğu yaralardan, diğer
hastalıkların oluşturduğu yaralardan
ve yapraklardaki doğal açıklıklar olan
stomalardan girerler. Fungal hastalık
etmenlerinin büyük bir bölümü toprak
kaynaklıdır ve bunlar toprakta, hasta bitki
artıklarında kalabilmekte ve sonraki yılda
hastalık artışına neden olabilmektedirler.
Aynı yerde yapılan sürekli yetiştiricilik te
toprak kaynaklı fungusların yoğunluğunu
arttır-maktadır. Bu nedenle elden
geldiğince ekim nöbeti uygulanmalıdır.
Ekim nöbeti için de farklı familyalara
ait bitkiler seçilmelidir. Ayrıca kullanılan
tohumun yanı sıra fidelik toprağının veya
torfun da hastalıklar bakımından temiz
olmasına özen gösterilmelidir.
Bakır, maneb, zineb, propineb
veya captan etkili maddeler içeren
fungusitlerin, yaprakların iki yüzeyi ile
de temas etmeleri sağlanmalıdır. Çok
sıcakta uygulanan fungusitler, bitkilerde
stres koşulları yaratarak istenmeyen
zararlara yol açabilmektedir. Mümkün
olduğu kadar fungu-sitler başka ilaçlarla
ve yaprak gübreleri ile karıştırılmadan tek
başlarına uygulanmalıdır. Fungusitlerin
çok sıcak havalarda uygulanması
olumsuz etkiler yaratabilmektedir.
Fungusitlerin özellikle yaprak gübreleri
KAPAK
SEBZECİLİK
21
31
ile karıştırılması olumsuz etkilere neden
olabil-mektedir. Bakırlı ilaçların yüksek
dozda verilmesi durumunda özellikle
genç bitkiler üzerinde olumsuz etkiler
yarattığı unutulmamalıdır. Bakır içerikli
ilaçlar, soğuk ve nemli koşullarda
kullanıldığında olumsuz etkisi daha
şiddetli olmaktadır. Genel olarak
hastalıklarla etkin ve ekonomik bir
mücadele yürütebilmek için hastalık
etmenleri hakkında temel bilgilere
sahip olmak gerekmektedir. Bu genel
bilgiler de, hastalık etmenlerinin yaşam
döngüleri, bitkilerde oluşturdukları
hastalık belirtileri ve mücadele yöntemleri
olarak özetlenebilir. Kök mantarlaşması(Corky Root)(Pyrenochaete lycopersici)
Fungusların spor yaymaları genellikle
sabah 06:00 ile 10:00 saatleri arasında zararını, önemli ölçüde azaltmaktadır. dolayısı ile yükselmesini engeller. Damla
olmaktadır. Geceleyin yapılacak Özellikle seralarda, sıcak mevsimlerde ve sulama sistemini kurup arada bir sulama
havalandırmalar, bu nedenle çok üretimin yapılmadığı zamanlarda birkaç yapmak ta solarizasyonun etkisini arttırır.
etkili olmaktadır. Seralardaki hava- hafta süresince uygulanan solarizasyon Sulamadan, toprak işlemeden ve damla
landırmanın etkili olabilmesi için üstten sonucunda toprağın 20 cm. derinliğine sulama sistemini kurduktan sonra
havalandırma şarttır. Ancak bu şekildeki kadar olan kısmındaki; başta Fusarium toprağın üzeri açık kalmayacak biçimde
havalan-dırmada sera nemini düşürmek solgunluğu, Vertisilyum solgun- plastik örtü ile kaplanmalıdır. Kullanılacak
mümkün olmaktadır. İlaçlama için en luğu, Rhizoctonia, Phytophthora kök olan plastik örtü temiz ve 0,02 – 0,10
uygun zaman da sporların yayılmasından çürüklüğü ve Nematodlar olmak üzere mm. kalınlığında olmalıdır.
önceki zamandır. Yani; sabah saat hastalık etmen-lerinin büyük bir kısmını Plastik örtünün kenarları dikkatlice
06:00’dan önceki uygulamalar veya zararsız hale getirmek mümkündür. toprağa gömülüp ısı kaybı
akşam saatlerindeki uygulamalar daha engellenmelidir. Etkili bir solarizasyon
etkili sonuç vermektedir.
SOLARIZASYONUN için toprağın en az 6-8 hafta plastik örtü
Yürütülecek olan ilaçlı mücadelenin
UYGULANMASI: ile kapatılması gerekir. Serada çalışır-ken
yanı sıra toprak solarizasyonu da çok Toprak, bitki artıklarından temizlendikten sık sık eller, araç ve gereçler dezenfekte
ekonomik, etkili ve çevreye zarar sonra kuru ise doyum noktasına edilmelidir.
vermeyen bir mücadele yöntemidir. Bu kadar sulanmalı ve tava geldikten Bu amaçla;
Erken
yöntemi yaprak
uygulayarak yanıklığı (Karaleke)(Alternaria
güneş enerjisinden solani) Toprak iyi % 1’lik Formaldehit,
sonra çok iyi işlenmelidir.
elde edilen ısı, toprakta bulunan pek işlenmediği takdirde toprak içinde %10’luk Trisodyum Fosfat çözeltileri veya
çok hastalık etmenini öldürmekte veya oluşan boşluklar, ısının iletilmesini ve diğer uygun dezenfektanlar kullanılabilir.
Kurşuni küf (Botrytis cinerea)
Erken yaprak yanıklığı (Karaleke)(Alternaria solani)
Kasım-Aralık 2018