Professional Documents
Culture Documents
_20240533034633เอกสารบรรยาย
_20240533034633เอกสารบรรยาย
_20240533034633เอกสารบรรยาย
V Source Load
W
แรงดันนํา ปัมนํา
Conductor ท่ อนํา
สายเมนแรงสูง
หม้อ แปลงไฟฟ้ า
วงจรไฟฟ้ าภายในอาคาร สายเมนแรงตํา(สายประธาน)
สายเมนหรื อสายประธาน เมนสวิ ต ช์
(บริภณ
ั ฑ์ประธาน)
(service conductors)
สายป้อน (Feeder)
วงจรย่ อย (Branch สายป้ อ น
circuit)
โหลดไฟฟ้า
รู ปที2 5.1 วงจรการจ่ ายไฟฟ้ าทัว2 ไป วงจรย่อ ย คู่มือ หน้ า 127
ระบบไฟฟ้าในอาคาร โหลดไฟฟ้า
แผงย่ อย ชันที2 2
วงจรย่ อย
การไฟฟ้ าฯ
5.1 การคํานวณโหลดสํ าหรับทั2วไป kWh
L b (VA) = V LN Ib L b (VA) = 3 V L Ib
กําล งั ไฟฟ้ า กําล งั ไฟฟ้ า
ปรากฎ(S) ปรากฎ(S)
• Lb = โหลดของบริภัณฑ์ไฟฟ้ า (VA)
VLN = 230 V. 1 เฟส 2 สาย VL = 400 V. 3 เฟส 4 สาย คู่มือ หน้ า 130
องค์ป ระกอบของกําล งั ไฟฟ้ า
กําลังไฟฟ้าจริ ง
(Real Power ; P) ในรูป ของ POWER TRIANGLE
กําล งั ไฟฟ้ ารีแ อกทีฟ
P = kWหรือ W หรือ P = S cos∅ (Reactive Power ; Q)
∅1
∅2
kvar2
Q = kvar หรือ var หรือ Q = Ssin ∅
∅ มุมเฟส(Phase Angle)
กําลังไฟฟ้าปรากฏ kvar1 ระหว่ างกระแสและแรงดัน
(Apparent Power ; S)
or S =P + jQ
ตัวประกอบกําลังไฟฟ้ า(PF) การกําหนดขนาดคาปาซิเตอร์
= กําลังไฟฟ้ าจริง(W),P
กําลังไฟฟ้ าปรากฎ(VA) kvar = kW(tan∅1 ∅2
= cos. ∅ 11
Step 3
Step 4
หากระแสตามวิธีติดตัง
It ≥ In / ( Ca x Cg ) เลือกขนาด I z (ตามตาราง)I z ≥ I t
การกําหนดขนาดสายไฟฟ้ า(ตัวนําวงจรย่อ ย)
Ib
OCPD I n Cable Iz
Load
โดยที.
ถึงแม้ว่าสายขนาดเล็กกว่ า 2.5 ตร.มม.
Iz = พิกัดกระแสตัวนําวงจรย่ อย ( A )
จะนํากระแสไม่ตํ2ากว่ าขนาด OCPD ก็ตาม
Ib =โหลดสู งสุ ดของวงจรย่อย (A)
ต้ องคํานึงถึงการทนความร้ อนจากกระแส
In = พิกัดเครื. องป้ องกันกระแสเกิน ( A ) ลัดวงจร( short time rating)ด้ วยซึ2งสาย
OCPD = Over Current Protective Devices ต้ องไม่ขาดหรื อชํารุ ด 14 คู่มือ หน้า 130
ตัวอย่ างที 5.1 วงจรย่ อยแสงสว่ างวงจรหนึงจ่ ายไฟให้ หลอด fluorescent กําหนดให้ กระแส
หลอดละ 0.4 A จํานวน 10 หลอด ต้ องการกําหนดขนาดเครื องป้ องกันกระแสเกินและสายไฟฟ้ า
กําหนดให้ สายไฟฟ้ าเป็ นชนิด IEC 01 เดินร้ อยท่ อโลหะเกาะผนัง
วิธีทาํ
โหลดแสงสว่ าง = 10 × 0.4 = 4 A
เลือกใช้ เซอร์ กติ เบรกเกอร์ ขนาด 16 A
ตารางที 5-20 (ภาคผนวก A) สาย IEC 01 เดินร้ อยท่ อเกาะผนังขนาด 2.5 ตร.มม. (21 A)
คูมือหนา218
วงจรภายนอกอาคาร
มิเตอร์ รั@ว
วงจรเต้ารับชัCนล่าง(ชัCน 1)
รวมถึงวงจรเต้ารับทีอยูต่ ากว่
ํ าระดับดิน
คู่มือ หน้า 131
17
kWh
5.1.2 การคํานวณสายป้ อน
สายเมนแรงสูง 1. การกําหนดขนาดเครื'องป้ องกันฯของสายป้ อน
หม้อ แปลงไฟฟ้ า
20 เมนสวิ ต ช์
(สายประธาน)
เครื2 องป้ องกันฯ สายป้ อน
(บริภณ
ั ฑ์ประธาน) ต้ องไม่ตํ2ากว่ าผลรวมของโหลดที2คาํ นวณได้ เมื2อ
ใช้ ดีมานด์ แฟกเตอร์ แล้ว
A สําหรั บโหลดอื.นดีมานด์
I nA แ≥ฟกเตอร์
I bAกาํ หนดตาม
สภาพการใช้ งาน
สายป้ อ น
2. การกําหนดขนาดสายไฟฟ้ า
(1)ขนาดตัวนําสายป้ อน(สายเส้ นไฟ)
ต้ องไม่ ตาํ2 กว่ าขนาดครื2 องป้องกันฯ
และต้ อง ไม่ เล็กกว่ า 4 ตร.มม.
วงจรย่อ ย
คู่มือหน้ า 132
โหลดไฟฟ้า 20
การป้ อ งกัน กระแสเกิน
เครื2 องป้ องกันกระแสเกิน สายป้ อน Step 2
ต้ องไม่ตํ2ากว่ าผลรวมของโหลด
กําหนดขนาด OCP D
ที2คาํ นวณได้ เมื2อใช้ ดีมานด์ Step 1
แฟกเตอร์ แล้ว In ≥ Ib
In I
กําหนด b
OCPD Cable Iz Ib
เลือกชนิดของสาย Load
และวิธีการเดินสาย
Step 3 Step 4
หากระแสตามวิธีติดตัง เลือกขนาด I z (ตามตาราง)
It ≥ In / ( Ca x Cg ) Iz ≥ I t
พิกัดเครื2 องป้ องกันกระแสเกิน ≥ 1.25 โหลดวงจรที2คาํ นวณได้ เมื2อใช้ ดมี านด์ ฯ แล้ ว
ค่ าแนะนําหรื อ
ค่ าเผื2อ คู่ม21
ือหน้ า 132
การคํานวณโหลดสํ
การไฟฟ้ าฯ
าหรับสายป้ อนเมื2อใช้ ดมี านด์ แฟกเตอร์
kWh
คู่มือหน้ า 134
27
คู่มือหน้ า115
EIT Standard 2001-51 (บทที 4 ตาราง 4-2) 30
ขนาดสายนิวทรัล (Neutral)
กรณีระบบไฟฟ้ า 3 เฟส 4 สาย ขนาดสายนิวทรัล มีข้อกําหนด ดังนี
(1) กรณีกระแสโหลดไม่ สมดุลสู งสุ ด ไม่ เกิน 200A ขนาดกระแสของสายนิวทรัล
ต้ องไม่ ตาํ2 กว่ าขนาดกระแสโหลดไม่ สมดุลสู งสุ ดนัน คิ ด จากโหลด
IN ≥ IL-N(max) 1 เฟส ของวงจร
เลือ กเฟส
(2) กรณีกระแสโหลดไม่ สมดุลสู งสุ ด เกิน 200Aขนาดกระแสของ ทีมากทีสุด
เป็ นกระแส
สายนิวทรัลต้ องไม่ ตาํ2 กว่ า 200A + 70% ของส่ วนทีเ2 กิน 200A โหลดไม่ส มดุล
IN ≥ 200 + 0.7( IL-N(max) - 200) สูงสุด
หมายเหตุ
1) กระแสของโหลดไม่ สมดุลสู งสุ ดคือค่ าสู งสุ ดทีค. าํ นวณได้ จากโหลด 1 เฟส
(Single-phase load) ทีต. ่ อระหว่ างตัวนํานิวทรัลและสายเส้ นไฟเส้ นใดเส้ นหนึ.ง
2) ในระบบไฟ 3 เฟส 4 สายทีจ. ่ ายให้ กบั ระบบคอมพิวเตอร์ เช่ นใน data center
หรือโหลดอิเล็กทรอนิกส์ จะต้ องเผือ. ตัวนํานิวทรัลให้ ใหญ่ ขึ^น เพือ. รองรับกระแส
ฮาร์ มอนิกด้ วย
กรณีนี^สายนิวทรั ลอาจมีขนาด
ใหญ่ กว่ าสายเส้ นไฟก็ได้
คู่มือหน้า 131
32
กรณีกระแสโหลดไม่ สมดุลสู งสุ ด ไม่ เกิน 200A
200AT 160 A
L3
180 A
L2
170A
L1
130A
N
ขนาดสาย N ≥ 130 A
ขนาดสายนิ วทรัล คิ ด จากโหลด
1 เฟส ของวงจร เลือ กเฟสทีมากทีสุด
เป็ นกระแสโหลดไม่ส มดุล สูงสุด คู่มือหน้ า 131
ไม่คิ ด โหลด 3 เฟส 33
130A
N
ขนาดสาย N ≥ 130 A
ขนาดสายนิ วทรัล คิ ด จากโหลด
1 เฟส ของวงจร เลือ กเฟสทีมากทีสุด
เป็ นกระแสโหลดไม่ส มดุล สูงสุด คู่มือหน้ า 131
ไม่คิ ด โหลด 3 เฟส 34
กรณีกระแสโหลดไม่ สมดุลสู งสุ ดเกิน 200A
และส่ วนใหญ่ ไม่ เป็ น Harmonic Loads
630AT 500A
L3
500A
L2
600A
L1
N 480A
ขนาดสาย N = 200 + 0.7x400 = 480 A
คู่มือหน้ า 131
35
600A
N
Full L-N(max) = 600 A คู่มือหน้ า 131
36
กรณีมีโหลด 3 เฟส และส่ วนใหญ่ ไม่ เป็ น Harmonic Loads
500AT 410 A
L3
430 A
L2
420A
L1
291A
N
ขนาดสาย N ≥ 200 + 0.7x130 = 291 A
รูปที' 5.3 แสดงกระแสสูงสุดที'คาดว่าจะไหลในสายนิ วทรัล
(ใช้เพือการกําหนดขนาดสายนิวทรัล)
ถ้าเป็ นโหลดทีมีกระแสฮามอนิ กส์ ให้คดิ จากโหลดไม่สมดุลสูงสุดสายนิวทรัลต้องมี
ขนาดกระแสไม่ตากว่ํ า 330 A 37
คู่มือหน้ า 133,134
3,300
เลือกใช้ CB ขนาด 40 A
180 × 10
= 1,800 VA
FLU. VA
0.4 × 12
× 230 =
1,104 VA
LED
0.1 × 14 ×
ตารางที' 5-20, สายไฟฟ้ าต้องมีขนาดกระแสไม่ตาํ ' กว่า 40 A ใช้
230 = 322 A คูมือหนา218 สาย IEC 01 ขนาด 10 ตร.มม. (50 A) เดินร้อยท่อเกาะผนัง
คู่มือ หน้ า 136,137
สายเมนและเมนสวิตช์
สายเมนหรื อสายเมนเข้ าอาคารหรื อตัวนําประธาน
คือตัวนําที2ต่อระหว่ างเครื2 องวัดหน่ วยไฟฟ้ าของการไฟฟ้ าฯ
เมนสวิ ต ช์
สายเมน(ตัว นํา ประธาน)
กับบริภัณฑ์ ประธาน(ทังระบบแรงสู งและแรงตํ2า)
(บริภณ
ั ฑ์
ประธาน)
เมนสวิตช์ หรื อบริภัณฑ์ ประธาน คืออุปกรณ์ ไฟฟ้ าที2ทําหน้ าที2
แผง DB ปลดวงจรไฟฟ้ าของทังอาคารและทําหน้ าที2ตัดกระแสเกิน
สั บ-ปลดวงจรไฟฟ้
ด้ วย ประกอบด้ วยเครื2 องปลดวงจรและเครื2 องป้ องกันกระแส
สายป้ อ น เกิน(กรณีเป็ นเซอร์ กติ เบรกเกอร์ จะเป็ นตัวเดียวกัน)
แผงย่อ ย
ในระบบแรงตํา สายเมนคือสายไฟฟ้ าฯ ทีต่อจากเครืองวัดหน่ วยไฟฟ้ าของการไฟฟ้ าไปยังเมน
สวิตช์ (บริภณั ฑ์ประธาน) ในระบบแรงสูง จะรวมถึงสายเมนแรงสูงจากการไฟฟ้ าฯ ไปยังหม้อ
วงจรย่อ ย แปลงไฟฟ้ า และสายเมนแรงตําทีต่อจากหม้อแปลงไฟฟ้ าไปยังเมนสวิตช์
โหลดไฟฟ้า คู่มือ หน้ า 128
5.1.3 การคํานวณโหลดรวม เป็ นการคํานวณหาโหลดทัง# หมดของอาคาร (หรือหม้อแปลง)
การคํานวณดําเนิ นการเหมือนกับการคํานวณสายป้ อนรวมทัง# ใช้ดีมานด์แฟกเตอร์ตารางเดียวกัน
โหลดที'คาํ นวณได้จะนํ าไปกําหนดขนาดเครื'องวัดหน่ วยไฟฟ้ าของการไฟฟ้ าฯ กรณี ท'โี หลด
มากกว่าที'การไฟฟ้ าฯ จะจ่ายด้วยไฟแรงตํา' ได้ ผูใ้ ช้ไฟฟ้ าจะต้องตัง# หม้อแปลงไฟฟ้ าเอง
1. การกําหนดขนาดเครื'องป้ องกันกระแสเกิน
ขนาดเครื2 องป้องกันกระแสเกินกําหนดจากขนาดเครื2 องวัดหน่ วยไฟฟ้ า
การไฟฟ้านครหลวง การไฟฟ้าส่ วนภูมิภาค
หมายเหตุ
1)สําหรับตัวนําประธานภายในอาคารให้ ใช้ สายทองแดง
2) ขนาดสายในตารางนีส3 ําหรับวิธีการเดินสายลอยในอากาศวัสดุฉนวนภายนอกอาคาร หากวิธี
เดินสายแบบอืนให้ พิจารณาขนาดตัวนําประธานในบทที 5 แต่ทัง3 นี 3 ขนาดตัวนําประธานต้ องรับ
กระแสไม่น้อยกว่าขนาดปรับตัง3 สูงสุดของเครืองป้ องกันกระแสเกินตามตาราง
3) เครืองวัดฯ ขนาด 5(15), 15(45) และ 30(100) แอมแปร์ เป็ นเครืองวัดฯ ชนิดจานหมุน
4) เครืองวั ดฯ ขนาด 5(100) แอมแปร์ และ 200 ประกอบ CT แรงตํา เป็ นเครืองวั ดฯ ชนิ ด
อิเล็กทรอนิกส์
5) 1P หมายถึง เครืองวัดฯ ชนิด 1 เฟส 2 สาย
3P มหายถึง เครืองวัดฯ ชนิด 3 เฟส 4 สาย
6) ขนาดตัวนําประธานตามตารางยังไม่ได้ พิจารณาผลจากแรงดันตก
7) ขนาดของเครืองวัดหน่วยไฟฟ้ าแรงตํา ขนาดสายไฟฟ้ า เซฟตีสวิตช์ คัตเอาต์ และคาร์ทริดจ์
ฟิ วส์สําหรับตัวนําประธานให้ อ้างอิงกับมาตรฐานปั จจุบันของการไฟฟ้ าส่วนภูมิภาค
คู่ม44
ือ หน้ า 139
กรณีต้องติดตัFงหม้ อแปลงไฟฟ้า ขนาดเครื* องป้ องกันกระแสเกินจะกําหนดตามขนาด
หม้ อแปลงไฟฟ้า คือไม่ เกิน 1.0 เท่ าของกระแสไฟฟ้ าด้ านแรงตํ*าของหม้ อแปลง
•ถ้ าเป็ น Circuit Breaker
ปรับตั@งไม่ เกิน 400 - 600 % In
•ถ้ าเป็ น Power Fuses
พิกดั กระแสไม่ เกิน 300 % In
ตารางที 7.1 ขนาดปรับ ตั$งสูงสุด ของเครืองป้ อ งกัน กระแสเกิน สําหรับ หม้อ แปลงไฟฟ้ า
ด้ านไฟเข้า ด้ านไฟออก
แรงดัน แรงดัน แรงดัน
ขนาดอิมพีแดนซ์ มากกว่ า 1,000 โวลต์ มากกว่ า 1,000 โวลต์ ไม่ เกิน 1,000 โวลต์
ของหม้ อแปลง
เซอร์ กิต เซอร์ กิต เซอร์ กิตเบรกเกอร์
ฟิ วส์ ฟิ วส์
เบรกเกอร์ เบรกเกอร์ หรื อฟิ วส์
มากกว่ า 6%
400% 300% 250% 225% 100%
แต่ ไม่ เกิน 10%
มิเตอร์ มิเตอร์
รัว
รัว
สายเมนเดินในอากาศ สายเมนเดินในท่อฝังดิน
1 ระบบสายอากาศ
ต้องเป็ นตัวนําทองแดง ขนาดไม่เล็กกว่า 2 ระบบสายใต้ ดนิ
4 ตร.มม.
ต้องเป็ นตัวนําทองแดง
หมายเหตุ กฟภ. ยอมให้ ใช้ ตัวนําอะลูมิเนีย มจากเสา
ไฟฟ้าไปที2ชายคาบ้ านได้ เป็ นไปตามตารางที2 5.5
ขนาดไม่เล็กกว่า 10 ตร.มม.
คู่มือหน้ า 140
สายเมนแรงตํา' กรณี รบั ไฟแรงสูงและมีหม้อแปลงไฟฟ้ า ขนาดสายเมนเป็ นไปตามที'กาํ หนดในเรื'องหม้อแปลงไฟฟ้ า
47
ไม่ เกิน 35 10
เกิน 35 แต่ ไม่ เกิน 50 16
เกิน 50 แต่ ไม่ เกิน 95 25
เกิน 95 แต่ ไม่ เกิน 185 35
เกิน 185 แต่ ไม่ เกิน 300 50
เกิน 300 แต่ ไม่ เกิน 500 70
เกิน 500 95 คู่มือหน้ า 115
49
การเดินสายควบ
คือการใช้ สายไฟฟ้ าตังแต่ สองเส้ นขึนไป โดยสายทังหมดมีการต่ อที2ปลายสายทัง
สองข้ างเข้ าด้ วยกัน (ในแต่ ละกลุ่มต้ องมีสายครบทุกเฟสรวมทั^งสายนิวทรั ลด้ วย)
อนุญาตให้ วงจรไฟฟ้ าเส้ นไฟ
และนิวทรัลเดินสายควบได้ โดย
การเดินสายควบ ต้ องใช้ สาย
ขนาดไม่ เล็กกว่ า 50 ตร.มม.
ใช้ สายชนิดเดียวกัน Z=R+jXL
ขนาดเดียวกัน ต้ องครบทุกข้ อ
มีความยาวเท่ ากัน เพือให้ อมิ พีแดนซ์ วิธีกXLอยู
ท่ ี
ารวางสาย
ข้อยกเว้ น
1. ไม่ ใช้ กับเครื* องปลดวงจรประธาน
ของกระบวนการทางอุตสาหกรรม
แบบต่ อเนื*อง ซึ*งถ้ าหยุดกระทันหัน
จะทําให้ เกิดความเสี ย หายมาก
2. ไม่ ใช้ กับเครื* องสู บนํFาดับเพลิง
54
มาตรฐาน วสท
การติดตัง# เครื'องป้ องกันกระแสรัว' ลงดิน (Ground Fault Protection) เป็ นการติดตัง# เพือ' ลด
หรือป้ องกันความเสียหายที'เกิดกับทรัพย์สนิ เมื'อเกิดไฟรัว' ในวงจรเครื'องจะสังเซอร์
' กติ เบรกเกอร์ให้
ปลดวงจร หลักการทํางานเหมือนกับเครื'องตัดไฟรัว' แต่กระแสที'วดั ได้และปลดวงจรจะสูงกว่ามาก
วิธีการวัดกระแสรัว' แบ่งเป็ น 3 วิธี ดังนี#
1. วิธีวัดกระแสไหลกลับผ่ านระบบดิน(Source Ground Return Sensing method)
2.วิธีวัดกระแสสมดุล(Zero Sequence Sensing method)
3.วิธีวัดกระแสตกค้ างหรื อกระแสเหลือ(Residual Sensing method)
การตรวจวัดการเกิดกระแสผิดพร่ องลงดิน(Ground Fault protection)
หม้อแปลง
รูปที' 5.9 วิธีวดั กระแสไหลกลับผ่านระบบดิน (Source Ground Return Sensing Method) คู่มือ หน้ า 158
1.วิธีวัดกระแสไหลกลับผ่ านระบบดิน (Source Ground Return Sensing Method)
- สายต่ อหลักดินจะต่ อเข้าจุด Neutral Bus ผิด
- มี CT ติดตังระหว่ าง Neutral Bus และ Ground Bus
- สาย Ground จะต่ อเข้ากับส่ วนโลหะที2เครื2 องห่ อหุ้มที2ไม่นํากระแส
- เมื2อเกิด Ground Fault, Ig จะไหลกลับไปยัง Neutral โดยผ่าน CT
- ถ้ า Ig > Setting แสดงว่ าเกิด Ground Fault มากพอ CB ตัดวงจรตามเวลาที2ตังไว้
หม้อแปลง
หม้อแปลง
สายต่ อหลักดิน
(ต่ อกับบัสบาร์ N หรื อ
G ก็ได้ ไม่ มีผลทําให้
การวัดผิดพลาด)
รูปที' 5.10 วิธีวดั กระแสสมดุล (Zero Sequence Sensing Method) คู่มือ หน้ า 158
3.วิธีวัดกระแสตกค้ างหรื อกระแสเหลือ (Residual Sensing Method)
- กระแสจาก CT ทัง 3 Phases รวม Phasor เป็ น Iph, Ia + Ib + Ic = Iph
- นํากระแส Iph มาเปรียบเทียบกับกระแสจาก CT ของสาย Neutral In
- ถ้ า Iph = In แสดงว่ า (ผลรวมกระแสเป็ นศูนย์ ) ระบบเป็ นปกติ
- ถ้ า Iph = In แสดงว่ า เกิด Ground Fault ผลต่ างคือกระแส Ig
- ถ้ า Ig > Setting แสดงว่ าเกิด Ground Fault มากพอ CB ตัดวงจรตามเวลาที2ตังไว้
หม้อแปลง
N CT จะตรวจจับ กระแส
สายต่ อหลักดิน ไหลกลับ ของโหลด
(ต่ อกับบัสบาร์ N หรื อ แต่ จะไม่ ตรวจจับกระแส
G ก็ได้ ไม่ มีผลทําให้ รัวลงดิ น (Ground Fault)
การวัดผิดพลาด)
รูปที' 5.11 วิธีวดั กระแสตกค้างหรือกระแสเหลือ (Residual Sensing Method) คู่มือ หน้ า 159
บททีW 4 การต่อลงดิน
6.สายต่อ ฝากของ
บริ ภณ
ั ฑ์ไฟฟ้ า
5. สายต่อ ฝากประธาน
2. สายต่อ หล กั ดิ น 4. สายดิ น ของ
1. หล กั ดิ น บริ ภณ
ั ฑ์ไฟฟ้ า
เมนสวิตช์
บริภณั ฑ์ไฟฟ้ า
หม้อแปลง สายนิ วทรัล
ต่อลงดิน N
นิ วทรัลบาร์
G
สายต่อฝากประธาน สายดิน
สายต่อหลักดิน กราวด์บาร์ บริภณั ฑ์ไฟฟ้ า
(1.การต่อ ลงดิ น ของระบบไฟฟ้ า) (2.การต่อ ลงดิ น ของบริ ภณ
ั ฑ์ไฟฟ้ า)
คู่มือ หน้ า 108
63
ถ้า สายดินหลุด
A
400V 250V 400V
N G 310V
130V
C 400V B
A
400V 250V 400V
G N
300V
140V
C B
รู ปที2 4.3 วงจรการต่อ ลงดิ น ของระบบไฟฟ้ า 400V
คู่มือ หน้ า 109
64
2. ระบบไฟฟ้ าที2ห้ามต่ อลงดิน
1. วงจรของปัZ นจันW ทีWใช้งานอยูเ่ หนือวัสดุเส้นใยทีWอาจลุกไหม้ได้ ซึWงอยูใ่ นบริ เวณอันตราย
เนืW องจากอาจเกิ ดความไม่ปลอดภัยจากอุบต ั ิเหตุได้
วงจรปัน# จัน'
เส้นใยที'อาจลุกไหม้ได้
ต้องต่อลงดิน
คู่มอื หน้า 111
ต้องต่อลงดิน
สัมผัสทางไฟฟ้ ากับโลหะ หรือรับไฟจากสายไฟฟ้ าทีเดินร้อยท่อโลหะ
โครงเหล็กของอาคาร โครงอาคารทีเป็ นฉนวน
ท่อโลหะ
เครื# องใช้ ไ ฟฟ้าที#มกี ารป้ องกันไฟดูด โดยมีโ ครงหุ้มด้ วยฉนวน 2 ชั-น เช่ น พัดลม
โทรทัศน์ หรื อ วิทยุ เป็ นต้ น ดังนั-นไม่ จาํ เป็ นต้ องมีขั-วสายดิน
เครืW องหมายฉนวนสองชัZนทีWไม่ตอ้ งมีสายดิน
74
คู่มอื หน้า 113,115
ขนาดสายต่ อหลักดิน ต้องเป็ นตัวนํ าทองแดง ชนิ ดตัวนํ าเดี'ยวหรือตีเกลียวหุม้ ฉนวนกําหนดจากขนาด
สายเมนเข้าอาคาร ตามตารางที' 4.1
ตารางทีW 4.1 บางครังสายต่
g อ หล กั
ขนาดสายประธานเข้าอาคาร ขนาดสายต่อ หล กั ดิ น ดิ น อาจมีแ รงดัน
(ตัว นําทองแดง) ตร.มม. (ตัว นําทองแดง) ตร.มม.
≤ 35 10 บริภัณฑ์ ประธาน
เกิ น 35 แต่ไม่เกิ น 50 16 (เมนสวิตช์ )
เกิ น 50 แต่ไม่เกิ น 95 25
เกิ น 95 แต่ไม่เกิ น 185 35
เกิ น 185 แต่ไม่เกิ น 300 50
เกิ น 300 แต่ไม่เกิ น 500 70
เกิ น 500 95
N G
4.4.3 สายต่อฝากประธาน
1. ชนิ ด เป็ นสายทองแดงหรือบัสบาร์
2. ขนาด กรณี เป็ นสายไฟฟ้ าจะกําหนดจากขนาดสายเมนที'เดินเข้าแผงเมน สวิตช์
ตามตารางที' 4.1 เช่นเดียวกับขนาดสายต่อหลักดิน แต่มีขอ้ เพิ'มเติมคือ ขนาดสายต่อฝากที'
กําหนดต้องมีขนาดพื#นทีห' น้าตัดไม่เล็กกว่า 12.5% ของขนาดสายเมนด้วย สายเมนที'เดินเฟสละ
หลายเส้นให้รวมพื#นที'หน้าตัดของสายทุกเส้นในเฟสเดียวกันเข้าด้วยกัน การต่อฝากอาจใช้
อุปกรณ์การเดินสายหรือสายไฟฟ้ าก็ได้
ขนาดสายต่ อฝากที2เมนสวิตช์
ตารางที2 4.1
ขนาดสายประธานเข้าอาคาร ขนาดสายต่อ หล กั ดิ น
(ตัว นําทองแดง) ตร.มม. (ตัว นําทองแดง) ตร.มม.
บริภณ
ั ฑ์ประธาน
ไม่เกิ น 35 10
(เมนสวิ ต ช์)
เกิ น 35 แต่ไม่เกิ น 50 16
เกิ น 50 แต่ไม่เกิ น 95 25
เกิ น 95 แต่ไม่เกิ น 185 35
N G
เกิ น 185 แต่ไม่เกิ น 300 50
เกิ น 300 แต่ไม่เกิ น 500 70 สายต่
lสา อ ฝาก
เกิ น 500 95
แผงย่ อย
G N
load
G
ต่ อฝาก N กับ G
สายต่ อหลักดิน G N
สายต่อฝาก 400 A
ด้านไฟเข้า 4 แผงย่ อย
5 60 A
load
สายต่อ 1 3
ฝากประธาน 2
คู่มอื หน้า
สายต่อ 1 3
ฝากประธาน 2
1. สายต่ อหลักดิน กําหนดหนดจากตารางที2
4.1 ตามขนาดสายเมนเข้าอาคาร ขนาด 800 2. สายดินของแผงย่อย กําหนดจากตารางที2 4.2 ตามขนาด
ตร.มม. ได้ สายต่ อหลักดินขนาด 95 ตร.มม. CB ของแผงย่อย ขนาด 400A ได้ สายดินขนาด 25 ตร.มม. คู่มอื หน้า
ขนาดสายดินของบริ ภณ
ั ฑ์ไฟฟ้า
(สายดินของมอเตอร์ )
กําหนดจากขนาดปรับตัง
ของเครือ" งป้ องกันโหลดเกิ น
(overload relay)
225A 100A
G
M
100A
10 sq.mm. กํา หนดจาก 100A (ตารางที 4-2)
คู่มอื หน้า 113,167
89
ขนาดสายดิน เมืWอเดินสายควบ
การเดินสายควบ แยกไปหลายท่อ ขนาดสายดินในแต่ละท่อกําหนดจากพิกดั
เครืW องป้องกันกระแสเกิน ตามตารางทีW 4-2
(ห้ามลดขนาด)
Fault, Phase to grounding conductor
อุปกรณ์ ไฟฟ้ า
L
CB
N
ท่ออโลหะ
90
การเดิ น สายควบ
สายแยกแต่ล ะท่อ อาจรับ กระแสได้ 550A
1600AT
ตาราง 4-2
(แอมแปร์) ตร.มม.
500 35 1-120
800 50
1000 70
1250 95 สายดิ น ต้อ งคิ ด จาก 1600 ไม่ใ ช่ 550A
2000 120
1-120
การใช้สายดินร่ วมกัน
สายดินและสายทุกวงจรทีWใช้สายดินร่ วมกัน
ต้องเดินอยูใ่ นช่องเดินสายเดียวกัน
N G
สายดินกําหนดจาก CB
ตัวใหญ่สุดทีWป้องกันใน
ท่อสายนัZน
92
4.5 การต่ อลงดินของระบบที2มเี ครื2 องกําเนิดไฟฟ้ าด้ วย
4.5.1 การต่ อลงดิน เมื2อไม่ เป็ นระบบจ่ ายไฟแยกต่ างหาก ( Not a separately derived system )
ทีเครืองกําเนิ ดไฟฟ้ า
ห้ามต่อ ระบบไฟฟ้ าลง
ระบบที2มีเครื2 องกําเนิดไฟฟ้าพร้ อมสวิตช์ สับเปลี2ย น ดิ น (ไม่อ นุญาตให้ต ่อ
แต่ ไม่ มีการตัดสาย Neutral คือใช้ สาย Neutral ร่ วมกัน หล กั ดิ น แยกต่างหาก)
ระบบนีไม่ ใช่ ระบบไฟฟ้าที2มีตัวจ่ ายแยกต่ างหาก
Neutral เครื2 องกําเนิดไฟฟ้า ต้ องไม่ ต่อลงดิน
รู ปที2 4.5 การต่อ ลงดิน ของระบบไฟฟ้ าเมือใช้ Transfer switch ชนิด 3 ขัว$ คู่มอื หน้า 118
สายต่ อฝาก
ตาราง 4-1
และ 12.5%
รู ปที2 4.6 การต่อ ลงดิน ของระบบไฟฟ้ าเมือใช้ Transfer switch ชนิด 4 ขัว$ คู่มอื หน้า 119
4.6 หลักดินและความต้านทานการต่อลงดิน
4.6.1 ชนิ ดของหลักดิน ตามมาตรฐาน วสท.
หลัก ดิ น แนวดิ ง ถ้า เป็ น หลัก ดิ น หุ้ม และชุบ ทองแดง มอก. 3024-2563 ยาว 2.4 ม.
หลัก ดิ น แบบแผ่น พืนg ที 1800 ตร.มม. หนา 6 มม. (1.5 มม.) ฝังลึก 1.6 ม.
เหล็ก อาบ
หลัก ดิ น แบบวงแหวน โลหะชนิ ด โลหะชนิ ด อืนอาบ
โลหะชนิ ด กัน ผุก ร่อ น
กัน ผุก ร่อ น
(ห้า มอลูมิเนี ย ม)
โครงสร้า งโลหะในพืนg ดิ น ความยาว 3.0 ม. ขึนg ไป
คู่มอื หน้า119,120
95
คู่มอื หน้า120
96
4.6.3 การต่อสายต่อหลักดินเข้ากับแท่งหลักดิน
1. การต่อด้วย clamp
คู่ม99
ื อ หน้ า 181
8.1 รู ปแบบของแผงสวิตช์
Form ตู้ คือรูปแบบการแบ่ งกันแยกส่ วนทีม2 ีไฟฟ้ า(Live Part) หรื อส่ วนทีเ2 ป็ นอันตรายโดยการใช้
partitions กันแยกระหว่ างอุปกรณ์ หลักออกอย่ างชัดเจน
IEC 61439 แบ่ งรู ปแบบ (form) ของแผงสวิตช์ ตามการกันแยกเป็ น 7 form
- บัสบาร์
- อุปกรณ์ หลัก
- ขัวต่ อสาย
- ตัวตู้
Form 2b Form 3b Form 4b
คู่มือ หน้ า 181,182
100
ตารางที2 8.1 สรุป formตู้และการกันตาม IEC 61439
การกัน(ระหว่ าง)
ฟอร์ มตู้ อุปกรณ์ อุปกรณ์ อุปกรณ์ ขัวต่ อสาย ขัวต่ อสาย
(Form) กับ กับ กับ กับ กับ
อุปกรณ์ บัสบาร์ ขัวต่ อสาย ขัวต่ อสาย บัสบาร์
Form 1
Form 2A √
Form 2B √ √
Form 3A √ √ √
Form 3B √ √ √ √
Form 4A √ √ √ √
Form 4B √ √ √ √ √
101
√ = มีการกันแยก คู่มือ หน้ า 182,183
8.3 โครงสร้างของแผงสวิตช์
โครงสร้าง
(แผงสวิตช์และแผงย่อย)
1.ทําด้วยวัสดุไม่ดูดซับความชื#นและไม่ตดิ ไฟ
2.วงจรเครื'องวัด หลอดไฟสัญญาณ ต้องใช้ เครื'องป้ องกันฯ ไม่เกิน
15A. ยกเว้นการทํางานของเครื'องป้ องกันทําให้เกิดความเสียหายต่อ
การทํางาน
3.ใบมีดที'เปิ ดโล่ง เมื'อปลดต้องไม่มีไฟ ยกเว้น มีการกัน# ที'เหมาะสม
คู่มือ หน้ า 185
102
4.การทําเครื2 องหมายบัสบาร์
L3
L1 L2
- แผงสวิตช์ และแผงย่ อยแรงตํา2
• เป็ นตัวอักษร
N
- L1 สําหรับ เฟส 1 หรื อเฟส A
- L2 สําหรับ เฟส 2 หรื อเฟส B E
- L3 สําหรับ เฟส 3 หรื อเฟส C
- N สําหรับ นิวทรัล
- PE หรื อ E หรื อ G สําหรับ บัสดิน/ขัZวสายดิน
• เป็ นสี
- สี นZ าํ ตาล สําหรับ เฟส 1 หรื อเฟส A
- สี ดาํ สําหรับเฟส 2 หรื อเฟส B
- สี เทา สํ าหรับเฟส 3 หรื อเฟส C
- สี ฟ้า สําหรับนิวทรัล การจัดเฟสเมือมองจากด้ านหน้ าตู้ A,B,C
- เขียวแถบเหลือง สําหรับ บัสดิน/ขัZวสายดิน - ด้ านหน้ า ด้ านหลัง
- ด้ านบน ด้ านล่าง คู่มือ หน้ า 185
- ด้ านซ้ ายมือ ด้ านขวามือ 103
การทําเครื2 องหมายบัสบาร์
แผงเมนสวิตช์ สี นําตาล
เฟส A
สี ดํา
เฟส B แผงย่ อยแรงตํา2 สี เทา
เฟส C
การจัดเฟสเมือมองจากด้ านหน้ าตู้ A,B,C
- ด้ านหน้ า ด้ านหลัง
- ด้ านบน ด้ านล่าง
- ด้ านซ้ ายมือ ด้ านขวามือ
8.4 พืนที2ว่างเพื2อปฏิบัติงานและทางเข้ า
การติดตัง# แผงสวิตช์และแผงย่อย ต้องมีพ# นื ที'วา่ งและทางเข้าไปยังพื#นที'วา่ งเพื'อให้สามารถเข้าไป
ปฏิบตั งิ านได้ และทําการบํารุงรักษาได้โดยสะดวกและปลอดภัย
พืนทีว2 ่ างเพื2อปฏิบัตงิ านสําหรับบริภัณท์ ไฟฟ้า แบ่ งเป็ น
1. พืนที2ว่างเพื2อปฏิบัติงานระบบแรงตํา2
แรงดันวัดเทียบกับดินไม่ เกิน 600V
(แรงดันระหว่ างสายเส้ นไฟไม่เกิน 1000 V)
2. พืนที2ว่างเพื2อปฏิบัติงานระบบแรงสู ง
แรงดันวัดเทียบกับดินเกิน 600 V
(แรงดันระหว่ างสายเส้ นไฟเกิน 1000 V แต่ ไม่เกิน 33kV)
แรงดันไฟฟ้ า ที.ไม่ ระบุว่าเป็ นแรงดันระหว่างเฟส หรือแรงดันเทียบดิน ให้ หมายถึงแรงดันระหว่างเฟส คู่มือ หน้ า 186
พืนที2ว่างเพื2อปฏิบัติงาน
ความลึก ระยะห่ าง
เพดาน
ความสู ง
ทางเข้ า
รูปที' 8.3 ตัวอย่างห้องที'ตดิ ตัง# แผงสวิตช์และพื#นที'วา่ งเพื'อปฏิบตั งิ านที'ดี คู่มือ หน้ า 187
8.4.1 สํ าหรับระบบแรงตํา2
ความ
ลึก
0.75 ม. 0.75 ม. 0.75 ม.
- ต้ องมีความกว้ างไม่ น้อยกว่ า 0.75 ม.และไม่ น้อยกว่ า
ขนาดความกว้ างของแผงสวิตช์
- สู งไม่ น้อยกว่ า 2.00 ม.
- ความลึกเป็ นไปตาม ตารางที2 8.2
บริภณ
ั ฑ์ ไฟฟ้า คู่มือหน้
110
า 187
ตาราง 8.2 ความลึกตํ2าสุ ดของที2ว่างเพื2อปฏิบัตงิ าน ระบบแรงตํ2า
แรงดันวัดเทียบดิน ความลึกตํา2 สุ ด ( ม. )
(V) กรณีที2 1 กรณีที2 2 กรณีที2 3
0-150 0.90 0.90 0.90
151- 600 0.90 1.10 1.20
มีไฟฟ้ า
ฉนวนไฟฟ้ า กรณีที21 ส่ วนที2ต่อ
ลงดิน
กรณีที22 กรณีที23 เปิ ดโล่ ง
การวัดความลึก ให้ วัดจากส่ วนที2มไี ฟฟ้ าและเปิ ดโล่ ง หรื อถ้ าส่ วนที2มี
ไฟฟ้ ามีการห่ อหุ้ม (เช่ นตู้) ให้ วัดจากด้ านหน้ าของเครื2 องห่ อหุ้ม
พื#นที'วา่ งเพื'อปฏิบตั งิ าน ต้องเพียงพอที'จะเปิ ดประตูหรือฝาตูไ้ ด้อย่างน้อย 90 องศา
1.20 ม.
1.10 ม. 1.10 ม.
1.10 ม. 1.10 ม.
0.75 ม.
ทีว2 ่ างเพื2อปฏิบัตงิ าน
ทางเข้ า ทางเข้ า
คู่มือหน้ า 190
117
ทางเข้ า
รู ปที 8.10 ตัวอย่ างมีทางเข้ าทางเดียวผู้ปฏิบัตงิ านจะไม่ มที างออก หากเกิดระเบิด
(ไม่ ถูกต้ อง)
คู่มือหน้ า 191
มีทางเข้า1 ทาง
กว้ าง 0.60ม.
ยอมให้ มที างเข้ าทีว2 ่ าง สู ง 2.00ม.
เพื2อปฏิบัตงิ านทางเดียวได้ คู่มือหน้ า 191,192
120
ทางเข้ าที2ว่างเพื2อปฏิบัติงาน (แรงตํ2า)
มีทางเข้า1 ทาง
ยอมให้ มที างเข้ าที2ว่าง กว้ าง 0.60ม.
เพื2อปฏิบัติงานทางเดียวได้ สู ง 2.00ม.
คู่มือหน้122
า 191,192
ทางเข้ าทีว2 ่ างเพื2อปฏิบัตงิ าน (แรงตํา2 )
I ≥ 1200A และตู้กว้ าง > 1.80ม.
ผนังคอนกรี ต
แผงสวิตช์ และแผงควบคุม ตามมาตรฐาน
ตารางที2 8-2
ความลึกเป็ น 1.10 ม.
2 เท่ าของ 2.20 ม.
มาตรฐาน
1.10 ม.
2.20 ม. ความลึกเป็ น2เท่ าของ
มาตรฐาน
ตามตารางที2 8-2
1.10 ม.
ตามตารางที2 8-2
2.20 ม.
มีความลึก
2 เท่ า
1.10 ม. ของ
มาตรฐาน
2.20 m.
1.10 m. 1.10 m.
200 ลักซ์
TR.
Switchgear
MDB 3000A 1600kVA
อุปกรณ์ไฟฟ้าแรงตํ2า
ยกเว้ น เมนสวิตช์ หรื อแผงย่อย(เดี2ยวหรื อกลุ่ม)ในสถานที2อยู่อาศัยมีขนาดรวมกันไม่เกิน 100 แอมแปร์
127
ที2ว่างเหนือพืนที2ปฏิบัติงานและแผง(Head room )
และระยะห่ างระหว่ างแผงสวิตช์ แรงตํ2ากับเพดาน
(เมนสวิตช์ แผงสวิตช์ แผงย่ อย เครื2 องควบคุมมอเตอร์ )
0.90ม.(เพดานติดไฟได้ )
เพดานไม่ ตดิ ไฟ 0.60 ม.
ยกเว้ นเพดานไม่ ตดิ ไฟหรื อมี
2.00ม. แผ่นกันไม่ ตดิ ไฟระหว่ างแผง
สวิตช์ กบั เพดานระยะลดลงไดั
ต้ องไม่ น้อยกว่ า 0.60 ม.
ความกว้ างห้ อง = 1.5 + 0.60 = 2.10 ม. (หรื อ 2.70 ม.ถ้ ามีทางเข้ า 2 ทาง)
ความยาวห้ อง = 1.10 + 1.20 + ใจ = 3.40 ม.
ความสู งห้ อง = 2.20 + 0.60 = 2.80 ม.
2.10
เพดานห้ องไม่
1.50 0.60 ติดไฟ
1.10
ด้ านหลังที2ปฏิบัติงาน
0.60
ด้ านหน้ าที2ปฏิบัติงาน
ด้ านหลังที2ปฏิบัติงาน
แผงสวิตช์
1.20
แผงสวิตช์
3.40
1,000A
2.80
1,000A
2.20
ด้ านหน้ าที2ปฏิบัติงาน
1.10
ทางเข้า
หมายเหตุ ความกว้ างของห้ องเรี ยกตามหน้ ากว้ างของแผงสวิตช์ เมื.อคํานวณแล้ วจึงมีค่ามากกว่ าความยาวห้ อง
ตามที.แสดงในรู ป คู่มือหน้ า 193
ตัวอย่ างที2 8.2 แผงสวิตช์ แรงดัน 230/400V, 3 เฟส 4 สาย 1,600A ขนาด WDH
(กว้ างลึกสู ง) = 2.01.22.2 ม. จํานวน 1 แผง ปฏิบัตงิ านขณะทีม2 ไี ฟทังด้ านหน้ าและ
ด้ านหลัง ต้ องการกําหนดขนาดห้ อง กําหนดให้ ห้องเป็ นคอนกรีตและเพดานห้ องไม่ ตดิ ไฟ
วิธีทาํ
เป็ นแผงสวิตช์ ขนาด 1,600A
(สู งกว่ า 1,200A และกว้ างเกิน1.80 ม.)
แผงสวิตช์ ปฏิบัตงิ านทังด้ านหน้ าและ
ด้ านหลังเป็ นกรณีที2 2 ระยะห่ างจากผนัง
ถึงแผงสวิตช์ เท่ ากับ 1.10 ม. และต้ องมี
ทางเข้ าพืนทีป2 ฏิบัตงิ านด้ านหลังของ
แผงสวิตช์ กว้ างไม่ น้อยกว่ า 0.60ม.
สู ง 2.00 ม. 2 ทาง
คู่มือหน้ า 194
ด้ านหลังที2ปฏิบัติงาน
1.10
ด้ านหน้ าที2ปฏิบัติงาน
ด้ านหลังที2ปฏิบัติงาน
แผงสวิตช์ แผงสวิตช์
2.80
1.20
3.40
1,600A
2.20
1,600A
ด้ านหน้ าที2ปฏิบัติงาน
1.10
ทางเขาทางเดียว
ไมมีสิ่งกีดขวาง หมายเหตุ 1. แผงสวิตช์อาจจัดวางในรูปแบบอืนได้ซึงอาจทําให้ขนาดห้องเปลียนไป คู่มือหน้ า 194
ตัวอย่ างที2 8.3 แผงสวิตช์ แรงดัน 230/400V, 3 เฟส 4 สาย 2,000A ขนาด WDH
(กว้ างลึกสู ง) = 2.01.52.2 ม. จํานวน 2 แผง วางหันหน้ าเข้ าหากัน ด้ านหลังแผงสวิตช์ ปฏิบัตงิ าน
เฉพาะเมื2อดับไฟเท่ านัน ต้ องการกําหนดขนาดห้ อง กําหนดให้ ห้องเป็ นคอนกรีตและเพดานห้ องไม่ ตดิ ไฟ
3.20
0.60
วิธีทาํ เป็ นกรณีที2 3 ระยะห่ างไม่ 2.00 0.60
0.75
ทัง 2 ข้างของแผง
- ความกว้ างห้ อง
1.50
= 0.60 + 2.00 + 0.60 = 3.20 ม.
- ความยาวห้ อง
1.20
5.70
= 0.75+ 1.50 +1.20+1.50+0.75
= 5.70 ม.
1.50
- ความสู งห้ อง
0.75
8.4.2 สําหรับระบบแรงสูง
ความ
ลึก
≥ 0.90 ม. ≥ 0.90 ม. ≥ 0.90 ม.
ความสู ง HV
2.00ม.
ทางเข้ า
ความกว้ าง
ที2ว่างเพื2อปฏิบัติงานต้ องสู ง 2.00 ม.กว้ าง 0.90 ม. และต้ อง คู่มือหน้ า 184
ไม่ น้อยกว่ าความกว้ างของบริภัณฑ์ แรงสู ง
ตารางที2 8.3
ความลึกตํ2าสุ ดของที2ว่างเพื2อปฏิบัติงานกับบริภัณฑ์ ไฟฟ้ าระบบแรงสู ง
แรงดันไฟฟ้ า ความลึกตํา2 สุ ด ( ม. )
วัดเทียบดิน ( V ) กรณีที2 1 กรณีที2 2 กรณีที2 3
601-2,500 0.90 1.20 1.50
2,501-9,000 1.20 1.50 1.80
9,001-25000 1.50 1.80 2.80
2,5001-75,000 1.80 2.50 3.00
มีไฟฟ้ า
ส่ วนที2ต่อ
ฉนวนไฟฟ้ า กรณีที23 เปิ ดโล่ ง
กรณีที21 ลงดิน กรณีที22
2m. 2m. 2m.
HV HV HV HV
คู่มือหน้ า 197
ทางเข้ าที2ว่างเพื2อปฏิบัติงาน (แรงสู ง)
ส่ วนที2มีไฟฟ้า มีทางเข้า
และเปิ ดโล่ ง บริภัณฑ์ ไฟฟ้ าแรงสู ง กว้ าง 0.60 ม.
และอยู่ใกล้ กับ
ตู้กว้ าง > 1.80ม. สู ง 2.00 ม.
ทางเข้ าที2ว่างเพื2อ
ปฏิบัติงานต้ องมี
การกัน ตาม 1.103 2 เท่ าของ ไม่ มสี ิ2ง
มาตรฐาน กีดขวาง
มาตรฐาน
วสท.
9.1 การเกิดแรงดันตก
บทที' 9 แรงดันตก
คือแรงดันไฟฟ้ าที'สูญเสียไประหว่างทาง สาเหตุจากการที'กระแสไฟฟ้ าไหลผ่านสายไฟฟ้ าซึ'งมีค่า
อิมพีแดนซ์ (impedance) แรงดันตกจึงเป็ นความต่างกันระหว่างแรงดันไฟฟ้ าทีปลายทาง
กับต้นทาง ปกติจะคิดเป็ นร้อยละของแรงดันต้นทาง
2
แรงดัน ไฟฟ้ าตก คือ ค่าสูญเสีย (Loss)ในระบบไฟฟ้ า ;I R
9.2 ผลของแรงดันตก
เมื'อแรงดันไฟฟ้ าที'ปลายทางตํา' จะเกิดผลเสียคือ ประสิทธิผลการทํางานของอุปกรณ์ไฟฟ้ าจะลดลง หรือ
อาจถึงขัน# ทํางานไม่ได้เช่น หลอดไฟฟ้ าสว่างน้อยลง หลอดฟลูออเรสเซนต์อาจเปิ ดติดยากหรือไม่ตดิ
และมอเตอร์ไฟฟ้ าสตาร์ตไม่ไหวหรือร้อนจน overload เป็ นต้น
วิธกี ารแก้แรงดันตกทีนิ ยมใช้กนั ทัวไปคือการลดค่า impedance โดยการเพิมขนาดสายไฟฟ้ า
สําหรับการลดกระแสไฟฟ้ าการปรับค่า power factor ก็อาจทําได้ระดับหนึ ง คู่มือหน้ า 199
9.3 มาตรฐานแรงดันตก แรงดันตกในสายป้ อน ไม่ เกิน 2%
1.กรณี รับไฟแรงตํWาจากการไฟฟ้าฯ แรงดันตกในวงจรย่ อย ไม่ เกิน 3%
การคิดแรงดันไฟฟ้าตก คิดจากเครื องวัดหน่ วยไฟฟ้าถึงจุด
ใช้ ไฟจุดสุ ดท้ าย(จุดทีมีค่าแรงดันตกสู งสุ ด)รวมกัน ต้ องไม่
เกิน 5% จากค่ าแรงดันทีระบุ LOAD
คู่มือหน้ า 199
141
ตัวอย่างที' 9.1 วงจรไฟฟ้ า 1 เฟส 230 V ใช้สาย NYY-G ชนิ ด 2 แกนมีสายดินขนาด 25/16 ตร.มม. เดินร้อย
ท่อโลหะเกาะผนังความยาว 120 เมตร จ่ายไฟให้วงจรมอเตอร์ท'มี ีกระแสโหลดเต็มที' 50 A ต้องการหาค่าแรงดัน
ตกที'มอเตอร์ และถ้าต้องการแรงดันตกไม่เกิน 3% จงหาว่าจะต้องใช้สายไฟฟ้ าขนาดเท่าใด
mV/A/m
สาย IEC 01 ขนาด 25 ตร.มม. เป็ นสาย PVC ใช้ตารางที' 9.1 (กุล่มที' 2) ได้ VD = 1.52 mV/A/m
mV/A/m
VD = mV × กระแส (A) × ความยาวสาย (m)
VD1 = 1.52 × (10+30+30) × 20/1,000 = 2.13 V หมายเหตุ การหาค่าแรงดันตกวิธีนีเป็ น
VD2 = 1.52 × (30+30) × 20/1,000 = 1.82 V วิธีโดยประมาณ เพราะในความเป็ นจริง
โหลดแต่ละตัวจะมีค่า power factor
VD3 = 1.52 × 30 × 50/1,000 = 2.28 V
ไม่เท่ากัน
รวม VD (VD ที'จุดปลายสุด) = 2.13 + 1.82 + 2.28 = 6.23 V
คู่มือหน้ า 209
= (6.23/400) × 100 = 1.6% 153
ตัวอย่างที' 9.3 เมนสวิตช์ 3 เฟส 4 สาย จ่ายไฟให้แผงย่อยด้วยสาย NYY1/C 70 ตร.มม. ยาว 25 ม. สายวางเรียงชิดติดกันบน
Ladder กระแส 160 A และจากแผงย่อยจ่ายไฟให้โหลด 3 เฟส 2 ชุด โดยใช้สาย NYY 1/C ร้อยท่อเกาะผนัง ขนาด กระแส
และความยาวดังรูป ให้หาแรงดันตกที' LOAD B
3 เฟส 4 สาย 230/400 V LOAD A
เมนสวิตช์ 160A 100A LOAD B
แผงย่อย NYY 70 ตร.มม. 20 ม.ร้อยท่อเกาะผนัง
หรือ กระแสลัดวงจรทีด้านแรงตําของหม้อแปลง
" ,
= % (Ampere)
× ×
156
ตัวอย่างการคํานวณกระแสลัดวงจร แบบ Infinite Bus
การไฟฟ้ าฯ หม้ อแปลงไฟฟ้ าขนาด 800 kVA แรงดัน 24 kV/240-
L/A
kWh
416 V ต้ องการหาค่ ากระแสลัดวงจรแบบ 3 เฟส ทีด้ าน
แรงตําของหม้ อแปลงโดยไม่ คดิ อิมพีแดนซ์ ของระบบ
Tr. 800 kVA , % Uk = 6
24 kV- 240/416 V
ไฟฟ้ า (กําหนดให้ % Uk = 6 )
เมนสวิ ต ช์
IC≥20kA
I"k = kVA x1000 kA
,
√3 x V x % Uk
% 100
× ×
สายป้ อ น
I"k = 800 x1000 kA
แผงย่อ ย √3 x 416 x 6
100
วงจรย่อ ย
M
I k" = 18.5 kA ≈ 20 kA
ค่าคํานวณกระแสลัดวงจร
หม้อแปลง 800 kVA
แบบ Infinite Bus
I"k = 800 x1000 kA
√3 x 416 x 6
100
I k" = 18.5 kA ≈ 20 kA
คู่มือหน้ า 329
2.6.5 การใช้ งานสายไฟฟ้าทีม2 ีคุณสมบัตพิ เิ ศษ (บทที1. 2 ตามมาตรฐาน วสท.)
วงจรช่วยชีวิตหมายถึง วงจรทีจ" าํ เป็ นต้องจ่ายไฟให้บริภณั ฑ์ไฟฟ้ าให้สามารถใช้
งานได้เมือ" เกิ ดเหตุทีต" ้องการหนี ภยั วงจรไฟฟ้ าทีจ" าํ เป็ นมีดงั นี
• ระบบจ่ายพลังงานไฟฟ้ าสํารองสําหรับ กรณีฉ ุก เฉิน ไปยังแผงจ่ายไฟฟ้ าฉุก เฉิน เพือการหนีภ ัย
• ระบบแจ้งเหตุเ พลิงไหม้แ ละระบบสือสารฉุก เฉิน สําหรับ แจ้งเหตุเ พลิงไหม้ ให้เ ป็ นไปตาม
มาตรฐานระบบแจ้งเหตุเ พลิงไหม้ (วสท.)
• ระบบไฟฟ้ าแสงสว่างฉุก เฉิน ให้เ ป็ นไปตามมาตรฐานiระบบไฟฟ้ าแสงสว่างฉุก เฉิน และไฟฟ้ า
ป้ ายทางออกฉุก เฉิน (วสท.)
• ระบบอัด อากาศสําหรับ บัน ไดหนีไ ฟ
• ระบบดูด และระบายควัน รวมทัง$ ระบบควบคุมการกระจายของไฟและควัน
• ระบบเครืองสูบ นํา$ และระบบดับ เพลิงอัต โนมัต ิ
• ระบบลิฟ ต์ด ับ เพลิง
คู่มือหน้ า 44
สายไฟฟ้ าทีเปลือ กมิใ ช่โลหะจะต้อ(มาตรฐาน
งเดิว.ส.ท.
น สายในช่
2001-31 ข้อ3.) อ งเดิน สายโลหะ 159 159
วงจรไฟฟ้าช่ วยชีวติ
การจ่ายไฟฟ้ าฉุกเฉินสําหรับวงจรไฟฟ้ าชว่ ยชวี ต
ิ
วงจรจ่ ายพลังงาน
G Gen or Batt
มิเตอร์แรงสูง ไฟฟ้าสํ ารองฯไปย
ยังแผงไฟฉุกเฉิน
หม้อแปลงไฟฟ้ า สายทนไฟ
ในช่องเดินสายโลหะ
MDB EMDB
ATS
สายทนไฟ
สายไฟ ในช่องเดินสายโลหะ
กรณีไ ฟฟ้ า จากการไฟฟ้ าดับ เครื องกํา เนิด ไฟฟ้ า จะ ระบบแจ้งเหตุเ พลิงไหม้ ระบบไฟฟ้ าแสงสว่างฉุก เฉิน ตาม วสท.
สตาร์ท แ ละจ่ า ยโหลดโดยอัต โนมัต ิผ ่ า น Automatic ระบบอัด อากาศสําหรับ บัน ไดหนีไ ฟ ระบบดูด และระบายควัน
Transfer Switch และถ้าไฟฟ้ ากลับ มาเป็ นปกติ เครือง รวมทัง$ ระบบควบคุม การกระจายของไฟและควัน ระบบเครือง
กําเนิด จะหยุด จ่ายโหลดโดยอัต โนมัต ิ
สูบ นํา$ และระบบดับ เพลิงอัต โนมัต ิ ระบบลิฟ ต์ด ับ เพลิง
160
ขอบเขตวงจรไฟฟ้ าช่วยชีวติ
ข้อ กําหนดนีส$ าํ หรับ อาคารสถานทีต่อ ไปนีต$ ้อ งใช้ส ายทีมีคุณสมบัต ทิ นไฟ
• อาคารที2กําหนดให้ มวี งจรไฟฟ้ าช่ วยชีวติ ได้ แก่ อาคารชุ ด อาคารสู ง อาคารขนาดใหญ่
พิเศษ โรงมหรสพ สถานบริการ โรงแรม อาคารใต้ ผิวดิน ไม่ ว่าจะทังหมดหรื อบางส่ วน
หรื อระบบใดระบบหนึ2ง
• อาคารหรื อสถานที2ใดๆที2กฎหมายกําหนดให้ ต้องมีระบบวงจรไฟฟ้ าช่ วยชีวิต ไม่ ว่า
ทังหมดหรื อบางส่ วนหรื อระบบใดระบบหนึ2ง
• อาคารหรื อสถานที2จัดเป็ นบริเวณอันตรายจะต้ องปฏิบัติตามข้ อกําหนดการติดตัง
สํ าหรับบริเวณอันตรายตามแต่ ละประเภทนันด้ วย
คู่มือหน้ า 44
161
พืน@ ที
2000
162
สรุป อาคารประเภทต่ างๆ
ความสู ง ใช้ เป็ นทีอยู่อาศัยและประกอบกิจการด้ วย
มีพืน@ ทีรวมกันตั@งแต่ 10,000 ตร.ม. ขึน@ ไป
อาคารสู ง อาคารสู งและอาคาร
ขนาดใหญ่ พเิ ศษ
23
15 อาคารขนาดใหญ่
อาคารขนาดเล็ก
อาคารขนาด
บ้ านอยู่อาศัย
ใหญ่ พเิ ศษ
พืน@ ที
2000
163
อาคารสู ง อาคารทรงจัว
หรื อทรงปั@นหยา ยอดผนัง
ชั@นสู งสุ ด
พื@นดาดฟ้ า
ผนังกันตก
≥ 23 ม. ≥ 23 ม.
หม้อแปลงไฟฟ้ า สายทนไฟ
ในช่องเดินสายโลหะ
MDB EMDB
ATS
สายทนไฟ
สายไฟ
ต้ องมีแหล่ งไฟฟ้าจ่ ายไฟฟ้าฉุกเฉินอาจเป็ นเครื
ในช่อ2 องเดิ
งกํานเนิสายโลหะ
ด
ไฟฟ้า แบตเตอรี2 หรื ออื2นใดที2สามารถจ่ ายไฟให้ ระบบ
กรณีไ ฟฟ้ า จากการไฟฟ้ าดับ เครื องกํา เนิด ไฟฟ้ า จะ วงจรไฟฟ้าช่ วยชีวิตอย่ างเหมาะสม และในระยะเวลานาน
สตาร์ท แ ละจ่ า ยโหลดโดยอัต โนมัต ิผ ่ า น Automatic
Transfer Switch และถ้าไฟฟ้ ากลับ มาเป็ นปกติ เครือง พอเพีย งที2จะครอบคลุมความต้ องการของระบบ
กําเนิด จะหยุด จ่ายโหลดโดยอัต โนมัต ิ วงจรไฟฟ้าช่ วยชีวิตที2ต้องมีไฟฟ้าใช้ ที2นานที2สุดได้ ด้วย
165
ATS
ต่อ ระบบไฟจาก
Main CB
เมนสวิต ช์ ระบบ
ไฟฟ้ าปกติ
ATS
ต่อ ระบบไฟจาก
Main CB
เมนสวิต ช์ ระบบ
ไฟฟ้ าปกติ
กรณีต อ่ รับ ไฟฟ้ าจากหลังเมนสวิต ช์
ระบบ ไ ฟฟ้ าปกติ ต้อ งมีส ญ
ั ญาณแสง
และเสียงเตือ นทีห้อ งควบคุม อาคาร
ATS
สายทนไฟ
ในช่อ งเดิ น สายโลหะ
กรณีไ ฟฟ้ า จากการไฟฟ้ าดับ เครื องกํา เนิด ไฟฟ้ า จะ ลิ ฟ ต์ด ั บ เพ ลิ ง , ร ะบบสู บ นํ$ า แ ละร ะบบ
สตาร์ท แ ละจ่ า ยโหลดโดยอัต โนมัต ิผ ่ า น Automatic ดับ เพลิง อั ต โนมั ต ิ, ไฟแสงสว่ า งฉุ ก เฉิน ,
Transfer Switch และถ้าไฟฟ้ ากลับ มาเป็ นปกติ เครือง
กําเนิด จะหยุด จ่ายโหลดโดยอัต โนมัต ิ ระบบแจ้งเหตุเ พลิงไหม้, ระบบอัด อากาศ
ระบบดูด ระบายควัน และควบคุม ควัน 170
ข้อ กําหนดระดับ การทนไฟของระบบวงจรไฟฟ้ าช่วยชีวิ ต
- ระบบสัญ ญาณเตือ นอัค คีภยั (ระบบแจ้งเหตุเพลิ งไหม้แ ละระบบสือสารฉุกเฉิ นสําหรับแจ้งเหตุเพลิ งไหม้)
- ระบบไฟฟ้ า แสงสว่า งฉุก เฉิ น FLAME RETARDANT
มอก.2756 Cat C or
การทน ต้ านเปลวเพลิง
IEC60332-3 Cat C
ไฟ
FIRE
RESISTANCE
มอก.2755 or
SMOKE IEC60331 ACID GAS
EMISSION EMISSION
มอก.2758 or มอก.2757 or IEC
การปล่ อย IEC 61034-2 60754-1,2
ควัน การปล่ อย
- สายไฟฟ้ าทีเปลือ กมิใ ช่โ ลหะจะต้อ งเดิน สายในช่อ งเดิน สายโลหะ ก๊ าซกรด คู่มือหน้ า 44
171
สายไฟ
สาย LSHF
ในช่อ งเดิ น สาโลหะ
- ระบบแสงสว่างทัวไป
สายไฟฟ้ าทีเปลือ กมิ
กรณีไ ฟฟ้ า จากการไฟฟ้ าดับใ ช่เครื
โลหะจะต้ อ งาจะ
องกํา เนิด ไฟฟ้ - ระบบไฟฟ้ ากําลัง ทีนอกเหนือ จาก
สตาร์ท แ ละจ่ า ยโหลดโดยอัต โนมัต ิผ ่ า น Automatic ประเภทที 2 และประเภทที 3
เดิ น ในช่Switch
Transfer อ งเดิและถ้ น สายโลหะ
าไฟฟ้ ากลับ มาเป็ นปกติ เครือง
- ระบบปัj ม นํา$ ขึน$ ถังบนหลังคา
กรณี ใ ช้ท่อ โลหะบางข้ตอโนมั
กํ
า เนิ ด จะหยุ ด จ่ า ยโหลดโดยอั ต่อต ิและข้อ - ระบบระบายอากาศ คู่มือหน้ า 46
ต่อ ยึด ต้อ งเป็ น ชนิ ด กัน นํgา (raintight) - ระบบระบายนํา$ โดยทัวไป 174
อาคารใต้ผวิ ดิน(Sub-Surface Building)
- ฉนวนของสายไฟฟ้ าต้องสามารถทนระบบทีต 1 ้องการความปลอดภัยสูง
อุณหภูมิ ได้ไม่ตLาํ กว่า 70 OC G Gen or Batt
มิเตอร์แรงสูง
- ฉนวนหรือวัสดุหุม้ สายไฟฟ้ า
หม้อแปลงไฟฟ้ า สายทนไฟ
ต้านเปลว ในช่อ งเดิ น สายโลหะ
การทนไฟ เพลิง
MDB EMDB
การปล่อย การปล่อย
ควัน ก๊าซกรด ATS
สายทนไฟ
สายไฟ ในช่องเดินสายโลหะ
สายทนไฟ หรือ MI
สายไฟ
ในช่องเดินสายโลหะ
- ระบบไฟฟ้ าแสงสว่างฉุก เฉิน ทั$งในอาคารใต้ผ ิว ดิน และอุโมงค์ท างวิง
กรณี ไ ฟฟ้ า จากการไฟฟ้
-สายไฟฟ้ าดับใช่เครื องกํา เนิดอไฟฟ้
งเดิาจะ
ท แ ละจ่าาที
เL ปลือกมิ โลหะจะต้ น - ระบบอัด อากาศสําหรับ บัน ไดหนีไ ฟ
สตาร์ ยโหลดโดยอั ต โนมั ต ิผ ่ า น Automatic - ระบบดูด และระบายควัน รวมทั$งระบบควบคุม การกระจายของไฟและควัน
ในช่องเดิ
Transfer นสายโลหะ
Switch และถ้าไฟฟ้ ากลับ มาเป็ นปกติ เครือง - ระบบสือสารฉุก เฉิน (emergency communication)
กําเนิด จะหยุด จ่ายโหลดโดยอัต โนมัต ิ - ระบบระบายควัน ทั$งในอาคารใต้ผ ิว ดิน และอุโมงค์ท างวิง
กรณีใช้ท่อโลหะบางข้อต่อและข้อต่อยึด - ระบบเครืองสูบ นํา$ ดับ เพลิงและการดับ เพลิงทั$งหลาย คู่มือหน้ า 47
ต้องเป็ นชนิดกันนํYา (raintight) 176
อาคารใต้ผิว ดิ น (Sub-Surface Building)
กรณีเ มนสวิต ช์แ ละสวิต ช์ต ่างๆ - ฉนวนหรือวัสดุหุม้ สายไฟฟ้ าทีอL อก
จากเมนสวิตช์และสวิตช์ต่างๆ
ติด ตั$งอยู่ท ชัี $น ใต้ผ ิวดิน สําหรับวงจรทัวไป
L ต้านเปลว
เพลิง
G Gen or Batt
มิเตอร์แรงสูง การทนไฟ
หม้อแปลงไฟฟ้ า สายทนไฟ
การปล่ อย
ควัน องเดินสายโลหะ
ในช่ การปล่อย
MDB EMDB ก๊าซกรด
ATS
คู่มือหน้ า 342
ภาคผนวก K. 179
ไม่มสี ี
กล่องไฟฟ้ า
< 0.9 ม.
N ไฟฟ้ ากําลังปกติ
สีสญ
ั ลักษณ์ รหัสสี รหัสสี
กล่องไฟฟ้ า
< 0.9 ม.
LS ไฟฟ้ าช่วยชีวิต
สีสญ
ั ลักษณ์ รหัสสี รหัสสี
กล่องไฟฟ้ า
< 0.9 ม.
E ไฟฟ้ าฉุกเฉิ น
สีสญ
ั ลักษณ์ รหัสสี รหัสสี
ไม่มสี ี
กล่องไฟฟ้ า
< 0.9 ม.
สีสญ
ั ลักษณ์ รหัสสี รหัสสี
กล่องไฟฟ้ า
PA เสียงและประกาศเรียก
สีสญ
ั ลักษณ์ รหัสสี รหัสสี
กล่องไฟฟ้ า
สีสญ
ั ลักษณ์ รหัสสี รหัสสี
กล่องไฟฟ้ า
BAS BAS
รหัสสี รหัสสี
สีสญ
ั ลักษณ์ คู่มือหน้ า 344
ภาคผนวก K 183
กล่องไฟฟ้ า
< 0.9 ม.
CCTV โทรทัศน์วงจรปิ ด
รหัสสี รหัสสี
สีสญ
ั ลักษณ์ กล่องไฟฟ้ า
ACC ควบคุมประตูเข้าออก
รหัสสี รหัสสี
สีสญ
ั ลักษณ์ กล่องไฟฟ้ า
NC ระบบเรียกพยาบาล
รหัสสี รหัสสี
สีสญ
ั ลักษณ์
คู่มือหน้ า 345
ภาคผนวก K.
184
กล่องไฟฟ้ า
< 0.9 ม.
CL นาฬิ การวม
รหัสสี รหัสสี
สีสญ
ั ลักษณ์ กล่องไฟฟ้ า
AV โสตทัศนูปกรณ์
รหัสสี รหัสสี
สีสญ
ั ลักษณ์ กล่องไฟฟ้ า
ICT ICT
รหัสสี รหัสสี
สีสญ
ั ลักษณ์
กล่องดึงสาย ICT
ICT
กล่องดึงสาย < 0.9 ม. < 3.0 ม.
< 0.9 ม.
≥ 20 mm. ICT ≥ 30 mm.≥ 30 mm. ICT
ICT
ฝ้าเพดาน ฝ้าเพดาน
< 0.9 ม. < 0.9 ม.
N FA
รางเดินสายให้ แสดงรหัสสี
< 0.9 ม. ทุกระยะไม่ เกิน 3 เมตร < 0.9 ม.
และห่ างจากกล่ องดึงสาย
หรื ออุปกรณ์ ไม่ เกิน 0.90
LOAD CENTER เมตร โดยรหัสสี กว้ างไม่
น้ อยกว่ า 30 มิลลิเมตร
( N ไม่ มีสี ) และตัวอักษร
ตามสี สัญลักษณ์ สูงไม่ น้อย
กว่ า 20 มิลลิเมตร
FCP
187
ภาคผนวก K คู่มือหน้ า 346
ด้ วยความปรารถนาดีและขอขอบคุณ
ลือชัย ทองนิ ล
อดีตประธานสาขาไฟฟ้ า วสท.
ที่ปรึกษาสาขาไฟฟ้ า วสท.
ปัจจุบนั กรรมการและเลขาธิการ
สภาวิศวกร สมัยที่ 8
คู่ม อื การติ ด ตัง้ ระบบไฟฟ้ าอย่างมือ อาชีพ...ลือ ชัย ทองนิ ล 1
เกี่ยวกับวิทยากร…โดยย่อ
นายลือชัย ทองนิ ล
ได้รบั รางวัล AFEO Honorary Member Award CAFEO 31 Jakarta, Indonesia 2013
ประธานคณะกรรมการสาขาวิศวกรรมไฟฟ้ า วสท (พ.ศ. 2563-2565)
กรรมการสภาวิศวกร สมัยที่ 5,6 และ 8
คณะอนุ กรรมการทดสอบความรูค้ วามชํานาญการประกอบวิชาชีพ ระดับวุฒวิ ศิ วกร และสามัญวิศวกร สาขาวิศวกรรมไฟฟ้ า
สภาวิศวกร
อดีตประธานคณะกรรมการวิชาการฯ มาตรฐานรายสาขาไฟฟ้ ากําลังและสายไฟฟ้ า สมอ.
อดีตผูอ้ าํ นวยการไฟฟ้ าเขตมีนบุรี การไฟฟ้ านครหลวง
ประธานคณะอนุ กรรมการปรับปรุงมาตรฐานการติดตัง้ ทางไฟฟ้ าฯ พ.ศ. 2564
ดูงานด้านระบบไฟฟ้ าในหลายประเทศเช่น สหรัฐอเมริกา ยุโรป ออสเตรเลีย ญี่ปนุ่ เกาหลีใต้ ฯลฯ
ที่ปรึกษาสมาคมช่างเหมาไฟฟ้ าและเครื่องกลไทย สมาคมเครื่องกําเนิ ดไฟฟ้ าไทย และสมาคมผูต้ รวจสอบอาคาร ฯลฯ
คู่ม อื การติ ด ตัง้ ระบบไฟฟ้ าอย่างมือ อาชีพ...ลือ ชัย ทองนิ ล 2
ผลงานวิชาการ
แต่งหนังสือ การออกแบบและติดตัง้ ระบบไฟฟ้ า ตามมาตรฐานการไฟฟ้ า พิมพ์ครัง้ ที่ 41 ได้รบั รางวัลหนังสือยอดนิ ยม จาก
สมาคมส่งเสริมเทคโนโลยี (ไทย-ญี่ปนุ่ )
แต่งหนังสือ คู่มือวิศวกรไฟฟ้ า พิมพ์ครัง้ ที่ 19 ได้รบั รางวัลหนังสือยอดนิ ยม จากสมาคมส่งเสริมเทคโนโลยี (ไทย-ญี่ปนุ่ )
แต่งหนังสือ การตรวจความปลอดภัยระบบไฟฟ้ า พิมพ์ครัง้ ที่ 11 ได้รบั รางวัลหนังสือยอดนิ ยม จากสมาคมส่งเสริมเทคโนโลยี
(ไทย-ญี่ปนุ่ )
แต่งหนังสือ คู่มือช่างชาวบ้าน ฉบับช่างไฟฟ้ า พิมพ์ครัง้ ที่ 13 (อัมรินทร์พริ้นติ้ง))
แต่งหนังสือ การออกแบบและติดตัง้ ระบบแจ้งเหตุเพลิงไหม้ พิมพ์ครัง้ ที่ 4 (วสท.)
แต่งหนังสือ คู่มือความปลอดภัยทางไฟฟ้ าในสถานประกอบการ พิมพ์ครัง้ ที่ 3 (สสท.)
และอีกหลายเล่ม เช่น คู่มือการติดตัง้ ระบบไฟฟ้ าอย่างมืออาชีพ, บริษทั สายไฟฟ้ าไทย-ยาซากิ จํากัด
เขียนบทความ ในวารสารต่างๆ หลายเรื่อง
คู่ม อื การติ ด ตัง้ ระบบไฟฟ้ าอย่างมือ อาชีพ...ลือ ชัย ทองนิ ล 3
หัวข้อการบรรยาย
บทที่ 3 การเดินสายไฟฟ้ า
บทที่ 6 มอเตอร์ไฟฟ้ า
บทที่ 7 หม้อแปลงไฟฟ้ า
คู่ม อื การติ ด ตัง้ ระบบไฟฟ้ าอย่างมือ อาชีพ...ลือ ชัย ทองนิ ล 4
ชนิ ดของสายไฟฟ้ าและการใช้งาน
ใช้งานทัว่ ไป
วางบนรางเคเบิล เดินร้อยท่อฝังดินหรือฝังดินโดยตรง
การติดตัง้ ภายในอาคารต้องเดินในช่องเดินสายที่ปิด
มิดชิด ยกเว้น สายมีคณ
ุ สมบัตติ า้ นเปลวเพลิง ตาม
มาตรฐาน IEC 60332-3 category C (มอก. 2756)
ต้องคํานึ งถึงพิกดั กระแสและอุณหภูมิของอุปกรณ์ท่ตี ่อด้วย
คู่ม อื การติ ด ตัง้ ระบบไฟฟ้ าอย่างมือ อาชีพ...ลือ ชัย ทองนิ ล 16
เลือกตามความ
สายไฟฟ้ าที่มีคณ
ุ สมบัตพิ เิ ศษ ต้องการใช้งาน
การทนไฟ (Fire Resistant) เป็ นไปตาม IEC 60331, มอก. 2755 & BS 6387, มอก. 3197
ต้านเปลวเพลิง (Flame Retardant) IEC 60332-1 or 60332-3, มอก. 2756
การปล่อยก๊าซกรด (Acids Gas Emission) IEC 60754, มอก. 2757 เล่ม 1&2
การปล่อยควัน (Smoke Emission) 61304-2, มอก. 2758
สายทนไฟ
คู่ม อื การติ ด ตัง้ ระบบไฟฟ้ าอย่างมือ อาชีพ...ลือ ชัย ทองนิ ล 17
เส้นผ่านศูนย์กลางของสายไฟฟ้ า เวลาที่ใช้ในการเผา
(มม.) (S)
D ≤ 25 60 ± 2
25 < D ≤ 50 120 ± 2
50 < D ≤ 75 240 ± 2
D > 75 480 ± 2
ความหนาแน่ นของควัน
Light
Source Photocell
การประเมินผล
ความเข้มของแสงที่จดบันทึกไว้จาก
เครื่องรับแสง ต้องมีความเข้มแสง
หลังการทดสอบ ไม่นอ้ ยกว่า 60%
ก่อนการทดสอบ
ห้องขนาด 333 m
คู่ม อื การติ ด ตัง้ ระบบไฟฟ้ าอย่างมือ อาชีพ...ลือ ชัย ทองนิ ล 22
ทดสอบการปล่อยก๊าซกรด (Acids Gas Emission) : IEC 60754-1 และ IEC 60754-2
หรือ BS EN 60267-1 และ BS EN 50267-2 ..มอก 2757
การปล่อยก๊าซกรด
ทดสอบการทนนํ้ า
วงจรไฟฟ้ าช่วยชีวติ
หมายถึง ต้องใช้สายทนไฟ
อาคารชุด อาคารสูง &
วงจรที่จาํ เป็ นต้องจ่ายไฟให้บริภณั ฑ์ไฟฟ้ าให้
สามารถใช้งานได้เมื่อเกิดเหตุท่ตี อ้ งการหนี ภยั อาคารขนาดใหญ่พเิ ศษ
อาคารใต้ผิวดิน
การเดินสาย โรงมหรสพ
สายไฟฟ้ าที่เปลือกนอกมิใช่โลหะจะต้องเดินสายใน สถานบริการ
ช่องเดินสายโลหะ โรงแรม
คู่ม อื การติ ด ตัง้ ระบบไฟฟ้ าอย่างมือ อาชีพ...ลือ ชัย ทองนิ ล 28
วงจรไฟฟ้ าช่วยชีวติ …..ได้แก่ สายทนไฟตาม BS 6387 CWZ, มอก.3197 หรือ MI
AFC
TAC
การต่อสาย
What is Electric Stress
Insulation Shield
50% Insulation
10% 90%
Surge Arrester….ถ้ามี
การกําหนดขนาดสายไฟฟ้ า
VAF, IEC 01, IEC 10,
NYY, VCT, XLPE
1. คํานวณโหลดและกําหนดขนาดเครื่องป้ องกันกระแสเกิน
3. เลือกตารางขนาดกระแสของสายไฟฟ้ า
ตารางที่ 2.11
ภาคผนวก A
รูปแบบการติดตัง้ สาย PVC สาย XLPE หมายเหตุ
กลุม่ ที่ 1 & 2 ตารางที่ 5-20 ตารางที่ 5-27 ร้อยท่อ
กลุม่ ที่ 3 ตารางที่ 5-21 ตารางที่ 5-21 เกาะผนัง
กลุม่ ที่ 4 ตารางที่ 5-22 ตารางที่ 5-28 ในอากาศ
กลุม่ ที่ 5 & 6 ตารางที่ 5-23 ตารางที่ 5-29 ฝังดิน
กลุม่ ที่ 7 ตารางที่ 5-30 ตารางที่ 5-32 บนรางเคเบิล
30(ก) & 5-31 5-32(ก) & 5-33
คู่ม อื การติ ด ตัง้ ระบบไฟฟ้ าอย่างมือ อาชีพ...ลือ ชัย ทองนิ ล 46
ตารางขนาดกระแสของสายบนรางเคเบิล (กลุม่ ที่ 7)
ตารางที่ ตัวนํ าทองแดงหุม้ ฉนวน PVC ขนาดแรงดัน (U0/U) ไม่เกิน 0.6/1 kV อุณหภูมิตวั นํ า 70ºC อุณหภูมิ
5-30 โดยรอบ 40ºC วางบนรางเคเบิลไม่มีฝาปิ ด แบบระบายอากาศหรือรางเคเบิลแบบบันได
PVC
ตารางที่ ตัวนํ าทองแดงหุม้ XLPE มีเปลือกนอก ขนาดแรงดัน (U0/U) ไม่เกิน 0.6/1 kV อุณหภูมิตวั นํ า 90ºC
5-32(ก) อุณหภูมิโดยรอบ 40ºC วางบนรางเคเบิลไม่มีฝาปิ ด แบบด้านล่างทึบ
ตารางที่ ตัวนํ าทองแดงหุม้ ฉนวน XLPE มีเปลือก ขนาดแรงดัน (U0/U) ไม่เกิน 0.6/1 kV อุณหภูมิตวั นํ า 90ºC
5-33 อุณหภูคูม่มอื ิโการติ
ดยรอบ 40ºC วางบนรางเคเบิลมีฝาปิ ด แบบด้านล่างทึบ แบบระบายอากาศ และแบบบัน47ได
ด ตัง้ ระบบไฟฟ้ าอย่างมือ อาชีพ...ลือ ชัย ทองนิ ล
ลักษณะการ
วิธีการเดินสาย รูปแบบการติดตัง้
ติดตัง้
สายแกนเดี่ยวหรือหลายแกนหุม้ ฉนวน มี/ไม่
มีเปลือกนอก เดินในท่อโลหะหรืออโลหะ หรือ
ภายในฝ้ าเพดานที่เป็ นฉนวนความร้อน หรือ กลุม่ ที่ 1
ผนังกันไฟ
สายแกนเดี่ยวหรือหลายแกนหุม้ ฉนวน มี/ไม่
มีเปลือกนอก เดินในท่อโลหะหรืออโลหะเดิน
เกาะผนังหรือเพดาน หรือฝังในผนังคอนกรีต หรือ กลุม่ ที่ 2
หรือที่คล้ายกัน
คู่ม อื การติ ด ตัง้ ระบบไฟฟ้ าอย่างมือ อาชีพ...ลือ ชัย ทองนิ ล 48
สายแกนเดี่ยวหรือหลายแกนหุม้ ฉนวนมี
เปลือกนอก เดินเกาะผนัง หรือเพดาน ที่
ไม่มีสง่ิ ปิ ดหุม้ ที่คล้ายกัน
กลุม่ ที่ 3
สายเคเบิลแกนเดี่ยวหรือหลายแกนหุม้
ฉนวน มีเปลือกนอก วางบนรางเคเบิล
แบบด้านล่างทึบ, รางเคเบิลแบบระบาย กลุม่ ที่ 7
อากาศ หรือรางเคเบิลแบบบันได
การเดินสายในรางเดินสาย
กลุม่ +1
1. คํานวณโหลดและ 32A
กําหนดขนาดเครือ่ งป้ องกันกระแสเกิน (In) 40A ตารางที่ 2.11
รูปแบบการติดตัง้ สาย PVC สาย XLPE
2. เลือกชนิ ดของสายไฟฟ้ าและวิธกี ารเดินสาย NYY กลุม่ ที่ 1 & 2 ตารางที่ 5-20 ตารางที่ 5-27
กลุม่ 2
กลุม่ ที่ 3 ตารางที่ 5-21 ตารางที่ 5-21
3. เลือกตารางขนาดกระสของสายไฟฟ้ า
กลุม่ ที่ 4 ตารางที่ 5-22 ตารางที่ 5-28
4. กําหนดตัวคูณปรับค่า Ca & Cg
5. กําหนดขนาดสายไฟฟ้ า
It ≥ In/(Ca × Cg)
คู่ม อื การติ ด ตัง้ ระบบไฟฟ้ าอย่างมือ อาชีพ...ลือ ชัย ทองนิ ล 51
ตารางที่ 5-43
ตัวคูณค่าอุณหภูมิโดยรอบแตกต่างจาก 40OC ใช้กบั ค่าขนาดกระแสของเคเบิล
เมื่อเดินในอากาศ
อุณหภูมิโดยรอบ ฉนวน
(องศาเซลเซียส) PVC XLPE หรือ EPR เอ็มไอ
21-25 1.22 1.14 1.26
26-30 1.15 1.10 1.18
31-35 1.08 1.02 1.09
36-40 1.0 1.0 1.0
41-45 0.91 Ca 0.96 0.91
46-50 0.82 0.90 0.79
51-55 0.70 0.84 0.67
ตัวอย่างที่ 2.2 (P58) วงจรไฟฟ้ า 1 เฟส 230 V จํานวน 2 วงจร วงจรแรก CB 32A วงจรที่ 2 CB 40A ใช้สาย NYY
2 แกน เดินรวมในท่อเดียวกัน ท่อเดินเกาะผนัง ต้องการกําหนดขนาดสายไฟฟ้ า กําหนดให้อณ ุ หภูมิโดยรอบ 45OC
1. คํานวณโหลดและ 32A
กําหนดขนาดเครือ่ งป้ องกันกระแสเกิน (In) 40A ตารางที่ 2.11
รูปแบบการติดตัง้ สาย มอก.11-2553 สาย XLPE
2. เลือกชนิ ดของสายไฟฟ้ าและวิธกี ารเดินสาย NYY กลุม่ ที่ 1 & 2 ตารางที่ 5-20 ตารางที่ 5-27
กลุม่ 2 กลุม่ ที่ 3 ตารางที่ 5-21 ตารางที่ 5-21
3. เลือกตารางขนาดกระสของสายไฟฟ้ า กลุม่ ที่ 4 ตารางที่ 5-22 ตารางที่ 5-28
จํานวนกลุม่ วงจร ตัวคูณ (Cg)
4. กําหนดตัวคูณปรับค่า Ca & Cg 2 0.80 Ca = 0.91
3 0.70
5. กําหนดขนาดสายไฟฟ้ า CB 32A, It ≥ 32/(0.91 0.8) ≥ 44A สาย 10 ตรมม (45A)
It ≥ In/(Ca × Cg)
CB 40A, It ≥ 40/(0.91 0.8) ≥ 55A สาย 16 ตรมม (60A)
คู่ม อื การติ ด ตัง้ ระบบไฟฟ้ าอย่างมือ อาชีพ...ลือ ชัย ทองนิ ล 56
ตารางที่ 5-20 (บางส่วน) ขนาดกระแสของสายไฟฟ้ าทองแดงหุม้ ฉนวนพีวซี ี มี/ไม่มีเปลือกนอก สําหรับขนาดแรงดัน
(U0/U) ไม่เกิน 0.6/1 kV อุณหภูมิตวั นํ า 70OC อุณหภูมิโดยรอบ 40OC เดินในช่องเดินสายในอากาศ
ลักษณะการติดตัง้ กลุม่ ที่ 1 กลุม่ ที่ 2
จํานวนตัวนํ ากระแส 2 3 2 3
ลักษณะตัวนํ า แกนเดียว หลายแกน แกนเดียว หลายแกน แกนเดียว หลายแกน แกนเดียว หลายแกน
รูปแบบการติดตัง้
ระบบไฟฟ้ า AC หรือ DC AC AC หรือ DC AC
รหัสชนิ ดเคเบิล 60227 IEC 01, 60227 IEC 02, 60227 IEC 05, 60227 IEC 06,
รหัสชนิ ดเคเบิล
60227 IEC 10, NYY, NYY-G, VCT, VCT-G, IEC 60502-1 รวมถึงสายที่มีคณ ุ สมบัตติ ่าง ๆ เช่น สายทนไฟ
ที่ใช้งาน สายไรฮาโลเจน และ สายควันน้อย เป็ นต้น
ขนาดสาย (ตร.มม.) ขนาดกระแส (A)
2.5 17 16 16 15 21 20 18 17
4 23 22 21 20 28 26 24 23
6 30 28 27 25 36 33 31 30
10 40 37 37 34 50 45 44 40
16 53 50 49 45
คู่ม อื การติ ด ตัง้ ระบบไฟฟ้ าอย่างมือ อาชีพ...ลือ ชัย ทองนิ ล
66 60 59 54
57
ตารางที่ ตัวนํ าทองแดงหุม้ XLPE มีเปลือกนอก ขนาดแรงดัน (U0/U) ไม่เกิน 0.6/1 kV อุณหภูมิตวั นํ า 90ºC
5-32(ก) อุณหภูมิโดยรอบ 40ºC วางบนรางเคเบิลไม่มีฝาปิ ด แบบด้านล่างทึบ
ตารางที่ ตัวนํ าทองแดงหุม้ ฉนวน XLPE มีเปลือก ขนาดแรงดัน (U0/U) ไม่เกิน 0.6/1 kV อุณหภูมิตวั นํ า 90ºC
5-33 อุณหภูคูม่มอื ิโการติ
ดยรอบ 40ºC วางบนรางเคเบิลมีฝาปิ ด แบบด้านล่างทึบ แบบระบายอากาศ และแบบบัน59ได
ด ตัง้ ระบบไฟฟ้ าอย่างมือ อาชีพ...ลือ ชัย ทองนิ ล
วิธที าํ
1. คํานวณโหลดและ
กําหนดขนาดเครือ่ งป้ องกันกระสเกิน (In) 800A
ตารางที่ 2.11
NYY รูปแบบการติดตัง้ สาย มอก.11 สาย XLPE
2. เลือกชนิ ดของสายไฟฟ้ า และวิธกี ารเดินสาย กลุม่ 7 กลุม่ ที่ 5 & 6 ตารางที่ 5-23 ตารางที่ 5-29
กลุม่ ที่ 7 ตารางที่ 5-30 ตารางที่ 5-32
5-30(ก) & 5-31 5-32(ก) & 5-33
3. เลือกตารางขนาดกระสของสายไฟฟ้ า
4. กําหนดตัวคูณปรับค่า Ca & Cg
5. กําหนดขนาดสายไฟฟ้ า
It ≥ In/(Ca × Cg)
คู่ม อื การติ ด ตัง้ ระบบไฟฟ้ าอย่างมือ อาชีพ...ลือ ชัย ทองนิ ล
60
หมายเหตุ ตารางที่ 5-30
หมายเหตุ
อุ ณหภู มโ ิ ดยรอบที่แตกต่างจาก 40 ºC ให้ใช้ตวั คูณปรับค่าตามที่ระบุ ไว้ในตารางที่ 5-43
ในกรณี มจ ี าํ นวนตัวนํากระแสมากกว่า 1 กลุ่มวงจร ให้ใช้ตวั คูณปรับค่าตามทีร่ ะบุ ไว้ใน
ตารางที่ 5-40 และตารางที่ 5-41 สําหรับสายแกนเดียวและสายหลายแกน ตามลําดับ
ดูคาํ อธิบายรูปแบบการติดตัง้ ในตารางที่ 5-47
ดูคา ํ อธิบายรหัสชนิ ดเคเบิลที่ใช้งาน ในตารางที่ 5-48
สามารถใช้งานในระบบไฟฟ้ ากระแสตรงที่มข ี นาดแรงดันระบุ ไม่เกิน 1.5 กิโลโวลต์ได้
วิธที าํ
1. คํานวณโหลดและ
กําหนดขนาดเครือ่ งป้ องกันกระสเกิน (In) 800A
ตารางที่ 2.11
NYY รูปแบบการติดตัง้ สาย มอก.11 สาย XLPE
2. เลือกชนิ ดของสายไฟฟ้ า และวิธกี ารเดินสาย กลุม่ 7 กลุม่ ที่ 5 & 6 ตารางที่ 5-23 ตารางที่ 5-29
ตารางที่ 5-30 ตารางที่ 5-32
กลุม่ ที่ 7
5-30(ก) & 5-31 5-32(ก) & 5-33
3. เลือกตารางขนาดกระสของสายไฟฟ้ า
Cg= 0.87 (ตารางที่ 5-40) Ca= 1 (อุณหภูมิเดิม)
4. กําหนดตัวคูณปรับค่า Ca & Cg
It ≥ (800/3) /(1 x 0.87)
5. กําหนดขนาดสายไฟฟ้ า ≥ 307 A
It ≥ In/(Ca × Cg)
ได้สายขนาด 150 ตร.มม. (324A)
คู่ม อื การติ ด ตัง้ ระบบไฟฟ้ าอย่างมือ อาชีพ...ลือ ชัย ทองนิ ล
64
คู่ม อื การติ ด ตัง้ ระบบไฟฟ้ าอย่างมือ อาชีพ...ลือ ชัย ทองนิ ล 65
4. กําหนดตัวคูณปรับค่า Ca & Cg Ca = 1, Cg = 1
5. กําหนดขนาดสายไฟฟ้ า CB 32A, It ≥ 32/(1 1) ≥ 32A สาย 10 ตรมม (40A)
It ≥ In/(Ca × Cg)
CB 40A, It ≥ 40/(1 1) ≥ 40A สาย 10 ตรมม (40A)
คู่ม อื การติ ด ตัง้ ระบบไฟฟ้ าอย่างมือ อาชีพ...ลือ ชัย ทองนิ ล 67
บทที่ 3 การเดินสายไฟฟ้ า
บทที่ 6 มอเตอร์ไฟฟ้ า
บทที่ 7 หม้อแปลงไฟฟ้ า
คู่ม อื การติ ด ตัง้ ระบบไฟฟ้ าอย่างมือ อาชีพ...ลือ ชัย ทองนิ ล 69
การเดินสายฝังดิน
สายฝังดินโดยตรง
สายร้อยท่อฝังดิน
ความลึกในการติดตัง้ ใต้ดิน
0.15 ม. 0.45 ม.
0.60 ม.
ร้อยท่อฝังดิน ฝังดินโดยตรง
มีแผ่นคอนกรีตกัน้
คู่ม อื การติ ด ตัง้ ระบบไฟฟ้ าอย่างมือ อาชีพ...ลือ ชัย ทองนิ ล 72
ข้อกําหนดในการติดตัง้ ใต้ดิน
2
2.4 ม. ป้ องกันทางกายภาพ
ตารางที่ 6.1
1 ใต้อาคาร ต้องเดินในท่อ
และท่อเลยพ้นอาคาร
คู่ม อื การติ ด ตัง้ ระบบไฟฟ้ าอย่างมือ อาชีพ...ลือ ชัย ทองนิ ล 73
Sealing Bushing
ต้องอุดปลายท่อ ❸
ป้ องกันสายชํารุดจากดินทรุด ❷
คู่ม อื การติ ด ตัง้ ระบบไฟฟ้ าอย่างมือ อาชีพ...ลือ ชัย ทองนิ ล 74
การต่อสายใต้ดิน
ข้อกําหนดอืน่ ๆ
การป้ องกันการผุกร่อน อุปกรณ์การ
เดินสายทุกชนิ ด ต้องเลือกให้เหมาะสมกับ
สภาพการติดตัง้ และมีการป้ องกันการผุ
กร่อนที่เหมาะสม
ช่องเดินสายและอุปกรณ์ ต้องมีการจับยึด
อย่างมัน่ คง และมีความต่อเนื่ องทัง้ ทางกล
และทางไฟฟ้ า
จับยึดเป็ นระยะ
ตามตารางที่ 3.2
MDB
คู่ม อื การติ ด ตัง้ ระบบไฟฟ้ าอย่างมือ อาชีพ...ลือ ชัย ทองนิ ล 77
แนวทางการป้ องกัน
G
N
C
B
A
A B C NG A B CN G
A B C NG
การป้ องกันไฟลุกลาม
การเดินสายผ่านผนัง ฉากกัน้ พื้น
เพดาน หรือช่อง shaft ต้องมีการ
ป้ องกันไฟลุกลาม
ท่อร้อยสาย
ห้องเย็น
เมื่อเดินผ่านที่ท่มี ีอณ
ุ หภูมิต่างกัน ต้องมีการป้ องกันการไหลเวียนของอากาศในท่อ
คู่ม อื การติ ด ตัง้ ระบบไฟฟ้ าอย่างมือ อาชีพ...ลือ ชัย ทองนิ ล 85
วิธกี ารเดินสาย
ข้อกําหนดต่อไปนี้ ป็ นวิธีการเดินสายทัว่ ไป
การเดินสายสําหรับอาคารหรือสถานที่บางประเภท อาจมีขอ้ กําหนด
เพิม่ เติมที่ตอ้ งนํ ามาใช้ประกอบด้วย เช่น โรงมหรสพ สถานบริการ อาคาร
ชุด อาคารสูงและอาคารขนาดใหญ่พเิ ศษ รวมถึงในบริเวณอันตรายด้วย
ป้ องกันสายไฟฟ้ าจากความเสียหายทางกายภาพ
ป้ องกันอันตรายจากการสัมผัสสายไฟฟ้ าที่ฉนวนอาจชํารุด
เพิม่ ความสวยงามและความสะดวกในการเดินสายไฟฟ้ า
คู่ม อื การติ ด ตัง้ ระบบไฟฟ้ าอย่างมือ อาชีพ...ลือ ชัย ทองนิ ล 87
การเดินสายร้อยท่อ
ท่อโลหะหนา Ø 15-150 mm.
(Rigid Metal
Conduit)
เป็ นท่อเหล็กชุบ
สังกะสี
การใช้งาน
◦ใช้กบั งานเดินสายทัว่ ไป
การติดตัง้
◦ปลายท่อที่ตดั ออก ต้องลบคม
◦การทําเกลียว ต้องใช้เครื่องทําเกลียว
ชนิ ดปลายเรียว
บุชชิง บุชชิง
ท่อโลหะ ท่อโลหะบาง
หนาปานกลาง
คู่ม อื การติ ด ตัง้ ระบบไฟฟ้ าอย่างมือ อาชีพ...ลือ ชัย ทองนิ ล 93
การติดตัง้
◦ ข้อต่อต้องเป็ นชนิ ดที่เหมาะสมเช่น เมื่อฝังในคอนกรีตต้องใช้ชนิ ดฝังในคอนกรีต
◦ การต่อสายให้ต่อในกล่องต่อสาย หรือกล่องจุดต่อไฟฟ้ าที่เปิ ดออกได้สะดวก ระวัง
การใช้กล่องพลาสติกกับท่อโลหะ
ห้าม…ต่อสายในท่อ
เป็ นอันตรายจากไฟดูด
การติดตัง้ ….
ท่อโลหะบาง ห้ามทําเกลียว
มุมดัดโค้งไม่เกิน 360 องศา
ห้ามใช้ท่อขนาดเล็กกว่า 15 มม.
ต้องติดตัง้ ระบบท่อเสร็จก่อน จึงเดินสาย
ท่อร้อยสายต้องต่อเนื่ องทางไฟฟ้ าโดยตลอด
ห้าม ใช้ท่อโลหะเป็ นตัวนํ าต่อลงดิน แต่ท่อโลหะ
ต้องต่อลงดิน
คู่ม อื การติ ด ตัง้ ระบบไฟฟ้ าอย่างมือ อาชีพ...ลือ ชัย ทองนิ ล 98
การเดินสายร้อยท่ออโลหะ
ท่ออโลหะแข็ง
การอนุ ญาตให้ใช้งาน
อนุ ญาตให้ใช้ท่อ HDPE กรณี ดงั ต่อไปนี้
เหนื อดินภายนอกอาคาร โดยมีคอนกรีตหุม้ หนาไม่นอ้ ยกว่า 50 มม.
ฝังใต้ดิน
ในบริเ วณที่ ทํา ให้เ กิด การผุ ก ร่ อ น และเกี่ย วข้อ งกับ สารเคมี ถ้า ท่ อ และเครื่อ ง
ประกอบการเดินสายได้ออกแบบไว้ใช้งานในสถานที่ดงั กล่าว
ห้ามใช้
ห้ามใช้ท่อ HDPE กรณี ดงั ต่อไปนี้
ในที่เปิ ดโล่ง
ภายในอาคาร
ในบริเวณอันตราย
ในบริเวณที่อณ ุ หภูมิโดยรอบเกิน 50°C
อุณหภูมิใช้งานของสายเกินกว่าพิกดั อุณหภูมิของท่อที่ระบุไว้
ติดตัง้ ระบบท่อให้เสร็จก่อนเดินสายไฟ
ทุกข้อ
คู่ม อื การติ ด ตัง้ ระบบไฟฟ้ าอย่างมือ อาชีพ...ลือ ชัย ทองนิ ล 106
ห้ามใช้
ในปล่องลิฟต์หรือปล่องขนของ
ในห้องแบตเตอรี่
ในบริเวณอันตราย นอกจากจะระบุไว้เป็ นอย่างอืน่
ฝังดินหรือฝังในคอนกรีต
ในสถานที่เปี ยก นอกจากจะใช้สายไฟชนิ ดที่เหมาะสมและป้ องกันนํ้ าเข้าช่องเดินสายที่ท่อ
โลหะอ่อนต่ออยู่
ท่อโลหะอ่อนที่มีขนาดเล็กกว่า 15 มม. ยกเว้น ท่อโลหะอ่อนที่ประกอบมากับขัว้ หลอดไฟ
และยาวไม่เกิน 1.80 ม.
คู่ม อื การติ ด ตัง้ ระบบไฟฟ้ าอย่างมือ อาชีพ...ลือ ชัย ทองนิ ล 107
การใช้งาน
1.80 ม.
1.80 ม.
จํานวนสายไฟฟ้ า เหมือนท่อโลหะ
ห้ามใช้เป็ นสายดิน
ท่อโลหะอ่อนกันของเหลว
การติดตัง้ ใช้งาน
ห้ามใช้
ในบริเวณที่อาจเกิดความเสียหายทางกายภาพ
ในบริเวณที่มีไอที่ทาํ ให้ผกุ ร่อน หรือในบริเวณอันตรายนอกจากจะระบุ
ไว้เป็ นอย่างอืน่
เป็ นตัวนํ าสําหรับต่อลงดิน
ห้ามต่อตรงจุดที่ผ่านผนังหรือพื้น
ต่อสายได้เฉพาะส่วนที่เปิ ดและเข้าถึงได้สะดวกตลอดเวลา
ห้ามใช้เป็ นสายดิน
การเดินสายบนรางเคเบิล
(Cable Trays)
สายชนิ ด
MI, MC และ
Armored
Cable
สายแกนเดียวชนิ ดมี
ท่อร้อยสายไฟฟ้ า เปลือกนอกขนาดไม่เล็ก
กว่า 25 ตร.มม.
สายไฟฟ้ า
ที่วางได้
สายหลายแกนทุก
สายดิน ทุกขนาด ขนาด
สาย control
ทุกขนาด
เป็ นสายดิน
ท่อนํ้ า ท่อร้อยสาย
ยกเว้น HDPE
จํานวนสายในรางเคเบิล
N
2 OD
เป็ นตามวิธกี ารวางสาย
ตัวอย่างการวางสายบนรางเคเบิล
การวางสาย สายของวงจรเดียวกันต้องวางเป็ นกลุม่ เดียวกัน
A B C N A B C N A B C N
2D
C C
B A N A B N
การวางสายในรางเคเบิล
เมื่อเดินสายแกนเดียว สายเส้นไฟและเส้น
ศูนย์ของแต่ละวงจรต้องเดินรวมกันเป็ นกลุม่
และมัดเข้าด้วยกัน เพือ่ ป้ องกันกระแสไม่สมดุล
เนื่ องจากการเหนี่ ยวนํ า และป้ องกันการเคลื่อน
ตัวอย่างรุนแรงเมื่อเกิดกระแสลัดวงจร
การต่อสายต้องทําให้ถกู ต้องตามวิธกี ารต่อสาย
จุดต่อสายต้องอยู่ภายในรางเคเบิลและไม่สูงเลย
ขอบด้านข้างของรางเคเบิล
คู่ม อื การติ ด ตัง้ ระบบไฟฟ้ าอย่างมือ อาชีพ...ลือ ชัย ทองนิ ล 126
หัวข้อการบรรยาย
บทที่ 3 การเดินสายไฟฟ้ า
บทที่ 6 มอเตอร์ไฟฟ้ า
บทที่ 7 หม้อแปลงไฟฟ้ า
คู่ม อื การติ ด ตัง้ ระบบไฟฟ้ าอย่างมือ อาชีพ...ลือ ชัย ทองนิ ล 127
มอเตอร์ไฟฟ้ า
เครื่องปลดวงจร
และป้ องกันกระแสลัดวงจร
เครื่องควบคุมมอเตอร์
เครื่องป้ องกันโหลดเกิน
มอเตอร์
CB ตารางที่ 6.1
M1 M2 M3
คู่ม อื การติ ด ตัง้ ระบบไฟฟ้ าอย่างมือ อาชีพ...ลือ ชัย ทองนิ ล 130
ตารางที่ 6.1 พิกดั หรือขนาดปรับตัง้ สูงสุดของเครื่องป้ องกันกระแสลัดวงจรระหว่างสาย
และป้ องกันการัว่ ลงดินของวงจรมอเตอร์
ร้อยละของกระแสโหลดเต็มที่
ชนิ ดของมอเตอร์ ฟิ วส์ทาํ งานไว ฟิ วส์ เซอร์กติ เบรกเกอร์ เซอร์กติ เบรกเกอร์
หน่ วงเวลา ปลดทันที เวลาผกผัน
มอเตอร์ 1 เฟส 300 175 800 250
มอเตอร์กระแสสลับแบบโพลีเฟสอืน่ ๆ ที่มากกว่า
300 175 800 250
แบบเวาด์โรเตอร์
มอเตอร์แบบกรงกระรอก 300 175 800 250
มอเตอร์แบบซิงโครนัส 300 175 800 250
มอเตอร์แบบเวาด์โรเตอร์ 150 150 800 150
มอเตอร์กระแสตรง (แรงดันคงที่) 150 150 250 150
คู่ม อื การติ ด ตัง้ ระบบไฟฟ้ าอย่างมือ อาชีพ...ลือ ชัย ทองนิ ล 131
สายไฟฟ้ า
M1 ขนาดกระแสของสาย = 1.25 x 9.2 = 11.5 A ได้สายขนาด 1.5 ตร.มม. (13A)
M2 ขนาดกระแสของสาย = 1.25 x 13 = 16.25 A ได้สายขนาด 2.5 ตร.มม. (18A)
M3 ขนาดกระแสของสาย = 1.25 x 33 = 41.25 A ได้สายขนาด 10 ตร.มม. (44A)
สายป้ อน = (1.25 x 33) + 9.2 + 13 = 63.45 A ได้สายขนาด 25 ตร.มม. (77A)
ภาคผนวก G ตารางที่ G3 จะได้ขนาด CB (P321)
ภาคผนวก G ตารางที่ G4 จะได้ขนาดสายไฟฟ้ า (P322)
Less-
Dry type ชนิ ด flammable
liquid
Nonflammable
liquid
คู่ม อื การติ ด ตัง้ ระบบไฟฟ้ าอย่างมือ อาชีพ...ลือ ชัย ทองนิ ล 135
การป้ องกันหม้อแปลงไฟฟ้ า
กระแสเกิน L/A
การป้ องกัน
แรงดันเกิน
การป้ องกันกระแสเกิน
ตารางที่ 7.1 ขนาดปรับตัง้ สูงสุดของเครื่องป้ องกันกระแสเกินสําหรับหม้อแปลงไฟฟ้ า
การกําหนดขนาดสายไฟฟ้ า
1. คํานวณโหลดและ
กําหนดขนาดเครือ่ งป้ องกันกระสเกิน (In) 1400A
ตารางที่ 2.11
NYY รูปแบบการติดตัง้ สาย มอก.11 สาย XLPE
2. เลือกชนิ ดของสายไฟฟ้ า และวิธกี ารเดินสาย กลุม่ 7 กลุม่ ที่ 5 & 6 ตารางที่ 5-23 ตารางที่ 5-29
กลุม่ ที่ 7 ตารางที่ 5-30 ตารางที่ 5-32
5-30(ก) & 5-31 5-32(ก) & 5-33
3. เลือกตารางขนาดกระสของสายไฟฟ้ า
Cg= 0.94 (ตารางที่ 5-40) Ca= 1 (อุณหภูมิเดิม)
4. กําหนดตัวคูณปรับค่า Ca & Cg
It ≥ (1400/4) /(1 x 0.94)
5. กําหนดขนาดสายไฟฟ้ า ≥ 372.3 A
It ≥ In/(Ca × Cg)
ได้สายขนาด 240 ตร.มม. (441A)
คู่ม อื การติ ด ตัง้ ระบบไฟฟ้ าอย่างมือ อาชีพ...ลือ ชัย ทองนิ ล
140
ตารางที่ F5 (P299) สาย NYY แกนเดียววางบนรางเคเบิลแบบบันได
สายวางชิดติดกัน (กลุม่ ที่ 7)
หรือ
ขนาดหม้อแปลง (kVA) ขนาด CB (A) ขนาดสาย (ตร.มม.) ขนาดรางเคเบิล (มม.)
3(3 185, 1 95) 500
1000
800 4(3 120, 1 70) 500
3(3 240, 1 120) 500
1100
4(3 150, 1 95) 500
3(3 240, 1 120) 500
1250
4(3 185, 1 95) 600
1000
4(3 240, 1 120) 700
1400
5(3 150, 1 95) 700