SEBZECİLİK

Domates
Dr. M. Nevzat ALAN

Meyvesinde Sertlik Prensipleri

D
omates Islah programları, yeni geliştirilen bir çeşidin ancak potansi-
yel özelliklerini verebilir. Bu yeni genetik özelliklerin ortaya çıkabil-
mesi için optimum yetiştirme koşullarının gerçekleşmesi gerekir.
Başka bir deyimle herhangi bir çeşidin başarısının ancak %50’si ıslahçı
tarafından verilebilir. Geriye kalan %50’si ise teknisyenlik ve çiftçilik koşul-
larına bağlıdır. Domates çeşitlerinde Meyve Sertliği genetik olarak yeni bir
çeşide kazandırılmış olsa bile bunun sağlanabilmesi için uygun yetiştirme
koşullarının yerine getirilmesi gerekmektedir.

Domates meyvesindeki kuru madde oranı, ortalama olarak %5-8 arasın-

da değişmektedir.
Meyvedeki bu kuru madde değişik bileşiklerden oluşmaktadır. Domates
meyvesindeki kuru maddeyi oluşturan bileşiklerin;
%55 kadarını Fruktoz, Glikoz, Sakaroz gibi şekerlerden oluşan bileşikler,
%21 kadarını Selüloz, Pektinler, Proteinler gibi alkolde eriyen bileşikler,
%12 kadarını Sitrik asit, Malik asit gibi organik asitler,
%7 kadarını İnorganik maddeler,
%5 kadarını da Karotenoidler oluşturur.

2 mart 2019 sayı 73

 Domates meyvesinde sertliği sağla-
yan madde PEKTİN’dir. Olgunlaşma
sürecinin başlaması ile birlikte meyve
kuru maddesindeki bileşiklerden biri
olan Pektin zinciri kırılmaya başlar
ve bunun sonucunda da meyvede
yumuşama görülür. Sertliği sağlayan
bu zinciri kıran etmen bir ENZİM’dir.
Pektin zincirinin kırılmasına neden olan
enzimler, meyvenin olgunlaşma periyo-
dunda oluşurlar.
Meyvenin sert olabilmesi için bitki
bünyesinde pektin üretimi için mutlaka
şekerlerin bulunması gerekmektedir.
Şekerler ise diğer kuru maddelerde
olduğu gibi meyveye, o meyvenin
bulunduğu salkımın altındaki 1 ve üs-
tündeki 2 yapraktan gelir. Bu yapraklar,
yani bir çiçek salkımının üstündeki 2
ve altındaki 1 yaprak erken kesilirse
meyveye şeker iletimi aksar ve meyve
sertliği yeterince oluşmaz. Yapraklar-
dan meyveye şekerlerin yeteri kadar
taşınması da meyvenin sert olması
için yeterli değil, yani yaprakta, yeterli
miktarda şeker bulunsa bile eğer ye-
terli miktarda güneş yoksa özümleme
gerçekleşmez ve sertlik yine yeterince
oluşmaz. Diğer bir deyişle salkımın
üzerindeki 2 ve altındaki 1 yaprak
yeteri kadar güneş almıyor ve gölgede
kalıyorsa sertlik yine oluşmaz. Bazen
yeterli miktarda yaprak ve yeterli mik-
tarda güneş bulunsa bile eğer sıcaklık
yeterli değilse yapraklarda fizyolojik
aktivite gerçekleşmediğinden özüm-
leme olmaz, pektin oluşması aksar ve
sertlik yine oluşmaz.
Meyve sertliği için gerekli olan bu
koşullar, her salkımda bulunan mey-
Meyveler hasat iriliklerini aldıktan
sonra yapılmış olan
DOĞRU YAPRAK BUDAMASI
velerin gelişmesi sürecinde değişebilir
ve böylece her salkımdaki meyvelerin
sertliği bu koşullara bağlı olarak farklı
olabilir.
Meyve sertliğinin oluşma süreci
aşağıdaki gibi özetlenebilir;
ŞEKERLER Pektin SERTLİK
Yaprak + Güneş + Sıcaklık SERTLİK
Sonuç olarak;
Pektin ve selüloz için gerekli olan
şekerler meyveye, sadece salkımın
yakın çevresindeki 3 yapraktan gelir
(Üstteki 2 ve alttaki 1 yapraktan).
Fotosentezi arttıran her koşul
sertliği arttırır.
Fotosentezi azaltan her koşul
sertliği azaltır.
Meyve olgunlaşması sürecinde
bitkinin istediği koşullar sağlandıktan
sonra Meyveler Genetik olarak sahip
oldukları sertliği oluştururlar.
a. Salkımların yakınındaki yaprakları
zamansız kesmek,
b. Biri birini gölgeleyen çok sayıda
yaprakların bulunması,
c. Cam veya plastik örtünün kirlen-
mesi sonucunda ışık yoğunluğunun
düşmesi,
d. Çok uzun süren bulutlu ve kapalı
havalar, fotosentezi azalttığı için
meyve sertliğini de azaltır.
Kaynak
DOMATES 2017
Dr.M.Nevzat ALANY
İyi yetiştirme koşullarının
sağlanmış olduğu Domates bitkisi ve
Meyveleri
mart 2019 sayı 73 3