Sử dụng chương trình ChessBase

Từ cuối thập niên 90 của thế kỷ trước việc ứng dụng công nghệ thông tin trong
lãnh vực cờ vua đã làm thay đổi hàng loạt cách thức huấn luyện nghiên cứu và phát
triển môn cờ vua. Có rất nhiều dự án, chương trình đã tham gia việc phát triển này.
Nổi bật nhất là 2 công ty ChessBase của Cộng hòa Liên Bang Đức với chương
trình cơ sở dữ liệu ChessBase và các phần mềm liên qua và công ty Convekta Ltd với
chương trình cơ sở dữ liệu Chess Assistant. Hai công ty này với các hệ thống và chương
trình hỗ trợ có nhiều tham vọng là: “Quản lý tất cả mọi việc liên quan đến cờ vua” như:
Quản lý dữ liệu, hướng dẫn khai cuộc, phân tích ván đấu, thi đấu máy tính, kết nối các
vận động viên đấu online….. Ngoài ra có các chương trình chuyên về bốc thăm như:
Swiss Manager của trang web https://chess-results.com/ . Gần đây còn có các trang web
chuyên về tổ chức thi đấu cờ online như: https://chess.com/, https://lichess.org/
https://chess24.com/...
Trong bài này tôi sẽ giới thiệu về các thức sử dụng chương trình ChessBase 13 cơ
bản để hỗ trợ cho vận động viên và huấn luyện viên trong việc nghiên cứu và phát triển
môn cờ vua.
I. Cách sử dụng cơ bản:
1. Cài đặt nơi chứa dữ liệu: Để quản lý tốt dữ liệu chúng ta phải biết dữ liệu
nằm ở đâu bằng các chỉ đỉnh nơi mình cần đặt, mặc định của chương trình khi cài là
C:/Documents/ChessBase điều hạn chế là nếu dung lượng của ổ đĩa thấp thì sẽ làm
chậm máy hoặc cài lại Win thì các dữ liệu sẽ bị mất do đó ta nên chỉ định một nơi an
toàn hơn như sau: Vào Option
 Ra bản:

Bấm và Folder để đưa đường dẫn đến nơi mình cần lưu ở đây do tôi có đăng ký
Onedrive nên đường dẫn của tôi như trên còn các bạn có thể làm như sau:
Tạo 1 thư mục mới ( nên có tên là ChessBase) trên Ổ đĩa D hoặc E rồi bấm vào
Option-Folder-Browse – Select Folder

Sau này tất cả dữ liệu chúng ta nên đưa vào folder này để dễ quản lý.
2. Tạo 1 dữ liệu cờ vua: Bất cứ vận động viên nào , nếu muốn chơi cờ vua
nghiêm túc cũng phải tạo ra 1 dữ liệu cờ vua của riêng mình đó là tập hợp ván đấu của
bản thân được lưu lại. Điều này rất quan trọng, nó giúp chúng ta đánh dấu, kiểm tra và
xác định các sai lầm hoặc tạo niềm hướng thú và những nước đi hay của mình ( huấn
luyện viên qua các dữ liệu này cũng có thể hỗ trợ vận động viên tốt hơn). Việc tạo dữ
liệu này ban đầu có thể huấn luyện viên làm giúp, các làm như sau:
Vào File-New-Database ( hoặc bấm Ctrl+x) Creat a New database

Như thế chương trình sẽ hỏi bạn:

Bạn sẽ tạo dữ liệu ở đâu? Theo tôi nếu là của bản thân vận động viên ta nên lưu và
Folder có sẵn mà ta đã tạo lúc trước D:\ChessBase\My Work\ Ten de nho ( Chau) sau đó
ta sẽ có 1 base ( dữ liệu các ván cờ tên Chau với 1 loạt tên đuôi khác nhau)
 Để cho dữ liệu này dễ nhớ hơn chúng ta nên cho nó 1 biểu tượng diễn cảm hơn
bằng cách click phải và dữ liệu Chau
 Vào Properties chọn một biểu tượng mình muốn trình bày

(Tip bạn có thể tạo nhiều dữ liệu cá nhân đấu thủ bạn cần nghiên cứu)

3. Nhập dữ liệu cá nhân: Sau mỗi ván đấu chúng ta nên ghi lại ván đấu để tạo
cơ sở dữ liệu qua đó nhờ chương trình phân tích, kiểm tra và hỗ trợ cho vận động viên
tìm ra các nước đi chính xác.
Cách thức nhập biên bản như sau:
Click vào dữ liệu ( Base) chúng ta cần nhập ván đấu hoặc bấm vào Ctrl+N

Rồi vào Broad tiến hành nhập ván đấu

 Sau khi nhập xong ván đấu thì vào File- Save-Save để lưu ván đấu, Nhơ đặt tên
cho chính xác để dễ truy xuất sau nay lưu ý đừng gõ tiếng Việt.
Tip Nếu không cần gấp các bạn có thể nhập ván đấu bằng các copy các nguồn khác
nhưng tôi khuyên các ván đấu của cá nhân các bạn tự nhập vào vào cảm nhận lại các
nước đi từng thời gian cụ thể.
4. Tạo 1 tiêu đề khai cuộc ( Repertoire) Mình có thể tạo 1 cơ sở dữ liệu
nhưng lúc này không phải là ván đấu mà là các nước đi khai cuộc quen thuộc đã được
chuẩn bị kỹ của huấn luyện viên hay bản thân giống như sau:

Với nhiều chuẩn bị tương tự cho Đen

Sau đó ta copy các dữ liệu này lại bằng các chọn tất cả ( Ctrl+A) rồi Click phải
Merge Seclecte Games

Ra hình , Click phải để Add vào Repertoire Trắng hoặc Đen

 Tại Repertoire này ta có thể in chuẩn bị khai cuộc theo kiểu ECO cũ

5. Phân tích ván đấu: Để hỗ trợ cho các vận động viên Chương trình sẽ có
Engine phân tích nước đi của vận động viên. Engine mặc dịnh của ChessBase 13 là Fritz
11 SE hơi yếu, người dùng có thể mua thêm Chương trình cờ như tôi đã mua Fritz 18
khi cài đặt thì Fritz 18 tự động thêm vào.
 Tip các bạn có thể download Engine Stockfish rất mạnh và miễn phí tại
https://stockfishchess.org/download/ hiện đang có phiên bản 15 và thêm vào như sau:
Down về và chuyển về 1 folder dễ nhớ ( nên chung với ChessBase)
Vào Chương trình ChessBase 13 rồi vào bất cứ ván cờ nào sẽ thấy Creat UCI
Engine
Bấm vào đó hiện ra bảng

Bấm vào … rồi dẫn đến chỗ lưu Engine

Nhớ file có đuôi exe rồi ok sẽ ra hình

Ok lần nữa. Lúc này Engine Stockfish đã được thêm vào máy tính của mình.
Engines có chạy mạnh hay không thì căn cứ vào độ sâu tính toán ( độ sâu này còn tùy
theo cấu hình máy) Đối với Siêu đại cao thủ họ còn mua Engine cực mạnh trên các
Server của chessify.me với giá rất cao.
6. Báo cáo khai cuộc: Trong quá trình phân tích ván đấu nếu chúng ta chưa
hiểu hết ý của 1 khai cuộc, chúng ta có thể sử dụng chức năng Report để tìm hiểu thêm
khai cuộc đó chẳng hạn trong 1 ván đấu sau nước thứ 12 Tượng a2 của Trắng tìm kiếm
ván đấu đã có trên 50 ván đều dẫn đến ưu thế cho Trắng vậy cơ sở các để đánh giá ở
đâu? cần phải có báo cáo chi tiết
 7. Tìm đấu thủ: Để chuẩn bị thi đấu tốt thì vận động viên phải biết đối
phương di khai cuộc gì? Sở thích và lối chơi chủ đạo như thế nào? ChessBase sẽ hỗ trợ
các bạn dễ dành nếu các bạn có dữ liệu cần thiết. Reference base ( Dữ liệu tham khảo)
Thường là 1 dữ liệu lớn có chứa nhiều ván cờ cần truy xuất , có thể mua hoặc tự chúng
ta tạo nên. Có rất nhiều cách tìm dữ liệu đối phương, một trong những các tìm đơn giản
nhưng hơi thủ công là tìm theo tap Player.
 Mở Reference base ( ở đây của tôi là Mega 2023)

Vào tap Player

Bên góc trái phí dưới có Search, gõ tên vận động viên cầ tìm vào lưu ý đôi khi phải
đổi họ tên mới tìm được chẳn hạn ta tìm được tên Nguyen Van ơ dòng đầu tiên , click
phải vào thên này ta sẽ có nhiều tùy chọn các bạn tự tìm hiểu và nghiên cứu tùy chọn
nào cần thiết cho mình, ở đây tôi giới thiệu tùy chọn Dossier cũng rất hay.
 8. Đấu tập với máy: Để có thể đấu tạp với máy thì các vận động viên phải có
chương trình thi đấu phải mua kèm theo, có rất nhiều phiên bản, chương trình thi đấu
với máy kết hợp với ChessBase như là Song kiếm Hợp bích: Fritz hiện nay có phiên bản
18, Komodo Dragon 3, Houdini….
Một trong cách thức thi đấu dễ dàng nhất là vào biểu tượng Easy game

Để vào chương trình thi đấu. Đầu tiên ta chọn level rồi sau đó chọn đi Trắng hay
Đen
 9. Phân tích tự động: Nếu ta có chương trình đấu cờ đi kèm ta có thể cho
máy phân tích ván cờ tự động bằng cách vào Icon Enter & Analyse
Trong chương trình tìm đến ván cờ cần phân tích bằng File-Open-Open Database

Bấm ván cờ cần phân tích rồi cài các thông số sau đó ta có thể đi ăn cơm hoặc đi
ngủ chờ cho máy tự chạy
 II. Các sử dụng hỗ trợ ( dành cho huấn luyện viên)

1. Chia sẻ dữ liệu: Khi ta có 1 dữ liệu muốn chia sẽ cho vận động viên nếu
gởi hết các file thì quá mất công và chưa chắc gởi đủ, ChessBase đã hỗ trợ chúng ta việc
này dễ hơn bằng 2 cách
- Tạo thành file có đuôi thông dụng pgn: Tạo 1 database có đuôi pgn bằng
cách vào File-New-Database-Nơi muốn tạo file
 Đặt tên gợi nhớ ( thường là trùng tên với file cbh rồi dòng Save as Type chỉ xuống
lưu kiểu pgn rồi copy các ván đấu cần gởi là xong. Cách này thuận tiện để gởi cho các
vận động viên không có chương trình ChessBase mà có chương trình khác cũng đọc
được, tuy nhiên một số tính năng hay của ChessBase sẽ bị hạn chế. Khi nhận được các
file có đuôi pgn nếu cần chương trình hỗ trợ tốt chúng ta phải chuyển lại đuôi cbh như
sau, mở file đó , Click phải ngay dòng đầu có hàng chữ convert to CBH format

Nén dữ liệu: Một các chuyên biệt cho những người cùng có chương trình
ChessBase. Khi cần gởi các ván cờ nào chỉ cần click phải rồi vào Tool-Backup Database
hay Ctrl+Z là xong, người nhận khi nhận được chỉ cần bấm đúp vào là dữ liệu tự bung
ra.
2. Tạo 1 thế cờ huấn luyện
Để giúp các vận động viên học cờ lý thú hơn, ChessBase có thể hỗ trợ các bạn 1
ván cờ huấn luyện có thể đo thời gian tính toán như sau:
Đầu tiên ta vào một bàn cờ rồi bấm S sẽ hiện ra hình sau

Hãy sắp xếp 1 thế cờ bằng cách chọn quân cho từng ô, một điều hay là ChessBase
13 hỗ trợ chúng ta xếp nhanh bằng các cùng 1 quân chuột trái là màu Trắng thì chuột
phải là màu đen và ngược lại. Chẵn hạn ta có thế cờ sau
 Ta muốn câu trả lời là nước He5+ thì ngay nước He5+ ta click phải ra bảng

Vào Special Annotation-Training Annotation ( Hoặc bấm Ctrl+Alt+M) để làm câu

hỏi thì hiện ra bảng câu hỏi mình muốn đặt. Hiện nay ChessBase chỉ hỗ trợ 1 số ngôn
ngữ chưa có tiếng Việt, các bạn tự tìm hiểu để điều chỉnh các thông số nhé. Sau khi điều
chỉnh xong bấm ok. Nếu làm đúng thì trước nước đi đó có dấu ***. Sau đó chúng ta lưu
lại bằng cách vào File- Save, rồi save thành 1 ván cờ mới hay thay ván cũ

Ngoài ra trong khi huấn luyện các huấn luyện viên cũng không muốn cho vận động
viên biết các thế biến tiếp tục thì có thể dùng tab Training để che nước đi như sau:
Bàn cờ trước khi bấm Training
 Bàn cờ sau khi bấm Training

3. Làm 1 bài giảng dạy có ghi chú

ChessBase cũng hỗ trợ chúng ta làm 1 bài dạy có ghi chú bằng cách vào nước đi
cần ghi chú click chuột phải rồi vào Text Before Move (Shift+ Ctrl + A) hoặc Text After
Move (Ctrl+A). Đáng tiếc ghi chú này cũng chưa hỗ trợ trọn vẹn tiếng Việt tuy nhiên ta
có thể dùng mẹo sau là gõ nguyên dòng cần ghi chú vào word hoặc 1 chương trình văn
bản nào đó rồi paste và dòng ghi chú là được thôi. Các bạn tự tìm hiểu cách thêm các ký
hiệu. ( Mẹo để ghi chú chuyên nghiệp các quân cờ muốn in biểu tượng thì ta bấm Ctrl+
chữ cái đâu tiên tiếng Anh của quân đó chắng hạn Ctrl+K là quân Vua còn chốt là P

In 1 tài liệu giảng dạy

Để làm lại 1 cuốn sách hay in 1 cuốn sách, 1 ván đấu ta có thể làm như sau:
- Vào ván đấu cần in: File – Print – Print Game
 Sẽ ra hình như sau

Nhớ phải chuẩn bị font cho đúng. Ngoài ra ta cũng có thể lưu file có đuôi *.rtf
bằng các vào Save – Textfile để chỉnh sửa theo ý muốn.
Một hạn chế của ChessBase 13 là chưa cho phép in hàng loạt ván đấu như các
chương trình sau này là lịnh in multiple training.