DİŞLERİN VE ÇEVRE

DOKULARIN
ANATOMİSİ ve
TERMİNOLOJİSİ
MANDİBULA
• Alt çene kemiği latince
‘’MANDİBULA’’ olarak
adlandırılır. Tek parçadan
oluşur.
• Mandibula ile ilişkili
terimler
Mandibular olarak adlandırılır;
• mandibular foramen
MAKSİLLA

Üst çe ne ke miği latince

‘’MAKSİLLA’’ olarak adlandırılır.
İki pa rça da n oluşur v e or ta
eksende birleşir.
(Sutura palatina media)

M aksilla ile ilgili te rimle r

maksiller olarak adlandırılır;

Maksiller diş,maksiller sinüs

Sutura palatina media
VESTİBULUM ORİS:
Ön ağız boşluğu

CAVUM ORİS
PROPİUM: Asıl ağız
boşluğu
Önde dudaklar ve yanaklar,
içte diş arkları ile sınırlı
ağız bölümüdür.

Dişlerimizi birbirine
değdirdiğimizde dişler ile
yanak arasında kalan ağız
boşluğudur.
Önde diş arkları,
arkada yutak, üstte
sert ve yumuşak
damak, altta ağız
tabanı ve dil ile
sınırlıdır.
• Diş Sürmesi: Erüpsüyon
• Dental Ark : Diş Arkı
• Anterior : Ön
• Posterior : Arka
• İnferior :Aşağı
• Süperior : Yukarı
• Dexter: sağ
• Sinister : sol
SÜT DİŞLERİ
(dens deciduui)

• İntrauterin 6. haftada oluşur

• intrauterin 3– 4. aylarda şekillenir
• Doğumdan sonra 6– 7. ayda ağızda görülür
• Süt dişi arkı 2,5 yaşında tamamlanır
• Süt üst orta kesici diş (dens incisivus dedicuui medialis süperior)
• Süt üst lateral kesici diş (dens incisivus dedicuui lateralis süperior)
• Süt üst köpek diş(dens caninus dedicuui süperior)
• Süt üst 1. molar diş (dens molaris dedicuui 1 superior)
• Süt üst 2. molar diş (dens molaris dedicuui 2 superior)
• Süt alt orta kesici diş (dens incisivus dedicuui medialis inferior)
• Süt alt lateral kesici diş (dens incisivus dedicuui lateralis inferior)
• Süt alt köpek diş(dens caninus dedicuui inferior)
• Süt alt 1. molar diş (dens molaris dedicuui 1 inferior)
• Süt alt 2. molar diş (dens molaris dedicuui 2 inferior)
 Daimi dişler
(dens permanens)
Daimi dişlenme dönemi (12 yaş ve
üzeri)
 • Sürekli üst orta kesici diş (dens incisivus permanens medialis süperior)
• Sürekli üst lateral kesici diş (dens incisivus permanens lateralis
süperior)
• Sürekli üst köpek diş (dens caninus permanens süperior)
maksilla
• Sürekli üst 1 premolar ( dens premolaris permanens 1 süperior)
• Sürekli üst 2 premolar ( dens premolaris permanens 2 süperior)
• Sürekli üst 1 molar ( dens molaris permanens 1 süperior)
• Sürekli üst 2 molar ( dens molaris permanens 2 süperior)
• Sürekli üst 3 molar ( dens molaris permanens 3 süperior)
 • Sürekli alt orta kesici diş (dens incisivus permanens
medialis inferior)
• Sürekli alt lateral kesici diş (dens incisivus permanens
lateralis inferior)
• Sürekli alt köpek diş (dens caninus permanens inferior)
• Sürekli alt 1 premolar ( dens premolaris permanens 1
inferior)
Mandibula
• Sürekli alt 2 premolar ( dens premolaris permanens 2
inferior)
• Sürekli alt 1 molar ( dens molaris permanens 1 inferior)
• Sürekli alt 2 molar ( dens molaris permanens 2 inferior)
• Sürekli alt 3 molar ( dens molaris permanens 3 inferior)
ÖN GRUP DİŞLER
ANTERİOR DİŞLER

ARKA GRUP DİŞLER

(POSTERİOR DİŞLER)
 ÖN DİŞLER (dentes anteriores)
 Kesici dişler: Santral + Lateral

Köpek dişi
dentes

Köpek Dişleri : Kanin

 Arka Grup Dişler

Küçük Azı Dişleri: Dentes Premolares,

Premolar Dişler

Büyük Azı Dişleri: Dentes Molares (Molar Dişler)

 Alveolar kemikteki dişlere ait
boşluklara “alveolar boşluk
(alveolus dentis)” denir.
Dişler “ periodontal ligament
veya periodontal membran”
ile kemiğe bağlanır.
DİŞİN YÜZEYLERİ
• LABİAL YÜZ
• BUKKAL YÜZ
• VESTİBÜLER YÜZ
• FASİAL YÜZ
• LİNGUAL YÜZ
• ORALYÜZ
• APROKSİMAL YÜZ
• MEZİAL YÜZ
• DİSTAL YÜZ
• DEĞİM YÜZEYİ
• İNSİZAL YÜZ
• OKLÜZAL YÜZ
 Labial yüz
Alt-üst çene ön dişlerin
dudağa bakan yüzleridir.
Alt-üst çene arka grup dişlerin
yanağa bakan yüzüdür.

Bukkal yüz
Vestibul yüz,
fasiyal yüz
Alt ve üst çene dişlerinin vestibulum orise
bakan yüzleridir.
Lingual yüz
Alt-üst çene dişlerinin dile bakan
yüzleridir
Palatinal yüz
Üst çene dişlerinin damağa bakan
yüzleridir
Oral yüz
Alt-üst çene dişlerinin cavum oris
propriuma bakan yüzleridir.
• PROKSİMAL YÜZ
• İNTERPROKSİMAL YÜZ
• ARA YÜZ
• Aproksimalyüz
• Birbirine komşu olan dişlerin komşuluk yaptıkları
yüzleridir.
 Orta eksen

M M M

Mezial
aproksimal
yüz
Dişlerin orta hatta yakın yan yüzüdür.
D D D

Distal
aproksimal
yüz
Dişlerin orta hattan uzak olan yan
yüzleridir.
İnsizal yüz
Ön dişlerin labial ve lingual
yüzlerinin çiğneme düzleminde
birleşerek oluşturdukları yüzlerdir.
Oklüzal yüz
• Arka grup dişlerin bukkal, lingual, mezial ve
distal yüzlerinin çiğneme düzleminde
birleşerek oluşturdukları alanlardır.
Oklüzyon

• Alt üst çene dişlerinin

insizal-okluzal yüzleriyle
gerçekleştirdikleri değim
ilişkisidir.
 Yüzeydeki Oluşumların Morfolojileri
Çıkıntı –yükselti- tarzındaki oluşumlar (Dişin
pozitif elemanları)
• Tüberkül

• Sırt (ridge)

• Kenar Sırtlar (marginal ridge)

• Üçgensel Sırt ( triangular ridge) -- Transvers Sırt -- Oblik Sırt
• Oklüzal Tabla

• Singulum

• Ekvator Ekseni
Tüberkül

• Bir dişi oluşturan lobların gelişimi ile

oluşan dışbükey formda çeşitli
büyüklük ve şekilde çıkıntılı alanlardır.
 • Bir dişin kronunun ç e ş i t l i
yüzeylerinde yer alan Mezio-distal yönde
Sırt ve vestibülo-lingual yönde dışbükey
formda şekillenmiş olan doğrusal çıkıntılı
alanlardır.
• Tüberkülleri şekillendiren sırtlar
• oklüzal (lingual) yüzleri şekillendiren
sırtlar
Tüberkülleri oluşturan sırtlar
• Bukkal veya Lingual –palatinal- Sırt
• Mesial Sırt – Distal Sırt
• Üçgensel –triangulart sırt
Oklüzal- lingual yüzü şekillendiren sırtlar
• Marjinal- kenar sırtlar
 Oklüzal- lingual yüzü
şekillendiren sırtlar

Bukkal sırt
Marjinal- kenar sırtlar
Oklüzal tabla

• Tüberkül tepesinden başlayıp

mezial ve distal yönde uzanan
sırtlar ile, oklüzal yüzün dişin mezial
ve distal yüzleri ile birleşmesi
sonucu şekillenen mezial ve distal
kenar sırtlar bir dişin “oklüzal tabla”
sını oluşturur.
SİNGULUM
• Tüm ön dişlerin lingual veya palatinal yüzeylerinin servikal 1/3 ksımında bulunan yuvarlak
mine çıkıntısı
Ekvator ekseni
Çöküntü –girinti- tarzındaki oluşumlar (Dişin negatif
elemanları)

• Fossa

• Sulkus (sulcus)
• Gelişim Oluğu
(developmental groove)
• Yan Oluklar (supplemental
groove)

• Pit
 FOSSALAR

Diş yüzeylerinde bulunan iç bükey

yapıdaki çukur bölgelerdir.
• Santral fossa
• Mesio triangolar fossa
• Distotriangular fossa
• Lingual fossa
• Palatinal fossa
FOSSALAR
Sulcus (oluk):

• Dişlerin kron ve kök yüzeylerinde tüberkül ve sırt gibi çıkıntılı yüzeyler

arasında uzanarak bunları şekillendiren çizgisel girintidir.
• Santral oluk
• Gelişim oluğu
Sulcus (oluk
):
Gelişim oluğu

• Dişlerin gelişim
döneminde gözlenen lob
şeklindeki oluşumların
birbirleriyle birleştikleri
alanlarda oluşan sığ oluk
tarzındaki girintilerdir
• Fissür : Diş tüberkülleri arasındaki
derin girintili bölgedir.
• Minedeki gelişimsel olukların en
derin noktasında bulunan dar
oluklardır.
 Pit

• Arka grup dişlerin oklüzal yüzünde gelişim

oluklarının kesiştiği yerlerde görülen iğne ucu
şeklindeki sivri çukurcuklardır.
Yan oluklar:

• Gelişim oluğundan farklı olarak dişin

ana bileşenlerini birbirinden
ayırmayan düzensiz oluklardır
Dişe ait köşeler Ön dişlere ait köşeler

• Mesiolabio insizal köşe

• Mesiolinguo insizal köşe
• Distolabio insizal köşe
• Distolinguo insizal köşe
Dişe ait köşeler
Arka grup dişlere ait köşeler

• Mesiobukko oklüzal köşe

• Mesiolinguo(palatino) oklüzal
köşe
• Distobukko oklüzal köşe
• Distolinguo oklüzal köşe
Dişin kenarları
diastema
Komşu iki diş arasında boşluk
olması durumudur.
embraşür

• Birbirine komşu iki diş

arasında temas
yüzeyinden dört yöne
uzanan üçgen şeklindeki
boşluklardır.
• Bukkal, lingual, oklüzal,
servikal embraşür
mamellon
• Keser dişlerin kesici kenarlarını örten mine tabakasındaki yuvarlak çıkıntılardır.
• Genelde her dişte 3 adet mevcuttur.
mamellon
DİŞ BOYU
• Ön grup dişlerde insizal
kenar ile apeks arasındaki
dikey yöndeki boyuttur.
Arka grup dişlerde ise
oklüzal yüz ile apeks
arasındaki dikey yöndeki
boyuta diş boyu adı verilir.
Kron boyu ve kök boyu

• Bir dişin servikal çizgi ile

insizal kenar (arka grup B
dişlerde oklüzal yüz)
arasındaki dikey yöndeki
boyutuna kron boyu adı A
verilir. Bu kavrama aynı
zamanda “anatomik kron
boyu” adı verilir (A).
• Dişin kök apeksi ile servikal
çizgi arasındaki dikey
yöndeki boyutuna kök boyu
denir(B).
Klinik kron
boyu
Diş eti sınırından kesici kenara
yada oklüzal yüze kadar uzanan
kısımdır
MESİODİSTAL VE BUKKOLİNGUAL ÇAP

• Bir dişin mezial ve distal

veya labial ve lingual
yüzlerdeki en geniş olduğu
alanlar arasındaki yatay
yöndeki boyuttur.
HOMO SAPİENS
30.000- 100.000 YIL

GÜNÜMÜZDE İSE BESLENME

ALIŞKANLIKLARINA BAĞLI OLARAK
BÜYÜK AZI DİŞLERİNİN BOYUTLARINDA
POSTERİORA DOĞRU KÜÇÜLME, ÇENE
YAP ISINDA K ÜÇÜLME , DİŞ
DÜZENSİZLİKLERİ, GÖMÜLÜ DİŞLER VS
GÖZLENMEKTEDİR.